PARİON Antik Troas'ın Parlayan Kenti - VI. NEKROPOL

ANT İK TROAS ’ IN PARLAYAN KENT İ

PARİON

E G E Y A Y I N L A R I

ANTİK TROAS’IN PARLAYAN KENTİPARİON

EDİTÖR

Prof. Dr. CEVAT BAŞARAN

Yazıların bilimsel sorumluluğu yazarlarına aittir.

© 2012 Ege Yayınları

ISBN 978-605-4701-05-6

Sertifika No.: 14641

Her hakkı mahfuzdur

Grafik Tasarım ve Uygulama

Aydın Tibet

Baskı

BİLTUR Basım Yayın ve Hizmet A.Ş.

Dudullu Organize Sanayi Bölgesi 1. Cadde No. 16

Ümraniye - İstanbul

Tel: 0216 444 44 03 Faks: 0216 327 15 44

www.bilnet.net.tr

Sertifika No: 15690

Yapım ve Dağıtım

Zero Prodüksiyon

Kitap-Yayın-Dağıtım San. Ltd. Şti.

Abdullah Sokak, No: 17, Taksim, 34433 İstanbul

Tel: 0212 244 7521 Faks: 0212 244 3209

E.mail: [email protected]

www.zerobooksonline.com

www.egeyayinlari.com

ANT İK TROAS ’ IN PARLAYAN KENT İ

PARİON1997-2009 Yı l lar ı

Yüzey Araşt ırmalar ı , Kazı ve Restorasyon Çal ışmalar ı

Editör

Prof. Dr. Cevat BAŞARAN

2012- İSTANBUL

Bu kitap, İçdaş' ın bir kültür armağanıdır

7

İ Ç İNDEK İ LER

SUNUŞ Ertuğrul GÜNAY - T.C. Kültür ve Turizm Bakanı 9

TAKDİM Prof. Dr. Hikmet KOÇAK - Atatürk Üniversitesi Rektörü 11

İLK SÖZ Bülend ENGİN - İÇDAŞ A.Ş. Genel Müdürü 13

ÖNSÖZ Prof. Dr. Cevat BAŞARAN - Parion Kazı Başkanı 15

KISALTMALAR 17

I. GİRİŞ 19 Vedat KELEŞ

II. ARAŞTIRMALAR 27 Cevat BAŞARAN

III. YÜZEY ARAŞTIRMALARI 29 Vedat KELEŞ

IV. KAZI ve SONDAJ ÇALIŞMALARI 37 Cevat BAŞARAN

V. MİMARİ

A. Sur Duvarları, Kuleler, Kapılar ve Limanlar 43 H. Ertuğ ERGÜRER - M. Serkan GENÇ

B. Roma Hamamı 57 Alper YILMAZ

C. Yamaç Yapısı 67 Ersin ÇELİKBAŞ

D. Tiyatro 77 H. Ertuğ ERGÜRER

E. Sondaj Çalışmaları ve Sondaj Yapısı 87 H. Ertuğ ERGÜRER

VI. YAZITLAR 101 Ş. Dilek FUL

8

VII. NEKROPOL 107 Hasan KASAPOĞLU

VIII. SERAMİKLER 137 H. Ertuğ ERGÜRER

IX. CAM ESERLER 151 Hasan KASAPOĞLU - Semra ÖZDEMİR

X. METAL ESERLER 165 Hasan KASAPOĞLU

XI. KEMİK OBJELER 171 Hasan KASAPOĞLU

XII. HEYKELCİK ve FİGÜRİNLER 177 Hasan KASAPOĞLU

XIII. SİKKELER 193 Vedat KELEŞ

XIV. TAKILAR 197 Hasan KASAPOĞLU

XV. DEĞERLİ TAŞLAR 207 Ersin ÇELİKBAŞ

XVI. ANTROPOLOJİK BULGULAR 211 A. Sevim EROL - A. Yener YAVUZ

XVII. PARİON YAYINLARI 215 Ersin ÇELİKBAŞ

XVIII. KAYNAKÇA 221

107

VII. NEKROPOLHasan KASAPOĞLU *

Parion Nekropolü kentin güney kapısı ve bunun doğusundaki tepeler arasında, küçük bir vadi içerisinde yer almaktadır. Nekropol’e bugünkü Kemer Köyü mezar-lığından sonraki, sağa doğru girilen ilk sapaktan hemen sonra ulaşılabilmektedir. Nekropol’ün kuzeyini, içerisinde yer aldığı vadinin kuzey yamacı ve muhtemelen bu yamacın üst kısmında yer alan antik kentin güney surları sınırlandırırken; gü-ney sınırının bugünkü modern köy mezarlığının bulunduğu kısma kadar uzadığı tahmin edilmektedir. Nekropolün bulunduğu alandaki güneye ve batıya doğru olan sert eğimden dolayı mezarlar, yamaç üzerine açılan küçük çukurlara yerleş-tirilmişlerdir (Resim 134).

Bu alanda 2004 yılında yapılmak istenilen okul inşaatı için açılan temel çalış-maları sırasında kaldırılan hafriyatla yamacın bir kısmı iş makinesiyle yaklaşık 5-7 m kadar alınarak bu kısımdaki Geç Roma ve Bizans tabakaları tamamen ortadan kaldırılmıştır. 2005-2010 yıllarında yapılan çalışmalarda birçoğu üst üste gelerek birbirini tahrip etmiş vaziyette, çok sayıda mezar ortaya çıkarılmıştır.

Mezar Tipler i ve Gömü Gelenekler i

Parion Güney Nekropolü’nde, Çanakkale Arkeoloji Müzesi’nin yaptığı kurtar-ma kazıları dışında, 2005-2009 yılları arasında yapılan çalışmalarda, tam anlamıyla mezar olarak nitelendirilebilecek, toplam 129 mezar ortaya çıkarılmıştır. Bu mezar-lardan, 10’u Taş Sandık Mezar, biri Lahit, biri Pithos Mezar, biri Amphora Mezar, 11’i Urne Mezar, geri kalan 105’i ise Kiremit Mezar, Basit Toprak Mezar ve Ahşap Tabut Mezar tipindedir. Bu 5 yıllık çalışma süreci içerisinde ortaya çıkarılan 129 mezarın yanı sıra, antik kent ölü gömme geleneklerinin bir bütün halinde aktarıl-masını sağlamak amacıyla 2010 yılı çalışmalarında ortaya çıkarılan L2 ve L3 mezar numaralı lahitler, UM13-15 nolu üç Urne Mezar ve M148 nolu mezar ile 2004 yılı Müze Kurtarma Kazılarında ortaya çıkarılan AM1 olarak adlandırılmış Anıt Mezar da çalışma kapsamına alınmıştır (Resim 135). Bu mezarlar için oluşturulan mimari tipoloji ve sınıflandırma, nekropol alanında 2005 yılından itibaren yapılan kazılarla ortaya çıkarılan mezarlar ve müze kurtarma kazılarında bulunanlardan oluşmakta-

* Arş. Gör. Hasan KASAPOĞLU, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü 25240-ERZURUM. e-mail: [email protected]

ANT İK TROAS ’ IN PARLAYAN KENT İ PAR İON

108

dır. Bir kısmı halen nekropolde bulunan mezarlar şu şekilde mimari bir tipolojiye sahiptir (Çizim 6a-b);

1. Anıt Mezar (Sunak?) 2. Lahit 3. Taş Sandık Mezar 4. Taş Örgü Mezar 5. Kiremit Mezar a. Düz Semerdam Kiremit Mezar b. Dışbükey Semerdam Kiremit Mezar 6. Pithos Mezar 7. Amphora Mezar 8. Basit Toprak Mezar a. Tekli Gömüye Sahip Basit Toprak Mezar b. Çoklu Gömüye Sahip Basit Toprak Mezar 9. Ahşap Tabut Mezar 10. Urne Mezar

Ana başlıklar altında verilen bu tipolojide, ayrıntıya inilerek alt başlıkların sayı-sını artırmak mümkündür. Ancak, belirgin bir tipoloji için bu ana başlıkların yeterli olacağı kanaatindeyiz.

Bu kadar zengin bir mimari çeşitliliğe sahip olan Parion Güney Nekropolünde, doğrudan ceset gömü anlamına gelen “inhumasyon” gömü ve cesedin yakılarak gömülmesi anlamına gelen “kremasyon» gömü geleneklerinin, her ikisi de hemen her kullanım evresinde bir arada kullanılmışlardır. Ancak, bugüne kadar ele geçen

Resim 134Parion,

Nekropol

109

NEKROPOL

veriler ışığında, kremasyon gömünün en yaygın olarak kullanıldığı dönem, Parion Güney Nekropolü için kesinlikle Roma Dönemi olmalıdır.

Parion Güney Nekropolü’ndeki kremasyon gömü uygulamasında iki farklı yön-tem kullanılmıştır: Bunlardan ilki olan “birincil kremasyon”178 da, nekropol içeri-sinde yaklaşık 200 x 90 cm ölçülerinde, yanma işlemi sırasında sirkülâsyonu sağ-lamak amacıyla tabana doğru daralır biçimde açılan çukur içerisine, önce yanmayı sağlayacak kalın ağaç dalları ya da kütükler, sonra tutuşmayı kolaylaştıracak çalı çırpı yerleştirilir, daha sonra bu odun yığını üzerine ceset yatırılırdı. Bu çukur içeri-sinde ceset yakıldıktan sonra küller mezarın ortasına doğru toplanır, ölü hediyeleri bırakılır ve üzeri kiremitlerle kapatıldıktan sonra gömü çukuru tekrar önceden kazılan toprakla doldurulurdu. Bu mezarlarda “birincil kremasyon” yapıldığının kesin kanıtı olarak gömü çukurlarının kenar kısımlarında yaklaşık 5 cm kalınlığın-da yanık toprak katmanı izine ve mezar tabanlarında çapları yaklaşık 5-10 cm olan yanık kütük kalıntılarına rastlanmıştır (Resim 136).

Urne Mezarlarda uygulanan “ikincil kremasyon’da ise, nekropol içerisinde be-lirlenen yakma-kremasyon alanlarında ceset yakıldıktan sonra arta kalan küller ve kemikler toplanarak bir urne kabı içerisine konulmakta ve bu urne kabı nekropolde açılan başka bir çukur içerisine yerleştirilip, üzeri toprakla örtülmekteydi. Parion Güney Nekropolünde üç farklı kısımda belirlenen kremasyon alanları, bu işlem için

178 Birincil Kremasyon: Cesedin, nekropolde kendi mezar çukuru içerisinde yakılarak, aynı gömü çukurunda kremasyon kalıntılarının üzerinin herhangi bir kapama elemanı ile kapatılması ya da toplanan kalıntıların bir urne (kül kabı) içerisine doldurularak, aynı gömü çukuruna gömülmesi olarak tanımlanan kremasyon türüdür.

Resim 135Parion, Nekropol, Anıt Mezar, Taş Döşeli Yol ve Taş Sandık mezarlar


110

Çizim 6a: Parion,

Nekropol, mezar tipleri

Anıt Mezar (Sunak)

Lahit Taş Sandık Mezar

Pithos Mezar Urne Mezar

111

NEKROPOL

Çizim 6b: Parion, Nekropol, mezar tipleri

Düz Semerdam Kiremit Mezar Dışbükey Semerdam Kiremit Mezar

Tekli Gömüye Sahip Basit Toprak Mezar

Amphora Mezar

Toplu Gömüye Sahip Basit Toprak Mezar

Ahşap Tabut Mezar


112

kullanılmış olmalıdır. Özellikle TSM1-4’ün kuzeybatısında yer alan 220 x 100 x 20 cm ölçülerindeki yanık tabakası içerisindeki, odunların ızgara biçiminde yerleştiril-diğini gösteren kalıntılar bu kısmın bir kremasyon alanı olduğunun açık bir göster-gesini sunmaktadır179 (Resim 137). Ayrıca urne çukurlarında yakma işleminin ger-çekleştirildiğini gösterir nitelikte izlerin bulunmayışı da, ikincil kremasyon’un belli alanlarda yapıldığını ispatlar niteliktedir. Parion Güney Nekropolü mezar tipolojisi, uygulanan gömü tipleri ve gelenekleri ile ilgili dönemsel dağılımlar ise şu şekildedir;

Arkaik Dönem

Kazı çalışmalarının ilk beş yılında elde edilen verilere göre; alandaki en erken dönem kullanımı, ele geçen seramik parçaları ışığında, MÖ 7. yüzyıla tarihlenmek-

179 Buradaki odunlar, Myson Ressamı’nın kırmızı figür tekniğinde yaptığı bir karınlı amphora üzerindeki Kroi-sos’un yakılması sahnesindeki gibi ızgara sisteminde yerleştirilmiştir. Boardman 2002, Res. 171.

Resim 136Parion,

Nekropol, M80 ve M81 nolu

mezarlara ait Birincil Kremasyon izleri

Resim 137Parion,

Nekropol, İkincil Kremasyon

izlerini gösteren ızgara biçiminde

yerleştirilmiş yanık kütükler

113

NEKROPOL

tedir. Bu dönem kullanımına ait bazı seramik parçalarının dağınık olarak ele geç-mesine rağmen, bunların ait oldukları sağlam vaziyette herhangi bir mezar henüz belirlenememiştir. Ancak bu dönem kullanımıyla ilgili olarak, kremasyon kalıntıla-rı içerisinden ele geçtikleri için, urne kabı olarak ya da kremasyon ritüeliyle ilgili olarak kullanıldıkları düşünülen krater, oinochoe, skyphos, aryballos türü kaplara ait parçaların ele geçmesini göz önünde bulundurarak, bu dönemde kremasyon gömü geleneğinin uygulandığını söylemek mümkündür.

MÖ 6. yüzyıla ait çok az sayıda mezar ortaya çıkarılmıştır. Aslında bunun se-bebi, bu dönem kullanımının azlığından ziyade, alanda sadece kuzey kesimdeki karolajlarda ana toprağa ulaşılabilmiş olması ve sonraki dönem kullanımlarının yoğun tahribatıdır. Güney nekropolün sağlam olarak ele geçen en erken dönem mezarları olan iki lahit L2 ve L3 olarak adlandırılmış olup; her ikisi de, kireç ta-

Resim 138Parion, Nekropol, Arkaik Döneme tarihlenen L2 ve L3 nolu lahitler

Resim 139Parion, Nekropol, L3’e ait ölü hediyeleri


114

şından monolit birer tekneye ve omurgalı olarak nitelendirdiğimiz birer kapağa sahiptir (Resim 138). Kalkerden yapılmış olan bu iki lahitten L2’den baş kısmı doğuda sırtüstü kollar iki yanına uzatılmış yetişkin bir kadına ait iskelet ile bronz bir iğne, ağırşak ve kandil benzeri bir seramik kap, L3’den ise baş kısmı kuzeyde sırt üstü kollar iki yana gelecek vaziyette yatırılmış yetişkin bir erkeğe ait iskelet ile siyah figür tekniğinde boyanmış MÖ 520-510’lara tarihlenebilen bir lekythos (Resim 139) ve ahşap saplı bronz bir strigilis ele geçmiştir180. Bu iki mezardan elde edilen veriler her ikisinin de, MÖ 6.yüzyılın son çeyreğine ait olduklarını göster-mekle birlikte, her iki mezarda da ele geçen küçük bronz iğneler ile iskeletlerin etrafı ve üzerlerinde çok az belirgin olan tekstil kalıntıları bu dönemde ölülerin bir tür kumaşa sarılarak gömüldüklerini, başuçlarında bulunan küçük iğnelerin de bu kumaşın bağlandığı yere iliştirildiğini göstermektedir. Bu döneme ait mezarlarda ele geçen bulgular, ölü hediyelerinin ölen kişinin cinsiyeti ve mesleği-uğraşına göre farklılık gösterdiğini gözler önüne sermektedir. Bu iki mezar dışında, lahit teknesi ve kapağının tip benzerliğinden dolayı aynı döneme ait olduğu düşünü-len bir başka lahit de, müze kurtarma kazılarında ortaya çıkarılmıştır181. Bu üç lahitten her biri farklı bir yöne baktığından, ilk kullanım evresinde mezarlarda her hangi bir yön birliğinin olmadığı anlaşılmaktadır. Bu lahit kapaklarının tipolojik olarak benzerlerine Korinth Kuzey Nekropolü’nde182 ve aynı bölgede Çan ilçe-sinde ele geçen Altıkulaç örneğinde183 rastlamak mümkündür. Bunların yanı sıra L2 ve L3 ile aynı doğrultuda olup; yine ana toprak içerisinde açılmış bir çukura yerleştirildiği anlaşılan oldukça büyük boyutlu bir pithosun kullanıldığı PM1’in de,

180 Lekythos benzerleri için bkz. Gjerstad 1977, 54, Pl.LXIV-4-5; Moore vd. 1986, 208, Cat. No: 831, Pl. 77.181 Kozanlı 2006, 28-29.182 Blegen vd. 1964, Pl. 16 Grave 242.183 Sevinç vd. 2001, 389, Fig.4.

Resim 140Parion,

Nekropol, PM1 nolu Pithos Mezar

Resim 141Parion,

Nekropol, M148, lekythos

115

NEKROPOL

bulunduğu katman ve onu tahrip eden mezarlar göz önünde bulundurulduğunda, MÖ 6.-5. yüzyıla tarihlendiği düşünülerek yine bu dönemde inhumasyon yetişkin gömülerinde büyük boyutlu pithosların kullanıldığı anlaşılmaktadır (Resim 140). MÖ 500-480’lere tarihlenen Samos A tipi bir lekythosa184 (Resim 141) sahip olan M148 ise, dönemin sonlarında inhumasyon gömünün uygulandığı Basit Toprak Mezar tipinin ölü gömme geleneklerinde kullanılmış olduğunu göstermektedir.

MÖ 6. yüzyılda Parion Güney Nekropolü’nde inhumasyon gömünün uygulan-dığını gösteren bu mezarların yanı sıra, kremasyon gömünün de uygulandığını gösteren “krematoryum”lar belirlenmiştir. Bu alanlardan ele geçen kremasyon ka-lıntıları içerisinde, urne kabı olarak kullanılmış ya da kremasyon ritüeli esnasında içlerindeki sıvılar boşaldıktan sonra kremasyon alanına atılarak kırılmış krater, olpe, oinochoe gibi değişik formlardaki kaplara ait parçalar ile MÖ 6. yüzyıla ait dalgalı çizgi bezekli hydria185 formundaki urne kabına sahip UM15 bu dönemde inhumasyon gömünün yanı sıra kremasyon gömünün de uygulandığının açık bir göstergesini oluşturmaktadır (Resim 142). UM15 bu dönemde ikincil kremasyo-nun varlığını net olarak ortaya koymasına rağmen, birincil kremasyonun varlığını kesinleştirebilecek bulgular henüz ele geçmemiştir. Bu döneme ait tek in-situ du-rumlu kremasyon mezar olan UM15’den ele geçen urne kabı olarak kullanılmış hydria, dikey vaziyette gömü çukuruna yerleştirilmiş olup; urne kabı dışında her hangi bir ölü hediyesine sahip değildir. Bu durumda kremasyon alanlarında ele geçen seramik kap parçalarını da göz önünde bulundurarak, bu dönem kremas-yon gömülerinde kremasyon işlemi esnasında yanan kalıntıların üzerine yapılan sıvı libasyonu işlemi sonrasında kullanılan kapların kırılarak atıldığı ve bu işlemin ritüelin bir parçası olarak düşünülüp urnenin gömüldüğü çukura ayrıca ölü hedi-

184 Özgen-Öztürk 1996, s.52, Fig. 107; Temiz 2007, Lev. 4.1.185 Hydria benzerleri için bkz. Sparkes-Talcott 1970, 947, Cat. No: 1579-1582-1585, Pl. 70; Uzun 2007, s.75, Fig. 41.

Resim 142Parion, Nekropol, UM15 nolu Urne Mezar ve mezarda kullanılan hydria


116

yesi bırakılmadığı düşünülebilir. Arkaik Döneme ait tek in-situ kremasyon mezar olan UM15 içerisinden ele geçen yetişkin bir bireye ait yanmış kemik kalıntıları ile yine aynı döneme ait seramik parçaları ile birlikte kremasyon alanlarından ele geçen büyük bir ihtimalle yetişkin bireylere ait oldukları düşünülen yanık kemik parçaları, bu dönemde yetişkin bireyler için kremasyon gömü geleneğinin uy-gulandığını; en azından şimdiye kadar elde edilen veriler ışığında bu dönemde çocuklar için kremasyon uygulanmasının olmadığını düşündürmektedir.

Arkaik Döneme ait ortaya çıkarılan mezarların hiç birinde sikke ele geçmemesi, en azından şimdiye kadar elde edilen veriler ışığında, Arkaik Dönem içerisinde Parion ölü gömme geleneklerinde “kharon sikkesi” geleneğinin olmadığını göstermektedir.

Klasik Dönem

Arkaik Dönem mezarlarında olduğu gibi bu döneme ait mezarlar için de, henüz tamamı ortaya çıkarılmamış bir katmanda yer almalarının olumsuzluğu sonucu, sa-yıca az olduklarını belirtmek gerekmektedir. Bu döneme ait toplam 6 mezar ortaya çıkarılmış olup; bu mezarlardan ikisi ikincil kremasyonun uygulandığı Urne Mezar, biri Basit Toprak Mezar, biri Amphora Mezar diğeri ise Kiremit Mezar tipindedir.

Bu döneme ait inhumasyon gömünün uygulandığını Basit Toprak Mezar tipin-deki M129’un doğu yarısını oluşturan gövde ve baş kısmı, 2009 yılında açılan ve Hellenistik Döneme tarihlenen TSM11-12 tarafından tahrip edilmiş olup, iskeletin ayakucunda ele geçen tek ölü hediyesi olan kandil186 MÖ 480-415 aralığına tarih-lenmektedir (Resim 143). İlk veriler ışığında yetişkin bir erkeğe ait olduğu belirlenen iskelet bu dönemde yetişkinler için inhumasyon gömü geleneğinin uygulandığını ve ölü hediyesi olarak kullanılan kandilin ölünün ayak ucuna bırakıldığını göstermek-tedir. Yine bir Hellenistik mezar tarafından tahrip edilmiş olan, Erken Hellenistik

186 Kandilin benzerleri için bkz. Howland 1958, Pl. 34, 168.

Resim 143Parion,

Nekropol, Klasik Döneme tarihlenen

Basit Toprak Mezar tipindeki M129

Resim 144Parion,

Nekropol, Klasik Döneme tarihlenen

Düz Semerdam Kiremit Mezar tipindeki M94

117

NEKROPOL

Döneme tarihlenen TSM3-4 nolu taş sandık mezarların bu mezar için terminus ante quem olduğu göz önünde bulundurularak, MÖ 5.-4. yüzyıla tarihlendiğimiz M94 ise, Tabanı Kiremit Döşeli Düz Semerdam Kiremit Mezar tipindedir (Resim 144). Mezar tipi için uygun görülen başlıktan da anlaşılacağı üzere, tabanına düz çatı kiremidi döşendikten sonra ölünün yatırıldığı mezarda, üst kısım birbirine semerdam biçimde çatılmış kiremitlerle kapatılmıştır. Doğu-batı doğrultusunda uzanan mezar içerisinde sırt üstü yatırılan ölünün baş kısmı doğuda yer almakla birilikte, bu kısım yukarıda belirtildiği gibi Hellenistik Dönem Mezarları tarafından tahrip edilmiştir. Mezarın sağlam olarak ele geçen batı yarısında bulunan ayak ve bacak kemiklerinden anla-şıldığı kadarıyla, oldukça iri yapılı bir yetişkin erkeğe ait olduğu düşünülen iskelete ait parçalar dışında, her hangi bir ölü hediyesi ele geçmemiştir. Yukarıda bahsedilen M94 ve M129 nolu mezarların her ikisi de göz önüne alındığında, Klasik Dönem içerisinde Parion Güney Nekropolü’nde yetişkin bireyler için inhumasyon gömü geleneğinin uygulandığını, en azından bu iki mezar nezdinde doğu-batı doğrultulu bir yön birliğinin olduğunu ve ölü hediyesi olarak kandil dışında herhangi bir ölü hediyesinin mezarlara bırakılmadığını söylemek mümkün olacaktır.

Klasik Dönem içerisinde çocuk mezarlarında uygulanan mezar tipi ve gömü geleneği hakkında veri sunan tek mezar AMP1 nolu Amphora Mezardır. Bu mezar nekropolde yapılan 5 yıllık çalışma sürecinde ele geçen tek erken dönem çocuk mezarıdır (Resim 145). Gömü için kullanılan amphoranın tarihlendiği MÖ 5. yüzyıl son çeyreği ile MÖ 4. yüzyılın ilk çeyreği olarak belirtilen tarih aralığı göz önünde bulundurularak, AMP1’in iç kısmında ele geçen küçük kaval kemikleri ile diğer iskelet parçaları, mezarın 1-1,5 yaşlarında bir çocuğa ait olduğunu göstermiştir187. Ölünün amphora içerisine yerleştirilmesi için kulp omuz aralığındaki kısımdan kap kırılıp ölü içerisine yerleştirildikten sonra, ağız kısmı kuzeye gelecek biçimde yatı-rılmış ve bu parça tekrar yerine konup kabın ağız kısmı ve etrafı ile kısmen de üzeri

187 Amphora’nın benzerleri için bkz. Lozanov 2010, 92, Pl. 51.2-3.

Resim 145Parion, Nekropol, Klasik Dönem çocuk mezarlarından AMP1 nolu Amphora Mezar


118

moloz taşlarla çevrelenip kapatıldıktan sonra, üzeri toprakla kapatılmıştır. Mezar-dan elde edilen veriler Klasik Dönem içerisinde çocuk gömüleri için bu tipte kap-ların kullanıldığı inhumasyon gömü geleneğinin uygulandığını ve en azından bu mezar için her hangi bir ölü hediyesinin bırakılmadığını gözler önüne sermektedir.

Nekropol’ün ikinci kullanım evresi olan Klasik Dönem içerisinde kremasyon gömü geleneğinin de uygulandığını gösteren iki Urne Mezar ortaya çıkarılmıştır. Bu urne mezarların her ikisinde de ikincil kremasyon uygulanmış olup; bunlardan UM14 MÖ 5. yüzyılın ortalarına188, UM13 ise Klasik Dönemin sonları olan MÖ 350-320’lere189 ta-rihlenmektedir (Resim 146). Bu iki mezarda kullanılan urne kaplarından elde edilen tarihlerden ve her iki urne içerisinden ele geçen yetişkin bireylere ait yanık kemik parçalarından anlaşıldığı üzere, Klasik Dönem içerisinde MÖ 5. yüzyılda ve MÖ 4. yüzyılda, Parion Güney Nekropolü’nde yetişkin gömülerinde ikincil kremasyon gömü geleneğinin uygulandığını söylemek mümkündür. Urne mezarlardan UM13 hemen yan kısmına bırakılmış geniş ağızlı iki küçük kulplu bir kap olan khytra formundaki bir kaptan oluşan ölü hediyesine sahip olup; urne içerisine kremasyon sonrası küller konduktan sonra, kap dikine vaziyette gömü çukuruna yerleştirilip, üzeri toprakla kapatılmıştır. UM14 ise, herhangi bir ölü hediyesine sahip olmayıp, yine dik vaziyette gömü çukuruna yerleştirilmiş, oinochoe formundaki urne kabının ağzına, ağız çapına yakın çapta üzerinde sarmal bezemeler yer alan ince bir bronz kapak kapatılıp, etrafı kayrak taşlarla çevrildikten sonra gömü çukurunun üzeri kapatılmıştır.

Nekropolün Klasik Dönem kullanımıyla ilgili bir diğer önemli kanıt ise, 2007 yılında bir kısmı belirlenen ve daha sonraki dönem çalışmalarında devamı çıkarı-lan, Taş Döşeli Yolun altından devam edip, Hellenistik Dönem içerisinde MÖ 2.

188 Sparkes-Talcott 1970, Pl. 60, 1445.189 Sparkes-Talcott 1970, Pl. 73, 1619,1621.

Resim 146Parion,

Nekropol, UM13 nolu Urne Mezar ve

mezardan ele geçen urne kabı ve ölü hediyesi khytra

119

NEKROPOL

yüzyıla ait olduğu düşünülen M102 nolu mezar ve Erken Hellenistik Döneme ait TSM3-4’den önce yapıldığı anlaşılan tek sıra moloz taş duvarlardır (Resim 147). Hellenistik Dönem’den daha öncesine ait bir aile mezarlığını çevrelediği düşünülen bu moloz taş dizisinin olasılıkla Klasik Dönem ya da daha öncesine ait olduğunu söylemek mümkündür. Bu tarihin özellikle Klasik Dönem olarak önerilmesinin nedeni M94’ün seviye itibariyle bu moloz taş dizisi ile yakın kotta olmasıdır. Ancak tek sıra moloz taş dizisinden oluşan bu çevreleme duvarının devam eden kısımla-rındaki, alandaki yoğun kullanımdan kaynaklanan tahribattan dolayı tam olarak sı-nırları belirgin olmadığı için, kesin veriler elde etmek şimdilik mümkün olmamıştır.

Klasik Döneme ait yukarıda belirtilen mezarların hiçbirinde ölü gömme gelenek-leri içersisinde «kharon sikkesi» olarak tanımlanan sikkelere rastlanmamış olmasına rağmen, 2009 yılı çalışmalarında mezar kontekstleri dışında ele geçen, ön yüzünde boğa, arka yüzünde sunak betimi yer alan ve Klasik Dönem Parion sikkelerinden olan, oldukça korozyonlu bir sikke (Resim 148) bu dönemde kharon sikkesi gele-neğinin Parion Güney Nekropolü’nde uygulanmaya başlanmış olabileceği ihtimalini akla getirmektedir. Fakat bu görüş şimdilik, zayıf bir ihtimalden öteye gitmemektedir.

Hel lenist ik Dönem

Nekropolde 2005-2009 yılları arasında yapılan çalışmalarda, in-situ durumda ve buluntularıyla kesin olarak bu döneme ait olduğu belirlenmiş toplam 13 adet mezar ortaya çıkarılmıştır. Bu mezarlardan sekizi Taş Sandık Mezar, üçü Düz Se-merdam Kiremit Mezar ve son ikisi ise Urne Mezar tipindedir (Çizim 6a-b).

Bu döneme ait mezarlardan büyük bir çoğunluğunu oluşturan Taş Sandık Me-zarlar, her biri düzgün şekilde işlenmiş ortalama 11 cm kalınlığa sahip, TSM11 ve TSM12’dekiler mermer; diğer altısı ise, kumtaşı plakalardan iki uzun kenarda yer alanların uçlarındaki 15-20 cm’lik kısımların yaklaşık 3-4 cm yontulmasıyla oluştu-

Resim 148Parion, Nekropol, bronz “Parion Sikkesi”

Resim 147Parion, Nekropol, Klasik Dönem kullanımına ait moloz taş sırası


120

rulan oyuklara, kısa kenar plakalarının geçirilmesiyle oluşturulmuş tekneye sahip, sandık biçimindeki mezarlardır (Resim 149). Taş sandıkların bazılarının üzerleri, iki ya da üç parçadan, bazıları ise tek parçadan oluşan, kırma çatı şeklinde dü-zenlenmiş kumtaşı veya mermer plakalarla kapatılmıştır. Mezarlardan bazılarının tabanları yine kumtaşı plakalardan oluşmaktayken, bazıları toprak zemine sahip-lerdir. Taş sandık mezarları oluşturan kumtaşı ve mermer plakalarda herhangi bir bağlantı elemanı kullanılmamıştır ve yerleştirildikleri alanda dört yandan toprakla desteklenmiştir. Bununla birlikte, bazı taş sandıklar yan yana yerleştirilerek bir kenarlarında ortak malzeme kullanılmıştır190.

Bu tipteki mezarlardan nekropolde 2005 yılında ilk ortaya çıkarılan grubu oluş-turan TSM1-2-3-4 nolu mezarlardan TSM1, ince şerit biçimli uçları oval şekilde son-lanan, üzerinde zeytin yaprağı, mersin yaprağı, baklava dilimi ve yarım baklava dilimi biçimli 169 adet yaprak ve bunların orta kısmında bir rozet yer alan altın bir diadem, iki ucu boğa başı protomlu altın bir kolye, Eros figürlü bir çift altın küpe, kharon sikkesi olarak bırakılmış Helios başı betimli altın bir pul, üç altın iğne, iğ gövdeli bir unguentarium, bir alabastron, bir kapaklı pyksis ve bir kandilden oluşan zengin ölü hediyelerine sahip yetişkin bir kadına aittir. Mezarın tabanının kumtaşı plaka ile kapatılmasından dolayı, iç kısmında kalan su ve balçık dolayısıyla tama-men erimiş vaziyetteki iskeletin yetişkin bir kadına ait olduğunu ancak ele geçen ölü hediyelerinden anlamak mümkün olmuştur. Bu mezarın hemen doğusunda yer alan TSM2’de ise, asıl mezar sahibine ait tek in-situ buluntu baş kısmından ele geçen ve muhtemelen kharon sikkesi amacıyla ölünün ağzına konmuş, tek yüzünde yine Helios betimi yer alan altın bir pul ele geçerken, bir erkeğe ait olduğu düşünülen bu ilk gömüden kısa bir zaman sonra iki farklı zaman aralığında mezar içerisinde ölünün ayakucu olan güney uca bırakılmış urne kabı olarak kullanılmış bronz bir

190 Kasapoğlu 2007, 485.

Resim 149Parion,

Nekropol, Hellenistik Döneme ait TSM1-2-3-4 nolu Taş Sandık Mezarlar

121

NEKROPOL

Amphora ile toplu şekilde yer alan yetişkin bir bireye ait yanık kemik parçaları ele geçirilmiştir (Resim 150). Mezarda tespit edilen tüm bu veriler, mezarın üç farklı zaman aralığında üç farklı birey için kullanıldığını göstermesinin yanı sıra, dönemin gömü geleneklerinin anlaşılabilmesi içinde önemli ipuçları da vermektedir.

TSM1’in batısında yer alan ve bir diğer kadın mezarı olan TSM3, bir ucu aslan, bir ucu yaban keçisi protomlu altın bir kolye, aslan başı protomlu bir çift altın küpe, akik taşlı altın bir yüzük, kharon sikkesi olarak bırakılmış Apollon başı be-timli altın bir pul ve bronz bir aynadan oluşan ölü hediyelerine sahipken, bunun hemen kuzey bitişiğinde yer alan TSM4’den ise, herhangi bir buluntu ele geçme-miştir. Birbirine bitişik bu dört mezar, içlerinden ele geçen buluntularından an-laşıldığı kadarıyla, Hellenistik Dönem başlarında kentin ileri gelenlerinden, hatta olasılıkla da yönetici tabakasından bir aileye ait, “aile mezarlığı” olmalıdır.

2005 yılı çalışmalarında bir arada ele geçen bu dört taş sandık mezardan sonra diğer dört çalışma döneminde yapılan çalışmalarda da in-situ durumda dört taş sandık mezar daha açılmıştır. Bu mezarlardan TSM8 kapak kısmındaki tahribattan da anlaşıldığı üzere, Roma Dönemi’nde ve olasılıkla da MS 1. yüzyılda soyularak içerisindeki ölü hediyelerinin bir kısmı alınmış ve iskelete ait kemikler dağıtılmıştır. Mezar içerisinden dağınık vaziyetteki kemiklerin arasından aslan başı protomlu bir altın küpe, iğ gövdeli bir unguentarium ile kemik bir toka ele geçmiştir (Resim 151). Buluntuları ışığında MÖ 3. yüzyıl başlarına tarihlenen mezar tek parça halinde kırma çatı biçimli kapağa sahip olup, zemininde kumtaşı plaka yer almaktadır. Dönem

Resim 150Parion, Nekropol, TSM2 nolu Taş Sandık Mezar

Resim 151Parion, Nekropol, TSM8 nolu Taş Sandık Mezar


122

içerisinde aynı tarihe ait taş sandık mezarlar olan TSM11 ve TSM12 de, TSM1-2-3-4’de olduğu gibi yan yana gömülmüşlerdir (Resim 152). Ancak bu iki mezarda kullanılan plakalar diğerleri gibi kumtaşı değil, mermer plakalardır. Bu iki mezardan güneydeki kuzeydekinden daha önce gömülmüş olup; mermer plakalardaki işçi-lik açısından kuzeydeki TSM12’den daha ince bir işçiliğe sahiptir. Mezar içerisinde baş kısmı doğuda; sırtüstü, kollar iki yana gelecek şekilde yatırılmış, baş kısmında çalı yaprağı biçimli yaprakları olan bir altın taçtan oluşan tek ölü hediyesine sahip, yetişkin bir kadın iskeleti ele geçmiştir (Resim 153). Ölü hediyesi olan altın tacın işçiliği göz önünde bulundurulduğunda, MÖ 4. yüzyıl sonları ile MÖ 3. yüzyıl başları aralığında bir döneme ait olduğu anlaşılan mezarın, kuzey kenarına bitişik vaziyet-teki TSM11’de ise, baş kısmı batıda; sırt üstü, kollar iki yana uzatılmış, yetişkin bir erkek olan asıl mezar sahibine ait iskelet ile biri sol kolu üzerinde, diğeri bacakları üzerinde altın kaplama, pişmiş toprak boncukların bronz uçlar yardımıyla bronz bir şeride tutturulduğu, “imitasyon” olarak da nitelendirilebilecek bir pazubent ile taca ait olduğu düşünülen parçalar ve demir bir “strigilis” ele geçmiştir. Demir strigili-sinden dolayı sporcu bir erkek olduğu anlaşılan mezar sahibinin, ilk gömüsünden çok kısa bir zaman sonra mezarın tek parça halindeki kapağı doğu uçtan kırılarak mezar içerisine bırakılmış MÖ 330-300 yıllarına ait urne kabı olarak kullanılmış bir hydria da mezarın ayakucundan ele geçmiştir191. Mezarın ikinci kez kullanımında konulan bu urne, bırakılırken kapakta açılan açıklık yeterince büyük olmadığından urne kabı kırılarak mezar içerisine bırakılmış, daha sonra kapağın kırılan kısmı tek-rar kopan parçalarla kapatılıp, çatlak kısımlar kil ile sıvanmıştır. Ortaya çıkarılan en geç dönem taş sandık mezarı olan TSM9, yine yetişkin bir kadına ait olup; mezar içerisinde baş kısmı doğudaki iskeletin baş-alın kısmından bazıları yuvarlak bazıları kare farklı büyüklükteki pullar ve aralarına konmuş boru-boncuklardan oluşan altın bir taç, Eros figürlü bir çift altın küpe ile sol el yüzük parmağında geniş kaşlı bir

191 Hydrianın benzerleri için bkz. Sparkes-Talcott 1970, Pl.74, 1625-1627-1628.

Resim 152Parion,

Nekropol, TSM10-11-12 nolu Taş Sandık Mezarlar

Resim 153Parion,

Nekropol, TSM12 nolu Taş Sandık Mezar

123

NEKROPOL

altın yüzükten oluşan ölü hediyelerine sahiptir. Eros figürlü küpelerdeki işçilikten anlaşıldığı kadarıyla, MÖ 3. yüzyıl ortaları ya da ikinci yarısına ait olduğu anlaşılan mezardaki iskelet, alandaki yoğun nem ve sudan dolayı aşırı derecede dağılmıştır.

Yukarıda bahsettiğimiz sekiz Taş Sandık Mezar’da da asıl ve ilk kullanımlarında inhumasyon gömü geleneği uygulanılmış olup; mezarlardan TSM2 dışındakilerin tamamı doğu-batı doğrultusunda yerleştirilmişlerdir. Dolayısıyla genel anlamda Hel-lenistik Dönemde inhumasyon gömünün uygulandığı taş sandık mezarlarda bir yön birliğinin var olduğunu söylemek mümkündür. Mezarlardan iskelet ve buluntu ele geçen beşi yetişkin kadınlara ait olup, tümünde değerli altın takılar ölü hediyesi ola-rak bırakılmıştır ve bütün kadın mezarlarında ölülerin baş kısımları doğudadır. Arta kalan üç mezardan TSM4 den muhtemelen tamamen eridiği için iskelete ait herhan-gi bir sağlam kemik parçası ele geçmezken, diğer iki mezar; TSM2 ile TSM11 yetiş-kin birer erkeğe ait olup, TSM2’de iskeletin başı kuzeyde, TSM11’de ise batıdadır.

Hellenistik Dönemin erken evreleri ve devamında uygulanan, ölü hediyeleri bakımından oldukça zengin olan bu mezarların yanı sıra, bu dönem içerisinde daha sade ve basit mezarların da varlığını gösteren, üç Kiremit Mezar bulunmak-tadır. Bu mezarlardan ilki olan M103, Tabanı Kiremit Döşeli Düz Semerdam Ki-remit Mezar tipinde olup, mezar tipi için uygun görülen isimden de anlaşılacağı üzere zeminine iki düz çatı kiremidi konulmuş ve üzeri ile baş ve ayakucu yine düz çatı kiremitleriyle kapatılmıştır (Çizim 6b, Resim 154). İçerisinden ele geçen buluntularıyla MÖ 3. yüzyılın ilk yarısına tarihlenen mezarda, inhumasyon gömü uygulanmıştır192. Bu mezarla yaklaşık aynı kotta ve TSM1-4’ün bulunduğu alanın hemen güneyinde yer alan ve blok taşların yerleştiriliş şekli bakımından bir yol görünümünde olan Taş Döşeli Yol’un altında kalan M20 nolu mezar da aynı tipte olup; inhumasyon gömü uygulanmış olmasına rağmen, bu mezardan herhangi bir

192 Mezardan ele geçen kâsenin benzerleri için bkz. Rotroff 1997, Pl. 75, 985-988.

Resim 154Parion, Nekropol, Hellenistik Dönem M103 nolu Düz Semerdam Kiremit Mezar


124

ölü hediyesi ele geçmemiştir. İnhumasyon gömünün uygulandığı bu iki kiremit mezarın yanı sıra, MÖ 3. yüzyıl sonları ile MÖ 2. yüzyıl başlarına tarihlenen iğ göv-deli bir unguentariuma sahip olan M86 nolu mezar, bu dönemde birincil kremas-yonun varlığını gösteren tek örnek olmasından dolayı önemlidir (Resim 155). Düz Semerdam Kiremit Mezar tipindeki mezar diğer Hellenistik Dönem mezarlarından farklı olarak, kuzey doğu-güney batı yönünde yerleştirilmiştir.

Hellenistik Dönem mezarları içerisinde bağımsız olarak farklı bir alanda tek ba-şına gömülmüş urne mezarlara şimdiye kadar rastlanmamış olmasına rağmen; TSM2 içerisinde ölünün ayakucu olan güney uçta, TSM11 içerisinde de yine ölünün aya-kucu olan doğu uçta birer urne mezara rastlanmıştır. Bu iki urne mezardan TSM2 içerisinden ele geçen, üzerinde dans eden menadlar ile kulplarında eros figürleri yer alan olağan üstü işçiliği ile dönemin sanat özelliklerini yansıtan bronz amphoranın içerisinden yetişkin bir bireye ait yanık kemikler ile üç adet mersin yapraklı altın taç ve kharon sikkesi olarak bırakılmış gorgo başı betimli altın bir pul ele geçmiştir (Re-sim 214, 215). İçerisinden ele geçen altın takılardan dolayı MÖ 4. yüzyıl sonlarına

Resim 155Parion,

Nekropol, Hellenistik Dönem’den, Birincil

Kremasyona sahip M86 nolu

Düz Semerdam Kiremit Mezar

125

tarihlenen bu urne ile hemen hemen aynı döneme tarihlenen ve TSM11 içerisinden ele geçen, UM12 içerisindeki kremasyon kalıntıları da, yine yetişkin bir bireye ait olup; her hangi bir ölü hediyesine sahip değildir (Resim 156). Bu iki urne mezar, özellikle Hellenistik Dönemin başlarında inhumasyon gömü ile birlikte ikincil kre-masyonun da Parion Güney Nekropolü’nde bir arada uygulandığını göstermektedir. Ancak, elde edilen kesin sonuçlardan biri şu ki, Hellenistik Dönemde ağırlıklı olarak kullanılan gömü geleneği inhumasyon gömüdür.

NEKROPOL

Resim 156Parion, Nekropol, TSM12 içerisinden ele geçen UM12’nin in-situ hali ve urne kabı hydria


126

Roma Dönemi

Parion Güney Nekropolü 2005-2009 yılları arasında yapılan çalışmalarda ortaya çıkarılan mezarların büyük çoğunluğunu oluşturan mezarların ele geçtiği ve nek-ropolün en yoğun kullanımının olduğu dönem, hiç şüphesiz Roma Dönemi’dir. Alandaki 5 yıllık çalışma döneminde bu döneme ait toplam 106 mezar ortaya çıkarılmış olup; bu mezarlardan 78’i Kiremit mezar, 11’i Basit Toprak Mezar, 11’i Ahşap Tabut Mezar, 8’i Urne Mezar, 2’si Taş Sandık Mezardır. Bu mezarların yanı sıra, Hellenistik Döneme ait bir taş sandık mezarın kumtaşı plakaların kullanıldığı semerdam biçimli bir mezar ve olasılıkla ilk kullanım evresi Arkaik Döneme ait olan, teknesinin kısa kenarlarından biri kırılarak kullanılmış kalker lahit tekne-sinden oluşan iki mezar (TSM5 ve TSM7) ve sadece ölü hediyelerinin konduğu iki küçük ahşap ölü hediyesi sandığı da, bu döneme ait mezar ve buluntular arasındadır. Roma Dönemi’ndeki bu yoğun kullanım, haliyle yoğun bir tahribatı da beraberinde getirmiş ve önceki dönem mezarlarıyla birlikte aynı döneme ait, aralarında kısa zaman farkı bulunan mezarlarda dahi aşırı bir tahribat meydana getirmiştir (Resim 157).

Parion Güney Nekropolü’ndeki Roma Dönemi ilk kullanım evresini MÖ 1. yüz-yıl sonları ile MS 1. yüzyılın ilk çeyreği aralığına tarihlenen Düz Semerdam Kiremit Mezarlar oluşturmaktadır (Resim 158, 159, 160). Bu mezarların tamamında düz çatı kiremitleriyle mezarın üzeri semerdam biçimde örtülecek şekilde kapatılmış olup; tüm gömüler doğu-batı yönünde yerleştirilmişlerdir. Birincil kremasyon ve inhumasyon gömü geleneğinin bir arada uygulandığı bu mezarların tamamı yetiş-kin bireylere ait olup; pişmiş toprak ve cam unguentariumlar, lagynos ya da tek kulplu testiler, kandiller, bronz aynalar, mataralar, maşrapa türü tek kulplu kupa-lar, cam bardaklar ve ölünün ağzına yerleştirilmiş kharon sikkeleri, mezarlardan ele geçen ölü hediyeleri arasında yer almaktadır (Resim 161-162). Bu evre me-zarları Hellenistik Dönem Kiremit mezarlarının devamı niteliğinde olup; olasılıkla da düz çatı kiremitlerinin kullanımının azalmaya başladığı dönemdir. Çünkü bu

Resim 157 Parion, Nekropol,

alan kullanımını gösterir Yeniden

Kurma Denemesi

127

NEKROPOL

evreden sonra ele geçen mezarların büyük çoğunluğunda, artık dışbükey olarak ele aldığımız “trapezoidal” (ikiz kenar yamuk şekilli) çatı kiremitleri kullanılmaya başlayacaktır.

Nekropolün Roma Dönemi kullanımının ikinci evresi olarak nitelendirebile-ceğimiz MS 25-100 tarih aralığındaki mezarlar için ayırt edici özellik olarak söy-lenebilecek en önemli nokta, bu evre mezarlarının büyük bir çoğunluğunda tre-pezoidal çatı kiremitlerinin kullanılmış olmasıdır (Resim 163). Bu evrede görülen en yoğun gömü geleneği kremasyon gömü olup; “Dışbükey Semerdam Kiremit Mezar” olarak adlandırdığımız bu mezarların tamamında birincil kremasyon uy-

Resim 158Parion, Nekropol, Roma Dönemi’ne ait Düz Semerdam Kiremit Mezarlar

Resim 159Parion, Nekropol, M117 nolu Düz Semerdam Kiremit Mezar ve buluntular

Resim 160Parion, Nekropol, Düz Semerdam Kiremit Mezarların yoğun olduğu, doğu bölüm kurgulama


128

gulanmıştır (Resim 164-165). Mezarların özellikle alanın doğusunda kalanların büyük bir çoğunluğu kuzeydoğu-güneybatı yönünde yerleştirilmiş olmasına rağ-men, aynı döneme ait, aynı gömü geleneği ve aynı mezar tipi uygulanmış batı kısımdaki mezarlar doğu-batı yönünde yerleştirilmişlerdir. Bu mezarlara bırakılan unguentariumlar, lagynos benzeri tek kulplu testiler, maşrapalar, bronz aynalar, kandiller, kharon sikkeleri gibi ölü hediyeleri, her iki kısımdaki mezarlar için de aynı olmasına karşın, bu şekilde bir yön farklılığın olması ilginçtir (Resim 166-167-168). Bu farklılık sadece toplum içerisindeki farklı etnik yapı ya da çeşitlikle açıklanabilse gerek. Bu mezarlardan M32’nin hemen iki yanında ele geçen kırık vaziyetteki su künkleri, yatay olarak bırakılmış olmalarına rağmen, Roma Dönemi ölü gömme gelenekleri içerisinde görülebilen örnekleri bulunan, mezarlara be-lirli dönemlerde bu borular aracılığıyla ölü yemeği olarak yemek ya da sıvıların bırakılması geleneğinin Parion Güney Nekropolü’nde de uygulanmış olduğunu

Resim 161Parion,

Nekropol, Roma Dönemi’ne ait, Düz

Semerdam Kiremit Mezarlardan

M116’ya ait ölü hediyeleri

Resim 162Parion,

Nekropol, M74 nolu Düz Semerdam

Kiremit Mezardan ele geçen

ölü hediyeleri

129

NEKROPOL

Resim 163 Parion, Nekropol, Dışbükey Semerdam Kiremit Mezarların yoğun olduğu batı bölüm Yeniden Kurgulama Denemesi

Resim 164Parion, Nekropol, Birincil Kremasyonun uygulandığı Dışbükey Semerdam Kiremit Mezar tipindeki M36

Resim 165Parion, Nekropol, Birincil Kremasyonun uygulandığı Dışbükey Semerdam Kiremit Mezar tipindeki M80


130

göstermiştir (Resim 169-170). Ölü yemeği ile alakalı bilgiler veren, yine aynı tipte ve birincil kremasyonun uygulandığı bir diğer mezar M36 nolu mezardır. Bu me-zarın iç kısmında kremasyon kalıntıları içerisinden kısmen yanık vaziyette hurma, badem, fındık, mersin, incir ve elma gibi kuruyemiş ve meyveler ele geçmiştir (Resim 171). Bu meyvelerden hurmalar kentin farklı bölgelerle olan ilişkisini akla getirirken193, özellikle ısırıldıktan sonra bırakıldığı anlaşılan elma ölü gömme ritü-

193 Başaran 2008, 133 vd.

Resim 166Parion,

Nekropol, Dışbükey Semerdam Kiremit

Mezar tipindeki M108’den ele geçen

ölü hediyeleri

Resim 167Parion,

Nekropol, Dışbükey Semerdam Kiremit

Mezar tipindeki M81’den ele geçen

ölü hediyeleri

131

NEKROPOL

eli esnasında, gömü yapılırken ölü yemeği olarak nitelendirilebilecek bu kuruye-miş ve meyvelerin yenildiği ve bir kısmının da, diğer hediyelerle birlikte, ölü için mezar içerisine ölü hediyesi olarak bırakıldığını göstermektedir.

Roma Dönemi içerisindeki bir diğer kullanım evresi olan MS 1. yüzyılın sonları ve MS 2. yüzyıl tarih aralığına gelindiğinde ise, yetişkinler için uygulanan yaygın gömü geleneği inhumasyon gömü olup; çoğunlukla Dışbükey Semerdam Kiremit Mezar olarak adlandırdığımız mezarlar kullanılmasının yanı sıra düz çatı kiremitle-rinin kullanıldığı az sayıda “Düz Semerdam Kiremit Mezar”da kullanılmıştır (Çizim

Resim 168Parion,Nekropol, Roma Dönemi ikinci evre mezarlarına ait ölü hediyeleri


132

Resim 169Parion,

Nekropol, iki yanında kırık vaziyette su

künkleri bulunan, Dışbükey Semerdam

Kiremit Mezar tipindeki M32

Resim 170Parion,

Nekropol, M32’ye ait kurgulama

Resim 171Parion,

Nekropol, M36’dan ele geçen ölü yemeği

olarak bırakılmış hurma, badem,

mersin, fındık, incir ve elma kalıntıları

133

NEKROPOL

6b, Resim 172). Bu evre mezarlarında da dönemin önceki evre mezarlarında ele geçen ölü hediyelerine mezarlar içerisinde rastlanmıştır.

Roma Dönemi içerisinde MÖ 1. yüzyıl sonları ile MS 1. yüzyıl aralığında gömü alanı içerisinde görülebilen çocuk mezarlarında ise, sadece inhumasyon uygulan-mıştır (Resim 173-174). Bu mezarlarda çocuklar ahşap tabutlar içerisinde, alanda açılan gömü çukurlarına gömülmüşlerdir. Çocuk mezarlarına bırakılan ölü hediye-leri arasında, terrakotta figürinler çoğunlukta olmakla beraber, özellikle kız çocuk-ları için kollarına takılmış vaziyette bronz bilezikler, cam boncuklar, yanı sıra az sayıda cam ve pişmiş toprak kaplar ele geçmiştir (Resim 175-176).

Resim 172Parion, Nekropol, M118 nolu Düz Semerdam Kiremit Mezar

Resim 173Parion,Nekropol, Roma Dönemi’ne ait M87 nolu çocuk mezarı


134

Resim 174Parion,

Nekropol, Roma Dönemi’ne ait M124

nolu çocuk mezarı

Resim 175Parion,

Nekropol, M136 nolu çocuk

mezarından ayrıntı

Resim 176Parion,

Nekropol, dM124 nolu çocuk mezarından ele

geçen ölü hediyeleri

135

NEKROPOL

Bizans Dönemi

Başlangıç kısmında da belirtildiği gibi, Parion Güney Nekropolü’nde çalışılan alanın üzerinde daha önce okul inşaatı hafriyatı için yapılan çalışmalarda nek-ropolün Geç Roma ve Bizans Dönemi mezarlarının yer aldığı tabaka tamamen tahrip edilmiştir. Ancak kentin Roma Dönemi akropolünde yapılan çalışmalarda Antik Tiyatroya giden yol üzerinde yapılan çalışmalarda ortaya çıkarılan iki mezar Bizans Dönemi gömü gelenekleriyle ilgili, azda olsa bilgi vermektedir.

Tiyatronun yaklaşık 60 m. güney doğusunda, yol yüzeyinde tespit edilen 2 mezardan, etrafı taş döşeli, 50 x 200 cm ölçülerindeki ilk mezarda, doğu-batı yö-nünde, daha önceki gömüye ait kemiklerin güney yana toplanmasıyla yatırılan, başı güneyde bir erkek iskeleti dışında herhangi bir buluntuya rastlanılmamıştır. Güneydeki diğer mezar da etrafı tek sıra taşla çevrilmiş ve 35 x 100 cm ölçülerin-dedir. Öncekinin başı doğuya, diğerinin batıya olmak üzere iki çocuk iskeletinin bulunduğu mezarda, iskelet dışında herhangi bir bulguya rastlanmamıştır (Resim 177-178).

Resim 177Parion,Tiyatro’nun güney doğusunda bulunan, Bizans Dönemi’ne ait yetişkin mezarı

Resim 178Parion,Tiyatro’nun güney doğusunda bulunan, Bizans Dönemi’ne ait çocuk mezarı

221

XVIII. KAYNAKÇA

Abadie- Reynal 1987 C. Abadie-Reynal, “Céramique Romaine”, (ed. V. Karageorghis, O. Picard), La Necropole D’Amathonte Tombes 113- 367, II. Ce-ramiques Non Chypritotes, Etude Chypriotes VIII, 1987, 45- 58.

Akarca 1998 Akarca, Şehir ve Savunması, 1998.

Akat-Fıratlı-Kocabaş 1984 Y. Akatlı - N. Fıratlı - H. Kocabaş, Hüseyin Kocabaş Koleksiyonu Cam Eserler Kataloğu, 1984.

Akşit 1971 İ. Akşit, Turistik Çanakkale Rehberi, 1971.

Akurgal 1997 M. Akurgal, Korint Seramiği MÖ 750-550, 1997.

Anabolu 2001 M. U. Anabolu, İstanbul ve Anadolu’daki Roma İmparatorluk Dönemi Mimari Yapıtları, 2001.

Anderson- Stajanovic 1992 V. R. Anderson- Stajanovic´, Stobi: The Hellenistic and Roman Pottery, Stobi, Results of the Joint American- Yugoslav Arc. In-vestigations 1970-1981, Stobi I, 1992.

Anderson- Stajanovic 1987 V. R. Anderson-Stajanovic´, “The Chronology and Function od Ceramic Unguentaria”, AJA 91, No. 1, 1987, 105- 122.

Appianos 1955 Appianos, Appianos Romaika: Syriake, Çev.: H. White, 1955.

Aperghis 2004 G. G. Aperghis, The Seleukid Royal Economy: The Financial Administration of the Seleukid Empire, 2004.

Arslan 2008 N. Arslan, “2006 Yılı Assos Kazı Çalışmaları”, TAED 8, 2008, 49-58.

Arslan 2010 M. Arslan, “Juliopolis Antik Kenti’nin Tarihçesi”, Aktüel Arkeolo-ji, Sayı 17, 134-139, 2010.

Atasoy 1997 S. Atasoy, Amisos: Karadeniz Kıyısında Antik Bir Kent, Samsun, 1997.

Atik 1995 N. Atik, Die Keramik aus den Südthermen von Perge, IstMitt- BH 40, 1995.

Atilla - Gürler 2009, C. Atilla - B. Gürler, Bergama Müzesi Cam Eserleri, 2009.

Avram 2004 A. Avram, “The Propontic Coast of Asia Minor”, An Inventory of Archaic and Classical Poleis, 2004, 974-999.

Ayça-Polat 2005 B. Ayça-Polat, Troia’nın Hellenistik ve Roma Dönemi Nekropol-leri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul- 2005.

Tavukçu 2007a Z. Aydın Tavukçu, Parion Nekropolü 2005 Buluntuları, (Yayın-lanmamış Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji Ana Bilim Dalı, Erzurum-2006.


222

Tavukçu 2007b Z. Aydın Tavukçu, “Parion’da Erken Dönem Yerleşim İzleri”, Sanat (Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi), Sayı:11, 2007, 113-128.

Bailey 1975 D. M. Bailey, A Catalogue of The Lamps in the British Museum I, Greek, Hellenistic and Early Roman Pottery Lamps, 1975.

Balcer 1974 J. M. Balcer, “Seperatism and Anti-Seperatism in the Athenian Empire: 478-433 B.C.” Historia: Zeitscrift für Alte Geshischte, vol. 23, no.1 1974, 21-39.

Baldıran 1990 A. Baldıran, Stratonikeia Nekropol Buluntuları, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kon-ya-1990.

Baldıran 2003, A. Baldıran, “Stratonikeia’dan Birkaç Pişmiş Toprak Heykelcik”, III. Uluslar arası Eskişehir Pişmiş Toprak Sempozyumu, 2003, s. 158-165.

Barr-Sharrar 2008 B. Barr-Sharrar, The Derveni Krater - Masterpiece Classical Gre-ek Metalwork, 2008.

Barry-Moore 1964 T. I. Barry - W. J. Moore, “Amethyst: Optical Properties and Pa-ramagnetic Resonance”, Science, New Series, Vol. 144, No.3616, 1964.

Başaran vd 1996 C. Başaran - A. Y. Tavukçu - M. Tombul, “Skepsis Aşağı Kent ve Nekropolü Kurtarma Kazısı Raporu” VIII. M.K.K.S., 1996, 551-583.

Başaran 1998 C. Başaran, Arkeolojiye Giriş, 1998.

Başaran 1998.1 C.Başaran, “Parion 1997 Araştırmaları”, AST 16- 1, 1998, 19-24.

Başaran 2001 C. Başaran, “Parion’dan İki Gladyatör Steli”, Günışığında Anado-lu (Cevdet Bayburtluoğlu İçin Yazılar) 2001.

Başaran-Tavukçu 2001 C. Başaran - A.Y. Tavukçu, “Kuzey Troas Parion Yüzey Araştır-ması 1999”, AST 18- II”, 2001, 225-236.

Başaran 2002 C. Başaran, Geçmişten Günümüze Bayramiç, Tarihi Coğrafyası ve Arkeolojisi, 2002.

Başaran vd. 2003 C. Başaran vd., “Kuzey Troas Parion Araştırmaları 2002”, AST 21-II, 2003, 185-192.

Başaran 2005a C. Başaran, “Antik Troas Kenti Parion”, Toplumsal Tarih 142, 2005, 20-22.

Başaran 2005b C. Başaran “ Jewellery Center in Antique Era: Parion”, Gold News 153, 2005, 106-111.

Başaran 2006 C. Başaran, “Parion Kazı Çalışmaları 2005”, Türk Eskiçağ Bilim-leri Enstitüsü Haberler, No.21, 2006, 26-28.

Başaran 2006a C. Başaran, “Parion: Karanlıktan Günışığına”, Anadolu Arkeolo-jisine Katkılar, 2006, 185-200.

Başaran 2006b C. Başaran “Excavating Hellenistic Parion: A Royal Necropolis in Turkey”, Minerva 17, No.4, 2006, 36-37.

Başaran vd 2006 C. Başaran vd. “Parion Kazısı 2005”, KST 28, I.Cilt, 2006, 611-628.

Başaran 2008 C. Başaran, “Parion’dan Persia’ya Yol Gider”, Euergetes, Prof. Dr. Haluk ABBASOĞLU’na 65.Yaş Armağanı. Cilt I, 2008, 133-137.

Başaran vd 2008 C. Başaran - V. Keleş- H. Kasapoğlu - H. E. Ergürer, ”Parion 2007”, KST 30- 1, 2008, 53- 66

223

KAYNAKÇA

Başaran 2010 C. Başaran, “Parion’dan Bir Savaşçı Figürini: Artemis Bendis mi?”, Metropolis İonia II: Yolların Kesiştiği Yer (Recep Meriç İçin Yazılar), Ed.: S. Aybek - A. K. Öz, 2010, 77-81.

Başaran-Ergürer 2012 Başaran - H. E. Ergürer, “Parion Odeion’u (Bouleterion) 2010 çalışmaları ve Odeion’da Bulunan Seramikler”, Olba, Baskıda (2012).

Başaran 1996 S. Başaran, “Enez (Ainos) 1995 Yılı Kazı ve Onarım Çalışmaları”. KST XVIII- II, 1996, 489-513.

Başgelen 2009 N. Başgelen, Arif Müfid Mansel’in Trakya’daki Tümülüs Kazıları, 2009.

Bayram 2011 M. Bayram, Parion’dan Girlandlı Bir Lahit Parçası, (Yüksek Li-sans Semineri), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum-2011.

Bener 2008 S.S. Bener, Eski Yunan ve Roma’da Oyun ve Oyuncaklar, (Ya-yınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul- 2008.

Berlin 1997 A. Berlin, The Hellenistic and Roman Pottery: The Plain Wares, Tel Anafa II, i, 1997.

Bieber 1962 M. Bieber, The History of The Greek and Roman Theater, 1962.

Biers 2003 J. Biers, “Lavari est Vivere: Baths in Roman Corinth”, Corinth, Vol. 20, Corinth, The Centenary: 1896-1996, 2003, 303-319.

Bilgin 1997 O. Bilgin, Antik Troas’ta Bir Kent: Parion, (Yayınlanmamış Bitir-me Tezi), Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Arkeoloji ve Sanat Tarihi Bölümü, 1997.

Bingöl 1999 İ. Bingöl, Antik Takılar, 1999.

Blackie 1866 J.S. Blackie, Homer and Iliad vol. I, 1866.

Blegen vd 1964 C.W. Blegen - H. Palmer - R.S. Young, The North Cemetery, Corinth 13, 1964.

Bonacasa 1976 N. Bonacasa, Princeton Encyclopedia of Classical Sites, 1976.

Boardman 2000 J. Boardman, The Greek Overseas, 2000.

Boardman 2002 J. Boardman, Kırmızı Figürlü Atina Vazoları, 2002.

Boardman 2005 J. Boardman, Yunan Heykeli: Klasik Dönem (Çev. G. Ergin) 2005.

Boardman 2005.1 J. Boardman, Yunan Sanatı, 2005.

Boulter 1963 G.C. Boulter, “Graves in Lenormant Street, Athens”, Hesperia 32, No. 2, 1963, 113-137.

Buckler 1998 J. Buckler, “Mnemosyne” Fourth Series, vol.51, no.2, 1998, 192-205.

Bujukliev 1986 H. Bujukliev, LaNecropole Tumulaire Thrace Pred De C ̌ atalka, Region De Stara Zagora, 1986.

Burn 1982 A.R. Burn, “The Expansion of the GreekWorld, Eight to Sixth centuries B.C.” The Claccical Review New Series CAH III, 1982

Burn – Higgins 2001 L. Burn - R. Higgins, Catalogue of Greek Terracottas in The Bri-tish Museum Vol. III, 2001.

Burr 1934 D. Burr, Terra-Cottas From Myrina, In The Museum of Fine Arts, Boston, 1934.


224

Büyükkolancı vd 2010 M. Büyükkolancı vd., Ephesos Duvar Resimleri: Hellenistik Dö-nemden Bizans Dönemine Kadar, edi.: N. Zimmermann - S. Ladstatter, 2010.

Can 2005 B. Can, “Antoninler Dönemi Baroğu Işığında Aspendos Tiyatro-su Bezemeleri”, Adalya VIII, 2005, 89- 120

Canav 1985 Ü. Canav, Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları A.Ş. Cam Eserler Ko-leksiyonu, 1985.

Casey 1986 P.J. Casey, Understanding Ancient Coins: an introduction for archaeologist and historians, 1986.

Ceylan 2005 A. Ceylan, “Spolia Geç Antik Dönemde Yapılan ve Yapı Ele-manlarının İkinci Kullanımları” Eski Çağın Mekanları, Zamanları, İnsaları. ODTÜ Mimarlık Tarihi Yüksek Lisans ve Doktora Prog-ramı, Doktora Araştırmaları Sempozyumu. 2005, 74-84.

Clarke 1993 A.D. Clarke, Secular e Christian Leadership in Coirnth. A Socio-Historical&Exegetical Study of Corinthians 1-6 1993.

Choiseul-Gouffier 1842 M.G. Choiseul-Gouffier, Osmanlı İmparatorluğunda, Yunanis-tan’da, Troad’da, Yunan Adalarında ve Ön Asya Kıyılarında Çe-kici Gezi, III. Cilt, 2, 1842.

Civelek 2001 A. Civelek, Tralleis Nekropolisi Buluntuları Işığında Hellenistik ve Roma Dönemi Seramiği, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir-2001.

Cohen 1995 G.M. Cohen, The Hellenistic Settlements in Europe, the Islands an Asia Minor, 1995.

Comstock-Vermeule 1971 M. Comstock - C. Vermeule, Greek Etruscan and Roman Bron-zes, 1971.

Cook 1946 R.M. Cook, “Ionian and Greece in the Eight and Seventh Centu-ries B.C.” Journal of Hellenic Studies, Vol. 66, 1946, 67-98

Cook 1973 J.M. Cook, The Troad, 1973.

Crawford- Freedman 1979 H.G. Crawford - E.E. Freedman, “The Sardis Campaign of 1977”, BASOR 233, 1979, 1- 32.

Çelikbaş 2010 E. Çelikbaş, Parion’dan Bir Figürin Kalıbı, (Yayınlanmamış Yük-sek Lisans Semineri), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensti-tüsü, 2010.

Çelikbaş 2010.1 E. Çelikbaş, Parion Roma Kolonizasyon Sikkeleri, (Yayınlan-mamış Yüksek Lisans Tezi), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum 2010.

Çubuk 2008 N. Çubuk, Hieropolis Tiyatro Kabartmaları, 2008.

Delemen 2004 İ. Delemen, Tekirdağ Naip Tümülüsü, 2004.

Demircioğlu 1993 H. Demircioğlu, Roma Tarihi, 1993.

Despini 2006 Despini, Greek Art - Ancient Gold Jewellery, 2006.

Drews 1976 R. Drews, “The Earliest Greek Settlements on the Black Sea” Journal of Hellenic Studies XCVI, 18-31

Drougou 1991 S. Drougou, Ελληνιστική κεραμική από τη Μακεδονία= Hellenis-tic Pottery from Macedonia, 1991.

Dunham 1915 P. Dunham, The History of Miletosus Down to the Anabasis of Alexander, 1915.

225

KAYNAKÇA

Durdağı 2004 S. Durdağı, Güney Marmara (Propontis) Limanları: Parion ve Pri-apos, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale-2004.

Dusenbery 1998 E.B. Dusenbery, Samothrace - The Necropoleis -Necropoleis and Catalogues of Burials, 1998.

Dusenbery 1998.1 E.B. Dusenbery, Samothrace - The Necropoleis, Catalogues of Objects by Catagories, 1998.

Eisen 1919 A.G. Eisen, “Antique Glass”, The Art Bulletin, Vol. 2, 101 vd., 1919.

Er 2004 Y. Er, Klasik Arkeoloji Sözlüğü, 2004.

Erdemir 2004 H.P. Erdemir, “Roma’nın Anadolu’da İdari Bir Meselesi: Bağım-sız Şehirler” Adalya, No.VII, 2004, 171-184.

Erdoğan 1991 A. Erdoğan, Batı Anadolu Şehir Surlarının Gelişimi, (Yayınlan-mamış Yüksek Lisans Tezi), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir-1991.

Farrington-Coulton 1990 A. Farrington - J.J. Coulton, “Terracotta Spacer Pins in Lycian Buildings”, AnSt, Vol. 40, 1990, 55-67.

Farnell 2010 L.R. Farnell, The Cult of the Greek States, 2010

Ferrero 1990 D.B. Ferrero, Batı Anadolu’nun Eski Çağ Tiyatroları, (Çev. E. Özbayoğlu), 1990

French 1972 A. French, “The Tribute of Allies” Historia: Zeitschrift für Alte Geschichte, vol.21, 1972, 1-20.

Frisch 1983 P. Frisch, Die Inschriften von Parion, 1983.

Fuchs 1969 W. Fuchs, Die Sculptur Der Griechen, 1969.

Ful 2009 D. Ş. Ful, “A Dedication to Isis and Serapis”, EpigAnat, Heft 42, 2009, 99-101.

Genç 2011 S. Genç, Parion’dan Figürlü Bir Korinth Başlığı, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Semineri), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2011.

Gezgin 1997 İ. Gezgin, Pers Yönetimi Döneminde Batı Anadolu Şehir Dev-letlerinin Politik ve Sanatsal Yaşamı, (Yayınlanmamış Doktora Tezi) Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1997.

Gjerstad 1977, E. Gjerstad, Greek Geometric and Archaic Pottery found in Cyp-rus, 1977.

Goldman 1942 H. Goldman, “The Origin of The Greek Herm”, AJA, Vol. 4, No.1, 1942, 58-68.

Goldman 1950 H. Goldman, Excavation at Gözlükule - Tarsus, Vol. 1 - Text, The Hellenistic and Roman Periods, 1950.

Gonzales-Wippler 2003 M. Gonzales-Wippler, The Complete Book of Amulets and Ta-lismans, 2003.

Gordh-Headrick 2003 F. Gordh - D.H. Headrick, A Dictionary of Entomology, 2003.

Gorman 2001 V.B. Gorman, Miletosos: The Ornomen of Ionia History of The City to 400 B.C., 2001.

Grandjouan 1961 C. Grandjouan, Terracottas and Plastic Lamps of the Roman Pe-riod, 1961.

Greifenhagen 1963 A. Greifenhagen, Beiträge Zur Antiken Reliefkeramik, 1963.


226

Grimal 1997 P. Grimal, Mitoloji Sözlüğü - Yunan ve Roma (Çev:S. Tamgüç), 1997.

Grose 1989 D.F. Grose, Early Ancient Glass-The Toledo Museum of Art, 1989.

Güçlü 2006 H. Güçlü, Tekirdağ Çevresi Pişmiş Toprak Figürinleri (Yayınlan-mamış Yüksek Lisans Tezi), Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne-2006.

Günay 1989 Günay, G., İzmir Müzesi’nde Bulunan Unguentariumlar, (Ya-yımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ege Üniversitesi Sosyal Bi-limler Enstitüsü, İzmir-1989.

Gürler 2000 Gürler, Tire Müzesi Cam Eserler Kataloğu, 2000.

Hammond 1967 N.G.L. Hammond, History of Greece to 322 B.C., 1967.

Hammond 1980 N.G.L. Hammond, “The Battle of Granicus River” The Journal of Hellenic Studies, vol.100, 1980, 73-88.

Hansen-Nielsen 2004 M.H. Hansen - T.H. Nielsen, An Inventory of Archaic and Clas-sical Poleis, 2004.

Hatipoğlu 2003 M. Hatipoğlu, “Güğü Köyü Ametist Kristallerinin Değerlendiril-mesi (Dursunbey, Balıkesir, KB Türkiye) ve Yöresel Ekonomiye Katkısı”, Türkiye IV Mermer Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 2003, 243-256.

Hayes 1972 J.W. Hayes, Late Roman Pottery, 1972.

Hayes 1975 J.W. Hayes, Roman and Pre-Roman Glass in The Royal Ontario Museum a Catalogue, 1975.

Hayes 2008 J.W. Hayes, Roman Pottery Fine- Ware Imports, The Athenian Agora 32, 2008.

Hayes vd. 1968 J.W. Hayes - R.M. Harrison - N. Fıratlı , “Excavations at Saraçha-ne in Istanbul Fifth Preliminary Report, with a Contribution on A Seventh-Century Pottery Group”, DOP 22, 1968, 195- 216

Herodotos 1906 Herodotos IV, Melpomene, Çev. E.S. Shuckburgh, 1906.

Herodotos 1906.1 Herodotos V, Terpschore, Çev. E.S. Shuckburgh, 1906.

Herodotos 1999 Herodotos, Herodot Tarihi, (Çev: M. Ökmen) 1999.

Higgins 1961 R.A. Higgins, Greek And Roman Jewellery, 1961.

Higgins 1967 R.A. Higgins, Greek Terracottas, 1967.

Howland 1958 R.H. Howland, Greek Lamps and Their Survivals, Athenian Ago-ra IV, 1958.

Hübner 1993 G. Hübner, Die Applikenkeramik von Pergamon, PF 7 1993.

Hürmüzlü 2008 Hürmüzlü, Eski Yunan’da Ölü Gömme Gelenekleri, 2008.

Işık 2001 A. Işık, Antik Kaynaklarda Karadeniz Bölgesi, 2001.

Isings 1957 C. Isıngs, Roman Glass from Dated Finds, 1957.

Isings 1971 C. Isıngs, Roman Glass in Limburg, 1971.

Işın 2007 G. Işın, Patara V.1 - Patara Terrakottaları Hellenistik ve Erken Roma Dönemleri, 2007.

Kadıoğlu 2006 M. Kadıoğlu, Die Scaenae frons des Theaters von Nysa am Mäander, Forschungen in Nysa am Mäander, Band 1, 2006.

227

KAYNAKÇA

Kaplan 2010 D. Kaplan, Calvert Koleksiyonu Terrakotta Figürinleri (Yayınlan-mamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensti-tüsü, 2010.

Karalom 2007 M. Karalom (Edt.), Boncuk: İnanç, Güç ve Güzellik - Beads: Faith, Power and Beauty, 2007.

Karaosmanoğlu 2005 M. Karaosmanoğlu, Mitoloji ve Egenin Tanrıları, 2005.

Kasapoğlu 2007 H. Kasapoğlu, “Parion Nekropolü Mezar Tipleri”, Doğudan Yük-selen Işık: Arkeoloji Yazıları, 2007, 481-521.

Kasapoğlu 2008 H. Kasapoğlu, Parion Nekropolü 2006 Yılı Seramik Buluntuları, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji Anabilim Dalı, Erzurum-2008.

Kassab 1988 D. Kassab, Statuettes en Terre Cuite de Myrina: Corpus des Signatures, Monogrammes Letters et Signes, 1988.

Keleş 2003 V. Keleş, Sinop Gümüş Sikkeleri, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2003.

Keleş 2008 V. Keleş, “İlk Bulgular ışığında Parion Tiyatrosu”, Arkeoloji ve Sanat Dergisi 128, 2008, 45-56.

Keleş 2009 V. Keleş, “An Ancient City in Northern Troas Region”, Procee-ding of The Symposium on Underwater Research, 2009, 26-41.

Keleş 2010 V. Keleş, “Paphlagonia Hadrianoupolis’i”, Aktüel Arkeoloji Der-gisi 18, 137, 2010.

Keleş 2011 V. Keleş, “Parion History From Coins”, Proceedings of the XIVth International Numismatic Congress, 2011, 237-245.

Keleş-Çelikbaş 2012 (A) V. Keleş - E. Çelikbaş, “Parion Roma Kolonizasyon Sikkeleri”, Kaunos Nümizmatik Çalıştayı 2012…Baskıda

Keleş-Çelikbaş 2012 (B) V. Keleş-E. Çelikbaş, “Wall Heating Systems In Roman Archite-cture and Spacer Tubes Found In The Parion Slope Structure”, 16TH SOMA: 16th Symposium On Mediterranean Archaeology, 2012...Baskıda.

Keleş-Ful 2009 V. Keleş - Ş.D. Ful, “An Inscribed Ampulla From Parion”, EpigA-nat, Heft 42, 2009, 99-100.

Kibar 2007 R. Kibar, Farklı Metal İyonları ile Bombalanan SrTio3 Kristalinin ve Bazı Minerallerinin Nükleer ve Diğer Yöntemlerle İncelenme-si (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir-2007.

Knigge 1976 U. Knigge, Der Südhügel, Kerameikos IX, 1976.

Koch 1978 G. Koch, “The Walters Persephone Sarcophagus”, The JWalt 37, 1978, 74-83.

Koçyiğit 2006 O. Koçyiğit, Amorium Hamam Yapısı: Tarihsel Süreç İçerisindeki İşlevsel Değişim, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale-2006.

Koçyiğit 2006.1 “Terracotta Spacers from the Bathhouse at Amorium”, AnSt, Vol. 56, 2006, 13-125,

Konuk - Arslan 2000 K. Konuk - M. Arslan, Anadolu Antik Yüzük Taşları ve Yüzükle-ri, Yüksel Erimtan Koleksiyonu, 2000.

Kozanlı 2006 C. Kozanlı, “Kuzey Troas’ın Zengin Kenti: Parion” IDOL, sayı 28, 2006, 28-29.


228

Köroğlu 2004 G. Köroğlu, Anadolu Uygarlıklarında Takı, 2004.

Körpe 1997 R. Körpe, “1996 Lapseki Kurtarma Kazısı” VIII. M. K. K. S. 1997, s. 171-194, 1997.

Körpe 2004 R. Körpe, “A New Gold Diadem From Ilgardere” Studia Troica 14, 2004, s. 141-145, 2004.

Körpe – Treister 2002 R. Körpe - M.Y. Treister, “Rescue Excavations in the Necropolis of Lampsakos, 1996” Studia Troica 12, s. 429-450, 2002.

Ksenophon 1985 Ksenophon, Anabasis, (Çev.: T. Gökçöl) 1985.

Ksenophon 1999 Ksenophon, Yunan Tarihi, Çev. S.Sinanoğlu, 1999.

Kunisch 1972 N. Kunisch, “Grabfunde aus dem Stadtgebiet von Bergama”, PF I, 1972, 94- 107.

Kurtz - Boardman 1971 C.C. Kurtz - J. Boardman, Greek Burial Customs, 1971.

Küçükefe 1992 E. Küçükefe, Troas Bölgesi ve Kentleri, (Yayınlanmamış Bitirme Tezi), Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Arkeoloji ve Sanat Tarihi Bölümü, Erzurum-1992.

Küçükören 2005 C.C. Küçükören, Ege’de Bir Anadolu Uygarlığı: Karia, 2005.

Kynes 2002 S. Kynes, Gemstone Feng Shui: Creating Hormony in Home and Office, 2002.

Laffi 2001 U. Laffi, Colonie eMunicipi Nella stato Romano, 2003.

Laflı 2003 E. Laflı, Studien Zu Hellenistischen, Kaiserzeitlichen und Spä-tantikfrühbyzantinischen Tonunguentarien aus Kilikien und Psidien (Süd Türkei): DerForschungsstand und Eine Auswahl von Fundobjekten aus den Örtlichen Museen, (Yayınlanmamış Doktora Tezi) Köln Üniversitesi, 2003.

Leaf 1923 W. Leaf, Strabo on the Troad, 1923.

Lenger 2008 D.S. Lenger, “Parium o Filippi?: A Proposito di Una Discusa At-tribuzione”, Annali 54, 2008, 255-260.

Lexicon Lexicon, Iconographicum Mythologie Classicae (LIMC)

Leyenaar - Paliser 1979 P.G. Leyenaar - Plaiser, Les Terres Cuites Grecques et Romaines Catalogue de la Collection du Musée National des Antiquites a Leiden, 1-3, 1979.

Libero 1996 L. de Libero, Die Archaische Tyrannis, 1996.

Lightfoot 1989 C.S. Lightfoot, Afyon Müzesi Cam Eserler Koleksiyonu - A Cata-log of Glass Vessel in Afyon Museum, BAR İnternational Series 530, 1989.

Lightfoot 1991 C.S. Lightfoot, “Satala Yüzey Araştırması”, A.S.T. IX, 1991, 209-302.

Lightfoot 1992 C.S. Lighftfoot, Anadolu Medeniyetleri Müzesi Cam Eserler Kata-loğu, 1992.

Lloyd 1997 S. Lloyd, Türkiye’nin Tarihi, Çev. E. Varinlioğlu, 1997.

Liminana 1990-91 P.R. Liminana, “La Necropolis Romana Alto- Imperial del, Parque Delas Naciones, (Albufereta, Alicante): Estudio de Alguno de Sus Materiales”, LVCENTVM IX- X, 1990- 91, 85- 101.

Lippold 1960 G. Lippold, Die Griechische Plastik (Hanbuch der Archaeologie) 1950.

229

KAYNAKÇA

Lozanov 2011 “On The Import Amphorae in Thrace (6.-3. Centuries B.C.)”, Patabs I - Production and Trade of Amphorae in The Black Sea, Varia Anatolica XXI, Edt. Dominuque Kassab Tezgör - Nino Ina-ishvili, 2010.

Luckner 1994 K.T. Luckner, “Ancient Glass”, Art Institue of Chicago Museum Stusies, Vol. 20 No.1, 78-91, 1994.

Lyttelton 1974 M. Lyttelton, Baroque Architecture in Classical Antiquity, 1974.

McFadden 1946 G.H. McFadden, “A Tomb of the Necropolis of Ayios Ermoyenis at Kourion”, AJA, Vol. 50, No. 4, 1946, 449-489.

Magie 1950 D. Magie, Roman Rule in Asie Minor, 1950.

Magie 2003 D. Magie, Anadolu’da Romalı’lar 3 Çev. N. Başgelen, 2003.

Mandel 2000, U. Mandel, “Die Frühe Produktion Der Sog. Oinophorenware- Werkstatten von Knidos”, RCRFActa 36, 2000, 57- 68

Mansel 1995 A.M. Mansel, Ege veYunan Tarihi, 1995.

Marcaccini 2001 C. Marcacccini, Costriure un’identita Scrivere la Storia: Archiloco Paro e la Colonizzazione di Taso, 2001

Marcellinus 1862 A. Marcellinus, Roman History, Book 22, 1862.

Marcellinus-Yonge 1894 A. Marcellinus - C.D. Yonge, The Roman History of Ammianus Marcellinus: During the Reigns of the Emperors, 1894.

Mattingly 2007 H.B. Mattingly, From Coins to History, 2007.

McFadden 1946 G.H. Macfadden, “A Tomb of the Necropolis of Ayios Ermoyenis at Kourion”, AJA 50. No. 4, 1946, 449- 489.

McNicoll- Milner 1997 A.W. McNicoll - N.P. Milner, Hellenistic Fortifications From The Aegean To The Euphrates, 1997.

Mendel 1908 G. Mendel, Musees Imperiaux Ottomans Catalogues des Figuri-nes Grecques de Terre Cuite, 1908.

Meriç 2002 R. Meriç, Spathellenistisch- Römische Keramik und Kleifunde aus Einem Schachtbrunnen am Staatsmarkt in Ephesos, 2002.

Merker 2000 G.S. Merker, The Sanctuary of Demeter and Kore - Terracotta Figurines of The Classical, Hellenistic and Roman Periods, 2000.

Merriem-Webster 1991 Merriam-Webster, New Book of Word Histories, 1991.

Money-Fulford-Eade 1977 J.H. Money - M.G. Fulford - C. Eade, “The Iron Age Hill-Fort Romano-British Iron-Working Settlement at Garden Hill, Sussex: Interim Report on Excavations, 1968-76”, Britannia, Vol.8, 339-350, 1977.

Moore vd. 1986 M.B. Moore, M.Z.P. Philippides, D. Bothmer, Attic Black-Figured Pottery, The Athenian Agora 23, 1986.

Mørkholm 2000 O. Mørkholm, Erken Hellenistik Çağ Sikkeleri, Çev. O. Tekin, 2000.

Nielsen 1990 E. Nielsen, Thermae et Balnea; The Architecture and Cultural History of Roman Puplic Baths,1990.

Ogden 1992 J. Ogden, Ancient Jewellery, 1992.

Okunak 2005 M. Okunak, Hierapolis Kuzey Nekropolü (159D Nolu Tümülüs) Anıt Mezar ve Buluntuları, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli-2005.


230

Onurkan 1988 S. Onurkan, Doğu Trakya Tümülüsleri Maden Eserleri, 1988.

Oliver 1980 A. Oliver, “The Glass (appendix), Tomb 12 At Episkopi” R.D.A.C., 1980, 245-256.

Osborne 1996 R. Osborne, Greece in the Making 1200-479 B.C., 1996

Özdemir 2011 S. Özdemir, Parion’da Ele Geçmiş Girlandlı Lahit, (Yayınlanma-mış Yüksek Lisans Semineri), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilim-ler Enstitüsü, Erzurum-2011.

Özet 1998 A. Özet, Dipten Gelen Parıltı, 1998.

Özgan 2010 R. Özgan, “Wo ist der Voyeur?: Eine ungewöhnliche spathelle-nistische Reliefflasche”, Fabrica et ratiocinatio: in Architektur, Bauforschung und Denkmalpflege, 2011, 331-338.

Özgen - Öztürk 1996 İ. Özgen-J. Öztürk, Heritage Recovered the Lydian Treasure, 1996.

Özkan 1990 T. Özkan, “Dardanos Höyüğü-Nekropolü Kurtarma Kazısı” I. M. K. K. S., 1990, 113-118.

Öztepe 1991 E. Öztepe, Smintheion Pişmiş Toprak Heykelcikleri, (Yayınlan-mamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara-1991.

Pausanias 1918-1935 Pausanias, Description of Greece, Çev. W.H.S. Jones - H. Orme-rod, 1918-1935.

Peterson-Dunworth 2004 A.T. Peterson - D.J. Dunworth, Mythology in Our Midst: A Guide to Cultural References, 2004.

Pfrommer 1990 M. Pfrommer, “Untersuchungen Zur Cronologie Früh-Und Ho-chhellenistischen Goldschmucks”, Istanbuler Forschungen 37, 1990.

Plinius 1991 Plinius, Pliny the Elder: Natural History, 1991.

Plutarkhos 1948 Plutarkhos, Bioi Paralelloi: Eumenes, Çev.: B. Perin, 1948.

Prêteux 2009 F. Preteux, “Parion et son territorie a I’epoque hellenistique: un exemple d’organisation de la chora sur le rivage de la Propon-tide”, L’Asie Mineure dans I’Antiquite: echanges, populations et territoires, 2009, 335- 351

Price-Trell 1977 M.J. Price - B.L. Trell, Coins and Their Cities: Architecture on the Ancient Coins of Greece, Rome and Palestine, 1977.

Ptolemaios 1932 Ptolemaios, Geographika Hyphegesis, Çev.: E. L. Stevenson, 1932.

Ramsay 1961 W.M. Ramsay, Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası, Çev. M. Pektaş, 1961.

Rider 1998 “Un tresor hellenistique de monnaies d’argent trouve en Syrie en 1971 (CH II, 81)” Syrie T, 75, 1998, 89-96

Rieche 1994, A. Rieche, Römische Kinder und Gesellschaftsspiele, 1994.

Richter 1946 G.M.A. Richter, “A Fourth-Century Bronze Hydria in New York” AJA Vol. 50, No. 3, 1946, 361-367.

Richter 1969 G. Richter, Yunan Sanatı (çev. B. Madra), 1969.

Richter 1977 G.M.A. Richter, A Hand Book of Greek Art, 1977.

Robert 1936 L. Robert, Collection Froehner, 1936.

Roberts 1966 L. Roberts, Monnais Antiques en Troade, 1966.

231

KAYNAKÇA

Robinson 1959 H.S. Robinson, “Pottery of The Roman Period: Chronology”, The Athenian Agora V, 1959.

Robinson 1983, R. Robinson, “Clay Tobacco Pipes from the Kerameikos” AM 98, 1983, 265- 285

Roebuck 1959 C. Roebuck, Ionian Trade and Colonization, 1959.

Rolley 1984 C. Rolley, Die Griechıschen Bronzen, 1984.

Rook 1978 S. Rook, “The Development and Operation of Roman Hypoca-usts”, JAS V. 1978, 269-282.

Rotroff 1997 S.I. Rotroff, Hellenistic Pottery Athenian and Imported Wheel-made Table Ware and Related Material, Part 2, Athenian Agora 29, 1997.

Rous-Laugier-Martinez 2010 I.H. Rous - L. Laugier - J-L. Martinez, D’İzmir a Smyrne: Décou-verte d’une cité antique, 2010.

Schäfer 1968 J. Schäfer, Hellenistische Keramik Aus Pergamon, 1968.

Schliemann 1881 H. Schliemann, Ilios, The City and Country of the Trojans, 1881

Schumann 2009 W. Schumann, Gemstones of the World: Newly Revised& Ex-panded Fourth Edition, 2009.

Sevinç vd. 2001 N. Sevinç - R. Körpe - M. Tombul - C.B. Rose-D. Strahan - H. Kiesewetter - J. Wallrodt, “A New Painted Graeco-Persian Sar-cophagus from Çan”, Studia Troica 11, 2001, s. 383-420,

Sevinç-Treister 2003 N. Sevinç - M. Y. Treister, “Metalwork From The Dardanos Tu-mulus” Studia Troica, 13, 2003, s. 215-260.

Sevin 1982 V. Sevin, “Anadolu’da Yunanlılar” Anadolu Uygarlıkları Ansiklo-pedisi II, 1982, 214-278.

Smith 1859 J. Smith, The Dictionary of Arts, Sciences and Manufactures, Cilt: 2, 1859.

Smith 1982 C.J. Smith, “A Roman Chamber Tomb on the South-East Slopes of Monasteriaki Kephala, Knossos”, BSA 77, 1982, 255- 293.

Smith 2002 R.R.R. Smith, Hellenistik Heykel (Çeviren: A.Y. Yıldırım) 2002.

Sparkes - Talcott 1970 Brian A. Sparkes - Lucky Talcott, “Black and Plain Pottery of the 6th and 5th Centuries B.C.” The Athenian Agora 12, 1970.

Steiner 1957 F. Steiner, Historia: Zeitschrift für Alte Geshichte, 1957.

Stelle- Mannari 1984 F.B. Stelle - A. Mannari, Le Terme Romane di Fiesole, 1984.

Stern 1977 E.M. Stern, Ancient Glass at the Fondation Custodia, 1977.

Stern 2001 E.M. Stern, Roman, Byzantine and Early Medieval Glass, 10BCE-700BCE, 2001.

Stern-Yağcı 1989 E.M. Stern - E.E. Yağcı, “Adana Bölge Müzesi’nde Sergilenmekte Olan Cam Eserler”, Belleten 53, 1989, 595-605.

Steskal 2011 M. Steskal, “Erken Bizans Döneminde Ephesos’ta Yıkanma ve Hamam Mimarisi”, Bizans Döneminde Ephesos, Edi.:F. Daim-S. Ladstatter, 2011, 77-95.

Stevens 1991 S.T. Stevens, Charon’s Obol and Other Coins in Ancient Fune-rary Practice, Phoenix, Vol. 45, No. 3, 1991, pp. 215-229.

Stewart 1990 A. Stewart, Greek Sculpture an Exploration, 1990.


232

Strabon Strabon, Geographika: Antik Anadolu Coğrafyası, Kitap: XII,XIII,XIV, Çev. A. Pekman, 1993.

Susan 2005 Y. Susan, Umbelliferae, 2005.

Syme 1961 R. Syme, “Who Was Vedius Pollio” JRS Vol.51, Part 1, 1961, 23-30.

Tacticus 1923 A. Tacticus, Asclepiodotus and Onasander, Çev.: Illinois Greek Club, 1923.

Taşlıklıoğlu 1971 Z. Taşlıklıoğlu, Trakya’da Epigrafya Araştırmaları, 195, 1971.

Tavukçu 1999 A.Y. Tavukçu, Troas Bölgesi Terrakotta Figürinleri (Yayınlanma-mış Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü-sü, Erzurum-1999.

Tavukçu 2004 A.Y. Tavukçu, “A Sculpture of Orpheus From Parion”, 60.Yılında Fahri Işık’a Armağan: Anadolu’da Doğdu, 2004, 753-761.

Taylor 2000 R. Taylor, Public Needs And Private Pleasures: Water Distribu-tion, The Tiber River And The Urban Development Of Ancient Rome, 2000.

Tekin 2008 O. Tekin, Eski Yunan ve Roma Tarihine Giriş, 2008.

Temiz 2007 H. Temiz, Uşak Müzesi’nden Bir Grup Koku Kabı ve Lydia Par-füm Endüstrisi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji Anabilim Dalı, Ankara-2007.

Thompson 1959 D.B. Thompson, Miniature Sculpture from The Athenian Agora, 1959.

Thompson 1963 D.B. Thompson, TROY - The Terracotta Figurines of The Helle-nistic Period - Supplementary Monograph 3, 1963.

Töpperwein 1976 E. Töpperwein, Terrakotten von Pergamon, Deutsches Archao-logisches Institut - Pergamonische Forschungen Band 3, 1976.

Treister 2001 M.Y. Treister, Hammering Techniques in Greek Jewellery and Toreutics, Colloquia Pontica 8, Edit. J. Hargrave, 2001.

Tsetskhladze-Hargrave 2010 G. Tsetskhladze - J. Hargrave, “Colonisation Ancient and Mo-dern: Some Observations” Gaudeamus Igitur: Studies to Ho-nour the 60th Birthday of A.V. Podossinov, 2010.

Türkmen 2007 M. Türkmen, Pamphylia ve Kilikia’da Severuslar Dönemi Mimari Bezemesi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul-2007.

Umar 2002 B. Umar, Troia: Bir Tarihsel Coğrafya ve Gezi Araştırması Reh-beri, 2002.

Uzel 2000 İ. Uzel, Anadolu›da Bulunan Antik Tıp Aletleri, 2000.

Uzun 2007 K. Uzun, Klazomenai Dalgalı Çizgi Bezekli Seramiği, (Yayınlan-mamış Doktora Tezi) Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji Ana Bilim Dalı, İzmir-2007.

Vermeule 1970 C.C. Vermeule, Greek, Etruscan, Roman Gold and Silver-I: Arc-haic to Hellenistic Gold, The Burlington Magazine, Vol. 112, No. 813, 1970, pp. 818-827.

Vessberg 1952 O. Vessberg, “Roman Glass in Cyprus”, Opuscula Archaeologi-ca, 1952, 109-16.

Vitruvius Vitruvius, Mimarlık Üzerine On Kitap, Çev: S. Güven, 2005.

233

KAYNAKÇA

Walters 1903 H.B. Walters, Catalogue of The Terracottas in The Department of Greek and Roman Antiquities British Museum, 1903.

Waywell-Wilkes 1994 G.B. Waywell - J. J. Wilkes, “Excavation at Sparta: The Roman Stoa, 1988-91 Part 2”, The Annual of the British School at Athens 89, 1994, 377-432.

Weinberg 1992 G.D. Weinberg, Glass Vessels in Ancient Greece, Athens, 1992.

Welles 1968 C.B. Welles, The Excavations at Dura- Europos, Final Report IV, Part I, Fascicle 3, 1968.

Westropp 2006 H.D. Westropp, A Manual of Precious Stones and Antique Gems, 2006.

Williams - Ogden 1994 D. Williams - J. Ogden, Greek Gold Jewellery of the Classical World, 1994.

Winter 1903 F. Winter, Die Typen Der Figurtichen Terrakotten, I, II, 1903.

Wiesehöfer 2002 J. Wiesehöfer, Antik Pers Tarihi, Çev. S. Sinanoğlu, 2002.

Wiseman-Mano-Zissi 1970 J. Wiseman - D. Mano-Zissi, “Excavation at Stobi 1970”, AJA, Vol. 75, No. 4, 1971, 395-411,

Wolpole 1817 R. Wolpole, Memoirs Relating to European and Asiatic Turkey, 1817.

Woods 1999 D. Woods, “The Origin of the St.Theogenes of Parium” Greek Orthodox Theological Review, no.44, 1999, 371-374.

Yağcı 1993 E.E. Yağcı, Başlangıcından Geç Antik Dönem Sonuna Kadar Anadolu’da Cam (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üni-versitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara-1993.

Yegül 2006 F. Yegül, Antik Çağ’da Hamamlar ve Yıkanma, 2006.

Yegül 2011 F. Yegül, Roma Dünyasında Yıkanma, 2011.

Yılmaz 2011 A. Yılmaz, Parion Geç Roma Hamamı Yiv/Akanthus Başlıkları, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Semineri) Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum-2010.

Date post:	01-Mar-2023
Category:	Documents
Upload:	atauni
View:	0 times
Download:	0 times

PARİON Antik Troas'ın Parlayan Kenti - VI. NEKROPOL

Documents