บทท 3

วธดำเนนการวจย

วจยเรอง รปแบบความสมพนธระหวางรฐกบสถาบนอดมศกษาของรฐในกำกบ ในการ บรหารการศกษาระดบอดมศกษา เปนการวจยเชงบรรยาย (Descriptive Research) โดยมวตถประสงค2 ประการคอ

1. เพอคกษาความสมพนธระหวางรฐกบสถาบนอดมคกษาฃองรฐในกำกบ2. เพอเสนอรปแบบความสมพนธระหวางรฐกบสถาบนอดมคกษาของรฐในกำกบ ตาม

พ.ร.บ. การคกษ'าแหง'ชาต พ.ศ. 2542 ประกอบดวย2.1 ความสมพนธดานนโยบายและแผน2.2 ดานมาตรฐานการคกษาระดบอดมคกษา2.3 ดานการสนบลนนงบประมาณ และ2.4 ดานการตดตาม ตรวจสอบ และประเมนผล

ขนตอนในการวจย

ในการวจยกำหนดขนตอนการดำเนนงาน ดงน

ขนตอนท 1 การคกษ'า,วจยเอกสาร รายงาน แนวคด ทถษฎ และผลการวจยทเกยวของ ทงในและตางประเทศ เพอเปนขอมลพนฐานในการสรางรปแบบ และตอบวตถประสงคการวจยขอ 1

ขนตอนท 2 การสรางรปแบบความสมพนธระหวางรฐกบสถาบนอดมศกษาของรฐในกำกบ

ขนตอนท 3 การตรวจสอบความเปนไปไดในทางปฎบตของรปแบบทสรางขน

9 5

แ ผ น ภ ม ท 8 ขนตอนการสรางรปแบบความสมพนธระหวางรฐกบสถาบนอดมศกษาของรฐ ในกำกบ

ป จ จ ย น ำ เข า ก ระบ ว น ก าร ผ ล ท ได

ข น ต ,อนท 1 ศ กษ า ว จ ย เอ ก ส า ร

ข น ต อ น ท 2 ส ร า งร ป แ บ บ

ข น ต อ น ท 3 : ต รว จ ส อ บ ร ป แ บ บ

การดำเนนการวจยในแตละขนตอน มรายละเอยด ดงน

ข น ต อ น ท 1 ศกษาเอกสาร รายงาน แนวคด ทฤษฏ และผลการวจยทเกยวของ เพอเปน ขอมลพนฐานในการสรางรปแบบความสมพนธระหวางรฐกบสถาบนอดมศกษาของรฐในกำกบ

ข น ต อ น ท 2 การสรางรปแบบความสมพนธระหวางรฐกบสถาบนอดมศกษาของรฐในกำกบ โดยดำเนนการตามลำดบ ดงน

96

2.1 สรางแบบสมภาษณปลายเปด (Open-Ended) และไมชนำ (Non-Directed) เพอสมภาษณประชากรและกลมตวอยาง 3 กลม จำนวน 30 คน โดยใชวธการคดเลอกแบบเฉพาะ เจาะจง ตามคณลมปตทกำหนด ดำเนนการสมภาษณระหวางเดอนพฤษภาคม - กนยายน 2544 ดงน

กลมท 1 ผทรงคณวฒดานอดมตกษา ทมสวนในการรางและพจารณา พ.ร.บ.การศกษ'าแหง1ชาต พ.ศ. 2542 ในคณะกรรมการอำนวยการรางกฎหมายเกยวกบการตกษาแหงชาต และคณะกรรมาธการวสามญพจารณาราง พ.ร.บ. การตกษาแหงชาต พ .ศ รวมทงผทรงคณวฒดานอดมตกษาอน ๆ โดยวธการคดเลอกแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Sampling) จำนวน 17 คนตามเกณฑทกำหนด ดงน

- เกณฑการเลอกผทรงคณวฒ

1. มความร ความลามารถ หรอมประลบการณดานอดมตกษา เปนทยอมรบใน ระดบประเทศ และ/หรอนานาประเทศ หรอ

2. มผลงานทเปนเอกสารทางวชาการ เผยแพรดานการอดมตกษาอนเปนทรจก และยอมรบในระดบชาต และ/หรอนานาชาต หรอ

3. กำสงปฏปตงานหรอเคยปฏปตงานเปนทปรกษาเกยวกบอดมตกษา

รายชเอผทรงคณวฒ จำแนกเปน 2 กลมยอย ดงน

1.1 ผทรงคณวฒในคณะกรรมการอำนวยการรางกฎหมายเกยวกบการศกษาแหงชาต และคณะกรรมาธการวสามญพจารณาราง พ.ร.บ. การศกษาแหงชาต พ.ศ .... จำนวน 9 คน ไดแก

97

ราย ช!อ ผ ท รงค ณ ว ฒ ก ล ม 1.1

1. คณ ะก รรม ก าร อ ำน วยก ารร าง ก ฎ ห ม าย เก ย วก บ ก ารส ก ษ าขอ งช าต

2. ค ณ ะก รรม าธ ก าร ว ส าม ญ พ จ ารณ าร า ง พ .ร .บ .ก ารส ก ษ า แห งชาต

1. ศาลตราจารย ดร. สปปนนท เกตทต / /2. ศาสตราจารย ดร. วจตร ศรสอาน / /3. ศาสตราจารยนพ. จรส สวรรณเวลา / -4. ศาสตราจารย ดร. ชยอนนต ลมทวณช / -

5. ศาลตราจารย ดร. พจน สะเพยรชย / -6. ศาสตราจารย ดร. สธรรม อารกล / -7. ศาลตราจารย ดร. อมร รกษาสตย / -

8. ดร.วชย ตนศร /9. นายปราโมทย โชตมงคล /

1.2 ผทรงคณวฒดานอดมสกษา จำนวน 8 คน ไดแก

รายช!'อผทรงคณวฒกลม 1.2 หนวยงาน1. ศาลตราจารยนพ. เกษม วฒนชย มหาวทยาสยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต2. ศาลตราจารย ดร. เกษม สวรรณกล นายกลภาจฬาลงกรณมหาวทยาลย3. ศาลตราจารยนพ.วจารณ พานซ ลำนกงานกองทนสนบลนนการวสย (สกว.)4. ศาลตราจารย ดร. ปรดา วบลยลวลด สถาบนเทคโนโลยสรนธร ม.ธรรมศาสตร5. ศาลตราจารย ดร. สจนต จนายน มหาวทยาลยนเรศวร6. ศาสตราจารย ดร. ยงยทธ ยทธวงศ สำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลย

แหงชาต (สวทช.)7. ศาสตราจารยนพ. อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต8. นพ. ลมศกด ชณหรศม สถาบนวสยระบบสาธารณสข (สวรส.)

กลมท 2 ผบรหารในหนวยงานของรฐทเกยวของ จำนวน 6 คน ไดแก98

รายทอผบรหารหนวยงานของรฐ หนวยงาน1. ศาสตราจารยดร.สรนทร เศรษฐมานต สำนกงานรบรองมาตรฐานและประเมน

คณภาพการดกษา ( สมศ.)2. นายเดชา ดผดง3. ดร. สเมธ แยมนน

สำนกงบประมาณสำนกนโยบายและแผนฯสำนกงานปสดทบวงมหาวทยาลย

4. นายธรรมรกษ การพดษฏ สำนกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจ และสงคมแหงชาต

5. ดร. วลลภ สวรรณด6. ศาสตราจารย ดร.วรเดช จนทรศร

สำนกงานปฏรปการดกษา (ลปศ.) สำนกงานปฏรประบบราชการ ก.พ.

กลมท 3 ผบรหารสถาบนอดมศกษาของรฐในกำโาบ และสถา'บนอดมศกษา ของรฐในสงก’ดทบวงมหาวทยาลย และบงกดกระทรวงศกษาธการ จำนวน 7 คน ไดแก

รายทอผบรหารสถาบนอดมศกษา สถาบน1. ดร. กฦษณพงด’ กรตกร อธการบดมหาวทยาลยเทคโนโลย-

พระจอมเกลาธนบร2. รองศาลตราจารย ดร. ไทย ทพยสวรรณกล3. ศาสตราจารย ดร. นกสทธ ควฒนาชย4. พระเทพโสภณฯ

รองอธการบดมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร อธการบดมหาวทยาลยวลยลกษณ อธการบดมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณ- ราชวทยาลย

5. รองศาสตราจารย ดร. ทองอนทร วงดโลธร อธการบดมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช6. รองศาสตราจารย ดร. สมณฑา พรหมบญ7. ผชวยศาสตราจารย ดร. ดโรจน ผลพนธน

อธการบดมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ อธการบดสถาบนราชภฎสวนดสต

2.2 สรปผลและวเคราะหขอมลทไดจากการสมภาษณ ไขวธการวเคราะหเนอหา (Content Analysis) ประ๓ ทวเคราะหเนอหาเพอหาความหมาย (Krippend๐rff,1980. อางใน อทมพร จามรมาน, 2531 : 10 -11)

99

2.3 รางรปแบบความสมพนธ4 ดานตามวตถประสงคการวจย2.4 จดประชมสนทนากลม (Focused Group Discussion) เพอพฒนารปแบบ

ทรางขน และนำขอคดเหนมาปรบปรงแกไขเพมเตม รวม 2 ครง ดงน

ครงท 1 เมอวนท 28 มกราคม 2545 เวลา 09.30-12.30 น. ณ หองภชงค เพงศร สำนกงานคณะกรรมการการคกษาแหงชาต ถนนสโขทย กรงเทพมหานคร เพอพฒนา รางรปแบบความสมพนธดานนโยบายและแผน และดานการสนบสนนงบประมาณอดมคกษาผเขาประชมเปนผทรงคณวฒทมความร ความสามารถ และผรบผดชอบดานนโยบายและแผน และดานงบประมาณอดมคกษา ในหนวยงานของรฐ และสถาบนอดมคกษา จำนวน 12 คน (รายชอในภาคผนวก ก)

ครงท 2 เมอวนท 29 มกราคม 2545 เวลา 13.30-16.30 น. ณ หอง ลปปนนท เกตทต สำนกงานคณะกรรมการการคกษาแหงชาต ถนนสโขทย กรงเทพมหานคร เพอ พฒนารางรปแบบความสมพนธดานมาตรฐานอดมคกษา และดานการตดตาม ตรวจสอบ และ ประเมนผล ผเขาประชมเปนผทรงคณวฒทมความร ความสามารถ ผรบผดชอบดานมาตรฐาน อดมคกษา และดานการตดตาม ตรวจลอบ และประเมนผล ในหนวยงานของรฐ และสถาบน อดมคกษา จำนวน 9 คน (รายชอในภาคผนวก ก)

2.5 สรปผลทไดจากการประชมสนทนากลมแตละประเดน นำไปพจารณาปรบปรง แกไขรปแบบความสมพนธระหวางรฐกบสถาบนอดมคกษาระดบปรญญาของรฐในกำกบ

ขนตอนท 3 การตรวจสอบความเปนไปไดในทางปฏบตของรปแบบทสรางขน

3.1 จดประชมสมมนา (Connoisseurship) เพอพจารณา ตรวจลอบความเปนไป ไดในทางปฏบตของรปแบบทรางขน และใหขอเสนอแนะในการปรบปรงแกไข

การประชมสมมนาดงกลาว จดขนในวนท 14 มนาคม 2545 ตงแตเวลา 13.30-17.00 น. ณ. หองภชงค เพงศร สำนกงานคณะกรรมการการคกษาแหงชาต ผเขาประชมประกอบดวย ผทรงคณวฒดานอดมคกษา และผรบผดชอบหรอผปฏบตงานดานนโยบายและแผน ดานการ สนบสนนงบประมาณ ดานมาตรฐานอดมคกษา และดานการตดตาม ตรวจสอบ และประเมนผล ในหนวยงานของรฐและลถาบนอดมคกษาจำนวน4 0 คน(รายชอในภาคผนวก ก)

3.2 สรปผลจาก 3.1 นำไปปรบปรงรปแบบทสรางขน3.3 เลนอรปแบบความสมพนธระหวางรฐกบสถาบนอดมคกษาระดบปรญญา

ของรฐในกำกบ ในการบรหารการคกษาระดบอดมคกษาทสมบรณ

100กลมตวอยาง

ในการวจยครงน ผวจยไดกำหนดกลมตวอยางในการวจย ดงน1. ผทรงคณวฒ ดานอดมศกษาทม ลวนเกยวของในการรางและพจารณา พ.ร.บ.

การศกษ'าแหง,ชาต พ.ศ. 2542ไดแก คณะกรรมการอำนวยการรางกฎหมายเกยวกบการศกษาของชาตและคณะกรรมาธการวสามญพจารณาราง พ.รบ. การศกษาแหงชาตพ.ศ สภาผแทนราษฎร โดยเลอกกลมตวอยางแบบเฉพาะเจาะจง เฉพาะผทรงคณวฒดานอดมศกษาตามเกณฑทกำหนด จำนวน 9 คน และผทรงคณวฒดานอดมศกษาทไมไดอยในคณะกรรมการดงกลาว อก 8 คน รวมทงลน 17 คน

2. ผบรหารในหนวยงาน/องคกรของรฐ ทเกยวของ จำนวน 6 คน ไดแก ทบวงมหาวทยาลย สำนกงบประมาณ สำนกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต สำนกงานปฏรปการศกษา สำนกงานคณะกรรมการปฏรประบบบรหารราชการแผนดน สำนกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา

3. ผบรหารในสถาบนอดมศกษาของรฐ จำนวน 7 คน ไดแก อธการบดสถาบนอดมศกษาของรฐ ในกำกบ4 คนอธการบดลถาบนของรฐในสงกด2 คนอธการบดสถาบนสงกดกระทรวงดกษาธการ1 คน

เครองมอทใชในการวจยเครองมอทใชในการวจยในครงน ประกอบดวย

1. แบบสมภาษณ เปนแบบสมภาษณปลายเปด และไมชนำ จำนวน3 ฉบบไดแก

ฉบบท 1 สมภาษณผทรงคณวฒดานอดมศกษา และผมลวนเกยวของในการราง พ.ร.บ. การศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542

ฉบบท 2 สมภาษณผบรหารหนวยงานของรฐทเกยวของ

ฉบบท 3 สมภาษณผบรหารสถาบนอดมศกษาของรฐ

แบบสมภาษณแตละฉบบ ประกอบดวยประเดนคำถาม ดงน สวนท 1 เกยวกบลถานภาพปจจบนและปญหา ความสมพนธระหวางรฐกบสถาบน

อดมศกษาชองรฐในกำกบโดยรวม และในดานนโยบายและแผน มาตรฐานอดมศกษา การสนบลนนงบประมาณ และการตดตาม ตรวจสอบ ประเมนผล

สวนท 2 เกยวกบความสมพนธระหวางรฐกบสถาบนอดมศกษาตามทกำหนดใน พ.ร.บ. การศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ในดานตาง ๆ ทง 4 ดาน

สวนท 3 เกยวกบองคประกอบของคณะกรรมการการอดมศกษาและโครงสราง การบรหารสำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษา

101

สวนท 4 ขอคดเหนอน ๆ เกยวกบทศทางอดมคกษา และการพฒนาเปนสถาบน ในกำกบในอนาคต

2. ผทรงคณวฒ ผบรหาร และผปฏบตงานในหนวยงานของรฐและสถาบนอดมคกษาทใหขอคดเหนในการประชมลนทนากลม และการสมมนา เพอสรางรปแบบความสมพนธและตรวจลอบรปแบบความสมพนธระหวางรฐ กบสถาบนอดมคกษาระดบปรญณาของรฐในกำกบ

การตรวจสอบคณภาพของเครองมอ1. ผวจยไดดำเนนการตรวจสอบความตรงตามสาระหรอเนอหา (Content Validity) ของ

แบบสมภาษณ โดยผทรงคณวฒดานอดมคกษา และผบรหารทงในหนวยงานของรฐและสถาบน อดมคกษา จำนวน 9 คน ( รายชอในภาคผนวก ก)

2. ปรบปรงเครองมอ เพอนำไปเกบรวบรวมขอมลตอไป

การเกบรวบรวมขอมล1. แบบสมภาษณ ผวจยดำเนนการตดตอนดหมายผทจะไปสมภาษณแบบไมเปนทางการ

จากนนส,งหน งส อขอความอน เคราะห จากบ ณฑตวทยาลยพรอมกบแบบสมภาษณ และ ดำเนนการสมภาษณตามวน เวลา สถานททตดตอนดหมายไว

2. ผทรงคณวฒ ผบรหาร และผปฏบตงานผวจยเกบรวบรวมขอมลจากความคดเหนทได ในการจดประชมสนทนากลม และการ

สมมนาผทรงคณวฒ รวมทงสน 3 ครง รายละเอยด ดงตารางตอไปน

102

การป ระช ม ก ล ม ส น ท น า / การส ม ม น า

ผ เข า ร วม ป ระช ม /ส ม ม น า จำนวน

(ค น )

ป ระ เด น พ จ ารณ า

ครงท 1 (ว นท 28 ม.ค. 2545)

• ผ ทรงค ณ ว ฒ ด านนโยบายและแผน และ งบประมาณอดมตกษ'า

• ผ บร หารและผ ปฎ บ ต งานในหน วยงานของ รฐ และสถ าบ น อ ด ม ต ก ษ าเก ย วก บ นโยบายและแผน และงบประมาณ อ ดมตกษา

12 • ร ปแบบความส มพ นธ ระหว างร ฐและสถาบ น อดมตกษ'าฃองรฐ'ใน กำกบ- ด านนโยบายและแผน- ด านการสน บลน น

งบประมาณ

ครงท 2(ว นท 29 ม.ค. 2545)

• ผ ท รงค ณ ว ฒ ด า น ม า ต รฐ า น อ ด ม ต ก ษ า และตดตาม ตรวจลอบ ประเม นผล

• ผ บร หารและผ ปฏ บ ต งานในหน วยงานของ รฐ และสถาบ นอ ดมส กษาเก ยวก บมาตร- ฐานอดมสกษา และการตดตาม ตรวจสอบ ประเม นผล

9 • ร ปแบบความส มพ นธ ระหว างร ฐและสถาบ น ของร ฐในกำก บด าน- มาตรฐานอ ดมต กษา- การต ดตาม

ตรวจสอบ และ ประเม นผล

ครงท 3วนท 14

ม.ค. 2545)

• ผ ทรงค ณ ว ฒ และผ ปฏ บ ต งานในหน วยงาน ของรฐ และสถาบ นอ ดมต กษาเก ยวก บ นโยบายและแผน มาตรฐานอดมตกษ'า งบประมาณ และการต ดตาม ตรวจลอบ ประเม นผล

40 • ตรวจสอบความเป นไป ได ในทางปฏ บ ต ของ ร ปแบบความส มพ นธ ระหว างร ฐและสถาบ น อ ดมต กษาของร ฐใน กำกบ 4 ดาน

การวเคราะหขอมล1. ขอมลจากเอกสาร รายงานในขนตอนท 1 ใขวธการวเคราะหเนอหา (Content Analysis)

เพอใหไดกรอบแนวคดในการวจย นำไปปการกำหนดขอบเขตของการรายงานตามวตถประสงคขอ 1

โดยมขนตอนในการวเคราะหเนอหา ดงน (สภางค จนทวานช, 2531 : 144 -147 และ Weber, 1990 : 40-58 อางใน สมหวง พธยานวฒน, 2540 : 41)

103

1.1 เลอกเอกสารทจะทำการวเคราะห1.2 วางเคาโครงการของขอมล เอกสารรายงานทเปนผลผลต (Output) ของ

การวจย1.3 พจารณาบรบท (Context) ของเอกสาร เชน คณสมบตของผเขยน ระยะ

เวลาทเขยน เปนตน1.4 วเคราะหเฉพาะเนอหาทปรากฏในเอกสาร (Manifest Content) โดยไมวเคราะห

เนอหาทเปนความนยหรอแฝงอย (Latent Content)1.5 สรปใจความทวเคราะหตามเคาโครงทกำหนด และเขยนรายงาน

2 . ขอมลจากการสมภาษณผเชยวชาญและการจดประชมสมมนา ใชวธการ ดงน2.1 วเคราะหขอมลแบบอปนย (Analytic Induction) หรอการวเคราะหขอมล

แบบสรางขอสรป ซงเปนการตความจากคำสมภาษณหรอความคดเหนในการประชมสมมนาทได จากการถอดเทปคำสมภาษณ/ความคดเหน และสรางขอสรป (สมหวง พธยานวฒน, 2540 : 42)

2.2 จากนนวเคราะหเนอหา (Content Analysis) ดวยวธวเคราะหเนอหาประเภท หาความหมาย (Krippendoff, 1980 อางใน อทมพร จามรมาน, 2531 : 10-11) จำแนกตามมตความ สมพนธทง 4 ดาน และกลมผใหสมภาษณ/ใหความคดเหน

2.3 กำหนดประเดนยอยในแตละมต ตามกรอบแนวคดในการวจย และกลม ประชากรทใหขอมล

2.4 วเคราะห เปรยบเทยบแนวความคดทไดจากประซากร ทง 3 กลม เพอ ยนยนผล และนำไปลการสรางรปแบบความสมพนธ

2.5 สรปแนวความคดจากประชากรทง 3 กลม และจากการรบฟงความเหนใน การประชม สมมนา กำหนดเปนรปแบบความสมพนธระหวางรฐกบสถาบนอดมศกษาของรฐ ในกำกบ ในการบรหารการคกษาระดบอดมศกษา

104

ตารางท 1 สรปจำนวนกลมตวอยางทใชในขนตอนการสรางรปแบบและตรวจลอบรปแบบ

กลมประชากร จำนวน (คน)

• การสมภาษณรอบแรก 301. ผทรงคณวฒดานอดมศกษาในคณะกรรมการราง

พ.ร.บ.การศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 (2 คณะ) และผทรงคณวฒอน ๆ (เฉพาะกรรมการทเปน ตวแทนอดมศกษา)

17

2 . ผบรหารหนวยงานของรฐ 6

3. ผบรหารสถาบนอดมศกษาระดบปรญญาของรฐใน กำกบ ในสงกด

7

• การประชมกลมสนทนา 2 ครง (Focused Group Discussion)

21

• การประชมสมมนา (Connoissureship) 1 ครง 40

105

แผนภ ม ท 9 ขนตอนการวจย เรอง รปแบบความสมพนธระหวางรฐกบสถาบนอดมสกษๆของรฐในกำกบ