ការផសាយរបសការយាលយៈ Watt Kemara Rangsey
1594 Cunningham Ave. San Jose, CA95122 U.S.A.
Phone : (855) 12 992 470
Cell : (408) 550-5060
Website: www.ukkbs.org / www.unitedkmerkrom.org
ព.ស.២៥៥៥ លលខ១៤
គ.ស.២០១១ ឆន ាទ០៧
មាតការ ឿង
១-លរឿងតរយតនរតខខែរ
២-អារមភកថា.... ............................................០១
៣-បទវចារណកថា..... .............................០២
៤-សមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជា
លរកាមជាមយងសងគម............ .................០៤
៥-ទកខខខែរលរកាម៦២ឆន ា............................. ១៣
៦-កខឆែតលលងខល....................................១៧
៧-ខខែរលរកាមមាមខលៅសវនាការ......... ២២
៨-១០០១ករណយលវើបាបខខែរលរកាម.... ២៤
៩-លរឿងកតរបាសាទរពះវហារ..................... ២៦
១០-រពះពទធសាសនាផសារភជា បងសងគម..២៨
១១-សកាណាពយ.....................................៣៣
១២-ភមសានរសតលខតតរកម ស................... ៣៥
សងរគា មកនងសងាម
សងគមតចាផសតាទកខរពយ
លោភលជ យសទយអាណាច
បណយសកត កតតយសដះបសាច
លកើតលចញពសាចខបកក លៅ។
តះលដៀល ញ ះញង សមគា ត
ឆលបាក លសពមតត ចតតកលលល
លសនហខរបចតត តណាា កលលត
លវទនា លសាកលៅកនងជវត។
កតតត ទាងអសលកើតពលោភ
ចងបាផសអះលអបសនបគាបចតត
លកើងកនងបចចបបន អាសនពត
បរលោកទកខសតពតសាត យលរកាយ៕
ពធលោយ កក-អ ក
ស រស តាមអានកមែ
ត យតងរនរកមែ
ជាតខខែរលពញចតត ងតរយតនរតណាស! ឯឧបករណលរគឿងលភលងខខែរមាលរចើ របលភទគ ពណ
ពាទយ, ឆឆយាា, សគរជាវ , សាលដៀវ, បអ, ខលយ, រសឆៃ, ចាបដងខវង, សងខ, ងលភលងរា។ អនកលភលងហាតហវ ក
សាទ តជនាញបរបសប បលឆចញកាយវការលលមើលគរទសសនាម ចងោកខភនកម ងរបគាលដញដភលា
កត ទាលៀមខខែររតវខតខសលរពរគលមែ លសតចលភលងស។ ប ខតអនកលភលងលរចើ លៅថាខសរពះពសណការ
វញ, លយើងលគទាងអសគាន សាត បឮសពទសាលៃងោរគលចលលងលលនាល ចរពលរមខសបក កដលលមែ ច
ដ តតលយើងសមយអងគរ។
ឯល ែ ះលភលងខខែរមាលរចើ ណាស! ឧទហរណ អងគររជ, លសតចផសទ, កខសងរកហម, កាតលរតើយ,
ដរលយាលឆដ, លខនើយទមចងឆដ, សាកលទល។ល។ លហតលះ, យវ យវនារ មាមង យាយតតងរពះសងឃ
ម រតវលពបរជាយរះគ លភលងបរណលរពងនាយខខែរលទ, លភលងលះ លគកសាងលៃើងយរឆន ាលហើយ, តតាងព
គរភនា, លចឡា, មហាគរ, ឧដងគមាជយ, បនាទ យលខងវក រហតមកដលរកងភនាលពញសពវឆៃលះ៕
ពធលោយរពះលកសរវ លយា មហា តតង -យន រពះលៅអការវតតដរកហម។
ឆៃចទ ១លកើត ខខបសស ព.ស.២៥៣៤ រតវងឆៃទ១៧/១២/១៩៩០៕
ស រស តាមអានកមែ
ត យតងរនរកមែ
ជាតខខែរលពញចតត ងតរយតនរតណាស! ឯឧបករណលរគឿងលភលងខខែរមាលរចើ របលភទគ ពណ
ពាទយ, ឆឆយាា, សគរជាវ , សាលដៀវ, បអ, ខលយ, រសឆៃ, ចាបដងខវង, សងខ, ងលភលងរា។ អនកលភលងហាតហវ ក
សាទ តជនាញបរបសប បលឆចញកាយវការលលមើលគរទសសនាម ចងោកខភនកម ងរបគាលដញដភលា
កត ទាលៀមខខែររតវខតខសលរពរគលមែ លសតចលភលងស។ ប ខតអនកលភលងលរចើ លៅថាខសរពះពសណការ
វញ, លយើងលគទាងអសគាន សាត បឮសពទសាលៃងោរគលចលលងលលនាល ចរពលរមខសបក កដលលមែ ច
ដ តតលយើងសមយអងគរ។
ឯល ែ ះលភលងខខែរមាលរចើ ណាស! ឧទហរណ អងគររជ, លសតចផសទ, កខសងរកហម, កាតលរតើយ,
ដរលយាលឆដ, លខនើយទមចងឆដ, សាកលទល។ល។ លហតលះ, យវ យវនារ មាមង យាយតតងរពះសងឃ
ម រតវលពបរជាយរះគ លភលងបរណលរពងនាយខខែរលទ, លភលងលះ លគកសាងលៃើងយរឆន ាលហើយ, តតាងព
គរភនា, លចឡា, មហាគរ, ឧដងគមាជយ, បនាទ យលខងវក រហតមកដលរកងភនាលពញសពវឆៃលះ៕
ពធលោយរពះលកសរវ លយា មហា តតង -យន រពះលៅអការវតតដរកហម។
ឆៃចទ ១លកើត ខខបសស ព.ស.២៥៣៤ រតវងឆៃទ១៧/១២/១៩៩០៕
អារមភកថា
រលដណាចឆមាសសមពធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម ខតងបលងកើតឲយមារពតត
បរតសរមាបផសសពវផសាយជាពតមា កនងលនាះបាលអត តសាមលលើការទានាកទាងលគាលលយាបាយ
ដអកនាាងទសលៅខផសការរបសសមព ធសរមាបអវតតផសារភជា បជាមយសងគម ពលសសខខែរលរកាម។
សមពធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាមបារបមលផសតាសសតលដើមបបលងកើតឧតតមគត
ឆទៈ មសការ លវើការរសាវរជាវរបភពអរយមរបសខលលឆលើយតបលៅតតមតរមវការរបសសងគម
ជាត។ បចចបបនខខែរកមពជាលរកាមកាពងឋតលៅមាខ ងឆរបាាងរបបកមែយសតរបសរោា ភបាលរកងហា-
ណយ ខដលលវើឲយខខែរលរកាមបាតបង វអវៗខដលជាសទធរបសខល (សទធមលោា សទធពលរដា សទធ
លយាបាយ)។ ការការពារវសទធលសរភជព សទធជលឿសាសនា ការរកាវបបម អរយម ងអកសរ
សានរសតជាលដើមករតវបារតតបតផសងខដរ។
រលបញហា ទកខលាបាករបសជរមមខខែរលរកាមកាល យជាចាណងកាតពវកចចរបសសសត លោយ
លផសើតមលចញពការពរងអងវសយធាមសស។ អវតតលគាលលយាបាយរបសខលរសបតតមមាគា
របសថាន កដអកនាាឆអាណតតមៗខដលចាតទកធាមសសជាអាទភជព លរពាះវាជាលកាសកាជរញ
សងគមឲយលៅរកការលគារពសទធមសស ងការអភវឌឍខបបរបជាបលតយយ។
របាកដណាស ការរបមលផសតា វមសសខដលមាសមតថភជព ការសាមគគគាន ជាលងមយង
ការសខមតងឆទៈលសាែ ះរតងចាលពាះសងគម គជាបចចយឆលទធផសលលសរមាបសងគមជាត ងជាបពវលហត
ឆការសលរមចវាសនារបសខល នាលពលអនាគតដខលមងមខលះ៕
នពនធនាយក
—រពះលតជរពះគណ សន-សជាត
កា កពយទ
— រពះលតជរពះគណ កក-អ ក
ខចកជ លោយឥតគតឆល
សភជសត
ពាលឯណាដអងខលថាពាលពត ពាលលនាះលៅបណឌ តលោយលយាគ
ពាលឯណាកាខលថារបាជញលរពាក ពាលលនាះឯងលោកលៅថាពាលោ។
គណៈកមែកា តពតរបតត
គណៈកមែកា តតតពនតយ
—គណៈកមែការសមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
តាវតជាវរោយ
—សមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
ឆន ាទ០៧ លលខ១៤
រពតតបរតសាលៃងសសត ទាពរលលខ ០១
សមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
វចារណកថា
ទកលកលរពាះមាល ទកថាល លរពាះមា
ករមង ចតតលៃងលរពាះមាអវជាា ចតតថាល លរពាះមា
វជាា ។ តតមទសសៈលោក ខងជ យលថាកនងសងគម
មាមសសបរបលភទ លរៀលទើបបាលចះ លរៀខត
ម លចះ ងម លរៀលទខតលចះ ខតតតមទសសៈរពះ
សមពទធ ឲយខតមាជវតគមាតឆមលលសែើគាន រពះអងគ
លវវងយលថា រលកចចការទាងឡាយរបសមសស
គមាភជពអារសយលៅងការខតខាខវលមវ យរបង
ខរបងលតដ ឱហាតសងវវ តរបសខលលោយអទ ល
កបចាបទនាែ អបរ ា សលម សណាត បធាន ប
សភមងគលជវត គជាសាន ឆដមសស មខមរពះ
អាទលទពរបទឲយ ឬកជាចាបរតវបលងកើតលរកាម
ឥទធពលឆទៈអាទលទពលនាះលៃើយ។ ទសសៈសរកាត
លោករតវរោា ភបាលរកងអាខកាតលទសរប
ហារជវតលោយលចាទរបកាមលលហតពរ ១-ថា
លោកមទទលសាគ លរពះអាទលទព ២-ថាលោក
ទនាែ យវជឱយបះលបារ។ ខតសរកាតមរពមរត
សខចតតោចកាលលោយរបកាជហរ៣យា ង ៖
១-កចចការទានាកទាងរវាងរដា ងពលរដាមដច
គាន លៅងមាត យងក លទ គរដាជពាកគណពលរដា
លរពាះពលរដាជាឪពកមាត យរបសរដា,២-កនងនាមស
រកាតជាអនកលគារពចាបហែតចតមាន កលហើយគាត
ជាពលរដាអាខ គាតបាទទលវការទាក
បរមងនានា លដើមបជយរទរទងជវតគាត ដលចនះ
គាតរតវចះហតថលលមជាមយអាខថា គាតរតវ
ខតលគារពចាបអាខ, ៣-លបើអនករគបរគងម
លគារពចាប គថាងមាលទធផសលរបកបលោយ
លរគាះថាន កបាផសតកនងការវ ចែយករណលរឿងកត។
ទសសៈលោកបាល តងថា មសសរគបរបលសែើ
ភជពគាន លោយមែជាត, ទសសៈតតខលសថា លរឿង
ខដលពបាកបាផសតកនងជវត គការសាគ លខលឯង,
ទសសៈលោកដយខសថា ការលចះោកខលជាពណ
របសគណម, ទសសៈអារសតតថា មសសលោយ
មែជាតជាសតវលចះលវើលយាបាយ។ ទសសៈកាពល
មសសទាងលះ សទធខតឲយតឆមលលលើជវតមសស
លហតលះមសសរសលៅរតវលវើអវខលះសរមាបខល
ងសងគម។ ខញាយលល ើញថា មរតមខតមសស
លទ រកខជាតកមាតឆមលលៅតតមតរមវការដចមសស
ខដរ រកខជាតមាបរបលភទ ១-រកខជាតខដលលរប
លយាជកនងការបរលភជកាត ងបតពជផសង,២-រកខជាត
ខដលសយរលយ ខតលៅមាពលកករបលយាជ
កនងការោា, ៣-រកខជាតសយរលយងខចពលក
គជារកខឥតរបលយាជ យា ងណាមញ មសស
ខដលមាចាលណះវជាា លពាលទនាែ អបរ ា ងអ
វតត រខមងមារបលយាជដលខលងអនកដឆទ,
មសសខដលមាចាលណះវជាា ខតមបាអវតត
រគាលពាលតរមងទសជាបនាទ តសរមាបអនកដខទក
ជារបលយាជ, ចាខណកមសសខដលមាវជាា ខត
ម មាគា តអបរ ា លហើយមបាអវតត គ
ឆន ាទ០៧ លលខ១៤ សមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
រពតតបរតសាលៃងសសត ទាពរលលខ ០២
គរ សមណនសសត នសសតទៅគរទរនសមភា រវតតគរគរ
មសសមាខតរបរង សមបករលងខងខចរលយ
សមបរដងកវប លណាណ ះ គាែ របលយាជដចជារកខជាត
សយរលយខចពលកខដរ។
តតមទសសៈសលមតចរពះសមាែ បតសងឃ
នាយកគណៈមែយតត ភល រទស ថាការលឆលៀវ
ឆល ត ការលចះដអង ជាគគាន ងលសចកតលៃងលមល ជ
រគបរបខតងគាបចតត ចលចតត ងលសចកតឆល ត
លសចកតលចះដអង ម គាបចតត ម ចលចតតលសចកត
លៃងលមល លរពាះមសសលៃងពាអាចងជយខលឯង
បាលទ ទាងពាអាចងជយអនកដឆទបាផសង ម
ខតប លណាណ ះ ខមទាងដអកនាាខលឯងងអនកដឆទឲយ
លចលងផសងហលហាចវនាសអតរយខមលទៀត។
មសសលៃងពាចលចតតងមសសឆល ត មសសលចះ
ដអងលទ លទើបកាល យលៅជាមសសរបឆាងងលសចកត
រតវ លសចកតល លសចកតចលរមើកាលកើងរងលរឿងរគប
យា ង។ លបើមសសលៃងលហើយតតាងខលលវើមសស
លចះដអងផសង កបាល ែ ះថា រងរតខតលៃងជាង
មសសលៃងលៅលទៀត គាែ ឱកាសងលរកបយក
លសចកតលចះដអងអវបាលទលរពាះសមាគ លថា ខលលចះ
អសលៅលហើយ។ ឯមសសឆល តមសសលចះដអង
ខដលជាពហសសតវញ រខមងសាគ លលសចកតខស
រតវ សាគ លលហតវនាស លហតចលរមើ លទើបអាច
ជយខលឯងងអនកដឆទ ឲយរចចាកលសចកតទកខ
លហើយ ឲយជបរបទះងលសចកតសខបា។
ការសកាជាអងគមយដសាម ខដលអាច
ជយអនកសកាឲយកាល យលៅជាមសសឆល ត មសស
លចះដអង ទាងគតលោកទាងគត ម។ មងគតលោក
អាចជយអនកលចះដអង ឲយជបរបទះងលសចកតសខ
បាខដរ ខតជាសខលៅម ទបរសទធ លរពាះលៅ
ោយៃារចៃាងលសចកតទកខលៅលៃើយ។ ឯមង
គត មវញ លទើបអាចនាាអនកលចះដអង អនករបតបតត
អបរ ាតតមឲយជបរបទះងលសចកតសខ ដបរសទធ
ខដលជាសខមរចៃាទកខ លរពាះមងគត មលះ
មាគណភជពដអកនាាអនករបតបតតតតម ឲយសាគ ល
ខលចាសតតមសភជវៈពត ខដលជាលហតនាាឲយលរ ើ
ខលចាកទកខរគបយា ងលោយអសលជើងបា។
គតលោក ខតងមារបចាាលោករគបកាល
ឬគត មដពតៗ ខដលមាអងគការរគបសពវវញ
ករមងមាអនករបាជញលកើតលៃើងកនងលោកលដើមប
លរបៀរបលៅលយើងរគបគាន ណាស។ រពះពទធសា
ឆន ាទ០៧ លលខ១៤
រពតតបរតសាលៃងសសត ទាពរលលខ ០៣
សមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
អនកទចេះសសឡាញទសចកតលអ
សនា ជាសាសនាមយដរបលសើរវលសស លរពាះ
មាគត ម ខដលរបកបលោយអងគការរគបយា ង
គាែ ខវះចលនាល ះ សរមាបដអកនាាអនករបតបតតតតមឲយ
ជបរបទះងលសចកតសខ “សៃប” ដបរសទធពតៗ
បាខមៗ។ ដលចនះលែមល ើញថា លយើងរគបគាន
មាភពវសាណាងមល ាងណាស ខដលបាមកលកើត
ទលៅកនងរពះពទធសាសនា លទើបលយើងមគរ
បខណត ត បលណាត យលធាល យគា តគតខស ជវតជាត
កាលណើ តរបសលយើង ខដលលកើតមកកនងកណាត ល
វងឆរពះពទធសាសនាលះ ឲយកលងលៅលោយឥត
ផសល ឥតរបលយាជលៃើយ គរខាលឆលៀតឱកាសសកា
របតបតតអបរ ាខល លដើមបឲយបាលះដលលសចកត
សខតតមលគាលបាណងរបសលយើងពាម លទើបសម
ងឋាៈរបសលយើង ខដលលកើតមកទរពះពទធ
សាសនា ខដលជាសាសនាករមងលកើតមាលៃើង
កនងលោកមតងៗ លបើមដលចាន ះលទ កដចគាន ង
មសសខដលបាមាសលហើយខវះរកោសខចប ឬ
កដចគាន ងមសសមាខភនកលហើយ ខតលមើលម
ល ើញ សវអតខភនកលជាង។ លោយ កក-អ ក
សមពនធសមណនសសត-នសសតខមែរ
កមព ជាករោមជាមយនងសងគម
ពឆៃមយលៅឆៃមយ ពភពលោកមា
ការខរបរបលឥតវបវរ។ លោយខៃករពះ
រជាណាចរកកមពជាជាខផសនកមយ ឆពភពលោក
កមាការខរបរបលដចគាន ។ លហើយការខរបរបល
លះសាលៅលលើការអភវឌឍងភជពរកចលរមើ ។ លបើ
សជាលយើងរកលៃកលមើល កនងឆផសទពទាសាសនា
វញ កមាការវវឌឍឥតវបវរខដរ គមា
ការខកខរបបខថមលៅតតមសមយយម គខកខរប
លៅតតមបលចចកវទាទាល ើបៗផសងខដរ។ ភជពជាក
ខសែងបចចបបន រពះពទាសាសនាបាចាកឫស
យា ងមាាកនងរបលទសកមពជា គមាវតតរបមាណ
ជាង៤ពាលពញឆផសទរបលទសកមពជាលយើង ឥៃវ
សាថ បសាសនា មាសលមែចសងឃរជ ខដល
មាការយកចតតទកោកពរពះមហាកសរត ង
របមខដអកនាារបលទស លវើឲយរពះពទាសាសនាកក
លដែ ងវវឌឍយា ងមល ាង លពលកលងមកលះ។
រពះពទាសាសនា បាបលងកើតសាោសរមាប
បណែ ះបណាែ លធាសងឃ កនងលគាលបាណង
លលើកសទយពទាសាសនាងពរងកឥទាពលជលឿ
ឲយកាខតមល ាងកាល ។ សាោខដលពទាសាសនា
បាបលងកើតកនងលពលបចចបបនលះ គមាតតាងព
បឋម រហតដលឧតែមងមាសាោបលរងៀ
ផសលវចតត ខមលទៀតផសង។ ដលចនះលយើងសរបាថា
សមណសសតគជារពះសងឃ ខដលរពះអងគបា
ឆលងកាតការសកាសាោបាល ចបតតាងពថាន ក
បឋមរហតដលសាកលវទាលយ ជាអនកយល
ចាបសាសនា មាករមតវបបមខពសលពារលពញ
លោយរកមសលម។ ម ខតប លណាណ ះ សមណ
ឆន ាទ០៧ លលខ១៤ សមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
រពតតបរតសាលៃងសសត ទាពរលលខ ០៤
ខម ែរទគោមបានជបគនន ទៅឆាកអនតរជាត
សសត ងសមណសសតលផសសងៗលទៀតមាចរត
លកខណៈចតតលលើមរបហាករបខហលគាន បា នាា
គាន បលងកើតជាសមាគម ជាអងគការជាសហគ ង
មលគកនងលគាលបាណងរមចាខណក អភវឌឍវ
សយរពះពទាសាសនាងសងគមជាតផសង។ ម ាង
វញលទៀត មសសលបើកាលណាលគមាចាលណះ
ដអង លគមាចាលណះលវើ លគមាអាហារហបចក
រគបរគា លគមបលណាែ យខលលគឲយលៅខតប ណណ ង
ដខដលលទ គលគបដរបខកខរប លវើយា ងលម ចឲយ
មាការរកចលរមើ លវើអវខដលមារសាបម ឲយ
បាតបងលៅវញ លហើយរសាវ រជាវអវខដលគាែ
ឲយមា ងពាយាមលរៀតតមបទពលសា ព
អរយៈរបលទសមកលវើឲយលៅជាខបបបទខខែរ។ ជាង
លះលៅលទៀត សមណសសតខខែរបចចបបនបាលដើរ
តនាទយា ងសាមកនងកាអបរ ា ទនាែ ពរកមសល
មសាសនាដលជនាជទលៅមកានាន ការ
លយាបាយខផសនកសាសនាលៃើយ។ លរៀងរលឆៃ
សល រកមសមណសសត ខដលលពារលពញលោយ
លវាហារសានរសតជាវាគែបា របមលផសែាគាន បលងកើតមែ
សាកចាែ អល សបែរលយាបលគាន លៅវញលៅមក កនង
លគាលលៅខសវងរករបមតខដលសមរសបកនងការ
ពរងក ងអបរ ាសងគមមសស ឲយសងគមមសស
លបាះលចាលវចរតខចខល វទលងវើអារកកមា
ដចជា លវើលចារឆកបល លចជញដរលរគឿងលញៀ
លរបើរបាសលរគឿងលញៀ ជាមសសខដលសងគម
សបលខពើម ឲយខរបកាល យជាមសសមាន កលចះខកខរប
ខតខាភជញ ករឭកលោយខលឯង លគចលចញពអាលពើ
អបាយមខទាងអសលនាះ លហើយខារបរពតតអាលពើ
ល។ មរតមខតប លណាណ ះសមណសសត កជាអនក
ចលនាដមារបសទាភជព។ លរពាះថា របជាពលរដន
មាជលឿលលើពទធសាសនាជាង៩០% ដលចនះយទធ
សានរសត ខដលសមណសសតបាលើវ គមាឥទធ
ពលយា ងមល ាងកាល ចាលពាះសងគមជាត។ លពល
ខដលសងគមវអកវរ សមណសសតបាលចញមខ
លោះរសាយ តតមរយៈការអបរ ាពទធសាសនាលផសសងៗ
កនង លគាលបាណងឲយសងគមជាតបាសខសាត។
ជាកខសតងលៅសមយអាណាគមយមបារាង
សមណសសតបារមកមាល ាងជាមយរបជាពល-
រដាលវើបាតកមែរបឆាងតវាា ទមទរលដញពកអាណា
គមបារាងឲយលចញពមរតតរតតទលខតបា។
លរដពលះ សមណសសតបាខរកាវមរតក
វបបមដរបឆពពបរណ ខដលបពវលោកខតខា
បសលទក ម ឲយបាតបងលទបើយ។ ខតខាខរកា
របឆពណ ទាលៀមទមាល ប រពមទាងផសសពវផសាយវ
វបបម របឆពណលៗលៅលលើពភពលោក កតតត
ទាងលះ បណាត ល ឲយសមណសសត បលងកើ វ
មសការជាតយា ងមល ាង លោយការវឆលកនង
សងគមជាត កដចសាសនា បាជាលះបងលពល
លវោលដើមបសងគម ភជពជាក
ឆន ាទ០៧ លលខ១៤
រពតតបរតសាលៃងសសត ទាពរលលខ ០៥
សមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
កច ចគរជ អ ពបញហា ជនជាតទ ើម
ខសតង សមណសសតងសសតជាលរចើអងគ ង
រប មតមកពរពះរជាណាចរកកមពជា តាណាង
ឲយ សមពធសមណសសត សសតខខែរកមពជាលរកាម
ង របលទសឆ ឥណាឌ សវឌ មយអលលើលោយ
សសតរបសរស អលឆាើ មកពរបលទស New Zea-
land Cannada American ជាលដើម សមណសសត
សសតទាងអសលះ របមាណជាង១០រប មាឱ
កាសចលរបជលៅបរអងគការសហរបជាជាត រប
ចាាលៅសហរដាអាលមរក លរកាមការដអកនាារបស
លោក ថាច ង ក ថាច ជានាយករបតបតែ ឆ
សហ-ពាខខែរកមពជាលរកាម។លហើយសមាជក-ជកា
ខដលបាចលរមលនាះ គ មត ងអលឆាើញមកព
បណាែ របលទសលផសសងៗជាលរចើលហើយពលសសជាង
លះលៅលទៀត គសទាសងជាជជាតលដើមទាងអស
កនងសាលរបជ។ លវទកាខដលលយើងរបជលះ គ
លគយាយព (លវទកាអចឆនរតយសែអាពបញហា ជ
ជាតលដើម) លហើយកចចរបជលះលសាត លរបើរយៈ
លពល១១ឆៃចាបពឆៃទ១៦ រហតដលឆៃទ២៧
ខខឧសភជ ឆន ា២០១១។ លោយលហតសមណ
សសត-សសតចងល ើញសងគមជាតងសាស-
នា សថតកនងភជពរងលរឿង លោយគាែ ការគារម
កាខហងពសមាន កបគគលណាមយលៃើយ។
បចចបបនលយើងល ើញថា ឥទាពលសមណ
សសតមាសទះមល ាងចាលពាះការខកខរបឥរយាប
ងឫកពាសងគម ការលគារពរបតបតតដសមរមយ
ងទលងវើដលរបសសមណសសតកាល យជាគារមយ
ខដលលវើឲយរបជាពលរដាលវើតតមងចលរមកាត
បថយបញហា ខដលលវើឲយសងគមវកាល ឲយកាល យ
ជាសងគមដល សងគមសតភជព គាែ ភជពវអកវរ
គាែ ការកាបសមាល ប លច ឆក បល មសសលមើល
គាន កនងលគាលបាណងល លចះសាមគគគាន របអាគាន
រសឡាញ ចាតទកគាន ជាបងជាប ជាមតតលហើយ
របរមគាន កសាងសងគមជាត ឲយរកចលរមើ លៅមខ
ដចអរយៈរបលទសកនងសាកលលោក ខដលលពារ
លពញលោយសកាែ ពលលសដាកចចជាត វបបម
សាសនាងសមបណ លៅលោយធាមសស
កនងសងគម លដើមបចលរមចាខណកកសាងសងគម
មាតភមរបសលយើងដវសទធឲយសថតលសថរតលៅ ។
លោយ ជ វណណា ត
ពធររកេន-ជន
អាហា បក ណនសសតកមែ រតកាម
ឆៃអាទតយទ៣ ខខមនាឆន ា២០១១។ ការ-
យាលយសមពធសមណសសត-សសតខខែរកមព
ជាលរកាម បារបារពធពរបលគងជអាហា
របករណ ដលសមណសសត-សសតរករកចា
១៧អងគ/របងរបជដណាចឆមាសឆន ា២០១១។
សមាសភជពចលរមមាៈ
— រកមរបកាភបាល
ឆន ាទ០៧ លលខ១៤ សមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
រពតតបរតសាលៃងសសត ទាពរលលខ ០៦
វតតមភនសមណនសសតខម ែរទគោម
—របធា អរបធា លលមការ លហរឆញ ក
របធាការយាលយមយៗ រពមទាងសមាជក
សមាជកា ឆសមពធសមណសសត-សសតខខែរ
កមពជាលរកាមជាលរចើ អងគ ងរបលទៀត។
បនាទ បពជបជ សាលណះសាណាលសពវ
រគបលហើយ អងគពបាចាបលផសតើមលោយកចចសាវ
គមយា ងកកលដត ពរពះលតជរពះគណ រៅ-ស
ផាត អរបធាទ១ងលផសតើមបទមសសការលោយ
រពះលតជរពះគណ ចនទ-សផាត របធាសមពធ
សមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម រពម
ទាងលគារពរពះវញហញ ណកខ ធ វញហញ ណកខ ធ ឆបពវ
វរសមណៈ បពវវរបរស ខដលបាបជាសាច
រសស មរសស កនងបពវលហតជាត មាតភម
ងសាសនា ជាកចចលបើកកមែវ ។
លពលលនាះ រពះលតជរពះគណ ចនទ-ស
ផាត បាមាសងឃដកាលអត តសាម លៅលលើ
កចចការរបជលៅសហរដាអាលមរក កាលពខខលម
សាដលមនា ឆន ា២០១១កលងលៅលហើយ។ រពះ
អងគបាលលើកលទបើងពសកមែភជព ទសលៅពរងអង
សាែ រត បលងកើតសចែ ទៈ មសការភវឌឍធា
មសសរបសសមពធសមណសសត-សសតខខែរ
កមពជាលរកាមងផសតលអាហារបករណដលសមណ
សសត-សសតរករក ខដលមមាលទធភជព
បតការសកា។ ពទធបរសទយលៅទលនាះមាចតត
លសាមសសរករយយា ងឆរកខលង ងគាារទយា ង
លពញទាហង ទាងខផសនកសាែ រតទាងខផសនកវកា។ ការ
ផសតលអាហារបករណ រពះអងគ ចនទ-សផាត បា
សងកតៃ លលើសសត ជាសមាជកសកមែ លហើយ
មាជវភជពខវះមតជាអាទភជពឬមាសទធបរមា។
ឆន ា២០១១លះ សសតខដលរតវបាទទលអា
ហារបករណមា១៧អងគ/របគ
១—ភកខ រៅ-សផាត
២—ភកខ គម- សវណា
៣—ភកខ កក-អ ក
៤—ភកខ រភឿក -សធន
៥—ភកខ រពតជ-សហា
៦—ភកខ គម-សសណណ
៧—ភកខ រយឿង-តារា
៨—ភកខ សន-កចងរចើន
៩—ភកខ គម -សខា
១០—ភកខ ថាច -ខមវណឌ
១១—ភកខ ហា -ា ត
១២—ភកខ ថាច -តបជារគឿន
១៣—ភកខ រកៀង សន -តបសទធ
១៤—ភកខ តទវ-សណណវ
១៥—លោក ថាច- សតម
១៦—លោក ថាច-សភងរករ
១៧—កញហញ រៅ-រកស
ឆន ាទ០៧ លលខ១៤
រពតតបរតសាលៃងសសត ទាពរលលខ ០៧
សមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
កច ចគរជ ម នខចកអាហារបករណ
បាយកា ណដណណចឆមាស
—រពះលតជរពះគណ ហា ា ត (លហ-
រឆញ ក) បាអារបាយការណ ចាណល ចាណាយ
របសសមពធដណាចឆមាស។
បនាទ បមក លោក រយៀង ធា នទ របធា
គណៈកមែការលសើបអលងកត លៃើងលវើបទបងវា ញដល
អងគពទាងមល ពលសសដលលោក សទធតថៈ
ងរកមរគសារខដលជាមាច សជ យែ មកពរប
លទសសងាបរឲយលោកយលកាខតចាសពទស
លៅ ងលគាលលៅចមបង របសសមពធសមណ
សសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម។ លោកបា
បងវា ញថា អងគការលះលអត តសាមលៅលលើវស
យអបរ ា គការបលងកើតធាមសសកនងការអភ -
វឌឍសងគម យាយរមលគាលលៅរបសអងគការ
លយើង គកសាងធាមសស។ លដើមបសលរមច
បាវលគាលបាណងមងលលើ មនរតដអកនាារគប
ជាថាន កទាងអសរបសអងគការលះ បាខតខា
ពាយាមយា ងសកមែ លដើមបបាលពញកចចការទាង
ពង គការរបងខរបងសវះខសវងរកជ យឧបតថមភព
សបបរសជទាងកនងងលរដរបលទស លដើមបផសតល
ជាអាហារបករណដលសមណសសត-សសតរក
រកមយចា តតមលគាលការណកសាងធា
មសស កនងការអភវឌឍសងគម របសសមពធ
សមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម។
លោយយលពលគាលការណលះ លោក
សទធតថៈ បាលៃើងសខមតងពឆទៈងការចាណាប
អារមែណរបសគាតថា “របគាតមាលមាទកភជព
ងរករយជាអតបរមា ខដលបាចលរមកនងអងគ
ពលះ របគាតងរគសារ មាការលពញចតត
យា ងមល ាង ចាលពាះទលងវើ ងសកមែភជពរបសស-
មពធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម ខដល
លវើការកនងវសយអបរ ា សកាការជាចមបង គាត
យាយលទៀតថា របគាតងរគសាររករយង
ជយឧបតថមភដលបគគលណាខដលលចះរសឡាញ
សងគម ងជយសងគម។ ចាលពាះទលងវើ ងសកមែភជព
របសសមពធសមណសសត-សសតខខែរកមពជា
លរកាមលះ រតវងលគាលបាណងរបសគាតខតមតង
ដលចនះ គាតងជយលោយរករយអសពចតតលៅ
តតមលទធភជពខដលអាចជយលៅបា។ សថតលៅ
កនងឱកាសដបវរដរបលសើរលះ សមពធសមណ
សសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម បាទទលវ
វកាចា ១.០០០ $ (មយពាដោល រ) ខដលជា
អាលណាយដឆលថាល ពលោក សទធតថៈ ងរគសារ
សរមាបទកឧបតថមភផសតលជាអាហារបករណ ដល
សមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាមខដល
ខវះមតកនងការបតការសកា។ កនងកចចរបជលះ
មាការអារបាយការណ សតពសកមែភជពរបស
ការយាលយមយៗរបសសមពធសមណសសត-
ឆន ាទ០៧ លលខ១៤ សមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
រពតតបរតសាលៃងសសត ទាពរលលខ ០៨
គរធាន ស.ន.ម.ក.ក. គរទរនអាហារបករណ
សសតខខែរកមពជាលរកាមលោយរបធាការយាលយ
យា ងលកាះកាយ លរដពការអារបាយការណ
មងលលើ កមាការចលរមសខមតងចាណាបអារមែណ
ងសរលសើរពវាគែ ជាលរចើ របចាលពាះរលសកមែ
ភជពរបសសមពធខដលបាលវើដលណើ រលោយចាទស
លៅរបសខល។
ចងបឆចបឆអងគព រពះលតជរពះគណ
ចនទ-សផាត បាលៃើងវាយតឆមលបកសរបលទធ
ផសលការងវររបចាាឆមាសទ១កលងលៅ។ រពះអងគ
បាបងវា ញថា កនងរយៈលពលមយឆមាសលះ
សមពធ ទទលបាភជពលជាគជយយា ងរតចះរត
ចងខដលគតសាែ មដល លរពាះលទធផសលទាង
អសលនាះ បាហចផសលហសពការលរគាងទក
របសលយើងលៅលទៀត។ រពះអងគមាលមាទកភជព
យា ងឆរកខលង ចាលពាះលទធផសលខដលលចញជា
ខផសលអក ដលរបឆព កនងរយៈលពលមយឆមាសលដើម
ឆន ាលះ។ ខផសលអក ទាងអសលះ គបាមកពការចល
រមយា ងសកមែ ពសមាជក-សមាជកាទាងឡាយ
របសលយើង កនងការបាលពញតនាទដរតមរតវរបស
ខល។ ជាងលះលៅលទៀត អងគការសមពធរបស
លយើងកម បាលភលចលទ រលសកមែភជពគាារទ
របសសបបរសជទាងកនងងលរដរបលទស ទាង
វកា ទាងសមាភ រងទាងសាែ រតផសងខដរ។ ទលងវើដ
លរបឆពរបកបលោយកសលលចតនាលះ ថាន កដអ
នាាលយើងខញាទាងអសគាន ងសមចងចាាជាចចលះ
អវសាងសមឆល កវទលងវើទាងអសលនាះ ទកកនង
រកាាងមាសរបវតតសានរសតរបសសមពធសមណសសត
-នសសតខខែរកមពជាលរកាម ជជនាជខខែរលរកាម
ទាងអសចងចាាងដអងជាចចវគណបការៈដឆល
ថាល លះកនងហឫទយពកលគរគបសមយកាលជា
រតរ។
ចងលរកាយ រពះលតជរពះគណ ចនទ- ស
ផាត តាណាងឲយថាន កដអកនាាងសមាជកសមា-
ជកាទាងអសសខមតងវកតឆញតតមដអងគណយា ង
រជាលលរៅ ចាលពាះរពះលតជរពះគណ លោក អនក
នាងទាងអស ជាសបបរសជទាងកនងងលរដរប
លទស ខដលបាចាណាយរទពយសមបតតដសតកសតមភ
កនងសាែ រតឧបតថមភគាារទរលសកមែភជពរបស ស..
ឆន ាទ០៧ លលខ១៤
រពតតបរតសាលៃងសសត ទាពរលលខ ០៩
សមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
គរធាន ស.ន.ម.ក.ក. ជនអាហារបករណ
ខ.ក.ក.។ លយើងខញារពះករណាអាតតែ ភជព សមថាវ យ
របលគ-ជចាលពាះរពះលតជរពះគណ លោក អនក
នាង ជាសបបរសជទាងអស ទទលបាវពរ
ទាង៤របការគ អាយ វណណ ៈ សខៈ ពលៈ កាបអាក
មលៃើយ៕
លោយៈ សម សជាត
តទពយសមបតរសមពនធសមណនសសត
នសសតកមែ កមពជារតកាម
សមពធសមណសសត-សសតខខែរកមពជា
លរកាម រតវបាចាបអញហញ តឲយដលណើ រការស
កមែភជពរបសសមាគម តតមលខតលលខ៦០៦ ស
ជណ ចះឆៃទ២១ ខខមនា ឆន ា២០០២ បចចបបន
មាទសាន កការកណាែ លលៅវតតបទមវត សងវក ត
ចតមខ ខណឌ ដ លពញ រជធាភនាលពញ។
លោយវរលលើទសសវសយ (អភវឌឍ
ធាមសស) លបសកកមែ (ចលរមចាខណក
កនងការបណែ ះបណាែ លធាមសស) ងលគាល
បាណង (ទទលបាលជាគជយកនងការចលរមចា
ខណកកសាងសងគមជាត) ថាន កដអកនាាសមពធបា
ខតខាបាលពញភជរកចចរបសខលអសពកមាល ាងកាយ
ចតត ចាបតតាងពអាណតតទ១ រពះរគ រយៀង វណណា
ជារបធា, អាណតតទ២ រពះរគ រៅ ាង ជា
របធាងអាណតតទ៣ បចចបបនរពះរគ ចនទ ស-
ផាត ជារបធា។
សមពធ បាលបើកវគគបណែ ះបណាែ លខផសនក
កាពយទរ លៅការយាលយកណាែ លរបសខលបា
ចា ៣វគគ មាសមណសសត-សសតសកា
ទាងអសចា ៣០០អងគ/នាក លដើមបបណែ ះបណាែ ល
ដលគណៈកមែការ សមាជកងសមាជការបស
ខលឲយបាយលដអងពការលរបើរបាសកាពយទរ។
សមព ធបាខតខាទានាកទាងរបមលផសតាសសស
សសតជាសមាជកខដលមាបាណងបតការសកា
បាបឆាលៅសកាលៅលរដរបលទសដចជាបា
លៅសកាលៅរបលទសឆសរបចា ៥៨អងគគត
មកដលឆន ា២០១១លះ។ កនងលនាះមាសមណ
សសត ៖
—ថាន កបណឌ តចា ១អងគ។
—ថាន កបរញហញ បរតជាខពសចា ១០អងគ។
—ថាន កបរញហញ បរតចា ៤៧អងគ។
សមព ធ បារបលគងជ អាហារបករណ
ដលសមណសសត-សសតកាពងសកាលៅរប
លទសកមពជាបាពរឆន ាបតបនាទ បគ ៖
—ឆន ា២០១០ចា ៧អងគ/នាក។
—ឆន ា២០១១ចា ១៧អងគ/នាក។
សមណសសត ងសសតខដលជាគណៈ
កមែការ សមាជកងសមាជកាឆសមព ធសមណ
សសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម ខដលបាបឆចប
ការសកាករមតបរញហញ បរត បរញហញ បរតជាខពស
(អបណឌ ត) ងទាងកាពងសកាលៅរបលទសកមព
ឆន ាទ០៧ លលខ១៤ សមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
រពតតបរតសាលៃងសសត ទាពរលលខ ១០
ថងៃបញជ នសមណនសសតទៅទរៀនទៅគរទេសថង
ជាសរបមា ចា ១១៦អងគ/នាក កនងលនាះមា
សមណសសត-សសត ៖
—ថាន កបណឌ តចា មាន ក។
—ថាន កបរញហញ បរតជាខពស១៣អងគ/នាក។
—ថាន កបរញហញ បរតចា ១០៧អងគ/នាក៕
សមណសសត សសតទាងលះ ជារទពយ
សមបតតដឆលថាល ឧតតងឧតតមរបសសងគម លោយមា
ការចលរមយា ងសកមែរបសសមព ធតតាងពម មក
រហតដលឆន ា២០១១លះ។ លោយ រយឿង តារា
សមណនសសតខមែរករោម
ចល មវាមបជារៅរកាោះរពតជ
ជាលរៀងរលឆន ាលៅឆៃទ១៥លកើត ខខពសាខ
ជាទវារបវតតសានរសតដសាមមយ ខដលពទធសា
សកទទាងពភពលោក ខតងរបារពធវសាខបជា
រ ាឭកកមហាករណាទគណ ឆរពះសមាែ សមពទធ
កាលរទងរបសត រតតសដអងងរទងយាងចល
កាពាវ ។ អភលកខតសមយទាងបលះ លកើត
មាកនងខខខតមយ ខដលអងគការសហរបជាជាត
បាកាណតយកជាទវាអតរជាត ចាបតតាងពឆៃទ
១៥ ខខន ឆន ា១៩៩៩ មកលមល ះ។ ការលះលវើឲយ
ពភពលោកទទលសាគ លជាសាកលអាពការចល
រមចាខណករបសពទធសាសនា លលើពភពលោក
លហើយបាខបរចរតគាតពទធសាសកឲយយលដអង
សាគ ល រសឡាញ ចលចតត លគារពរបអា របត-
បតត រ ាឭកសតសមបជឆញៈ មាវចារណញហញ ណ
សាគ លគណលទស បណយបាប អារកកល លដើរ
តតមពលទធ វាទដសចរត។ រពះពទធសាសនាបាជះ
ឥទធពលរជតរជាបចលលបះដងលើលមរបមាត ង
រគបសរឆសមរបជាពលរដាខខែរ ទទាងគរ
លសទើរគាែ សល។
លហតលះ របជាពលរដាខខែររគបតាបមា
កមពជាលលើ កមពជាលរកាម កមពជាជាលដើម ខតង
របារពធលវើបណយវសាខបជាជាលទៀងទតលរៀងរល
ឆន ា។ លៅតតមបណាត វតតនានា លៅជបទ លខតតរកង
ល ើញរពះសងឃ ពទធបរសទយ កាអក ភញ លទៀ
ប ដខងារបទកសណកនងបរលវណវតតសយមម
សសការ យកអក បជារពះពទធអងគជាលរៀងរលឆន ា។
លោយខៃកឆន ា២៥៥៥លះ លៅរជធា
ភនាលពញបារបារពធវ វសាខបជាលៅបរទកដ
លកាះលពរជ។ រពះសងឃ ពទធបរសទយ សសស
សសត សមណសសតពទធកសាកលវទាលយ
រពះសហរជ សាកលវទាលយរពះសហម
រជា សាកលវទាលយនានា សមពធសមណ
សសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម មនរតសងឃរគប
ឋានារកម រមសហការជាមយមនរតរជការតច
ារគបវណណ ៈ របរមគាន ោកកាយវាចាចតត បាលពញ
បណយកសល រ ាឭកគណបារមឆរពះសមាែ សមពទធ
លវើវសាខបជាលៅលកាះលពរជ។
កសលលចតនា ខដលលកើតអាពការយល
រតវ គតរតមរតវ យាយរតវ លវើអាលពើរតវ របកប
ឆន ាទ០៧ លលខ១៤
រពតតបរតសាលៃងសសត ទាពរលលខ ១១
សមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
ខហាវសាមបជាទៅោនទោេះទពគជ
អាជវកមែរតវ ពាយាមរតវ តតាងសតអារមែណ
រតវ ងតមកលចតតបាសៃបរតវ កនងផសលវមតង
លពកមរលពក មលឆវងលពក មសាត ាលពក
លដើមបលវើដលណើ រលឆព ះលៅទសលៅ មាគាសតភជព
ងអភវឌឍសថតលសថរចរកាល។ សកមែភជពង
ទលមវើទាងលះ នាាឲយបៗយវជ យវនារសសស
សសតសមយសាកលភជវបយកមែ ខដលធាល ប
ខតលវើបណយសងារ បណយខបកាលណើ តតតមបរ
លទស បណយជបលលៀងផសអកសហហាសបាយលភលច
ខលលងស រជលរជលសខសពរកមសលម
សជវម គណមកនងសងគមបាខបរផសលវរ ាឭក
យល ពគណតឆមលកនងមន តសលម អរយម សា-
សនារបឆពណទាមទាលៀមរបសជាត។
លោយ កក-អ ក
វតតមាននសសតខមែរករោម
សមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
ខដលធាល បបាសការសាវរជាវខផសនកមងពទធចរក
មាគថ រៈ ងវបសសនារៈ លៅទកដមាតភម
របសខល (កមពជាលរកាម)។ ប ខតការសកាលនាះ
មាការគាបសងកត បរមាមលះបរមាមលនាះលសទើរ
គាែ មខវជាា លរៀ ជាងលះលៅលទៀត ការតតមោ
ងឃល ាលមើល ការសកាអកសរជាតរបសកខខែរ
លរកាម ពសមាន កពកកមែយសតយ លវើដចខខែរ
លរកាមជាអនកលទស ទលមវើលះបណាត លឲយប ះពាល
សតអារមែណរពះសងឃ សសស សសតខខែរ។ រពះ
សងឃ សមណសសតខលះ បាមកបតការសកា
លៅលរដរបលទស ដចជាលៅរជធាភនាលពញសម-
ណសសតមកពខដដកមពជាលរកាម រតវចាណាយ
លពលសកាសាលៃើងវញ តតាងពបឋមរហតដល
បាទទលសញហញ បរតមយមសកា (ទ១២) លទើប
អាចបត ការសកាលៅតតមសាកលវទាលយ នា-
នាបា។
ឆន ា២០១១លះ សមណសសតខខែរកមពជា
លរកាម មាមខសកាលៅពទធកសាកលវទាលយ
រពះសហរជលៅជនាញឯកលទសលផសសងៗ ដចជា
មហាវទាលយអកសរសានរសតមាៈ
—រពះមហា រពតជ ប នថន ឆន ាទ៤
—រពះមហា តតង ដង ឆន ាទ៤
—រពះមហា ឆនទ សភងរករ ឆន ាទ៣
—រពះមហា សន សន ឆន ាទ១
មហាវទាលយអកសរសានរសតបាលមាៈ
—រពះមហា កក-អ ក ឆន ាទ៣
—រពះមហា រភឿក សធន ឆន ាទ៣
មហាវទាលយអបរ ា ងពតមាវទាមាៈ
—រពះមហា ហា ា ត ឆន ាទ៤
—រពះមហា ថាច រស ឆន ាទ៤
—រពះមហា រៅ សរកឿ ឆន ាទ២
មហាវទាលយទសសវជាា ពទធសាសនាមាៈ
—រពះមហា គម សខា ឆន ាទ៣
—រពះមហា ធជ សវណា ឆន ា២
ឆន ាទ០៧ លលខ១៤ សមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
រពតតបរតសាលៃងសសត ទាពរលលខ ១២
ខហាវសាមបជាទៅោនទោេះទពគជ
—រពះមហា គម វណណា យ ឆន ាទ១
មហាវទាលយអកសរអងលគលសមាៈ
—រពះមហា ថាច រមមរា ឆន ាទ២
—រពះមហា តតង ថាញរទៀង ឆន ាទ២។
សាោពទធកសាលកវទាលយរពះសហ
រជកលកើតតតាងពឆន ា១៩៥៣ រហតមកដល
សពវឆៃលះ កនងលគាលបាណងដចជា ៖
១—លដើមបឲយរពះសងឃ ពទធសាសកជាត
ខខែរ បាលចះដអងយលសាគ លវជាា លផសសងៗ មងផសលវ
ពទធសាសនា ងផសលវលោកឲយបាខពងខពសលរៅ
រជះសមតតមកាលៈលទសៈ។
២—លដើមបឲយរពះសងឃពទធសាសកជាត
ខខែរ បារចផសតពពាកយរះគនាទ ថា “លៃងលមល ”
ពាកយលះ ជាពាកយលថាកទប មគរមាដល
រពះសងឃពទធសាសនាលទ រពះសងឃមាតនាទ
ជាអនកលវើការតាណាងរពះពទធ ខដលជាអគគមហា
បណឌ តកនងលោក។ កាលលបើរពះសងឃលថាកទប
លហើយ រពះពទធសាសនាកលថាកទបខដរ កាល
លបើពទធសាសនាលថាកទបលហើយ អនកកាពទធ
សាសនាទាងរបលទសខដលទទលរពះពទធសាស-
នាជាសាសនារបសរដាកលថាកទបខដរ។
៣—លដើមបឲយរពះសងឃខខែរខដលបាលចះ
ដអងលរចើងអាចជយបាលពញលបសកកមែបរលទស
ឲយបាឆល នរ។
៤—លដើមបឲយរពះសងឃបាលចះវជាា ខពងខពស
លៅជាបណឌ តឋតលៅកនងសមណលភទជយបាលពញ
កចចការកនងពទធសាសនា។
ដលចនះ រពះសងឃសមណសសតខខែរកមពជា
លរកាមមាភពវសាណាងណាស ខតខាយកចតតទក
ោកពាយាម ពះពារជមនះឧបសគគដលវងជរចត
រគបយា ង តតាងពលៅទកដមាតភមកមពជាលរកាម
រហតបាមកសកាលៅពទធកសាកលវទាលយរពះ
សហរជ ងសាកលវទាលយនានាជាលរចើ
ខដលជារគះមលោា ពទធសាសនា អកសរសានរសត
ខខែរ របលយាជលដើមបជយសងគមមាតភម របលទស
ជាតឲយរងមាាលៃើងវញ។ លោយ កក-អ ក
ទកខខមែរករោម៦២ឆន ា
៦២ឆន ាបាកលងផសតលៅ ខតរបជារនរសត
ខខែរកមពជាលរកាម មខដលចាតទកទកដកមពជា
លរកាមជាទកដរបសយមតងណាលៃើយ លៅខត
ចាតទកថា ទកដខខែរកមពជាលរកាមជាទកដរបស
ខខែរ លៅខតរកាអតតសញហញ ណរបសខល ទាលៀម
ទមាល ប វបបម របឆពណ ខដលសមបកអរយម
កាណបចាប សាសនា អកសរសានរសតជាលបះដង
លលើមរបមាត អាយជវតខខែរយា ងមា បខាជាចច
លទះបមាការជះជាសនរងគប បទសទធរតបតង
យា ងសាហាវឆរពឆផសស របសលមបកយកមែយសត
យា ងណាកលោយ។ លវវងយលរសកខខែរកាល
លដើមខលះ៖
ឆន ាទ០៧ លលខ១៤
រពតតបរតសាលៃងសសត ទាពរលលខ ១៣
សមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
សមណនសសតសាកលវេាលយគពេះសហន រាជ
រដើមករណើតតសកកមែ (១)
បាលគដអងថា លៅលលើឥណឌ ច លះ, ខខែរ
ជាមាច សទកដលដើមម លគបាផសត មាកាលណើ តអាយ
ជាង២០សតវតសរមកលហើយ, មរគសតសករជ។
ជជាតខខែរលដើម កនងលនាះមាមខដរ លរកាយ
មកមាឆ យ ភមា លទើបខតចះមកលចបល
យកទកដខខែរ កនងសតវតសរទ១៣ខតប លណាណ ះ(២)។
នគ ហវណនឬនគ ភន
ល ែ ះថា ហនា =ហវ ណា =ហវ ណម=ហវ ណ
ឬអាណាចរកគរវ ន ឬគរភនាខដលរពះមហា
កសរតលសាយរជយមាៈ
១—រពះបាទ លដឌឆញ =រពះលថាង=ហ
លទៀ អគគមលហស លសាមា=នាងនាគ=លវយ។
២—រពះបាទ ហ អហង
៣—រពះបាទហាវ ហាវ
៤—រពះបាទ ហាវ លឆមា
៥—រពះបាទ ហាវ ចា
៦—រពះបាទ ហាវ សយ
ឥណណឌ ភាវបនយកមែទ២
១.បរវតតសាសរ តខមែរភាគ១ លោក រ ចសរតត របត, ទពរ១៧៣-១៩២។
២.តកតាង បសាវបាវរកល ើញលៅ មលពបព, ឡងបាវនងលោងខន។
គរភនា បាសថតលៅលរកាមរជាកាលរបស
លសតចមយអងគមកពរបលទសឥណាឌ ។ សោចា
រកសមយអងគរជាលរចើ បាលលើករពតតការណ
បញហា ក។ វតថបរណដចជា បដមា របាកកាស
ងរបសលរបើរបាសខលះល ើញលៅអរខអវ(Oc Eo)
កមពជាលរកាម បាមកលកលយរតតាតគរ
ខខែរមាលដើមកាលណើ តរតកលរពាហែណ លដឌឆញ
ដចរពះមហាកសរតខខែរទ១ខដរ។
សមយរចនឡាមានៈ
១—រពះបាទភវរ ែ ទ១ (គ.ស.៥៥០-៦០០)
មាអគគមលហសល ែ ះជយលទវលកសែ។
២—រពះបាទចរតលសនា=មហនរទវរ ែ
(គ.ស.៦០០-៦១៥)។
៣—រពះបាទឦសាវរ ែ ទ១ (គ.ស.៦១៥
- ៦៣៥)។
៤—រពះបាទភវវរ ែ ទ២ (គ.ស.៦៣៩-
៦៥៥)។
៥—រពះបាទជយវរ ែ ទ១ (គ.ស.៦៥៥-
៦៨១)។
សោចារកលៅវាកាញរបលទសចមា លខតត
ញ រតតង សពវឆៃលៅរបលទសលវៀតណាម ខដល
ឆន ាទ០៧ លលខ១៤ សមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
រពតតបរតសាលៃងសសត ទាពរលលខ ១៤
មាអាយចាសជាងលគ ប ខតមបាយាយទក
ទងរពះរជពងាវតតររបលទសចមា លៃើយ យាយ
ខតរពះរជពងាវតតររបលទសខខែរ។ លទើបលោក
យលថា សមយលនាះ ភមភជគវាកាញលះ កាល
ជនាលដើម ជាសមតរជរបលទសខខែរសមយគរ
វ នឬភនា(៣)។
លរកាយមកលៅឆៃទ៤ ខខមនា ឆន ា១៩៤៩
បារាងបាលផសទរសទធឲយយកមែយសតកាកាបជះ
ជារតតខខែរ ខដលជាមាច សរសកលោយអមសស
មបាផសត លហើយែៗ លះ យបាវលងវងរបវតត
សានរសត ខកខរបរបវតតសានរសត អល សបតរភម រសក
រកង លខតតតតមអាលពើចតត លដើមបកាឲយក ខខែរជជា
លរកាយសាគ លតកតតងរបសខល ដចជាលខតតឃល ាង
បតរជា ហវយា ង, លខតតពលោវ ជាម ហាយ,
លខតតមាតរជកជា អាងយា ង, លខតតរពះរតពាាងជា
រតតវញ, ទរកងឆរពគរ ជាលហាជមញ, លខតត
រទាងលរតើយតបង(មាតរជក)ជា ចវដក។ល។ រឯ
របវតតសានរសតបាកាឆៃបាភ តមតសាធារណជ
ថា ទកដខខែរកមពជាលរកាម រតវបារពះមហា
កសរតខខែរ បាកាតឲយអាជាញ រលវៀតណាមជា
សគណលពល ខដលលវៀតណាមបាជយចាាង
៣.វឌឍនភាពពនការការោណនងវរបធមសរ កតពរោណ, លរៀរលរៀងលោយ បពះវរយរណឌ លតា ាា ង-ខាត, ឆន
១៩៥៩។
ខខែរ បលណត ញលសៀមលចញពរសក។
ចាខណករបជារនរសតខខែរ ខដលកាពងរស
លៅលលើទកដកមពជាលរកាមសពវឆៃ រតវយដក
ហតសញហា តខខែរ បឆាលសញហា ត “យ” ជាបត
បនាទ ប លោយលរបើកលលបចលបាករបាស គាប
សងកតលសដាកចច សាសនា លយាបាយ លោយ
ោបពណ កហក លចយករបសខខែរខភនករសស
លការមោកទក។
—វសយពទធសាសនា លមបកយបា
ោបពណកហកអតរជាត ថាខលជាអនកជយ
លលើកតឆមលពទធសាសនា ខតការពតជវតក ខខែរ
ខតខាយកជវតបជាពទធសាសនា លទះបយលរបើ
គា តអមសសម រគបសលបវ ដចមារអច ញ
រពះ ចាបោកគក ផសសក បងខឲយលវើខរសចមាក រ ចឆច ម
សតវពាហៈ ។ល។ ខតរពះសងឃខខែរ បសលរៀ
មអា ជាសមណកាលណារលគារពរបតបតត រស
ឡាញម, ពទធសាសនា, ខល, សងគមងរស
ឡាញជាតមាតភមរបសខល លទះយលវើបាប
យា ងណា កមរយ ខាអតែតសងកតចតត សទះ
ដលងាើម វចតតលមល ចផសា រងទកខលវទនាទាងផសលវ
កាយងផសលវចតត កាតជវតបជាបតរយកពទធសា
សនា អកសរសានរសត ជាកាណបអចែរយវបបម
ឆន ាទ០៧ លលខ១៤
រពតតបរតសាលៃងសសត ទាពរលលខ ១៥
សមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
គពេះសហឃ សមណសសស នសសត ចលរមប ណយរ ឭកថងៃេ៤-៦-១៩៤៩ (២០១១)
តកតតងវសយមែជាត ជាលខមរយាកមែចាម
ចរតគា តគតបាខបរ លឆព ះលៅរកមាគាវឌឍកមែ
អរយម កាណបចាប ងពទធឱសាលពច ម
សការ រកាមលោា សសរសតមភ។ ដចលោក
តបករណលពាលថា “ហងាលៅកណាត លហវង
កាកា សហាលៅកណាត លឆហវងលគា តរងគៈលៅ
កណាត លហវងគរទលភជ អនកមារបាជាញ លៅកនង
កណាត លពកពាោ”។ សតវ៤លះលៅខសសាថ
បាកតរ ាមពាបាកាលកើងរងលរឿងលទ។ លហតលះ
រពះពទធសាសនា បាផសសដះឫសចាកទមលះរជាប
ចលរគបសរឆសមក ខខែរកមពជាលរកាម តតាង
ពម ទមាសាសយមកលមល ះ។ ខតសពវឆៃ
លះ យបាទសទសងលងលបាបមោមក
សាហាវឆរពឆផសស អកតឆញមចាែ ទដា រគណ បលងកើត
ទកខលសាក វនាសអតរយ លរគាះឧបទទវលហត លវើ
ជារកលពើ ឃតកមែសាសនា។
—វសយកសកមែ របជារនរសតខខែរលរកាម
៩៥ភជគរយជាកសករ លដើមបសលរមចលគាលលៅ
អភវឌឍ លសដាកចចរបសរោា ភបាលបកសកមែយ
សតយ បាអវតតចាបពឆន ា១៩៧៥ បាលវើ
សមហភជវបយកមែ ងជាតបយកមែលលើរគប
វសយរបសលខឿលសដាកចចជាតទាងមល។ លវើ
ខរសោារសវ លរៀបចាលលើកទាប ជករបឡាយ ជ
ករសះ កាយគាសអាង ចនរញហច ាដ ោារសវ ោាបខល
ខផសលលវើ ចឆច មសតវងលសាទបករណលោយ
កមាល ាងពលកមែរបជាពលរដាខខែរ ខតពាមាអា
ហារបរលភជគរគបរគាលទ ខមទាងរបមលលករ
មរតករបសដតតខខែរអស ខខែរលវើការហស
កមាល ាងគាែ បាយហប ោចលពាះសាល ប គាែ ទ
ជរមក លះជាលយាបាយលជាគជយរបសបកស
កមែយសតយ លវើយា ងណាឲយខខែររតលចាល
រសក វចាបលសទើរសាល បងរសគាែ ទជរមក។
—វសយឧសាហកមែ សបបកមែ រតវបកស
កមែយសតយហាមជាោចមត កនងការផសសពវ
ផសាយជារបសខខែរ ប ខតអវៗខដលខខែរខតខាពា
យាមលោយលញើសមបាផសលខផសលអក ដចជា
ចមាល ក កាចកបររចនា គា រ សាថ បតយកមែនានា ដ
រតចះរតចង រតវយកាឆៃបាភ តខភនកសាកល
លោកថាជាសមទធផសលរបសក លៅខលលៅវញ។
—វសយសទធមសស យលរបើយទធសានរសត
រគបកចចកល បាភយ គារមកាខហង ជះជាសនរងគប
កាចបាបាកសាែ រត សតសមបជឆញៈ ក ខខែរឲយ
ឆន ាទ០៧ លលខ១៤ សមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
រពតតបរតសាលៃងសសត ទាពរលលខ ១៦
ទលរចក លចះយាយខតយាយម លចញ កាល យ
ខលជាមសសគទាងបងខចតត សភជពយា ងលះ គរ
ឲយលមល ចផសាកតកកតលវលផសអះទងគអះអារមែណព-
បាក រទាលកើតទកខមហាលវទនា លហតលះ បាជា
លោកតបករណលពាលថា “ពសកាចអាចរទសត
លទះវាមា លពទយខកលោយថាន ាអាចសៃបបា មសស
កាចលលើសពសពសសាមាយ ពាមាអវខកបា
សៃបសាៃ តលៃើយ”។ យា ងលះទលមវើទាងឡាយខដល
រោា ភបាលបកសកមែយសតបាលវើមកលលើពល
រដាខខែរលរកាម ជាទលមវើឆរពឆផសសសាហាវ លវងជរ
ជាត ខដលខខែរមអាចទទលយកបា។ លពល
លះ សតវតសរខដក បាកាល យលៅជាសតវតសរ
មាស សទធលសរភជព ចាបសាកលបាផសតលសទធ
រគបយា ង សរមាបមសសរសលៅរតវមាសទធ
លសែើគាែ សទធសងគមកចច អបរ ា សមភបាល វបប-
ម របឆពណ ទាមទាលៀម សាសនា កសកមែ
ឧសាហកមែ សបបកមែ ពាណជាកមែ គមនាគម
ងហរឆញវតថជាលដើម ខតយលៅបាពាចាប ម
លគារពខលឯង ងចាបអតរជាតមតងណាលៃើយ។
៦២ឆន ាកលងផសតលៅ ទកខខខែរលរកាមលៅជាបជា
ចច ដចជាកកលៅកនងជង រងចាាចាបអតរជាត
ជយរកយតតមជខខែរលរកាម ខដលជាមាច ស
រសក ឲយមាសទធលសរភជព រចផសតពចងកមមហា
យកសលាកបសាចកមែយសតយខដលរសលៅ
បាអារសយសាចមខខែរ។
លោយៈរបធាការយាលយវបបមukkbs.
កញឆែតលេងខលន កខឆែតជារកខជាត ខដលងវយដះតតមបង
សរមាបផសតលផសលរបលយាជ ជាសាធារណៈ មា
ការពារជងពការខភនក ងជងមវ កមាជាលដើម។
កខឆែតលលងខលសមាគ លមាលកខណៈបយា ងៈ
—កខឆែតខសវងរកបង
—កខឆែតកបតបង
—កខឆែតកនងបង។
១—កកឆែតកសវង កបងៈ ឆលងកាត
ទកខលសាកវនាសកមែ រទឌលរទមដលវងជរចតកនង
ការជះជា សងកតសងក ញាញ រតតាត
ន ស វលវលក គាបរតអាពលមបកបចាច មតត
ខដលមាចតតសាហាវ ឆរពឆផសសកាចឫសា អម-
សសម ខដលបលឆញើ ខកក រសលៅពងអារសយ
លោយទកដលខមររដា (កមពជាលរកាម) នាាឲយមា
ជលមាល ះចមាាងរាងជល ពកបចាច មតតបាបាអល ញ
មលោា ឯកសារសាម ទានាកទាងងអកសរ
សានរសត សាសនា លសដាកចច សងគមកចច មសស
លយាបាយ វបបម សមភបាល ពលរដា
លយាធា កាណបលបតកភណឌ ជាត មតកអចែរយខខែរ
ឲយទទលវនាសកមែ អយមហាលសាកសាត យ។
ឥៃវលះ សតវតសរខដក បាកាល យលៅជាសត
វតសរមាស កខឆែតខតខាពាយាម អតែត រមាៃ ប
ចតត ពចារណា រ ាឭក ទានាកទាងសបបរសម
ឆន ាទ០៧ លលខ១៤
រពតតបរតសាលៃងសសត ទាពរលលខ ១៧
សមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
សលធមវតតបេ មវត
មរពលងើយលោយចតតទភល ខតខាសកាវជាា
ផសលវលោក មាតវជាា រដាវជាា យទធសានរសតងផសលវ
មមា គថ រវជាា វបសសនារវជាា លតោស
លបាះពយលវញរបមចាតរកងជាមាលយ ខតខា
រកាសណាត បជាតមាតភមរបសខលលៃើងវញ ដច
ពាកយថា ការអបរ ាល បគគលមាគណម សងគម
មាសណាត បធាន ប របលទសជាតរកចលរមើ រគ
សារដ ាលះ(រដា) មាសភមងកល(៤)។ ការសាមគគ
គាន ដចលៅែ ចលឆចៀ ខដលលោកលពាលថា លៅែ
ចលឆចៀ លវៀដះផសង កនងវារ លៅសលព ទទក
សាែ បាពរធាន ប ខយលបកលបាក លមកឥត
រសាក ងវកលរជាប លៅម ងវប ជាបរហត លត
លៃើងបា។ ជបណឌ ត ពតពលរះ ល ែ ះឥតអាក
មាឧបសគគ សាទ កររាង ទាងប នាែ របងរករ
ឥតលខសោយ លោយកាល ហា រតតខតរបាណ
បារចទកខ សខដចលៅែ(៥)។ កលបរតកលតត
ខដលជាដលពរជកនងខដដខខែរ ជាទសងឃមរបស
៤.បទ តលោក មង ជ ាមហាទសនវទចន មានកតតតមល ែើបកាត។
៥.បពះ លម តង កនងវធខបរាល នវតថលវទ យរ អ ន, ទពរចងលបកាយ។
បពវការជ ជាសសរសតមភ ជាមលោា រគះ
របលទសជាត គបបខសវងរកកាណបលពរជដ តតគ
លករមរតកជាត សមបកអចែរយវបបម អតត
សញហញ ណជាត បងវលចរតគា តជះជា ឲយវល
រតៃបខបរមករកសាថ បតយកមែវបបម ដឧតតង គ
ឧតតម សតកសតមភ ាទោយកាលកើងរងលរឿង កតា
ភជពខពងខពសដចលពរជពណណ រយរះលលើខដដស
វណណ ភមលខមររដា។ ការលបាកបាចជះជាពក
បចាច មតតជាអាលពើឃតកមែវបបម ងរបលយ
ជាតសាសដោមកបាបម ខដលសាកល
លោកកាពងខតសបលខពើមកនងសតវតសរមាសលះ។
ខតដលណើ រលឆព ះលៅរកទសលៅ ឆអភវឌឍកមែ
អរយម ជាមាគាដរបណតកមែមយសរមាបជា
ថាន លសាបលរពាះមរតកយតត មសាងជវតែលលើ
លកាះសតភជព ទាល ើបវបបកមែ ជា “រដា តាបលត
យយ” ឆល នររចពអាបក មាអតតត ភជពរគប
រគា ឯករជយ សទធលសរភជព សថតលសថរគងវងស។
ការខសវងរកបងឆចាលណះដអង លដើមបរគប
រគងទកដមាតភមឲយកាល យលៅជារដាគារបាលនាះ
ឆន ាទ០៧ លលខ១៤ សមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
រពតតបរតសាលៃងសសត ទាពរលលខ ១៨
នាវាខម ែរទគោម
បគគលអនកដអកនាារតវរពមលោយ ចាលណះដអងលរៅ
រជះ លសចកតកាល ហា វចារណញហញ ណ ងយតត ម
(៦)។ មយលទៀតខាខសវងរកបងសតភជពបាគ សល
មជាកណាត ល, ការអបរ ាទាងឡាយរបកាជហរ
កណាត ល មកាល ហាលពក មកាសាកលពក ម
លោភលលពក ងមគតរបលយាជអទ លខល
លពក ខតម រតវលភលចរបលយាជអទ លខលខដរ(៧)។
២—កកឆែតកបតបងៈ ជាមសសរ
គណមសាគ លបងវបបម សងគមម កាណប
ចាប លបតកភណឌ សមបកសមបតតអតតសញហញ ណ
ជាត បងវលចរតកាយ វាចា ចតត លបះដង លើលមរប
មាតភជល តរជលរជលសលងស ទសទសខស
ទាងងលងលបាបមោមក ឆរពឆផសសអកតឆញ
មចាែ ទដា រគណ ធាល កខលផសងកនងរលតត ពកបចាច
មតតអមសសម លវើការខវះការពចារណា ម
បាកគតឲយតឆមលលៅលលើការសការសាវរជាវ
អបរ ា សណាត បធាន ប សលម គណម មស
ការណាខដលទកទងងរបវតតសានរសត តសានរសត
សាសនា អកសរសានរសត អចែរយធាមែជាត
របសជាតខល។ ខតខាបលរមើការសរតវបាលពញ
ចតតសរតវ កបតកលាណមតត សាចញត រគ
សារ សងគម បាផសលចបាអល ញកលមទចរពលងជាតខល
ឯង បគគលលនាះមាខតសមបករបរងមងលរដ
លលមើលប លណាណ ះ ខតគាែ រពលង គាែ វចារណ-
ញហញ ណ គាែ អតតសញហញ ណ គាែ សតសមបជឆញៈ
យលរចៃាខស មសាគ ល មយល មដអង
៦. ទសនវទ លោកាល តង, ជនាតបកច។
៧.ទសនវទ លោក អារ តត, ជនាតបកច។
តឆមលជវតខលឯង រគសារ សងគមជាតមាតភម។
ខបរខលឲយតឆមលសរតវ សរលសើរ លគារពលកាតរអា
មល ចមលនាគមវជាា ងវបបមបរលទស បលនាថ ក
មាកងវយ មរបអា មលលើកសទយតលមកើងអវជា
របសខល។ មយកចតតទកោក ហា យកអាយ
ជវត លជាគវាសនាអនាគតរបសខលអទ ល លៅ
របយបតរ ការពាររកា សការសាវរជាវ អា
កាបាាង កបតរមាចាប វ យ រកាាងគមពរ វជាា សលប
សានរសត បណាត ាទនាែ ដតត បងកបលងកើត រកាទកដដា
ទោយ ចរមងចលរមើលតោសកាលកើង សតសខ
សមបរសបាយលកសមកាតកាល យជាមហាគរ។
ប ខតលបើកបតមាតភម រសកបរ សមទទ
ទលល បងបរ សទង ខរពក រពាខដសមា អាកាស
លវហាស នាាឲយខលកលណាត ចកខណត ងឯលកា លរពាះ
ខតលភលចខល ដចពាកយថា កបតជាតកបតខល រង
ទកាខ លមល ចចតតវផសាឱររងឆរ រសបាខតរប
ឫកចនាត កសយ ខសតញតឃល តកាយឆៃ យសគ
សខ។ មសសមាលបះដងតចម បាមយចាខអត
ឆសតវខឆកកពតខម ប ខតមសសមាការសាគ ល
ខសរតវ បណយបាប អារកកល លមែ សពត(៨)។
ទសសលះ ឆលះបញហច ាងសបញហា ក ពទកចតត
មសសរតវរសឡាញជវតខលងអនកទឆដ ដច
ទសសមយលពាលថា ខញាសខចតតឲយលគយកកាា
បត មកពះចនរញហច ារងកាយរបសខញា របលសើរជាង
លគដកចតតអហងាលចញពរងកាយរបសខញា(៩)។
៣—កកឆែតកនងបងៈគណរបលយាជ
៨.ទសសរពះពទធ។
៩.ទសសវជាា មហាតែៈ គធ។
ឆន ាទ០៧ លលខ១៤
រពតតបរតសាលៃងសសត ទាពរលលខ ១៩
សមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
ឆបងខដលកខឆែតចាាមាលកខណៈ៨យា ងៈ
—មែជាតឆបងខតងមាសភជវៈទានាប
លោយលាោប មាទជរមាលលោយលាោប មា
ទលទរលោយលាោប សរមាបដះលតោសលបាះ
ពយឆកខឆែត យា ងណាមញមសសរតវសាគ ល
អាលពើខដលមារបលយាជ ងអាលពើមមារប-
លយាជ ហតតហតា មត ជានាតត>មលសសោ,
មាការសការសាវរជាវកបចាប គមពរ តរមា
សានរសត រពះបរយតត លរៀសាគ ល ចាណាា រស-
ឡាញ បរសទធលោយលាោបខលឯង អនកដឆទ
កតឆញ សលនរងវគ ះតតមលាោប។
—មាទកតតាងលៅមលជារហរលហៀរលច
លងរជលរជលសហសរបមាណ យា ងណាមញ
របលទសជាតមាតភម ខតងមាអចែរយវបបម
ចាប ទាមទាលៀម របឆរពណ អកសរសានរសត
សាសនា ជាមលោា សចរត សតកសតមភ ឆលថាល
ខដលលយើងមគរគបបពាពារបាពាលោយយក
វបបមបរលទសមកលវើជារតមខ បងវបបលនាថ ក
ពលចវបបមជាតរបសខលឯងលទ។
—មជាទតតាងលៅរបសមល កាលណា
លបើកខឆែតមាអាយចាសជរ រទឌលរទម រគាា
រគាលហើយ រខមងលតោសរាោសែ បតសតត
វងសជាលាោប ដចពាកយថា “ទាពាាងសនងឫសស”
យា ងណាមញ លៅកនងមណឌ លសងឃពទធសាស
នា លបើមាបគគលអនករទសតសល មាមអារកក
ោមករគណ មារយាទមលគរឲយរលងកៀស
ជ ាសងឃខតងនាាបគគលលនាះ លចញចាកសងឃ
មយរ ាលពច។ ចាខណករបលទសជាតខតងសាប
លរពាះបណត ះវបបម អរយម ទនាែ អបរ ា មន ត
សលម គណម សជវម មាគាដសចរត ឆ
សទលរវាទ កនងលគាលគាតបាខបរចរតសតសមប
ជឆញៈលោយបញហញ យលល ើញរបឆពវអរយ
សចចៈ៤, រតះរះលចញចាកកាម ពាបាទ លបៀត
លបៀ វាចារបឆព គលវៀរចាកវចទចចរត៤, ការងវរ
ល លវៀរចាកកាយទចចរត៣, ចឆច មជវតរតវ, ពា
យាមល, រលកលរឿយៗវឧបការគណងតតាង
អារមែណមា បចលរមើសមាគ លអតតសញហញ ណ ម
សការគណមរបសជាត កាលណាលបើសាកល
ភជវបយកមែវបបមលរគាតរគាតរបសបរលទស
ហរចលរជតរជាប កនងអរយមរបសជាតខល
ឆន ាទ០៧ លលខ១៤ សមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
រពតតបរតសាលៃងសសត ទាពរលលខ ២០
យាយតាឧទបាសងវតតបថគហោសាហ សសកងកវ គពេះគតពហ (ងតថងៃេ១៥ ខមសហា ឆាន ២០១១)
គបបសាមគគរញរចាឲយរបាសចាកឃល តឆៃ យកា
ទកបងកក លៅចោចលកនងសងគម។
—កខឆែតតចា ចាសខច រគបតាបក
ល ែ ះថាកខឆែតខតម ាង យា ងណាមញលខមររដា
រគបរសទបវណណ ៈ ម ថាអនករកងឬអនកខរសចមាក រ
មារក ខពសទប លមែ ស តចា រកមាកលមាល ះចាស
លកែង របសរស មនរតរជការលទខដលមាសញហញ ណ
វបបម រកតយរកម សណាត បធាន ប ចាបរបឆពណ
ឆល នរ ងរបវតតសានរសត ទាមទាលៀមដ តតចារក
សាវតតរខតមយកល ែ ះថា លខមរបតតខតមយ។
—កខឆែតកនងបង ខតងខារបងលតោស
សទះសាទ បលឆចញរទធលចសាត កតាភជព ឲយរចផសត
ពចងកមលាកយកសបសាចសាមាយ យា ងណា
មញ របជារនរសតខខែរទទាងបរខណឌ សមា លចឡា
មហាគរលគាកលក។ មាកាលណើ តរបវតតសាវតតរ
តតាងពសមយគរភនា មាជរ ាចាសទាជាងលគខ
វបបមមឲយលងលចកនងលបចសរតវបចាច មតត
ជតមង ខដលជាឱទមវរជតកតចាាលឆលៀតឱ
កាសខខែរលចាលផសទះងរសាសយកជារបសខល។
—កខឆែកកនងបង មាឫសខកវ លបះដង
លើលមរបមាត ជាមលោា តកតតង យា ងណាមញ
លខមររដា ត បលតយយ មាទកដ បរជលសា
មហាសាគរ ឆរពរពកាលតតវលល អរបងបរ លរជាះ
រជលង ភនា ងរបជាជខខែរ ខដលជាលករសមបតត
សមបកអចែរយរបសខខែរ មមាបគគលណាឬ
របលទសណាមកកាឆៃបាភ តបលាយកបាលទ។
—កខឆែតកនងបង លទះចាសខចខតងម
លចាលរសជាតកខឆែត យា ងណាមញ លខមរបរត
របសរស លកែងចាស មារក ាតចរគបរសទប
វណណ ៈ ខតងមាមសការ លសនហាមាតភម ម
លភលចខលឱកាយថាវ យឲយបរលទសជះជាសនរងគប
តតមអាលពើចតតលនាះលទ។
—កខឆែតកនងបង ខតងជាទពងអារសយ
ដលសាធារណជ សរមាបពាបាលជងពការ
ខភនកងជងមវ កមាជាលដើម យា ងណាមញ ក
ខខែររគបរបខដលរសលៅលលើទកដកាលណើ តរបស
ខល ទាងរពះសងឃងរគហសថ សកាសលសកាខ
របតបតតលគារពពទធសាសនា ចាបទាមទាលៀម
របវតតសានរសតជាលគាលចរតលកខណៈ សបញហា ក
ឆលះបញហច ាងលទលបាភលដលអតរជាត ឲយយល សាគ ល
ដអងចាសអតតសញហញ ណជាតខខែរយា ងពតរបាកដ
កខឆែតលលងខលទាងបលះ កាលណាលបើ
ខបរខលចងបាចសរមាបធានាអភវឌឍសាថ បកមែ
លឆព ះលៅរកទសលៅមាគាមសការជាត ជារចវាក
ចាាបាចពរងអងកតាភជព ឲយដះរកោលចាក
លរសះកនងបងសមបរសមបតត ផសតលលសចកតសខ
សាត មាឫទធលចសាត កាល យជាបងកខឆែតមាស
រនរសតរសបាសខសាតជារដា ត បលតយយ។
ពធលោយ កក-អ ក
ឆន ាទ០៧ លលខ១៤
រពតតបរតសាលៃងសសត ទាពរលលខ ២១
សមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
គពេះសហឃនហព េ ធបរសេយថងៃសលវតតបថគហោសាហ(១៥-៨-២០១១)
ខមែរករោមមានមមកៅសវនាោរខមែររកហម
ឆៃទ៣១ ខខសហា ឆន ា២០១១ សមណ
សសតខខែរកមពជាលរកាម សកាលៅពទធកសាកល
វទាលយរពះសហរជមាៈ
—រពះលតជរពះគណ កក-អ ក
—រពះលតជរពះគណ រពតជ ប នថន
—រពះលតជរពះគណ តតង ដង
—រពះលតជរពះគណ តតង ថាញរទៀង
បាមតលៅចលរមសាត ប អងគជ ាជរមះ
វសាមឆញកនងតោការកមពជា សាណា លរឿង០០២
អតតលមដអកនាាខខែររកហម៤រប ខដលងរតវកាត
លទសលៅឆន ា២០១១លះ លរកាមការដអកនាារបស
សាកលវទាការរងឆពទធកសាកលវទាលយ
រពះសហរជ រពះឧតតមវជាា យ ន រសងរយៀត
ងសមណសសតដឆទលទៀតរបមាណជាង១០០
អងគ។ លៅរកមលៅអងគជាជរមះសាោដបងមាៈ
—លោក នល ណ ន (កមពជា) របធា
—លោករស សលរវៀ ខាតតរ យត (
ខវលហសៃង)
—លោក ធ មណ (កមពជា)
—លោក ហសង មា កឡាកវ ញ (បារាង)
—លោក យ សមន (កមពជា)
លៅរកមបរមងលៅអងគជាជរមះសាោ
ដបងមាៈ
—លោក យ ឧតររា (កមពជា)
—លោករស រកាោ រ ៀ រហវន (អរទស)
សហរពះរជអាជាញ មាៈ
—លោករស ជា លាង (កមពជា)
—លោក រអនត រមល (អងលគលស)
សហរពះរជអាជាញ រងមាៈ
—លោក រយ ត ច យ (កមពជា)
—លោក វរលោៀម សែត (អនរសាត ល)
លមធាវការពារកតលោក នន ជា
—លោក សន អ ណ (កមពជា)
—លោក មរ ៀល រេសររមន (ហលលង)
—លោក វកទ ករប (ហលលង)
លមធាវការពារកតលោក រអៀង ា
—លោក អាង ឧតរម (កមពជា)
—លោក ខម រ ើល ខាណណរ ស (USA)
លមធាវការពារកតលោករស រអៀង ធ ទធ
—លោក ផាត រៅា ង (កមពជា)
—លោករស ោយអាណណ រអលស(EK)
លមធាវការពារកតលោក រមៀវ សេន
—លោក ស សរ ន (កមពជា)
—លោក ហាក កវ រហ ស (បារាង).
សាណា លរឿង០០២ លមដអកនាាខខែររកហមទាង
៤របរតវលចាទរបកាពបទ៖
—ឧរកដាកមែរបឆាងងមសសជាត ការ
សមាល បអត ចពជ ការោកជាទសករ ការលវើទរណ
កមែ ការលរ ើសលអើងលោយមលលហត លយាបាយ
ឬសាសនា។ល។
—ការរ ាលោភបាពាៃ ៃរលលើអសញហញ ទ
រកងហសខណវឆន ា១៩៤៩ មសសឃតលោយ
លចតនា លវើទរណកមែ អាលពើអមសសមលផសសងៗ
លទៀត ។ល។
ឆន ាទ០៧ លលខ១៤ សមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
រពតតបរតសាលៃងសសត ទាពរលលខ ២២
—អាលពើរបលយពជសាស ការសមាល ប
អត ចពជជជាតចាមងលវៀតណាម។
—ការរ ាលោភលលើរកមរពហែទណឌ កមពជា
ឆន ា១៩៥៦ មសសឃត ការលវើទរណកមែ ការ
លរ ើសលអើងលោយមលលហតសាសនា។
ការលសើបអលងកតលលើសាណា លរឿង០០២លអត ត
លៅលលើទតតាងបទលលែើសមយចា រមមាៈ
—ការជលមលៀសរបជាជកនងរទងរទយា
ចា ៣កខលង
—សហការណងការោា ចា ៦កខលង
—មទរសតសខងវាលវឃត១១កខលង
—ឧរកដាកមែរបឆាងងជជាតចាម លវៀត
ណាមងអនករបតបតតរពះពទធសាសនា
—ការលរៀបអាពាហពពាហលោយបងខ។
ភសតតតងជាឯកសារ កនងសាណា លរឿង០០២
មាចា សរប៣៥០.០០០ ទាពររមមាៈ
—កាណតរតតកចចសមាភ សជាមយជ
រតវលចាទទាងបរបចា ៤៦
—កាណតរតតកចចសមាភ ស ជាមយសាកស
ងលដើមបណត ងរដាបបលវណចា ជាង១.០០០
—កាណតរតតទតតាងឆឧរកដាកមែ របាយ
ការណសមភបាល ងរបាយការណរបសអនក
ជនាញចា ៣៦។
—ភសតតតងឯកសារមាជាង១១.៦០០។
ជនជាបរោទ៤ បគ
១—នន ជា លៅ បងទ២
លកើតឆៃទ១៧ កកកោ១៩២៦ លៅ
ាវតតគរ រសកសខងក លខតតបាត
ដបង អលលមបកសកមែយសតកមពជា ចាបខល
ឆៃទ១៩ កញហញ ២០០៧។
២—រអៀង ា លៅ វាា
លកើតឆៃទ២៤ តោ ១៩២៥ លៅ
ភមលលឿងវាា លខតតរតតវញ (លវៀត
ណាមមងតបង) ឧបនាយករដាមនរត ទទលបទក
កចចការបរលទស ចាបខលឆៃទ១២ វចែកា ២០០៧។
៣—រអៀង ធ ទធ លៅ ភជ
លកើតឆៃទ១០ មនា ១៩៣២ លៅទ
រកងភនាលពញ រដាមនរតរកសងសងគម
កចចចាបខលឆៃទ១២វចែកា២០០៧។
៤—រមៀវ សេន លៅ ខហម លកើតឆៃទ
២៧ កកកោ១៩៣១ លៅ ារ ាលចក
រសករ ាដល លខតតសាវ យលរៀង រប
មខរដា (របធាគណៈ របធារដា)
ចាបខលឆៃទ១៩ វចែកា ២០០៧។
រពះសងឃ សសស សសត មនរត បគគលក
លភញៀវជាត ងអតរជាតរគបរសទបវណណ ៈ ចល
សាត បសវនាការលះ ល ើញថា លសចកតសនោា
របសរពះរជអាជាញ ងអនកជនាញលពទយ គលោក
ខា កបល ពតយអាពសខភជពលោក នន ជា
ថាលោកអាចចលរមសវនាការបា លហើយជង
ោចសរឆសមរបស នន ជា តតាងពឆន ា
១៩៩៥លនាះ រគាខតជាសរឆសមតចមយ
ប លណាណ ះ មមាការប ះពាលសខភជពអវលៃើយ។
លសចកតសនោា របសលមធាវ នន ជា ថា
ក កតរបសលោក មាភជពចាសជរណាស ម
មាកមាល ាងរគបរគា លដើមបចលសវនាការ លរពាះ
ឆន ាទ០៧ លលខ១៤
រពតតបរតសាលៃងសសត ទាពរលលខ ២៣
សមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
ក កតរបសលោកឥៃវលដើរលជើងដបលហើយ លមធាវ
បតលទៀតថា រពះរជអាជាញ ងអនកជនាញ (រគ
លពទយ) លវើការលសើបអលងកតលៅមាការខវះចលនាល ះ
លៅលៃើយ។ លោយ កក-អ ក
១០០១ករណយនកធវើបារខមែរ
លៅចងឆន ា២០១១លះ រោា ភបាលលវៀត
ណាមបាលបើកយទធនាការ ចលនាបាផសសបាផសល
បាភយបាបាកសាែ រត រពះសងឃ ពទធសាសកខខែរ
កមពជាលរកាមខដលមាលបះដងលលើមរបមាតម
ជរសជលរលលលើពទធសាសនា រកាលករមរតកដ
តតសាវតតរខខែរ យា ងមា បខាតតាងពយរលង
ណាសមកលហើយ។ លពលលះ រោា ភបាលលវៀត
ណាមបាលចញអាជាញ បញហា លដើររបយកវតថបរណ
លៅតតមវតតអារមខខែរលរកាមទាងអស។ ជាកខសតង
លៅវតតសាវ យពក បាបញហា រពះលៅអការវតត
សាវ យពក ឋតកនងរសកកវឲយរបគលរបសាណាក
រពះវសណ ខដលមាអាយកាលជាងពាឆន ាលៅឲយ
រោា ភបាលរគបរគង។ ការបឆចះបឆចលលះ អាជាញ
រលវៀតណាមមបាលវើលោយអទ លលទ គលម
បកសកមែយសតយបាលរបើ (របមតខចសព
បឆចលរពលង) បញហា ឲយក ខខែរ រពះសងឃខខែរ
កាតសរឆសមខលឯង ហតមខលឯង សាល ប
ខលឯង (លលើលោកលះ លតើមាអនកណាលវើយា ង
លះ) លះគជារបមតយសមាល បខខែរោបពណ
លរសាចទកអាសតលលើខខែរមឲយដះពលក។
យយកលខតអវមយខដលលគអះអាងជា
«ចាប» របសរបលទសលវៀតណាមថា វតថខដល
មាអាយកាលយរអខងវង លទះបធាល កមកពលលើ
អាកាសកត លៅកនងខផសដកត ជាសមបតតរបសរដា
លហើយជរញឲយរពះលៅអការវតត របគលរប
សាណាករពះវសណលនាះ លៅឲយរដាជាអនករគបរគង
វញ។ ចាលពាះរពះលៅអការវតតបាបដលសវ
សាណមពររបសអាជាញ រលវៀតណាមលោយលលើក
លហតផសលថារបសខដលពទធបរសទរបលគ លហើយ
គជាសមបតតរមរបសវតត។ ខខែរលរកាមរសលៅអនក
ណាកចងបាលសចកតសខដចលគខដរបងរសឡាញ
ប ក រសឡាញខម ខមរតកខដលជាសមបតត
សមបកដ តតសាវតតររបសខល ខតយ លៅខតច-
លចសយកលលសរគបយា ង ពះបាខបកខហកកាប
ចតតខខែរជាចាណតទ ពជនាមយលៅជនាមយ
ម វបវរលសាះ។ សតវតសរមាស២០១១លះ
យលៅខតឆងទទងកអតរជាតដខដល លចញល
ខតដចជាៈ
លោយ គម វចង
ឆន ាទ០៧ លលខ១៤ សមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
រពតតបរតសាលៃងសសត ទាពរលលខ ២៤
របគពេះវសណ វត តសាា យពក សសកងកវ គតាវញ
ឆន ាទ០៧ លលខ១៤
រពតតបរតសាលៃងសសត ទាពរលលខ ២៥
សមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
ករឿងកត របាសាទរពះវហារ ឆន ា១៩៦៣
បងបអនកអាទាងអសលៅចាាថា ពាកយ
បណត ងខដលរជរោា ភបាលខខែរលយើង បាបតងលៅ
តោការអតរជាតអាពរបាសាទរពះវហារ ជាលករ
ដខណលពដ តតខខែរលយើង ខដលរជការឆៃង
ដបាយកទពមកោកលៅទលនាះ លហើយរបអស
យកលៅលវើជារបាសាទ ងទកដរបសលគលោយ
កមាល ាង បងបអនកអាលៅោចរសយាលពទរប
ជជ ខដលសាលៃងវទយពាបាបលលៅដល ងក
ឆៃលថា “លតើលរឿងរពះវហារលនាះដលណាលហើយ”។
១—ជាបឋមលយើងលរតកអរយា ងរ ាលភើប ង
ជរមាបថា ខខែរលយើងបាទទលជយជមនះជាលលើក
ទ១ លៅតោការអតរជាតលហើយ។
២—មតតខលះខដលពាសវតតមលរឿងលះហរខហ
ងកឆៃលថា លហតដចលមតចបាជាមាពាកយ
ថា ជយជមនះទមយ ?។
បាជាលយើងលពាលថា ជយជមនះលះជាទ១
លរពាះតតមតវ ឆតោការអតរជាត គកតមាខ ងគ
របលទសឆៃងដបាលរបើមលាបាយជាដបង បតង
ជទសជាបឋមលដើមបបដលសសមតថកចចឆតោ
ការអាពលរឿងរពះវហារលយើងលះ។ លបើលពាលមា ង
លទៀតថា របលទសឆៃងដបាតវាា ជាលលើកដបង
ថា តោការអតរជាតឡាលអលះ គាែ សមតថកចចអវ
ងជរមះលរឿងវវាទខដលលកើតលៃើងរវាងរបលទស
ឆងកមពជាអាពរពះវហារលទ។
តតមគា តលះ របលទសឆរបាថាន មឲយត
ោការអតរជាតសលរមចលរឿងរពះវហារ លរពាះ
លបើវ ចែយលៅតោការងល ើញការពត គរពះ
វហារជាកមែសទធរបសខខែរ លហើយរបលទសរបស
លគប ប ងងកាកាបទកដរពមទាងបរណវតថ
របសលយើងលះ លោយកមាល ាងតលៅលទៀត។ លមា ល ះ
លហើយលគលរបើមលាបាយជាដបង គលវើឲយតោ
ការអតរជាតសលរមចរបកាសថា អងគការលះគាែ
សមតថកចចអវងកាតលសចកតលរឿងវវាទលះលទ លបើ
តោការសលរមចយា ងលះលៅ លគងកាកាប
លោយកមាល ាងតលៅលទៀតវរពះវហាររបសលយើង។
ចាខណកមងរបលទសកមពជាលយើង តវាា ថា
អងគការតោការអតរជាតលះ មាសមតថកចច
លពញទងវ ចែយលសចកតពលរឿងរពះវហាររបស
លយើង។ ឥៃវលះ លយើងរតវបាជយជមនះលហើយ
លោយតោការអតរជាត លរកាយខដលបាសាត ប
លសចកតលោះសាយា ងអងអាច ឆតាណាងរបស
លយើងលពញទងសលរមចវ ចែយលរឿងរពះវហារ
ខដលខខែរលយើងបាបតង។
លបើលយើងលពាលតតមពាកយសាមឆញថា តោ
ការអតរជាតបាទតលចាល លសចកតលោះសា
របសឆៃងដខដលតវាា ថា អងគការលះមមា
សមតថកចចសលរមចលសចកត អាពពាកយបណត ងរបស
ខខែរ កនងលរឿងរពះវហារ លហើយតោការបាយល
ឆន ាទ០៧ លលខ១៤ សមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
រពតតបរតសាលៃងសសត ទាពរលលខ ២៦
ល ើញថា ការតវាា របសខខែរ រពមទាងលសចកតលោះ
សារបសលយើង រតមរតវតតមគលងចាបអតរជាត
ខដលតោការជាអនកអះអាង។
លះជាជយជមនះលលើកទមយ។ លៅលលើក
ទពរលទៀត ខដលជាលលើកបលងាើយ តោការរតវ
ពតយងវ ចែយ ពាកយបណត ងរបសលយើងខដល
តវាា ថា រពះវហារជារបសខខែរ។
១—ការសលរមចលលើកលរកាយលះ ខដល
ងលៅអនាគតផសលវចាប ឆរពះវហារលយើង ង
ចាបលវើលៅឆន ា១៩៦២។
២—ជយជមនះលលើកដបងលះ លយើងបា
មកលោយសារអនកចាណាដអងអាចរបសរជរោា
ភបាល លរកាមរពះរជបតថមភដអកនាាដឆវឆល តង
សវតសាវ ញឆសលមតចសហជវ ដជាទលសនហា
ជាតឆរបជាពលរដាខខែរ ។
លយើងសមបញហា កថា លទះបតវ លៅចា
លពាះមខតោការអតរជាតលះ ជាលលើកដបង
យា ងណាកលោយ កការពបាកមាលរចើ ជាអ-
លក។ ការពបាកទមយ ខដលលយើងរតវទបទល
គដចខខែរលយើងដអងរសាបពកឆលគមារបាកលរចើ
ណាស សរមាបចាយកនងលរឿងរពះវហារលះ ការ
ពបាកមា ងលទៀតខដលលយើងមាគ របលទសលយើង
ខដលជារបលទសតចតតចលចញមខពះពារជាលលើក
ដបង បតងមកតោការកាពលលះលដើមបរកខស
រតវឲយលយើង។ មា ងលទៀត គជាការពលសាដ
បឋមរបសលយើង ខដលចងដអងចងល ើញយា ង
ជាកថា លតើលៅរកមតោការដ ាលនាះ មាគាត
សចរតពតរតង រកយតតមឲយលយើងបាលទ?។
ចាលពាះការពបាកទមយ លយើងអាចសលងកត
ល ើញចាសថា រោា ភបាលបាចាណាយរបាក
លរចើ ណាស កនងការជលលមធាវ ងទរបកា។ លបើ
លវើការលរបៀបលៀបលៅ លយើងអាចពតយល ើញថា
មងលយើងមាមាន កមងលគមាដលលៅពរនាក។
មងខខែរលយើង មាសហជវ រទឿង-កាង
សមាជកឧតតមរកមរបការពះរជា ជាភជន កងវរ
របសរជរោា ភបាលងលមធាវ៣នាក គលោក
រហស -បា ងត ( Roger-Pinto ) លោក ប ល
កទ (Paul Reuter) ទាងពរនាកជាសារសាត ចារយ
លៅមហាវទាលយចាបលៅបា រសងលោក ឌា
អា លវើស (Dean-Acheson) អតតរដាលលមការ
អាលមរកាាង។ គតលៅមងលយើង មាខតបនាក។
ចាខណកមងឆ លគមាគាន លៅដល៨នាក
លោយមាអនកអងគមាច សវងាហបជយងគរ (Vong
sam-Hip Jayankura) ឯកអគគរជទតលសៀមលៅរប
លទសលប អបា (១)ជាតាណាង ចាខណកលមធាវ ងទ
របកាលគយកសទធខតលជើងសលមបើមៗដចតលៅៈ
១—រស ៀងរហវងក សសសខកសស (Sir
Frank Soskice) សមាជរកមរបការពះរជា ជា
អតតអគគរពះរជអាជាញ ឆរបលទសអងលគលស។
ឆន ាទ០៧ លលខ១៤
រពតតបរតសាលៃងសសត ទាពរលលខ ២៧
សមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
២—លោក រសនតបរមាជ លមធាវលសៀម
៣—លោក រហ សមរណវនហ ដ (james
NEVIN HYDE) លមធាវសមាជកអាវាកាឆរដាញ យ ក
ងជាលមធាវអមតោការជាខពសឆសហរដា
អាលមរក ។
៤—លោក មា កសល សោសន (Marcel
Slusuny) លមធាវសមាជកអាវាកាខប លហសក។
៥—លោក ឡរកសន (j .G.le quesne)
លមធាវសមាជកអាវាកាអងលគលស។
៦—លោក ោវដ នយ លមធាវអមតោ
ការជាខពសអងលគលស។
៧—លោក សពងសោ តគល សមា
ជកខផសនកចាបរកសងការបរលទសឆ។
ប ខតលយើងរតវកតសមាគ លថាលទះបជាមង
ឆមាគាន លរចើយា ងលះកលោយ កមងខខែរលយើង
ខដលមាខត៤របលនាះ មាលរបៀបលរចើ ជាងអនក
តាណាងរបសរបលទសឆឆៃ យណាស។ លរពាះអនក
តាណាងខខែរលយើងខត៤នាក សទធខតជាអនកចាណា
ពតៗ ម ខមជាអនកចាណារគាខតថាលទ។
សហជវ រទឿង-កាង បណឌ តមងចាប
(មហាបរញហញ ) ងជាអនកជនាញមងចាបអតរ
ជាត លរពាះលោកមាឌបលមមងវជាា សាថ សកា
ជាខពសអតរជាត (Diplome de I’institut des
Hautes Etudes Internationals ) លៅមហាវទាលយ
ចាបលៅរកងបា រស។
ចាខណកលោក រហស -បា ងត ង
លោកប លរខទរសានរសាត ចារយលៅមហាវទាលយ
ចាប ជាពលសសលោក រហស -បា ងត ជា
សានរសតចារយយា ងចាណាមងចាបសាធារណៈ
(Droit public) ងចាបអតរជាត (Droit Interna-
tional) លោកធាល បបាមកលវើជាចាងហាវ ងងលម
របលយាគលៅ មហាវទាលយចាបភនាលពញលយើង។
(មាត) រសាវរជាវលោយ ថាចរមមរា
ពទធសាសនាផសារភជា រជាមយសងគម
អនកជាមសសលតើរបកាលលើជលឿខបបណា?
កាលលកើតបាពលកមកជាមសសលពញ
លកខណៈ មាសររងគបឆចសាមខបលកវលសសជាង
សតវដឆទខមទាងមាចតតវញហញ ណទទលអារមែណ
ខពសហសពការសាែ ខដលរលគាន លៅថា មែ
សញហញ លនាះឯងគជាលរឿងមយពលសសជាងលះ
លៅលទៀត។ មសសមាការវវឌឍខផសនកចតតវញហញ
ណលរចើ ជាងរងកាយរបពារបោដងកនង
មយឆៃៗ ខតលគចម ផសតរតម រច មសសលៅខត
រតវខសវងរកទពងមយ ខដលលគគតថាសមរបកប
ឬពលសសសរមាបលគ ទកជាថាន លបខងកឆជ
វត លដើមបញាងចតតវញហញ ណខដលរតតាកបកនងរង
កាយឲយទទលបាវសខសតភជព លសែើភជពគាន
លរពាះចតតវញហញ ណ លរបៀបដចជាទកលៅកនងលដើម
លវើខដលលយើងមអាចខញកបា កាលណា
លដើមលវើសៃត លនាះបាយថាងវបរងកាយ
លយើងលបើរបាសចាកចតតវញហញ ណគទកហន ងលហើយ
កល ែ ះថា សាល ប ដចគាន ងលដើមលវើសៃតលនាះ
អឆច ងខដរ។ លោយលហតលនាះមសសជពកខលះ
រតវលគារពរបកាលជឿលលើលវើឆរព, លជឿភនា លចតយ,
លជឿកលនរញហា ង, ចចក លគា មល តចមល ាងសតវដឆទ
ជាលរចើ លទៀត ទាងលជឿលមែ ចផសងភមឋាអារកខ
ឆន ាទ០៧ លលខ១៤ សមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
រពតតបរតសាលៃងសសត ទាពរលលខ ២៨
អនកតត រពាយយកសលាកសា លទពាត ឥទរពហែ តតម
ខតលគជបរបទះងលកាតលគារពលរៀងៗខលលៅ។
បចចបបនលះចតតវញហញ ណមសសរតខតលវើ
ការវវឌឍលជឿលលឿឆៃ យណាស មសសលចះ
ខសវងរកទពង លោយលរបើលហតផសលតតមខបបតកកៈ
ខលះ ខបបរទសតពលសាគវទាសានរសតអវតត
ខលះ ដលចនះលហើយមសសភជគលរចើ រតវខតរបកា
យកលទធ ឬសាសនាណាមយឲយរបាកដទកជាទ
ពងខដរ, លយើងល ើញលគរបកាយកលលើរពះជា
មាច សអាៃស, រពះលយស, រពះរពហែឥសរ, រពះ
ពទធ ងលទធរគលផសសងៗលទៀតជាលរចើ អលកបបការ
រគបៗគាន , ខតលទះជាយា ងលះកលោយ លៅមា
មសសជពកខលះលទៀតហា លហា របកាសខលឯង
ថា លគមរបកាយកឬលជឿលលើសាសាត ណាទាង
អស គលគលជឿលលើខលឯងខតមា ងប លណាណ ះ របថា
លគជាមសសឥតសាសនា។ ចាណចលះលវើឲយអនក
សរលសរយលថា ការលជឿលលើខលឯងហន ងលហើយ
គរតវងពាកយថា អតតត ហ អតតលនា នាលថា លតើលគ
គររបបឆចល ឬចាតចលកនងសាសនាមយណា
លៅ លបើតតមលយាបលរបសអនកអា?។ សតវទាង
ពងខដលរសលៅបាកលរពាះអាហារ។ មសស
កាលរងកាយខដលចាតជាយតការឆជវតលហើយ
រងកាយខតងរតវការអាហារលដើមបបាប ជវតលនាះ
របចាាឆៃ, ចាខណកចតតវញហញ ណវញ ខដលរបរពតត
លៅបាកលរពាះមាអាហារបាប ខដរ។ កនងទលះ
លយើងចង យាយដលចាណអាហារមងផសលវចតត ជា
ចាណពលសសសរមាបចឆច មចតតវញហញ ណ។ ប ខត
មសសលយើងមាគតលផសសងៗគាន ខដលនាាឲយលគ
ខសវងរកចាណខសៗគាន ខដរ ដចយា ងសាសនាឥ
សាល ម លបើចងបាលសចកតសខ លគរតវអងវរករ បង
សងបរសសមកតករណាពរពះអាទលទពអាៃស
ឲយលរបាសរបទតតមវតថរបសងគរបសលគ លរពាះ
សខងទកខរគបយា ងសថតលៅកនងអាណាចរពះជា
មាច សអាៃស។ សាសនារគសត បលរងៀមសសឲយ
របកបលោយលមតតត លចះអាណត រសឡាញមសស
ជាតដចគាន លោយយកសទធ ជាលគាល រតវពង
ខផសកលៅលលើរពះជាមាច សរគបយា ង លរពាះលោក
លះរពះអងគគរពះបតតជាអនកសាង វតថរគបយា ង
ខដលអនកកាសាសនាលះ បាមកកលោយសារ
រពះលមតតត របសរពះជាមាច សជាអនករបទខដរ លគ
ទាងអសគាន រតវសខមតងការអរគណលៅលពលខដល
បាទទលវា ដចយា ងមលពលហបបាយ រតវ
លពាលពាកយអរគណដលរពះអងគ។ ឯរពះរពហែ
ឥសរងរពះវសណ ជារពះអាទលទពាៗ ឆសាសនា
រពាហែណខដលលៅ កនងគមពររពហែឆញសាសនា
របាបថា លោកទាងមលសទធខតពករទងជាអនក
សាងលៃើង ចងទកឬកលមទចលចាលលរសចខតរពះ
ទយរទងប លណាណ ះ ឯអនកកាសាសនាលះករតវ
សយអងវរករឲយរទងរបទលសចកតសខខដរ។លោយ
ចងបាលសចកតសខសតភជពគចាណអាហារ
ឆន ាទ០៧ លលខ១៤
រពតតបរតសាលៃងសសត ទាពរលលខ ២៩
សមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
មងផសលវចតតវញហញ ណ
មសសមាន កៗ ខដល
កាសាសនាទាងលះ
រតវចាណាយលពល
លវោបរសអងវរករសមឲយរទងលមតតត លរបាស
របណរបទដលខល, លបើមសសខបកបកសពក
កាសាសនាលរៀងៗខលលហើយរបកាយកគត
ថា សាសាត លគមយៗសទធខតជាអនកសាងលោក
លះជាលហតលវើឲយមតតភជពកាល យជាសរតវ សរតវ
កាល យ ជាសនរងវគ មកាបចាកគាន គាែ លពលវប
វររសាករសាតលៃើយ, កាថាលៃើយមសស ខញា
គតថា ឥៃវលះ សមបពករពះអាទលទព រពះជា
មាច សទាងលនាះករតវចាាងគាន ខដរ លរពាះមាន កៗ
សទធខតអាងថាលោកលះ គខលជាអនកសាងលៃើង
ដលចនះលហើយលមើលលៅរបខហលជារពះអងគកាពង
ជាបឆដចាាងគាន លទដអង? ពទធសាសនាបចចបបនលះ
លយើងល ើញថា មាចាណចលរចើខដលសលងកតលៅ
រសលដៀងងសាសនាឥសាល ម, សាសនារគសតង
សាសនារពាហែណខដរ លរពាះអលពលខលះលគលជឿ
ថា លបើសរតបាលលរចើ សានាាឲយបាៃលនាះសកត
សទធ, យកបាលរពះលៅលដញលមែ ចលរពាះលជឿថា
បាលលនាះសកតសទធ, លៅលជឿថាឲយខតអនកលចះ
សរតបាតលមាកខមយចប អនកលនាះពខកសកតសទធ
ណាស, ខលះហា សាអាងថា មារតសរត ដច
យាភតត ជាលដើមថា មលះរពះពទធឲយរពះ
អាទលៅសរតលដញភតលមែ ចបសាច, ងករណ
យលមតតសរត មាករណ យមតថកសលល យតា
សតា បទា ជាលដើម ថាសទធខតជាបាៃសកតសទធ
ពខកមងលដញពកលទវតត ខរបរកឡាជាលមែ ចមករ ា
មពកភកខលវើសមណម (ជលឿខបបរពហែឆញ
សាសនា)។ តតមពតរពះពទធជាមាច សរទងមខដល
លចះលរបើអាលពើហងាដលចនះលទ លរដពរពះអងគផសាយ
លមតតត មឲយពកលគបាទទលលសចកតសខលហើយ
លជៀសលចញលៅ មាខតលយើងអនកកាសាសនា
លមល លឆត លរពើលអាខវក មដអងអាអតថរពះម
លចះខតលវើលផសតសអត សប លណាណ ះ, ពទធវចៈរបលៅ
ទកមកឲយរបតបតតសាងសខឲយខលឯង ងអនក
ដឆទ ខតលយើងយកមកសយរលៗឆៃ លហើយបង
សងសមពរ សមលសចកតសខឲយខលងញត
(ជលឿខបបសាសនាឥសាល មងរគសត)។ កាលព
លដើម បនាទ បពរពះពទធបរ ពាវ លៅលហើយ រពះ
មហាកសសបលតថរ លផសតើមលវើសងវគ យនារចនាាភកខ
សាមលណរឲយទលទញលចះ ចាារពះឆរតបដកសយ
មាតទលទ តពជនាមយលៅជនាមយលដើមបរកា
រពះពទធវចៈឲយឋតលរលរៀងមក លរពាះសមលនាះ
ម មាកបមន តកតចមលងពទធវចៈខសខតលយើង
សមយលះម ដអងលចះមកពណា យកពទធវចៈ
លៅសយសមលសចកតសខ លហើយសមអភយលទស
ពរពះអងគលៅវញ ខញាគតថារពះពទធជាមាច សម
រទងអភយឲយលទ លរពាះរពះអងគម ខមជាអនក
សាងលោកងសតវរគបជពកខដរ លរដពលយើងជា
អនកសាងខលឯង។ ខលអនកជារណាលហើយមកព
ណា លហើយលៅងមកលោយវ ណា? ដចបា
យាយលហើយថា សាសនា ខដលមារពះអាទ
លទពឬរពះជាមាច ស ជាអនករគបរគងងបលងកើត ខញា
លជឿថា អសអនកកាសាសនាលះលឆលើយមរច
ឆន ាទ០៧ លលខ១៤ សមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
រពតតបរតសាលៃងសសត ទាពរលលខ ៣០
លទរហតអសមយជវតលគលះ លគលឆលើយមលកើត
លទលរពាះរគបយា ង គរពះជាមាច សទាងឡាយជា
អនកចាតខចង ជាអនកឲយមកលកើតឲយសាល ប ឲយលមល
ឲយរបាជញ ឲយមល ចឲយហា ឲយមា ឲយរក ឲយលឲយ
អារកកជាលដើម។ល។ ខញាគតថាចលមលើយកនងមយ
ជវតលគគ មដអង គលបើលកើតកម ដអងថាលកើត
សាល បកម ដអងថាសាល ប លមល ឬរបាជញ មល ចឬហា
មាឬរក លឬអារកក កពកលគមដអងខដរ។
រពះពទធជាមាច សរបាបថា កមែសសលកា កមែទយា
លទ កមែលយា កមែពធ កមែបដសរលណា យា កមែា
ករសសត កលាណា វា បាបកា វា តសស ទយាលទ
ភវសសត សតវមាកមែជារបសខល មាកមែជា
ទយាទ មាកមែជាកាលណើ ត មាកមែជាលៅពងស
មាកមែជាលរគឿងអារសយ សតវលវើ វអាលពើណា
លកតអារកកកត រខមងបាទទលវកមែលនាះឬ
យាយឲយខលមកគលបើលវើលបាល លវើអារកកបា
អារកក។ អតតត ហ អតតលនា នាលថា យាយលលង
ថា កាលរណាសកអនកហន ង អនកណាលវើអនក
លនាះទទល ឧទហរណលបើលវើល អនកលនាះល ែ ះ
ថាមាលសចកតលលៅកនងខលជាទយាទ អវខដល
ខលបាលវើជាអាលពើល លនាះផសតលកាលណើ តឲយខល
លហើយខដលលកើតកនងឋាៈឆខលជាអនកមា ឬ
អនករកលនាះគបាជាលៅពងសរបសខល លហើយ
អារសយវលសចកតលលនាះ លគរខមងរបរពតតល
តលៅលទៀត។ លយើងសពវឆៃលះ ចលចតតទទល
សលលទះជា៥កត ៨កត ១០កតឬ២២៧កលោយ ខត
មយកលៅរបតបតត ហាកដចជាដអងខលឯងថា
មាជង រតវឲយលពទយពតយ លពលពតយរច
ទទលថាន ាមកទកលចាលមរពមលលប លតើកាល
ណាងជាលរគ កាលណាងទទលបាវលសច
កតសខមងផសលវចតតលៅ លបើលយើងមរពមរបតបតត។
ការផសាយសាសនាលដើមបសតភជពឬសនរងវគ ម?
សាសនាខលះដចជាឥសាល មងរគសត ជនាលដើម
មាវ របសលគកនងការផសាយសាសនា ដចឥសាល ម
ចលសនរងគបរប លទសឥណាឌ លោយរបបហងា
ទមាល យពទធរបឬលទវរបខដលលគរបទះល ើញ ចាប
បងខមសសឲយលជឿកាសាសនាលគ លោយលវើទ
រណកមែរងកាយ រហតដលកាបសមាល បលផសសងៗ
លបើលគលៅខតរងទទងបដលសមរពមចះចល
បចចបបនលះ អនកមហចែតតមងសាសនាកលៅខត
បតលវខបបលះដខដលលោយលរបើវ ផសទះរគាបខបក
ជាលដើម, សាសនារគសតពលដើម ករសលដៀងគាន ង
ឥសាល មខដរ ខតលរកាយមកលោយល ើញវ លះ
ម សវបាផសល ដលចនះលហើយលគរតវបតរកលយទធ
មយែលដើមបទញទកចតតមសស គឧបតថមភជា
លយកាករបាកកាសសលនរងវគ ះភជពរករក លហើយ
លលើកយករពះជាមាច សថាជាអនករបទឲយ។
មសសកាលបាសខឆត រងកាយទទល
បាវសខមាលភជព លភលចឲយវងលរឿងចាណអា
ហារមងចតតវញហញ ណ។ រពះពទធជាមាច សមង
ឆន ាទ០៧ លលខ១៤
រពតតបរតសាលៃងសសត ទាពរលលខ ៣១
សមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
របាបឲយភកខសងឃ លៅរបកាសផសាយសាសនា
រទងទនាែ ថា ចរ ភកខលវ ចារកា ពហជហតតយ
ពហជសមយជាលដើម លោយយថា ចរលោក
មតលៅទលផសសងៗ លដើមបនាាពាកយលយើងលៅលរបៀ
របលៅឲយមសសលោកដអងចាសវសចច ម នាា
របលយាជងលសចកតសខដមហមាឲយពកលគ
ចះ។ ទលះរពះពទធរទងមខដលរបាបថាឲយលៅ
បងខពកលគឲយចះចលងលយើង,ឬមយថា លបើលគ
មរបលគបចចយ៤លដើមបតបសនងលទ មបាច
លទសនាទនាែ លគលទដលចនះលៃើយ។ លយើងបចចបបន
កាល យជាលមដអកនាាកនងវតតមយៗ សងខតរកាសា-
សនាមបាលៅលហើយ ខមទាងខលឯងអទ ល
ចាាខតបងា សាសនាលៅលទៀត ដចយា ងលបើអនករក
មតលៅសយមតរបាបថារវលលហើយលៅមបា
លទ លបើអនកមាលវើបណយវញសរថាឆៃលនាះមា
មតអាតតែ អត អាតតែ ទាលរលទ, ទមយលវើខលឯង
ឲយអបលកខណរបាសចាកសមណលភទដរតមរតវ,
ទពរបងា សទធ ញតលញម ខដលរសឡាញសាស
នាឲយអយចះ បនាទ បខលឲយលគលរបើដចខញាកឆាះ
ទបាផសតកាល យជាលវលើងជឆាកម លយើងពម
(កមពជាលរកាម) ធាល បមាលគឲយល ែ ះរពះសងឃថា
ជាលវលើងសងគម, រលគាន មា ការវចាបណាស
ខតឥៃវសភជពខបបលនាះ វាហាកដចជាលយើងនាា
គាន លដើរលៅរកវា លោយខលឯងលៅវញ លតើគរឲយ
អាមា សមខយា ងណា, លតើសាសនាបា៥.០០០
រពះវសាដចលមតចលកើត។ រពះពទធសាសនាបា
លរបៀរបលៅដលបណាត ចកនងលោក មរតមខត
នាាលសចកតសខមកឲយមសសលោកលទ ខមទាង
នាាបរមសខ ដជាសខឯកគាែ សាសនាដឆទកនង
លោកលះលរបៀបលសែើលទៀតផសង ខតរតវដអងថា ពទធ
សាសនារបាបផសលវឲយអនកលៅរកប លណាណ ះ លទធផសល
លរដពលះ អនកចងបារតវកាបឆក រសាត ររកលោយ
ខលឯង, លបើអនកគតថាលសចកតសខងវតថរគបយា ង
បាមកលោយរពះអាទលទព ឬរពះជាមាច សផសតល
ឲយលនាះអឆច ងអនកលរតៀមលរៀបចាបរសលហើយ
លដករងចាាលោកចះ។
លសចកតវភជគរបសខញា ជ កាលមរគប
លហតផសលខដលលវើឲយអនកអាបាយលទាងរសង
លរពាះខញាលចះខតរបាបផសលវដចគាន ទាងមមារបស
ទពវ ឬវតថទពវឯណាឲយលទ, ផសលវគមសសរគបរបមា
សទធងលរជើសលដើរ ឯលទធផសលយា ងណាលនាះ អនក
ងបាទទលវា លៅលរកាយលពលខដលអនករបត-
បតតរចលហើយឯលណាះលទ។ សខលកើតពសាង មែ
ជាតជាយា ង លកើតលហើយតតាងលៅ ដលលពល
រលត ផសតពឆដលៅ លនាះរពះលោកលៅ ឆរត
លកខណលសែើគាន ។ បរណលោកលពាលមយកខលង
លទៀតថាវែញទកពតពងទក ឯវែញលគាកពង
រលទះ វែញលចារពងលគលវស អនករបាជញលចះពង
គមពរ៕ លោយ ឡង ា ៈ (បាងកក)
ឆន ាទ០៧ លលខ១៤ សមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
រពតតបរតសាលៃងសសត ទាពរលលខ ៣២
ឆន ាទ០៧ លលខ១៤
រពតតបរតសាលៃងសសត ទាពរលលខ ៣៣
សមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
បសមនកឆែត
លម មែមខឆតលោយសតវលោក ការលដកងលលងវកមខឆតលោយងងយ
ភជវៈលោភលមខឆតលោយលយ គគាបជាបយមខឆតលរតត។
សមទទសាគរមខឆតលោយទក របាជញលចះសធកមខឆតសានរសាត
លសតចសតមភមខឆតបរលខតតត លភលើងលឆះយា ងណាមខឆតលោយឧស។
សាថ រកមខឆតលោយបាបកមែ អលងបតតមមខឆតលោយមសស
ពាវ មខឆតរពះខណាលសាះ មខឆតទាងអសជាមែជាត។
ពធលោយ ចក ារាយ
ក. ក ខខែរលរកាមលអើយ អនកលកើតមកលហើយ មលសបើយលរតត សាលសាកជវត
គតគរដ តត អលអាកចនាត លរតតលៅលសាក។
ខ. យាលរពាះសាត យលករ សលពបលពវ លដរោសផសលលភជគ លគាកគរឯកអគឃ
ធាល កខលយយក គរលគាកលក ឆលខមររដា។
គ. យាសាត យរពះសងឃ សការទរទង អងគពលទធ វាទ ឆល តសលសកាខ
សាសលខមររដា យលចាទថាកបត ចាបោតផសសកអស។
. យាសាត យវបបម កាណបរសសល បរលទសយគាស លចាះចាកលះធាល យ
រ ាោយកសយអស ខខែរខាសែរគលសាែ ះ អសលសទើរគាែ សល។
ង. យាសាត យទកដ បងបរដងឆរព ដលគាកលភជគផសល ជលសាលករលកាះ
ខរ តបងលពរជនល ផសតលតកតតងផសល កលយលចសទធ។
ច. យាសាត យវរជ មាគណា ៃ សយបងជវត គតគររបលយាជ
លរសាចរសងខខែរពត វបបមងសទធ យកាតសរង។
ឆ. លែមវបយាលហើយ ណាមាសសៃលអើយ លរកាកលៃើងផសរផសង ករមងសាមគគ
ជវតអាចអង ចងបាចផសរផសង ដលណត ើ មសទធែ។
របធារកមរបកា UKKBS
កមែ រតកាមយដលរពលណណ?
ឆន ាទ០៧ លលខ១៤ សមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
រពតតបរតសាលៃងសសត ទាពរលលខ ៣៤
ទកខបរ តសតាត
១. លម លមែ លដរោសអពទលវហាស រសកទកលរតតភលកកអ
ករគាកមសតលពលជបសៃ ជវតដចកបនាជលសា។
២. រសឡាញគាន ណាសមាច សឆលលអើយ រសលៅគាែ លសបើយលរពាះជវាា
អឃល តលៅបាតលចាលសងារ ទកឲយលរៀមរ រសឯលកា។
៣. កលណាត ចកខណត ងកណាត លរកង លរពាះខតលឆមយងបងមៃរ
សខចតតវចាបរទាលភលៀងផសគរ លោយមរអ របាបអនកណា។
៤. លពលឮសមតរស លង លបះដងមាសបងលលាើយវផសា
ចងខតល ើញភនរកតខកវកោា គរអចាច បាខតសមត។
៥. ពាកយលពចវរមតតពតពលរះ ោយៃារតវខសបងកបយ
ផសតលផសលរបលយាជសទយសាវ ម រសលៅឆៃ យរសកតបារមភ។
៦. លរៀមបាយលលហើយលរឿងរ វហន ង សមរសសរពលងនាងកាយា
រសឆៃ យដចកករពាតរទ ា លពលធាល កលភលៀងាបងយាផសសង។
៧. ចាណងជវតរមរតលសនហ ទកខបងគាែ ខលាខវះ លង
រសលៅលកៀកលកើយលលាើយទកខផសង លទើបកតបាណងដចរបាថាន ។
៨. វតថសកតសទធកនងលោកយ ជយឲយពរជយរសរសងវគ រ
ជបជមលគាន សាងរគសារ លលើភពអសាច រយវាសនាែ៕
ពធលោយ រៅ ាង
វនាសរតាោះមសទតាង
រសរកមារពហែចាររតចលបា សតវរជសហារតចលហវ ងលគា
រជការរតចលសាថ កាសណ ភកខសលងោរតចលចណាឌ ល។
យវជរតចលលរគឿងលញៀនានា បណឌ តសភជរតចលពកពាល
កឡាករចាាទរតលចាលបាល កលាណសនទធសាន លរតលចាលលសាែ ះសែរគ។
រជហងសរតចលហវ ងខកកលោភល សតវសាវ លទទរតចលអនាទ ក
ទាងអសលះលៅខសទតតាងជាក នាាមាឧបសគគោកជាបកនងរបាណ។
ពធលោយ ថាញ រទៀង
ភមសាសរសតកមតតរកមនស
រកមស គជាលខតតមយលៅខដដកមពជា
លរកាម រតវបារោា ភបាលយបតរល ែ ះលៅជា
ភជសាយថា លខតតលកៀង យា ង ( Kiên Giang )។
មជឈមណឌ លរបសលខតត គទរកងរកមស (Thanh
Pho Rach Gia) ឆៃ យពទរកងឆរពគររបមាណ
២៥០គៃខម រត លឆព ះលៅទសមងលជើង។ ទស
ឦសាឆលខតតរកមស ជាបងលខតតមាតរជក,
ទសមងលកើតជាបងទរកងខរពកឫសស, ទសអា
លគនយជាបងលខតតពលោវ, ទសមងតបងជាប
ងលខតតទកលមែ , ទសមងលជើងជាបរពារបលទស
កមពជា ខដលមាបនាទ តរពាខដរបខវង៥៤គៃ
ខម រត។ ទសមងលចជាបងវងសមទយឆ
មាបនាទ តរពាខដរបខវង២០០ គៃខម រត។ លខតត
រកមសមាលកាះតចាជាង១០០ លៅកនងសមរទ។
មាឆផសទដចា ៦.២៩៩ គៃខម តរកឡា។
អ ពាកយ តកមនស ៖
ពាកយថា រកមស មកពរកមងស។
រកម (នាម) វតថមាពណលលឿង, លលឿងចាស,
លលឿងខចឬពណសកមា ជាវតថមាអការៈទ
លត លវើជាលទៀអជបា, លកើតពទក ែា។ រកម
មាត គរកមសលោយងលរបងងលគឿងរកអប
ឯលទៀតសរមាបោបបបរមាត។ សាចខយងខដល
មាពណលលឿងដចរកមស លៅថារកមខដរ។
ស ( គណនាម ) ខដលមាពណសបបរដចសាៃ
កបាស, ពណស, សាពតស, សកបស។
សរបមក លខតតរកមស មាយថា លខតត
ខដលមា រកមពណស។
តបវតរ
ឆន ា១៨៣២ រកម សសថតលៅលខតតពាម
(Hà Tiên) ខដលជាអតតលខតតមយកនងចាលណាម
លខតតទាង៦របសរបលទសកមពជានាសមយលនាះ។
ឆន ា១៨៧៦ បារាងបាខចកភមសានរសតលៅ
កមពជាលរកាម ជាតាបរដាបាលាៗ លហើយលៅកនង
តាបមយៗ លគខចកលចញជាគមតចៗមយ
លទៀត បាជាលខតតពាម (Hà Tiên) ពលដើមរតវបា
ខចកជា២គ
១—ពាម ( Hà Tiên )
២—រកមស ( Rach Gia )
លៅឆៃទ០១ ខខមករ ឆន ា១៩០០ គមទាង
ពរគ ពាមងរកមស រតវបាកាល យជាលខតតទាង
២គ លខតតពាមងលខតតរកមស។
លៅលពលខដលកមពជាលរកាម សថតលៅ
លរកាមការកាកាប ឆរបបសាធារណរដាលវៀត
ណាម លខតតពាមងលខតតរកម ស រោា ភបាល
លវៀតណាម បារចបាចបឆចលលខតតទាងពរ ឲយ
ចលលៅជាលខតតមយ លហើយអល សល ែ ះែ លៅជា
ភជសាយមយលទៀត គលខតតលកៀងយា ង (Kiên
Giang) ចាខណកខខែរលរកាមវញ លៅខតលៅថាលខតត
រកមសតតមភជសាជាតរបសខល។
ដ ឋបាលភមាងរសរ
បចចបបន រោា ភបាលលវៀតណាមបាខក
ខរបល ែ ះភម ា រសកឆលខតតរកមសភជសា
យងបាខបងខចករដា ភមសានរសតលចញជា
លរចើ ភម ាងរសក ។
ភមសានរសតលខតតរកមស លពលលះរតវ
ឆន ាទ០៧ លលខ១៤
រពតតបរតសាលៃងសសត ទាពរលលខ ៣៥
សមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
បាខបងខចកជា១២រសក (Huyện) ងមាទ
រកង១ គទរកងរកម ស (Rạch Giá) ងទរមលខតត
១ គទរមលខតតពាម (Hà Tiên)។ លខតតរកមស
មា១០ ទរមរសក, ៩៧ ា ង ១៣ សងវក ត។
ល ែ ះរសកទាង១២ ងទរមលខតតទាង២
ខដលរោា ភបាលលវៀតណាមបាបតរល ែ ះលៅ
ជាភជសាយ៖
១—ទរមលខតតពាម Hà Tiên
២—ទរកងរកមស Rạch Giá
៣—រសកភនាមលរ Kiên Lương
៤—រសកភនាដ Hòn Đất
៥—រសកឃល ាងលមឿង Châu Thành
៦—រសករកសាាង Tân Hiệp
៧—រសកឆរពលដង Giồng Riềng
៨—រសកអាពាចខវង Gò Quao
៩—រសកខរពកប An Biên
១០—រសកអរមញ An Minh
១១—រសកលកាះរតល Phú Quốc
១២—រសករបជលកាះ Kiên Hải
១៣—រសកខខវងទទង Vĩnh Thuận
១៤—រសក ទលអរមញ U MinhThượng
ទតាងតបវតរាងរសរៈ
រកមស ជាលខតតមយសមបរលៅលោយទ
តតាងរបវតតសានរសត ខដលទកទងលរឿងរ វខខែរ
លរកាម ដចជាជ កខរពកខតង (Kênh Đào Vĩnh
Tế) កាពងខផសអតរជាតអរខកវ (Oc Eo) ឆមហា
ណាចរកគរភនា ( ភជសាយៈ Phù Nam) ងវតត
រពះពទធសាសនាលរវាទខខែរមាចា ៧៦វតត។
របភពឯកសារពមា ឆរពគរ
ឆន ាទ០៧ លលខ១៤ សមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
រពតតបរតសាលៃងសសត ទាពរលលខ ៣៦
ខេតតករមនស (Kien Giang) មាន៧៥វតត ទតកង (TP. Rach Gia ) មាន៤វតរ
១ វតតរតរងស Vatta Ratanaraήsī ១៤១២
២ ឧតតងគមាជយ Vatta Uttaήga Men-chey ១៥០៤
៣ វតតសរវងាសរយា Vatta Sirīvaήsāsurīyā ១៩៥៣
៤ វតតខកវម វងា Vatta Keo-Munīvaήsa ១៨៨៦
ទ មរមតរ (TX. Rach Gia) មាន៣វតរ
១ វតតគរវងា Vatta Girīraήsī
១៩២០
២ វតតលខតតបរលវណ Vatta Khettaparivena ?
៣ វតតរពះអងគ ា Thiên Trúc ?
សរក (Huyen Chau Thanh) មាន១៣វតត
គ.ស
ឆន ាទ០៧ លលខ១៤
រពតតបរតសាលៃងសសត ទាពរលលខ ៣៧
សមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
១ វតតមងគលរងស Vatta Maήgalaraήsī ១៩៥០
២ វតតសរវងាផសល Vatta Sirīvaήsāphala ១៦០៦
៣ វតតសរវងា Vatta Sirīvaήsā ?
៤ វតតឧតតមសរយា Vatta Uttamasuriyā ១៩០១
៥ វតតវងា-រគះ Vatta Vaήsā-Krưs ១៦២៧
៦ វតតសវណណ រងស Vatta Suvaņņaraήsī ១៦៣៨
៧ វតតតឆមលលថាង Đom-Lay-Thoông ១៦៧៣
៨ វតតសរវងា Vatta Sirīvaήsā ១៩៦០
៩ វតតសាមវងា Vatta Sayāmavaήsā ?
១០ វតតរបជសាគរ Vatta Pro-Chum Sāgara ១៩២៥
១១ វតតមងគលរងស Vatta Maήgalaraήsī ១៨៣៥
១២ វតតជមពររពកស Vatta Jambū-Prưksa ១៩៤៨
២៣ វតតអងគមរតសរសម Vatta Aήga Mantrei Sirīsukhā ១៩៤០
តសក (Huyen Go Quao) មាន១៤វតរ
១ វតតអរជវងា Vatta Ô-Chumvaήsā ១៦៨០
២ វតតសរឧតតមវងា Vatta Sirī Uttamavaήsā ១៩៥៦
៣ វតតមលជ Vatta Mul-Chum ១៦៧៨
៤ វតតសរវងា Vatta Sirīvaήsā ១៧៩០
៥ វតតដងឆលលសរវងា Vatta Đoông Ly Sirīvaήsā ១៩១០
៦ វតត គរជ Vatta Nagara-Chum ១៧៥០
៧ វតតសវណណ ម រងស Vatta Suvaņņamunīraήsī ១៩៧៣
៨ វតត នលជ Vatta Thnol-Chum ១៥៦៥
៩ វតតឧតតមម រងស Vatta Uttamamunīraήsī ១៩៥៦
១០ វតតមនាទ ម Vatta Mandāmunī ១៥៧៨
ឆន ាទ០៧ លលខ១៤ សមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
រពតតបរតសាលៃងសសត ទាពរលលខ ៣៨
១១ វតតសរសសត Vatta Sirī-Suasdey ១៦៦២
១២ វតតសរវងាជ Vatta Sirīvaήsā-Chum ១៩៥៨
១៣ វតតសររតនារម Vatta Sirīratanarāma ១៩៦៤
១៤ វតតមងគលរពកស Vatta Magala-Prứksa ១៩២៨
តសក (Huyen Giong Rieng) មាន១៣វតរ
១ វតតសវណណ មជឈម Vatta Suvaņņamajjima ១៩៧១
២ វតតចាមា ជយ Vatta Campā-Chey ?
៣ វតតសរលពាជ Vatta Sirībodhi-Chum ១៩២៧
៤ វតតគងវគ ទ Vatta Gaήgānadī ១៥៣២
៥ វតតម រងសសរសាលៅមាស VattaMunīraήsīsirī-Sompovmeas ១៩៣១
៦ វតតសរមងគលលពាសោ Vatta Sirīmagalabodhisīlā ១៩៦២
៧ វតតលពាកណាត ល Vatta Bodhi-Kanđal ១៧៣៣
៨ វតតគធសរយា Candasuriyā ១៩២៦
៩ វតតកាដក Vatta Ca Duoc ១៩០០
១០ វតតវភទទររងស Vatta Vibhaddaraήsī ?
១១ វតតលពាសាលរង Vatta Bodhi-Soông ?
១២ វតតអមពរវ Vatta Ambavana ១៨៤២
១៣ វតតម រងស VattaMunīraήsī ?
តសក (uyen An Bien) មាន៣វតរ
១ វតតវងាសសត Vatta Vaήsā-Suasdey ១៩០៧
២ វតតសរវងា Vatta Sirīvaήsā ១៩៤៧
៣ វតតសរវងា Vatta Sirīvaήsā ?
តសក (Huyen Kieng Luong) មាន៨វតរ
១ វតតបងជ Vatta Bâng-Chum ?
ឆន ាទ០៧ លលខ១៤
រពតតបរតសាលៃងសសត ទាពរលលខ ៣៩
សមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
២ វតតចាបាលលើក Vatta Campā-Lớk ១៨៨៤
៣ វតតគរវងា Vatta Girīvaήsā ?
៤ វតតសវណណ សាគរ Vatta Suvaņņasāgara ?
៥ វតតគរសងឃ Vatta Girīsagara ?
៦ ? Ong-Lớt ?
៧ Kós Tà Tè ? ?
៨ វតតតតរបក ? ?
តសក (Huyen Hon Dat) មាន៧វតរ
១ វតតសរវងាចមា Vatta Sirīvaήsā Campā ១៩៥២
២ វតតសាគររងស Vatta Sāgararaήsī ១៩៤០
៣ វតតគរសាគរ Vatta Girīsāgara ១៨២០
៤ វតតចមា Vatta Campā ១៧៣៨
៥ វតតចមា Campā ១៩៦៦
៦ Giồng Kè ? ១៨២៩
៧ វតតរជាកសលបាលពញជយ Vatta Rājākusala-Bom-Pênh-Chey ១៧៥០
៨ វតតជយឧតតមបណ Watt Chey-Uttamapaή ?
តសក (Huyen Vinh Thuan) មាន៧វតរ
១ វតតសរវងាសាគរ Vatta Sirīvaήsāsāgara ១៩៧៤
២ វតតអងគលមរតសររពកស Vatta Aήga Mantrei Sirī-Prứksa ?
៣ វតតវាាងពសសរសម Vatta Văng-Bisī-Sirīsukhā ?
៤ វតតឧតតមមាជយ Vatta Uttaήga-MeanChey ១៩៦២
៥ វតតសរមាជយរមណយោា Vatta Sirīmeanchey Rammaņīyaţţhana ?
៦ វតតឧតតមមាជយសររពកស Vatta Uttamameanchey Sirī-Prứksa ?
៧ Kè Một ? ?
តសក (Huyen Tan Hiep) មាន១វតរ
១ វតតរតរម Vatta Ratanarāma ១៨២៩
កណាង
ចតតសបបរសលសាែ ះសាងទ
ទកហរសាងសាព ទដលលរតើយ
សាោលរៀសាងមតតសនទធលកៀកលកើយ
មងគលដលលរតើយសាងចតតលសាែ ះ។
ក លវើតចាសាងឆរពសាន ប
ដដះលរពាះសាបសាងសងលកាះ
អាលពើលលះសាងលករ តល ែ ះ
គណមសបបរសសាងសងគម។
ពធលោយ កក-អ ក
ប ជ ត មោា ន នាមរោតរ ន ជ ត
របកាយសពវសតវរទឌលរទមលៅ លករ តល ែ ះ
គងលៅតតមមែតត។
ឆន ាទ០៧ លលខ១ សមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
រពតតបរតសាលៃងសសត ទាពរលលខ ៤០
របធា
ភកខ ទគលតតត ចនទ-សផាត
វតតបទមវត ឆៃទ១៥ តោ ២០១១
ជ.គណៈកមែការរពតតបរត
កសចកត ខលែងអាណរេណ
រពះលតជរពះគណ ឯកឧតតម លោកជទវ
លោក លោករស សបបរសជាទលគារពរបអា!
លយើងខញារពះករណា អាតតែ ភជពតាណាង
សមព ធសមណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម
សមខលងអាណររពះគណ ងអរគណយា ងរជាល
លរៅ ចាលពាះសបបរសទាងកនងងលរដរបលទស
ខដលមាសទធ រជះថាល បាបរចាច គរទពយ ដមា
តឆមល ជយឧបតថមភគាារទដលសមពធ កនងសកមែ
ភជពសការសាវរជាវសមបតតវបបម សាបក
សងគមម កាណបចាប ទាមទាលៀមរកាាងមាស
របវតតសានរសត តសានរសតងចាលណះដអងទលៅជា
លរចើ សរមាបជាផសលរបលយាជសងគមជាត។
សមពធ សមចារកវគណមដរបឆពង
របកបលោយឧតតមគត មសការលសនហាជាតដា
លងរបសរពះលតជរពះគណ សបបរសខដលបា
បរចាច គធាដឆលថាល ងរបកបលោយរពហែវហារ
មលះ ទកកនងហទយវតថឆសមពធជាចចរតរ។
ការចលរមវភជគទឧបតថមភដឧតតងគឧតតម
លះ ងបាជាបចចយកនងការជរញទកចតតសម
ណសសត-សសតខខែរកមពជាលរកាម ឲយមាលសច
កតពាយាមតស រគបកាលៈលទសៈ ជមនះរល
ឧបសគគ ខដលររាងដលការសការបសខលឲយ
បាសលរមចលជាគជយ។
ជាទបឆចប សមបងសងគណបណយរពះ
រតរតយ វតថសកតសទធកនងលោក លទវតតឆន ាែ
សមជយលរបាះរពាសពទសាការពរ បវរមហា
របលសើររបលគ-ជ រពះលតជរពះគណ សបបរស
ទាងអស បារបកបលោយលសចកតសខចលរមើ
ងពរ៤របការគ អាយ វណណ ៈ សខៈ ពលៈ កាប
ល លៀងឃល តលៃើយ៕
រញា រាយនាមសរបរសជន
១-ភកខ គម សហា (USA) $១០០
២-វតត លខមររងស (USA) $១០០
៣-ខកវ កញហញ $៧០
៤-ភកខ ស សាហែ $១០
៥-លោក សគ វបល $១០
៦-ភកខ រតង ថាញលទៀង $១០
៧-ភកខ ចទ សអត $១០
៨-ភកខ លយឿង តតរ $១០
៩-ភកខ ឆក ចាសធា $១០
១០-ភកខ ស លតឿង $១០
១១-ភកខ លពរជ ប $១០
១២-ភកខ ហា ហយ $១០
១៣-ភកខ ថា សលៀវ $៧
១៤-លោក ថាច ប $៥
១៥-ភកខ ថាចលខមរ ២០.០០០៛
១៦-ភកខ សម សជាត ២០.០០០៛
១៧-ភកខ លៅ សអត ២០.០០០៛
១៨-ភកខ ហា សារ ត ១០.០០០៛
១៩-លោក សងវវ ១០.០០០៛
២០-កញហញ លៅ លកសរ ២០.០០០៛
២១-លោក លៅ សាង ៣០.០០០៛
២២-លោក អ ក វណាណ ៥.០០០៛
២៣-ភកខ ថាច សាង $១០
២៤-ភកខ លៅ សលកឿ $១០
២៥-ភកខ រតង ដង ២០០០០៛
ក ើ នយាយនងលែ
សមណសសតខខែរលរកាម ទសសកចច
លខតតលសៀមរប លះចលដលរបាសាទតតរពហែ
ល ើញលវើសពង ដះសនទធរតែទងទញរបទក
ឆវ កមវ តខខវងជតដតសនទធសាន លគាន គរឲយចាប
អារមែណណាស។
មយសទះលរកាយ
មកឮសរែ យាយ
ងលដើមសពងថា
សពងលអើយអនកកា
ចាតឫសសនទធរត
មល ាងលពល ខរកងខញាបដលងាើមខបកលពាះ ផសទះរលលើង
សាល បទាងអសគាន , សពង យាយលោយសបបរស
មថា ឲយខតលយើងសាមគគលលើ កណាត ល លរកាម
រពមគាន ជាបាច មខជាសខពាម។
ែសរថា លតើលយើងរតវសាមគគដចលមតច?
សពងលឆលើយថា លពលសនរងវគ ម ពយះសងឃរ រទះ
ងកលលត ឧបទទវលហតលះ ខញាលៅលលើការពារម
ឲយមាភយលៃើយ, ចាខណកកលណាត លលយើងរបម
ចតតមយ លលើមមយឲយរងផសលអងដចខដកខប មខ
ជាវនះលរគាះមែជាតបា, មងលរកាម ែឯងជយ
ការពារដ កាឲយលភលៀងភជវបយកមែ ហរទមលះ
ចាកទមាល យសមបកអរយម អតតសញហញ ណមែ
ជាត ងកាណបចាប អចែរយរបសលយើងឲយ
លសាះ មខជាសខទាងអសគាន ពាម។
លវើងែលចះសាមគគគាន ការពារមល
ោា បារងមាារគបតាបរសបាសខសាត នាា
ឲយទញអារមែណពភពលោកល ើញរគបគាន ។
ពធលោយ កក-អ ក
វតតកពងលោធពពកស(បងរា យេច) ព.ស.១៤៩៨
ចទមាពលភលលមឃ តតរនានាជាជ យ
របលយាជសពវសតវបាតទកខរពយ ជ យពលភលខចងចាាង។
លពលចទបាតលៅលៅសរា បងវា ញអាតតែ សារវាាង
ពតយរកតយរកមផសសាទនាាង រកាសារាងចាាងរសែ។
ទកលជារហរជតតមដងខរពក មាលពលវានាចអាចបតរែ
កាណតកតកាលថាន លលកឆល នាចលជារបតរែឆលឥតខរប។
រសតមាគភរតដខ រគបរគងចា សទឆៃខខ
គងខតរបសតចាកគភខម ចលរមើហរខហខម សខសាត។
ភរណឱកាយរសាយលរសាចរសប ធាល កចះលរពាះសពវតតមលាអា
លលើខផសពសធាជាសខសាត មែជាតបតរបាសាថ កលលត ។
ជវតសពវសតវលកើតលលើដ ទកខលសាករករយកសយហែងលៅ
លកើតសាល បបតរអល សរសលៅ រពាតរបាសលសាកលៅលទៀងរបាកដ។
មែជាតនានាខតងបតរអល ស មាែមាចាសអល សខបបបទ
មលៅសថតលសថរចររបាកដ អល សបតរលទៀងទតបាទមាែ ។
លហតអវជវតពតខខែរលរកាម រសកនងចងកមលចារលោ
លចយកបរដគងវគ ខខែរលរកាមរគបគាន ទកខមអល ស។
ពធលោយ កក-អ ក
ករះដងកនខមែរ
វតតពរះឥនទឧទយាន(បងពៃកាសាៃ) កសៃ គ.ស. ១៦៤២
