+ All Categories
Home > Documents > Empresa Chiki November 2010

Empresa Chiki November 2010

Date post: 08-Apr-2018
Category:
Upload: empresachiki
View: 221 times
Download: 0 times
Share this document with a friend
21
 8 La Guajira tin su historia Tok e personal t a hasi diferensia 3 Lei pa protehé artesanía  www.empresachiki.com Rekonosementu di sektor kreativo 19 12 7 Trankilisá bo mente na trabou  GRATIS novémber 2010 página página página página página página 13 página 13 página 9 página 9 Sektor di kreatividat Sektor di kreatividat Evento a surpasá tur espektativa Evento a surpasá tur espektativa Un publikashon mensual di Kámara di Komèrsio Un publikashon mensual di Kámara di Komèrsio Artesanonan komo empresario nobo 1-13 páginanan
Transcript
Page 1: Empresa Chiki November 2010

8/7/2019 Empresa Chiki November 2010

http://slidepdf.com/reader/full/empresa-chiki-november-2010 1/20

  8La Guajira tin

su historia

Toke personal ta

hasi diferensia

3Lei pa protehé

artesanía

 

www.empresachiki.com

Rekonosementu di

sektor kreativo

19

12

7

Trankilisá bo

mente na trabou

 

GRATIS novémber 2010 

página

página

página

página

página

página 13página 13

página 9página 9

Sektor di 

kreatividat 

Sektor di 

kreatividat 

Evento a surpasá 

tur espektativa

Evento a surpasá 

tur espektativa

Un publikashon mensual 

di Kámara di Komèrsio

Un publikashon mensual 

di Kámara di Komèrsio

Artesanonankomo empresario nobo

1-13

páginanan

Page 2: Empresa Chiki November 2010

8/7/2019 Empresa Chiki November 2010

http://slidepdf.com/reader/full/empresa-chiki-november-2010 2/20

Aparte di e Marshe pa Empresario ku Kámara di Komèrsio ta organisá frekuentemente huntu kusu partnernan tradishonal – na kuminsamentu di aprel 2011 tin e siguiente! – e biaha aki a teneloke por yama un sup-divishon di dje, titulá Marshe pa Empresario Artesanal. No ta promé biahaku ta enfoká riba e sektor artesanal, pero e biaha aki e konsentrashon tabata riba esei so. Den erevista aki ku sierto regularidat a para ketu na e tema importante aki i na 2005 un delegashon diKòrsou a partisipá na Caribbean Gift & Craft Show na Barbados pa su siguiente biaha na 2007e eksposishon regional aki tuma lugá aki na Kòrsou mes. Aparte di e eksposishon di produkto diobra di man (kontrali na e produkshon industrial masal), na e Marshe pa Empresario Artesanal

2010 tabatin hopi atenshon tambe pa e diferente tayernan ku a tene kaminda ekspertonan diVenezuela i Colombia a bin duna instrukshon kon usa material simpel, kombiná ku imaginashoni kreatividat, pa yega na produkto nobo i interesante pa kua tin merkado. Atrobe e tabata unproyekto ku Kámara a traha huntu ku su partnernan lógiko manera Korpodeko, Departamentupa Asuntunan Ekonómiko (DEZ), sentro di inovashon ICC, ofisina di turismo CTB, Kas di Kul-tura huntu ku Banko Maduro, WTC, Clarion Hotel, CIU i Galeria Arte Avila pa trese nos mesartesanonan huntu, pa yuda nan desaroyá nan téknikanan i pa oumentá nan produkshon, tantuna kalidat komo na variedat.

Anke a alkansá bastante progreso durante último añanan, ainda tin un kaminda largu pa kanapa logra un rekonosementu mas amplio di e sektor di artesania den nos mes komunidat. Lomester hasi mas pa yega un nivel aseptá. E gremio aki ta kresiente i e meresé mas atenshon,pasobra e por krese bira un pilá mas den nos ekonomia. Pa bo ta pertenesé den e sektor aki,bo mester ta aktivo di bèrdè mes. No tin kestion di sinta warda mana kai for di shelu. Bo mester 

mula i traha pa bo yega na produkto ku despues bo mester buska benta p’e tambe, anto napreis ku ta kumbiní pa bo por sigui ku e aktividat komersial aki. Esaki ademas ta duna e hendeku ta ábil ku su mannan konfiansa den su mes loke ta yud’é progresá den komunidat. E sektor aki ta pa hende di tur edat, di esun mas hóben te esun mas grandi, kontal ku e produsí e arte-faktonan ku tin demanda p’e. E ta laga hende ekspresá nan kreatividat i den sierto kaso tambenan amor pa patria, sigur si nan apliká materia prima di aki mes. Tambe nan ta demostrá denhopi di e kasonan aki un konsenshi pa loke ta kuido di nos medio ambiente, sigur si nan hasiuso di material usá, esta resiklá, pa traha algu otro i útil. Tur e produktonan aki ta representáun balor agregá pa nos ekonomia ku nos no mester supestimá, pasobra nan por bira un fuentenobo di entrada pa nos hendenan ora turistanan gusta nan i kumpra nan pa bai nan pais bèkkuné. Nan ta hiba algu di nos isla, nos hendenan, di nos herensia kultural bèk na nan kas. Asinanan ta keda kòrda riba nos dushi isla i nos dushi hendenan kreativo.

Den e edishon aki di Empresa Chikí nos ta repasá hopi asuntu interesante i relevante di eMarshe pa Empresario Artesanal. Sinembargo, realisá si ku un instansia manera Kámara di

Komèrsio no ta komprometé su mes na evento asina si no tin un perspektiva ku por duna bidana un sektor ekonómiko ku por bai kontribuí muchu mas na nos ekonomia. Deseo i afan diKámara ta pa stimulá e hendenan aki mas i mas pa profundisá i profeshonalisá pa nan lograpone algu riba pia ku ta generá sufisiente entrada pa nan por biba di dje. Artesania ta partiintegral di un industria mas amplio ku ta industria kreativo i ku mester bira un di e motornandi nos ekonomia ku un maneho sostenibel pa loke ta desaroyo di empresanan i un ambientefavorabel pa realisashon di aktividatnan ekonómiko, ku ta krea trabou i ta kontribuí na kahadi gobièrnu. Ku otro palabra, pa e aktividatnan aki konvertí den negoshi sano ku visiblementeta nifiká un balor agregá pa nos sosiedat. Mirando e interes enorme ku tabatin pa e tayernandurante Marshe pa Empresario Artesanal, di hende ku ke siña, nos tin fe ku lo logra e meta aki.

22

Konvertí artesania den negoshi sano

Empresa Chikí

ta un publikashon di

Kámara di Komèrsio i

Industria di Kòrsou

Su meta ta pa informá i

eduká empresario chikí

pa e por sigui kontribuí

na desaroyo

ekonómiko di Kòrsou.

Redakshon:

Un tim di Kámara di Komèrsio

huntu ku diferente kolaborador 

Aviso:

Spotlite Productions

Farley Lourens

Telefon: 767-0907

Telefon: 560-8284

E-mail:

[email protected]

Kompaginashon i imprenta:

Drukkerij Amigoe

Kordinashon:

Intermediate N.V.

Telefon: 737-1070

Tur derecho reservá ©

Page 3: Empresa Chiki November 2010

8/7/2019 Empresa Chiki November 2010

http://slidepdf.com/reader/full/empresa-chiki-november-2010 3/20

Señora Gladys Martinez for di Venezuela:

“Kòrsou mester traha leinanpa protehá su artesanonan!”

Segun señora Martinez, e interes grandi ku taba-tin serka hendenan ku abishitá Marshe pa Empre-sario Artesanal (MpEA) iku a partisipá na e tayer-nan, ta indikativo pa e sek-tor ofisial ku tin di haber ku kultura. “Mi ta kere

ku na un forma di bisa asupestimá importansia kuartesania tin. Esaki no tasolamente na Kòrsou, perolamentablemente na hopiparti di mundu, inklusivena Venezuela. Kòrsou kua kaba di bira pais tin hopichèns pa traha pa organisái probechá di potensial kuartesania tin komo fuentedi trabou i benefisio so-sial - kultural - ekonómiko.Den e par di dianan kunos tabatin e plaser di por tabata aki, nos a nota ku ehendenan di Kòrsou tin unset inmenso pa siña mas

faseta posibel di artesania.Ami a organisá i tabatamaestro na masha hopitayer i mi mester bisa ku eeksperensia ku mi a hañadi e tayernan na Kòrsou taúniko. Hendenan di Kòrsoutin hopi kreatividat. Bo tasiña nan sierto téknika ita nota mesora ku nan tasigui desaroyá riba e lokebo a kaba di siña nan patraha algu den nan estilopropio. Esaki ta un rike-

sa di rekurso humano kuKòrsou tin, ku mester hasimihó uzo di dje,” señoraMartinez a bisa.

Artesania tapatrimonio

Señora Martinez  a opinámas aleu ku den un próksi-mo oportunidat lo ta un bonidea pa invitá tur hende kua partisipá na e tayernanpa duna nan un charla diloke e ta yama konsienti-sashon artesanal. E kon-sientisashon mester yudapa kada ken ku a sigui etayernan enfoká nan tra-bou artesanal direkshon dipromoshon i difushon diloke ta kultura di Kòrsou.“Artesania ta patrimonio diun pais òf sierto region diun pais. E ta parti di iden-tidat i historia di un pais.

Ekspreshonnan kultural kutin aki na Kòrsou mester ta inkorporá den trabou-nan artesanal di forma kukultura di Kòrsou por korerònt mundu den e piesan-an artesanal aki. Kòrda kuturistanan ta bin di tur partidi mundu i ta bai bèk e paiskaminda nan ta biba i tausa òf eksponé e obrananserka nan.”

Mester estableséparameter

“Si bo tuma komo ehèm-pel artesania Mehikano”,señora Gladys a sigui bisa.“Unda na mundu ku botopa kuné, bo sa ku ta

di Mexico e ta. Kòrsoutin su propio identidat kulo mester bende di mesforma. No a logra eksploráe identidat propio aki ku tur su potensial pasó a lagainfluenshanan di afó invadí

ku un kantidat di ikono kuno ta propio di aki. Eseino a pasa aki so, pero nahopi parti di mundu i Kòr-sou mester ta mas alertapa esaki. Aworakí bo tanota ku un turista ta bin

di afó i ta kumpra p.e. unkòpi ku riba dje tin Kòrsou

skirbí, pero ku a traha naChina. E mesun kòpi aki eturista ei por kumpra otrokaminda, pero ku nòmber di otro pais riba dje. Mes-ter establesé un normapa tur artesano lokal saku artesania di Kòrsou tadentro di sierto parameter.Ounke kreatividat serka unser humano no por ser li-mitá, tòg mester estableséparameternan ku mester respetá, sino despues no

33

Señora Gladys Martinez ta un di e artesanonan maestro for di

Venezuela ku a bishitá Kòrsou pa Marshe pa Empresa Artesanal(MpAE). Señora Martinez ta un persona ku no a limitá su mes

únikamente na produkshon di artesania, pero tambe, manera el a konta,

el a manehá e parti sosial di artesanonan na su pais, e.o. dor di organisá

e artesanonan a base di un eksperensia vasto ku e tin riba e tereno aki.

Pa: Farley I. Lourens

página 4 >>>>

Gladys Martinez 

dunando instrukshon

Siña téknika.

Page 4: Empresa Chiki November 2010

8/7/2019 Empresa Chiki November 2010

http://slidepdf.com/reader/full/empresa-chiki-november-2010 4/20

sa mas kiko ta di aki.”

Mas protekshon iinsentivo

Un otro punto hopi impor-tante ku señora GladysMartinez a toka ta protek-shon di artesanonan lokal.“Mester traha leinan ku taprotehé e artesanonan diKòrsou komo patrimonionashonal di Kòrsou. Pa emesun motibunan mester krea e fasilidat i insen-tivonan nesesario pa eartesanonan lokal, di formaku e sektor por desaroyá;p.e. na ora di duna nankrédito, fiansa, etc.Mester komprondé ku arte-sanonan ta empresa chikíi ku no por trata nan mes-kos ku empresa grandi.Nan mester tin kondishon-nan mas suave i spesialpa paga fiansa bèk. Oranos traha ku fondonan dikrédito na Venezuela, epromé seis lunanan nosno ta paga bèk. Ta kumin-sá paga e di shete luna.Mester tene na kuenta kue artesano mester kumprahèrmènt di trabou i mate-rial pa por produsí.

Despues mester bai kreae piesanan. Despuesmerkadeá i pa finalmentenuma e por bai bende.”

InterkambioUn otro faktor importanteku mi ke enfatisá na e par-

tisipantenan na e tayernanaki na Kòrsou ta ku mester lòs mas for di e mentalidatdi egoismo. “Den komuni-datnan chikí manera esakihendenan tin tendensia disera nan mes, pero mester komprondé ku pa nan mesi e sektor por desaroyámester kompartí konose-mentu ku otro i hasi inter-kambio. Nos a bini aki hus-tamente pa hasi esei. Bo

ta nota inisiativanan aki naKòrsou serka instansia kuke organisá e artesanonani e sektor. Na Venezuelatabata nèt kontrali. Nosmester a manifestá i brin-ga, i tene marchanan, ireunion tras di reunion pahaña atenshon di instan-sianan. Nos mester a kanaun kaminda largu, peropokopoko nos a logra nosophetivo. Nos a inventarisákiko tabata e nesesidatnandi e sektor; kiko tabata hasifalta pa nos por a hasi nostrabou. Finalmente nos ayega na leinan ku e asam-

blea a aprobá.”Artesania pa mas

kalidat di bida“Na Kòrsou tambe tin

hopi hende muhé ku kehasi algu pa mehorá nankondishon di bida. Trabou

artesanal tin un influenshapositivo tambe den desa-royo spiritual di e hende-nan. E hendenan tin ganadi traha i esei ta un señalpositivo,” señora Martineza bisa. “Un mensahe ku mike trese na artesanonandi Kòrsou ta ku no mes-ter pone ganamentu di sèndilanti tur kos. Artesanonanmester tin un satisfakshonku nan ta krea piesanan

ku ta trese mas plaser denbida di otronan. Nan krea-shon ta mehorá kalidat di

bida i ta trese satisfakshonserka otronan. E artesa-no mester pone dilanti kukada bes e tin di mehoráe loke ku e ta hasi. Alabesmi ke bisa ku eksposis-honnan ta hopi importantepasó einan artesanonantin oportunidat pa mustrakonsumidónan nan arte itrabou. Mester hasi hopitrabou tambe pa edukákonsumidónan. Mester eduká konsumidónan lokalku nan mester kumpra kos-nan trahá na Kòrsou.”

Importansia di

leinanSeñora Martinez a informáku despues ku a aprobáe lei pa protekshon nadesaroyo di artesanonanna Venezuela, mester aorganisá e sektor. “E oraei nos a bai tene sensopa sa kuantu artesano tin,ken nan ta i kiko ta spe-sialidat di kada un. E trabouaki nos a hasi pa hinter epais. Aworakí ya nos ta baipa e di tres senso riba etereno aki. E promé sensotabata mas kompliká. Nosa skohe representante di

kada zona. E hendenan akia hasi ‘field work’ den nanzona/region pa haña tur dato ku nos tabatin mes-ter. A hasi e.o. un investi-gashon kiko e artesanonantabatin mester pa hasi nantrabou mihó. Nos a buskapa sa kon nan ta traha. Eta un empresa di famia?Nan ta hasi uso di servisioi produktonan di otronan?Kon nan ta presentá nanproduktonan? Ku ken nanta bende? Etc. E sensoa trese dilanti tambe kutabatin hopi artesano kutabata produsí masha

hopi pero tabata biba denkondishonnan di bida hopimalu. A resultá ku hopitabata kalkulá nan gas-tunan malu òf no tabatinkálkulo mes. E ora ei nosa kuminsá duna tayer pasiña nan kalkulá gastu. Atene tambe tayer di kon-tabilidat básiko. Mi por bisaku danki na e esfuersonanaki, kondishon di bida dihopi artesano na Venezu-ela a mehorá. Meskos ta

konta pa nan forma i lugádi traha.”Mihó organisashon

Atraves di DirekshonNashonal di Artesania alogra entre otro ku a insti-tuí un sentro di komprakaminda artesanonan por kumpra material na preismuchu mas atraktivo kutabata e kaso ántes. Tambea logra mihó kondishonnandi impuesto, señora Marti-nez a informá. “E instansiata e enlase entre gobièrnui artesanonan di pais. Atraha asosiashonnan diartesano den barionan. Eartesanonan tabata skoheun representante pa nanbario/zona. E represen-tante ei tabata trese tur inkietut, nesesidat i kehona e asosiashon. E ora eita kanalisá esaki atraves die konseho estatal di artesa-nia, ku na su turno ta hiba einformashon pa DirekshonNashonal di Artesania kuta enkargá pa buska fondo,supsidio etc. Invitashon for di estranheria pa partisipána eksposishonnan inter-nashonal tambe ta drentai ta kanalisá via DirekshonNashonal di Artesania.”

Mas protekshon

“Pa finalisá mi ke bisa kuden artíkulo 2 di e lei di kuami ta papia tin stipulá kuartesanonan ta patrimonio

nashonal di pais i mester trata nan komo tal. Den elei ta klasifiká tambe tres

parti di artesania; artesa-nia indígena, tradishonali kontemporáneo. Serkanos a hasi hopi trabou paprotehé nos artesanonan ireskatá e loke ta di nos i mita di opinion ku na Kòrsoutambe mester hasi esei.”

44

Rekordatario!!!

Na tur dunadó di trabou.

Konforme artíkulo 7 di e ordenansa ku ta regla Cessantia e dunadó di

trabou ta obligá di paga un kontribushon pa kada trahadó den su servisio,

e asina yamá kontribushon di Cessantia, pa mas tardá 30 di yüni di kada

aña kalendario. Ta determiná e kontribushon pa 2010 dor di multipliká e

kantidat di trahadó den servisio riba e fecha di 1 desèmber 2009 ku Nafl.

40,=.

Entrante 2009 no ta hasi uso di aangifteformulier mas pa Cessantia. Ta

rekeri solamente pago di kontribushon di Cessantia.

Den kaso ku e dunadó di trabou no paga kontribushon òf paga

parsialmente dentro di e tempu indiká, e kontribushon pagá di menos lo

ser oumentá ku un but di 1% di e suma ku debe pa kada luna òf parti diluna ku e kontribushon no ta pagá.

E pago por wordu hasi via banko of kèsh na loket di SVB.

Number di kuenta pa pago via banko:

Curaçao: MCB: 87.11.24.00

Giro Bank: 512.400

Bonaire: MCB: 86.82.83.06

Ora bo ta paga mester menshoná SVB-,Cribnummer i aña di pago.

Pa mas informashon bo por yama bo SVB lokal na 434-4306 of 717-2880

tst. 103/ 104.

É banko pa seguro sosial

<<<< página 3

Señora Gladys Martinez for di Venezuela:

“Kòrsou mester traha leinanpa protehá su artesanonan!”

Siña traha ku 

materia prima

Señora Gladys Martinez 

dunando tep.

“Sensonan a yuda nos masha

hopi na Venezuela pa yega

na dato i informashon pa

organisá e sektor mihó.”

Page 5: Empresa Chiki November 2010

8/7/2019 Empresa Chiki November 2010

http://slidepdf.com/reader/full/empresa-chiki-november-2010 5/20

Page 6: Empresa Chiki November 2010

8/7/2019 Empresa Chiki November 2010

http://slidepdf.com/reader/full/empresa-chiki-november-2010 6/20

Ofisina pa Propiedat Intelektual ta informá

Konsekuensia di kambio estatal

pa protekshon di Marka na Kòrsou i Sint Maarten

parti II

Den e artíkulo anterior nos a informá tokante e konsekuensianan di e

kambio estatal ku a drenta na vigor na 10 di òktober 2010 pa ku

registrashon di marka internashonal. Den e artíkulo aki, nos lo trataprotekshon di markanan nobo pa Kòrsou i Sint Maarten, estapetishonnan pa registrashon di marka ku ser entregá despues di 10 di

òktober 2010.

Manera indiká den parti I, protekshon di propiedat intelektual ta

mará na e teritorio den kua e doño di marka a pidi protekshon. Por 

ehèmpel, si un persona ke protekshon pa su marka na Spaña, e ta

entregá un petishon pa registrashon na Spaña. Despues di pasa dor di

e formalidatnan ku lei di Spaña ta preskribí ku éksito, e marka lo ser registrá na Spaña.

For di 10 di òktober 2010, e teritorio ku ántes tabata Antia Hulandes

awor ta partí den 3 teritorio. For di e fecha ei, doñonan di marka

mester indiká pa kua di e teritorionan, nan ta deseá protekshon di nan

marka i aserká e ofisina korespondiente. E Ofisina pa Propiedat

Intelektual di Antia Hulandes ku ta situá na Korsou, a bira e Ofisinapa Propiedat Intelektual di Kòrsou. En bista ku pais Sint Maarten no

a keda kla ku un ofisina pa atendé protekshon di propiedat

intelektual, gobièrnu di Sint Maarten a hasi un petishon na Ofisina pa

Propiedat intelektual di Kòrsou pa un tempu kòrtiku atendé kuregistrashon di marka pa e teritorio di Sint Maarten. Kiko esaki ta

nifiká? E siguiente ehèmpel lo hasi esei kla.

Si doño di un marka ta deseá protekshon di su marka na Kòrsou i

Sint Maarten e mester akudí na e ofisina di propiedat intelektual kuta hasi e trámite ei. E ofisina ku ta enkargá ku registrashon di marka

pa Kòrsou i Sint Maarten ta e Ofisina pa Propiedat Intelektual di

Kòrsou. Na momentu di yena e formulario pa registrashon di marka,

e doño di marka mester yena e formulario di registrashon di marka

pa Kòrsou i tambe un formulario di registrashon pa Sint Maarten. E

doño di marka mester paga e tarifanan korespondiente pa kadateritorio i entregá e formularionan.

Editá pa: Ofisina pa Propiedat Intelektual di Antia Hulandes

Berg Carmelweg 10ª

Telefòn: 465-7800

Email: [email protected] 

Web: www.bip.an 

pa registrá bo marka

pa protehá bo patènt

pa proba ku ta Bó kreashon

66

Kenneth Ong-A-Kwie di Korpodeko:

Tayernan di arte mester bira strukturalpa lanta interes bou di artesanonan lokal

Kenneth Ong-A-Kwie re-presentante di Korpodekoa amplia riba e posibili-datnan ku tin pa nos arte-sanonan lokal bai dilanti

den e desaroyo aki. “Paesnan ku ta traha densektor kreativo komoempresario nobo tin fasi-lidat ku nan por hasi unfiansa di 8 porshentu i sinan no tin sufisiente sèndi nan mes entrada, nanpor asta haña un supsidiovia e areglo di Faston.

E areglo aki ta riba e web-site di Korpodeko www.korpodeko.an i einan eempresario por haña tur informashon”, asina señor 

Ong-A-Kwie a splika. Eempresarionan ku por binina remarke pa e fiansaaki ta empresarionanchikí. Segun señor Ong-A-Kwie, e empresario akimester a kuminsá kaba òf e mester ta un hende kua kaba di kuminsá ku sunegoshi.

Fiansa pa artedi man

Korpodeko ta brinda opor-tunidat pa tur empresa-rio eksistente ku ta traha

den negoshi di man. Paesnan ku ta den e sek-tor kreativo tin un areglopa artesania i arte visual.Nan por bini na remarkepa haña un fiansa di te7500 florin i un supsidiotambe te 7500 florin. Paloke ta trata e eksperen-sha di Marshe pa Empre-sario Artesanal, señor Ong-A-Kwie a splika kutabatin bastante interespa e seshonnan di entre-namentu ku a tuma lugá.El a enfatisá ku ta bal la

pena ripití e tipo di even-tonan aki spesialmente pa

e sektor krese i bira masprofeshonal. Mas opor-tunidat e empresario hañapa bai e tipo di eventon-an aki, mas oportunidatsu negoshi ta haña pasigui desaroyá. Ta kedaawor na tur empresario panan mes determiná konleu nan ke yega ku nannegoshi di arte di man.

Nan mester sigui hasi masesfuerso pa bai dilantii buska informashon dimanera ku nan por ako-modá nan klientenan kunan ta haña despues.

Pa mas informashon:Kenneth Ong-A-Kwie

[email protected]

Telefon: 738-1799

Resientemente Kámara di Komèrsio a ouspisiá Marshe pa

Empresario Artesanal ku a konta ku partisipashon di ekspertonandi Colombia i Venezuela ku a bin tene nan eksposishon i benta

di artesania lokal. E evento ku tabata e promé edishon a konta ku

sosten den organisashon di Innovatiecentrum Curaçao i Korpodeko.

Durante e evento tabatin tayer interesante ku a duna empresarionan

informashon amplio riba tur e posibilidatnan ku e evento aki tin di ofresé.

Page 7: Empresa Chiki November 2010

8/7/2019 Empresa Chiki November 2010

http://slidepdf.com/reader/full/empresa-chiki-november-2010 7/20

77

Vanessa Toré di Kámara di Komèrsio:

“Hopi pais a kuminsá mira e importansia di e sektor kreativo pa nan ekonomia”

Artesanonan ta formaparti di sektor kreativo.Sektor kreativo na hopiparti di mundu última-mente ta hañando aten-shon komo un di e fuen-tenan di trabou i estímulodi ekonomia.Por dividí e sektor dendisiplinanan ku tin dihaber ku kreatividat i/òf intelektualidat di parti dipersonanan ku ta traha iprodusí den e sektor ei. Ehendenan den e sektor eita krea sierto servisio i/òf produkto ku ta benefisiáotronan.

Kapital humanoDurante e seminario ainvitá algun persona papapia i duna un bista kikota un sektor di industria iekonomia kreativo. Denkòmbersashon ku señoraVanessa Toré di Kámaradi Komèrsio, kende taba-ta un di e personananku a hinka su skouder bou di organisashon die seminario i tayernanden kuadro di e MpEA2010, el a splika ku mas imas pais ta skohiendo pa

stimulá su kapital huma-no i desaroyá kapasidatkreativo i intelektual disu komunidat, pa esakibira partinan ku ta sos-tené alabes ekonomia die pais. “Kreatividat di ehende ta bira e mate-ria prima,” señora Toré abisa.

Seminario i suoradónan

Pa e seminario a invitáalgun eksperto pa papiadi ekonomia kreativopa wak si na Kòrsoutin potensial pa stimulá

esaki. Un di e oradónantabata señora GeraldineGaari kende a splikaden su charla e.o. kikota industria ekonómikokreativo. Tres otro oradóku tabatin riba e anochiei a splika kon nan a rea-lisá trabounan pa stimuláaktividatnan i e ekonomiakreativo na otro partinandi mundu kaminda kunan ta traha òf a yega di

traha. Un di e oradónanaki ta Margareth Walleeku ta un antropólogo yu diKòrsou ku a studia – bibai traha na Hulanda i e.o.

a traha riba desaroyo di esektor i ekonomia kreati-vo na e DeelgemeenteFeyenoord na Rotterdam.Señora Gladys Martinezfor di Maracay tabataotro orador. E ta un di eempresarionan ku a stim-ulá ekonomia kreativo naVenezuela ku énfasis ribaartesania. E tabata un die personanan ku a luchapa organisá e sektor na

e pais bisiña. E últimooradó tabata señoraClara Medina kende a bindi Rio Hacha Colombia iku tambe a konta i splika

kon nan a stimulá artesa-nia komo un industria napenínsula de La Guajira.

Importansia di unmaneho dirigí

A papia den linea generalriba ekonomia kreativo idjei a bai mas dirigí ribae parti di esaki ku tabatasentral den e MpEA ku taartesania.Sra. Vanessa Toré a

informá mas aleu ku tae intenshon di Kámaradi Komèrsio pa siguitene mas di tipo di semi-nario manera esaki den

futuro kaminda lo skoheekspertonan lokal i inter-nashonal pa haña maskonosementu di e temaekonomia kreativo i asinastimulá empresanan dene ramo aki na nos pais.“E seminario i tayernana indiká ku na Kòrsoutin potensial pa stimuláe sektor kreativo. E por bira un fuente importantepa nos ekonomia. Huntu

ku Gobièrnu i otro instan-sianan nos ke yega naun maneho pa e sektor,”señora Toré a bisa.

E sektor dendesaroyo kontinuo

“Tin hopi pais ku tin eparti aki hopi desaroyákaba i ku tin e sektor kreativo komo un pilá

di nan ekonomia. Por ta no den hinter e pais,pero si den sierto regiondi e pais. Tin pais kuawor ta implementá un

maneho. Alabes tin orga-nisashonnan ku a hasii ta hasiendo e estudioketu bai, ta analisá i tasaka rapòrtnan tokanteekonomia kreativo. Hopipais a kuminsá mira eimportansia di e sektor kreativo i ta stimulando esektor. Tin diferente teo-

Eanochi di apertura di e eksitoso Marshe pa Empresario

Artesanal djarason 27 di òktober a tene alabes un seminario

na World Trade Center Curaçao. Titulo di e seminario tabata:

‘Ekonomia kreativo na Kòrsou tin potensial pa keda stimulá?’  E

seminario tabatin komo ophetivo pa krea un kuadro di referensia

den kua e Marshe pa Empresario Artesanal (MpEA) 2010 ta fet.

Pa: Farley I. Lourens

Señoranan Iliana Martinez di Galeria Arte Avila i Vanessa Toré di Kámara di Komèrsio durante un interupshon di e tayernan.

página 8 >>>>

Page 8: Empresa Chiki November 2010

8/7/2019 Empresa Chiki November 2010

http://slidepdf.com/reader/full/empresa-chiki-november-2010 8/20

88

ria riba e materia i e tadiferensiá di pais pa pais,region pa region.”

Stimulá mas hendepa traha den e

sektor“Notabel ta si ku na paiskaminda tin e industriabon desaroyá, e ‘scope’di e diferente disiplinananta mas amplio,” señoraToré a informá’. “Mester tene kuenta ku arkitek-to, diseñadó, hende kuta traha den publisidat,hendenan ku ta krea pro-gramanan pa kòmpiuter etc. tambe ta kai bou die sektor kreativo. Mi ta

kere ku awor ta un bon

momentu pa inventarisáken ta envolví den traboukreativo, pa por traha unmaneho dirigí pa e hen-denan ku ta traha den esektor por desaroyá i por ta mas efikas den e lokenan ta hasi. E idea mes-ter ta tambe ku ta stimulámas hende pa traha dene sektor. E lo por bira un

sektor/fuente di empleonobo den nos komunidat.E ta yuda komplementái sostené otro sektornan

tambe. Si bo wak bon

p.e. artesania, arte, músi-ka etc. tin hopi di haber ku e loke bo ta ofreséden bo produkto total dibo industria di turismo i tahasi bo produkto turístikomas atraktivo. Nos sa kumester hasi hopi estudioainda i tin un kamindalargu pa kana ainda. Eno ta sosodé ku bo tin tur 

kos kla di un dia pa otro,pero mester kuminsá unkaminda. E seminario akitabata un komienso i otro

paso lo sigui. E biaha aki

a skohe e tema aki i otrobiaha lo ta otro. Idea tatambe pa den futuro nosinvitá artistanan di Kòr-sou pa kompartí masketa algu di nan konose-mentu i interkambiá kuotro koleganan.”

KonklushonE konklushon ku por asaka e biaha aki sin masta ku tin potensial padesaroyá e sektor di arte-sania. E akohida i interespa e tayernan tabatagrandi. Entre e partisi-pantenan por a nota kutin hopi hende ku poten-sial pa bira empresarioden e ramo di artesania.Segun señora Toré,

lo sigui desaroyá mas

aktividat pa e sektor akipa fortifiká e sektor mastantu. “Esei nos ke hasihuntu ku Gobièrnu natu-ralmente. Por hasi eseie.o. dor di duna nan masfasilidat i espasio pa ehendenan por traha ipresentá nan produktoi kreashonnan. Nos taenfatisá semper si pa eproduktonan ta inovativoi kreativo i di un kalidathaltu.All by all nos mester bisadi ta hopi kontentu kuresultado i akohida ditantu e seminario komoe tayernan i ta spera kudentro di poko lo por tenemas,” señora Toré a fina-lisá bisando.

<<<< página 8 

  “Tantu seminario komo tayernan a indiká

ku e sektor tin potensial pa desaroy’é!”

Vanessa Toré di Kámara di Komèrsio:

“Hopi pais a kuminsá mira e importansia di e sektor kreativo pa nan ekonomia”

Page 9: Empresa Chiki November 2010

8/7/2019 Empresa Chiki November 2010

http://slidepdf.com/reader/full/empresa-chiki-november-2010 9/20

99

Señora Iliana Martinez di Galeria Arte Avila:

“Artesania por ta un fuente ideal di trabou”

Señora Martinez tin 4aña bibá na Kòrsou i tapropie-tario di e galeriaArte Avila ku ta keda denlòbi di W.T.C. i ku tambetin 4 aña di eksistensia.Señora Martinez a informáku deseo grandi for di inisio

di su galeria na Kòrsou,awor mas ku nunka, ta dipor bende produktonanprodusí na Kòrsou trahá paartesanonan yu di Kòrsouòf ku a lo ménos di arte-sanonan ku ta biba i trahana Kòrsou.“E idea di un evento, kufinalmente a bira MpEA, taunu ku a nase i tin basta añata biba serka mi komo kumi no tabata haña hopi pro-veedó di Kòrsou i ku tabataofresé e produktonan ku mita deseá. Na hopi okashonmi mester a manda pidiartesanonan di Venezuelai otro islanan den Karibe

pa traha produktonan pariba mi enkargo pa mi por bende den mi tayer. Esakino tabata algu ku mi gustahasi. Lo mi a preferá dipor a ofresé produktonanku ta representá kultura diKòrsou trahá pa yunan diKòrsou. Mi tabata tin e in-kietut ei i alabes tabata risibíhopi señal di inkietut serkaartesanonan di Kòrsou kunan e.o tabata deseá di por tin mihó téknika pa traha imas fasilidat pa traha.”

Kolaborashon a dunafruta

Señora Martinez a siguikonta ku en bista di e in-kietut a surgi serka dje eidea di trese for di Venezu-ela i Colombia artesanonanmaestro, ku no solamenteta artesanonan, pero kualabes tin empresananestablesé i ku a organisánan mes i logra fasilidat-nan di nan gobièrnunan papor operá nan negoshi diforma efisiente. “E konose-mentu i eksperensha ku eartesanonan aki tin, tantuden nan arte komo na tra-bou komo empresario, mi

tabata deseá ku nan por akompartí ku artesanonan diKòrsou. Ora mi a kuminsáhaña respaldo di Kámaradi Komèrsio, den personadi señora Vanessa Toré,ku mesora tabatin orea pami idea i inkietut, e ideaa kuminsá haña forma.Despues ku Korpodeko iInnovatie Centrum Cura-çao tambe a hinka nanskouder bou di e inisiati-va, e proyekto a kristalisái bira Marshe di Empresa-rio Artesanal. Mi a aserkaKámara di Komèrsio papromé biaha na mei e añaaki i despues di 6 luna dipreparashon intenso nos alogra realisá e evento aki dikua mi ta hopi orguyoso paloke ta su resultado.”

Interes a surpasá turekspektativa

Señora Martinez a bisa kue ta kontentu i hopi satis-fecho despues di a trahahopi ora, dia i luna riba eproyekto, pasobra final di

kuenta a logra realisá eevento ku a surpasá tur nanespektativanan di un formahopi positivo. “Nos a pensadi haña mas o ménos shenpartisipante, pero nos asurpasá sinkushen partisi-pante. Esei a pone ku mes-ter a improvisá ku tempui material pa por a kumpliku e interes i demanda ku

tabata asina grandi. Prin-sipalmente pa e workshop-nan nos a keda haña mas

i mas hende i hasta tabatatin hende ku no a registráadelantá ku nos mester adefroudá, pasobra no taba-ta responsabel pa tumamas hende komo ku espa-sio i material tabata limitá.”

Fuente pa resiklaheSeñora Martinez a infor-má ku a repartí e tayernanden kuater ramo pa trahamas dirigí riba e gruponanenfoke. ‘Asina ei mes taba-tin hende ku kier a bishitátur e tayernan, pero na-

turalmente esei no tabataposibel. Ta un muestra si dikuantu entusiasmo tin serkanos hendenan pa siña masden e diferente ramonan.Mi por menshoná ku e.o.pa e tayernan di serámikanos a trese un mama, yui nietu for di Venezuela kuta tres generashon ku ta

traha komo artesanonanden forma di un empresafamiliar. Nan no solamentea trese nan konosementukon pa traha obranan diserámika, pero tambe naneksperensia komo empre-sarionan. Ademas nan tamuestra bibu di empresa-rionan hende muhé ku unempresa ku ta operá komo

negoshi di famia.”Mas aleu señora Martineza informá ku tabatin unmaestra ku e.o. a siña noshendenan lokal kon trahaobranan di glas. “Esaki tahopi interesante sigur sitene na kuenta kuantu glasta tira afó aki na Kòrsou.Si nos hendenan por trahaobranan di glas ku nanta resiklá, ni maske ta naeskala chikí, nan tambe taduna un aporte na resikláglas i kuida nos medio-ambiente. Tambe ta bal lapena menshoná ku nostabatin dos señora maes-tra di Tachira ku ta traha

pòpchinan Afrikano, tambetrahá di material di resiklá,i ku mi mester bisa ku nantayer a haña masha bonakohida mes.”

Kreatividat ku enfokeekonómiko

Señora Martinez a splikaku artesania ta e forma di

ekspresá kultura di un paisòf sierto parti di un pais.“Artesania ta un ekspre-shon di un pueblo: e taalgu hustamente di un sitio.Ta piesanan trahá na manusando produktonan na-tural. Ta traha e obranankomo piesanan individualòf hopi biaha den forma diun seri. Te na ora mes kuhasi uso di mashin, esakita mínimo. Prinsipal ta ehende su kreatividat i kon eta ekspresá esei den e lokee por traha ku su mannan.Artesania no ta un indus-tria ku bo ta laga mashin-nan traha produktonan namasa. Kada piesa tin suatenshon spesífiko. Hendeta traha artesania a basedi su kreatividat i su man-nan i e proseso ta alguku por dura hopi ora, tinbiaha hasta hopi dia. Tap’esei e konsumidó mes-ter komprendé ku e ta salimas kostoso ku algu kumashin(nan) a reprodusína kantidat. E idea finalmester ta ku e kreatividatdi e hende tin un enfokeekonómiko. Pa medio dikreatividat di e hende e

mester tin un entrada pakubri su gastunan pa por produsí, pero tambe ku epor perkurá pa su mes i sufamia; pues, pa e produk-shon proveé un entrada.Artesania ta un fuente idealdi trabou pa hendenan kuta na kas, manera hopimama. Asina ei nan por traha na kas i tira un bistariba nan yunan i hasta invo-lukrá nan yunan di formaku nan tambe ta siña e artei siña produsí i gana algu. Eta un fuente di trabou idealtambe pa hendenan ku notabatin akseso pa sigui unestudio avansá, pero tin undon ku kua nan por sostenénan mes. Hasta hendenanku estudionan avansá denotro ramo ta skohe pa hasiartesania si e ta algu kunan gusta hasi i por ganaun entrada for di dje.”

Uso di produktonannatural

Den artesania e produk-tonan ta traha ku produktonatural (di 90 pa 100% emateria prima ta bin di natu-ralesa), señora Martineza splika. Pa arte-plástikota usa kosnan ku a trahaden industria. “Ta harma unpiesa ku e materialnan aki.Un artista plástiko ta pro-dusí un obra úniko, mién-tras un artesano hopi biahata traha obranan den formadi seri. Hopi biaha obranandi un artesano ta obrananchikí di kua e preis ta mas

aksesibel. Ta produsí obradi man ku material indus-trial, pero esaki ta rekeríkreatividat tambe.”

MpEA un eksperensiapositivo

Pa klousura señora Marti-nez ta bisa ku e ta spera kupor organisá mas Marshedi Empresario Artesanal,pasobra esun promé a mus-tra ku tin hopi interes serkanos hendenan pa siña mastantu posibel. “E tabataun eksperensia inkreibel.Nos ta hopi agradesido kuKámara di Komèrsio a hasiposibel ku e partisipantenanpor a akudí grátis na e char-la i tayernan i a kubri gastudi material i diferente hèr-mènt ku tabata nesesario pae tayernan por a tuma lugá.E profesornan tambe ta hopisatisfecho i lo ke regresápa pasa konosementu diotro téknika pa hendenandi Kòrsou. Tambe nos keyega na e fase den kuata prepará nos hendenanlokal di forma ku nan mespor kuminsá duna tayer itraspasá nan konosementupa otro hende di Kòrsou.”

Señora Iliana Martinez ta propietario di e Galeria Arte Avila.

E ta e persona ku huntu ku Kámara di Komèrsio a tuma

e inisiativa pa organisá un evento artesanal ku a bira e

Marshe di Empresario Artesanal 2010 (MpEA) ku a tuma lugá

na World Trade Center Curaçao durante e dianan 28 pa 30 diòktober último. E evento aki a bira posibel tambe danki na un

kolaborashon estrecho ku Innovatie Centrum Curaçao i Korpodeko.

Pa: Farley I. Lourens

Iliana Martinez di Colombiana apertura.

Basta hende a bin atmirá i kumpra e produktonan ku e

artesanonan a eksponé den e sala grandi di WTC.

“E idea final mester ta ku e kreatividat

di e hende tin un enfoke ekonómiko”

Page 10: Empresa Chiki November 2010

8/7/2019 Empresa Chiki November 2010

http://slidepdf.com/reader/full/empresa-chiki-november-2010 10/20

1010

Clara Medina, hefe di delegashon di Colombia:

Kada produkto di La Guajira tin un historia El a bisa ku nan komoKámara di Komèrsio di LaGuajira nan ta satisfecho dipor a partisipá. E ta hañae tipo di organisashon aki

satisfaktorio, pasobra mes-ter duna importansia naartesano i ta un forma painsentivá e hendenan kuta kere den e empresa aki.

Hopi interesClara Medina ta mashasatisfecho pa e presensiadi hopi hende na e Marshe.E ta kontentu ku e hen-denan ta masha interesápa siña téknikanan i asinamehorá e produktonan kuta traha n’e. Kámara diKomèrsio di la Guajira takustumbrá pa partisipá nae tipo di eventonan akina nivel nashonal i inter-nashonal. Nan a yega dibini den mishon komersiali nan tin e tipo di téknika kuta traha hamaka ku no por siña den dos dia, pasobrata produktonan artesanalkultural ku ta siña e muhé-

nan ‘tehedor’ di e komuni-dat Guajira. Ta algu ku nanta siña for di chikí kaminda

e wela ta pasa e sabiduriapa e mama i e mama tapas’é pa su yu.

E produktonan ku repre-sentantenan di e suidat akia trese durante e Marshepa Empresario Artesanalta entre otro tas, faha,estuche i hamaka i ku nanta realisá den por lo mínimoun pa dos siman. E hama-ka nan ta traha asta den 4luna. P’esei, segun ClaraMedina, ta masha difísil pasiña e téknika aki den unòf dos dia. Loke nan a hasita konta e téknika ku nanta usa. Kada tas ku nantraha tin un historia su tras,loke ta masha diferente for di e tayer ku esnan di Ve-nezuela ta hasi dor di siñatraha ku mosaiko òf pòpchidi palu.

Expo GuajiraExpo Guajira, segun ClaraMedina, ta keda realisá naLa Guajira i ta organisápa e Kámara di Komèr-

sio i gobièrnu di e suidataki huntu ku empresananprivá. Na 2011 lo ta e di-11feria i lo ta un plaser parisibí un delegashon diKòrsou na e feria aki. El abisa di ta spera di por tinun interkambio mas fuerteku Kòrsou pa por tin hendeaki tambe partisipá na eferia na La Guajira.

Relashon ku KòrsouE Kámara di Komèrsio diLa Guajira ku esun di Kòr-sou tin un relashon mashaestrecho ku nan a forma 4aña pasá durante un even-to ku e Kámara di Komèr-sio na Bogotá a organisá.For di e tempu ei La Gua-jira i Kòrsou tin kontaktopermanente ku otro. For die tempu ei nan sa tambe

Un di e suidatnan Kolombiano, La Guajira, a keda representá na e

Marshe pa Empresario Artesanal. Un grupo enkabesá pa señora

Clara Medina a representá Kámara di Komèrsio di La Guajira. Clara

Medina tabata na Kòrsou na yüni último kaba den un mishon komersial i

awor e tabat’ei ku empresarionan artesanal for di e suidat ya menshoná.

Clara Medina

página 18 >>>>

Kon pa yega na sistemanan di

penshun duradero

Eksitoso di Sinku Pensioen & Bedrijvendag di Fatum

E di sinku Pensioen & Bedrijvendag di Fatum, ku atuma lugá djabièrnè 4 di yüni na Hyatt Regency Curaçao, tabata un éksito rotundo. Tabatin dier-ente oradónan invitá ku a trata prinsipalmente etópiko di penshun i a papia di ormanan pa yegana sistemanan di penshun duradero.

Futuro di penshun i menasananElma Bos, di Buck Consultants N.V., a duna unpresentashon riba durabilidat di e sistema ak-tual di penshun na Kòrsou, tantu pa AOV, komopenshun(nan) adishonal. Tambe el a papia tokantemenasanan ku ta biniendo den nos direkshon ku tadifkultá fnansiamentu e sistema aktual di penshundi behes i ku meresé mas atenshon manera; des-mantelashon di Antia Hulandes, konsekuensianandi e krísis fnansiero i di bahamentu di interes.Alabes el a papia tokante e konsekuensianan di‘vergrijzing’. “Si nos no tuma medidanan strukturalawor dentro di masa poko no por paga AOV mas,” sra. Bos a alertá.

Konsekuensianan di krisis fnansiero riba penshunJoke Verbaan, di ‘De Hoop’ na Hulanda, a dunaesnan presente den sala un mihó bista di e situ-ashon di penshun na Hulanda. Verbaan a kontakiko segun su punto di bista Hulanda a hasi bon

relashoná ku e krísis fnansiero i kiko no. Tambe elmustra riba e loke ku Kòrsou no mester kopia sinmas.

‘Vergrijzing’ den KaribeAtab Ali, miembro di e Team Ehekutivo di Guard-ian Lie, a trata e konsekuensianan (fnansiero) ku‘vergrijzing’ tin riba seguridat sosial. Ali a inormáku e ‘aging polulation syndrom’ a yega Karibetambe ku su konsekuensianan fnansiero riba nossistema di seguridat sosial.

Hende ta biba mas largu i ménos yu ta nase“Adultonan awendia ta biba mas largu komo kukuido médiko a mehorá i tambe ta biba segunsistemanan mas salú, pero tambe ta un hecho kuménos mucha ta nase. Ménos mucha ta nifká kuménos hende ta bai traha. Mester paga mas pens-hun, miéntras ku ménos hende ta traha. “E relashonta or di balansa i nos no por sigui mantené esakihopi tempu mas,”Ali a inormá.

“The Curaçao Age Tsunami”Steven Martina, di Fatum Curaçao, a duna un pre-sentashon titulá “The Curaçao Age Tsunami”, denkua e tambe a papia di retonan ku Kòrsou tin sudilanti i ku mester atendé.

“Nos ta biba mas largu i mas salú, i esei tin kon-sekuensia riba dierente aspekto; e.o. nos seguri-dat sosial. Kon nos lo por prepará nos mes? Konnos lo por duna kontenido na nos uturo? Si nos notuma medida lo mester oumentá prima pa penshundi behes tres biaha mas tantu di e loke e ta awor-akí. Nos mester sigui hasi hende mas konsiente die situashon. Partneran sosial, huntu ku gobièrnu iinstansianan di seguro, ta hunga un ròl importanteden esaki. Mester krea un ‘mindset’ kolektivo serkatur grupo di interes den nos komunidat, manera;gobièrnu, trahadó, dunadó di trabou, i otro ‘stake-holder’.”

Riba e mesun a tuma lugá tambe e di tres FatumBest in Business Award 2010.

Pa mas inormashon tokante

Dia di Penshun i Empresa i tambe Fatum Best inBusiness Award 2010 bishitá:

www.atum.an

Page 11: Empresa Chiki November 2010

8/7/2019 Empresa Chiki November 2010

http://slidepdf.com/reader/full/empresa-chiki-november-2010 11/20

Esei no ta nifiká ku no tinartesanonan lokal. Al kon-

trali, pa Kámara di Komèr-sio, eventonan grandi,manera e Caribbean Giftand Craft Show ku a tumalugá na Barbados na 2005a hiba nos mes artesano-nan leu den sentido ku nan

a usa tur nan kreatividatpa mustra kiko nan por. Na

2007 ora ku nos isla tabataanfitrion di e evento, ku tahopi grandi den Karibe, por a mira kuantu hende lokal iinternashonal a ekspresáinteres den tur loke ta dinos. Esei ta algu ku ta balla pena, pasobra Kòrsou ahaña e eksposishon.

Ambiente adekuáVanessa Toré di Kámara diKomèrsio a splika ku nosisla tin e potensial pa yega

leu den e sektor kreativo panos yega na un ekonomia

ku potensialnan den e áreaaki. Señora Toré a enfatisáku e evento riba su mesta marka e promé pasokaminda ekspertonan,gobièrnu i sektor priválo para ketu na e tema iyega asina na interkam-bio di informashon yega nakompromiso i instrumen-tonan pa krea un ambienteadekuá pa desaroyá e sek-tor. “Mi ta kere ku tur kos takeda na nos mes. Den mi

eksperensha aki na Káma-ra di Komèrsio mi sa tin eoportunidat di biaha hopipa trabou i kada biaha bomes por hasi komparashonku loke nos hendenan mespor riba merkado lokal iinternashonal.

Interkambio

Marshe pa EmpresarioArtesanal tabata e plata-

forma pa nos hendenanpapia, mira i hasi tur sortodi interkambio ku kadaun di e ekspertonan dennos region den e áreananmenshoná. Tantu gobièr-nu komo sektor privá tauni pa desaroyo di arte-sania riba nos isla hañae oportunidat pa e krese ibira grandi. Nos mes por hasi hopi manera ku nos

hendenan lokal a presentákombiná ku ekspertonan

djafó, ma mira ku nos por hasi masha hopi”, asinaseñora Toré a sigui splika.Esnan ku a partisipá por a buska informashonamplio den diferente áreadi manera ku nan por dis-idí kon leu nan por siguíku nan empresa sea ku tapa ekspandé òf pa buskamerkadonan nobo i astabuska fiansa chikí ku nanpor siguí desaroyá.

Vanessa ToréKámara di Komèrsio

[email protected]

Telefon: 461-3918 

SAVE 

60 min

Minutes EXTRAMinutes

TOTALMinutes

SMSMonthly

Plan

120 min

240 min

420 min

660 min

1200 min

60

120

240

420

660

1200

25 SMS

50 SMS

75 SMS

75 SMS

100 SMS

100 SMS

Naf. 30,-

Naf. 50,-

Naf. 85,-

Naf. 130.-

Naf. 200,-

Naf. 360,-minutes

minutes

minutes

minutes

minutes

minutes120

240

480

840

1320

2400minutes

minutes

minutes

minutes

minutes

minutes

NEW Digicel

with the

Postpaid Plans

 

,  , 

1111

Marshe Empresario Artesanal 2010 a mustra ku:

Nos mes hendenan tin e potensialpa krese den área di obra di man

Marshe pa Empresario Artesanal tabata grandi e aña aki. Kámara

di Komèrsio a uni forsa ku diferente instansha den e mundudi komèrsio i inovashon di komèrsio pa trese ekspertonan

di Colombia i Venezuela pa tene eksposishonnan i duna tayernan

na nos hendenan lokal. Durante vários aña nos isla a konosé benta

i eksposishon di tur sorto di artesania, ménos esun di nos mes.

  Riba kombinashon di foto por mira ediferente artefaktonan ku tabatin na Marshe

pa Empresario Artesanal.

Page 12: Empresa Chiki November 2010

8/7/2019 Empresa Chiki November 2010

http://slidepdf.com/reader/full/empresa-chiki-november-2010 12/20

1212

Javier Samson, Direktor InnovatieCentrum Curaçao

Usa toke personal pa bo hasidiferensia den produkto artesanal

Tin idea ku e artista Vene-solano por ehèmpel ta usakuminsando den bario,serka nan bisiñanan, pamira si tin interes pa nan.Nan ta kuminsá fula teraserka nan famia i nan ami-gunan pa spera un reak-shon sinsero riba e produk-to ku nan ke kuminsá kuné.Hopi biaha nan ta bai naferia i eksposishonnan ipone algun di nan produk-tonan na bista pa mira ereakshon ku nan ta haña,promé ku nan bai dengrandi.

Esei ta e formanan ku nanta apliká pa mira ora botin un idea, kon e resep-

shon di dje ta. Traha algu,modifik’é te ora e masa,esta mayoria di e hende-nan, ta gust’é. Asina ta wakkon e idea ta kana i amigu-nan ta gust’é, e famianana gust’é, e pa e kana bonna eksposishon – e oraei numa nan ta bai siguidesaroyá e produkto masaleu.

Javier Samson a siguisplika ku e artesania akuminsá hopi aña pasá. Tafor di tempu di Chinesnan,algun shen aña pasá, akuminsá kuné. E Chines

tabata enfoká hopi ribakos pa yuda e bida dia-rio, manera un baki di klei,paña pa tapa kos, algupa tapa friu, etc. Espe-sialmente e indígenonanna Perú tabata hasi eseitambe.Último añanan por mira eartesania a bira algu paadorno. Bo ta kumpra alguleuk di Kòrsou pa dòrnaden kas. Pero tambe por nota último añanan ku e

artesania a bira algu útil,esta algu pa usa mane-ra un kòrtina òf algu patapa solo. Si bo ke alguúniko den bo kas ku ta unadorno i e ta útil, e por takostoso. E moveshon tabayendo masha bon dene direkshon aki. Por mirapañanan ku ta bin dilanti iesaki ta indiká e enfoke kutin pa no solamente e ta unadorno, pero tambe alguútil pa e kliente por usa.

Konosé bo klienteTambe e empresario mes-ter sa ken ta su kliente.Si ta un artesano ku taenfoká riba turista mester sa kiko e turista Europeota gusta, su kolónan i esundi Merka i Latino Amérikaku den e kaso aki ta gustakolónan mas briante. Kisase Europeo ta gusta kosmas chikí i e Merikano tapreferá kos grandi. Mes-

ter satisfasé e kliente ditur nashon. Ta kos ku eartesano tin di tene kuentakuné pa komersialisá suidea. Un artesano ku kehasi su mes empresa mes-ter sa ku ta un negoshi etin i e no ta solamente unartista ku ta hasi kos leuk.

Hopi parse otroUltimo añanan por riparáden artesania hopi kos taparse otro. Segun Javier 

Samson, si bo bai afó bo taripará ku e artesania parseotro i esei ta dor ku e arte-sano sa ku tin kos ta bendehopi, pero esaki ta pèrdèsu toke si e ta práktika-mente igual na otro. P’eseimester yega un kamindaku ounke nan por parseotro, e produkto ei tin etoke personal di e artistaku a trah’é. E produkto,ounke e parse otro, e tindiferente karakter i p’esei e

parti inovativo den esaki taimportante.

InovashonInovashon ta bon pa kreamerkado nobo pasobra sihasi meskos ta di e mesunbolo ta keda kome i no tinnada nobo.

Pa lanta un negoshi dikualke tipo di produkto, tinsierto kos ku tin di hasi,

kual sea e negoshi ta. Tinsierto kos ku tur tin di hasii esei ta:• idea bon deliñá.• Hasi investigashon, i

wak si e idea ta bon.• I ora mira ku e idea ta

bendibel,• e ora ei ta bai na e plan

di negoshi.• finalmente lanta e

negoshi.

Segun Javier Samson, unnegoshante di hopi aña talanta su negoshi mesora,pero e empresario nobo sitin di pasa e tres fasenanaki promé. Ta importantetambe ora ta bai lantaun negoshi, pa wak kuanesesidat ta bai yena ribamerkado. Por ehèmpel, sita bai lanta un diskotèk,e nesesidat ta dibertishon.ICC por yuda den e tresfasenan ei. ICC ta konsen-trá solamente riba negoshiinovativo.

Sostené e artesanoPa loke ta e Marshe paEmpresario Artesanal,Javier Samson a bisa kumayoria di e tayernan di

trabou tabata yen i esaki taindiká ku e entusiasmo tagrandi. Pa medio di esakinan lo bai buska interesa-donan ku entusiasmo i sos-tené nan pa nan por lantanan negoshi den artesania.Esaki, segun Javier Sam-son, ta un di nan metanan.

S

entro pa Inovashon Kòrsou (ICC) ta un di e partnernan den

organisashon di e Marshe pa Empresario Artesanal ku organisá

na òktober último. Direktor di ICC Javier Samson a splika ku el aentrevistá algun artesano pa e haña un mihó idea spesífiko di e sektor 

aki i kon por komersialisá e ideanan aki. Tin algun kos spesífiko ku komo

artesano bo tin di tene kuenta kuné. Por ehèmpel, e artesano ta un artista ku

tin di realisá ku e mester bini ku algu riba merkado ku otronan ke kumpra.

Javier Samson ku hóbennan

Javier Samson di ICC 

Javier Samon durante presentashon.

Page 13: Empresa Chiki November 2010

8/7/2019 Empresa Chiki November 2010

http://slidepdf.com/reader/full/empresa-chiki-november-2010 13/20

Drs Fiona Curie Departamentu pa Asuntunan Ekonómiko:

Kòrsou tin hopi potensial pa forma merkado di artesania 

Kiko ta Artesania

Un di e promé konsep-tonan importante di artesa-

nia ta ku aki no ta trata dimateria prima ni duraderoku ta produsí na man òf kuyudansa di sierto hèrmènt.Ta produkshonnan ku talimitá i ku tin un enfoke ribautilidat kultural i artístiko,segun UNIESCO. Artesa-nia ta entre otro obranankultural/tradishonal, reli-gioso, simbóliko, dekora-tivo i chikitu. E artesano tinkapasidat pa krea arte kufaktornan funshonal òf paunu duradero na man òf ku hèrmènt. Tin artistanantambe ku ta traha den eárea di arte visual i nanta enfoká riba tur loke tindi haber ku kreatividat iestétika.

RetonanNo tin dato riba produk-shon di artesania sea kue ta pa negoshi, kantidatdi obra produsí, artesano iprodukto i kon leu e obrerota envolví den produkshon.Esnan ku ta traha den esektor aki ta e empresa-

rio ku ta haña yudansa difamia i amigunan i e por konta ku sosten di bolun-tario, penshonado, perso-nanan ku ta traha partaimi/òf esnan ku ta traha dene sektor informal.Artesania no ta abilidatmanual ni tampoko produk-tonan industrial, segun drs.Curie. Obranan di man òf di abilidat manual ta hasiuso di patronchi kreativi-dat propio i produkshon-

nan industrial ta masal, viadi mashin manera sa ta ekaso di produktonan for diChina.

Material ku ta usaArtesania ta entre otro flèk-tu makutu, obra di mandi kueru, obra di palu,kerámika, batik/tela, obradi metal, pòpchi, obra diklei i prenda. Si kompará

esaki ku arte visual nos tamira diseño di moda, multi-media, eskultura etc. Kadapais tin nan propio produk-to outéntiko. Na Kòrsou tinmateria prima lokal ku nota kostoso i ku por hasi usodi dje. Algun ehèmpel takalbas, koko, rama koko,

klei, djuku, korant, pipitadi fruta, kadushi, palu dimahòk etc. ku por usa.Segun drs. Curie, ora ku taanalisá e produkto, mester sondia tambe e merkado ichèk e diseño propio i kikota e balor agregá na esaki.Nòmber di produkto mes-ter tin su etikèt propio i ku einskripshon ku e ta produsílokalmente. E empake di eprodukto mester ta dekora-tivo kumpliendo ku kondi-

shonnan ku por eksportáesaki si ta nesesario.

FormashonNo tin un skol na Kòrsoukaminda un hende por bira artesano òf haña òf 

siña abilidatnan artesanal.Segun drs. Curie, hopidi e téknikanan di ántes

no t’ei mas i asina nosherensia kultural ta baipèrdí. Tin diferente kursoprivá na diferente nivel kuta bai pèrdí i tin diferentenivel di sertifikashon irekonosimentu. E artesanono konosé su merkadodi e forma aki. Ribanivel internashonal tinorganisashonnan, maneraCCDI ku ta un organisashon

1313

  Drs. Fiona Curie huntu ku e direktor kultural di konsulado di Venezuela; aki nan ta duna lès di idioma,

músika i ‘fashion design’.

A

rtesania ta tur loke ta produktonan produsí ku materia prima

duradero na man òf ku sierto hèrmènt. Durante Marshe di

Empresario Artesanal ku a tuma lugá na òktober último, drs.Fiona Curie di Departamentu di Asuntunan Ekonómiko a hasi un

presentashon basta variá den kua el a ilustrá posibilidatnan den

e mundu di artesania lokal i su retonan. Durante su presentashon

el a ilustrá tambe kon por yega na produktonan outéntiko i e

balor di merkadeo pa yega na merkadonan internashonal.

página 18 >>>>

Page 14: Empresa Chiki November 2010

8/7/2019 Empresa Chiki November 2010

http://slidepdf.com/reader/full/empresa-chiki-november-2010 14/20

B2B TV: un programa ku konseho i guia pa empresario di eksistente i di futuro

E promé instansia ta MADURO & CURIEL’SBANK N.V. ku ta e patrosinadó prinsipal diB2B TV, ku entre otro su departamentu spe-sialisá pa Empresa Chikí i Mediano ‘SmallBusiness Unit’. Maduro & Curiel’s Bank ya pahopi dékada tin un kompromiso ku empresa-rio chikí di Kòrsou mirando nan importansiapa desaroyo di nos ekonomia i nos komu-nidat. Dor di esaki MCB su Small BusinessUnit ta ekipá no solamente pa yuda tur empresario ku nan nesesidatnan finansieropero e ta ofresé tambe un kantidat di mediodi informashon balioso, manera nan Skinadi Empresario, diferente foyeto informativoi nan wèpsait www.mcb-bank.com/empresa-chiki pa asina por eduká i sostené e sektor di empresa chikí.

Patrosinando e programa B2B TV Bo BankoAmigu un biaha mas a kontribuí na desaroyodi (futuro) empresarionan. MCB su SmallBusiness Unit ta konsistí di account manag-ers ku hopi eksperensia i kapasitá pa guia tur persona ku tin e ambishon pa bira empresa-rio i tambe por yuda ku preparashon di nanplan di negoshi. Tambe e departamentu akia diseñá diferente produkto i servisio spesia-lisá pa e sektor tan importante aki, maneraGranito, Fiansa Konsiente i Professional

Plan. Granito ta un mikro fiansa te un mon-tante máksimo di 5000 florin speshalmentepa yuda empresario chikí finansiá kapital ditrabou, kompra di ekipo òf ekspanshon. Fian-sa Konsiente ta un fiansa bèrdè pa enkurasháempresarionan pa hasi invershonnan kuta yuda nan funshoná mas efisientemente,redusí gastu i alabes ta na benefisio di nosmedio ambiente. E Professional Plan ta kon-sistí di un pakete ku kondishonnan atraktivopa yuda profeshonalnan, manera por ehèm-pel doktor, abogado, dentista, akountent etc.kuminsá ku nan propio kantor.Pa mas informashon por tuma kontakto ku MCB su Small Business Unit na 466-1241 òf bishitá nan libremente na Plaza Jojo Correa2-4 durante oranan di ofisina.

E di dos instansia ta VAN DE LAARSCHOT& ASSOCIATES kual ta un bufete di abo-gado ku un trayektoria di mas ku 30 aña. Ebufete a kuminsá na ‘s-Hertogenbosch naHulanda na 1976. Despues na 1984 abogadoi fundadó Paul van de Laarschot a disidí dibini su dushi isla Kòrsou bèk i sigui ku su

bufete di abogado na Kòrsou.

Van de Laarschot & Associates ta ofresékonseho i guia legal den diferente área di lei;esaki ta konta tantu pa konseho i guia pafódi korte komo den korte. Un empresario denbida diario por hañ’é konfrontá ku diferenteaspektonan legal den kua e por tin mester di konseho hurídiko. E área hurídiko ta hopiamplio. Aki bou ta menshoná un par di e hopiservisionan konkreto ku Van de Laarschot &Associates por ofresé un empresario.• Kontrato: Traha kontrato i evaluá kontra-

tonan ya eksistente riba diferente área.Por ehèmpel: kompra i benta di kas òf edifisio, kontrato entre akshonistanan,kontrato di hür, kontrato di kobransa,kondishonnan general (algemene voor-waarden).

• Lei di Laboral: Trahamentu di kontratolaboral. Duna konseho i guia ora ke kibraun kontrato laboral, trahamentu di regla-mentu pa personal.

• Propiedat Intelektual: Konseho ribatereno di propiedat intelektual. Servisiodi registrashon di Marka na Bureau Intel-lectuele Eigendom.

• Lei ku ta konserní kompania: Konsehona empresario, miembronan di huntadi komisario i otro interesadonan den ekompania pa loke ta nan derechi i obli-gashonnan basá riba buki 2 di KódigoSivil.

Bankarota: Abogadonan di e bufete taaktua regularmente komo ‘curator’ denkaso di bankarota. Basá riba nan eksper-tisio riba e tereno aki nan por guia kom-panianan ku ta den problema finansiero.Ki paso legal pa tuma òf ki paso legal nomester tuma pa evitá ku e kompania baifayit òf pa si e kompania bai fayit mes,evitá mas tantu posibel ku e gerensiata bira personalmente responsabel padebenan di e kompania.

Niun empresario no a kuminsá grandi. Tur a kuminsá chikitu, krese bira mediano idespues grandi. Un kresementu duradero tasolamente posibel ora ku for di tempran eempresario tin su konseheronan ku ta yud’éi eduk’é pa e tuma e desishonnan legalkorekto. Van de Laarschot & Associates ke

duna un man ku esaki. B2B TV ta un maneraatraktivo pa por komuniká ku e empresario-nan. P’esei Van de Laarschot & Associates adisidí di partisipá.Pa mas informashon tuma kontakto na tele-fon 461 67 44 òf chèk e wèpsait: www.vdlaarschot.com

Por último ACC & PARTNERS ku den superiodo korto di eksistensia a prueba su mesi a gana konfiansa di su klientenan ku takonsistí di empresa i empresarionan respetáden nos komunidat. Esaki a bira posibel dor di presta un servisio di kalidat, enfoká riba enesesidatnan spesífiko di e kliente i mantenéun komunikashon ku ta semper aksesibel itransparente.Nan servisionan ta enserá entre otro oudi-toria di estado finansiero, mantené atmi-nistrashon finansiero i kompilá estado finan-siero, duna konseho i asistensha riba terenofinansiero manera traha plan di empresa,apliká i negoshá krédito finansiero, analisái asistí den posibel invershonnan. Tambenan ta mantené relashonnan stratégiko kuekspertonan riba tereno fiskal i teknologia dikòmpiuter pa di e manera aki por brinda eservisionan aki nan kliente i interesadonan.

ACC & PARTNERS ta haña e proyektoB2B TV unu hopi bon i útil pa motibu ku eta konektá empresanan ku profeshonalnanku por asistí e empresario na solushoná suproblemanan y nesesidatnan na un formadirekto i práktiko. Ta p’esei nan a disidí napartisipá na e proyekto.Pa mas informashon tuma kontakto ku señor Anthony Cijntje na telefon 4636162 òf email:[email protected] E tim di B2B TV ta enkabesá pa Angelo

Ludowika di InnovatieCentrum Curaçao ita reforsá pa Nohraya Godfried i e duo diFreshlab, June Oehlers i Tessa Fleming.B2B TV lo keda transmití for di djaluna 22di novèmber  2010 9.30 PM na kanal 8 i9 di TeleCuraçao i tambe na Hulanda viaRTV-7. E siguiente episodio di B2B TV lotransmití Djaluna 6 di desèmber  2010 ribamesun orario. Kòrda sigui e desaroyonanvia medionan di komunikashon i “like” Busi-ness 2 Business TV via nos facebook: www.facebook.com/b2btv òf wèpsait: www.mkbad-viescuracao.com

Pa mas informashon i partisipashon denBusiness2BusinessTV por tuma kontaktodirektamente ku señor Angelo Ludowika.

InnovatieCentrum CuraçaoTelefon: 737-1360 

Faks: 737-1491E-mail: [email protected]

Parke Industrial na Brievengat F-1P.O. Box 4267 

D

en e artíkulo anterior nos a enfoká riba e di kontenido di e programá

Business2Business TV. Den e edishon aki nos lo pone atenshon riba kada un

eksperto i e negoshi òf instansia ku nan ta representá den e programa B2B TV.

1414

Page 15: Empresa Chiki November 2010

8/7/2019 Empresa Chiki November 2010

http://slidepdf.com/reader/full/empresa-chiki-november-2010 15/20

1515

OLPC Proyekto Piloto

Kiko ta OLPC?

Na promé bista e porta ta mustra manera unkos di hunga, pero esaki no ta e kaso. OLPC(One Laptop Per  Child) ta un laptop diseñáspeshalmente pa mucha den e promé fase dienseñansa. E ta un hèrmènt teknológiko ku taun rekurso edukativo, pasobra e ta:• un buki sin papel• un biblioteka ku konstantemente ta kre-

siendo• Un laboratorio portátil• Un korant òf revista• Un kámara digital• Un parke pa mucha ku ta seif i edukativo• Un set di instrumento musikal.

OLPC tin diferente kalidat manera:• Kompakto (chikitu)• Fofo (tiki na peso)• Fuerte (no ta kibra fásil)• Efisiente ku energia

Loke ta hasi e laptop aki úniko ta ku e ta ‘OpenSource’, i e ‘software’ ku ta bin riba dje ta kom-pletamente grátis. Kompará ku otro laptop, bomester kumpra software adishonal pa por hasiuso di dje. E laptop di OLPC ta bini ku su ‘wordprocessor’ i ku diferente software edukativo.Ata un par di ehèmpel:• Distance, pa midi distansha entre dos lap-

top usando zonido• Clock, pa siña lesa oloshi• Reader, pa lesa buki• Scalesboard, pa siña tokante peso i balan-

sa• Scratch, pa siña traha programa interaktivo

ku zonido, imágen, teksto i grabashon.Asina tin hopi mas di e ‘software’ edukativoriba e laptop.

Wireless Mesh Network Otro aspekto di OLPC ta ku e ta usa un siste-ma di ‘wireless’ ku ta úniko ku yama ‘WirelessMesh Network’.E sistema di mesh ta duna e posibilidat kusi den un grupo di laptop un di nan no por konektá ku e Internet, pasobra e ta muchu leupa motibu ku e ta den un ‘mesh network’, e por konektá ku Internet tòg via un otro laptop.

E imágen ta ilustrá kon e ‘Wireless Mesh Net-work’ ta funshoná. Laptop 1, 2, 3 ku 4 no tinkonekshon dirèkt ku Internet (e mundu riba eplachi ta simbolisá Internet).

E ‘Mesh Network’ ta duna e OLPC e posibilidatpa komuniká ku otro OLPC sin tin mester diun konekshon na Internet. Pues, dos òf masmucha por traha nan tareanan huntu, òf ‘chat’ku otro sin ku nan mester di hasi uso di Inter-net.

Proyekto PilotoNa e momentunan aki tin un proyekto pilo-to ku a kuminsá. E proyekto aki ta enserá3 klas na 3 skol, un na Boneiru, Bea-trix School, un na Kòrsou, Prins BernardSchool, i un na Sint Maarten, Oranje School.E dosentenan ku ta bai usa e laptopnan a hañatraining pa asina nan sa kon pa traha kuné ikon pa traha ku e diferente programanan ku tabini ku e laptop.

Dosentenan ta hopi entusiasmá pa kuminsáusa e laptopA realisá e proyekto piloto aki danki na esfuer-so di èks minister Maurice Adriaens, ku finan-siamentu di Bureau Telecommunicatie en Posti ku spònser di Nieuwe Post NV. Otronan kutambe a invertí den e proyekto aki ta DEZ,Stimul-IT i Suares & Co.

Futuro di OLPCOLPC ta e promé ‘netbook’ riba merkado.‘Netbook’ ta un tipo di laptop ku ta chikitu, kom-pakto, fofo, barata i ku bateria ku ta dura largu(6-8 ora òf mas).

Esaki tabata e komienso di Netbook. I aworakíe ta un di e laptopnan mas usá i e motibu prin-sipal ta e echo ku e ta fofo i kompakto puesfásil pa transportá.

XO-3E siguiente laptop di OLPC lo ta un paso grandii e konsepto ta algu hopi fasinante. E ta mas un‘Tablet’ PC. Esei ta un kòmpiuter portátil, ekipáku un ‘touchscreen’.

E XO-3 ta diseñá pa ta fini, inkluí un touch-screen, i e mester konsumí ménos energia,pagabel i e mester ta traha di material ku tafavorabel pa nos medio ambiente

Laptop Magazine ta bisa ku nan ta spera eprototipo na 2011 i nan ta spera di por tin e klapa produkshon na 2012. Nan ta proyektá ku elo bai na uza mas o ménos 1 Watt na energia.Nos ta warda ansiosamente pa e modèl X0-3keda kla na 2012.

Pa mas informashon por tuma kontakto ku Stimul-IT via pòst elektróniko: [email protected] òf yama 738 6299

Page 16: Empresa Chiki November 2010

8/7/2019 Empresa Chiki November 2010

http://slidepdf.com/reader/full/empresa-chiki-november-2010 16/20

Pa “Manual Empresa Chikí”, literaturadi kalidat i tur otro informashon

komersial general, akudi serka nos

Kamará di Komèrsío i Industría di Kòrsou, Kaya J unior Salas 1, na Pietermaai of Tel. 461-3918 * Faks 461-5692 * E-mail: [email protected]

Internet: www.curacao-chamber.an

Novèmber Chocolate Show

New York – Merka,11-14 novèmber Lugá: Altman Building &

Metropolitan PavilionWebsite: www.choco-

lateshow.com

Family & HomeShopping & Experience

ExhibitionStuttgart – Alemania,

13-21 novèmber Lugá: New Stuttgart

Trade Fair CentreWebsite: www.messe-

stuttgart.de/family/ 

Desèmber 

Logipharma Asia 2010Asia’s Leading Pharma-ceutical Supply Chain &

Logistics ConferenceSingapore, 1- 2 desèm-

ber Lugá: The Hilton Singa-

poreWebsite: www.logiphar-

maasia.com

Real Estate Invest-ment World USA

Real Estate & Invest-ment Conference

New York – Merka, 1-3desèmber 

Lugá: New York Down-town Marriott

Website: www.terrap-inn.com

ExposystemsInternational Exhibition& Congress on Integrat-ed Solutions for Fairs

and EventsSão Paulo – Brazil, 1-3

desèmber Lugá: Parque AnhembiWebsite: www.exposys-

tems.com.br 

ExpoartesaniasHandicrafs Fair 

Bogotá – Colombia,7-20 desèmber Lugá: Corferias – Cen-

tro de ConvencionesWebsite: www.expo-

artesanias.com

Janüari 20112011 International

CESLas Vegas-Nevada –

Merka, 6-9 yanüariLugá: Las Vegas Con-

vention Center Website: www.cesweb.

org

Minneapolis Home &

Landscape ExpoMinneapolis – Merka,

7-16 yanüariLugá: Hubert Humprey

MetrodomeWebsite: www.home-

showcenter.com

IBS Power HomeBuilding Industry

Orlando – Merka, 12-15yanüari

Lugá: Orange CountryConvention Center 

Website: www.Builder-sShow.com/Internation-

al

FebrüariMiami Beach AntiqueJewelry & Watch ShowMiami- Florida – Merka,

3-7 febrüariLugá: Miami Beach

Convention Center Website: http://www.dmgantiqueshows.com

Art RotterdamR o t t e r d a m - H u l a n -

da,10-13 febrüariLugá: Cruise Terminal

Rotterdam

Website: http://www.artrotterdam.nl/

Valentine’s WeddingExpo

Hong Kong – China,

11-13 febrüariLugá: Hong Kong Con-

vention & ExhibitionCenter Website: http://www.

hka.com.hk/

1616

Eventonan internashonal

Website ku informashon balioso

www.businessknowhow.com

Tur informashon pa bo negoshi bou di un dak.

www.business.gov.au

E website aki ta di gobièrnu di Oustralia, pero e ta duna hopi

tep di kon hasi negoshi (ku nan).

www.homebusiness.com

Si bo ke kuminsá bo mes negoshi na kas, e website aki e ta

duna bo tep.

www.morebusiness.com

Si bo ke kuminsá bo mes negoshi, subi e website aki. Tin

hopi idea pa plan di negoshi i hopi otro teps balioso pa

kuminsá bo mes negoshi.

www.smallbizbooks.com

Riba e website aki bo por download hopi buki i revista relas-

honá ku hasimentu di negoshi.

www.websitemarketingplan.com

Bo ke traha un plan di merkadeo i bo no sa unda di kumin-

sá? E website aki ta duna bo tur informashon i hopi tep mas

pa merkadeo di bo kompania.

www.researchandmarkets.com

Si bo ke hasi un investigashon ‘research’ pa kualke idea ku

bo tin òf buska informashon mas en detaye di un estudio kubo tin ku hasi, e website aki por yuda bo kuné.

www.expovisie.nl

Si bo ke bai un eksposishon na Hulanda subi e website aki.

E ta dunabo un lista i informashon di tur e eksposishonnan

na Hulanda i bisindario.

www.curacaoinspectiontrip.com

Bo ta buskando un kas, weekendhuis òf un ofisina? E web-

site aki por yuda bo.

http://www.duurzaam-ondernemen.nl/

Awendia hende ta masha di focus riba ‘go green’. Empre-

sarionan tambe mester kuminsá pensa den e direkshon ei.

Riba e website aki bo ta haña hopi informashon di kon hasi

bo negoshi ‘green’.

Page 17: Empresa Chiki November 2010

8/7/2019 Empresa Chiki November 2010

http://slidepdf.com/reader/full/empresa-chiki-november-2010 17/20

Masterclass i Entrenamentutokante Kresementu Personal

di hende muhé di Kòrsou 

Dia 6 di desèmber ta kuminsá un seri di Mas-terclass i Entrenamentu tokante Kresemen-tu Personal spesialmente pa hende muhé di

Kòrsou ku tin (òf ta deseá di tin) un funshon haltu.

 E masterclass ta dura dos dia, esta dianan 6 i 7 didesèmber, i ta tuma lugá na Hyatt Regency Curaçao.E entrenamentu tambe ta dura dos dia, dia-nan 8 i 9 di desèmber, i ta tuma lugá na Stich-ting Hamiëd, situá na Jan Noorduynweg 32A.Tópikonan ku lo bin dilanti durante e dia-nan di masterclass ta entre otro ‘Personal Branding’,‘Effective Networking’ i ‘Mediatraining’.

 Durante e entrenamentu e partisipantenan lo deskribíe bista ku nan tin di nan mes mas amplio i korek-to posibel. Tambe nan lo traha un tèst di nanprestashon personal. Den grupo nan lo diskutí iformulá e metanan ku nan ke logra den futuro,i pasonan pa realisá e metanan akí. Tambe doshende muhé lokal den funshon haltu lo konta nanhistoria di éksito. E partisipantenan lo haña rekomen-dashonnan pa duna bon presentashon profeshonal.

Riba e di tres dia, esta 10 di desèmber, lo tin lansa-mentu di un website pa hende muhé di tur nos islananden Reino. E apertura, siguí pa un bríndis, ta tuma

lugá na Hyatt Regency Curaçao 6 or di atardi. Pa mas informashon, tuma kontakto ku Kámara di Komèrsio i Industria Kòrsou na 461-3918 òf manda un

e-mail pa [email protected] .

Publikashonnan noboE biblioteka di Sentro di Informashon Komersial di Kámara di Komèrsio di Kòrsou

ta kontené mas di 5000 dokumento. E biblioteka ta ofresé un variashon amplio di

rekurso pa hasi investigashon. E biblioteka ta kon-

tené un kolekshon grandi di dokumento relashoná ku

komèrsio ku ta dirigí riba merkado mundial.

Resientemente nos a risibí e siguiente

publikashonnan den nos biblioteka na Sentro di 

Informashon Komersial.

• Recherchetips Voor de donkere dagen #214

• Tijdschrift Recht en Arbeid # 10 

• The Caribbean Entrepreneur Magazine 

launch issue

• Forum # 2 Advising, Empowering &

Inspiring Trade

• Contact Magazine Governance Vol.10 no.3

• Ports and Dredging The technology 

innovator • Expovisie Beneluxblad voor exposant en

beursmanager 

• Decisio Economie met beleid # 13 / 2010 

• Internationaal Ondernemen # 4 / 2010 

E orario di apertura di e biblioteka ta

di djaluna te i ku djabièrnè

di 8 or di mainta te 4 or di atardi.

Oportunidatnan di negoshi

Lokal1.Ta bendeTa ofresé un sistema difrankisia pa personanan kutin interes pa un negoshi dikonstrukshon/ arkitektura.

2.Ta hür Ta hür 3 ofisina renobá,atraktivo i sentralmentelokalisá den Punda.Situá na e piso ariba naDe Ruyterkade banda di

La Confiansa-Giro BankBuilding ku bunita bista ientrada independiente.

Internashonal1.Ta buska importadóTa buska importadó paproduktonan di SpiceKitchen for di MerkaTel.: 516-939-2920Faks: 516-570-3720E-mail:  [email protected]

Website: www.bridgepath-way.comPais: Merka

2.Ta buska importadóTa buska importadó pa dipapel i karton manera sakudi tienda, kaha ba bolo,mangel i mas.Tel.: 0058-4167-414209E-mail:  eliezer,[email protected]:  www.bolsasa-

mieluz.comPais: Venezuela

3.Ta buska importadóTa buska importadó papaña di mucha for di Egip-to, tambe tin sèrbètè i pañadi kama.Tel.: 002 0116100900Faks / tel.: 0020 33930970E-mail:  [email protected]: Egipto

4.Ta buska kontaktoEmpresa Curamed Ser-vices, ubiká na Colombia,ta ofresé servisio di buskakontakto entre empresari-onan di Kòrsou i fábrikan-

an na Colombia. Ta atendétransporte aéreo i marítimoi tambe servisio di kompradi kualke otro produkto.E-mail:  [email protected].: 00574-3616993 /0057-3148700519Tel. lokal: 696-0751

5. Ta buska importadóRomet Electronic Larynx tabuska importadó pa ekipomédiko.Tel.: 210-858-5189Faks: 210-858-9608E-mail: [email protected]: http://www.romet.usPais: Merka

Si abo tin un oportunidat di negoshi ku bo ke pone den e rúbrika aki òf pamas informashon tokante di un di esnan menshoná, tuma kontakto ku Sentrodi Informashon Komersial di Kámara di Komèrsio di Kòrsou na telefòn 461-3918, faks: 461-5652 òf e-mail nos na [email protected]

1717

Page 18: Empresa Chiki November 2010

8/7/2019 Empresa Chiki November 2010

http://slidepdf.com/reader/full/empresa-chiki-november-2010 18/20

1818

ku nan tin un mishonkomun i esei ta traha pa

nan empresarionan. P’eseita importante pa saka mastantu probecho posibel for di e tipo di organisashon-nan aki, manera e Marshepa Empresario ArtesanalEl a bisa ku semper el agosa e trabou di e kola-boradónan di Kámara diKomèrsio di Kòrsou i nan diLa Guajira a sinti nan messemper apoyá pa Kòrsou.Nan Kámara di Komèrsiota unu chikí i nan empresa-rionan ta chikí i nan no tamanehá presupuestonangrandi. P’esei no ta fásilni usual ku nan ta inter-nashonalisá asina tantu isigur no ku den un añanan tin asina tantu kon-takto internashonal. Peroe evento aki pa nan tabata

un plaser i nan a logratrese empresarionan na emarshe. No ta meskos kue representante di e Káma-ra t’ei ku e empresario. Eempresario por defendé suprodukto mihó.

Mas balorArtesania tin un balor masha haltu. Mundial-mente e ta subiendo simira kon diseñadónan dimoda ta usando téknika-nan urbano. Esaki sigur ta

hasié fásil pa komersialisá.I ora mira kaminda hopiturista ta bishitá, mester direkuerdo i esaki mester tapagabel tantu pa esun kuta hasié komo esun ku takumpr’é. Tin un diferensia

den traha un tas na man òf na mashin. I p’esei esun naman sigur ta di mas balor.Clara Medina tin 10 añaden e proseso aki i poko-poko e ta balorá e obranandi man aki muchu mas.

NGO, ku ta un inisiativana Sur Afrika. Esaki ta unehèmpel klave kon ta yudaesnan di ménos rekurso panan siña haña un entradaku artesania. CCDI ta siñae artesano: kreatividat,diseño i inovashon, kondesaroyo di negoshita i training huntu kuinformashon pa akseso namerkado. Aparte di esei,nan ta ofresé programa diasistensha, komunikashoni promoshon di sektor dioutreach pa barionan. Nanta hasi tambe sondeo idesaroyo di rekurso.

Yega Merkadoku produktonan

outéntikoE empresario mester yegamerkado ku produkto ou-téntiko. Pa yega asinaleu e mester sa mas di :©derechi di outor: copy-right . Propiedat intelektual.Riba http://wwww.intracen.org/ep/ tin link na diferentesite ku hopi informashoninteresante. Barcode: sibo ta partisipá na global supply chains un UniversalProduct Code (UPC) por 

ta nesesario. Esaki Uni-form Code Council Inc., unorganisashon nonprofit  naMerka, por otorgá.

Gastu i preisKonta tur bo gastu nan idividí esaki dor di e kanti-dat di unidat ku bo tin.Overhead + gastu diprodukshon + gastu dibenta = gastu total/uni-datnan produsí = kostodi unidat.

Overhead ta hür, seguro,pago di eksperto, ekipo,artíkulo di ofisina, etc.Produkshon ta labor,material, empake, etc.Benta ta propaganda, par-tisipashon na showcase,komishonnan, imprenta,etc.

Preis por mayor (whole-sale) = gastu total +ganashiPreis di merkado = 2 pa 4

biaha e preis por mayor ;ta dependé di produkto,kantidat di intermedi-ario envolví den e bentadi e produkto i unda tabende esaki. (Pensa ribatransporte, derecho diimportashon, seguro,depósito, etc.).

Riba http://wwww.intracen.org/ep/ tin link na diferentesite ku hopi informashoninteresante

KonklushonTin diferente kos ku a hasikaba pa loke ta maneho pasitio di benta (na aña 2000).Tambe a duna vários kurso

di artesania na Kòrsou kuartesanonan ku a repre-sentá nos isla na Carib-bean Gift and Craft Showna 2005 i 2006. Na 2007Kòrsou tabata anfitrion die evento grandi aki, mién-tras ku na 2007 a dunakurso di merkadeo i entre-namentu ku dosentenan diCCDI. Tin diferente perso-na ku ta duna kurso inklusoekspertonan di e área diartesania i artistanan. NaMuseo Tula tabatin e asinayamá Plan di Edukashon1+2. Nos pais tin mester dimaneho pa artesania i su

relashon ku otro aktividat-nan kreativo.

Drs. Fiona Curie,Beleidsmedewerker 

Afdeling Bureau Ondersteuning 

Bedrijfsleven (BOB)Molenplein s/n

Telefon: 4621444(ekstenshon 123)Faks: 4627590 

E-mail: [email protected]

<<<< página 10 

Clara Medina, hefe di delegashon di Colombia:

Kada produkto di La Guajira tin un historia 

Obra di mosaik Resultado di obra di man: popchi  

Drs Fiona Curie Departamentu pa Asuntunan Ekonómiko:

Kòrsou tin hopi potensial pa forma merkado di artesania 

<<<< página 13

Riba kombinashon di fotopor presensiá Marshe di Artesania 2010. VSBORegina Pacis tambe abishitá e presentashonhuntu ku algu dosenteen konekshon ku nanproyekto otro aña di Mini Onderneming (Fun-dashon Negoshi Pikiña) 

Page 19: Empresa Chiki November 2010

8/7/2019 Empresa Chiki November 2010

http://slidepdf.com/reader/full/empresa-chiki-november-2010 19/20

1919

Entrevista ku Nicole Stuart, personahe konosí na Merka

Trankilisá bo mente pa trabouE storia di trata bida diNicole Stuart ku na supais Merka ta un per-sonahe popular komoinstruktor di ehersisio. E

ta hari ora e deskribí sumes bida komo bruá ikompleho. Komo hóben etabata hopi kaótiko. Tògdespues di tempu el alogra krea un bienestar iéksito ku awor e ta gosaplenamente di dje. Tempuku e no tabata duna lèsdi Pilates òf meditando,Nicole tabata poniendo etoke final na su promébuki.Ta trata di un buki di sumes bida titulá ‘VegasGirl’ ku ta reportá di suañanan loko, tempu ku ela lanta na Nevada. Resi-entemente el a logra sakatempu tambe pa hungaun papel den e pelíkula‘Bride Wars’ di Kate Hud-son i Anne Hathaway. Dene entrevista aki Nicole tabrinda algun pensamentudi dje riba e konekshonentre kurpa i mente dihende.

Kiko ta bo filosofia per- sonal pa loke ta bo tra- bou? Mi filosofia ta ku e no tindi haber ku kon bo ta apa-resé, anke mi ta mustra

mas hóben ku tempu mitabata den e edat di 20pa 30. Mi atenshon a kon-sentrá muchu mas riba eparti paden di mi ku loketa aparentá afó.Loke mi ke men ta losiguiente: mi ta usa maki-yahe – manera tur otrohende muhé – pero kon-sentrando mas riba e partipaden dimes ta manifestáden bo aparensia pafótambe, hasta ora bo nota konsentrando riba easpektonan eksterior.Hasi ehersisio i relaháta algu ku lo bo mester 

hasi riba un base diario,meskos ku bo ta tumandovitamina.

Bo ta den yoga i medi- tashon? Bon, mi ta un budista.

Ke men, mi ta kanturiá30 minüt pa dia. Kanturiáta un forma pa produsí

zonidu i e ta un gran pidadi hèrmènt pa bo tin nabo disposishon, pero bomester haña sa kiko tatraha pa bo. Un biaha pasiman mi ta tuma lès diyoga tambe i tur dia mita hasi un forma di medi-tashon.

Kon bo a drenta den epráktikanan aki? Ta un amiga yuda mikuné. Na 1997 mi a pasa

den tempunan ku retomasha grandi. Asina mi akuminsá kanturiá, meditái hasi Pilates tur pareui literalmente, mi bida a

kambia al instante.

Tin ehersisio di rèk i hala rosea ku bo por rekomendá esnan kuta kuminsá awor panan hasi ora nan ketrankilisá nan mente? Ata aki un ehersisiomasha simpel pa halarosea trankil. Sinta denun stul i na suela. E oraei inhalá profundamentei yena e pulmonnan kumas tantu oksígeno posi-bel promé ku bo ekshalápokopoko. Hasi esaki sinniun purá, den tur tranki-lidat, pa pone bo mesden sentro di tur kos. Bopor hasi e ehersisio akitambe verbalmente; inha-lá i laga esaki sali bèkmiéntras bo ta ekspresá‘ahhhhh’. E ehersisio akilo sorprendé bo, pasobratin biaha e por toka unemoshon den bo kurpa.Den pasado mi a yega dilaga mi emoshonnan salidi e forma aki.

Ademas, ata un bonforma pa rèk bo kurpa.Tuma asiento estilo Indio

(ku pia krusá bou di ekurpa) i rèk e parti aboudi e lomba. Despues bo tarèk e parti di bo gargantai e skourunan. Seguida-mente kana ku bo man-nan règt bo dilanti mién-tras ku bo ta laga bo hepabou. Ku bo brasananketu bai règt dilanti bokurpa, pasa dobla esunman na e banda robes, unpa un, di moda ku tur dosman ta na e parti robes dibo kurpa. Despues hasimeskos ku bo mannanna e banda drechi di bokurpa. Esaki ta yuda lòs

tambe bo hep, kurpa dibanda i e parti abou di bolomba. Sigui hala roseanormalmente miéntrasku ta hasi e ehersisionanaki: inhalá i saka e roseaatrobe.

Loke tambe bo por hasita ku ora bo kambia dibanda di kurpa, krusa bopianan tambe pa e esunpia bin riba e otro.

Sin ke konvertí tur hende den un tiru pa nan bai buska refugio

den meditashon, yoga òf otro forma di reflekshon spiritual,

tòg ta bon pa de bes en kuando para ketu na konsehonan

pa alkansá sierto grado di trankilidat di mente. Esei ta importante

pa e empresario ku tin su mes dolónan di kabes, pero tambe pa e

empleadonan ku mester kumpli tur dia kabalmente ku nan tareanan.

Ban repasá algun pensamentu riba e tema aki – despues ta keda

na kada ken pa e mes evaluá si e tin algu aden ku e por apliká.

Nicole Stuart 

Pa “Manual Empresa Chikí”, literaturadi kalidat i tur otro informashon

komersial general, akudi serka nosKamará di Komèrsío i Industría di Kòrsou, Kaya Junior Salas 1, na Pietermaai of 

Tel. 461-3918 * Faks 461-5692 * E-mail: [email protected]: www.curacao-chamber.an

Page 20: Empresa Chiki November 2010

8/7/2019 Empresa Chiki November 2010

http://slidepdf.com/reader/full/empresa-chiki-november-2010 20/20

2020

Congress 2010

Mobility & Collaboration

Na aña 2009 UTS Business a tene su promé kongreso

tokante Unified Communications  ku tabata hopi

eksitoso. Varios kompanía renombrá den

telekomunikashon a trese nan punto di bista di e

importansha di komunikashon integrá.

E aña aki atrobe UTS Business ku ke sigui ta un

inspirashon pa su klientenan ta preparando pa su

kongreso ku e tópiko “ Mobility & Collaboration” . E

énfasis lo ta riba e importansha ku e dos konseptonan

aki tin riba produkshon i efisiensia pa bo kompania.

E parti di Mobilidat ta enserá ku awendia mayorianegoshante tin un smartphone pa nan keda altante di

yamadanan, e-mail i diferente sorto di aplikashon

práktiko manera Facebook pa smartphone , BlackBerry

messenger (chatmentu), Word, Excel i muchu mas. Asta

yamadanan ku bo risibí via di bo sentral di telefon òf

mashin di faks lo bo por risibí riba bo telefon mobil.

Kolaborashon ta referí na e integrashon di video, data i

bos di manera ku komunikashon ta bira mas efektivo i

agradabel. Tin diferente sistema di telefon di

kompanianan manera Cisco i Avaya ku ta permití bo

engrandesé bo posibilidatnan pa komuniká. Bo por mira

e persona ku bo ta papia kuné i tene konferensha ku

diferente persona na mes momentu. E ta bira asta mas

fásil pa traha direktamente for di kualke punto ku bo ta

deseá e úniko eksihensha lo ta un konekshon di Internèt,

un laptop òf telefon mobil ku ta integrá ku e sentral di

telefon.

E dos konseptonan Mobilitdat & Kolaborashon ta

birando dia pa dia mas indispensabel pa un kompania,

prinsipalmente pa unu ku ta chikitu òf mediano. E ta

permití bo tin un base mas grandi di ta aksesibel pa bo

klientenan di manera ku e negoshi por sigui drei sin

importansha di bo lokalidat.

Nos ta invitá bo for di awor pa bo ta parti di e

kongreso aki ku ta tuma lugá dia 9 di desè mber 2010.

Bishitá www.uts.an/business pa mas detaye ò f e-mail

[email protected].


Recommended