เคาโครงวทยานพนธ

ชอ นายรฐสภา พงษภญโญ รหสประจำาตว 537050081-1นกศกษาปรญญาเอก สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน

คณะกรรมการทปรกษาวทยานพนธ1. รองศาสตราจารย ดร.วโรจน สารรตนะ

อาจารยทปรกษาหลก2. ดร.ศรกล นามศร

อาจารยทปรกษารวม

ชอเรองภาษาไทย: การพฒนาสภาพแวดลอมการเรยนรในวทยาลยเทคโนโลยพงษภญโญ;การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม

4

ชอเรองภาษาองกฤษ: LEARNING ENVIRONMENT ENHANCEMENT IN PHONGPINYO TECHNOLOGICAL COLLEGE KHON KAEN THAILAND; PATICIPATORY ACTION RESEARCH

สารบญ

หนาสารบญตาราง ขสารบญภาพ คบทท 1 บทนำา 1

1.

ความเปนมาและความสำาคญของปญหา 1

2.

คำาถามการวจย 11

3.

วตถประสงคการวจย 11

4.

ขอบเขตการวจย 11

5.

ขอตกลงเบองตน 11

6.

คำาจำากดความทใชในการวจย 11

7.

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 12

บทท 2 วรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ 141. แนวคดเชงทฤษฎเกยวกบ สภาพแวดลอมการเรยน“

ร learning environment”

14

1.1 ความหมาย 141.2 การเตรยมความพรอมรบมอกบสภาพ 16

5

แวดลอมการเรยนร ในศตวรรษท 21 และประชาคมอาเซยน

(APEC 2558)1.3 ประเภทและแนวการพฒนา สภาพแวดลอม“การเรยนร”

25

1.4 กรณศกษาการจดสภาพแวดลอมการเรยนร 592. ความคดเพอการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม 743. การพฒนาสภาพแวดลอมการเรยนรในระดบ

อาชวศกษา 97

4. แนวคดเชงทฤษฎเพอการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม

153

5. การประกนคณภาพการอาชวศกษา 1556. บรบทชมชนและบรบทวทยาลยเทคโนโลยพงษภญโญ 162

สารบญ (ตอ)

หนาบทท 3 วธดำาเนนการวจย 167

1. พนททดำาเนนการวจย 1682. ผรวมวจย และบทบาทของผรวมวจย 1683. ขนตอนการวจย 1684. เครองมอทใชในการวจย 1705. การเกบรวบรวมขอมล 1716. การวเคราะหขอมล 1727. การเขยนรายงานการวจย 172

บรรณนานกรม 174

6

สารบญตาราง

หนา

ตารางท1 1

สรปผลการประเมนคณภาพภายนอกโดย สมศ. รอบทสอง (พ.ศ.2548-2553)

9

ตารางท1 2

สรปการอาชวศกษาและฝกอบรมอาชพของประเทศญปน

122

ตารางท1 3

สรปการอาชวศกษาและฝกอบรมอาชพของสาธารณรฐเกาหล)

123

ตารางท1 4

สรปการอาชวศกษาและฝกอบรมอาชพของสาธารณรฐสงคโปร

125

ตารางท1 5

สรปการอาชวศกษาและฝกอบรมอาชพของสหราชอาณาจกร

126

ตารางท1 6

สรปการอาชวศกษาและฝกอบรมอาชพของสหพนธรฐเยอรมน

127

ตารางท1 7

สรปการอาชวศกษาและฝกอบรมอาชพของสหรฐอเมรกา

128

ตารางท1 8

สรปการอาชวศกษาและฝกอบรมอาชพของประเทศออสเตรเลย

129

7

สารบญภาพ

หนา

ภาพท 1

แผนภมแสดงเปรยบเทยบความตองการแรงงานและผสมครงาน จำาแนกตามระดบการศกษาเดอนมถนายน 2555

4

ภาพท 2

ชวตในศตวรรษท 21 18

ภาพท 3

บณฑตยคใหมในศตวรรษท 21 19

ภาพท 4

กรอบแนวคดการเรยนรในศตวรรษท 21(a framework for 21stcentury learning)

21

ภาพท 5

การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน (Problem Based Learning, PBL)

23

ภาพท 6

การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน (Problem Based Learning, PBL)

24

ภาพท 7

หองเรยนในศตวรรษท 21 (A 21st century classroom design)

29

ภาพท 8

Bob Pearlman 31

ภาพท 9

เกณฑการออกแบบสำาหรบสภาพแวดลอมการเรยนรแบบรวมมอในศตวรรษท 21 (design criteria for 21st century collaborative learning environments)

34

ภาพท 10

การเรยนแบบ e-Learning 47

หนา

ตารางท1 1

สรปผลการประเมนคณภาพภายนอกโดย สมศ. รอบทสอง (พ.ศ.2548-2553)

9

ตารางท1 2

สรปการอาชวศกษาและฝกอบรมอาชพของประเทศญปน

122

ตารางท1 3

สรปการอาชวศกษาและฝกอบรมอาชพของสาธารณรฐเกาหล)

123

ตารางท1 4

สรปการอาชวศกษาและฝกอบรมอาชพของสาธารณรฐสงคโปร

125

ตารางท1 5

สรปการอาชวศกษาและฝกอบรมอาชพของสหราชอาณาจกร

126

ตารางท1 6

สรปการอาชวศกษาและฝกอบรมอาชพของสหพนธรฐเยอรมน

127

ตารางท1 7

สรปการอาชวศกษาและฝกอบรมอาชพของสหรฐอเมรกา

128

ตารางท1 8

สรปการอาชวศกษาและฝกอบรมอาชพของประเทศออสเตรเลย

129

8

ภาพท 11

แสดงความนยมและแพรหลายในการใชงานแทปเลตและโทรศพทมอถอ

52

ภาพท 12

มโนคตของผเรยนทสงผลตอความสำาเรจในการเรยนรเกยวกบ e-Learning โดย Lyme Schrum

55

ภาพท 13

ขอมลผลงานการศกษาของ Willie Yip 57

ภาพท 14

โมเดลจากการคดคนของ Martin Jame 57

ภาพท 15

หองเรยนสำาหรบการเรยนรแบบ สหวทยาการแบบบรณาการทโรงเรยน Columbus signature academy

60

ภาพท 16

แผนผงพนหอง A-3-D ของ Columbus signature academy แสดงถงหองอปกรณการเรยนรแบบบรณาการ มขนาด 2 เทา, หองนำาเสนอ,และบรเวณหองเอนกประสงคเขยนโดยบรษทสถาปนก CSO)

61

ภาพท 17

ทมโครงการนกเรยนกำาลงทำางานในหองสมดแบบเปดโลงทโรงเรยน New tech high เมอง Coppell

62

ภาพท 18

แผนผงแสดงพนทกจกรรมทมความยดหยนสงทโรงเรยน New tech high เมอง Coppell

สารบญภาพ (ตอ)

63

หนา

ภาพท 19

ทมโครงงานแบบความรวมมอกำาลงนงทำางานในหองสมดสอดจตอลทโรงเรยน New tech high

64

ภาพท 2 การเรยนรเรมตนจากการตงปญหาทเกยวกบแตละหนวย

9

0 สาระการเรยนรแลวจงสรางทมโครงงานเพอวางแผนการทำางาน

64

ภาพท 21

นกเรยนตองทำางาน! ไมใชนงฟงครเฉยๆในลกษณะเปนเพยงผรบฝายเดยวภาพนกเรยนกำาลงทำาโครงงานโดยคนควาขอมลจากอนเตอรเนตใสลงในโครงงานดวย ขอมลตางๆจากอนเตอรเนตจะ ชวยนำาทางใหพวกเขาทำาโครงงานไดบรรลเปาหมายหรอตอบคำาถามปญหาทตงไวในตอนแรก

64

ภาพท 22

นกเรยนจำาเปนตองเรยนร คำาถามทตงไวจากความสงสยในเรองทอยากรของนกเรยนจะเปนกระตน และชวยขบเคลอนการเรยนการสอนรวมถงกจกรรมตางๆในชนเรยน บางครงสงนจำาเปนสำาหรบ นกเรยนทงชนเรยน...บางครงอาจจำาเปนสำาหรบนกเรยนแคเพยงบางคน

65

ภาพท 23

นกเรยนเรยนรจากการทดสอบสมมตฐาน ทดลองปฏบตจรงเพอคนหาคำาตอบดวยตนเองโดยมครทำาหนาทเพยงใหคำาแนะนำา

65

ภาพท 24

ภาพนกเรยนกำาลงแยกกนคนควาหาขอมลดวยเครองมอททนสมยหลงจากการปรกษาหารอเกยวกบโครงงานของกลมโดยใชหลกความรวมมอและพวกเขาจะกลบมารวมกนอกครงหลงจากทแตละคนไดขอมลของตนเองแลว

65

ภาพท 25

นกเรยนกำาลงเตรยมตวนำาเสนองานเพอแสดงผลของโครงงานของตนเอง

66

ภาพท 26

นกเรยนแตละกลมนำาเสนอผลของโครงงานในชนเรยน และมการ

66

10

อภปรายถงผลดงกลาวจากเพอนรวมชน สดทายผลของโครงงานนนจะถกประเมนผลการนำาเสนอโดยเพอนในชนเรยนเอง ผปกครองรวมถงคนในชมชน ทเขามารวมฟงดวย

ภาพท 27

ทมโครงงานของนกเรยนแตละกลม ขณะทำางานในหองเรยนทมขนาดใหญเปน 2 เทาเมอเทยบกบโรงเรยนปกตทวไป ทโรงเรยน New tech high

66

ภาพท 28

ทมโครงงานแบบความรวมมอแตละกลมขณะกำาลงทำางานในหองสมดแบบสอดจตอล และบรเวณทางเดนนอกหองเรยนภายในตก และภาพทเหนแสดงใหเหนถงการขยายขอบเขตพนทการเรยนร ซงไมจำากดเฉพาะเพยงภายในหองเรยนเทานน ทโรงเรยน New tech high

67

สารบญภาพ (ตอ)

หนา

ภาพท 29

หองใหคำาปรกษาและหองทำาโครงงาน มขนาดใหญเปน 2 เทาของขนาดหองในโรงเรยนทวๆไป

68

ภาพท 30

ภาพนกเรยนภายในหองใหคำาปรกษา ทโรงเรยน The Met

68

ภาพท 31

แผนผงพนทอาคารเรยนของโรงเรยน The Met ทแสดงหองใหคำาปรกษา หองทดลองโครงงาน หองโครงงาน และพนท

68

11

อเนกประสงคสำาหรบกจกรรมทวไปทไมเฉพาะเจาะจงภาพท 3

2หองเรยนจะเปนแบบหองโถงใหญ ซงแบงเปนมมการเรยนรเลกๆทโรงเรยน High tech middle, เมอง San Diego มลรฐแคลฟอรเนย(Cluster area studio surrounded by four flexible classroom atHigh tech middle, San Diego, California)

69

ภาพท 33

แผนผงอาคารท High tech middle แสดงมการจดในลกษณะเปนหองชด(หองเรยนจำานวน 4 หองลอมรอบหองสตดโอสำาหรบทำางาน)

70

ภาพท 34

“ลานการเรยนร learning plaza” ทโรงเรยน New line learningacademy แสดงใหเหนการใชพนททสามารถจดปรบเปลยนใหเปนสภาพการเรยนรแบบรายบคคล สภาพการเรยนรแบบกลมยอยหรอสภาพการเรยนรแบบกลมใหญ ได

71

ภาพท 35

พนทชนลาง (ชน 1) ของ ลานการเรยนร “ learning plaza”ทโรงเรยน New line learning academy เมอง Maidstoneในสหราชอาณาจกร

72

ภาพท 36

ลานช นลอย (mezzanine) ของ ลานการเรยนร “ learning plaza”ทโรงเรยน New line learning academy เมอง Maidstoneในสหราชอาณาจกร

72

ภาพท 37

แนวคดการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม จากผลการศกษาของ วโรจน สารรตนะ

75

ภาพท 3 แสดงกระบวนการสะทอนผล

12

8 84ภาพท 3

9มตความคาดหวงการเปลยนแปลงจากการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม

88

ภาพท 40

แนวการนำาเสนอผลการเปลยนแปลงทหลากหลายรปแบบ 89

ภาพท 41

ประมดการเรยนร 89

ภาพท 42

แนวการตงคำาถามเพอระบ การเรยนรจากการกระทำา“ ” 90

ภาพท 43

ความร 3 ประเภท และความรใหมเกดจากการทำางานรวม 91

สารบญภาพ (ตอ)

หนา

ภาพท 44

แนวการกำาหนดความรใหมในการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม

92

ภาพท 45

การเสวนาในหวขอ ทศทางพฒนาเดกพนธอารรองรบ“ตลาดอาเซยน 58”ในงานแถลงขาวประกาศสนบสนนโครงการสงเสรมนวตกรรมสรางสรรคการเรยนรระดบอาชวศกษาครงท 1/2554 ของสำานกงานสงเสรมสงคมแหงการเรยนรและคณภาพเยาวชน รวมกบ สำานกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา (เมอวนท 8 มถนายน พ.ศ.2554, ทโรงแรมรามาการเดนท)

104

ภาพท 46

ผลการประเมนคณภาพภายนอกรอบสอง ดานการอาชวศกษาจำาแนกตามประเภทสถานศกษา และระดบคณภาพ

106

ภาพท 47

แผนภมระบบการศกษาของประเทศออสเตรเลย 109

13

ภาพท 48

แผนภมระบบการศกษาของประเทศสหพนธสาธารณรฐเยอรมน

111

ภาพท 49

แผนภมระบบการศกษาของสหราชอาณาจกร 113

ภาพท 50

แผนภมระบบการศกษาของประเทศสหรฐอเมรกา 115

ภาพท 51

แผนภมระบบการศกษาของประเทศญปน 117

ภาพท 52

แผนภมระบบการศกษาของประเทศสาธารณรฐเกาหล 119

ภาพท 53

โรงเรยนอาชวศกษาทเมอง Atlanta 134

ภาพท 54

โรงเรยนอาชวศกษาทเมอง Boston 135

ภาพท 55

โรงเรยนอาชวศกษาทเมอง Chicago 137

ภาพท 56

โรงเรยนอาชวศกษาทเมอง Dallas 138

ภาพท 57

โรงเรยนอาชวศกษาทเมอง Houston 140

ภาพท 58

โรงเรยนอาชวศกษาทเมอง LA 141

ภาพท 59

โรงเรยนอาชวศกษาทเมอง New York 143

ภาพท 60

โรงเรยนอาชวศกษาทเมอง Philadelphia 144

ภาพท 61

โรงเรยนอาชวศกษาทเมอง Phoenix 145

14

ภาพท 62

โรงเรยนอาชวศกษาทเมอง San Francisco 147

ภาพท 63

ต ว อ ย า ง ITT Campus ท เ ม อ ง Chicago, Spokane, Atlant

148

ภาพท 64

ต วอยาง Classroom ของ ITT Campus ท เม อง Orlando

148

ภาพท 65

โรงเรยน The Peterson School ทเมอง Woburn, Westwood, Worcester

149

ภาพท 66

รปภาพการลงมอปฏบตจรงหรอเรยกวา “Hand on Lab”

149

ภาพท 67

Phoenix Main Campus (Phoenix, Arizona) 150

สารบญภาพ (ตอ)

หนา

ภาพท 68

School of Business, College of Nursing, School of Advanced Studies,College of Education, College of Criminal Justice and Security,College of Information Systems and Technology, College of Humanities,College of Social Sciences, College of Natural Sciences

151

ภาพท 69

โ ร ง เ ร ย น Triangle Tech ต ง อ ย ใ น เ ม อ ง Greensburg, Dubois, Pittsburgh (ตามลำาดบ)

152

ภาพท 70

โ ร ง เ ร ย น Triangle Tech ต ง อ ย ใ น เ ม อ ง Erie, Sunbury, Bethlehem (ตามลำาดบ)

152

ภาพท 71

นกเรยนทโรงเรยน Triangle Tech 15

15

2ภาพท 7

2กรอบแนวคดเพอการวจยเรองการพฒนาสภาพแวดลอมการเรยนรในวทยาลยเทคโนโลยพงษภญโญ จงหวดขอนแกน

154

ภาพท 73

ความสมพนธระหวางการประกนคณภาพภายในกบการประเมนคณภาพภายนอก

157

ภาพท 74

ภาพในสมยทเปน โรงเรยนบณฑตแกนนคร “ ” (พ.ศ. 2526)

165

ภาพท 75

ภาพปจจบนในชอ วทยาลยเทคโนโลยพงษภญโญ“ ” (พ.ศ. 2555)

166

บทท 1บทนำา

1. ความเปนมาและความสำาคญของปญหา

16

“เดกฉลาด ชาตเจรญ คำาพดนเปนสงสะทอนสภาพสงคม รวมถงการ”พฒนาประเทศไดดเปนอยางยง ประชากรในประเทศไดรบการศกษาทด มคณภาพยอมสงผลใหประเทศมบคลากรทมศกยภาพ มความสามารถทจะแขงขนกบนานาประเทศได ซงประเทศไทยไดใหความสำาคญกบการศกษามาโดยตลอด ดงจะเหนไดจากยทธศาสตรของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ตงแตฉบบท 1 จนถงฉบบท 11 ในปจจบน (พ.ศ.2555–2559) และยทธศาสตรหนงทสำาคญของแผนพฒนาฯฉบบปจจบนคอ การพฒนาคน“สสงคมแหงการเรยนรตลอดชวตอยางยงยน ทมเปาหมายใหจำานวนปการ”ศกษาเฉลยของคนไทยเพมขนเปน 12 ป สำานกงานสถตแหงชาตไดประมาณจำานวนปการศกษาเฉลยของคนไทย พบวา มแนวโนมเพมขนอยางตอเนองจาก 7.2 ป ในป พ.ศ. 2545 เปน 8.0 ป ในป พ.ศ. 2553 และเพมขนทงชายและหญง โดยชายมจำานวนปการศกษาเฉลยสงกวาหญงเลกนอย แตอยางไรกตามสงสำาคญนอกเหนอจากจำานวนปการศกษาเฉลยแลว หากมองใหลกลงไปตองคำานงถงคำาวา คณภาพการศกษา ดวย “ ” (สำานกงานสถตแหงชาต, 2555) ซงคณภาพการศกษาเปนปญหาสำาคญของประเทศไทยทยงแกไมตก นอกจากนจากขอมลการศกษาศกยภาพดานการแขงขน (competition advantage) ของประเทศไทยในป พ.ศ.2553 พบวาคนไทยยงประสบปญหาการพฒนาดานการศกษา สอดคลองกบขอมลการจดอนดบของสถาบน Institute for Management Development หรอ IMD และพบวาสมรรถนะดานการศกษาของประเทศไทยลาสดในเวทระดบโลก อยในอนดบท 47 หากเปรยบเทยบกบประเทศในแถบเดยวกน พบวาเปนรองทง สงคโปร (13) ญปน (29) ฮองกง (30) มาเลเซย (33) และจน (46) เรยงตามลำาดบ แตทเหนอกวา คอ อนโดนเซย (55) ฟลปปนส (56) และอนเดย (58) ดงนนหากมองเฉพาะประเทศไทยตงแตป พ.ศ. 2548-2553 พบวาสมรรถนะดานนของไทยลดลงมาโดยตลอด ดงนนจากขอมลดงกลาวสะทอนใหเหนถงสภาพ คณภาพการศกษาไทย ซงตองรบเรงพฒนาโดยเรง“ ”ดวนกอนทประเทศตางๆในเอเชยจะแซงเราไปหมด (ธมกร ธาราศรสทธ, ม.ป.ป.)

จากสภาพคณภาพการศกษาดงกลาว ทำาใหการพฒนาประเทศไทยในภาพรวมไดตนตว และใหความสำาคญอยางมากเกยวกบการศกษา ดงจะเหนไดจากยทธศาสตรใน แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 11

17

(พ.ศ.2555-2559) โดยไดพดถงใน 2 ยทธศาสตรจากทงหมด 7 ยทธศาสตร คอ 1) ยทธศาสตรขอท 3 การพฒนาคณภาพคน ทงความรคคณธรรม 2) ยทธศาสตรขอท 7 เพมขดความสามารถในการแขงขนของประเทศ อกทงในเรองยทธศาสตรการพฒนาคนสสงคมแหงการเรยนรตลอดชวตอยางยงยนโดยเฉพาะในหมวดสถานการณการเปลยนแปลง ทกำาหนดใหคนไทยควรไดรบการพฒนาศกยภาพทกชวงวย สบเนองมาจากผลจากการพฒนาตามชวงวย พบวากลมวยเดกระดบเชาวปญญามคาเฉลยลดลงจาก 91 เปน 88 ในระหวางป พ.ศ. 2540-2552 เดกวยเรยนมผลสมฤทธทางการเรยนตำากวารอยละ 50 และมาตรฐานความสามารถของผเรยนในเรองการคดวเคราะห สงเคราะห มวจารณญาณ และคดสรางสรรคคอนขางตำา สำาหรบกลมวยทำางาน ภาพรวมกำาลงแรงงานมการศกษาสงขน โดยป พ.ศ. 2551 มกำาลงแรงงานจบการศกษาสงกวาระดบประถมศกษาเพมขนเปนรอยละ 43.1 และสดสวนนกเรยนสายอาชพตอสายสามญอยในอตรา 40 : 60 แตลดลงในป พ.ศ.2553 เปนอตรา 37 : 63 (สำารวจจากประชากรกลมอาย 15- 17 ป จากทงหมดจำานวน 3,176,570 คน) แตเมอเปรยบเทยบกบประเทศทพฒนาแลว

2

พบวาสดสวนคนเรยนสายอาชพตอสายสามญเปน 70:30 (สำานกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2554) นนแสดงใหเหนวาการเรยนตอในสายอาชวศกษาของไทยยงไมสอดคลองกบความตองการกำาลงคนระดบกลางของประเทศ ฉะนนในแงของการสรางภมคมกนในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555 – 2559) จงระบวาคนไทยตองมการเรยนรตลอดชวต ทงยงจะตองมการเรยนรอยางตอเนอง ทงในเรองการศกษา ทกษะการทำางาน และการดำาเนนชวต เพอเปนภมคมกนสำาคญในการดำารงชวต และปรบตวใหทนกบการเปลยนแปลงของโลกในศตวรรษท 21 ขณะเดยวกนตองยกระดบการพฒนาคณภาพการศกษาไทยใหไดมาตรฐานสากล อนไปสอดคลองกบแนวคดของ ปทมาวด ซซก นกวชาการทางดานเศรษฐศาสตร “ ”มหาวทยาลยธรรมศาสตร ทมองเรองการพฒนาคนและสงคมการศกษาจะตองมความเชอมโยงกน โดยเฉพาะการสรางกระบวนทศนใหมเรองการศกษากบทกภาคสวน เพราะ ปทมาวด มองวาการศกษาเปนกระบวนการสรางคน “ ”ไมใชแคการใหความร ซงสอดรบกบแผนพฒนาเศรษฐกจฯฉบบท 11 เรองการสงเสรมบทบาทสถาบนครอบครว ชมชน เอกชน และสอ ในการพฒนาคร พฒนาโรงเรยน พฒนาเดก ดวยการกระจายอำานาจทางการศกษา การจดสรรทรพยากรทางการศกษาโดยคำานงถงทงประโยชนตอสงคม สวนบคคล และตนทนสงคม ตนทนสวนบคคลทแตกตางกนในแตละระดบการศกษา ถงจะทำาใหกรอบของแผนพฒนาเศรษฐกจฯฉบบท 11 เกดเปนจรงได หากไมเชนนนจะเขาอหรอบเดม คอ ผทคดกบผปฏบตมองกนคนละทาง จนทำาใหแนวทางการพฒนาการศกษาแหงชาตไมไปไหนเสยท (ประชาชาตธรกจออนไลน, 2554)

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ฉบบปจจบน (พ.ศ.2550) ไดใหความสำาคญของการศกษาโดยสรปรวมเปนประเดนทสำาคญ ไดแก 1) ประชาชนไดเรยนฟร 12 ป (ป.1-ม.6) ตามมาตรา 49 2) รฐตองพฒนาคณภาพและมาตรฐานการจดการศกษาในทกระดบและทกรปแบบ และรฐตองสงเสรมและสนบสนนใหองคกรปกครองสวนทองถน ชมชน องคการทางศาสนา และเอกชน จดและมสวนรวมในการจดการศกษาตามมาตรา 80 3) รฐตองสงเสรมการประดษฐหรอการคนคดเพอใหเกดความรใหม รกษาและพฒนาภมปญญาทองถนและภมปญญาไทย รวมทงใหความคมครองทรพยสนทางปญญา ตามมาตรา 86 (สำานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา, 2551)

3

นอกจากนพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 ไดกำาหนดสาระสำาคญทมเจตนารมณทตองการเนนยำาวาการจดการศกษาตองเปนไปเพอพฒนาคนไทยใหเปนมนษยทสมบรณ ทงรางกาย จตใจ สตปญญา ความร และคณธรรม มจรยธรรมและวฒนธรรมในการดำารงชวตสามารถอยรวมกบผอนไดอยางมความสข (มาตรา 6) และยดหลกการการศกษาตลอดชวตสำาหรบประชาชนและใหสงคมมสวนรวมในการจดการศกษา โดยมการกำาหนดมาตรฐานการศกษาและจดระบบประกนคณภาพการศกษาทกระดบและทกประเภท (มาตรา 8) และจดการศกษาตองยดหลกผเรยนสำาคญทสด (มาตรา 22) โดยจดโครงสรางการบรหารจดการศกษาแบงออกเปน 3 ระดบ คอ 1) ระดบชาต 2) ระดบเขตพนทการศกษา 3) ระดบสถานศกษา โดยระดบสถานศกษาขนพนฐาน สถานศกษาอดมศกษาและระดบตำากวาปรญญา มคณะกรรมการสถานศกษาทำาหนาทกำากบและสงเสรมสนบสนนกจการของสถานศกษา และจดทำาสาระของหลกสตรในสวนทเกยวกบสภาพปญหาในชมชนและสงคมภมปญญาทองถน คณลกษณะอนพงประสงค คณะกรรมการสถานศกษาประกอบดวย 1) ผแทน ผปกครอง 2) ผแทนคร 3) ผแทนองคกรชมชน 4) ผแทนองคกรปกครองสวนทองถน 5) ผแทนศษยเกาของสถานศกษา 6) ผทรงคณวฒ และใหผบรหารสถานศกษาเปนกรรมการและเลขานการของคณะกรรมการ ทงนใหกระทรวงศกษาธการกระจายอำานาจ ทงดานวชาการ งบประมาณ การบรหารงานบคคล และการบรหารทวไป ไปยงคณะกรรมการและสำานกงานการศกษาฯ เขตพนทการศกษา และสถานศกษาในเขตพนทการศกษาโดยตรง (กระทรวงศกษาธการ, 2542)

สำาหรบการจดการอาชวศกษาเปนการจดการศกษาซงประกอบดวย 2 สวน คอ การจดการโดยภาครฐและสวนภาคเอกชนดำาเนนการ โดยมกรมอาชวศกษาเปนผกำากบดแลการจดการภาครฐโดยตรง สวนการจดการของภาคเอกชน มคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน หรอ สช. มหนาทกำากบดแล สถานศกษาอาชวศกษาเอกชนถอวามสวนชวยผลตแรงงานปอนสตลาดแรงงานเชนเดยวกบสถานศกษาของรฐ และรฐบาลไดใหความสำาคญไมแพกน ทงนเนองมาจากแรงงานมความสำาคญอยางมากทงในปจจบนและอนาคต ทงนเนองมาจากประเทศไทยอยในชวงเวลาทตองเผชญกบการเปลยนแปลงทสำาคญมากมาย ซงการเปลยนแปลงตางๆเหลานไดสงผลกระทบตอระบบและ

4

ความตองการของตลาดแรงงาน (Labors market) ทงภายในประเทศและระดบนานาชาต เปนการเปลยนแปลงทงในเชงปรมาณและเชงคณภาพ โดยเฉพาะแรงงานในระดบสายอาชพหรอระดบอาชวศกษา ปจจบนประเทศไทยยงมความตองการแรงงานระดบอาชวศกษาอยางมากดวย ผลการศกษาความตองการกำาลงคนของกลมอตสาหกรรม โดยสำานกงานเลขาธการสภาการศกษา พบวา กลมอตสาหกรรมตางๆ ยงขาดแคลนกำาลงคนระดบกลางหรอระดบปฏบตการคอนขางมาก โดยเฉพาะผจบระดบ ปวช. และ ปวส. และจากโครงการวจย แผนพฒนากำาลงคนของประเทศไทยเพอเพมขดความสามารถ“ในการแขงขนของประเทศ โดยสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย ”(TDRI) พบวา การทรฐบาลมงสนบสนนการศกษาสายสามญอยางไมจำากดและละเลยการศกษาสายอาชพ สงผลใหผเขาศกษาตอสายอาชพลดลง จากการวจยเรองเดยวกนน ไดคำานวณตวเลขประมาณการผสำาเรจการศกษา ทคาดวาจะเขาสตลาดแรงงานระหวางป พ.ศ. 2550-2559 พบวาทกปจะมจำานวนแรงงานจากทกระดบการศกษาเขาสตลาดแรงงานเพมขน โดยแรงงานระดบปรญญาตรมแนวโนมเขาสตลาดแรงงานมากทสด แตขอเทจจรงปรมาณความตองการตลาดแรงงานโดยเฉพาะภาคอตสาหกรรมกลบพบวา สดสวนความตองการแรงงานระดบอาชวศกษามมากกวาแรงงานระดบปรญญาตร พจารณาจากตวเลขความตองการแรงงานสวนเพมของตลาดแรงงานภาคอตสาหกรรมในชวงป พ.ศ. 2550-2554 ตลาดแรงงานตองการแรงงานระดบ ปวช. และ ปวส. เพม 33,255 คน ในขณะทตองการแรงงานระดบปรญญาตรเพมจำานวน 21,797 คน และจากการคาดการณอก 5 ปขางหนา (พ.ศ. 2555-2559) ตลาดแรงงานจะตองการแรงงานระดบ ปวช. และ ปวส. เพมอก จำานวน 26,213 คน สวนความตองการแรงงานระดบปรญญาตรเพมเพยง 17,245 คน จากขอมลดงกลาว จงจำาเปนอยางยงทตองรบเรงผลตกำาลงคนในสายอาชพหรอสายอาชวศกษาซงเปนกำาลงแรงงานในระดบกลางหรอระดบปฏบตการใหเพยงพอกบความตองการของตลาด และทสำาคญกำาลงแรงงานเหลานจะตองมคณภาพและสอดคลองตามความตองการของสถานประกอบการ หรอ ตลาดแรงงานอกดวย (เกรยงศกด เจรญวงศศกด, 2555)

และจากขอมลแรงงานเดอนมถนายน พ.ศ. 2555 (ภาพท 1) เมอเปรยบเทยบความตองการแรงงานกบผสมครงานจำาแนกตามระดบการศกษา

5

พบวา ความตองการแรงงานทมการศกษาระดบ ปวช. – ปวส./อนปรญญา มจำานวนมากกวาผสมครงานประมาณ 10 เทา ในขณะทความตองการแรงงานในระดบประถมศกษาและตำากวา ระดบมธยมศกษา ระดบปรญญาตรและสงกวา มจำานวนมากกวาผสมครงานประมาณ 2 - 3 เทา เมอพจารณาระหวางการบรรจงานกบตำาแหนงงานวาง พบวา ตำาแหนงงานทยงไมไดรบการบรรจ มจำานวน 118,833 อตรา สวนใหญเปนตำาแหนงทตองการผสำาเรจการศกษาระดบ ปวช. – ปวส./อนปรญญา โดยตำาแหนงทไมไดรบการบรรจ ไดแก แรงงานบรรจผลตภณฑ แรงงานดานการประกอบพนกงานขาย (กระทรวงแรงงาน, 2555)

ภาพท 1 แผนภมแสดงเปรยบเทยบความตองการแรงงานและผสมครงานจำาแนกตามระดบการศกษา เดอนมถนายน 2555

เมอมองในเวทระดบโลก ประเทศตางๆไดมการพฒนากำาลงแรงงานและประชากรในประเทศตนใหมความร การศกษา พฒนาทกษะฝมอทางอาชพอยางตอเนอง รวมถงการกำาหนดนโยบายการพฒนาฝมอแรงงานอยางตอเนองและตลอดชวต โดยแนวทางและยทธศาสตรสำาคญทหลายประเทศเลอกดำาเนนการคอ การมงพฒนาแรงงานภายในประเทศของตนโดยการใหการอาชวศกษาม

6

บทบาททสำาคญ เชนเดยวกบยทธศาสตรของผนำาประเทศสหรฐอเมรกา บารก โอบามา (2552) โดยผนำาสหรฐอเมรกาคาดหวงวาในป ค.ศ. 2020 ชาวอเมรกนจะมอตราสวนการมการศกษาและทกษะอาชพสงทสดในโลก นอกจากนยงตรงกบนโยบายการพฒนาคณภาพแรงงานของประเทศสาธารณรฐประชาชนจน ดวยการขยายการอาชวศกษาอยางรวดเรวจากรอยละ 19 เปนรอยละ 45.3 และไดกอตงโรงเรยนอาชวศกษากวา 3,000 แหงในชวงเวลา 10 ปทผานมา เพอการนำารองการพฒนาและสงเสรมการอาชวศกษาในประเทศจน (Ministry of education in China, 2010 อางถงใน ดวงนภา มกรานรกษ, 2554) ยงกวานนองคการสหประชาชาต หรอ UNESCO (2002) ยงไดตอกยำาความสำาคญของการอาชวศกษาอกวา การอาชวศกษากอใหเกดการพฒนาศกยภาพของบคคลในดานทกษะวชาชพ ชวยใหบคคลทำางานไดอยางมประสทธภาพ สามารถเพมผลผลตจากการทำางาน เพมรายไดจากการผลต การอาชวศกษาเปนสวนเสรมใหบคคลมรายได อนจะทำาใหสภาพเศรษฐกจดขน จนสามารถพฒนาคณภาพชวตของตนเองและครอบครวได จะเหนไดวาการทหลายประเทศลงทนทางดานการอาชวศกษาเพอการพฒนาอนาคต ทางดานวชาความร ทกษะอาชพใหแกคนในชาตใหสามารถสนองตอบความตองการของตลาดแรงงานในประเทศตน และตลาดแรงงานทวโลก ทำาใหแรงงานเปนแรงงานทมทกษะอาชพ มศกยภาพ สามารถเคลอนยายถายโอนไปทำางานทใดๆกไดทวโลกอยางมประสทธภาพ เพอสามารถแขงขนไดในตลาดแรงงานสากล เปนแรงผลกดนใหเกดการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศและการพฒนาคณภาพสงคมใหดยงขน โดยเฉพาะผนำาของประเทศมหาอำานาจของโลกทงสอง (สหรฐอเมรกา, จน) ตางมความมงมนในการพฒนาคนดวยการพฒนาอาชวศกษาใหแกประชากรในประเทศ เพอเพมขดความสามารถในการแขงขน และเลงเหนความสำาคญของการเปนพลเมองโลกในอนาคตทงสน (ดวงนภา มกรานรกษ, 2554)

จากความสำาคญของการจดการอาชวศกษาดงกลาวรฐบาลยคปจจบนโดยมนางสาวยงลกษณ ชนวตร เปนนายกรฐมนตร ไดแถลงตอรฐสภา เมอวนท 23 สงหาคม พ.ศ. 2554 ในสวนทเกยวของดานการศกษา ทจะดำาเนนการภายในชวงระยะ 4 ปของรฐบาลชดน นโยบายดานการศกษา ไดกำาหนดไวใน “ ”นโยบายสงคมและคณภาพชวต ซงมสาระสำาคญทเกยวของ คอ “ ” 1) เรง

พฒนาคณภาพการศกษา โดยการปฏรประบบความรของสงคมไทย อน

7

ประกอบดวย การยกระดบองคความรใหไดมาตรฐานสากล ใหมโรงเรยนและสถาบนอาชวศกษาคณภาพสงในทกพนท ทงนจะดำาเนนการรวมกบภาคเอกชนอยางจรงจง เพอสงเสรมการศกษาในสายอาชวศกษา ใหเปนทยอมรบและสามารถมรายไดสงตามความสามารถ 2) เพมขดความสามารถของทรพยากรมนษยเพอรองรบการเปดเสรประชาคมอาเซยน โดยรวมมอกบภาคเอกชนและสถาบนการศกษาในการวางแผนการผลตและพฒนากำาลงคนใหมคณภาพและปรมาณเพยงพอ รวมถงสอดคลองตามความตองการของภาคการผลตและบรการ เรงรดการจดทำามาตรฐานคณวฒวชาชพรบรองสมรรถนะการปฏบตงานตามมาตรฐานอาชพ และการจดทำามาตรฐานฝมอแรงงานใหครบทกอตสาหกรรม (สำานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา, 2554)

นอกจากนจากในนโยบายดานการศกษาของรฐบาล 8 ประการ มหวขอทเกยวของกบการสงเสรมการอาชวศกษาอยางชดเจน 2 หวขอ หวขอท 1 คอ การปฏรปการศกษารอบสอง (ทงระบบ) คณภาพและโอกาสถอเปนหวใจและเปาหมายสำาคญของการปฏรปการศกษารอบสอง คอ คณภาพการศกษาโอกาสทางการศกษา การมสวนรวมของทกภาคสวน ตองระดมทรพยากรบรหารจดการตงแตระดบขนพนฐานถงอดมศกษาซงรวมถงการอาชวศกษาดวย และในหวขอท 2 คอ สงเสรมใหภาคเอกชนมสวนรวมในการพฒนาการศกษาทงระบบ โดยมความตอนหนงเขยนไววา

มงเนนเอกชนจดการศกษาระดบอาชวศกษาและอดมศกษา ผลตกำาลงคนใหสนองตอบตอภาคเศรษฐกจและตลาดแรงงาน รวมถงภาคเอกชนอนๆทกภาคสวน และความรวมมอกบภาคเอกชนกำาหนดรปแบบผลตนกศกษาใหตรงกบตลาดแรงงาน ภาคอตสาหกรรมและภาคบรการดานปรมาณ คณภาพและสาขาอาชพ

ทงนรฐบาลไดสงผานนโยบายการจดการการอาชวศกษาลงไปถงระดบกระทรวงอกดวย โดยรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ ไดมอบหมายใหสำานกงานเลขาธการสภาการศกษา ดำาเนนการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง โดยจดทำาขอเสนอการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง (พ.ศ.2552-2561) เสนอตอทประชมสภาการศกษาในคราวประชมเมอ วนท 4 มถนายน พ.ศ. 2552 ซงมมตเหนชอบและใหนำาเสนอตอคณะรฐมนตรพจารณาตอไป

8

คณะรฐมนตรในคราวประชมเมอวนท 18 สงหาคม พ.ศ. 2552 มมตเหนชอบ ขอเสนอการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง “ (พ.ศ.2552-2561)” ตามท

กระทรวงศกษาธการเสนอและใหดำาเนนการตอไปได และเหนชอบหลกการรางระเบยบสำานกนายกรฐมนตรวาดวยการขบเคลอนการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง พ.ศ.2552 ตามทกระทรวงศกษาธการเสนอ และใหสงคณะกรรมการตรวจสอบรางกฎหมายและรางอนบญญตทเสนอคณะรฐมนตรตรวจพจารณา แลวดำาเนนการตอไปได โดยเปาหมายยทธศาสตรและตวบงชทเกยวของและสำาคญกบการจดการอาชวศกษา คอ ในเปาหมายยทธศาสตรในขอท 1 (คนไทยและการศกษาไทยมคณภาพและไดมาตรฐานระดบสากล) โดยมตวบงชและคาเปาหมายทสำาคญ คอ ขอ 1.5 สดสวนผเรยนประเภทอาชวศกษาตอผเรยนมธยมศกษาตอนปลายเปน 60:40, ขอ 1.6 ผสำาเรจอาชวศกษาและอดมศกษามคณภาพระดบสากลและเปนไปตามกรอบมาตรฐานคณวฒ และเปาหมายยทธศาสตรในขอท 4 (คนไทยคดเปน ทำาเปน แกปญหาได : มทกษะในการคดและปฏบต มความสามารถในการแกปญหา มความคดรเรมสรางสรรค มความสามารถในการสอสาร) โดยมตวบงชและคาเปาหมายทสำาคญ คอ ขอ 4.2 ผสำาเรจการอาชวศกษาและการอดมศกษา มสมรรถนะเปนทพงพอใจของผใช และมงานทำาภายใน 1 ป รวมการประกอบอาชพอสระเพมขน (กระทรวงศกษาธการ, 2554)

คณะกรรมการการอาชวศกษา กระทรวงศกษาธการ ไดตนตวกบการพฒนาการจดการอาชวศกษาเชนเดยวกน โดยการกำาหนดวสยทศนวา ผลต“และพฒนากำาลงคนอาชวศกษาทมคณภาพไดมาตรฐานระดบสากล ในราง”แผนยทธศาสตรการพฒนาอาชวศกษา (พ.ศ. 2552-2561) และมเปาหมายทสำาคญคอ เพมสดสวนผเรยนอาชวศกษาตอสามญเปน 60:40 และจดและสงเสรมการอาชวศกษาและการฝกอบรมวชาชพใหมคณภาพมาตรฐานและตามพระราชบญญตการอาชวศกษา พ.ศ. 2551 ซงอยใน หมวดท 1 มาตรา 6 และหมวดท 4 มาตราท 48 (กระทรวงศกษาธการ, 2554)

แตการจดการอาชวศกษาของไทยในปจจบนพบปญหาทสำาคญ (เกรยงศกด เจรญวงศศกด, 2551 อางถงใน ดวงนภา มกรานรกษ, 2554) ดงน 1) ดานคณลกษณะของผสำาเรจการศกษา และดานมาตรฐานการอาชวศกษา พบวาผสำาเรจการอาชวศกษามสมรรถนะไมสอดคลองกบสถานประการ และขาดทกษะความรพนฐานทจำาเปนอยางพอเพยง ไมสามารถคด

9

วเคราะหอยางเปนระบบ ผสำาเรจการอาชวศกษาไมสามารถปฏบตงานไดตรงตามลกษณะงานทสถานประกอบการตองการการศกษา และดานมาตรฐานการอาชวศกษา 2) ดานการจดการเรยนการสอน และ ดานครผสอน พบวาหลกสตรการศกษาไมชดเจน การเรยนการสอนไมสามารถสรางสมรรถนะในการปฏบตงานไดจรง สถาบนอาชวศกษายงคงขาดแคลนคร ทงเชงปรมาณและคณภาพอยางตอเนอง 3) ดานความรวมมอ พบวาการมสวนรวมในการจดการอาชวศกษาระหวางสถาบนอาชวศกษาและสถานประกอบการหรอสวนเอกชนนนเจาหนาททเกยวของยงไมมความมนใจ เนองจากไมมประสบการณในการจดการอาชวศกษามากอน นอกจากนเจาหนาทในระดบปฏบตการยงมการรบรคอนขางนอย 4) ดานการสนบสนนของรฐบาลและดานการบรหารจดการ พบวา รฐมงสงเสรมและสนบสนนการผลตกำาลงคนระดบอดมศกษามากกวาในระดบอาชวศกษา กฎหมายการศกษาทมผลใชบงคบแลวยงไมสามารถบงคบใชไดอยางมประสทธภาพ 5) ดานคานยมการเรยนอาชวศกษา พบวานกเรยน นกศกษาไมนยมเรยนสายอาชวศกษา รวมไปถงผทศกษาในระดบอาชวศกษาลาออกกลางคนจำานวนมาก สงผลใหประเทศขาดแรงงานระดบกลางทมคณภาพ อกทงความนยมเรยนอาชวศกษาไมเพมมากขน รวมทงนกเรยนนกศกษาทสำาเรจการอาชวศกษา ระดบประกาศนยบตรวชาชพ (ปวช.) และระดบประกาศนยบตรวชาชพชนสง (ปวส.) ยงนยมศกษาตอในระดบอดมศกษาอยมาก รวมทงปญหาภาพพจนวา อาชวศกษาเองยงมเดกเกเร ชอบชกตอย ทะเลาะววาท และถงขนการฆาตกรรมกน รวมถงผลการจดการเรยนการสอนยงดอยดานคณภาพ สงผลใหผปกครองไมนยมสงบตรหลานเขาศกษา ทำาใหจำานวนและสดสวนของผเรยนอาชวศกษาเพมไดนอย ผเรยนนยมเรยนสายสามญมากกวาอาชวศกษา และผสำาเรจการอาชวศกษาระดบ ปวช. และ ปวส. สวนมากเลอกศกษาตอในระดบปรญญาตรในสาขาทไมตรงกบทตนเองจบมา

นอกจากนน บรรเลง ศรนล และคณะ (2548) ไดกลาวไวในรายงานการวจยเสนทางการศกษาดานอาชวศกษาและเทคโนโลย วา ผลการศกษาวจยสภาพปญหาและการผลตกำาลงคนดานอาชวศกษาและเทคโนโลยของสถานศกษาและหนวยงานตนสงกด ไดแก สำานกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล สถาบนเทคโนโลยปทมวนสถาบนอาชวศกษาเอกชน และสถาบนอดมศกษาเฉพาะทาง รวมทงขอมลทคณะผวจยไดจากการ

10

สมภาษณและสอบถามสถานประกอบการ สามารถนำามาสรปในภาพรวม ไดดงน

1. ความพรอมในการสนบสนนดานกฎหมายยงมขอจำากด2. ทศทางและเปาหมายการพฒนากำาลงคนโดยรวมไมชดเจน3. มการขยายสถานศกษาเรวเกนไป ทำาใหไดรบการสนบสนน

ดานงบประมาณจากรฐไมเพยงพอ4. คร-อาจารย บางสาขามจำานวนนอยตองรบภาระงานสอน

มาก แตบางสาขามจำานวนมากเกนความตองการ5. คณภาพครไมสอดคลองกบภารกจ6. อตราการเขาออกของคร-อาจารยคอนขางสง โดยเฉพาะ

สถานศกษาเอกชน7. การพฒนาคร-อาจารยยงขาดการสนบสนนอยางจรงจง

และตอเนอง8. อตรากำาลงบคลากรสายสนบสนนการสอนยงขาดแคลน9. ไมสามารถเปดหลกสตรใหมทเปนความตองการไดอยาง

ทนทวงท10. ผเรยนสวนหนงมพนฐานความรตำา11. ผสมครเขาศกษาตอมแนวโนมลดลง12. เครองมอ เครองจกร อปกรณ เกา ลาสมย เสอม

คณภาพ13. อปกรณ สอการเรยนการสอน ขาดแคลน14. มงบประมาณวสดฝกไมเพยงพอ สงผลตอการเรยน การ

ฝกทกษะ15. ความรวมมอกบสถานประกอบการในการจดการเรยนการ

สอนยงมจำากด16. การระดมทรพยากรการศกษาจากภาคสวนตางๆ ไม

จรงจงและตอเนอง17. การใชประโยชนจากเทคโนโลยสารสนเทศทเกยวของกบ

การอาชวศกษายงมจำากด และไมมประสทธภาพเทาทควร

11

18. ผจบอาชวศกษามความร และทกษะ รวมทงคณลกษณะทจำาเปนตอการปฏบตงานยงไมสอดคลองกบความตองการของสถานประกอบการ

19. อตราผจบอาชวศกษาทออกไปทำางานยงไมสอดคลองกบเปาหมายในการผลต และการมงานทำาเทาทควร

20. หนวยงานทรบบคลากรเขาทำางานจะเนนวฒบตรมากกวาทจะคำานงถงสมรรถนะในการปฏบตงานจรง

21. ผลการวจยดานการสนบสนนการพฒนาระบบการอาชวศกษายงมนอย

22. สถานศกษาบางแหงยงไมตระหนกในดานการประกนคณภาพการศกษา

23. ระบบรองรบการกำาหนดมาตรฐานของชาตเกยวกบอาชพและวชาชพยงไมชดเจน

และจากขอมลรายงานสรปผลการประเมนคณภาพภายนอกรอบสอง (พ.ศ.2549-2553) ของสำานกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา หรอ สมศ. พบวามสถานศกษาดานการอาชวศกษาไดรบการประเมน จำานวนทงสน 803 แหง จำาแนกออกเปน 2 ประเภท คอ 1) การประเมนเพอรบรองมาตรฐานการศกษาจำานวน 777 แหง 2) การประเมนเพอพฒนาจำานวน 26 แหง ผลการประเมนภายนอกเพอการรบรองมาตรฐาน จำานวน 777 แหง ในจำานวนนเมอหกลบวทยาลยสารพดชาง จำานวน 54 แหง และสถานศกษาทประเมนเพอการพฒนาทไมตดสนผล จำานวน 26 แหง คงเหลอจำานวนทงสน 723 แหง จากตวเลขสถานศกษาจำานวนน มสถานศกษาทผานการรบรองมาตรฐาน สมศ. จำานวน 649 แหง สวนทไมไดรบการรบรองจำานวน 74 แหง ซงแบงตามคาเฉลยของสถานศกษาได 3 ระดบ คอ 1) ระดบคาเฉลยพอใช 50 แหง 2) ระดบคาเฉลยควรปรบปรง 12 แหง 3) ระดบคาเฉลยตองปรบปรง 12 แหง และจากขอมลพบวามาตรฐานทมคาเฉลยตำาสด 3 อนดบแรกเรยงจากมากไปนอย จากทง 3 กลมดงกลาวมผล ดงน

กลมท 1 สถานศกษาทมคาเฉลยระดบ พอใช1. มาตรฐานท 5 การใหบรการวชาการตอชมชนและสงคม 2. มาตรฐานท 3 การจดการการเรยนการสอนดานการอาชวศกษา

12

3. มาตรฐานท 4 นวตกรรมและการสรางองคความรของอาจารย และนกศกษา

กลมท 2 สถานศกษาทมคาเฉลยระดบ ควรปรบปรง1.มาตรฐานท 4 นวตกรรมและการสรางองคความรของอาจารย

และนกศกษา2.มาตรฐานท 1 การประกนคณภาพภายใน 3.มาตรฐานท 3 การจดการการเรยนการสอนดานการอาชวศกษา

และ มาตรฐานท 5 การ ใหบรการวชาการตอชมชนและสงคม

กลมท 3 สถานศกษาทมคาเฉลยระดบ ตองปรบปรง1.มาตรฐานท 1 การประกนคณภาพภายใน 2.มาตรฐานท 4 นวตกรรมและการสรางองคความรของอาจารย

และนกศกษา3.มาตรฐานท 5 การใหบรการวชาการตอชมชนและสงคม

เมอพจารณาตามมาตรฐานทมคาเฉลยตำาสด 3 อนดบแรก ทซำาตรงกนทง 3 กลม คอ มาตรฐานท 4, 5 แตหากพจารณาเฉพาะกลมท 2, 3 พบวาซำาตรงกน 2 มาตรฐาน คอ มาตรฐานท 1, 4 ดงนนจงอาจกลาวไดวาใน มาตรฐานท 1 คอ การประกนคณภาพภายใน และ มาตรฐานท 4 คอ นวตกรรมและการสรางองคความรของอาจารย และนกศกษา เปนปญหาการจดการอาชวศกษาของไทยทตองทำาการปรบปรงโดยเรงดวน

วทยาลยเทคโนโลยพงษภญโญ เปนสถานศกษาอาชวศกษาเอกชนแหงหนงในจงหวดขอนแกน ตงอยเลขท 167 ถนนมตรภาพ ตำาบลในเมอง อำาเภอเมอง จงหวดขอนแกน 40000 ซงจากขอมลการดำาเนนงานตงแตเรมเปด (พ.ศ.2538) จนถงป พ.ศ.2554 พบวามจำานวนนกเรยนไมแนนอน บางปเพมขน บางปลดลง โดยพจารณาจากขอมลจำานวนนกเรยนนกศกษา 3 ปยอนหลงลาสด (2552-2554) โดยปการศกษา 2552 มนกเรยน ทงระดบ ปวช. และ ปวส. จำานวนรวมทงสน 416 คน ตอมาปการศกษา 2553 เพมขนเปน 810 คน แตพอปการศกษา 2554 กลบมจำานวนนกเรยนลดลงเหลอ 765 คน และเมอพจารณาจากเกณฑทวทยาลยขออนญาตรบนกเรยนนกศกษาพบวาจำานวนทง 3 ปการศกษาตำากวาเกณฑทขออนญาตไว จากขอมลดงกลาวจงชบงไดวา

13

ระดบคณภาพการบรหารจดการภายในและการจดการเรยนการสอนของวทยาลยฯยงอยในเกณฑทตองทำาการพฒนาปรบปรง

นอกจากนจากรายงานการประเมนคณภาพภายนอกเพอรบรองมาตรฐานการศกษาดานการอาชวศกษาของ สมศ. รอบทสอง (พ.ศ.2548-2553) ของวทยาลยเทคโนโลยพงษภญโญปรากฏวา สมศ. ไมรบรองมาตรฐานคณภาพของสถานศกษาให โดยมผลการประเมนระดบสถาบนไดระดบ พอใช มคาเฉลย 3.26 ผลการประเมนระดบมาตรฐานไดระดบด 1 มาตรฐาน ไดแก มาตรฐานท 2 ระดบพอใช 3 มาตรฐาน ไดแก มาตรฐานท 1, 3, 6 ระดบตองปรบปรง 2 มาตรฐาน ไดแก มาตรฐานท 4, 5 (ตารางท 1)

ตารางท 1 สรปผลการประเมนคณภาพภายนอกโดย สมศ. รอบทสอง (พ.ศ.2548-2553)

มาตรฐานคะแน

นผลการประเมน

มาตรฐานท 1 การประกนคณภาพภายใน 3.50 พอใชมาตรฐานท 2 คณภาพของผสำาเรจการศกษา 4.38 ดมาตรฐานท 3 การจดการเรยนการสอนดานอาชวศกษา 3.30 พอใชมาตรฐานท 4 นวตกรรมและการสรางองคความรของอาจารยและนกศกษา 1.00

ตองปรบปรง

มาตรฐานท 5 การใหบรการทางวชาการตอชมชนและสงคม 1.00

ตองปรบปรง

มาตรฐานท 6 การบรหารและการจดการ 3.00 พอใช

ผลการประเมนระดบสถานศกษา3.26

จากขอมลดงกลาว ผวจยเหนวา มาตรฐานท 3 (การจดการเรยนการสอนดานอาชวศกษา) ของประกนคณภาพภายนอก ซงสอดคลองกบ มาตรฐานท 2 (หลกสตรและการจดการเรยนการสอน) ของการประกนคณภาพภายใน ซงประกอบดวยตวบงชทงหมด 12 ตว (ตวบงชท 10-21) ถอวามความจำาเปนสงสดสำาหรบ วทยาลยเทคโนโลยพงษภญโญ ทตองนำามา

14

พฒนาและปรบปรงสถาบนเปนอนดบแรก เนองจากการพฒนาดงกลาวจะสามารถชวยแกไขปญหาทผานมาของวทยาลยได คอ ในเรองของคณภาพในภาพรวมของสถานศกษาทอยในเกณฑตำา เนองจากในมาตรฐานนถอวาเปนหวใจสำาคญและมนำาหนกมากทสดในเรองของ คณภาพสถานศกษา อกทง“ ”ยงสามารถพฒนาผเรยนไดตรงกบแนวทางการจดการอาชวศกษา ตาม พรบ.การศกษาแหงชาต ป พ.ศ. 2542, รฐธรรมนญป พ.ศ.2550 รวมถงนโยบายของรฐบาลปจจบน (รฐบาลทมนางสาวยงลกษณ ชนวตร เปนนายกรฐมนตร) นอกจากนยงเปนการชวยแกไขปญหาดานแรงงานระดบประเทศดงทกลาวมาขางตนดวย จงทำาใหผวจยสนใจและมงหรอจะพฒนาคณภาพการบรหารจดการศกษาของวทยาลยเพอพฒนาคณภาพผเรยนใหตรงตามจดมงหมายของหลกสตรอาชวศกษาและมาตรฐานการประกนคณภาพภายในสถานศกษา โดยความรวมมอของผเกยวของทกคนและทกสวน

การเลอกระเบยบวธวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม (Participatory Action Research) มาใชในการวจยครงน มเหตผลดงนคอ เนองจาก ดวงใจ กฤดากร (2545) ไดกลาวไวในผลการวจยวาในการดานการแตงตงกรรมการทรบผดชอบ เรยงจากมากไปนอย 1) การใหผเกยวของมสวนรวมในการประกนคณภาพภายใน 2) การรวมคดรวมทำาของผบรหารในการประกนคณภาพภายใน 3) การใหบคลากรในสถานศกษาทกฝายมสวนรวมในการประกนคณภาพภายใน เชนเดยวกบ เกจกนก เออวงศ (2546) ทกลาววา ปจจยทสำาคญทเปนเปนอปสรรคตอการดำาเนนการประกนคณภาพการศกษาในกลมปจจยภายในไดแก การทวฒนธรรมองคการมลกษณะแตกแยก แขงขน ไมใหเกยรตและไมไววางใจกน ขาดการยอมรบความสามารถของเพอนคร ครไมยอมรบการเปลยนแปลง และครไมเพยงพอ ครขาดความรบผดชอบและการสนใจใฝเรยนร มทศนคตไมดตอการประกนคณภาพการศกษา รวมทงผบรหารไมใหเวลากบโรงเรยนอยางเตมท ใจดเกนไป ขาดความเดดขาด นำาการเปลยนแปลงเขามาเรวจนครรบไมทน ใชรปแบบการบรหารแบบชนำามากกวาการมสวนรวม และผชวยบรหารขาดความสามารถในการบรหารและมงานธรการมาก นอกจากนน การทโครงสรางการบรหารขาดการประสานงานทด ขาดระบบการสอสารแลกเปลยนขอมล ขาดการกำาหนดบทบาทหนาทบคลากรและมอบหมายความรบผดชอบไมชดเจนกเปนปจจยทเปนอปสรรคเชนกน และเสรมดวยผลการวจยของ ศร ถอาสนา (2549) ทกลาววา การจะดำาเนนการ

15

ประกนคณภาพภายในใหบรรลเปาหมาย ตองทำาใหการประกนคณภาพการศกษาเปนสวนหนงของกระบวนการบรหารจดการและการทำางานของบคลากรทกคนในสถานศกษาไมใชเปนกระบวนการแยกสวนมาจากการดำาเนนงานตามปกตของสถานศกษา การประกนคณภาพการศกษาเปนหนาทของบคลากรทกคนในสถานศกษา ไมวาจะเปนผบรหาร คร อาจารยและบคลากรอนๆ ในสถานศกษา และผลการวจยของ นงคใย สดา (2551) ทพบวา ระบบประกนคณภาพการศกษาของโรงเรยนเอกชนขาดปจจยสำาคญตามแนวทางของระบบประกนคณภาพการศกษาตามทฤษฎ ทง 3 ระบบยอย คอ 1) ระบบการวางแผน บคลากรมสวนรวมนอย และไมมเปาหมาย มาตรฐาน และเกณฑการวดทชดเจน 2) ระบบการควบคมคณภาพขาดการตรวจสอบจากหนวยงานภายนอก และ 3) ระบบการทบทวนและปรบปรงการปฏบตงานขนอยกบผรบใบอนญาต บคลากรไมมสวนรวมในการทบทวนผลการปฏบตงาน นอกจากนน สรกมล แจมจนทร (2547) กลาวสรปในผลการวจยวา ปญหาการดำาเนนการประกนคณภาพในสถานศกษาพบวา บคลากรในโรงเรยนไมชอบการเปลยนแปลง ไมเหนความสำาคญของขอมลสารสนเทศ มชวโมงสอนมาก บคลากรททำาหนาทจดทำาแผนขาดความรและประสบการณ เวลามจำากดทำาใหประเมนไมครอบคลมและขาดความเขาใจเกยวกบขอบเขตเนอหาและรายงานสมรรถภาพทจะประเมน งบประมาณไมเพยงพอ และขาดการรวบรวมขอมลเพอประกอบการเขยนรายงาน ดงนนจากเหตผลดงกลาวขางตนทงหมดสามารถสรปไดวา ปญหาสำาคญทเปนอปสรรคตอการดำาเนนงานประกนคณภาพในโรงเรยน ไดแก บคลากร และกระบวนการทำางาน ซง ระเบยบวธวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม สามารถแกไขปญหาดงกลาวไดตรงจด เนองจากเนนการมสวนรวมของทกภาคสวน และเนนการพฒนาคน ดงนนจงทำาใหบคลากรเมอไดผานการรวมดำาเนนการวจยดวยระเบยบวธวจยนแลว จะมทศนคตทดตอระบบการประกนคณภาพการศกษา หมายถง การมสวนรวมรบผดชอบในงานประกนคณภาพเสมอนเปนสวนหนงของภาระงานประจำาของตนเอง สอดคลองกบความคดเหนสวนตวของผวจยทเหนวา การแกไขปญหาสภาพแวดลอมการเรยนรของวทยาลยนนจำาเปนตองไดรบความรวมมอและการมสวนรวมจากครและผบรหารทกคนในวทยาลย จงจะเกดผลสำาเรจ และเปนวธการแกไขปญหาแบบยงยน สอนใหทกคนในองคการคดเปน ทำาเปน สามารถแกไขปญหาไดดวยตวเอง โดยไมจำาเปนตองรบคำาสงจากผบรหารแตเพยงฝายเดยว (บรหารแบบบนลงลาง)

16

เนองจากทกคนไดประสบการณการเรยนรจากการมสวนรวมในทกกระบวนการ อกทงระเบยบวธวจยดงกลาวยงสงเสรมการสรางจตสำานกของทกคนในองคการในการรวมรบผดชอบการแกไขปญหา และทสำาคญคอผวจยตองการใหเกดการเปลยนแปลง เกดประสบการณการเรยนร และองคความรใหม ทงในระดบตวบคคล กลมบคคล และองคการ ตามวตถประสงคของระเบยบวธวจยดงกลาวอกดวย

2. คำาถามการวจยผลการดำาเนนงานในขนตอนตาง ๆ ของการวจยเชงปฏบตการแบบม

สวนรวมทกำาหนดเปนอยางไร ? การดำาเนนงานนน กอใหเกดการเปลยนแปลง การเรยนร และความรใหม อะไรบาง ?

3. วตถประสงคของการวจย3.1 เพอศกษาผลการดำาเนนงานในขนตอนตาง ๆ ของการวจยเชง

ปฏบตการแบบมสวนรวมทกำาหนด3.2 เพอศกษาผลการเปลยนแปลงตามสภาพทคาดหวง

ประสบการณการเรยนรทเกดขนในตวบคคล กลมบคคล และวทยาลย และองคความรใหมทเกดขนจากการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม

4. ขอบเขตของการวจยการวจยครงน มขอบเขตของการวจยดงน4.1 การวจยนเปนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ในวทยาลย

เทคโนโลยพงษภญโญ ทมปญหามาตรฐานดานผเรยนไมผานการรบรองมาตรฐานการประเมนภายนอกของสำานกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (สมศ.)

4.2 ระยะเวลาในการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม 2 วงจรของกจกรรมการวางแผน การนำาแผนไปปฏบต การสงเกต และการสะทอนผล ภายในปงบประมาณ 2555 ระหวางวนท 1 ตลาคม พ.ศ. 2555 ถง วนท 30 กนยายน พ.ศ. 2556 (คาบเกยวระหวางภาคปลายปการศกษา 2555 และภาคตนของปการศกษา 2556)

5. ขอตกลงเบองตน

17

5.1 การวจยครงนใชรปแบบการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมท วโรจน สารรตนะ (2555) พฒนาขนเปนแนวคดหลก

5.2 การเลอกสถานทในการวจย ไดกระทำาโดยกำาหนดแบบเจาะจงอาศยผลการประเมนภายนอกของ สมศ. เปนเกณฑพจารณา

6. คำาจำากดความทใชในการวจยเพอใหเกดความเขาใจถกตองและตรงกนในการวจยครงน ผวจยจง

กำาหนดคำาจำากดความสำาหรบศพทเฉพาะทใชในการวจยครงน ดงน6.1การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม หมายถง การวจยทมรป

แบบเนนความเปนศาสตรเชงวพากษ (critical science) การนำาเสนอผลการวจยทองกบแนวคดเชงวพากษ (critical approach) แสดงหลกฐานประกอบ ทงขอมล สถต ภาพถาย เอกสาร ความรใหม หรออนๆถงสงทไดรวมคด รวมกนปฏบต รวมกนสะทอนผลการเปลยนแปลง ทงทสำาเรจและไมสำาเรจ และการเรยนรทเกดขนทงในระดบบคคล ระดบกลมผรวมวจย และระดบองคการ รวมทงความรใหมทเกดขน

6.2 วทยาลยเทคโนโลยพงษภญโญ หมายถง วทยาลยทเปนกรณศกษา ตงอยในจงหวดขอนแกน สงกด สช. เปดสอนระดบอาชวศกษา มสภาพปญหาตามเกณฑทผวจยกำาหนด

6.3 สภาพแวดลอมการเรยนร (Learning environment) หมายถง สงรอบตวทมผลตอการเรยนรของมนษยทงทางตรงและทางออม ซงมนษยสามารถทจะนำาเอาหลกการแปลงสการปฏบตไดตามวตถประสงคหรอความมงหมายของการเรยนรในระดบหรอในประเภทนนๆ แบงไดเปน 2 ประเภท คอ

6.3.1 สภาพแวดลอมการเรยนรทางดานกายภาพ (physical environment) หมายถง สภาพตางๆทมนษยทำาขน และสงตางๆทอยตามธรรมชาต ซงสงผลตอการเรยนรของคน (ลกษณะของสถานททใชเรยนรสภาพแวดลอมดานจตวทยา) ประกอบดวย 1) สภาพแวดลอมในชนเรยน หมายถง โตะ เกาอ วสด อปกรณหรอสอตางๆ ภายในหองเรยน 2) สภาพแวดลอมนอกชนเรยน หมายถง แสงสวาง ส เสยง และ อาคารสถานทตางๆภายในสถานศกษา อนไดแกโรงอาหาร หองประชม หองสมด อาคารอำานวยการ บรเวณทพกผอนหยอนใจ บรเวณเพอกจกรรมและนทรรศการ บรเวณบรการ

18

สาธารณปโภค (บรการนำาประปา ไฟฟา โทรศพท การกำาจดสงปฏกล) เสนทางจราจรและทจอดรถ

6.3.2 สภาพแวดลอมการเรยนรทางดานจตวทยา (psychological environment) หมายถง การจดกจกรรมการเรยนการสอนทงในและนอกหองเรยนทสงเสรมผเรยนใหเกดการเรยนรและการพฒนาตนเองไดอยางสมบรณในทกๆดาน ประกอบดวย 1) คณลกษณะของครหรอพฤตกรรมทครแสดงออกตอนกเรยน 2) การจดกระบวนการเรยนการสอนทงในและนอกหองเรยน 3) ความสมพนธระหวางครกบผปกครองและชมชน

6.4 การอาชวศกษา (Vocational Education) หมายถง การเตรยมบคลากรดานฝมอสำาหรบอาชพหนงหรอกลมอาชพ สาขาหรองาน ตามปกตจดในระดบมธยมศกษาตอนปลาย ซงจะรวมทงการเรยนวชาสามญ การฝกปฏบต และวชาอน ๆ ทเกยวของ สดสวนของวชาเหลานนอาจมไดหลากหลาย แตตองเนนภาคปฏบต

6.5 เทคนคศกษา (Technical Education) หมายถง การศกษาระดบสงกวามธยมศกษาตอนปลายซงเปนอดมศกษาตอนตน เพอเตรยมกำาลงคนระดบกลาง (ชางเทคนค ผบรหารระดบกลาง ฯลฯ) และการศกษาระดบมหาวทยาลยเพอเตรยมวศวกรและนกเทคโนโลยในระดบทสงกวา การเรยนจะรวมทงวชาสามญวชาทฤษฎ วชาดานวทยาศาสตรและเทคนค รวมทงการฝกทกษะทเกยวของสดสวนของเทคนคศกษาอาจหลากหลายขนอยกบประเภทของบคลากรทเรยนและระดบการศกษา

6.6 การอาชวศกษาและเทคโนโลย (Vocational Education and Technology) หมายความรวมถงการอาชวศกษา เทคนคศกษา และการฝกอบรมทเนนดานชางอตสาหกรรม

7. ประโยชนทคาดวาจะไดรบผลจากการวจยครงน จะเปนประโยชน ดงน7.1 ในเชงวชาการ

7.1.1 เปนการวจยทกอให บคคล เกดประสบการณการเรยนร“ ”ขน ทงในระดบบคคล ระดบกลมบคคล และระดบสถานศกษา เปนการเรยนรจากการปฏบตจรง ตามหลกการเรยนรจากการกระทำา (learning by doing)

19

7.1.2 เปนการวจยทจะกอให เกดองคความร จากบคคลและผ“ ”เกยวของในหนวยงาน ในการพฒนาสภาพแวดลอมการเรยนร

7.1.3 นกวจยหรอผบรหาร สามารถศกษาเรยนรรปแบบการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมทใชในการวจยครงน มการวพากษวจารณ เพอปรบปรงหรอพฒนารปแบบการวจยใหมความเหมาะสมยงขน

7.2 ในดานการนำาไปใช 7.2.1 บคลากรในวทยาลยเทคโนโลยพงษภญโญ และผ

เกยวของ สามารถนำาผลการวจยไปศกษาทบทวนและดำาเนนการพฒนาวทยาลยไดอยางตอเนอง ทงดานสภาพแวดลอมการเรยนร หรอดานอนๆเพราะลกษณะทดประการหนงของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมคอ สงเสรมใหมการพฒนาทตอเนองและยงยน

7.2.2 นกวจยหรอนกวชาการ สามารถศกษารปแบบการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ทใชหลกความรวมมอ เปนตวสอดแทรกเพอการพฒนา ไปประยกตใชเพอออกแบบงานวจยของตนเอง หรอนำาเอาหลกการใหมอนๆ มาเปนตวสอดแทรกเพอการพฒนาได

7.2.3 บคลากรหรอผมสวนเกยวของกบวทยาลยอาชวศกษาแหงอนทงของภาครฐและภาคเอกชน สามารถศกษาเรยนรจากประสบการณการทำาวจยของวทยาลยเทคโนโลยพงษภญโญ เพอนำาไปประยกตใช ปรบใช หรอเลอกใช ใหเหมาะสมกบบรบทของวทยาลยของตนเองได

20

บทท 2วรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ

ในบทนจะเปนการศกษาเอกสารเพอวเคราะหหลกการ แนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของกบการพฒนาสภาพแวดลอมการเรยนรในวทยาลยเทคโนโลยพงษภญโญ จงหวดขอนแกน ซงผวจยไดเรยงลำาดบการนำาเสนอออกเปน 6 ตอน ดงนคอ 1) แนวคดเชงทฤษฎเกยวกบสภาพแวดลอมการเรยนร 2) ความคดเพอการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม 3) การพฒนาสภาพแวดลอมการเรยนรในระดบอาชวศกษา 4) แนวคดเชงทฤษฎเพอการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม 5) การประกนคณภาพการอาชวศกษา 6) บรบทชมชนและบรบทวทยาลยเทคโนโลยพงษภญโญ โดยมรายละเอยดของการนำาเสนอในแตละตอน ดงตอไปน

1. แนวคดเชงทฤษฎเกยวกบ สภาพแวดลอมการเรยนร “learning environment”

1.1 ความหมาย จากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของทงในประเทศ

และตางประเทศ พบวา สภาพแวดลอมการเรยนร หรอ “ ” “learning environment” มผใหความหมายทนาสนใจไว 15 แหลง ดงน

อรพนธ ประสทธรตน (ม.ม.ป. อางถงใน ไพฑรย ศรฟา, ม.ม.ป.) ไดใหความหมายของสภาพแวดลอมการเรยนรวาคอ สภาวะใดๆ ทมผลตอการเรยนรของมนษยทงทางตรงและทางออม ทงทเปน รปธรรม และนามธรรม สภาพแวดลอมทเปนรปธรรม (concrete environmental) หรอสภาพแวดลอมทางกายภาพ (physical environment) ไดแก สภาพตางๆ ทมนษยสรางขน เชน อาคาร สถานท โตะ เกาอ วสด อปกรณ หรอสอตางๆรวมทงสงตางๆ ทอยตามธรรมชาต อนไดแก ตนไม พช ภมประเทศ ภมอากาศ สวนสภาพแวดลอมทเปนนามธรรม (abstract environment)

21

หรอสภาพแวดลอมทางดานจตวทยา (psychological environmental) ไดแก ระบบคณคาทยดถอซงเปนสวนสำาคญของวฒนธรรม ของกลมสงคมขาวสาร ความร ความคด ตลอดจนความรสกนกคดและเจตคตตางๆ ไมวาจะเปนของตวเองหรอคนอนกตาม อกทง สวรรณ สขสมภกด (2530 อางถงใน อรณ โคตรสมบต, 2542) ไดใหความหมายวาคอ สงเราทมศกยภาพ เชน บคคล สงของ วตถ สภาพการณ ทงทเปนรปธรรม แนวความคด ความรสก บรรยากาศ ระบบการศกษา การปกครอง กจกรรม ลกษณะของบรเวณอาคารสถานทและสงตางๆทวไป ซงมอทธพลตอชวตความเปนอยและการพฒนาทกดานของผเรยน

นอกจากน ปรญญา องศสงห (2521 อางถงใน ครบน จงวฒเวศร สมพร รวมสข และ วรรณภา แสงวฒนะกล, 2547) และประยทธ ไทยธาน (2550) ใหความหมายของสภาพแวดลอมการเรยนร วาคอ องคประกอบตางๆทอยในสภาพการณเรยนร อนจะสงเสรมใหผเรยนเกดการเรยนรและพฒนาตนเองในทกๆดาน นอกจากน มหาวทยาลยมหาสารคาม กองประชาสมพนธและกจการตางประเทศ งานพฒนาเวบไซตและอสเทรน (ม.ป.ป.) ไดใหความหมายไววาคอ สภาวะใดๆทมผลตอการเรยนรของมนษยทงทางตรงและทางออม ทงทเปนรปธรรมและนามธรรม และ McVey (1989 อางถงใน ไพฑรย ศรฟา, ม.ม.ป.) และ Wallbery (1989 อางถงในไพฑรย ศรฟา, ม.ม.ป.) กลาวถงความหมายของคำาวา สภาพแวดลอมการเรยนร ในเชง“ ”องคประกอบคอ สภาพแวดลอมทางการเรยนรทางดานกายภาพ ประกอบดวย แสงสวาง ส เสยง พนทวาง เฟอรนเจอร และลกษณะของสถานททใชในการเรยนรสวนของสภาพแวดลอมทเปนนามธรรม หรอ สภาพแวดลอมดานจตวทยา และหากมองกนใหแคบลงในระดบหองเรยน สภาพแวดลอมทางดาน“จตวทยา คอ บรรยากาศของชนเรยน ซงเปรยบเสมอนกลมของสงคมทม”อทธพลตอสงทผเรยนเรยนรนนเอง

จากความหมายขางตนจะเหนไดวาเปนการใหความหมายในลกษณะกวางๆ แตมผใหความหมายในเชงการปฏบต ไวเชนกน ดงน Hannafin, Land, Oliver (1999) ใหความหมายของคำาวา สภาพแวดลอมการเรยน“ร ” คอการเรยนรชนดหนงในธรรมชาต ซงเนนการสรางความรดวยตนเองจากประสบการณการมสวนรวมการเรยนรในลกษณะ “การเรยนรจากการกระทำา (learning by doing)” ในขณะท Pace & Stern (1965 อางถงใน

22

ครบน จงวฒเวศร สมพร รวมสข และ วรรณภา แสงวฒนะกล, 2547) ใหความหมายวา คอ พฤตกรรม เหตการณ สภาพการณ แนวคด และลกษณะทางกายภาพทเปนสงบงคบใหทกคนตองปฏบตตาม เชน ลกษณะของบรเวณอาคารสถานทตางๆ สภาพการณความขดแยง สภาพการณแบบประสานงานหรอรวมมอกน แนวความคด ปรชญา อดมการณ กฎเกณฑ ระเบยบวนย ขอบงคบ และการปฏบตกจกรรมตางๆ สงเหลานเปนสภาพแวดลอมทจะเสรมแรงใหผเรยนเกดความตองการทจะพฒนาตนเอง และในบทความเรอง The learning environment (n.d.) ไดกลาวถงคำาวา “learning environment” หรอ สภาพแวดลอมการเรยนร วาเปนการใชและการ“ ”บรหารจดการพนทภายในหองเรยน ตารางเรยนประจำาวน และกจวตรประจำาวน รวมถงบรรยากาศทางอารมณและสงคม นอกจากนนสภาพการเรยนรตองตรงกบพฒนาการของนกเรยน ทำาใหนกเรยนทงหมดซงรวมถงเดกพเศษ (พการทางสมอง) ดวย เกดความรสกปลอดภย สบายใจ และเกดความรสกกบโรงเรยนเสมอนเปนบานของตนเอง ดงนนนกเรยนจะไดรบความชวยเหลอใหเปนผเรยนทมความเปนอสระและมความมนใจในตนเอง สอดคลองกบการใหความหมายของ สถาบนเวชศาสตรสมเดจเจาพระยา (ม.ป.ป.) วา สภาพ“แวดลอมการเรยนร เปนการจดการใหคนในองคกรเกดการเรยนรดวย”บรรยากาศและสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนร รวมถงตนทนทางปญญาทมอยในบรบทขององคกรนนๆเอง เชน ความเชยวชาญทางวชาการ วฒนธรรมการทำางานอยางมคณภาพ การใหความเคารพตอผอาวโส วฒนธรรมลกษณะแบบพสอนนอง รวมทงการจดใหมหนวยงานรบผดชอบโดยตรงในการขบเคลอนงานและผบรหาร สวน สำาเนาว ขจรศลป (2538) ใหความหมายวาคอ สงทมชวตและไมมชวต รวมถงสภาพการณตางๆทบคคลสรางขน สงมชวต อาทเชน มนษย สตว พช สวนสงทไมมชวต เชน อาคารสถานท สงอำานวยความสะดวกตางๆ และสภาพการณตางๆทบคคลสรางขน (กฎระเบยบ บรรยากาศ สงคม และวฒนธรรม) เปนตน

นอกจากนมการใหทศนะเสรมเกยวกบความหมายของคำาวา สภาพ“แวดลอมการเรยนร” เพมเตมอก 2 แหลง ดงน 1) Akinsanmi (2011) กลาวไวในบทความทตนเองเขยนชอเรอง “The optimal learning environment : learning theories” วาสภาพแวดลอมการเรยนรมกจะอธบายในเรองของปรชญาการสอน การออกแบบหลกสตร บรรยากาศทาง

23

สงคม และสภาพแวดลอมทางกายภาพทแสดงถงบทบาทในกระบวนการเรยนร 2)บทความจากอนเตอรเนตเรอง 21st century learning environments (2011) กลาววา คำาวา สภาพแวดลอมการเรยนร จะ“ ”แสดงถง สถานทและพนทภายในโรงเรยน หองเรยน หองสมด ซงการเรยนร จำานวนมากเกดขนในสถานททางกายภาพเหลาน

ดงนนจากทกลาวมาทงหมดขางตนจงสรปไดวาคำาวา “Learning environment” หรอ สภาพแวดลอมการเรยนร หมายถง สงรอบตวทม“ ”ผลตอการเรยนรของมนษยทงทางตรงและทางออม ซงมนษยสามารถทจะนำาเอาหลกการแปลงสการปฏบตไดตามวตถประสงคหรอความมงหมายของการเรยนรในระดบหรอในประเภทนนๆ

1.2 การเตรยมความพรอมรบมอกบสภาพแวดลอมการเรยนรในศตวรรษท 21 และประชาคมอาเซยน (APEC 2558)

เนองจากการเปลยนแปลงสภาพแวดลอมอยางรวดเรวในศตวรรษท 21 ซงเปนกระแสโลกาภวฒน รวมทงการกาวเขาสประชาคมอาเซยน (APEC 2558) จงจำาเปนอยางยงทประเทศไทยตองวางแผนรบมอ โดยเบองตนตองทราบถง รปราง หนาตา ลกษณะของสภาพแวดลอมการเรยนรทงในศตวรรษท 21 และในประชาคมอาเซยน หลงจากนนกกำาหนดแนวทางการเตรยมความพรอมรบมอ โดยจากการคนควาจากเอกสารทงในและตางประเทศ มผใหทศนะทนาสนใจจำานวน 16 ทาน โดยมรายละเอยด ดงน

Savage (1991 อางถงใน ไพฑรย ศรฟา, ม.ม.ป.) กลาววา สภาพแวดลอมการเรยนร“ ” นนมความสำาคญโดยสงผลโดยตรงและมสวนชวยเหลอสนบสนนตอตวผเรยน การสงผลโดยตรงทวานนเกดกบตวผเรยนในดานการทำากจกรรมตางๆ สภาพแวดลอมการเรยนรสามารถเปนไปไดทงมสวนชวยในการอำานวยความสะดวก หรอไมกขดขวางการทำากจกรรมของผเรยน ขนอยทวากจกรรมนนคออะไร ตวอยางเชน การจดเฟอรนเจอรภายในหองเรยน รวมถงการจดเครองมอ อปกรณ ในหองเรยนบางอยาง อาจเหมาะสมกบกลมผเรยนขนาดใหญ แตไมเหมาะกบกลมผเรยนทมขนาดเลก สวนในเรองของการมสวนชวยเหลอสนบสนนผเรยนนน เชน ชวย

24

สนบสนนผเรยนในดานปฏสมพนธระหวางครกบนกเรยน คอชวยทำาใหเกดการตนตวในการเรยนการสอน และเสรมสรางความสมพนธอนดทระหวางกนและกน

Ziegenfuss (2010) ใหทศนะวา “สภาพแวดลอมการเรยนร” มการเปลยนแปลงอยางรวดเรว หากไมตระหนก ใหความสำาคญ และเตรยมความพรอมรบมอกบมน จะทำาใหไมวาการเรยนหรอการดำารงชวตตองเจอกบอปสรรคอยางแนนอน นอกจากนยงกลาวอกวา สภาพแวดลอมการเรยนรในศตวรรษท 21 จะมเรองของ เทคโนโลย เขามาเกยวของอยางมาก “ ”ดงเชน ในประเทศสหรฐอเมรกา ทระบบการเรยนการสอนมแนวโนมในการกระตนใหนกเรยนมความรความสามารถทจะนำาเทคโนโลยสารสนเทศเขามาใชในการประกอบอาชพใหได ซงจากทศนะขางตนยงสามารถสนบสนนไดจากบทความในอนเตอรเนตชอเรอง “21st century learning environments” (2011) ทความตอนหนงเขยนถงบทบาทของเทคโนโลยในสภาพแวดลอมการเรยนรในศตวรรษท 21 ไววา ในโลกทมการเชอมโยงกนและมความกาวหนาทางเทคโนโลยดงเชนปจจบน สภาพแวดลอมการเรยนร อาจจะเปนแบบเสมอนจรง ออนไลน การเรยนทางไกล โดยในอนาคตอาจจะไมจำาเปนตองใชหองเรยนเปนสถานทสำาหรบการเรยนรกได และจากงานวจยของ Ba and Pierson (2011) ชอเรอง “Investigating a 21st century learning environment : implement, impact, and lessons learned” กลาวไววา การเรยนรจะไมเกดขนถาหากไมมการเปลยนแปลงในกระบวนการสอน การนำาเทคโนโลยมาใชในวธการสอนโดยเนนผเรยนเปนศนยกลาง โรงเรยนตองมการเตรยมตวหลายประการ เชน การพฒนาความรดานเทคโนโลยของตวครผสอนเอง หรอ การวาจางใหมผประสานงานและใหคำาปรกษาดานเทคโนโลยของโรงเรยน สรางความรวมมอกบหนวยงานมออาชพภายนอก เพอเนนการนำาเทคโนโลยมาใชผสานกบการเรยนการสอนของนกเรยน การสรางทเกบเนอหาหรอบทเรยนแบบอเลกทรอนกส หรอสรางอาคารทมสงอำานวยความสะดวกดานเทคโนโลยททนสมยไวอยางครบครน เพอใชในการพฒนาการเรยนการสอนทางวชาชพแกผเรยน เชนเดยวกบทศนะของ Hansen, Hansen and Jasmes (2011) ทกลาวถงการเรยนการสอนทนำาอปกรณเทคโนโลยเขามามสวนรวมชอเรอง “The use of e-collaboration in educational technology and development

25

courses at Saginaw Valley state university” วาปจจบนจากการศกษาแสดงใหเหนวา การมสวนรวมทางการเรยนโดยใชคอมพวเตอรรวม (e-collaboration) มประโยชนอยางมหาศาล

นอกจากนนบทความในอนเตอรเนตชอเรอง 21st century Learning Environments (2011) กลาวถงการนำาเทคโนโลยมาใชกบการศกษาวา นกเรยนในปจจบนตองพยายามเขาถงเครองมอดานเทคโนโลยและสออนๆ ทจะชวยพวกเขาในการสำารวจ คนควา และทำาความเขาใจถงสงทพวกเขาตองการร อกทงเพอสามารถแลกเปลยนเรยนรและฝกปฏบตกบบคคลทเปนมออาชพระดบสากล ผเชยวชาญในสาขาวชานนๆ และตดตอกบครอบครวของนกเรยนรวมถงชมชนไดโดยไมจำาเปนตองพดคยแบบเหนหนากนโดยตรง นอกจากนกเรยนแลวผบรหารการศกษาและครกเชนเดยวกน ทงนเพอจดการความซบซอนของงานดานการศกษาตางๆ ตงแตเรองของการบนทกขอมล และผลการเรยนของนกเรยนจนกระทงถง เรองการบรหารจดการงานดานบคลากรของโรงเรยน โรงเรยนในศตวรรษท 21 ตองทำาไดมากกวาการตอบสนองความตองการทางดานวชาการเทานน โดยจะตองทำาหนาทเสมอนเปนเมองเลกๆ ทมการจดหาอาหาร สงอำานวยความสะดวก สขอนามย ความปลอดภย การขนสง รวมถงการบรการดานการนนทนาการใหกบนกเรยน ในทำานองเดยวกน เทคโนโลย ตองทำาหนาทสนบสนนการเรยนการ“ ”สอน และสามารถนำาไปประยกตใชในการจดการกจกรรมตางๆสำาหรบนกเรยนใหเกดประสทธผลสงสดได และยงตองสามารถชวยประสานงานในภาระงานตางๆ ของโรงเรยนได ซงชวยทำาใหการจดการระบบทซบซอน ยงยาก ตางๆ ใหเปนเรองงายและเกดประสทธภาพสงสด ตอไปประสทธภาพและประสทธผลของโรงเรยนหรอองคกรทางการศกษาอนๆ ในศตวรรษท 21 จะขนอยกบโครงสรางพนฐานดานโทรคมนาคมและโครงขาย LAN และทสำาคญโครงขายดงกลาวจำาเปนตองครอบคลมพนททงหมดภายในโรงเรยนอกดวย ไมวาจะเปน หองเรยน หองสมด หองอาหาร สำานกงานบรหาร หองครปรกษา และหองทใหบรการพเศษ นอกจากนนโครงขาย LAN จะตองสนบสนนงานดานการสอน การขนสง การใหบรการอาหาร การรกษาพยาบาล และดานการอำานวยความสะดวกสวนบคคล รวมถงการใหบรการการเรยนทางไกล และนอกจากนนโครงขาย LAN จำาเปนตองสามารถเชอมตอทงเขตพนทการศกษานอกเหนอจากการเชอมตอเฉพาะภายในโรงเรยนเทานน อกทงมลรฐและประเทศจำาเปนตอง

26

พจารณาความพรอมในการใชงานของโครงขายชวงคลนความถใหสามารถเชอมโยงโรงเรยนเขาดวยกนกบศนยกลางการบรหารหรอกระทรวงศกษาธการได และอาจจะเปนการดหากทำาการเชอมโยงโครงขายชวงความถดงกลาวของโรงเรยน และเขตพนทการศกษาใหเขากบสถาบนอดมศกษาตางๆทวทงประเทศได ซงไดประโยชนอยางมากสำาหรบงานดานการวจยและพฒนา นอกจากนประโยชนทจะไดรบอกอยางคอสามารถชวยลดตนทนในการบรหารจดการภายในสถาบนการศกษาตางๆ ไมวาโรงเรยน วทยาลย หรอมหาวทยาลยในระยะยาวได (อาจใชเงนลงทนมากตอนกอสรางเรมแรก แตจะเกดประโยชนสงในภายหลงเนองจากมคาดำาเนนการทลดลง)

นอกจากน จรวฒน วรงกร (ม.ม.ป.) ไดใหคำาอธบายเกยวกบการปรบตว และการรบมอกบสภาพแวดลอมในศตวรรษท 21 ในภาพรวมระดบประเทศ รวมถงการเตรยมความพรอมของนกเรยนนกศกษาดวย ดงนคอ

สภาพแวดลอมการเรยนรของยคน จะมลกษณะทสำาคญ 3 ประการดวยกน คอ

1. เปนโลกทเชอมโยงถงกนและสงผลถงกนและกนแบบไรพรหมแดน (boundless)

หมายถง การเชอมโยงกนทวโลก ทงทางดานการเมอง เศรษฐกจ ความร และเทคโนโลย ดงนนจงจำาเปนตองวางแผนรองรบไว

2. คลนวฒนธรรมขามชาต (cross-cultural)

หมายถง เปนสภาวะทเกดการซมซบ และรบเอาวฒนธรรมของตางชาตเขามา ดงนนจะตองพยายามรกษาวฒนธรรมของชาตไทยไวอยางเขมแขง (Strong Thai culture) ไมเชนนนจะถกวฒนธรรมจากตางประเทศ หรอประเทศในอาเซยนดวยกนกลนเขาไป 3. สภาวการณการทมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา (change)

หมายถง เปนสภาวการณทไมแนนอน ดงนนจำาเปนตองมการปรบตว ปรบเปลยน ใหทนกบสถานการณอยตลอดเวลา โดยอาศยการเรยนร แลกเปลยนเรยนร พฒนาตนอยเสมอ และการคดใหม ทำาใหม รวมถงตองมทกษะความสามารถในการคดวเคราะห

27

นอกจากลกษณะทสำาคญของสภาพแวดลอมการเรยนรในศตวรรษท 21 ดงกลาวขางตน ยงไดกลาวถงทกษะทจำาเปนสำาหรบนกเรยนนกศกษาในศตวรรษท 21 ไวอกดวย ดงนคอ 1) การตดตอสอสารทมประสทธภาพ เชน การอาน การนำาเสนอ และทกษะความสมพนธระหวางบคคล 2) ทกษะการคดวเคราะห 3) การปรบตวและการทำาความเขาใจกบวฒนธรรมใหมๆ ทเขามาโดยทไมถกกลน 4) ความรวมมอ การทำางานเปนทม และการมภาวะผนำา 5) การรบรขอมลขาวสารสนเทศและสอตางๆในโลกยคปจจบน 6) ความรดานคอมพวเตอรและเทคโนโลยสารสนเทศ 7) ทกษะดานการเรยนร 8) ทกษะการใชชวตในสงคม โดยชวตของนกเรยนนกศกษาในอนาคตจะมลกษณะตาม ภาพท 2

ชวตนกเรยนนกศกษาในศตวรรษท 21

ชวตภายใตสงคมทมการเปลยนแปลงอยาง

รวดเรว และแตกตางอยางมากจากในอดต

ภาพท 2 ชวตในศตวรรษท 21

ทงนเมอนกเรยนนกศกษาจบออกไปเปนบณฑตแลว จำาเปนตองมทกษะสำาหรบการประกอบอาชพ ดงนคอ 1) ทกษะการเรยนร (learning skill) 2) ทกษะการปรบตว (adaptability skill) 3) ทกษะการใชชวต (life skill) 4) ทกษะในงานอาชพของตน (work skill) อกดวย ดงภาพท 3

28

บณฑตยคใหม เปนบคคลทมทกษะความรเกยวงานททำา และตองเรยนรอยตลอดเวลา

ภาพท 3 บณฑตยคใหมในศตวรรษท 21

เชนเดยวกนกบ Pearlman (2010) ไดกลาวถงคณลกษณะของนกเรยนนกศกษาในศตวรรษท 21 ไวเชนกน โดยกลาววาคณลกษณะทพงม ประกอบดวย 4 องคประกอบใหญ ดงน

1. ทกษะดานการเรยนรและนวตกรรม (learning and innovation skills) ประกอบดวย

1.1 ความคดรเรมสรางสรรคและการสรางนวตกรรมใหมๆ (creativity and innovation) หมายถง การคดในเชงสรางสรรค การทำางานแบบสรางสรรครวมกบผอน การเรยนรในการใชงานนวตกรรมใหมๆ ทเกดขน รวมถงการสรางนวตกรรมใหมๆ ขนมาดวยตนเอง

1.2 การคดโดยใชวจารณญาณและทกษะการแกไขปญหา (critical thinking and problem-solving) หมายถง การคดใหเปนระบบ เปนเหตเปนผล สามารถตดสนใจในการแกไขปญหาตางๆไดอยางมประสทธภาพ

1.3 การสอสารและความรวมมอ (communication and collaboration) หมายถง การสอสารกบบคคลอนๆ และการทำางานรวมกบผอนไดโดยไมเกดความขดแยง

2. ทกษะการใชชวตและการประกอบอาชพ (life and career skills) ประกอบดวย

2.1 ความยดหยนและความสามารถในการปรบตว (flexibility and adaptability) หมายถง ความสามารถในการประยกต ปรบตว เพอรบกบสภาพแวดลอมทมการเปลยนแปลงตลอดเวลาทงเรองของการใชชวต และการประกอบอาชพ

2.2 การคดรเรมสรางสรรคและการกำาหนดทศทางของตนเอง (initiative and self-direction) หมายถง ในการใชชวตและการประกอบอาชพ จำาเปนตองมการกำาหนดเปาหมายและระยะเวลาของภารกจ

29

ทำางานไดอยางเปนอสระไมจำาเปนตองมใครคอยควบคม เนองจากตนเองสามารถกำากบตนเองได

2.3 ทกษะทางสงคมและการปรบตวกบวฒนธรรมใหมทเขามา (social and cross-cultural skills) หมายถง การสอสารโตตอบและทำางาน รวมกบคนอนอยางมประสทธภาพ ถงแมมความตางในดานเชอชาต

2.4 การทำาใหผลงานของภารกจงานนนๆออกมาด และมความโปรงใสสามารถตรวจได (productivity and accountability) หมายถง สามารถบรหารจดการภารกจงานรวมถงผลผลตหรอผลงานทเกดขนไดอยางมประสทธภาพ และสามารถตรวจสอบไดทกขนตอน

2.5 การมภาวะผนำาและความรบผดชอบ (leadership and responsibility) หมายถง ความสามารถในการแนะนำาและใหคำาปรกษากบผอนในคณะทำางาน สามารถเปนผนำาใหกบผอนได รวมถงการรบผดชอบตอบคคลอนทไมไดอยในคณะทำางาน แตเปนผมสวนไดสวนเสย (stakeholders)

3. ทกษะดานขอมลขาวสาร สอตางๆ และเทคโนโลย (information, media, and technology skills) ประกอบดวย

3.1 ความสามารถในการอานทำาความเขาใจกบขอมลขาวสาร (information literacy) หมายถง ความสามารถในการเขาถงและประเมนขอมล รวมถงการใชงานและจดการขอมล 3.2 ความสามารถในการเรยนรสอตางๆ (media literacy) หมายถง สามารถวนจฉย วเคราะห และการเลอกรบร รบฟง สอตางๆ รวมถงการสรางสอตางๆ ดวยตนเอง 3.3 ความสามารถในการรเรองเทคโนโลยสารสนเทศ (ICT literacy) หมายถง การเรยนรและสามารถใชเทคโนโลยสารสนเทศทมอยและเกดขนใหมไดอยางมประสทธภาพ

4. วชาแกนกลาง และแนวคดหลกในศตวรรษท 21 (core subjects and 21st century themes) ประกอบดวย

4.1 วชาแกนกลางหรอวชาหลกทจำาเปนตองเรยน (core subjects) มดงตอไปน 1 ภาษาองกฤษ (English language) 2)

30

ศลปะการอาน (reading or language arts) 3) ภาษาสากล (world languages) 4) ศลปศกษา (arts) 5) คณตศาสตร (mathematics) 6) เศรษฐศาสตร (economics) 7) วทยาศาสตร (science) 8) ภมศาสตร (geography) 9) ประวตศาสตร (history) 10) รฐประสานศาสตร (government and civics)

4.2 รปแบบสหวทยาการในศตวรรษท 21 (21st

century interdisciplinary themes) หมายถง การเกดความตระหนก ความใสใจเกยวกบโลกทมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา ทงดานการเรยนรสงใหมๆ และมความรความสามารถดานการเงน เศรษฐกจ การทำาธรกจ การเปนผประกอบการ รวมถงดานการเมองดวย

ทงนจากคณลกษณะของนกเรยนนกศกษาในศตวรรษท 21 ทไดกลาวมาขางตนจะตองอาศยระบบการศกษาในศตวรรษท 21 เปนตวสนบสนน สงเสรม ซงระบบดงกลาวจะประกอบไปดวยองคประกอบทสำาคญ 4 หวขอใหญ ดงนคอ 1) มาตรฐานและการประเมน (standard and assessment) 2) หลกสตรและการสอน (curriculum and instruction) 3) การพฒนาแบบมออาชพ (professional development) 4) สภาพแวดลอมการเรยนร (learning environment) ดงภาพท 4

31

ภาพท 4 กรอบแนวคดการเรยนรในศตวรรษท 21 (a framework for 21stcentury learning)

นอกจากน Wentzel (2008) ยงไดกลาวไวในรายงานสรปเรอง ระบบการเรยนในศตวรรษท “ 21 ของประเทศสหรฐอเมรกา วาระบบ”การเรยนในศตวรรษท 21 ของประเทศสหรฐอเมรกา จำาเปนตองยดหลก 6 ประการ ดงน 1) สงเสรมและสนบสนนการนำามาตรฐานระดบสากลมาใชในระบบการเรยน การประเมนผล รวมถงการรางหลกสตร สำาหรบนกเรยนตงแตระดบชนเตรยมอนบาลถงจบมหาวทยาลย อยางเขมงวดเทยงตรงและเหมาะสม 2) การประยกตการเรยนในหลกสตรปกต ใหเออตอทงภาคธรกจและภาคการศกษา เพอใหสามารถจดกจกรรมทเกยวของกบการทำางานอยในหลกสตรสำาหรบนกเรยนระดบตงแตเตรยมอนบาลจนถงจบชนมธยมได 3) ใหนกเรยนจบชนมธยมแสดงความสามารถทางวชาการและทกษะทางวชาชพทรางไวในแบบความสามารถในการทำางานและบรหารการอบรม (the ETA competencies model) 4) เสรมการใหคำาปรกษาแกนกเรยนในเกรด 7-12 (ม.1-ม.6) เพอเสรมสรางความมนใหแกผสำาเรจการศกษาในระดบนวาจะสามารถเรยนตอในระดบสงขนหรอมอาชพทดตอไปได 5) เสรมแรงงานผใหญทมความสามารถทางวชาการและทกษะการทำางานทเปนทยอมรบระดบประเทศ และใหมจตสำานกเรอง การเรยนรตลอดชวต “ (life-long learning)” โดยการเพมการเรยนรและทกษะใหมๆ เพอรกษาอาชพทตนเองทำาอยไวใหนานทสดเทาทเขาจะสามารถทำาได 6) มการคดทบทวน ปรบปรง เปลยนแปลง แกไข เปนระยะๆ ในหลกทง 5 ประการทกลาวมาขางตน

นอกจากน Ben-Jacob, Levin, and Ben-Jacob (2000) ยงไดใหทศนะเสรมเกยวกบสภาพแวดลอมทางการเรยนรในอนาคตไวอกวา ตอไประบบการเรยนการสอนจะเปนระบบแบบมสวนรวม (collaborative learning networks: CLNs) สวนการเรยนทางไกล (distance learning) ยงถอวาเปนรปแบบการเรยนการสอนทยงคงจะไดเหนอยในศตวรรษท 21 ทงนผเรยนในอนาคตจะมความเปนอสระในทางวชาการมากขน มความกระตอรอรน เดกเหลานจะสามารถอภปรายหรอตงปญหาเกยวกบเรองทเรยนในสภาพแวดลอมการเรยนรท “เทคโนโลย” เขามามบทบาทมากขน ดงนน สภาพแวดลอมในการเรยนรของผเรยนในยคนจำาเปน

32

ตองสงเสรมการเรยนรของผเรยนดวย ตวอยางเชน สภาพแวดลอมการเรยนรททำาใหเดกสามารถปรบตวเขากบ การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน (Problem Based Learning, PBL) ไดอกทงสภาพแวดลอมการเรยนรดงกลาวยงตองสงเสรมใหเดกรจกเรยนรตลอดชวตอกดวย

สภาพแวดลอมทางการเรยนรทจะตองเจอในศตวรรษท 21 ปจจบนมอย 2 รปแบบทมการนำามาใชอยางเปนรปธรรมและประสบผลสำาเรจแลวคอ 1) การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน (Problem Based Learning, PBL) และ 2) การเรยนรโดยใชโครงงานเปนฐาน (Project Based Learning, PBL) โดยการเรยนรรปแบบทงสองแบบน นกเรยนในศตวรรษท 21 จำาเปนตองทำาความเขาใจและเตรยมพรอมสำาหรบการเรยนร โดยทงนแตละรปแบบ มรายละเอยด ดงน

1. การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน (Problem Based Learning, PBL) การสอนแบบการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานนน ปญหาทเกยวของกบศาสตรของผเรยนโดยตรงตองมากอน โดยปญหาจะเปนตวกระตนหรอนำาทางใหผเรยนตองไปแสวงหาความร ความเขาใจดวยตนเอง สงเสรมใหผเรยนลงมอปฏบตดวยตนเอง เพอใหเกดทกษะในการคดวเคราะหและแกปญหา กอใหเกดปญญา โดยมครเปนผเพยงชแนะและแนะนำาเทานน เปนรปแบบการเรยนรทสรางความรทเกดจากความเขาใจของตนเอง และเปนการเรยนรทผเรยนมสวนรวมในการเรยนมากขนกวาเดมมาก กอใหเกดการเรยนรอยางยงยน โดยขนตอนหลกๆของการสอนในลกษณะแบบใชปญหาเปนฐาน อาจเปนดงน

1. แบงนกเรยนเปนกลมยอย กลมละ 3-5 คน2. นำาเสนอปญหา หรอ กรณตวอยาง โดยใหมความ

สมพนธกบผลการเรยนรทคาดหวงของบทเรยน และเหมาะกบสภาพนกเรยน3. ผเรยนซกถาม ทำาความเขาใจ แยกแยะประเดนปญหา

กำาหนดขอบเขตของการเรยนรโดยมครเปนเพยงผชแนะ และใหคำาปรกษา4. นกเรยนรวมกนตงสมมตฐานการเรยนรจากประเดน

ปญหา5. นกเรยนรวมกำาหนดวตถประสงค เพอพสจนสมมตฐาน

ทตงไว

33

6. แยกกนคนควาขอมลตามวตถประสงคทวางไว จากแหลงเรยนรตางๆ

7. รวมกลมกนอกครง เพอรวมกนอภปราย ความรทไดจากการคนควาเพอสรปขอมลและพสจนสมมตฐานทวางไว แลวนำามาสรปเปนองคความรทได

8. นำาเสนอผลงานของกลม ในรปแบบตางๆการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐานถอวาเปนรปแบบทสงเสรมการ

เรยนรของผเรยนทดทสดวธหนง อกทงสอดคลองกบแนวการจดการศกษาตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ทใหผเรยนเกดทกษะในการคดวเคราะห คดแกปญหา และคดอยางสรางสรรค ผเรยนมสวนรวมในการเรยน และลงมอปฏบตมากขน นอกจากนยงมโอกาสออกไปแสวงหาความรดวยตนเองจากแหลงทรพยากรเรยนรอนๆ (ศนยกลางความรแหงชาต, 2553)

ภาพท 5 การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน (Problem Based Learning, PBL)

2. การเรยนรโดยใชโครงงานเปนฐาน (Project Based Learning, PBL) เปนการเรยนรโดยการนำาเอาโครงงานมาใชในการจดการเรยนการสอน จรงๆแลวถอไดวาไมใชสงใหมในการจดการศกษาปจจบนเพยงแตมการใชเพยงไมกประเทศแตสวนใหญจะเปนประเทศทพฒนาแลว อยางไรกตามในทศวรรษทผานมาไดมการนำามาใช โดยไดคอยๆพฒนาจนไดรบการยอมรบเปนกลวธการสอนอยางเปนทางการ การเรยนรโดยใชโครงงานเปนฐานไดเขามามสวนสำาคญในหองเรยน เมอมงานวจยมาสนบสนนสงท

34

ครไดเชอมนมายาวนานกอนหนานวานกเรยนจะเกดการเรยนรไดดยงขนเมอมโอกาสไดคนควาในสงทซบซอน ทาทายหรอในบางครงเปนประเดนปญหายงยากทเกดขนในชวตจรงไดการเรยนรดวยโครงงานจะเปนไปตามความสนใจของนกเรยน การออกแบบโครงงานทดจะกระตนใหเกดการคนควาอยางกระตอรอรนและใชทกษะการคดขนสง (Thomas, 1998) งานวจยเกยวกบดานสมองมนษยไดใหความสำาคญกบกจกรรมการเรยนรในลกษณะเชนน ศกยภาพในการรบรสงใหมๆ ของนกเรยนจะถกยกระดบขนเมอไดมสวนรวมในกจกรรมการแกปญหาทมนยสำาคญ และเมอนกเรยนไดรบความชวยเหลอใหเขาใจวาความรกบทกษะเหลานนสมพนธกนดวยเหตใด เมอไหรและอยางไร (Bransford, Brown, & Conking, 2000)

การเรยนรโดยใชโครงงานเปนฐานเปนวธการจดการเรยนรทยดผเรยนเปนสำาคญวธการหนงทจะชวยพฒนาผเรยนทงดานความรและทกษะ ผานการทำางานทมการคนควาและการใชความรในชวตจรงโดยม ตวผลงาน “(product)” เปนสงทบงชถงศกยภาพจากการเรยนรของผเรยน การเรยนร ดวยโครงงานจะถกขบเคลอนโดยมคำาถามกำาหนดกรอบการเรยนรทเปนตวเชอมโยงระหวางมาตรฐานการเรยนรกบทกษะการคดขนสง เขาสสถานการณทเกดขนในชวตจรง

หนวยการเรยนรแบบโครงงานจะประกอบไปดวยกลวธการสอนทหลากหลายทจะทำาใหผ เรยนทงหมดเกดการเรยนร แมจะมวธการเรยนร ทตางกนกตาม นกเรยนสามารถขอความรวมมอจากผเชยวชาญหรอชมชนภายนอก เพอคลคลายปญหาหรอเนอหาความรทลกซง สวนการบรณาการเทคโนโลยและกระบวนการประเมนทหลากหลายกจะเปนตวชวยเสรมใหผลงานของนกเรยนมคณภาพสงยงขน

การเรยนรโดยใชโครงงานเปนฐานเปนรปแบบวธสอนทจะนำานกเรยนเขาสการแกปญหาททาทายและสรางชนงานไดสำาเรจดวยตนเอง โครงงานทจะมาชวยสรางสภาวะการเรยนรภายในชนเรยนจะเกดไดในหลายกลมสาระการเรยนร ในหลายเนอหาและในหลายระดบชวงชน โครงงานจะเกดขนบนความทาทายจากคำาถามทไมสามารถหาคำาตอบไดจากวธการทองจำา โครงงานจะสรางบทบาทหลากหลายขนในตวนกเรยนใหเปนทงผแกปญหา ผตดสนใจ นกคนควา นกวจย โครงงานจะตอบสนองตอวตถประสงคทเฉพาะเจาะจงทางการ

35

ศกษา ไมใชสงทแปลกแยกหรอเพมเตมลงไปในหลกสตรเนอหาทแทจรง (โรงเรยนเตรยมทหาร, 2555)

ภาพท 6 การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน (Problem Based Learning, PBL)

ความแตกตางระหวาง “การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน” และ การเรยนรโดยใชโครงงานเปนฐาน สามารถสรปไดดงน“ ”

“การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน” จะเรมตนทปญหา ปลายทางการเรยนรอยทไดแกปญหาไดและไมจำาเปนตองไดผลตผลการเรยนรเปนโครงงานกได แตถาหากเปน “การเรยนรโดยใชโครงงานเปนฐาน” นอกจากผเรยนมปลายทางทการแกไขปญหาเสรจสนแลว จะไดผลลพธการเรยนรอกดวย คอ “ตวโครงงาน” เพราะฉะนน ความแตกตางจงอยทจดเรมตนกบปลายทางการเรยนร การเรยนรโดยใชโครงงานเปนฐานจะเนนใหผเรยนตองสราง หรอทำาอะไรใหออกมาเปนรปธรรม จบตองได (productive) และอาจกลาวไดวาการเรยนรเราอาจทำาอะไรเพอมงแกปญหาทเปนอยเปนหลก นเปน “การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน” แตถาเราเรยนรทจะทำางานอะไรขนมาสกอยาง ซงงานชนนนมนอาจเปนปญหาอย หรออาจไมใชปญหากได อนนนาจะใช “การเรยนรโดยใชโครงงานเปนฐาน” (สมาคมหลกสตรและการสอนแหงประเทศไทย, 2553)

ในสวนของลกษณะของสภาพแวดลอมการเรยนรในการกาวเขาสประชาคมอาเซยน พ.ศ.2558 และการเตรยมความพรอมรบมอ มผใหทศนะทนาสนใจ ไวดงน

36

จรวฒน วรงกร (ม.ม.ป.) ในการบรรยายชอหวขอเรอง เมอ“ไทยกาวสประชาคมอาเซยน กบทศทางการพฒนา กลาววา สภาพแวดลอม”การเรยนรเมอประเทศไทยกาวสประชาคมอาเซยน จะเหนภาพสถาบนการศกษาจากประเทศเพอนบานเขามาตงในประเทศไทย เชน สงคโปร และมาเลเซย คนประเทศเพอนบานมาทำางานและศกษาในไทยเพมมากขน สงคมไทยจะกลายเปนสงคมพหวฒนธรรมเพมมากขน มการเคลอนยายของบคลากรทางการศกษาในประเทศอาเซยนดวยกน ฯลฯ จดออนของบณฑตไทยคอ ความออนแอดานภาษาองกฤษ ความมวนย เปนตน ดงนนจงตองพฒนาบณฑตไทยใหมความพรอมสอาเซยน ทงนมทกษะทตองพฒนา คอ ทกษะดานการเรยนร ทกษะดานการสอสาร ทกษะความเขาใจวฒนธรรมทหลากหลาย ทกษะความรวมมอกนในการทำางาน ทกษะความรเรองขอมลและสอตางๆ ทกษะในการรจกใชคอมพวเตอรและเทคโนโลยสารสนเทศอนๆ รวมถงทกษะการใชชวตในสงคม นอกจากนนการใหบรการสาขาการศกษาจะมความหลากหลายมากขน เชน การเรยนทางไกล การเรยนออนไลน หรอการทนกเรยนนกศกษาเดนทางไปศกษาตอยงตางประเทศ การจดตงธรกจการศกษา เชน สถาบนการศกษาทองถนทมการรวมลงทนกบสถาบนอน หรอการจดตงสาขาวทยาเขต การแลกเปลยนอาจารย นกวจย หรอการสอนในตางประเทศ และหากลกลงไปในประเภทของการศกษา กลาววา จะเหนภาพการศกษาสายอาชพชดเจนกวาระดบอดมศกษา รฐบาลตองเตรยมการณไวลวงหนา ตองจดหลกสตรการเรยนรใหเหมาะสมและทนตอสถานการณปจจบน (มตชนออนไลน, 2554)

สงสำาคญทตองเนน คอ ความรความสามารถของนกเรยนนกศกษาทตองสามารถสอสารกบเพอนบานไดโดยใชภาษาองกฤษเปนสอกลาง ซงถอวายงคงเปนปญหาใหญของการศกษาไทยทยงคงแกไมตก (สนทร กณธวงศ, 2554) และสอดคลองกบขอมลการศกษาเรอง การเตร“ยมตวและความพรอมทางดานการศกษาของประเทศสมาชกอาเซยนเพอรองรบการรวมตวกนเปนประชาคมอาเซยนในปพทธศกราช 2558” ของ จนทรพา ทดภธร (2554) ทผลการวจยเบองตนจากการสำารวจจากจำานวนนกศกษาทงหมด 2,170 คน ในป พ.ศ. 2550 (Mid-2007) จากมหาวทยาลยชนนำาในประเทศสมาชกอาเซยนทง 10 ประเทศ พบวาความสามารถทางภาษาองกฤษของคนไทยอยในลำาดบทตำามากเมอเทยบกบประเทศในอาเซยนดวยกน นอกจากเรองของภาษาทตองพจารณาเปนอนดบแรกแลว

37

(หากสอสารกนไมรเรอง เรองอนๆกจบ) ทกษะอนๆกตองพฒนาไปพรอมๆกนดวย กลาวโดยสรปคอ สภาพการเรยนรดานสายอาชพหรออาชวศกษา จะกลายเปนยทธศาสตรทสำาคญของชาตเมอตองกาวเขาสประชาคมอาเซยน ผเรยนในดานสายอาชพตองมการพฒนาศกยภาพของตนเอง หมนศกษาหาความรรอบตวเกยวกบประเทศสมาชกอาเซยน ภาษาองกฤษ เทคโนโลยสารสนเทศ และทกษะฝมอ

สรปไดวา สภาพแวดลอมการเรยนร ในศตวรรษท 21 รวมถงการกาวสประชาคมอาเซยน เปนสงสำาคญทจำาเปนตองนำามาพจารณาในการพฒนาสภาพแวดลอมการเรยนรทงของประเทศไทย และในวทยาลยเทคโนโลยพงษภญโญ อยางหลกเลยงไมได เนองจากขอมลดงกลาวจะเปนเสมอนแผนทจะจะนำาทางเราไป หรอกลาวอกนยหนงคอ เปนตวทกำาหนดทศทางของการพฒนา ซงสามารถสรปไดเปน 3 ดานทจำาเปนตองเตรยมความพรอม คอ 1) ตวนกเรยนนกศกษา ทกษะดานการเรยนรเปนสงทสำาคญทสดเนองจากกระบวนการเรยนการสอนทเปลยนแปลงไปอยางมากจากในอดต โดยเฉพาะอยางยง การเรยนรทมปญหาและโครงงานเปนฐาน 2) ดานครผสอน จำาเปนตองศกษาหาความรเกยวกบเครองมอเทคโนโลยตางๆทจะเขามามบทบาทกบการเรยนการสอนรปแบบใหมในอนาคต 3) อาคารและสถานท ไมวาการออกแบบใหมหรอปรบปรงของเดมจำาเปนตองพจารณาถงสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนรรปแบบใหม รวมถงการจดเตรยมสงอำานวยความสะดวกททนกบยคสมย และทสำาคญตองเพยงพอกบการใชงานจรงของนกเรยนนกศกษาดวย

1.3 ประเภทและแนวการพฒนา สภาพแวดลอมการ“เรยนร”

1.3.1 ประเภทของ สภาพแวดลอมการ“เรยนร”

ปรญญา องศสงห (2521 อางถงใน ครบน จงวฒเวศร สมพร รวมสข และ วรรณภา แสงวฒนกล, 2547) สอดคลองกบ ประยทธ ไทยธาน (2550) และ อรพนธ ประสทธรตน (ม.ม.ป. อางถงใน ไพฑรย ศรฟา, ม.ม.ป.) และ มหาวทยาลยมหาสารคาม กองประชาสมพนธและกจการตาง

38

ประเทศ งานพฒนาเวบไซตและอสเทรน (ม.ป.ป.) รวมถง McVey (1989 อางถงใน ไพฑรย ศรฟา, ม.ม.ป.) และ Wallbery (1989 อางถงใน ไพฑรย ศรฟา, ม.ม.ป.) ไดแบงสภาพแวดลอมการเรยนรออกเปน 2 ประเภทใหญๆ คอ 1) สภาพแวดลอมดานกายภาพ(physical environment) 2) สภาพแวดลอมดานจตวทยา(psychological environment)โดยมรายละเอยดแตละประเภท ดงน 1. สภาพแวดลอมดานกายภาพ หมายถง สภาพตางๆ ทมนษยสรางขน และสงตางๆทอยตามธรรมชาต รวมถงสงอำานายความสะดวกตางๆดวย (ลกษณะของสถานททใชเรยนรสภาพแวดลอมดานจตวทยา) โดยแบงสวนตางๆไดดงน

1.1. แสงสวาง ส และเสยง ทงภายในและภายนอกหองเรยน1.2. หองเรยนทวไป (general classroom) หมาย

ถง หองเรยนโดยทวไปทใชเรยนและสอนตามปกต ไมมวสดอปกรณ เครองมอเครองใชหรอกจกรรมอนทนอกเหนอไปจากการเรยนการสอนปกต

1.3. หองเรยนเฉพาะวชา (specialized studies) หมายถง หองเรยนพเศษทมอปกรณเครองมอเครองใช เพอกจกรรมตางๆมากกวาหองเรยนทวไป เชน หองปฏบตการทางวทยาศาสตรและหองปฏบตการทางภาษา เปนตน

1.4. โรงอาหาร (dining area) หมายถง บรเวณทใชเปนทรบประทานอาหารของสถานศกษา ซงรวมถงบรเวณขายอาหาร รบสงของประกอบอาหาร เกบของและทำาความสะอาดดวย

1.5. หองประชม (assembly unit) หมายถงบรเวณหรออาคารทใชเพอการประชม การบรรยาย และประกอบกจกรรมตางๆ บรเวณนควรจคนไดมาก คอประมาณรอยละ 30 ของจำานวนนกเรยนทงหมด อาคารนควรไดรบการออกแบบพเศษในการดานการฟง การมอง ทนง การถายเทอากาศ ส แสง และเสยง

1.6. อาคารอำานวยการ (administrative unit) อาคารนโดยทวไปจะอยสวนหนาของสถานศกษา เพอความสะดวกในการตดตอและประสานงานของสถานศกษา เปนหนวยรวมของการบรหาร งานทสำาคญ บรเวณนประกอบดวยหองผบรหารระดบตางๆ หองประชมยอย หองธรการ หองการเงน หองงานทะเบยน และหองพสด เปนตน

39

1.7. หองสมดหรอศนยกลางสอการเรยนการสอน (library or instructional material centre) หมายถง อาคารทใชเปนศนยหนงสอและสอการเรยนการสอนทกชนด ภายในหองสมดจะมบรเวณสำาหรบทำากจกรรมตางๆ เชน บรเวณใหยมหรอคนหนงสอและอปกรณตางๆ บรเวณสำาหรบอานหนงสอ บรเวณเกบหนงสอ เปนตน

1.8. บรเวณสำาหรบการสนทนาการ (recreation area) หมายถง อาคารหรอบรเวณทสงเสรมพลานามยและสขภาพจตทด บรเวณนอาจอยภายในอาคารหรอภายนอกอาคารกได เชน โรงพลศกษา หองอาบนำาแตงตว หองดนตร สระวายนำา และสนามกฬา เปนตน

1.9. บรเวณเพอกจกรรมและนทรรศการ (social activity and exhibition) หมายถง บรเวณทใชสงเสรมการทำากจกรรมตางๆ ทงในหลกสตรและนอกหลกสตร เชน กจกรรมลกเสอ กจกรรมการชมนมตางๆ และบรเวณเพอการเกษตร เปนตน

1.10. บรเวณบรการสาธารณปโภค (utilities) หมายถง บรเวณทจดไวเพอความเปนอยทด เพอความสะดวกสบายในสถานศกษา เชน บรการนำาประปา ไฟฟา โทรศพท การกำาจดสงปฏกล ดงนนการปรบหรอขยายอาคารเรยนจะตองไมทำาลายบรเวณน

1.11. เสนทางจราจรและทจอดรถ (vehicular traffic) หมายถง การจดทำาและแบงแยกเสนทางสญจรในสถานศกษาใหเดนชดและใชการไดด เพอปองกนไมใหเกดอบตเหต จงมกแบงแยกเปนดงน คอ เสนทางเดนรถ เสนทางเดนเทา ทางเชอมระหวางอาคาร บรเวณสำาหรบจอดรถ

1.12. บรเวณทพกอาศย (residential area) หมายถง บรเวณทพกอาศยซงมประโยชนใชสอยตางไปจากอาคารอนๆ เชน บานพกคร คนงาน ภารโรง นอกจากนอาจมหอพกสำาหรบนกเรยนนกศกษาดวย 2. สภาพแวดลอมดานจตวทยา หมายถง บรรยากาศของชนเรยนซงเปรยบเสมอนกลมของสงคมทมอทธพลตอสงทผเรยนเรยนร การจดกจกรรมการเรยนการสอนทงในและนอกหองเรยน ทสงเสรมผเรยนเกดการเรยนรและพฒนาตนเองไดอยางสมบรณในทกๆดาน การจดกจกรรมการเรยนการสอนเปนปฏสมพนธระหวางครกบผเรยน ถาครกบผเรยนม

40

ปฏสมพนธทดตอกน โดยครสรางบรรยากาศในการเรยนใหเปนกนเอง สนกสนาน นาสนใจ เปดโอกาสใหผเรยนกลาซกถาม กลาแสดงความคดเหนและความสามารถ รวมถงการมสวนรวมในกจกรรมการเรยนการสอน จะทำาใหผเรยนเกดความอยากรอยากเหน กระตอรอรนในการเรยน ซงจะสงผลใหการจดการเรยนการสอนบรรลวตถประสงค และผเรยนเกดการเรยนรไดดขน ประกอบดวย

2.1 คณลกษณะของคร หมายถง พฤตกรรมทครแสดงออกตอนกเรยน โดยครทมคณภาพควรมพฤตกรรม ดงน

2.1.1 เปนผมความรบผดชอบซงจะมพฤตกรรม เชน เขาสอนตรงเวลา ตรวจงานสมำาเสมอ ไมทงหองเรยน ไมมาสาย และปฏบตงานตามทไดรบมอบหมาย

2.1.2 มมาตรฐานการปฏบต คอ จดทำาแผนการสอน หรอ โครงการสอนตลอดภาคเรยนหรอตลอดปการศกษา ดำาเนนการสอนตามแผนการสอน และ/หรอโครงการสอนนนๆ เขาสอนและเลกสอนตามเวลาทกำาหนดในตารางสอน และกำาหนดปฏทนปฏบตงานตลอดภาคการเรยนหรอตลอดปการศกษาไว

2.2 การจดกระบวนการเรยนการสอนทงในและนอกหองเรยน หมายถง เทคนคในการสอน การจดกจกรรมตางๆเสรมในหลกสตรและนอกหลกสตร

2.3 ความสมพนธระหวางครกบผปกครองและชมชน หมายถง การมปฏสมพนธระหวางคร ผปกครอง และชมชน ทงในรปแบบเปนทางการ และไมเปนทางการ ในรปแบบตางๆ อาทเชน การประชมรวมกน การเขารวมกจกรรมของโรงเรยน การเขารวมกจกรรมตางๆในชมชน

ดงนนสรปไดวา สภาพแวดลอมการเรยนรแบงไดเปน 2 ประเภท คอ 1) สภาพแวดลอมดานกายภาพ (Physical environment) 2) สภาพแวดลอมดานจตวทยา (psychological environment) โดยมรายละเอยดแตละประเภท ดงน

1. สภาพแวดลอมการเรยนรทางดานกายภาพ หมายถง สภาพตางๆทมนษยทำาขน และสงตางๆทอยตามธรรมชาต ซงสงผลตอการเรยนรของคน (ลกษณะของสถานททใชเรยนรสภาพแวดลอมดานจตวทยา)

41

ประกอบดวย 1) สภาพแวดลอมในชนเรยน หมายถง โตะ เกาอ วสด อปกรณหรอสอตางๆ ภายในหองเรยน 2) สภาพแวดลอมนอกชนเรยน หมายถง แสงสวาง ส เสยง และ อาคารสถานทตางๆภายในสถานศกษา อนไดแกโรงอาหาร หองประชม หองสมด อาคารอำานวยการ บรเวณทพกผอนหยอนใจ บรเวณเพอกจกรรมและนทรรศการ บรเวณบรการสาธารณปโภค (บรการนำาประปา ไฟฟา โทรศพท การกำาจดสงปฏกล) เสนทางจราจรและทจอดรถ

2. สภาพแวดลอมการเรยนรทางดานจตวทยา หมายถง การจดกจกรรมการเรยนการสอนทงในและนอกหองเรยนทสงเสรมผเรยนใหเกดการเรยนรและการพฒนาตนเองไดอยางสมบรณในทกๆ ดาน ประกอบดวย 1) คณลกษณะของครหรอพฤตกรรมทครแสดงออกตอนกเรยน 2) การจดกระบวนการเรยนการสอนทงในและนอกหองเรยน 3) ความสมพนธระหวางครกบผปกครองและชมชน

1.3.2 แนวทางการพฒนา สภาพแวดลอมการ“เรยนร”

1. แนวทางการพฒนา สภาพแวดลอมการเรยน“ร ในภาพรวม ” (ดานกายภาพ + ดานจตวทยา)

จากบทความเรอง “The Leaning Environment” (n.d.) กลาวไววา แนวทางการพฒนา สภาพแวดลอมการเรยนร จะตองประกอบไปดวยองคประกอบ 3 ดานดวยกน ดงน

1. การจดและบำารงรกษาหองเรยน (setting up a maintaining the classroom) คอ การดแล ซอมแซม ปรบปรง สภาพทางกายภาพของหองเรยนใหอยในสภาพทพรอมใชงานอยตลอดเวลา 2. การสรางแบบแผนของแตละวน (establishing a structure for each day) คอการสรางตารางททำาใหเกดความเปนระเบยบในหลกสตรทสรางสรรค นกเรยนรวาตนเองตองทำาอะไร และเขาใจวาพวกเขาถกคาดหวงใหทำาอะไร จากความมนใจวาสภาพแวดลอมสามารถคาดเดาไดนนทำาใหนกเรยนสามารถปรบตวในการเรยนรและรจกหนาทของตนในกลม กฎระเบยบของโรงเรยนทอยรอบตวนกเรยนเองจะทำาใหตวเขาเองเกดความเปนระเบยบไดโอยอตโนมต

3. การสรางสงคมในหองเรยน (creating a classroom community) คอ การสรางสภาพแวดลอมทางสงคมและทาง

42

อารมณของทงระหวางผเรยนดวยกน หรอผเรยนกบคร ครตองสรางความสมพนธกบนกเรยนในทางบวก บรรยากาศทางสงคมทางบวกจะชวยเดกใหรสกดเกยวกบโรงเรยนและเรยนรทจะใชความสามารถอยางเตมท

ในสวนบทความจากอนเตอรเนตเรอง 21st century learning environments (2011) ใหทศนะเกยวกบแนวทางการพฒนาสภาพแวดลอมการเรยนร เชนกน โดยกลาววา การออกแบบโรงเรยนสงผลตอผลสมฤทธทางการศกษาทงทางตรงและทางออม สอดคลองกบขอมลการวจยของ Georgetown (n.d.) ทพบวา การปรบปรงสภาพแวดลอมทางกายภาพของโรงเรยนอาจชวยเพมคะแนนสอบไดถงรอยละ 11 โดยแนวคดการออกแบบโรงเรยน เพอสามารถสนบสนนการเรยนการสอนทกษะตางๆ ในศตวรรษท 21 มดงน

1. จำาเปนตองคำานงถง การออกแบบพนทการใชงานตางๆในโรงเรยน ใหสามารถใชงานไดอยางมประสทธภาพสงสด และมความคลองตวสง (smart, agile school) ความคลองตวทกลาวถงถอวาเปนพนฐานการออกแบบทสำาคญทสด คอ “design for flexibility” เนองจากไมมใครสามารถทำานายการเปลยนแปลงใดๆกตามทจะเกดขนในอนาคตได ดงนนสถาปนกจะตองออกแบบใหโรงเรยนมความยดหยนสง สอดรบกบการเรยนการสอนทเปลยนแปลงตลอดเวลา และควรจะออกแบบใหผเรยนเกดแรงบนดาลใจตางๆ เกดความอยากรอยากเหน และสงเสรมปฏสมพนธทางสงคมดวย

2. การออกแบบโรงเรยนจะตองนำาผลสะทอนความตองการของชมชนมาใชเปนเกณฑมาตรฐานในการออกแบบดวย ซงนนจะทำาใหนกเรยนนกศกษาในศตวรรษท 21 มสภาพแวดลอมการเรยนรทเออหรอสงเสรมการศกษาอยางแทจรง

3. ตองสรางสภาพแวดลอมททำาใหเดกๆในโรงเรยนหรอในหองเรยนรจกซงกนและกน รวมถงครผสอนดวย ในลกษณะความสมพนธสวนบคคล ไมใชความสมพนธในเชงวชาการ การออกแบบโรงเรยนทสามารถสอสารถง ความเปนมตร ความเปดเผย และสามารถเขาใจและชนชมไดงายนน ชวยสงเสรมความรวมมอและปฏสมพนธ และสามารถลดพฤตกรรมของเดกทไมเหมาะสมลงได

43

ภาพท 7 หองเรยนในศตวรรษท 21 (A

21st century classroom design)

4. ตองเออตอการตดตอสอสารกบโลกภายนอก (connecting with the wider world) ผเรยนสามารถตดตอกบเพอนๆทวโลก ในการแลกเปลยนขอมลตางๆในการแกปญหาเดยวกนรวมกนได นอกจากนนครและนกเรยนสามารถแสวงหาคำาแนะนำาของผเชยวชาญทมชอเสยงของโลกไดโดยไมตองเจอตว ทงน เทคโนโลย จะเปนเครองมอทชวย“ ”การเชอมโยงสงตางๆ ดงกลาวเหลานน

5. ตองคำานงถง การประหยดพลงงานและการนำากลบมาใชใหม (sustainability and re-use) โรงเรยนในปจจบนมองกนวา สามญสำานกดานการประหยดพลงงานและการนำากลบมาใชใหม เปนกลยทธสำาคญในการสรางโรงเรยนรปแบบใหม ซงอาจทำาใหคาใชจายในการกอสรางสงขนเลกนอย แตจะดในระยะยาวเนองจากมคาดำาเนนการทลดลง จากขอมลในรายงานเรอง “America 's school : cost and benefits” ในป ค.ศ. 2006 พบวามโรงเรยนในสหรฐอเมรกาจำานวน 30 แหง ทไดถกออกแบบใหเปนอาคารประหยดพลงงาน ซงจะมคาใชจายในการกอสรางเพมขนอยางนอยรอยละ 2 เมอเทยบกบการกอสรางโรงเรยนแบบปกต หรอมคาใชจายในการกอสรางเพมขนประมาณ 3 เหรยญสหรฐ/ตารางฟต แตในระยะยาวจะทำาใหกำาไรเพมขนจากเดมถง 20 เทาตว

44

ประยทธ ไทยธาน (2550) ไดเสนอแนวการพฒนาสภาพแวดลอมทสงผลตอการเรยนรทดของผเรยนม 5 องคประกอบ ดงนคอ 1) คณลกษณะของคร 2) การจดกระบวนการเรยนการสอน 3) การจดสภาพแวดลอมในชนเรยน 4) การจดสภาพแวดลอมนอกชนเรยน 5) ความสมพนธระหวางครกบผปกครองและชมชน

นอกจากน Hannafin, Land, Oliver (1999) ไดกลาววา แนวการพฒนาสภาพแวดลอมการเรยนรสวนใหญ มองคประกอบทสำาคญ 4 อยาง ดงนคอ

1. บรบทกอนการเรยนร (enabling context) ชวยใหความรเบองตนกอนการเรยนร ทเกยวของในขอบเขตทใดๆทมอย

2. ขอมลหรอทรพยากรจากแหลงทมาตางๆทนำามาใช (resources) สภาพแวดลอมการเรยนรทประสบความสำาเรจซงถกจดหามาจากแหลงขอมลทหลากหลายสำาหรบการใชงานโดยผเรยน และเปนแหลงขอมลทนาเชอถอ เชน ขอมลสำามะโนประชากรในอนเตอรเนต

3. ชดเครองมอ (tools) เปนเครองมอทไมธรรมดาทวไป แตมกลไกทสงเสรมการคดเปน และเปนเครองมอทไมถกใชงานเพยงหนาทอยางเดยว แตถกใชในหนาทอนๆขนานกนไปได 4. โครงราง (scaffolds) เปนสงทบอกถงทศทาง และกรอบแนวคดโครงรางยงชวยใหนกเรยนพจารณาเนอหาสาระไดอยางฉบไว

สวนเกณฑการจดสภาพแวดลอมตามแนวคดของ กรมวชาการ (2536) ไดเสนอแนวคดในการจดสภาพแวดลอมทสงผลตอการเรยนรทดของผเรยนไว 5 องคประกอบ สรปไดดงน

1. คณลกษณะของคร โดยครทมคณภาพควรมพฤตกรรม ดงน

1.1 เปนผมความรบผดชอบ ซงจะมพฤตกรรม เชน เขาสอนตรงเวลา ตรวจงานนกเรยนอยางสมำาเสมอ ไมทงหองเรยน เอาใจใสนกเรยนอยางใกลชด ไมมาทำางานสาย และปฏบตงานตามทไดรบมอบหมายเสรจตามเวลาทกำาหนด

1.2 มมาตรฐานการปฏบต คอ จดทำาแผนการสอนหรอโครงการสอนตลอดภาคเรยนหรอตลอดปการศกษา และดำาเนนการสอน

45

ตามแผนการสอนหรอโครงการสอนนน เขาสอนและเลกสอนตามเวลาทกำาหนดในตารางสอน และกำาหนดปฏทนปฏบตงานของตนตลอดภาคเรยนหรอตลอดปการศกษาไว

2. การจดกระบวนการเรยนการสอน คอ ครควรสอนอยางมประสทธภาพ ใชเทคนคการสอนหลากหลายวธ และพฒนาการสอนใหมประสทธภาพอยเสมอ 3. การจดสภาพแวดลอมในชนเรยน คอ ครและผเรยนควรรวมกนตกแตงหองเรยนใหสะอาดและสวยงาม จดมมประสบการณเสรมหลกสตร จดแสดงผลงานของนกเรยน จดกจกรรมตางๆเสรมหลกสตรและนอกหลกสตร จดทนงนกเรยนหลายๆ รปแบบ และจดบรรยากาศทดในชนเรยน 4. การจดสภาพแวดลอมนอกชนเรยน คอ ครและผเรยนควรรวมกนจดบรเวณโรงเรยนใหสะอาด รมรน สวยงาม และปลอดภย จดนทรรศการและปายนเทศนอกชนเรยนอยางสมำาเสมอ จดกจกรรมในวนสำาคญตางๆ หรอในโอกาสทเหมาะสม จดกจกรรมรกษาสภาพแวดลอมภายในโรงเรยน และจดกจกรรมสงเสรมการใชบรการหองสมด

5. ความสมพนธระหวางครกบผปกครองและชมชน คอ ครควรสรางความสมพนธอนดกบผปกครองและชมชน ตดตอกบผปกครองอยางสมำาเสมอเพอแจงผลการเรยนของผเรยน นำาทรพยากรในทองถนมาชวยพฒนาแบะประยกตใชในการเรยนการสอน เชญผปกครองมาเขารวมกจกรรมของโรงเรยน และเขารวมกจกรรมสำาคญตางๆในชมชน

นอกจากนน Bob Pearlman (2010) ใหทศนะทนาสนใจเกยวกบแนวการพฒนาสภาพแวดลอมการเรยนร โดยกลาววา นวตกรรมใหมของการออกแบบอาคารเรยนทเออตอการเรยนรของผเรยนแบบความรวมมอ (collaborative learning) คอ การออกแบบซงเออตอผเรยนในกจกรรมการเรยนรตางๆ ไมวาจะเปนการมสวนรวม การแกปญหา และการสอสาร และเขายงไดกลาวตออกวา การออกแบบ box-base design ซงเปนทนยมของรปแบบโรงเรยนในปจจบนนนไดลาสมยไปแลว โดยมรายละเอยดทนาสนใจเกยวกบนวตกรรมใหมๆ ของการออกแบบอาคารเรยน ดงน

46

ภาพท 8 Bob Pearlman

การออกแบบสภาพแวดลอมการเรยนรใหมๆ ในการสนบสนนทกษะตางๆในศตวรรษท 21 (designing new learning environments to support 21st century skills)

จากการเยยมชมอาคารของโรงเรยนใหมๆ ทวทงประเทศสหรฐอเมรกา นอกเหนอจาก เครองมอ และสงอำานวยความสะดวกตางๆทเปนสงใหมแลว อาทเชน คอมพวเตอร กระดานอจฉรยะ นอกนนแทบจะไมมอะไรเปลยนแปลงจากเดมเลย ทานจะเหนภาพของการเรยนการสอนในลกษณะเดมเกอบทกโรงเรยน นนคอ หองเรยนทมขนาดพนทประมาณ 900 ตารางฟต มครยนอยหนาชนเรยนโดยมนกเรยนโดยประมาณ 30 คน นงเรยงกนเปนแถว กำาลงนงฟง จดบนทก และกมหนากมตาทำางานสง แตในประเทศองกฤษพวกเขาใชเวลาประมาณ 6 ป และใชเงนไปกวา 80 พนลานดอลลาร ใน โครงการ“อาคารเรยนแหงอนาคต (Building School of the Future, BSF)” เพอปรบเปลยนโรงเรยนมธยมทกแหงภายในประเทศ โครงการนถกมองวาเปนการปฏวตการออกแบบโรงเรยนใหมหมด ซงไมใชเพยงแคสภาพแวดลอมทางกายภาพของโรงเรยนเทานนทเปลยนไป แตทสำาคญสภาพแวดลอมดานจตวทยายงมการปรบเปลยนอกดวย (Hertfordshire Grid for Learning, 2009)

ประเทศสหรฐอเมรกามกจะมนวตกรรมใหมๆ มากมายในการ

จดการภายในโรงเรยนเรมตงแตชวง 10 ปแรกของศตวรรษท 21 แตสวนใหญเกดขนเฉพาะกบกลมโรงเรยนทไมแสวงหาผลกำาไรเทานน สวนโรงเรยนของรฐนนไดรบนวตกรรมใหมๆ ไมมากนก จากรฐบาลกลางหรอมลรฐ (Elliot Washor, 2003)

47

คำากลาวขางตนของ Washor ไดจากการทเขาทำาการศกษาแนวโนมเรอง การออกแบบสงอำานวยความสะดวกในโรงเรยน และได“ ”ทบทวนงานวจยและเอกสารทเกยวของ ซงไดขอสรปดงน 1) มนวตกรรมใหมๆ นอยมากในการออกแบบสงอำานวยความสะดวกในโรงเรยน 2) การออกแบบสงอำานวยความสะดวกแสดงใหเหนถงผลกระทบทมตอการเรยนร 3) การออกแบบเหลานมผลตอนกเรยนและบคคลอนๆ ผซงทำางานอยภายในโรงเรยน

จากขอมลการศกษาดงกลาว จงมคำาถามตางๆตามมา อาทเชน ไมมอะไรเปลยนแปลงเลยใชไหม นกเรยนในยคปจจบนมความแตกตางจากยคของบดามารดาของพวกเขาหรอไม พวกเขามาโรงเรยนโดยมความสามารถและความสนใจในการเรยนรแตกตางคนรนกอนๆหรอไม เครองมอใหมๆ ทางเทคโนโลยทำาใหเกดแนวคดทมนกเรยนเปนศนยกลางตอการศกษามากขนหรอไม ถาหากการเปลยนแปลงเหลานเปนจรง โรงเรยนตางๆ กจะสามารถเปลยนแปลงการเรยนการสอนจากเดมทครเปนผควบคมหรอเปนศนยกลาง ไปเปนการทผเรยนเปนศนยกลางและเปนการเรยนแบบลกษณะทำาโครงงานแทน ซงรปแบบโรงเรยนแบบใหมนพบเหนไดเปนจำานวนมากทงในสหรฐอเมรกาและองกฤษ (Watson & Riegeluth, 2008) ทงน Pearlman ไดตงขอสงเกตเกยวกบแนวทางการพฒนาสภาพแวดลอมการเรยนรเปนขอๆไว ดงน

1. คนในยคดจตอลคอคนทไมหยดอยกบท (the digital natives are restless)

วทยานพนธทถกตพมพหลายตอหลายเรอง แสดงถงพฤตกรรมและความสามารถใหมๆ ของนกเรยนยคปจจบน โดยตงแตทยคดจตอลไดเขามามบทบาทกบการเรยนการสอน อาทเชน เรอง “The rise of the Net generation” ของ Tapscott (2001) เรอง “Marc Prensky 's digital natives, digital immigrants” ของ Prensky (2001) เรอง “Teaching the digital generation : no more cookie-cutter high schools” ของ Kelly, McCain and Jukes (2008) วทยานพนธดงกลาวมาทงหมดนไดอธบายถง การทนกเรยนจะสามารถเรยนรไดอยางมประสทธภาพ เมอพวกเขามสวนรวมกบเรยนรนนและ

48

ไดลงมอปฏบตดวยตนเอง และขอใหเปลยนแปลงรปแบบกระบวนการเรยนการสอนเดม (การบอกการบรรยายโดยคร) ใหไปเปนวชาครแบบใหม (นกเรยนทำาการเรยนรดวยตนเองผานการตงคำาถามหรอโครงงาน โดยมครผสอนเปนเพยงผใหการแนะนำาเทานน)”

2. ทกษะและการเรยนการสอนใหมสำาหรบศตวรรษท 21 (new skills and pedagogy for the 21st century)

นวตกรรมใหมของรปแบบกระบวนการเรยนการสอนทถกนำามาใชในประเทศสหรฐอเมรกาและในอกหลายประเทศทพฒนาแลวอยางแพรหลาย คอ “Project Base Learning” หรอ “PBL” หรอ การ“เรยนรทมโครงงานเปนฐาน และมการใชควบคกนกบรปแบบการประเมนผล”งานโดยใหนกเรยนมสวนรวม

3. หวใจหลกของการเรยนรในศตวรรษท 21 คอ การ“เรยนรทมโครงงานและปญหาเปนฐาน (21st project-and problem-base learning-keys to 21st century learning)”

โรงเรยนมการเปลยนแปลงอยางไรบาง จาก การบอก“หรอการบรรยาย ซงมครเปนผคอยควบคมทกอยาง และคอยทำาหนาทปอนความรใหกบเดก ไปเปน วชาครแบบใหม ซงเปนการเรยนรดวยตวเดกเอง” “โดยมครทำาหนาทเพยงใหคำาแนะนำา ” (Prensky, 2008) และจากทศนะของ Paul Curtis ซงเปนเจาหนาททางวชาการระดบสงของสมาคมมลนธ The new technology (the new technology foundation, NTF) รวมถงทศนะของ Pearlman (2006) ทกลาวถง อะไรทจำาเปนในการเรยนการ“สอนรปแบบใหมบาง ”

ตงแตป ค.ศ. 2001 มลนธ The new technology ซงกอตงในเมอง Napa มลรฐแคลฟอรเนย ไดชวยใหชมชนจำานวนกวา 51 ชมชน ใน 10 มลรฐ ไดเรมเปดดำาเนนการโครงการ โรงเรยนมธยมใหมใน“ศตวรรษท 21” โดยอาศยรปแบบการปฏบตงานของโรงเรยนตามรปแบบของมลนธฯ คอ รปแบบการสรางความรจาการเรยนรทมโครงงานเปนฐาน (PBL)

สถาบนดานการศกษา Buck (the buck institute of education) ซงใชวธการสรางความรจากการเรยนรทมโครงงานเปนฐาน (PBL) แบบเดยวกนกบมลนธ The new technology (NTF) ไดใหคำานยามของคำาวา การเรยนรทมโครงงานเปนฐาน “ (PBL)” วาหมายถง การ

49

สอนทมระบบททำาใหนกเรยนมสวนรวมในการเรยนรทกษะ และความรตางๆ จากกระบวนการตงคำาถามและจากการปฏบตงานจรงจากโครงงานหรอภาระงานทตนเองไดรบ (Buck institute of education, 2003)

4. การประเมนการเรยนร (assessment for learning)

การประเมนทมประสทธผลสำาหรบการเรยนรดวยตนเองโดยใชเกณฑทกำาหนดไวเปนตววดผล จะทำาใหไดขอมลทเปนประโยชนสำาหรบนกเรยนเกยวกบกระบวนการเรยนร รวมถงสงทตองพฒนา ปรบปรง ในการทำางานครงตอไปอกดวย (Fisher, 2005) 5. จากนวตกรรมการเรยนการสอนสนวตกรรมสงอำานวยความสะดวกของโรงเรยน (from innovative pedagogy to innovative school facilities)

การออกแบบโรงเรยนรปแบบใหมรวมถงสภาพแวดลอมใหมๆ ในศตวรรษท 21 เรมตนจากการใหคำาตอบจากคำาถามดงตอไปน 1) นกเรยนตองการความรและทกษะอะไรบางสำาหรบการเรยนรในศตวรรษท 21 2) วชาคร หลกสตร กจกรรม และประสบการณอะไรทสงเสรมการเรยนรศตวรรษท 21 บาง 2) การประเมนการเรยนรอะไรทชวยสงเสรมการเรยนร นกเรยนในดานผลลพธ การมสวนรวม และการควบคมตนเอง 3) เทคโนโลยสามารถชวยสนบสนนวชาคร หลกสตร และการประเมนผลการเรยนร ในสภาพแวดลอมการเรยนรของศตวรรษท 21 ซงเปนแบบความรวมมอไดอยางไร 4) สภาพแวดลอมทางกายภาพอะไร ทชวยสงเสรมการเรยนรของนกเรยนในศตวรรษท 21

จากการประมวลผลคำาตอบจากการตงคำาถามดงกลาวขางตน เกณฑการออกแบบสำาหรบสภาพแวดลอมการเรยนรแบบความรวมมอในศตวรรษท 21 อาจแสดงไวใน ภาพท 9

ความรและทกษะตางๆ (Knowledge and skills)

50

วชาครและหลกสตร (Pedagogy and curricula)

การประเมน (Assessments)

เทคโนโลย (Technology)

สภาพแวดลอมการเรยนร (Learning environments)

ภาพท 9 เกณฑการออกแบบสำาหรบสภาพแวดลอมการเรยนรแบบรวมมอในศตวรรษท 21

(Design criteria for 21st century collaborative learning environments)

6. การเรยนรในศตวรรษท 21 ดคลายคลงกบอะไร (what does 21st century learning look like?)

เมอเดนเขาไปในหองเรยนในโรงเรยนใดๆกตามในประเทศใดๆกตามในปจจบน สงททานจะเหนโดยสวนใหญกคอ การเรยนการสอนแบบครเปนผนำา เปนผควบคมนกเรยนทงหอง หรอ การเรยนการสอนทยงเปนแบบครเปนศนยกลางนนเอง แตหากเดนเขาไปในโรงเรยน New technology high ทานจะเหนภาพของนกเรยนกำาลงนงทำาโครงงานของตนเองซงทำาใหเกดจากการเรยนรดวยตนเอง เชน นกเรยนกำาลงเขยนวารสารแบบออนไลน ทำางานวจยทางอนเตอรเนต ทำาการประชมเปนกลมเพอวางแผนงาน จดทำาเวปไซต และการนำาเสนองานโดยใชสอดจตอล นอกจากนนสภาพแวดลอมการเรยนรทางดานกายภาพ และดานจตวทยา ภายในหองเรยนกจะมความแตกตางไปจากโรงเรยนอนทวไปมากดวย โดยทางกายภาพ เชน หองเรยนหรอหองทำางานของนกเรยนมการออกแบบใหมใหมความยดหยนสง มการตดตงกระจกโดยรอบหอง ซงมประโยชนชวยใหวสยทศนการมองของนกเรยน และครทอยโรงเรยนดขน สามารถมองเหนซงและกนไดทกคนอยาง

51

ทวถง โตะทำางานแบบหนหนาเขาหากนและเกาอแบบหมนได ไมใชการจดโตะเรยนแยกแบบเดม เปนหองโถงขนาดใหญไมมผนงกน สามารถปรบเปลยนใชในวตถประสงคตางๆทหลากหลายได เชน ใชเปนหองประชมเชงปฏบตการ หองการนำาเสนอผลโครงงาน หองทำางานเปนกลมยอย หองสมมนา หรอใชหลายๆวตถประสงคในพนทและเวลาเดยวกนได เชน ถกใชสำาหรบการประชมเชงปฏบตการสำาหรบนกเรยนบางกลมในขณะทนกเรยนคนอนๆทำางานกนอยางอนอยในหองโถงขนาดใหญรวมกน เปนตน สวนตวอยางทางดานจตวทยามดงน กลมนกเรยนในการเรยนการสอนทมขนาดใหญเปน 2 เทากวาปกต และใชครมจำานวน 2 คนในการสอน รวมถง ระยะเวลาการเรยนวชาสหการ (วชาทเกยวการรวมมอ รปแบบของการกระทำาระหวางกนทางสงคมซงบคคลและกลมรวมกจกรรมหรอทำางานรวมกน) ทใชเวลาเปน 2 เทาอกดวย นอกจากนน Long (n.d.) ซงเปนทปรกษาระดบสงของประเทศองกฤษซงดแลงานดานโรงเรยนมธยมและสภาพแวดลอมการเรยนรแบบใหม ไดเขยนบทความไวเกยวกบงานทเขาทำา (การกอสรางโรงเรยนแหงใหมซงตงอยบนเกาะ Cayman) ไววา สภาพแวดลอมการเรยนรแบบใหมทกำาลงสรางอยนนไดรบการออกแบบเพอใหเกดความคลองตวสง อกทงยงสามารถปรบเปลยนใชไดกบทกสถานการณ สงเสรม การเรยนรแบบทมโครงงานเปนฐาน “(PBL)” มากกวา การเรยนรแบบมสาขาวชาเปนฐาน “ (discipline base learning)”

7. นกเรยนพดเกยวกบสภาพแวดลอมดารเรยนรแบบใหมในศตวรรษท 21 ไววาอยางไร (what do students say?)

Knowsley ไดขอสรปขอมลจากนกเรยน คร รวมถงผปกครองวา วชาชพครใหม ตองมการเปลยนแปลงเพอรองรบกบรปแบบ“ ”การเรยนรแบบใหม ซงสงเสรมการเรยนรของนกเรยน (school works, 2005) “วชาชพครใหม ทกลาวถงคอ การเรยนการสอนแบบทมโครงการ”เปนฐาน (PBL) มตวอยางทโรงเรยน New technology high ในเมอง Napa รฐแคลฟอรเนย โดยรปแบบดงกลาวเรมตนจากการเรยนรโดยการสรางทมทำางานเพอทำาการวเคราะหปญหา จากนนเรากำาหนดวาทมหรอคณะทำางานตองการอะไร สามารถรบขอมลขาวสารไดอยางไร ระยะเวลาของการแกไขปญหาและระยะเวลาการนำาเสนอมเทาไหร ดงนนจงจำาเปนอยางยงทตองมเครองมออำานวยความสะดวกเฉพาะสำาหรบชวยเหลอ รวมถงพนการเรยนรท

52

ตองออกแบบใหเกดความยดหยนสง รองรบกบความหลากหลายทเกดขนในชนเรยนเดยวกน เชน โครงงานของแตละทม ระยะเวลาในการทำาโครงงาน ฯลฯ เปนตน

8. ในการออกแบบโรงเรยนในอนาคตจะไมมหองเรยนอกตอไป (“no more classrooms!” the language of school design) Roger Schank ผกอตงสถาบนศาสตรสำาหรบการเรยนร (institute for learning sciences) ทมหาวทยาลย Northwestern กลาววา เอาหองเรยนออกไป จะไมม“หองเรยนอกตอไป ไมตองสรางมน โดยเขามองวารปแบบหลกของงานท”นกเรยนปฏบตมอย 3 ประการ คอ 1) งานทเกยวของกบคอมพวเตอร 2) การสอสารรวมกบบคคลอน 3) การกระทำากจกรรมอนๆ ซงรปแบบงานเหลานจำาเปนตองมสภาพการทำางานทประกอบดวยสภาพแวดลอมการเรยนร 3 ประเภท คอ 1) สภาพแวดลอมการทำางานแบบมงเนน (focused work environment) 2) สภาพแวดลอมการทำางานแบบความรวมมอ (collaborative work environments) 3)สภาพแวดลอมแบบปฏบตจรงดวยตนเอง หรอ “hands-on project work environment” (Fielding, 1999) โดยนกออกแบบนวตกรรมทางการศกษาใหม จะไมพดถงคำาวา หองเรยน อกตอไป พวกเขาเปลยนแปลงรปแบบของการออกแบบ“ ”โรงเรยนแบบเดมๆทเปนอย ดงเชนหนงสอเรอง ภาษาของการออกแบบ“โรงเรยน: รปแบบการออกแบบสำาหรบโรงเรยนในศตวรรษท 21 ป ค.ศ. 2005 (the language of school design : design patterns for 21st century, 2005 )” ซงเขยนโดย Elliot Washor, Randall Fielding และ Prakash Nair จากองคกรความรวมมอในดานการออกแบบนานาชาต Fielding Nair (design share and Fielding Nair international), และ Jeffrey Lackney โดยหนงสอเลมนมอทธพลอยางมากตอการออกแบบโรงเรยนทเกดขนใหมๆ ในหลายๆประเทศ นกเรยนปจจบนทำางานในสภาพแวดลอมการเรยนรทมความหลากหลาย โดยพนทดงกลาวจะถกจดสรรแบงพนทออกเปนหองตางๆ เชน หองวางแผนโครงการ (project-planning room) หองทำางาน (work room) พนทสำาหรบพกผอนและพดคยสนทนา (breakout areas)

53

Fisher (2005) ใหทศนะเกยวกบ พนทแหงการ“เรยนร (learning spaces)” ไววาพนทดงกลาวจะตองเปนเสมอนบานของนกเรยน สถานทบมความรวมมอกน และตองประกอบดวยพนทตางๆดงน พนทเกบของ หองปฏบตการพเศษ พนทการเรยนรกลางแจง พนทแสดงโครงงาน พนทสวนบคคล พนทนำาเสนอโครงงาน และพนทประชมครผสอน รวมไปถงหองกจกรรมเฉพาะ เชน ศลปะ วศวกรรม สอ และหองปฏบตการการออกแบบ นอกจากนนเขายงกลาวเสรมอกวาการเรยนการสอนแบบเดม ใชหองเพยงไมกหอง เชน หองเรยน หองสมด และหองปฏบตการ ตอมาการเปลยนแปลงทเรมเหนคอ สงอำานวยความสะดวกในการเรยนการสอนทเรมเขามามบทบาท เชน เครองคอมพวเตอรแบบตงโตะ (desktop computer) สญญาณอนเตอรเนตแบบไรสาย (wifi) และการเรยนรแบบทมโครงงานเปนฐาน (PBL) การเรยนรตางๆ จนกระทงมา 2-3 ปทผานมาลาสด เทคโนโลยดงกลาวเรมเกดปญหา เชน เครองคอมพวเตอรแบบตงโตะเรมมประสทธภาพไมเพยงพอสำาหรบการใชภาระงานปจจบนทมความซบซอนระดบสงได และในทำานองเดยวกนสญญาณอนเตอรเนตแบบไรสายกไมแรงพอสำาหรบการใชงานในโรงเรยนทมจำานวนนกเรยนมากกวา 400 คน ซงในปจจบนน มการเปลยนแปลงรปแบบพนทภายในโรงเรยนใหมทงหมดใหเปนพนทสำาหรบการเรยนรทมศกยภาพการใชงานสงสด แมแตกระทงทเฉลยงหรอทมมหองกตาม

9. เทคโนโลยทนำามาใชในโรงเรยนของศตวรรษท 21 (technology in 21st century school)

อตลกษณของโรงเรยนในศตวรรษท 21 กคอ ภาพของนกเรยนกำาลงนงทำาโครงงานรวมกน ภาพนกเรยนขณะกำาลงถกประเมนผลโครงงานจากเพอนหอง คร ดวยรปแบบการประเมนทมโครงงานเปนฐาน (pedagogy-a project-base curriculum) ซงถอเปนเทคโนโลยและสภาพแวดลอมการเรยนรใหมๆ ทสงเสรมวฒนธรรมใหมๆ แบบรวมมอ (collaborative culture)

นกเรยนของโรงเรยนรปแบบใหมในศตวรรษท 21 จะใชประโยชนเครองมออำานวยความสะดวกทมเทคโนโลยสมยใหม เสมอนเปนผตรวจสอบ (investigator) และ ผจดการความร (producers of knowledge) ซงหมายถงชวยในการเรยนรของพวกเขา ในสภาพแวดลอมการเรยนรแบบ การเรยนรทมโครงงานเปนฐาน “ (PBL)” เครองมอดงกลาว

54

อาทเชน เครองคอมพวเตอรสวนตวและ อนเตอรเนตและสภาพแวดลอมแบบไรสาย (wifi) กลอง Webcam กระดานอจฉรยะ อเมล โปรแกรม Web 2.0 โปรแกรม Blogs โปรแกรม Wikis โปรแกรม Skype และ Social networking site และภาพการทำางานของนกเรยนในชนเรยนจะเหนทงแบบเปนรายบคคล และแบบทำางานรวมกนในลกษณะคณะทำางานแบบความรวมมอ (collaborative team) อกทงพวกเขามการสรางสรรคสงประดษฐตางๆหรอผลงานจากโครงงานทพวกเขาทำา เชน สมดอเลกทรอนกส (booklet) วดทศน (videos) พอดคาสต (podcasts) เวบไซต งานนำาเสนอดวยโปรแกรม Power Point แฟมสะสมงานแบบอเลกทรอนกส (digital portfolios) อกดวย แตทงนหากจดหาเฉพาะเครองมออำานวยความสะดวกทมเทคโนโลยสมยใหมเทานน แตไมไดนำาเอา วชาชพคร“ใหม และ สภาพแวดลอมการเรยนรแบบใหม มาใชแลว การเรยนรของ” “ ”นกเรยนนนกจะไมเกดผลใดๆ

นอกจากนน Duke (1979 อางถงใน อรพนธ ประสทธรตน, 2533) ไดกลาวถงอทธพลของดานตางๆทมตอ แนวการพฒนาสภาพ“แวดลอมการเรยนร ม ” 7 ขอ ดงนคอ

1. อทธพลทางดานเทคโนโลย (technological influences)

เทคโนโลยมบทบาทกบการศกษายคปจจบน ในรปแบบการเรยนการสอน ซงสามารถแบงรปแบบไดดงน 1) รปแบบแบบการเยยวยา (medical model) คลายกบการรกษาผปวยในโรงพยาบาล โดยผปวยนนกคอนกเรยน สวนครทำาหนาทเปนเสมอนหมอ ซงครจะทำาหนาทคลายกบหมดตรงทตองทำาการวนจฉยปญหาในการเรยนการสอนเพอแกปญหาและประเมนผลทได แตวธนไมคอยจะไดผลนกเพราะการทจะเทยบโรงเรยนใหเหมอนกบโรงพยาบาลนนเปนไปไดยาก อกประการหนงการฝกหดครใหพยายามมองปญหาตางๆนนกเปนเรองยากอกเชนเดยวกน 2) รปแบบการใชยทธวธทอาศยการวจยอยางมระบบ เปนวธทดำาเนนการเกยวกบปญหาทางดานพฤตกรรมของนกเรยน วธการนเปนผลมาจากการศกษาคนควาของนกจตวทยา นกสงคมวทยา และนกจตวเคราะห ซงไดใหความสนใจมาท พฤตกรรมนกเรยน“ ” ครจะไดรบการฝกฝนอบรมใหรจกการใชวธการเสรมแรง พฤตกรรมทเหมาะสม

55

ของนกเรยนจะตองไดรบการสงเสรม ในขณะเดยวกนพฤตกรรมทไมพงปรารถนาจะถกกระตนใหปรบปรงโดยวธการทใชเครองเสรมแรงเชนเดยวกน ในรปแบบนพบวานกเรยนเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมไปในทางทนาพอใจอกทงปญหาในหองเรยนยงลดลงอกดวย 3) รปแบบการใชเครองมอชวยเพอเปนการประหยดเวลาและแรงงาน ตวอยางทเหนไดชดเจน ไดแก เครองคอมพวเตอรและโทรทศน การใชเครองมอดงกลาวโดยเฉพาะเครองคอมพวเตอร ชวยใหการเรยนเปนรายบคคลหรอการเรยนดวยตนเองประสบความสำาเรจไดและใชเวลาเรยนนอยลงกวาการเรยนปกต นอกจากนนยงสามารถชวยลดความคบของใจของผเรยนอนเนองมาจากการทตองแขงขนกบผเรยนคนอน ผเรยนสามารถเรยนไดตามความสามารถของตนเอง จงทำาใหครมเวลาวางมากพอทจะใหความสนใจและเอาใจใสนกเรยนแตละคนมากขน นอกจากมสวนชวยตวผเรยนแลวยงมสวนชวยในการทำางานของครอกดวย เชน การประมวลผลหรอคดผลคะแนนนกเรยน การเกบขอมลระเบยนตางๆ อยางไรกตามเนองจากเครองคอมพวเตอรเปนเครองมอทยงมราคาแพง ดงนนจงจำาเปนทจะตองมมาตรการรกษาความปลอดภยทเขมแขงดวย สำาหรบโทรทศนนนกเปนเครองมอทสำาคญไมแพกน มนถกนำามาใชเปนเครองมอในการสอนในหองเรยน, แมวาจะอยหางไกลแคไหนนกเรยนจากจดตางๆทวประเทศสามารถเรยนกบครผสอนหรอแหลงขอมลเดยวกนได โดยผานทางโทรทศน นอกจากนนปจจบนยงไดมการใชสอการสอนประเภทอนๆนอกจากทงสองอยางดงกลาวเพมมากขนอกดวย 4) การเปลยนสภาพแวดลอมทางการเรยนดานกายภาพ คอ ทงสถาปนกและผออกแบบโรงเรยน ไดใหความสนใจและปรบปรงรปแบบของอาคารสถานท เพออำานวยความสะดวกแกครและนกเรยน ในการจดกจกรรมการเรยนการสอนไดสะดวกและรวดเรว นอกจากนยงไดพยายามออกแบบอาคาร สถานท ใหนกเรยนมความรสกผอนคลาย สบาย และไมทำาใหเกดความเครยด มบรรยากาศทเออแกการศกษาหาความร การสรางหองเรยนใหเปนหองเรยนอเนกประสงคทมความยดหยนสง สามารถปรบเปลยนสำาหรบการเรยนทเปนกลมใหญ และกลมยอยไดอยางสะดวก รวมถงการออกแบบทางเดนภายในอาคารทงหมดใหนกเรยนใชเวลาในการเดนทางไปเรยนหองตางๆนอยลง

2. อทธพลทางดานกฎหมาย (legal influences)

56

สำาหรบประเทศอตสาหกรรมหรอประเทศทพฒนาแลวสวนใหญจะเหนบทบาททางดานกฎหมายเขามาเกยวของกบโรงเรยนมากกวาประเทศทกำาลงพฒนาทวๆไป ทงนเนองจากในประเทศทกำาลงพฒนานนมกจะมความพยายามทจะใชอำานาจทมาจากสวนกลางจดการกบการศกษาอย ทงนเพอไมใหเกดความแตกตางกนในเรองระเบยบหรอกฎขอบงคบตางๆทงในระดบประถมศกษาและมธยมศกษาทวทงประเทศ สวนในประเทศทพฒนาแลวนน อทธพลทางกฎหมายจะเขามามบทบาทอยางมาก ทงนเพอขจดอทธพลตางๆทกอใหเกดความยงยากแกนกเรยนในหลายๆดาน สำาหรบในประเทศสหรฐอเมรกานนอทธพลของสมาคมผปกครองทเหนไดชด ไดแก กฎหมายวาดวยสทธของนกเรยน พระราชบญญตคร ขอหามลงโทษนกเรยนทางดานรางกาย เชน การเฆยนต หากทำาเกนเลยกจะมความผดทางกฎหมาย นอกจากนอทธพลทางดานกฎหมายทเปนสวนสำาคญในดานการจดการเรยนการสอน ไดแก การใหสทธและโอกาสทางการศกษาแกเดกทกคนอยางเทาเทยมกน การจดการศกษาพเศษแกเดกพการหรอเดกผดปกต การจดการศกษาภาคบงคบซงกฎหมายจะระบไววาบดา มารดาจะตองสงบตรหลานเขารบการศกษาเมอมอายตามทกฎหมายกำาหนด และจะตองอยในโรงเรยนหรอเรยนจบการศกษาภาคบงคบ หรอจนกวาจะมอายระดบหนงจงจะใหออกไปได

3. อทธพลทางดานการเมอง (influences) การจดการศกษาเพอใหไดคณภาพนน เปนองคประกอบ

ทสำาคญแตสงสำาคญทจะชวยสงเสรมกคอเรองของ “งบประมาณ” หากมงบประมาณมากเพยงพอ กจะสามารถจดหาครผสอนทมความรความสามารถมาสอนได สามารถจดซออปกรณการสอนทดและทนสมยได รวมถงเรองคาตอบแทนครดวย โดยทงหมดทกลาวมานสวนใหญเปนเรองของนโยบายระดบประเทศ ซงทงนโยบายและกฎหมายตางๆตองอาศยนกการเมองในการดำาเนนการ และจะสงผลโดยตรงโดยเฉพาะโรงเรยนทเปนของรฐ

4. อทธพลทางดานประชากร (demographic influences)

การเพมของประชากรอยางรวดเรว มผลกระทบตอการจดการเรยนการสอนอยางมาก โดยเมอประชากรเพมจำานวนมากขน จำานวนเดกทอยในวยเรยนกเพมตาม ในขณะเดยวกนอาคารสถานทเรยน หองเรยน

57

และครไมสามารถเพมตามในอตราทไดสดสวนกน ดงนนครจงตองรบภาระหนก จำานวนนกเรยนลนชน อปกรณการสอนไมเพยงพอ ปญหาทางดานความประพฤตของนกเรยนจงเพมมากขนเนองจากการดแลไมทวถง ดงนนในการจดการเรยนการสอนทจำาตองปะทะกบอทธพลของสภาพแวดลอมเชนน จงมความจำาเปนทจะตองหาแนวทางปรบปรงแกไข อาทเชน ครผสอนเองจะตองมความสามารถและมความชำานาญเพยงพอทจะควบคมดแลและอบรมสงสอนนกเรยนในชนเรยนทมความหลากหลาย โรงเรยนจะตองมอปกรณการเรยนการสอนเพยงพอ มบคลากรพเศษทจะคอยชวยแกปญหา เชน มผแนะแนวประจำาโรงเรยน เปนตน

5. อทธพลทางดานนเวศวทยา (ecological influences)

สวนใหญจะหมายถงองคการและหนวยงานตางๆทงของรฐบาลและเอกชนทเกยวของกบการบรหารงานโรงเรยน หรอ ทำาหนาทกำากบ ดแล ชวยเหลอโรงเรยน รวมทงหนวยงานดานสงคมสงเคราะห องคการเกยวกบเยาวชน ฯลฯ อทธพลดงกลาวสงผลตอโรงเรยนทงแงด และแงเสย ผลดกคอ มนชวยแกไขปญหาสวนตวของนกเรยน ผลเสยกคอ จะทำาใหครปลอยวางในหนาทน เพราะเหนวามหนวยงานหรอองคการอนเขามาทำาหนาทแลว นอกจากนการทหนวยงานอนๆเขามายงเกยวกบชนเรยนมากๆนนกมกจะทำาใหครตองใหความสนใจในหนวยงานนนๆจงเสยเวลาไปกบเรองทไมใชทางดานวชาการมากเกนไป

6. อทธพลดานวฒนธรรม (culture influences) วฒนธรรมมอทธพลตอการจดการเรยนการสอน

เนองจากในแตละหองเรยน ครและนกเรยนตางกนำาเอาคณลกษณะตางๆตดตวมา เชน คานยม ความเชอทางสงคม และประสบการณเกาๆ สงตางๆเหลานถอเปนวฒนธรรมของแตละคน ทแตละคนสงกดอย ในตางประเทศวฒนธรรมมผลกระทบตอการเรยนการสอนมาก โดยเฉพาะในประเทศทมประชากรตางเชอชาต ตางเผาพนธอาศยอยรวมกน เชน ประเทศสหรฐอเมรกา กรณตวอยาง อาทเชน ครชาวผวขาวอาจตความพฤตกรรมของเดกนกเรยนผวดำาไปแบบผดๆ หรอเดกนกเรยนผวดำาถกกดกนเพอไมใหมสทธเทาเทยม

58

หรอเสมอภาคกบเดกนกเรยนผวขาวโดยทครอาจไมไดตงใจ นอกจากนกยงมเดกนกเรยนทมาจากครอบครวทอพยพยายถนฐานมาจากทอนซงอาจถกเหยยดหยามจากเดกนกเรยนทอยเดมในพนท สงเหลานเปนปญหาในเรองการจดการเรยนการสอนมาก อกสงหนงทเปนอทธพลดานวฒนธรรมเชนเดยวกน คอ ความเชอของคร อาทเชน ครบางคนมความเชอสวนตววา โดยธรรมชาตคนทกคนตางตองมความรบผดชอบ ครกจะปฏบตตอนกเรยนโดยปลอยอสระ ไมควบคมมากในดานความคดและการกระทำา แตถาหากครมความเชอสวนตววา โดยธรรมชาตคนทกคนมความเกยจครานเปนนสย ครกจะปฏบตตอนกเรยนเสมอนเปนผบงคบบญชา ออกคำาสงตอนกเรยน ถานกเรยนขดขนไมปฏบตตามกจะถกลงโทษ ความเชอของครซงเปนสวนหนงของวฒนธรรมจงมอทธพลตอการเรยนการสอนดงกลาว

ทกลาวมาทงหมดขางตนมแนวทางในการพฒนาสภาพแวดลอมการเรยนรในระดบภาพรวม สามารถสรปเปนขอๆได ดงน

1. หวใจหลกของการเรยนรในศตวรรษท 21 คอ การเรยนรทมโครงงานและปญหาเปนฐาน “ (21st project-and problem-

base learning-keys to 21st century learning)”2. การออกแบบโรงเรยนสงผลตอผลสมฤทธทางการ

ศกษาทงทางตรงและทางออม3. บรรยากาศทางสงคมทางบวกจะชวยเดกให

รสกดเกยวกบโรงเรยนและเรยนรทจะใชความสามารถอยางเตมท เชน การสรางความสมพนธสวนบคคลระหวางนกเรยนกบเพอนนกเรยนดวยกน และรวมถงครผสอนดวย การสรางความสมพนธระหวางครกบผปกครองและชมชน เปนตน

4. การออกแบบโรงเรยนจะตองนำาผลสะทอนความตองการของชมชนมาใชเปนเกณฑมาตรฐานในการออกแบบดวย

Socialscience.igetweb.com (2012) กลาวถงแนวทางการพฒนาสภาพแวดลอมการเรยนรไววา การจดบรรยากาศในชนเรยนเปนสงสำาคญในการชวยสงเสรมการเรยนรของผเรยนและสงเสรมใหผเรยนสามารถรบผดชอบควบคมดแลตนเองไดในอนาคต การจดบรรยากาศมทงดานกายภาพ เปนการจดสภาพแวดลอมในหองเรยนทงการจดตกแตงในหองเรยน จดทนง จดมมเสรมความรตางๆ ใหสะดวกตอการเรยนการสอน

59

ทางดานจตวทยา เปนการสรางความอบอน ความสขสบายใจใหกบผเรยน ผสอนควรจดบรรยากาศทง 2 ดานนใหเหมาะสม นอกจากนการสรางบรรยากาศการเรยนรใหเกดความสขแกผเรยนเปนองคประกอบสำาคญประการหนงทจะสรางคณลกษณะนสยของการใฝเรยนร การมนสยรกการเรยนร การเปนคนด และการมสขภาพจตทด สามารถอยในสงคมไดอยางมความสขทงในปจจบนและอนาคตตอไป ซงบคคลสำาคญทจะสรางบรรยากาศการเรยนรอยางมความสขใหเกดขนไดคอ ครผนำาทางแหงการเรยนรนนเอง

ทกลาวมาทงหมดขางตนจะเปนการกลาวถง แนวทาง“การพฒนาสภาพแวดลอมการเรยนร ในภาพรวม นอกจากนยงมผใหทศนะ”แยกตามประเภทของสภาพแวดลอมการเรยนร (สภาพแวดลอมการเรยนรทางกายภาพ และ สภาพแวดลอมการเรยนรทางจตวทยา) อกดวย ดงน

1.3.2.2 แนวทางการพฒนา สภาพแวดลอมการเรยนรดานกายภาพ

มผใหความคดเหนเกยวกบเรองแนวทางการพฒนาเฉพาะสภาพแวดลอมการเรยนรดานกายภาพนไว ดงน

ปรญญา องศสงห (2521 อางถงใน ครบน จงวฒเวศร, สมพร รวมสข และ วรรณภา แสงวฒนะกล, 2547) ใหขอคดเหนวาเกยวกบแนวการพฒนาสภาพแวดลอมดานกายภาพทด ซงการพจารณาวาสถานศกษามสภาพแวดลอมดานกายภาพนนดหรอไมนน อาจพจารณาจากลกษณะตางๆ ตอไปน 1) ความเพยงพอ (adequacy) หมายถง มพนท อาคาร หองเรยน และวสด อปกรณตางๆ อยางเพยงพอ 2) ความเหมาะสม (suitability) หมายถง ความเหมาะสมในการเลอกทตงของโรงเรยน อาคารเรยน และการจดหองตางๆภายในอาคารเรยน เปนตน 3) ความปลอดภย (safety) หมายถงการปองกนไมใหเกดอบตเหตหรออนตรายตางๆภายในโรงเรยน 4) สขลกษณะ (healthfulness) หมายถง การพจารณาสงเสรมดานสขภาพและอนามย 5) ระยะการตดตอใชสอย (accessibility) หมายถง ระยะทางระหวางบานกบโรงเรยน หรอจดตางๆภายในโรงเรยน 6) ความยดหยน (flexibility) หมายถงการเปลยนแปลงพนทใชสอย ผนง วสดอปกรณใหใชกจกรรมไดหลายหลาย 7) ประสทธภาพ (efficiency) หมายถงการใชพนทใชสอย อาคาร วสดอปกรณตางๆใหเกดประโยชนสงสด 8) การประหยด (economy) หมายถง การวางแผนผงบรเวณ การออกแบบอาคาร

60

ใหใชประโยชนไดคมคากบการลงทน และเสยคาบำารงรกษานอย 9) การขยายตว (expansibility) หมายถงการออกแบบอยางเหมาะสมใหสามารถขยายตวไดงาย และมคาใชจายนอย 10) รปราง (appearance) หมายถงการจดบรเวณโรงเรยน อาคาร และการตกแตงภายในและภายนอกอาคารใหเหมาะสม ดแลอาคารสถานทใหสวยงามและสะอาดอยเสมอ

จฬาลงกรณมหาวทยาลย (2532 อางถงใน สรสนนท สรประทกษ, 2534) ใหทศนะเกยวกบแนวการพฒนาสภาพแวดลอมดานกายภาพทดหรอเออตอการเรยนร ตองใชหลกเกณฑการจดหองเรยนทมประสทธภาพดงน

1. การจดสภาพหองเรยน ควรคำานงถงลกษณะการเรยนการสอน วธสอน บรรยากาศในการเรยน และวตถประสงคของกจกรรมทใชในหองเรยน เชน ใชเพอบรรยายกลมใหญหรอสอนกลมยอย หรอตองการใหผเรยนอภปรายโดยทวถง นอกจากนควรคำานงถงความสะดวกและความยดหยนในการใชงานดวย

2. โตะ เกาอ ควรเปนแบบทเบา ไมเทอะทะ สะดวกตอการเคลอนยายหรอปรบลกษณะภายในหองเรยน การจดเกาอนงเรยนในหองเรยนอยาใหบงกน ควรใหผเรยนทกคนเหนครและกระดานไดชดเจน อาจยกพนหนาหองใหสงขนเพอทครจะไดมองเหนโดยทวถง หรออาจจดหองบรรยายจดหองแบบยกพนดานหลงสงแลวเทตำาลงมาดานหนา ลกษณะเชนนเปนหองเรยนทเหมาะกบการสาธตเพราะผเรยนทกคนจะเหนครไดชดเจน

3. เสยง หากเปนหองขนาดใหญตองเตรยมเครองขยายเสยงเพอใหไดยนอยางทวถง

4. ไฟฟาและแสงสวาง ภายในหองเรยนอาจจะไดแสงสวางจากธรรมชาตและแสงจากหลอดไฟ แสงทไดจากธรรมชาตบางแหงอาจสวางมากไป เชน บรเวณใกลหนาตาง จงควรมการกนแสงไวบาง สำาหรบแสงจากหลอดไฟควรจะตดหลอดไฟในตำาแหนงทเหมาะสมใหแสงสวางทวหอง และควรมปลกไฟตดไวในตำาแหนงทเหมาะสมและใชไดอยางสะดวกดวย เชน ทผนงหองเรยนโดยรอบ

5. การระบายอากาศในหองเรยน หองเรยนทกหองจำาเปนตองมการถายเทอากาศดวยการตดตงหนาตางใหถกทศทางลม อนจะทำาใหอากาศหมนเวยนไดสะดวก

61

6. อปกรณโสตทศนศกษา การเลอกใชและตดตงอปกรณโสตทศนศกษาตองเปนไปอยางระมดระวง เชน การตดตงจอทวในหองเรยน ถาเปนหองสเหลยมจตรส การตงจอทวทมมหองจะเกบคนดไดมาก ถาเปนหองสเหลยมผนผาการตงจอดานหนาหอง (ดานแคบ) จะเกบคนดไดมาก หรออาจใชจอชนดมวนไดตดไวเหนอกระดานจะทำาใหใชทงกระดานและจอ

บทความเรอง Create a positive learning environment (2011) ซงไดกลาวถงแนวการพฒนาสภาพแวดลอมดายกายภาพ โดยเฉพาะเจาะจงลงไปทรายละเอยดการออกแบบของ หองเรยน (the classroom) และ หองสมดโรงเรยน (the school library) โดยยดหลกเกณฑการใหความสำาคญกบการอานและการเขยนของนกเรยน ดงน

1. หองเรยน ควรมรายละเอยด ดงน 1) ทกหองเรยนควรมมมสำาหรบอานหนงสอหรอพนทนานงสบายซงเดกๆสามาคนควาแหลงการอานได 2) จดแหลงการอานใหนาดงดดและมความหลากหลาย 3) สรางความเชอมโยงระหวางการอานและวฒนธรรมทนยมภายนอกโรงเรยน เชน ภาพยนตรทชนชอบ รายการโทรทศน เกมคอมพวเตอร การแขงกฬา เปนตน 4) ถามเดกๆวาชอบอานอะไร โดยเฉพาะอยางยงหากทานไมคนเคยกบแนวโนมความนยมในปจจบน และถามเดกๆใหชวยในการเลอกหนงสอเขาหองสมด 5) สรางสอแสดงทมสสนซงเปนเรองทเดกๆเลอกเองและมสวนในการสรางสรรคสอ 6) สรางพนทสำาหรบนกเรยนเพอใหพวกเขาไดแสดงออกถงความคดของพวกเขา และความคดเกยวกบการอาน เชน หนงสอทชอบหรอไมชอบ การแนะนำาตางๆ เปนตน

2. หองสมด ควรมรายละเอยด ดงน 1) สำาหรบนกเรยนทมปญหาหรอไมชอบการอานจะมองหองสมดโรงเรยนเปนสถานทคอนขางนากลว เดกเหลานจำาเปนตองไดรบการกระตนใหเขาไปหองสมดและเจอกบแหลงความร ดงนนจงเปนสงสำาคญอยางมากททานตองสรางพนทซงจะสรางความรสกปลอดภยและนาตนเตนใหกบหองสมด 2) พยายามสรางภาพลกษณของหองสมดหรอพนทในหองสมด นนคอสงทจะดงนกเรยนได เชน อาจทำาเปนปาขนาดใหญ หรอปราสาท ทำาใหพนทนาตนเตน มสอตางๆและโปสเตอร 3)นำาเสนอหนาปกของหนงสอบางเลม สงเหลานนาเชญชวนกวาสนหนงสอแขงๆเปนแถวยาว 4) ทำาพนทนงใหสบายและนาดงดด จดใหมของเลนและหนเชดสำาหรบเดกอายนอยในมมอานหนงสอ 5) ใชนกเรยนชายหรอผอาน

62

ทไมเตมใจคนอนทำาหนาทเปนบรรณารกษหรอผคมหองสมด ใชพนทบางสวนในหองสมดสำาหรบดแลหรอสะทอนความสนใจสวนตวของเดกถาทำาได ใหนกเรยนโตดแลนกเรยนทเดกกวา เพอใหพวกเขามความสำาคญกบนกเรยนรนนอง

นอกจากน Akinsanmi (2011) กลาวถง แนวการ“พฒนาสภาพแวดลอมการเรยนร ในประเดนการออกแบบทางดานกายภาพ วา” ทฤษฎทางการเรยนรสวนมากไมไดอธบายถงการออกแบบโรงเรยนทางดานกายภาพ เชน อาคาร สถานท หองเรยน หองสมด ฯลฯ แตนกออกแบบ (สถาปนก วศวกร) จำาเปนตระหนกวา การออกแบบทางกายภาพนนจำาเปนตองนำาทฤษฎการเรยนรตางๆ มาประยกตใชในการออกแบบดวย ซงทฤษฎการเรยนรดงกลาว อาทเชน ทฤษฎความรความเขาใจ (traditional cognitive-based learning theories) ทฤษฎการเรยนรทผเรยนสรางดวยตนเอง (constructivism learning theories) ฯลฯ

1.3.2.2 แนวทางการพฒนา สภาพแวดลอมการเรยนรดานจตวทยา

มผใหความคดเหนเกยวกบเรองแนวทางการพฒนาเฉพาะสภาพแวดลอมการเรยนรดานจตวทยานไว ดงน

Anderson (1970 อางถงใน ครบน จงวฒเวศร, สมพร รวมสข และ วรรณภา แสงวฒนะกล, 2547) ไดกลาวถงลกษณะบรรยากาศในหองเรยนทมอทธพลและสงผลตอการเรยนรความรสกและพฤตกรรมการเรยนของผเรยนไว คอ 1) ความเปนกนเอง ไดแก ความรสกสนทสนมคนเคยกบผเรยน 2) การแบงกลมเพอทำากจกรรมตามจดประสงคการเรยนร 3) การปฏบตตามเกณฑหรอขอกำาหนดของกจกรรมการเรยนการสอนมรปแบบทวางไวอยางเครงครด 4) การดำาเนนกจกรรมการเรยนการสอนเปนไปอยางมลำาดบขนไมลาชาและมความสอดคลองเหมาะสม 5) การจดสภาพแวดลอมดานกายภาพทสงเสรมการเรยนรใหพรอมใชงานไดตลอดเวลา และเพยงพอ เชน จดใหมหนงสอ เครองมอ และวสดตางๆ 6) การสงเสรมความรวมมอและลดความขดแยงระหวางนกเรยนดวยกน หรอครกบนกเรยน 7) นกเรยนและครทราบถงวตถประสงคและความคาดหวงในการเรยนอยางชดเจนและชดแจง 8) สรางความเปนธรรมใหเกดขนในหองเรยนไมมการลำาเอยงจากคร 9) ผเรยนมโอกาสไดทำากจกรรมททาทายความสามารถอย

63

เสมอ 10) สรางความตนเตนและขจดความเฉอยชาอนเปนสาเหตของความเบอหนายตอการเรยนการสอน 11) การตดสนใจทำากจกรรมตางๆมาจากนกเรยนเปนสวนใหญหรอยดนกเรยนเปนศนยกลางนนเอง 12) ไมสงเสรมการแบงพรรคแบงพวกในหมนกเรยนดวยกน 13) ทำาใหนกเรยนเกดความพงพอใจกบกจกรรมการเรยนการสอนในชนเรยน 14) เสรภาพตองมขอบเขต ไมปลอยปละละเลย จนทำาใหนกเรยนขาดระเบยบและความรบผดชอบ

พรรณ ช. เจนจต (2545) ใหทศนะสวนสภาพแวดลอมทเออตอการการเรยนรดานจตวทยา โดยไดกลาวถงบรรยากาศในหองเรยนทจะเออใหผเรยนสามารถพฒนาการเรยนรไดอยางมประสทธภาพซงสรปไดดงน 1) บรรยากาศทมความทาทาย (challenge) ครจะตองกระตน ใหกำาลงใจ และเชอในความสามารถของผเรยนวาผเรยนจะสามารถประสบความสำาเรจในการเรยนดวยตนเองได 2) บรรยากาศแบบอสรเสร (freedom) หมายถง ผเรยนมอสระทจะเลอกและตดสนใจทจะศกษาคนควาสงทตนเองตองการรได ซงบรรยากาศเชนนจะกอใหเกดการเรยนรตอตวผเรยนเอง นอกจากนนยงทำาใหผเรยนเกดความมนใจในตนเองและไมเครยด 3) บรรยากาศการใหความเคารพซงกนและกน (respect) ไมวาระหวางครกบผเรยน หรอระหวางผเรยนดวยกนและครดวยกน การทครใหการยอมรบผเรยนจะทำาใหผเรยนรสกวาตนมคาและมความมนใจในตนเอง ซงถอเปนสงทมผลตอการรวมกจกรรมตางๆของผเรยนตอๆไป 4) บรรยากาศทมความอบอน (warmth) หมายถง ครมความเขาใจ เปนมตร ยอมรบและคอยใหความชวยเหลอผเรยน จะทำาใหผเรยนเกดความอบอน สบายใจ อยากเขาใกล สงเหลานมผลตอการเรยนรของผเรยน บรรยากาศทมความอบอน การชวยเหลอซงกนและกน ความเอออาทร จะทำาใหผเรยนเกดความรสกรกโรงเรยนและรกการเรยนมากขน 5) บรรยากาศทมการควบคม (control) เปนความจำาเปนทครจะตองฝกใหผเรยนมระเบยบวนย แตมไดอยภายใตการควบคมอยางเขมงวดเชนนกโทษ โดยครควรจะชแจงเพอทำาความเขาใจความสำาคญของระเบยบวนยแกผเรยนกอน 6) บรรยากาศความสำาเรจ (success) ครจะมอทธพลตอความสำาเรจในการทำากจกรรมตางๆของผเรยนมาก ดงนนครควรแสดงความเหนตองานหรอการทำากจกรรมของผเรยนในสวนทประสบความสำาเรจมากกวาสวนทลมเหลว

นอกจากน บญเรอน หนด (2531 อางถงใน ครบน จงวฒเวศร สมพร รวมสข และ วรรณภา แสงวฒนะกล, 2547) ไดใหทศนะ

64

เกยวกบแนวการพฒนาสภาพแวดลอมดานจตวทยาไววา แนวทางในการจดบรรยากาศในหองเรยนทเออใหผเรยนเกดการเรยนรไดสามารถสรปไดดงน 1) ควรมการปรบปรงหองเรยนอยเสมอเพอเปนการสรางบรรยากาศใหมๆ ใหกบผเรยน อนจะทำาใหครและผเรยนเกดความสบายใจ 2) หองเรยนควรมความเปนระเบยบและสะอาด เพราะจะทำาใหหองเรยนนาอย 3) หองเรยนควรมความสวยงาม เพอเรยกความสนใจของผเรยน 4) ควรมการเสรมสรางลกษณะนสยและบคลกภาพทพงประสงค ซงอาจจดในรปของปายนเทศ คำาขวญ และมมตางๆ เพอกระตนใหผเรยนเกดความร อยากเหน และเปนการโนมนาวจตใจใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรม 5) ควรจดบรรยากาศใหเหมาะสมกบวยและสอดคลองกบการดำาเนนชวตของผเรยน 6) ควรจดบรการแนะแนวสนองความตองการของผเรยน 7) กำาหนดใหผเรยนไดรบผดชอบงานเพอสงคมสวนรวมทงในหองเรยนและนอกหองเรยนดวยการใหมกจกรรมการทำางานกลมและงานบรการ 8) จดใหมการสรปและเนนความร ความเขาใจเนอหาของบทเรยนเพมเตมในเวลาพกหรอนอกเวลาเรยน

Wentzel (2008) ใหทศนะวา หลก 6 ประการของการพฒนาสภาพแวดลอมดานจตวทยาซงอยในคำาแนะนำาสำาหรบระบบการเรยนในศตวรรษท 21 ของประเทศสหรฐอเมรกา คอ 1) สงเสรมและสนบสนนการนำามาตรฐานระดบสากลมาใชในระบบการเรยนการสอน การประเมนผล และการจดทำาหลกสตรสำาหรบนกเรยนตงแตชนเตรยมอนบาลถงจบมหาวทยาลย อยางเขมงวด เทยงตรง และเหมาะสม 2) จดใหมการประยกตการเรยนในหลกสตรโดยใหเออตอทงภาคธรกจและภาคการศกษา เชน การจดกจกรรมทเกยวกบการทำางานใหอยในหลกสตรสำาหรบนกเรยนระดบตงแตเตรยมอนบาลจนถงจบชนมธยม 3) ใหนกเรยนทจบชนมธยมสามารถแสดงความสามารถทางวชาการและทกษะทางวชาชพตาม รปแบบความสามารถใน“การทำางานและบรหารการอบรม (the ETA competencies model)” 4) เสรมการใหคำาปรกษาแกนกเรยนในเกรด 7-12 (ม.1-ม.6) เพอสรางความมนในวาผเรยนจบสามารถเรยนตอในระดบสงขนหรอมอาชพทด 5) เสรมแรงงานผใหญทมความสามารถทางวชาการและทกษะการทำางานทเปนทยอมรบระดบประเทศ และใหมจตสำานกเรองการเรยนรตลอดชวตโดยการเพมทกษะการเรยนรใหมๆ เพอรกษาอาชพทตนเองทำาอยมไวนานทสดไมใหสญหายไป นนหมายความวาพวกเขาจำาเปนตองมการคดทบทวน แกไข เปนระยะๆ

65

บทความในอนเตอรเนตชอเรอง 21stcentury learning environments (2011) กลาวถง แนวการพฒนาสภาพแวดลอมการเรยนรทางดานจตวทยาไว 2 ประเดนทนาสนใจ ดงน 1) “เวลาทใชสำาหรบการเรยนร (time for learning)” และ 2) “การมสวนรวมของบดา-มารดา และชมชนในดานการศกษา (communities for learning)” โดยมระละเอยด ดงน สำาหรบเวลาทใชสำาหรบการเรยนร คอ การเรยนรนนจะประสบความสำาเรจหรอไมนน ไมไดเกดขนอยกบเวลาและสถานท หมายความวา ไมใชแคจำานวนชวโมงทใชในการเรยนตอวน หรอการเรยนรทเกดขนเฉพาะภายในหองเรยนเทานน แตสงทสำาคญทสดอยทรปแบบการเรยนรมากกวา เชน การเรยนรโดยการปฏบตจรงดวยตนเอง หรอการคนหาคำาตอบจากสงทตองการรจากการทำาโครงงาน (problem-base learning or project-base learning) ทงนสภาพแวดลอมการเรยนในศตวรรษท 21 นนสงเสรมการบรณาการของการเรยนรทงแบบเปนทางการและแบบไมเปนทางการ สวนการมสวนรวมของบดา-มารดา และชมชนในดานการศกษา คอสภาพแวดลอมการเรยนรในศตวรรษท 21 นนเปนทงการใหและการรบความชวยเหลอจากครอบครวและชมชนในทองถน ดงเชน Michael Fullan (ผเชยวชาญระดบแนวหนาในดานภาวะผนำาโรงเรยน) ทเชอวาการมสวนรวมของชมชน และของบดามารดา จะสงผลดกบการเรยนรของเดก นอกจากนยงมงานวจยอกจำานวนมากมายทแสดงวา ความสมพนธทดระหวางผเรยนกบบานและโรงเรยนสงผลในทางบวกตอผเรยน เชน 1) เดกๆมผลงานดขนทโรงเรยนเมอบดามารดาเดกๆมสวนรวมในการศกษา 2) โอกาสทางการเรยนรหลงการเรยนจากโรงเรยนจะชวยสงเสรมผลสมฤทธของนกเรยน 3) โครงการพฒนาเยาวชนจะชวยสงเสรมผลสมฤทธทางวชาการ 4) โรงเรยนทรวมเอาบรการชมชนไวดวยกน จะทำาใหเดกๆมความเขมแขง ธรกจทองถนและกลมชมชนจะไมไดเปนแคเพยงแหลงฝกงานดงเดมในชวงเยนหลงกลบจากโรงเรยนและในชวงปดเทอมในฤดรอน แตจะเปนแหลงความรความสามารถในหลายสาขาวชา เชน สอ ดานศลปะ วทยาศาสตร เทคโนโลย การเงน กายภาพ และมนษยสมพนธ โรงเรยนเปรยบเสมอนแหลงเพาะบมตนกลาของผประกอบการในอนาคตทหลงจากจบแลวสามารถสรางธรกจของตนเองภายในทองถนได สภาพแวดลอมการเรยนรในศตวรรษท 21 ตองมสอและเครองมออำานวยความสะดวกใหใชอยางมากมายสำาหรบวฒนธรรมทมความแตกตางและหลากหลาย รวมถงความ

66

สมพนธแบบเสมอนจรงและแบบชวตจรง นโยบายในอนาคตตองเปนวธการดำาเนนการเรมตนเพอนำาทางการพฒนาสภาพแวดลอมการเรยนรทมลกษณะกวางและแบบรวมมากขน มพนทสำาหรบการเรยนรใหแตละบคคลมากขน เขาถงสถานทและขอมลขาวสารไดงายขนและมากขนกวาเดม ในขณะเดยวกนยงชวยใหมความสมพนธทางสงคมเกดความใกลชดกนของสมาชกในชมชน

และอกสงหนงทไมอาจละเลยการกลาวถงไดเลยสำาหรบแนวทางการพฒนาสภาพแวดลอมการเรยนรดานจตวทยาสำาหรบศตวรรษท 21 คอ สภาพแวดลอมการเรยนรแบบ E-Learning ซงไดรบความนยมมาแลวระยะหนงในประเทศทพฒนาแลว (ค.ศ. 2006) แตสำาหรบในประเทศไทยนนกำาลงเรมเขามามบทบาทมากขน และคาดวาจะไดรบความนยมอยางสงหลงจากการป พ.ศ. 2558 (เปดประชาคมอาเซยน) โดยสมาคมอเลรนนงแหงประเทศไทย (2555) กลาววา เทคโนโลยสารสนเทศนนไดเขามามบทบาทในแวดวงการศกษานานหลายปแลวจนแยกกนไมออกวาอะไรเปนอะไร “e-Learning” คงไมใชคำาทแปลกหอกตอไป เนองจากในชวงไมกปมานสถาบนการศกษาและหนวยงานภาคธรกจไดนำาการเรยนการสอนแบบ e-Learning มาใชกนมากขน เพราะขอดทสามารถเรยนรได ทกท ทกเวลา เรยนไดทกคน เปนมตใหมในปจจบนทางการศกษาในยคโลกาภวตนทเตมเตมการเรยนการสอนในหองเรยนใหมประสทธภาพมากยงขน และในยคทเทคโนโลยมบทบาทตอการใชชวตอยางมาก การนำาขอดของเทคโนโลยมาผสมผสานเพอใหเกดประโยชนตอการเรยนรและดำาเนนชวตจงนาจะเปนวธการทนาสนใจและสอดคลองกบเจตนารมณของการปฏรปการศกษาทตองการใหประชาชนคนไทยทกคนมโอกาสศกษาเลาเรยนอยางทวถงและเสมอภาคกน และผลกดนใหเกดสงคมแหงการเรยนร ซงถอเปนกญแจสำาคญในการพฒนาประเทศ และ วลาวลย มาคม (ม.ม.ป.) กลาวเสรมอกวา e-Learning เปนรปแบบใหมของการเรยนรและการจดการเรยนการสอนทางไกลทใชเทคโนโลยสารสนเทศเปนเครองมอทสำาคญทกำาลงไดรบความสนใจ และมผใชเปนจำานวนมากขนเรอยๆ ซงถอไดวาเปนการสรางมตใหมและจะเปนจดเรมตนสำาหรบอนาคตการศกษาไทย เพราะนอกจากจะเปนการเรยนรทเปดกวาง และสามารถกระจายความรไปถงคนไดทวโลกไดอยางรวดเรวและมอสระแลว ยงสรางโอกาสของการเรยนร ดวยตนเองตลอดชวต สามารถแลกเปลยนความรและตดตอสอสารถงกนไดอยางรวดเรว ชวยใหผเรยนสามารถทบทวนบทเรยนตางๆไดโดยไมตองเสย

67

เวลาเดนทาง ทำาไดตลอดเวลา สะดวก รวดเรวและงายตอการสรางเครอขาย ซงปรากฏวาไดรบความสนใจจากผอานจำานวนมากและไดมจดหมายมาถงผเขยนขอใหเสนอเกยวกบมโนคตของผบรหาร ครและผเรยน รวมทงแนวคดในการใช

นอกจากนน เกรยงศกด เจรญวงศศกด (ม.ม.ป.) ไดใหทรรศนะเพมเตมเกยวกบ e-Learning วา ในประเทศทพฒนาแลว e-Learning แพรขยายเขาไปถงการศกษาในระบบ การพฒนาบคลากรในองคการธรกจ รวมถงการเรยนรสวนบคคล แตสำาหรบประเทศไทย การเรยนรผานสออเลกทรอนกสนบวาเปนเรองใหมมาก และยงไมมการนำาไปใชประโยชนมากนก อยางไรกตามในภาวะทโลกกำาลงเปลยนแปลงอยางรวดเรวเนองจากแรงขบเคลอนจากกระแสโลกาภวตน การเปดเสรทางเศรษฐกจ และการพฒนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย ประเทศไทยจงมความจำาเปนตองเรงเตรยมความพรอมของประชาชนเพอรองรบการเปลยนแปลงในอนาคต e-Learning จงเปนทางเลอกหนงทมความเหมาะสมสำาหรบการพฒนาทรพยากรบคคลของประเทศเพอการแขงขนในโลกยคใหม เนองดวยเหตผล ดงน

1. การขยายโอกาสทางการศกษา การเรยนรผานสออเลกทรอนกสมตนทนในการจดการศกษาทตำากวาการศกษาในชนเรยน ถงแมวาเงนทนในชวงแรกหรอตนทนคงท (fixed cost) ของการเรยนรผานสออเลกทรอนกสจะคอนขางสง แต e-Learning จะสามารถตอบสนองตอผเรยนไดมากกวาการจดการ ศกษาในหองเรยน โดยทผจดการศกษามตนทนทเพมขนหนวยสดทาย (marginal cost) เกอบเปนศนย แมวาจะมการจดการศกษาใหแกผเรยนจำานวนมากขนกตาม ทงนหากเปรยบเทยบตนทนทงหมด (total cost) การจดการเรยนรผานสออเลกทรอนกสจะมตนทนทตำากวาการเรยนรในชนเรยนถงรอยละ 40 นอกจากนผเรยนยงสามารถ เรยนร ได ทกท ทกเวลาและทกคน (anywhere anytime anyone) และไมวาจะทำาการศกษา ณ สถานทใด การเรยนรผานสออเลกทรอนกสจะยงคงมเนอหาเหมอนกนและมคณภาพทเทาเทยมกน และยงสามารถวดผลของการ เรยนรไดดกวาการเรยนรผานสออเลกทรอนกสอน ทำาใหโอกาสในการศกษาของประชาชนเพมสงขน สงผลทำาใหประชาชนมความรและทกษะทสงขน ซงเปนผลดตอการ พฒนาประเทศ ไปสเศรษฐกจทตองใชความรและเทคโนโลยเขมขนมากขน

68

2. การเรยนรไมจำาเปนตองเรยงตามลำาดบหรอเปนโปรแกรมแบบเสนตรง แตผเรยนสามารถขามขนตอนทตนเองคดวาไมจำาเปน หรอเรยงลำาดบการเรยนรของตนเองไดตามใจปรารถนา การเรยนรตามศกยภาพและความสนใจของผเรยนทำาให ประชาชนในประเทศเกดการพฒนาความเชยวชาญเฉพาะทาง และมการพฒนาอยางตอเนอง ซงเปนปจจยทมความจำาเปนในการแขงขนในเศรษฐกจบนฐานความร (knowledge-based economy) ในอนาคต การทสออเลกทรอนกสโดยเฉพาะอนเทอรเนตเปนแหลงทรวมความร จำานวนมหาศาล ผเรยนจงมชองทางและวธการเรยนรใหเลอกอยางหลากหลาย

3. ผเรยน สามารถเลอกสอการเรยนการสอนไดตามความถนดและความสนใจ ทงในรปแบบของตวอกษร รปภาพ ภาพสรางสรรคจำาลอง (animations) สถานการณจำาลอง (simulations) เสยงและภาพเคลอนไหว (audio and video sequences) กลมอภปราย (peer and expert discussion groups) และการปรกษาแบบออนไลน (online mentoring) ดวยเหตน การเรยนรผานสออเลกทรอนกสทำาใหประสทธภาพการเรยนรของผเรยนเพมขนถงรอยละ 30 มากกวาการเรยนร โดย การฟง การบรรยายในหองเรยน หรอจากการอานหนงสอ และทำาใหผเรยนสามารถเรยนรไดรวดเรวขนถงรอยละ 60 ของการเรยนรแบบดงเดม ทงนประสทธภาพและความรวดเรวของการเรยนรมความสำาคญมากสำาหรบการแขงขนในระบบเศรษฐกจโลกในอนาคต เพราะจะทำาใหคน องคการ และประเทศ สามารถปรบตวและตอบสนองการเปลยนแปลงทเกดขนตลอดเวลา และทำาใหเกดความรวดเรวในการชวงชงความไดเปรยบทางเศรษฐกจ รวมทงทำาใหเกดการพฒนาทกษะของแรงงานไดทนกบการเปลยนแปลงของเทคโนโลยทเปลยนแปลงอยางรวดเรว การสรางความสามารถในการหาความรดวยตนเอง

4. e-Learning ไมไดเปนเพยงการเรยนโดยการรบความรหรอเรยนรอะไรเทานนแตเปนการเรยน วธการเรยนร หรอเรยน“ ”อยางไร ผเรยนในระบบการเรยนรผานสออเลกทรอนกสจะเปน คนทมความสามารถแสวงหาความรไดดวยตนเอง เนองจาก e-Learning ไมมผสอนทคอยปอนความรใหเหมอนกบการศกษาในหองเรยน ดงนนผเรยนจงไดรบการฝกฝนทกษะในการคนหาขอมล การเรยนรวธการเขาถงแหลงความร การเลอก

69

วธการเรยนร และวธการประมวลความรดวยตนเอง ทงนการทคนมความสามารถในการเรยนร จะทำาใหเกดการพฒนาอาชพและการพฒนาคณภาพชวตของตนเอง ซงหากประเทศชาตมประชาชนทมความสามารถในการเรยนรดวยตนเองเปนสวนใหญ จะทำาใหเกดผลดตอประเทศในแงของการสรางองคความร ของคนไทย การพฒนาความสามารถในการคด และเปนการพฒนาประเทศอยางตอเนอง

5. การเรยนรผานสออเลกทรอนกส ทำาใหผเรยนสามารถพฒนาทางความคดมากกวาการฟงการบรรยายในหองเรยน เนองจากเปนการสอสารแบบสองทางและมรปแบบของการเรยนรท หลากหลาย การศกษาทางไกล (distance learning) ผานสออเลกทรอนกสจะกระตนและเออใหเกดการวพากษอยางมเหตผล (critical reasoning) มากกวาการศกษาในหอง เรยนแบบเดม เพราะมการปฏสมพนธทางความคดระหวางผเรยนดวยกนเอง นอกจากนการศกษาชนหนงพบวานกศกษาทางไกลระบบออนไลน (online students) ไดมการตดตอกบผเรยนคนอนๆในชนเรยนมากกวา เรยนรดวยความสนกมากกวา ใหเวลาในการทำางานในชนเรยนมากกวา มความเขาใจสอการสอนและการปฏบตมากกวา ผเรยนทไดรบการสอนในชนเรยนแบบเดมโดยเฉลยรอยละ 20 e-Learning ทำาใหเกดชมชนแหงการเรยนร ผเรยนจะมการปฏสมพนธกบขอมลและความร จำานวนมาก ซงอาจจะทำาใหเกดการตอยอดความร หรอทำาใหเกดความคดใหมๆ และการสรางนวตกรรมอนเปนปจจยในการแขงขนทสำาคญมากทสดในการแขงขนในเศรษฐกจโลกยคใหม

6. การเรยนรผานสออเลกทรอนกส เปนชองทางในการพฒนาทรพยากรมนษยทรฐบาลและองคการตางๆไมควรมองขาม เนองจากประสทธภาพในการพฒนาการเรยนร และความเหมาะสมกบโลกยคใหม อยางไรกตามการพฒนา e-Learning ในประเทศไทยยงมขอจำากดมาก ไมวาจะเปนความไมพรอมของโครงสรางพนฐานดานเทคโนโลยสารสนเทศ ความไมเพยงพอของฮารดแวรการขาดแคลนซอฟตแวรทมคณภาพ และขาดเนอหาทหลากหลาย และความไมพรอมของบคลากรดานเทคโนโลยสารสนเทศ และผ เรยน รวมทงบรบทแวดลอมอนๆทไมเอออำานวย เชน กฎหมาย และวฒนธรรม การเรยนรในสงคม เปนตน แตทงนทงนน หากเรมตนการพฒนาการเรยนรผานสออเลกทรอนกสตงแตวนน โดยใชยทธศาสตรทเหมาะ

70

สมแลว คงไมสายเกนไปทคนไทยจะไดรบการพฒนาทนกบพฒนาการของโลกอนาคต

ภาพท 10 การเรยนแบบ e-Learning

สมาคมอเลรนนงแหงประเทศไทย (2555) ใหทรรศนะวา ในอนาคตอนใกลการเรยนแบบ e-Learning ในเมองไทยจะตองมมากขน เนองจากเปนวธการเรยนรทมประโยชนในระยะยาวและไดรบความนยมในตางประเทศ เพราะขอไดเปรยบของ e-Learning คอ ผเรยนสามารถเรยนไดทกท ทกเวลา ประหยดคาใชจาย สามารถเรยนรดวยตนเองได ใชงานงาย การปรบเปลยนเนอหาทำาไดไมยาก สามารถกระจายความรไดรวดเรว และชวยแกปญหาการขาดแคลนผสอน สำาหรบประเทศไทยทยงเปนอปสรรคสำาหรบการเรยนการสอนแบบนคอ คานยมและความมวนยของผเรยน ในความรสกของคนไทยยงตองการใหมอาจารยเปนผสอนเพราะจะยงไมคนชนกบการเรยนดวยตนเอง ตองมอาจารยเปนผหยบยนขอมลให รวมทงเรองมวนยในการเรยนทตองปลกฝงและใชเวลาอกระยะหนง จงจะทำาใหการเรยนแบบนประสบผลสำาเรจได นอกจากนการสอนของอาจารยกเปนจดหนงทตองใสใจในยคปฏรปการศกษาอาจารยจำาเปนตองปฏรปการสอนดวยตองคำานงถงผเรยนใหมากขน มการเตรยมเนอหาการสอน ใชวธการสอนทนาสนใจและเขาใจงาย

การใช e-Learning จะเปนการเสรมการเรยนการสอนในหองเรยนใหไดผลมากยงขน แตคงไมสามารถใหเรยนแบบ e-Learning ทง 100% เพราะการเรยนในรปแบบอเลกทรอนกส แมจะมขอดมากมาย แตมขอจำากดหลายอยาง การเรยนในหอง เรยนแมจะมขอดอย แตกมขอดหลายขอ ทางออกทด คอ นาจะเลอกใชประโยชนจาก e-Learning เพอเตมชองวางการเรยนการสอนในหองเรยนและกระตนการเรยนรแบบใหมในยค

71

ขอมลขาวสารทมเดกเปนศนยกลางการเรยนรใหมคณภาพมากขน (สมาคมอเลรนนงแหงประเทศไทย, 2555)

ดงไดกลาวมาแลวขางตนวา e-Learning นนไมใชเรองใหม หนวยงานการศกษานอกโรงเรยนไดใหความสนใจอยางจรงจงเกยวกบเรองการศกษาทางไกลมานานแลว และไดพฒนา รปแบบ และวธการจด มาอยางตอเนอง โดยเฉพาะในชวง 5 ป ทผานมา ไดพดกนถงเรอง e-Learning มากขน และไดดำาเนนการใหเปนรปธรรมมาโดยลำาดบ โดยเรมจากการสราง e-book เผยแพรบนอนเตอรเนต และปจจบนกเรมเปดการเรยนการสอนในรปแบบ e-Learning กนแลว ทงอยางเปนทางการและไมเปนทางการ (ศรเชาวน วหคโต, 2555) และอกหนงตวอยางทมการนำาไปใชแลวคอ RSU Cyber U. ของมหาวทยาลยรงสต โดยการจดการระบบการเรยนการสอนทางไกล (learning Management System; LMS) นนมบรษท สามารถเทเลคอม เปนผดแลระบบ LMS ทงน กานดา วองไวลขต (2555) กลาววา หลกสตรแรกทเกดขนเปนหลกสตรนตศาสตรบณฑต ซงเนนการศกษาใหผทมวฒภาวะแลวเขาศกษาแบบไดความรเกยวกบกฎหมายเพม ซงสามารถใชความรเพอชวยแกปญหาทอาจเกดขนในการทำางาน จงเปนหลกสตรทรบสมครผทจบปรญญาตรมาแลว เพอเปนการเรยนปรญญาตรใบท 2 ใชความรทางกฎหมายเพอชวยแกปญหาทางกฎหมายใหกบตวเองและททำางาน หลกสตรเรมเปดดำาเนนการ ภาคการศกษา 1/2549 (หลงจากไดรบการรบรองหลกสตรจาก สกอ.) แลวจากนนมหาวทยาลยกเปดหลกสตรในระดบปรญญาโทเพมขนอก 2 หลกสตร ไดแก หลกสตรศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาผนำาสงคม ธรกจและการเมอง ในภาค 2/2550 และหลกสตรท 3 ไดแก หลกสตรวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาการจดการเทคโนโลย ซงเรมทภาค 1/2551 ปจจบนเรามนกศกษาทจบหลกสตรทงหมดรวม 126 คน และสำาหรบแนวทางการพฒนาตอยอดและแผนการในอนาคต เราจะขยายกรอบงานโดยแผนงานกมเปนระดบ เชน ระดบแรกกปรบการเรยนการสอนปรญญาตรของเราใหเปนปรญญาตรเตมใบ หมายความวา จากแตเดมนกศกษาทจะเรยน ป. ตร ตองจบ ป.ตรมากอน เรยนนตศาสตรบณฑต ป. ตรใบท 2 แตตอนนไมตองแลว ผทจบวฒ ม.6 ปวส. กสามารถเรยนเพอปรบวฒไดโดยตรง อนนแผนแรก แผนถดไปก

72

อยากขยายไปสหลกสตรทมผสนใจเยอะ ไดแกหลกสตรดานการบรหารจดการ เพราะมผทสนใจเขามามาก

จากขอมลทนำาเสนอขางตนแสดงวาประเทศไทยกำาลงเรมตนตวกบสภาพแวดลอมการเรยนรดานจตวทยาทเรยกวา e-Learning ดงนนผวจยจงไดคนควาขอมลเกยวกบเรองดงกลาวและนำามาสรปเปนหวขอสำาคญๆ ดงน

1. ความหมายของและรปแบบการจดการเรยนรแบบ e-Learning

มหาวทยาลยรงสต (2555) ไดใหความหมายและอธบายถงรปแบบการจดการเรยนรแบบ e-Learning ดงน e-Learning หมายถงระบบการเรยนทางไกลผานอนเทอรเนตทมประสทธภาพสง สามารถเผยแพรขอมลไดอยางกวางขวางสามารถควบคมลำาดบชนของการเรยนรไดอยางมประสทธภาพ สามารถสรางระบบการสอสารภายในหองเรยนทไมมขอจำากดในดานเวลาและสถานทและระบบการประเมนผลกเปนไปอยาง ตรงไปตรงมาและเหนอสงอนใด ระบบการเรยนรนผเรยนจะตองใชความรบผดชอบสงจงจะ ประสบความสำาเรจ รปแบบการเรยนการสอนแบบ e-Learning นนผเรยนและผสอนจะดำาเนนกจกรรมการเรยนการสอนผานทางเวบไซต โดยใชระบบบรหารจดการเรยนการสอน (Learning Management System : LMS) ในการดำาเนนกจกรรมการเรยนใหครบถวน ซงผเรยนสามารถดำาเนนกจกรรมหลกๆ ดงน 

1. การตดตอและรบขอมลขาวสารการเรยนการสอน ผเรยนสามารถรบขอมลขาวสารตางๆ ผานเวบไซตของหลกสตร ซงเปนศนยกลางการประชาสมพนธขาวสารดานการเรยนการสอนใหกบผเรยนในระบบการศกษาทางไกลทางอนเทอรเนต 

2. การเรยนการสอน โดยในระบบการศกษาทางไกลอนเทอรเนตนนจะประกอบดวยกจกรรมตางๆ ดงน

2.1 การเรยนรเนอหาวชาการจากบทเรยนอเลกทรอนกส (Electronic Courseware) ทมการนำาเสนอเนอหาวชาการในรปแบบของ Multimedia ทประกอบดวยตวอกษร ภาพ เสยง และภาพเคลอนไหว ทำาใหบทเรยนมความสวยงาม นาสนใจ 

73

2.2 การทำากจกรรมเสรมการเรยน (Learning Activity) เพอพฒนาและสงเสรมการเรยนรผานเครองมอสอสารภายในระบบ เชน การทำาการบาน (Assignment) การทำาแบบทดสอบ (Pretest Posttest) และการทำาโครงงานเพอใหผเรยนไดประเมนผลการเรยนรของตนเอง อกทงรวมแสดงความคดเหน แลกเปลยนความร ซกถามเกยวกบขอสงสยในเนอหาวชาการระหวางผสอนกบผเรยน หรอผเรยนดวยกนเองผานเครองมอตดตอสอสารทมอยในระบบ เชน Chat Room หรอ Web board ได

2.3 การตรวจสอบและประเมนความกาวหนาทางการเรยนของผเรยน ตามตารางเวลา และรายงานสถตการเขาเรยนได

สมาคมอเลรนนงแหงประเทศไทย (2555)กลาววา คำาวา e-Learning เกดจากคำาศพท 2 คำาทมความหมายในตวเองไดแก e ซงมาจาก อเลกทรอนกส (electronic) ทมความหมายในเชงของความรวดเรวโดยทำางานในระบบอตโนมต สวนคำาวา Learning ซงหมายถงการเรยน การเรยนร หรอการเรยนการสอน เมอผสมกนจงเปน electronic learning หรอ e-Learning หมายถงการเรยนรดวยอเลกทรอนกส ซงกคอกระบวนการเรยนรทางไกลอยางอตโนมตผานสออเลกทรอนกส (electronic media) เชน ระบบบรหารจดการ ซดรอม เครอขายอนทราเนต เครอขายอนเตอรเนต เครอขายเอกซทราเนต ระบบเสมอนจรง (virtual reality system) และสออเลกทรอนกสอนๆ โดยไมขนอยกบเวลาและสถานท เปนการเปดโอกาสใหผเรยนทอยในสถานทตางๆ ไดมโอกาสเรยนรเทาเทยมกน โดยสามารถใช e-Learning ไดทงการศกษาในสถานศกษาและการฝกอบรมในสถานประกอบการมากกวาการเรยนรแบบปกตในชนเรยน

เกรยงศกด เจรญวงศศกด (ม.ม.ป.) กลาววา e-Learning เปนการเรยนรบนฐานเทคโนโลย (Technology-based learning) ซงครอบคลมวธการเรยนรหลากหลายรปแบบ อาทการเรยนรบนคอมพวเตอร (computer-based learning) การเรยนรบนเวบ (web-based learning) หองเรยนเสมอนจรง (virtual classrooms) ความรวมมอแบบดจตอล (digital collaboration) เปนตน ผเรยนสามารถเรยนรผานสออเลกทรอนกสทกประเภท อาท อนเทอรเนต (internet) อนทราเนต (intranet) เอกซทราเนต (extranet) การถายทอดผานดาวเทยม

74

(satellite broadcast) แถบบนทกเสยงและวดทศน (audio/video tape) โทรทศนทสามารถโตตอบกนได (interactive TV) และซดรอม (CD-ROM) การเรยนรผานสออเลกทรอนกส เปนวธการเรยนรทมความสำาคญมากขนเปนลำาดบ

นอกจากนน วลาวลย มาคม (ม.ม.ป.)ใหความหมายวา เปนการเรยนการงคำาสอนทางไกลทใชสออเลกทรอนกสผานทาง world wide web ซงผเรยนและผสอนใชเปนชองทางในการตดตอสอสารระหวางกน ทำาใหระบบการเรยนการสอนเปลยนไปจากเดมทเปนระบบปดมาเปนระบบเปดทเปดโอกาสใหผเรยนไดเรยนรจากแหลงวชาทมการเชอมโยงอยในเวปโดยไมมอปสรรคทางดานภมศาสตร ระยะทางและเวลา เพราะขอมลขาวสารทเพมมากขนเรอยๆไมเพยงพอสำาหรบการเรยนรแบบเดมอกตอไป การเรยนในลกษณะนชวยทำาใหทงผเรยนและผสอนเปนอสระจากปญหาการจดตารางการเรยนการสอน เพราะผเรยนสามารถเขาถงสอการเรยนการสอนไดตามความสะดวกและตามความตองการ

2. ประเภทของ e-Learningมหาวทยาลยรงสต (2555) แบงออกไดเปน 2

ประเภท ดงน1. Synchronous คอ ผเรยนและผสอนอยใน

เวลาเดยวกน เปนการเรยนแบบเรยลไทม เนนผเรยน เปนศนยกลาง เชนหองเรยนทมอาจารยสอนนกศกษาอยแลวแตนำาไอทเขามาเสรมการสอน

2. Asynchronous คอ ผเรยนและผสอนไมไดอยในเวลาเดยวกนไมมปฏสมพนธแบบเรยลไทม เนนศนยกลางทผเรยนเปนการเรยนดวยตนเองผเรยน เรยนจากทใดกไดทมอนเทอรเนต โดยสามารถเขาไป ยงโฮมเพจเพอเรยน ทำาแบบฝกหดและสอบ มหองใหสนทนากบเพอรวมชนมเวบบอรดและอเมลใหถาม คำาถามผสอน แตละประเภทกมขอด ขอเสยแตกตางกนไป

ขอด ของ Synchronous คอ ไดบรรยากาศสด ใชกบกรณผสอนมผตองการเรยนดวยเปนจำานวนมาก และสามารถประเมนจำานวนผเรยนไดงาย สวน ขอเสย คอ กำาหนดเวลาในการเรยนเองไมไดตองเรยนตามเวลาทกำาหนดของคนกลมใหญ

75

ขอด ของ Asynchronous คอ ผเรยน เรยนไดตามใจชอบ จะเรยนจากทไหน เวลาใด ตองการเรยน อะไรหรอใหใครเรยนดวยกได และ ขอเสย คอไมไดบรรยากาศสด การถามดวย chat หรอเวบบอรดอาจไมไดรบการตอบ กลบ

3. ประโยชนและความสำาคญของ e-Learning

มหาวทยาลยรงสต (2555) กลาวไวดงน 1. ความรไมสญหายไปกบคนเพราะสามารถเกบไวได2. ประหยดเวลาเดนทางและคาใชจาย3. ผเรยนเลอกไดวาตองการเรยนกบอาจารยทานใดหรอหลายทานกได4. จะเรยนเวลาไหน ทใดกได5. คนควาหาขอมลผานทางเวบทมเครอขาย

เชอมโยงทวโลก สะดวก รวดเรว และทนสมย6. ใชกระดานถาม-ตอบชวยใหผเรยนกลาแลก

เปลยนความคดเหนไดเตมท เหมาะกบผเรยนจำานวนมาก 4. บทบาทของ e-Learning ในประเทศไทย

และในเวทระดบโลกกานดา วองไวลขต (2555) กลาววา ตอนนหาก

คณคนหาขอมลในอนเทอรเนตเกยวกบการเรยนออนไลน  เชนใชคำาสำาคญ “online degree” จะพบวา เวปทเกยวของออกมาเปนลานๆ เวป สวนใหญเปนการประชาสมพนธของมหาลยหรอวทยาลยทมออนไลนโปรแกรมทดงๆ ตดอนดบ อาทเชน University of Phoenix หรอ Penn State University ในอเมรกา หรอ The University of Liverpool ขององกฤษ และประเทศตางๆ อกมากมาย แตตองยอมรบวาประเทศทมหลกสตรออนไลนมากสดคอ อเมรกา ซงมหลากหลายหลกสตรมาก ทงระดบปรญญา ตร โท และ เอก  เฉพาะท Penn State กมกวา 70 หลกสตรแลว จากขอมลของ ศนยเพอการศกษาสถตแหงชาต (THE NATIONAL CENTOR FOR EDUCATION STATISTICS; NCES) ทเปนสวนหนงของการศกษาสหรฐอเมรกา ทรวบรวม วเคราะห และเผยแพรผลการศกษา ในอเมรกา ทพบ

76

วา จำานวนหลกสตรแบบออนไลนเพมขนอยางเหนไดชด รวมทงขอมลจาก THE SLOAN CONSORTIUM ซงเปนหนวยงานททำาหนาทใหการสนบสนนการเรยนออนไลนของสถาบนการเรยนในอเมรกา อยใน Newburyport, Massachusetts ประเทศสหรฐอเมรกา ใหขอมลวา ปจจบนของสถาบนการศกษาในอเมรกา มจดการเรยนการสอนแบบออนไลนดกร มากกวา 56% ขอมลตรงนยนยนไดวาแนวโนมการศกษาระบบออนไลนไดรบความนยมทเพมขนเปนลำาดบ ทงในอเมรกา และประเทศในยโรป เชน องกฤษ แคนาดา และทวโลก จรงๆแลวไมใชวาการศกษาระบบออนไลนนจะไดรบการสนบสนนทงหมด ยงมกลมทไมสนบสนนกม มบทความเกยวกบ degree of Acceptance ทสำารวจความคดเหนของผประกอบการเกยวกบรบสมครงานของผทจบแบบเรยนออนไลน  ทเขยนโดย ALEX WELLEN  ทตพมพใน “New York times” เมอ 30 กรกฎาคม 2006 สอบถามความเหนของนายจาง เกยวกบการวาจาง ผทไดรบปรญญาจากระบบออนไลน  เชน บรษททเกยวของกบ การผลตเครองมอในรฐเทกซส เขากระบชดเจนวา ไมจางผทจบการศกษาในระบบออนไลน อยางเชน กลมวศวกร ซงเขาไมเชอวาจะมประสบการณ การฝกปฏบตไดเหมอนกบผทเรยนในหองเรยน แตบางท เชนบรษททเกยวของกบการทำากจการอนเทอรเนต กลาววา บรษทของเขาจะไมไดสนใจวา วาผสมครงานผานการเรยนดวยระบบปกต หรอ แบบออนไลน แตใหความสนใจกบ ชอเสยงของเจาของวฒบตรนนมากกวา ทงนแมวาจะมการระบวาไมเชอวาการเรยนแบบออนไลนจะมคณภาพเทากบระบบแบบปกต แตจำานวนหลกสตรออนไลนในอเมรกากยงเพมขนเปนลำาดบ มบทความวเคราะหเกยวกบการเรยนออนไลนทอานแลวดมาก  ซงเปนบทความทเขยนเกยวกบ “Growth of online Degrees: A Win Win situation” ซงโพสในเวปไซต FreeArticlesNow.com เมอ วนท 4 กมภาพนธ 2554 ทผานมาน ซงกลาววา 

The number of degree online is increasing by the day with the increasing in the number of students enrolling for them ….. However, not all degree courses online are as good as they appear to be..

แลวสรปอยางชดเจนวา

77

If you want to do your online degree you must be very clear about the institution you choose. Pursue an online collage degree from a well-know institution that is recognized by the specific regional accrediting authority

Qing (2012) กลาววา ถงเวลาแลว สำาหรบการศกษาทางไกล เมอตลาด e-Learning เตบโตสโมบายลในเอเชย จากความนยมและแพรหลายในการใชงานแทปเลต และโทรศพทมอถอในเอเชย สงผลใหธรกจการเรยนแบบ e-Learning เตบโต สามารถเผยแพรหลกสตรและเนอหาของ e-Learning สผเรยน ทสามารถเขาถงผานอปกรณไดอยางงายดายมากขน การศกษาทางไกลโดยใชเทคโนโลยชวยในการเรยนการสอน หรอทเราเรยกวา e-Learning ไดรบการพฒนารปแบบของเนอหา หลกสตรการเรยนการสอน ซงแกปญหาสถานทเรยนไมพอ และการเดนทางไปเรยนซงยากลำาบาก จรงๆแลวการศกษาทางไกลนนมการนำาเทคโนโลยมาใชอยางตอเนอง โดยเฉพาะอยางยงในเอเชย มการพฒนาหลกสตรการเรยนการสอนสำาหรบการศกษาทางไกลมาหลายป แตระยะหลงๆน ยอมรบวา อปกรณแทปเลตและโมบายลเขามาเปดโอกาสในการเขาถงใหงายขนโดย Carsten Rosenkranz (ผอำานวยการฝายพฒนาธรกจของผใหบรการการศกษาผาน e-Learning)ไดกลาววา จากความนยมและแพรหลายของแทปเลต และสมารทโฟน หลายๆบรษทในเอเชยเรมทจะวางแผนหาชองทางทยดหยนในการนำาเสนอแบบเรยนและหลกสตรการเรยนการสอนไปสผเรยน ดาน Ian Huckabee (CEO บรษททสราง แพลตฟอรมอ-เลรนนง ใน North Carolina) ไดสนบสนนวากอนหนานบรษทไมไดมลกคาในเอเชยเลย แตเขากสงเกตวาตลาดโลกกำาลงเพงความสนใจไปทอปกรณโมบายลในอาเซยน และพฒนาเนอหาหลกสตรใหสอดคลองกบตลาดทองถน สวนทาง Rosenkranz ไดใหความเหนเพมเตมอกวา การศกษาทางไกลผานโมบายลเลรนนง นนเปนเสมอนกบการเรยนแบบพกพา เพยงแคใชเวลาวางในการเขาถงผานอปกรณพกพา แตคงตองดกนตอไปถงเทรนดของการใชอปกรณกบการศกษาทางไกล เพราะยงอยในชวงเรมตน บรษททพฒนาแพลตฟอรมการเรยนรไดเสรมอกวา บรษทในอาเซยน เรมพฒนาระบบการศกษาทางไกลในหลากหลายชองทาง

78

ตงแตเมอ 3 ปทแลว โดยเขาเชอวา บรษทในอาเซยนพฒนาหลกสตรและวธการนำาเสนอการศกษาทางไกล เนองจากเหตผลของดานงบประมาณทจำากด โดยองคกรขนาดใหญอยางเชน เทลโก สงคโปร เทเลคอมมนวเคชน ธนาคารอยาง UOB และ DBS ตางกเขามาชวยเหลอธรกจ e-Learning และยงไปกวานน หลายๆบรษทขนาดกลางและขนาดยอม กทำาเชนนเหมอนกน แตถงอยางไรกตาม Rosenkranz ไดใหความเหนวา e-Learning ยงคงอยในชวงแรกของการพฒนาในภมภาคน เขาคาดวา ประมาณ 20 เปอรเซนต ของบรษทกวา 500 บรษท จดทะเบยนในตลาดหลกทรพยสงคโปร และใชอเลรนนงในดานการศกษา นอกจากนน Qing ยงกลาวอกวา e-Learning กำาลงเขาสยคของสงคมออนไลนมากขน ในขณะทเทรนด mobility เปนอนาคตของ e-Learning หลายๆบรษทกมการนำาเอาซอฟตแวรททำางานบนคลาวดมาประยกตใชในการใหบรการ SCORM (Sharable Content Object Reference Model) คอโมเดลของการแชรคอนเทนตผานการอางองเนอหาโดยใชโซเชยลในการขบเคลอนเพอการจดการและแกปญหา และอนาคตตอไปของ e-Learning จะใชระบบการบรหารจดการเพอเชอมโยงกบผเรยน วดผลการเรยนร และนำาไปสการรวมกนนำาเสนอผานเครองมอของโซเชยล และ Huckabee ยงบอกอกวา การศกษาทางไกลจะนำาโซเชยลเนตเวรคทไดรบความนยมสงอยาง Facebook และ YouTube มาใชเปนชองทางในการนำาเสนอเพอการศกษา ซงโซเชยลมเดยและวดโอจะเปนจดเรมตนของการเรยนรในชวงเรมตน สวนการนำาการศกษาทางไกลมาชวยในการเรยนในหองเรยนนน ทำาใหการเรยนรไมเหมอนยคกอน โดยสามารถทจะนำาการศกษาทางไกลไปใชในการทบทวนบทเรยนยอนหลงได แมวาการนงในหองเรยนจะสามารถยกมอถามอาจารยได แตการเรยนรของแตละคนแตกตางกน โดยบางคนสามารถขอคำาอธบายของอาจารยเฉพาะจดทตนไมเขาใจ โดยไมตองกลววาเพอนๆในหองจะเสยเวลาเรยนเพราะอาจารยมวแตตอบคำาถามนกเรยน โดยเทคโนโลยทนำามาใชกคอ กลอง Webcam ทสามารถทำาไดเหมอนกบการเรยนในหองเรยน

79

ภาพท 11 แสดงความนยมและแพรหลายในการใชงานแทปเลตและ โทรศพทมอถอ (จาก kimtechnology.eu, elearningday.com)

และกลบมามองบทบาทของ e-Learning ในประเทศไทย ขอมลจาก สมาคมอเลรนนงแหงประเทศไทย (2555) พบวาในปจจบน e-Learning เขามามบทบาทตอการศกษาในประเทศไทยมากขนเนองจากความจำาเปนในการกระจายโอกาสทางการศกษาไปสทองถนอยางทวถง การเขาสยคขอมลขาวสารและเทคโนโลย หลายองคกรทงในภาคธรกจและภาคการศกษาเรมนำา e-Learning มาใชในการเรยนการสอนเพอพฒนาความร ความสามารถของบคลากร ทางบรษทมนโยบายใหพนกงานเขาไปศกษาขอมลและระบบการทำางานจาก e-Learning หลงจากนนจะมการทดสอบเพอประเมนวาพนกงานแตละคนไดเขาไปศกษาตามทมอบหมายหรอไม ซงมผลตอการประเมนการทำางานดวย สำาหรบสถาบนการศกษาบางแหงกไดมการใช e-Learning เพอเสรมการเรยนการสอนในแบบปกตผเรยนจะสามารถเขาไปเรยนรบทเรยนไดในรปแบบตางๆ อาท เนอหาทเปนตวอกษร ภาพเคลอนไหว วดโอบนทกการสอน ฯลฯ ซงสามารถเปดเรยนซำาไปซำามาไดจนกวาจะเขาใจหรอหากยงมขอสงสยจะตดตอเพอคยกบอาจารยผสอนได นอกจากนยงมการสงงานหรอการบานทาง e-mail อกดวย การเรยนแบบ e-Learning เปนการเพมสสนใหการเรยนมความนาสนใจ สามารถเรยนรไดในเวลาทตองการไมวาจะเปนเวลาใดหรอเรยนจากสถานทใดจะใชเวลามากหรอนอยเพยงใดกได ขนอยกบความตองการของผเรยน ซงสอดคลองกบนโยบายปฏรปการศกษาทตองการใหผเรยนมโอกาสไดเรยนตามอธยาศย ซงจะเปนการปพนฐานใหสงคมไทยเปนสงคมแหงการเรยนรไดในทสด

5. ปญหาและอปสรรคของการจดการเรยนการสอนแบบ e-Learning

80

ศรเชาวน วหคโต (2555) กลาววา มหลายทานเรมเปนหวงวา การจดการเรยนการสอนในรปแบบน จะมคณภาพหรอไม จงตองเรมมาดรปแบบ และวธการมากขน แตสงหนงทยอมรบ คอ การเรยนการสอนคงจะไมเหมอนกบเรยนในโรงเรยน ในชนเรยน ดงนนการศกษาในลกษณะน จงนาจะเหมาะสมกบบางเรอง บางกลม และบางสถานท และประเดนทสำาคญคอ เทคโนโลยทางดาน ICT ทจะนำามาชวยในการพฒนาสอ และวธการเรยนการสอน ใหเกดประสทธผลและมประสทธภาพวามความเปนไปไดเพยงใด มอกคำาถามหนง ทถามวา เปนการศกษาทผเรยนตองลงทนสงไปหรอเปลา เพราะตองมคอมพวเตอร ทสามารถใชอนเตอรเนตได ชาวบานทยากจนจะเรยนไดอยางไร ประเดนน กนำามาสการพดคยกนวา ทำาอยางไรจะทำาใหประชาชนเขาถงรปแบบการเรยนรในลกษณะนได ประเดนแรก ทตองคำานงถงคอ การเรยนทางไกลในระบบ e-Learning คงจะไมเหมาะสมกบทกคนแนๆ ดวยเหตผลดงทกลาวมา ประเดนท 2 คอทำาอยางไรทจะทำาใหผทสามารถจะเรยนดวยวธการอยางน มอปกรณทจะใชเรยนได (คอมพวเตอรและอนเตอรเนต) แนวทางหนงคอ หาคอมพวเตอรไวใกลๆผเรยน ซงศนยการศกษานอกโรงเรยน หรอ กศน. กตองมองไปทระดบตำาบล กมองไปท ศนยการเรยนชมชน หรอ อบต. จะเปนไปไดไหม ประเดนท 3 มองไปทเทคโนโลยอนเตอรเนตวา ถามคอมพวเตอร แลว ทำาอยางไรจะใหใชงานอนเตอรเนตได และเปนอนเตอรเนตทสามารถใชเพอการเรยนการสอนไดอยางมคณภาพ ซงปจจบน จะตองมองไปทอนเตอรเนตความเรวสง (Hi-speed Internet) ทสามารถนำาเสนอสอ Multimedia ได โดยเฉพาะสอประเภท เสยง และ video หรอ โทรทศน ประเดนท 4 รปแบบการเรยนการสอน ทำาอยางไรจงจะเกดประสทธผล จะตองมการเรยนรจากการศกษาดวยตนเอง จากสอ มกจกรรมการเรยนร การแลกเปลยนเรยนรระหวางครกบผเรยน ผเรยนกบผเรยน ผเรยนกบแหลงการเรยนรตางๆ หรอกลาวตามภาษานกการศกษาคอ ทำาอยางไรใหผเรยนมผลสมฤทธทางการเรยนตามทกำาหนดในหลกสตร ประเดนท 5 การจดทำาหลกสตรและสอจะทำาอยางไร โดยเฉพาะสอการเรยนร เพราะสอตางๆเหลานจะตองเผยแพรผานทางอนเตอรเนตโดยผเรยน เรยนผานหนาจอ (On Screen Learning) ซงนกเทคโนโลยคอมพวเตอรทงหลายทพฒนา WBI (web base Instruction) จะตองพจารณาอยางมาก ประเดนสดทาย มาดทแนวโนมและความเปนไปไดในการพฒนาในอนาคต กจะพจารณาความเปนไปได จาก 3

81

เรอง คอ 1) ผเรยนมความพรอมทจะใชวธการเรยนในรปแบบ e-Learning หรอไม เพราะสวนมากเรายงเคยชนกบการเรยนการสอนในรปแบบทตองมครสอนในชนเรยน (แตคนสวนหนงกคนเคยกบการเรยนเรยนดวยตนเองและการเรยนในระบบนมากขน) 2) ผสอนมทกษะในการจดกจกรรมการเรยนรดวยตนเองผานเครอขายอนเตอรเนตเพยงใด 3) เทคโนโลยมความพรอมทจะอำานวยความสะดวกในเรองนเพยงใด ซงในเรองนจะพบวาปจจบนกำาลงพฒนาระบบไรสายขนมาอยางมาก และทเราจะไดยนบอยขนคอ wimax ซงคดวาในอนาคตอนใกลน คดวา wimax จะเขามามบทบาททางการศกษามากขน เพราะใหนกถงภาพโทรศพทมอถอทอยทไหนกพดคยกนได ตอไปคอมพวเตอรอยตรงไหนกจะใชอนเตอรเนตได สงทงหลายทกลาวมาน เพอจะบอกวาชองทางทเปดใหสำาหรบการศกษาทางไกลผานเครอขายอนเตอรเนตนน มความเปนไปไดและทำาไดงายขนทกท คำาถามคอเราเตรยมบคลากรโดยเฉพาะนกการศกษาและผจดการศกษาใหพรอม และเรมดำาเนนการในเรองนเพยงใด เพราะถาระบบตางๆพรอมแลว แตหลกสตรและสอตองใชเวลาพฒนาอก 3 ป กคงเขาลกษณะทวา กวาถวจะสก งากไหม หรอ มทอความรตอถงบานนกเรยน แต“ ” “ไมมความรใสเขาไปในทอไปใหนกเรยน”

6. การเตรยมความพรอมสำาหรบการจดการเรยนการสอนแบบ E-Learning

วลาวลย มาคม (ม.ม.ป.) กลาววา การเตรยมความพรอมแบงออกเปน 3 สวนคอ ผบรหาร คร และผเรยน โดยแยกอธบายดงน

สำาหรบ ผบรหาร ในการจดการเรยนการสอนโดยใช e-Learning ผบรหารจะเปนบคคลแรกทจะตองยอมรบการเปลยนแปลงสำาหรบการเรยนรในระบบการเรยนการสอนเพออนาคต ซงผบรหารจะตองตระหนกอยเสมอวา e-Learning จะสงผลตอการเรยนรของผเรยนไดอยางเตมท ดงนนผบรหารจะตองมมโนคตทเกยวกบ e-learning ดงน 1) e-Learning เปนการเรยนรททนสมยและทนเวลาซงผเรยนสามารถเรยนรไดทนททตองการไมวาจะในททำางาน ทบาน บนถนน ตลอดเวลา 24 ชม. หรอทกๆ วน ทงผบรหาร คร และผเรยน 2) ชวยใหผเรยนประหยดคาใชจายในการเรยน โดยเฉพาะในการเรยนระดบทสงขนซงสามารถเรยนผาน e-Learning ได 3) มความยดหยน คอ ผเรยนสามารถเลอกสรรขอมลขาวสารหรอความร ตางๆ ตามทตนเองสนใจไดอยางเสรไดทกทและทกเวลา 4) ระบบการเรยนร

82

แบบ e-Learning ไมจำากดผเรยน ผเรยนจำานวนมากสามารถเรยนรไดในเวลาเดยวกนตามแตทเขาสนใจ

สำาหรบ คร การท e-Learning ไดเขามามบทบาทสำาคญในการจดการศกษามากขนเรอยๆ โดยเฉพาะในระบบการสอนทจะตองประกอบดวยการเรยนรจากตำารา การเรยนรโดยการปฏบตจรง และความรทมาพรอมกบเทคโนโลยสารสนเทศ ทงนเพอใหทนและสอดรบกบเทคโนโลยสารสนเทศทมการพฒนาไปอยางรวดเรว e-Learning จงเปนสงทจำาเปนในสถานศกษาในทกระดบ ซงควรจะตองจดหลกสตรและการสอนโดยใช e-Learning เปนเครองมอของครเพอใหผเรยนไดเกดการเรยนรและสรางความรไดอยางแทจรง ผเรยนเปนผควบคมการเรยนดวยตนเอง ทำาใหเกดการเรยนรทเปนไปตามพฒนาการของตนเอง ชวยในการปรบเปลยนบทบาทของผสอนจากการเปนผบอกและถายทอด มาเปนผใหคำาแนะนำาและสำารวจขอมลในลกษณะการเรยนรรวมกน ดงนนการทจะทำาใหการเรยนการสอนในรปแบบของ e-Learning ครจงตองมมโนคตเกยวกบ e-Learning ดงน 1) ไมมความแตกตางระหวาง e-Learning และ learning ครจงไมควรทจะกลว เบอ หรอรงเกยจทจะเขาไปเรยนร ควรคดวาแททจรงแลว e-learning เปนเครองมอของการเรยนรทเพมพนประสบการณใหกวางขวางและลกซงขน 2) e-Learning จะสรางความเชอมนใหกบครในการพฒนารปแบบกระบวนการสอนใหสามารถทนกบการเปลยนแปลงของโลกไดอยางด ซงจะทำาใหครรสกสนกกบการใช e-Learning ในทสด 3) ครไมจำาเปนตองใช e-Learning ในทกวชา และตลอดเวลา 4) ครตองตระหนกวาคณภาพจะเกดขนได ครตองเรยนรอยตลอดเวลา เพอพฒนาผเรยน e-Learning เปนเพยงวธการหนงทสามารถชวยครได 5) e-Learning ไมใชสงทยงยาก เพยงแตตองการการฝกฝนเพยงเลกนอยเทานน 6) ครตองผลกดนใหผเรยนไดเขาถงการเรยนร แบบ e-Learning ไปพรอมๆกนดวยการใชคอมพวเตอรอยางนอยสปดาหละ 60 นาท ในสถาบนการศกษาและ 5 ชวโมงทบานโดยเขาไปใน Cyberspace กเพยงพอสำาหรบการกาวทนโลกของครและผเรยนแลว มโนคตของครเพยง 6 ขอน หากผเรยนและครไดใชเวลาและประสบการณรวมกนแลวจะรวา e-Learning เปนเรองทนาตนเตนและสนกสนานสำาหรบการเรยนรสอนาคตอยางแทจรง

83

สำาหรบ ผเรยน e-Learning ไดกลายเปนวธการเรยนรทไดรบความนยมสงมากและไมใชเปนเรองของการเสยเวลาและความไรสาระอกตอไป ผเรยนมความจำาเปนทจะตองเรยนรและปรบมโนคตของผเรยนทมตอ e-Learning ดวยวาเปนสงทจำาเปนสำาหรบการเรยนรแหงศตวรรษท 21 แลว สำาหรบมโนคตของผเรยนทสงผลตอความสำาเรจในการเรยนรเกยวกบ e-Learning นน Lyme Schrum ไดเสนอไวเปนผงภาพท 12

ภาพท 12 มโนคตของผเรยนทสงผลตอความสำาเรจในการเรยนร เกยวกบ e-Learning โดย Lyme Schrum

วลาวลย มาคม (ม.ม.ป.) ยงกลาวเสรมอกวา หากมโนคตของครทมตอ e-Learning เปนไปในทางลบแลว จะสงผลตอการเรยนรของผเรยนในภาวะปจจบนทมการเปลยนแปลงและพฒนาไปอยางรวดเรวเปนอยางมาก ผลกระทบเหลานนอกจากจะทำาใหผเรยนไมสามารถเทาทนกบการเปลยนแปลงทเกดขนแลว ยงสงผลตอโอกาสทผเรยนควรจะไดเรยนร และฉายความสามารถทผเรยนจะไดแสดงออกอกดวย ซงมผศกษาพบวา สาเหตทครไมสนใจ e-Learning มดงนคอ 1) e-Learning เปนรปแบบของการศกษาในอนาคต ดงนนจงไมมความจำาเปนอะไรทจะตองสนใจหรอเรยน

e – learning

มความรสกชอบและรสกสนกท

จะเรยนแบบใหม

เขาใจและตองรสกไม

ยากทจะเรยนร

มประสบการณทดในการ

ใชเทคโนโลย

มเปาหมายทชดเจนในความมงมน

สรางทกษะนสยแหง

ความ ทาทาย ทจะ

เรยนรในรป แบบใหม

การเขาถงเครองมอ

อทศเวลา ใหกบการ

online 10-20

ชม./สปดาห

84

ร 2) e-Learning เปนเรองของธรกจมากกวาการศกษา 3) e-Learning เปนเรองนาปวดหวและสรางปญหา ไมมความจำาเปนอะไรทจะตองใชเทคโนโลยตางๆในกระบวนการเรยนการสอน เพราะยงมความรอกมากมายทครไมจำาเปนตองเสาะแสวงหาจากการออนไลน 4) e-Learning เปนการสอนทสรางปญหามากกวาแกปญหา ดงนน ครจงไมจำาเปนตองเปนคอมพวเตอร หรอ อนเตอรเนต กสามารถสอนไดดอยแลว 5) e-Learning ทำาใหสนเปลองคาใชจาย และเสยเวลามาก 6) กลววาบทบาทของตนจะลดลงหรอหมดไป ผเรยนจะใหความสำาคญกบคอมพวเตอรมากกวาตนเอง ดงนน ครทใสใจทจะเขาถง e-Learning นน จะตองทำาอยางไร เพราะการเรยนการสอนแบบ e-Learning เปนวธการทตองอาศยเทคโนโลยตางๆมาก ซงเปนสงจำาเปนสำาหรบครอยางหลกเลยงไมไดทจะตองมความรในดานนอยบาง Allssando Musumeci ซงเปนทปรกษาและเปนผเชยวชาญทางดานการวจย และเปนหวหนาหนวยขอมลขาวสารของกระทรวงศกษาธการ ประเทศอตาล ไดใหทศนะวา การทครจะใช e-Learning ในการจดการเรยนการสอนใหไดประสทธภาพนน ครจะตองปฏรประบบการเรยนรของครเสยกอน ทงนเพอครจะไดเขาใจและเขาถงเทคโนโลยไดอยางถกตอง ซงจะทำาใหสามารถถายทอดใหผเรยนไดอยางมประสทธภาพ ดงน 1) ครตองฝกทกษะการใช e-Learning 2) ตดตอและนดหมายโดยผานทางอนเตอรเนต 3) จดโปรแกรมการสอนโดยใชซอฟแวรประเภทตางๆ และรจกนำาขอมลการสอนของครอนทเชอถอไดโดยดงจากอนเตอรเนตมาใชรวม หรอประกอบการสอน หรอนำามาประยกตใช 4) ตดตอกบผเรยนโดยผานทางระบบ e-Learning หรอระบบ SMS 5) คนหาขอมลทเกยวกบคร และโรงเรยนตางๆโดยใชคอมพวเตอร 6) เขาใจความสำาคญและบทบาทของ e-Learning 7) ยมหนงสอจากหองสมดตางๆโดยผานระบบออนไลน 8) โตตอบหรอแสดงความคดเหนตางๆผานระบบออนไลน และจากการศกษาเรองความสำาเรจในการจดการเรยนการสอนในรปของ e-Learning นน Greg Keargly พบวา จะเกดผลดตอผเรยนหลายประการ คอ ผลการเรยนในวชาหลกดขน ผเรยนมประสบการณทางการเรยนรมากขน ผเรยนมสวนรวมในชนเรยนเพมขน ผเรยนมความพงพอใจตอการเรยนมากขน ผเรยนมความสามารถในการสงเคราะหความรและเนอหาตลอดจนมวธคดทดขน ระดบความสนใจในชนเรยนมเพมขน ผเรยนมความสามารถในการแกปญหาไดดขน และพอแม ผปกครองของผเรยนมความภาคภมใจในความสามารถของผ

85

เรยนมากขน นอกจากนจากการศกษาของ Willie Yip ยงพบวาการเรยนรในรปแบบของ e-learning ไดชวยใหเกดผลดตอผเรยนในดานตางๆ เพมขน (ภาพท 13) สำาหรบครนน การทครจะมทกษะ มความร ความสามารถในการทจะถายทอดและจดกระบวนการเรยนการโดยมงทประโยชนตอผเรยนเปนสำาคญ Martin Jame ไดนำาเสนอโมเดลทเปนเงอนไขในการสรางสำาเรจในการเรยนรในรปของแบบ e-Learning ไดเปนอยางด (ภาพท 14) และในการจดการเรยนการสอนในศตวรรษท 21 ปจจยททำาใหเกดความแตกตางทสำาคญยงกวา กคอระดบความรทจำาเปนตองนำามาใชเปนสวนเสรมใหการใชเทคโนโลยสารสนเทศไดอยางประสบความสำาเรจตามตองการ ตองเกดจากสถาบนการศกษาเปนสำาคญ ซงหากสถาบนการศกษาไมปรบเปลยนบทบาทและวธการสอนของครจากรปแบบเดมแลว สถาบนการศกษากจะไมสามารถเปนสถาบนการศกษาแหงศตวรรษท 21 ได การเปลยนแปลงไปสการเปนสถาบนการศกษาแหงอนาคต จงเปนเรองททาทายและชวยใหเกดพลงในการปรบเปลยนหลกสตรการสอนไดอยางนาตนเตน ผลผลตทตามมากคอผเรยนทมความสามารถและเทาทนตอการเปลยนแปลงของโลกแหงอนาคตไดอยางมความสข การสงเสรมใหผเรยนไดเรยนรในรปแบบของ e-Learning เพออนาคต จงตองสงเสรมใหผเรยนไดเขาใจ เหนคณคาและใชกระบวนการ e-Learning ในการสบคนขอมลการเรยนร การสอสาร การแกปญหา และการทำางานไดอยางมประสทธภาพ ประสทธผล มคณธรรม และมความสขในการทไดเรยนรเพออนาคต ถงเวลาแลวหรอยงท e-Learning จะเปนจดเรมตนของการเรยนรสอนาคตการศกษาไทย ทผเรยนสามารถเพมพลงในการเรยนรไดโดยอาศยเครอขายเทคโนโลยสารสนเทศ ภายใตการใหความสำาคญและการสนบสนนจากผบรหารสถานศกษา คร ผปกครอง และผมสวนเกยวของในการจดการศกษาของชาต

10,000: หนวยสามารถอางองไดเพมมากขน 3.66รปแบบในการเรยนเปลยนไปในทางทดขน 3 3.56

86

สามารถเสนอความคดเหนไดมากขน และดขน 3.50สามารถแกปญหาในการเรยนไดดขนกวาเดม 3.42 ทำาใหมการตองมการเตรยมตวในการเรยนมากขน 3.34 ไมเหนดวย เฉยๆ เหนดวย

ภาพท 13 ขอมลผลงานการศกษาของ Willie Yip

ภาพท 14 โมเดลจากการคดคนของ Martin Jame

มหาวทยาลยรงสต (2555) กลาวเสรมอกวา ผเรยน

ควรเปนผวางแผนจดตารางเวลาของตนเอง โดยจดสรรเวลาในการเรยนรจากเนอหาบทเรยน และการทำากจกรรมการเรยนการสอนตามตารางเวลาทกำาหนด การศกษาคนควาขอมลเพมจากเนอหาวชาการทอาจารยผสอนจดเตรยมไวให รวมถงการตดตออาจารย และผเรยนดวยกน เพอสอบถามขอคำาถาม และรวมวเคราะหขอมล และแสดงความคดเหน หรอแบงปนองคความรระหวางผเรยนดวยกนเองผานเครองมอการตดตอสอสารภายในระบบ เชน Chat, Web board ฯลฯสำาหรบการเตรยมความพรอมของผเรยน ควรกระทำาดงน 1) มเครองคอมพวเตอรทเชอมตอกบอนเทอรเนตทมความเรวไมตำากวา 256 K เพอการเรยนเนอหาบทเรยนไดอยางมประสทธภาพ 2) สามารถใชงานคอมพวเตอรและใชงานอนเทอรเนตไดเปนอยางด 3) สามารถจดสรรเวลาให

การถายทอดรปแบบ การ

มความเขาใจวสยทศน

และเปาหมาย

ประยกตใชทฤษฎการเรยนรในการเรยนการสอนของคร

ผสมผสาน ICT ใน

ครสอนโดยการปฏบตจรง

พฒนาทกษะดาน ICT ในกลยทธใหผ

87

กบการเรยนได และวธการเรยนในระบบการศกษาทางไกลอนเทอรเนตใหประสบความสำาเรจมดงน 1) วางแผน และใหความสำาคญกบการทกำาหนด2) ทำากจกรรมการเรยนทผสอนจดใหอยางครบถวน 3) ตดตอและแลกเปลยนความคดเหนกบเพอนรวมชน และอาจารยผสอนอยางสมำาเสมอ 4) ทำาการบานและแบบทดสอบอยางสมำาเสมอ 5) ศกษาคนควาหาขอมลเพมเตมจากขอมล และสอการเรยนทอาจารยจดหาหรอแนะนำาใหจากทงภายในระบบ และภายนอกระบบ

สรปแนวทางการพฒนาสภาพแวดลอมการเรยนรโดยแยกตามประเภทของการเรยนร ซงจะเฉพาะเจาะจงลงไปในรายละเอยดแตละประเภท มรายละเอยด ดงน

1. แนวทางการพฒนาสภาพแวดลอมการเรยนรทางกายภาพ

1.1 คำานงถงความสะดวกและความยดหยน และเกดประสทธภาพสงสดในการใชงาน เชน โตะ เกาอ ควรเปนแบบทเบา ไมเทอะทะ สะดวกตอการเคลอนยายหรอปรบลกษณะภายในหองเรยน

1.2 คำานงความเพยงพอ หมายถง มพนท อาคาร หองเรยน และวสด อปกรณตางๆ อยางเพยงพอกบจำานวนนกเรยนในโรงเรยน

2. แนวทางการพฒนาสภาพแวดลอมการเรยนรทางจตวทยา

2.1 การเสรมสรางบรรยากาศความรวมมอและลดความขดแยงระหวางนกเรยนดวยกน หรอครกบนกเรยน บรรยากาศการใหความเคารพซงกนและกน บรรยากาศทมความอบอน บรรยากาศทมการควบคม บรรยากาศการมสวนรวมดานการศกษา ของบดา-มารดา และชมชน

2.2 นกเรยนและครทราบถงวตถประสงคและความคาดหวงในการเรยนอยางชดเจนและชดแจง

2.3 การตดสนใจทำากจกรรมตางๆมาจากนกเรยนเปนสวนใหญหรอยดนกเรยนเปนศนยกลางนนเอง

2.4 สำาหรบการจดการเรยนการสอนทคาดวานาจะมาแทนทรปแบบเดม คอ การจดการเรยนการสอนแบบ e-Learning ใน

88

ตางประเทศมการใชงานจรงแลวโดยเฉพาะในประเทศสหรฐอเมรกา มเปดหลกสตรออนไลนมากทสดในโลก ในประเทศไทยเองเรมมการนำามาใชเมอประมาณ 5 ปทผานมา แตคาดวาจะไดรบความนยมเพมขนเรอยๆ เนองวถการใชชวตของคนไทยเปลยนไป โดยมลกษณะเปนสงคมเมองมากขน เชนเดยวกบประเทศสหรฐอเมรกา ดงนนจงควรใหความสำาคญและทำาความเขาใจกบมน

1.4 กรณศกษาการจดสภาพแวดลอมการเรยนร สำาหรบกรณศกษาการจดสภาพแวดลอมการเรยนร ผวจยได

นำาเสนอขอมลทนาสนใจไว 3 คนดวยกนโดยเฉพาะกรณสดทาย (Pearlman) ซงไดแสดงตวอยางการจดสภาพแวดลอมการเรยนรทงขอมลและภาพถาย จำานวน 5 โรงเรยนดวยกนซงมทงโรงเรยนประเภท High school และ Vocational school หรอ Trade school โดยมรายละเอยดดงตอไปน

1. Miller (2009) ไดทำาการศกษาเรองการพฒนาทกษะในศตวรรษท 21 โดยการใชเครอขายการเรยนสวนตวของนกเรยน (developing 21st century skills through the use of student personal learning networks) โดยศกษาวาโรงเรยนมธยมสามารถนำาเครองมอสอสารแบบเครอขายสงคมออนไลนไวในสภาพการเรยนรแบบดงเดมเพอสนบสนนการพฒนาทกษะสำาหรบใชในศตวรรษท 21 ตวอยางเครองมอสอสารแบบเครอขายสงคมออนไลน ไดแก Facebook, Diigo, Google sites, Google docs และ Twitter จากผลการศกษาพบวา นกเรยนมสวนรวมในการเรยนและการทำาวจยอยางกระตอรอรน และการใชเครองมอเหลานนบวาเปนประสบการณเชงบวกของตวเดกซงทำาใหพวกเขาตระหนกถงประโยชนจากการใชเครองมอทางเครอขายสงคมในการเรยนมากขน และขอมลยงสนบสนนวาการใชเครองมอเหลานสามารถพฒนาการสอสาร การมสวนรวม และทกษะการใชดจตอลในศตวรรษท 21 ไดเชนกน

2. Hogue (2011) ไดยกตวอยางหองเรยนวชาสงคมศกษาของนกเรยนในศตวรรษท 21 ในบทความเรอง การศกษาวชาสงคมในศตวรรษท 21 (21st century social studies education) วา ครในโรงเรยนมธยมสามารถสงงานใหนกเรยนทำาวจยเรองใดเรองหนงและใหเดกนำาเสนอผลงานผานทาง รปแบบสอผสม (multimedia) หรอนกเรยนทเรยนเรองการเมองไดรบมอบหมายใหสรางการรณรงคหาเสยงใหคนไปเลอกตงผสมครประธานาธบด นกเรยนตองมการคดนโยบายและสรางทมในการหา

89

เสยง เดกๆใชแอปรเคชนของเครองแอปเปล (Mac-book application) หรอใชโปรแกรม Pages สำาหรบการออกแบบแผนพบ และใชโปรแกรม I-Movie เพอใชทำาโฆษณาหาเสยง ครใหเดกกลมอนอานแผนพบ ดวดโอทผลต และทำาทาเหมอนมการเลอกตงจรง ทงนครผสอนสงเกตไดวา จากเดมนกเรยนทไมคอยสนใจเรยนกลบมความกระตอรอรนและมสวนรวมในการทำาโครงการตลอดกจกรรม

3. Bob Pearlman (2010) กลาววา สภาพแวดลอมใหมๆในการเรยนร (the new learning environment) จำาเปนตองสนบสนนนกเรยนททำางานทงแบบรายบคคลและแบบเปนทมแบบรวมมอ มโรงเรยน 5 โรงในสหรฐอเมรกาและสหราชอาณาจกร ชวยทำาใหสภาพแวดลอมการเรยนรใหมๆ ทดทสด แตละคนเปนจดเรมแรกในการออกแบบและลกษณะตางๆ คอ 3.1) Columbus signature academy ตงอยทเมอง Columbus มลรฐ Indiana 3.2) New tech high ตงอยทเมอง Coppell มลรฐ Texas 3.3) The Metropolitan Regional Career and Technical center ตงอยทเมอง Providence เกาะ Rhode 3.4) High tech high ตงอยทเมอง San Diego มลรฐ California 3.5) New line learning academy ตงอยทางตอนใตของเมอง Maidstone, มณฑล Kent, สหราชอาณาจกร โดยในแตละโรงเรยนมรายละเอยดโดยสงเขป ดงน

3.1 Columbus signature academyโปรแกรมการจดการเรยนการสอนของโรงเรยน

Columbus signature academy แหงใหมน ไดตวแบบมาจากโรงเรยน New tech high ดงนคอ 1) การเรยนการสอนแบบทมโครงการเปนฐาน (PBL) 2) การเรยนการสอนแบบทมความรวมมอ (collaborative teams) 3) การเรยนการสอนแบบการประเมนตามสภาพจรง (authentic assessment) 4) การเรยนการสอนแบบการคำานวณแบบตวตอตว (one-to-one computing)

คณสมบตการออกแบบทมอตลกษณประการแรก คอ หองเรยนทมขนาดใหญเปน 2 เทาจากปกต กลมนกเรยนทมจำานวน 2 เทาจากปกต (โดยใชคร 2 คน) ชนเรยนแบบสหวทยาการซงมการสอนเปนทม) สวนประการทสอง คอ ลกษณะไมใชหองเรยน 4 เหลยมขนาดเลกดงทเหนทวไป

90

แตจะมลกษณะดงน ไมมผนงหอง หรอ ผนงหองกระจกกนหองเรยนออกจากระเบยงหองหรอพนทกนออกไป หมายความวานกเรยนและผใหญทมาเยยมชมคอเดนไปตามระเบยงอาจจะเหนสงทเกดขนทกแหง สงทพวกเขาเหนกคอ นกเรยนนงทำางานโครงการ โครงการในปจจบนมโครงการทรวมบนภเขาไฟ วดทศน เกมอเลกทรอนกส ของเลน สงเหลานชวยจดทำาวฒนธรรมแบบรวมมอของโรงเรยน

ภาพท 15 หองเรยนสำาหรบการเรยนรแบบ สหวทยาการแบบบรณาการ ทโรงเรยน Columbus signature academy

91

ภาพท 16 แผนผงพนหอง A-3-D ของ Columbus signature academy แสดงถงหองอปกรณการเรยนร แบบบรณาการ มขนาด 2 เทา, หองนำาเสนอ, และบรเวณหองเอนกประสงค เขยนโดยบรษท สถาปนก CSO)

จากภาพท 16 ไดแสดงการจดสรรพนทสำาหรบพนทการเรยนรตางๆ ของ Columbus signature academy ในเฟสท 1 มดงน 1) หองทดลองวทยาศาสตร (science lab) จำานวน 1 หอง 2) หองสตดโอเรยนรแบบรวม (integrated learning studio) จำานวน 4 หอง 3) หองสำาหรบนำาเสนองานและโครงงาน (presentation space) จำานวน 1 หอง 4) หองฝายบรหาร (administration) จำานวน 1 หอง 5) หองทดลองสอแบบดจตอล (digital media lab) 6) หองพกคร (teacher workspace) 7) พนทสำาหรบนงพกผอนและพดคยกน (breakout area)

92

8) หองเกบโครงงานและอปกรณตางๆของนกเรยน (student storage area) 9) พนทการใชงานอเนกประสงค (multi-purpose area)

3.2 โรงเรยน New tech high โรงเรยน New tech high ทเมอง Coppell มลรฐ

Texas โรงเรยนมธยมใหมขนาดเลกๆ แหงนกอตงขนในป ค.ศ. 2008 ใชการเรยนการสอนแบบ การเรยนรแบบมโครงงาน“ -และปญหาเปนฐาน (Project and Problem Based Learning)” ซงถอวาเปนกญแจสการเรยนรศตวรรษท 21 นอกจากนยงจดสภาพแวดลอมเปนแบบไรสาย (wireless) ทงบรเวณภายในและภายนอกโรงเรยน และมแผนการในการใหคอมพวเตอรโนตบกกบนกเรยนทกคนไวใชทโรงเรยนและทบานของตวเอง ซงจะทำาใหพนททกสวนภายนอกอาคารเปนเสมอน หองเรยน ทำาใหสามารถ“ ”ขยายพนทการเรยนรเพมขน ไมใชจำากดอยแคเพยงภายในหองเรยน และพนทตางๆในโรงเรยนทงในและนอกหองเรยนจะมทชารจแบตเตอรอยางเพยงพอ ทวทงโรงเรยนจะมการเดนสายไฟใหเหนนอยมาก

ภาพท 17 ทมโครงการนกเรยนกำาลงทำางานในหองสมดแบบเปดโลง

ทโรงเรยน New tech high เมอง Coppell

ผออกแบบ (กลมสถาปนก SHW) ไดจดสรรพนทตางๆใหเกดประโยชนสงสด โดยแบงพนทภายในอาคารเรยน ดงน 1) พนทสำาหรบกลมขนาดเลกใชประสานงาน (small-group collaboration zones 2) หองทำาโครงงาน (project rooms) 3) พนทการทำางานรวมกนแบบรวมมอของผประสานงาน (facilitator collaboration zones) 4) พนทสภาพแวดลอมในการเรยนรแบบสาระเดยว (single-subject-matter learning

93

environments) 5) พนทสภาพแวดลอมในการเรยนรแบบสาระค (dual-subject-matter learning environments) 6) หองสมดแบบสอดจตอล (digital media library) 7) พนทสำาหรบกลมขนาดใหญจำานวนหลายๆกลมใชประสานงาน (large multi-group collaboration zones) ดงภาพท 18

94

ภาพท 18 แผนผงแสดงพนทกจกรรมทมความยดหยนสง ทโรงเรยน New tech high เมอง Coppell

Small-group collaboration zonesProject roomsFacilitator collaboration areasSingle-subject-matter learning environmentsDual-subject- matter learning environmentsDigital media libraryLarge multigroup collaboration zones

64

ภาพท 19 ทมโครงงานแบบความรวมมอกำาลงนงทำางานในหองสมด

สอดจตอลทโรงเรยน New tech high

ภาพท 20 การเรยนรเรมตนจากการตงปญหาทเกยวกบแตละหนวยสาระ การเรยนรแลวจงสรางทมโครงงานเพอวางแผนการทำางาน

ภาพท 21 นกเรยนตองทำางาน! ไมใชนงฟงครเฉยๆในลกษณะเปนเพยงผรบฝายเดยว ภาพนกเรยนกำาลงทำา โครงงานโดยคนควาขอมลจากอนเตอรเนตใสลงในโครงงานดวย ขอมลตางๆจากอนเตอรเนตจะ ชวยนำาทางใหพวกเขาทำาโครงงานไดบรรลเปาหมายหรอตอบคำาถามปญหาทตงไวในตอนแรก

65

ภาพท 22 นกเรยนจำาเปนตองเรยนร คำาถามทตงไวจากความสงสยในเรองทอยากรของนกเรยนจะเปนกระตน และชวยขบเคลอนการเรยนการสอนรวมถงกจกรรมตางๆในชนเรยน บางครงสงนจำาเปนสำาหรบ นกเรยนทงชนเรยน...บางครงอาจจำาเปนสำาหรบนกเรยนแคเพยงบางคน

ภาพท 23 นกเรยนเรยนรจากการทดสอบสมมตฐาน ทดลองปฏบตจรง เพอ คนหาคำาตอบดวยตนเองโดยมครทำาหนาทเพยงใหคำาแนะนำา

ภาพท 24 ภาพนกเรยนกำาลงแยกกนคนควาหาขอมลดวยเครองมอททนสมย

หลงจากการ

66

ปรกษาหารอเกยวกบโครงงานของกลมโดยใชหลกความรวมมอ และพวกเขา จะกลบมารวมกนอกครงหลงจากทแตละคนไดขอมลของตนเองแลว

ภาพท 25 นกเรยนกำาลงเตรยมตวนำาเสนองานเพอแสดงผลของโครงงานของตนเอง

ภาพท 26 นกเรยนแตละกลมนำาเสนอผลของโครงงานในชนเรยน และมการอภปรายถงผล

ดงกลาวจากเพอนรวมชน สดทายผลของโครงงานนนจะถกประเมนผลการนำา เสนอโดยเพอนในชนเรยนเอง ผปกครอง รวมถงคนในชมชนทเขามารวมฟงดวย

67

ภาพท 27 ทมโครงงานของนกเรยนแตละกลม ขณะทำางานในหองเรยนทมขนาดใหญ

เปน 2 เทาเมอเทยบกบโรงเรยนปกตทวไป ทโรงเรยน New tech high

ภาพท 28 ทมโครงงานแบบความรวมมอแตละกลมขณะกำาลงทำางานในหองสมดแบบสอดจตอลและ

บรเวณทางเดนนอกหองเรยนภายในตก และภาพทเหนแสดงใหเหนถงการขยายขอบเขต พนทการเรยนรซงไมจำากดเฉพาะเพยงภายในหองเรยนเทานน ทโรงเรยน New tech high

3.3 โรงเรยน The Metropolitan Regional Career & Technical center (The Met)

โรงเรยน The Met เปนโรงเรยนอาชวศกษา หรอ Vocational school หรอ Trade school ซงมบรบทคลาคลงกบสถานทวจย (วทยาลยเทคโนโลยพงษภญโญ) The Met แหงแรกกอตงในป ค.ศ. 1996 ท

68

เกาะ Rhode โดย Dennis Littley และ Ellist Wushor โรงเรยนใชหลกสตรการเรยนรจากความสนใจ/การฝกปฏบตงานจรง (Learning Through Interests/Internships, LTIs) นกเรยนฝกปฏบตงานและทำาโครงงานของพวกเขากบพนกงานในสถานประกอบการจรงซงมความเชยวชาญในงานนนๆ ทำาหนาทเปนเสมอนพเลยงคอยดแล โดยใชเวลา 2 วนตอสปดาห สวนวนอนนอกเหนอจาก 2 วนนนกมาโรงเรยนเพอสะทอนผลสงทพวกเขาไดเรยนรจากการฝกงานจรงรวมถงโครงงานของพวกเขา หลกสตรนนกเรยนจะไดพฒนาแผนการเรยนรสวนบคคลของตนเองทงกบผปกครอง ครหรอครทปรกษา และพเลยงในสถานประกอบการไปพรอมๆกน สถานประกอบการทรวมหลกสตรนอยางแพรหลาย เชน สงคมออดบอน (Audubon society) พพธภณฑสตวนำา New England โรงพยาบาล บรษท โรงละคร บรษทกฎหมาย บรษทสถาปตยกรรม บรษทสอประสม และอนๆอก ท The Met สถานประกอบการจรงทรวมหลกสตร LTI เปนเสมอนสวนหนงของโรงเรยน

The Met มโรงเรยนวทยาเขตจำานวน 4 แหง ซงแตละแหงมความคลายคลงกนโดยเปนเอกลกษณเฉพาะตว คอ 1) แตละแหงมอาคาร 2 ชนจำานวน 2 หลง 2) มการใชสงอำานวยความสะดวกรวมกนซงตงอยระหวางอาคาร คอ โรงฉายหนง (theater performance center) และศนยออกกำาลงกาย (fitness center) 3) ในแตละอาคารนน ชนท 1 เปนหองนงเลนท สวน ชนท 2 เปนหองอาหารและพนททำางานอยางไมเปนทางการ 4) หองใหคำาปรกษา (advisory room) ทมความกวางใหญกวาเดม และมจำานวนหองโครงงาน (project room) จำานวนมากกวาในอดต 5) หองทำากจกรรมสำารอง (second-story commons serves) ใชเปนหองอเนกประสงค ทำากจกรรมตางๆทไมเฉพาะเจาะจง เชน สำาหรบรบแขก หรอ ใชนงเลนพดคยกน นอกจากนเฟอรนเจอรภายในหองเลอกใชแบบทนสมย และใชงานไดอยางดเยยม ไมใชเพยงแคเกาอ หรอโตะทำางานทวๆไป สามารถปรบเปลยนการใชงานทงลกษณะทำางานแบบรายบคคล และเปนกลม โดยเกาอท นงสบาย สามารถปรบขนลงได (ภาพท 31)

69

ภาพท 29 หองใหคำาปรกษาและหองทำาโครงงาน มขนาดใหญเปน 2 เทาของขนาดหองในโรงเรยนทวๆไป

ภาพท 30 ภาพนกเรยนภายในหองใหคำาปรกษา ทโรงเรยน The Met

ภาพท 31 แผนผงพนทอาคารเรยนของ The Met ทแสดง หองใหคำาปรกษา หองทดลอง

70

โครงงาน หองโครงงาน และพนทอเนกประสงคสำาหรบกจกรรมทวไปทไมเฉพาะเจาะจง

3.4 โรงเรยน High tech high โรงเรยนตงอยทเมอง San Diego มลรฐแคลฟอรเนย

เปนโรงเรยนของรฐบาล ซงเรมเปดดำาเนนการในป ค.ศ. 2000 โดยมจำานวนนกเรยนประมาณ 400 คน และมความหลากหลายในดานเชอชาต จากเขตการศกษาเมอง San Diego โรงเรยนนำาลกษณะของวถชวตและวฒนธรรมความเปนอยของคนในชมชน มาออกแบบโรงเรยนเพอใหเกดความเหมาะสมกบนกเรยนมากทสด โรงเรยนมโรงเรยนวทยาเขตจำานวน 9 แหงในเมอง San Diego โรงเรยนของเราประกอบดวยชดของหองเรยน 4-6 หอง โดยแตละหองมผนงทเปนกระจกตดรอบหอง มมมตางๆของหองเปนพนทสำาหรบกจกรรมอเนกประสงค รวมทงการสำาหรบนำาเสนองานโครงงานและสงประดษฐของนกเรยน ฯลฯ หองเรยนจะเปนแบบหองโถงขนาดใหญถกแบงออกเปนมมการเรยนรยอยๆแตละมมโดยไมตองใชผนงกน ” (ภาพท 32) และมการนำาเอาเทคโนโลยแบบไรสาย (wifi) และเครองคอมพวเตอรแบบตงโตะจำานวนมากเขามาอำานวยความสะดวกใหนกเรยน พนทภายในอาคารเรยนถกจดสรรเปนพนทสำาหรบทำางานของนกเรยนในลกษณะกลมยอย มการจดอปกรณเทคโนโลยการศกษาทมประสทธภาพในการใชงานสงใหใช สำาหรบหวใจสำาคญของการเรยนรทโรงเรยนแหงน คอ การจดการเรยนการสอนโดยใชหลกการซกถามรายละเอยดเพมเตมเปนพนฐานในการเรยนร (inquiry-based) การจดการสอนสาระการเรยนรทเปนอสระไมมกฎเกณฑตายตว (content delivery plus independent) การสรางสงประดษฐสงตางๆ นวตกรรมใหมๆ ของนกเรยน รวมถงอาคารเรยนทถกออกแบบใหเหมาะสมกบวถชวตและวตรธรรมของนกเรยนในชมชน

71

ภาพท 32 หองเรยนจะเปนแบบหองโถงใหญ ซงแบงเปนมมการเรยนรเลกๆท High tech

middle, เมอง San Diego มลรฐแคลฟอรเนย (Cluster area studio surrounded by four

flexible classroom at High tech middle, San Diego, California)

ท High tech middle ซงเปนวทยาเขตใหมลาสดของ High tech high ตงอยในเมอง Chula Vista มการจดในลกษณะเปนหองชด (หองเรยนจำานวน 4 หองลอมรอบหองสตดโอสำาหรบทำางานหรอ studio work area) หองเรยนแตละหองใชผนงกนแบบทสามารถยกออกไดจะแยกกนระหวางหองเรยนหนงไปอกหองเรยนหนงได เพอใหสามารถสอนรวมกนไดโดยลกษณะการสอนโดยครแบบเปนทมได (คร 2 คน/ทม) ดงในภาพท 28 ซงแสดงแผนผงการใชพนทของโรงเรยน High tech middle แตละหองเรยนจะมคอมพวเตอร 13 เครองใหนกเรยนไดใช และนกเรยนอาจนำาคอมพวเตอรมาใชเองทโรงเรยน รปแบบผงการออกแบบนถกใชเปนรปแบบมาตรฐานของการออกแบบอาคารเรยนของโรงเรยนวทยาเขต High tech high ทวประเทศไปแลว

สญลกษณ รายการหองตางๆH มนษยศาสตร (humanities)

M/S คณตศาสตร/วทยาศาสตร (math/science)

T หองพกคร (teacher 's office)

E การสำารวจ (exploratory)C หองประชม (conference)O สำานกงาน (office)R ตอนรบ (reception)W หองทำางาน (work room)RR หองนำา (rest room)

72

ภาพท 33 แผนผงอาคารท High tech middle แสดงมการจดในลกษณะเปนหองชด

(หองเรยนจำานวน 4 หองลอมรอบหองสตดโอสำาหรบทำางาน)

3.5 โรงเรยน New line learning academyตงอยในแขวง Maidstone, มณฑล Kent ประเทศองกฤษ

(มณฑล Kent อยในความปกครองของประเทศองกฤษตงอยทางตะวนออกของนครลอนดอน และยงเปนเขตปกครองพเศษทองถนทมขนาดใหญทสดในประเทศองกฤษ, มจำานวนโรงเรยนตงอยมากกวา 60 โรงเรยน) หวใจของการออกแบบ โรงเรยน New line learning academy กคอ ลานการเรยนร “ learning plaza” ทมขนาดใหญพอสำาหรบนกเรยนจำานวน 90 หรอ 120 คน มเกาอนงเรยนแบบแลคเชอร (lecture-style) และเกาอแบบโมดลาร (modular) ซงสามารถเคลอนยายได ถกใชสำาหรบการนงแบบกลมยอยหรอแบบกลมใหญบนพนทขนาดใหญทใชรวมกน แตละสถานศกษาจะมพนทในลกษณะ ลานการเรยนร“ (learning plaza)” ซงถกใชรวมกนในแตละสถานศกษาจำานวน 8 แหงตอโรง (ภาพท 34) ลานการเรยนรถกคดขนมาเพอใหการทำางานรวมกนระหวางครกบนกเรยน เกดความรวมมอมมากขนกวาการทำางานแบบเดมๆทวไป ซงภายในลานจะตองประกอบไปดวยสงอำานวยความสะดวกดานไอทสำาหรบนกเรยนอยางเพยงพอ สภาพแวดลอมทมความยดหยนในลกษณะเชนนจะชวยสงเสรมการเรยนร การทำากจกรรม หรอการทำางาน ทงในลกษณะแบบเดยวเปนรายบคคลจนกระทงถงการทำางานเปนกลมซงขนาดกลมอาจมจำานวนนกเรยนถงประมาณ 120 คนได สงนถอวาเปนแนวคดการออกแบบของลานการเรยนรทมการใชพนทการเรยนรใหเกดประโยชนสงสด เทคโนโลยตางๆ อาท เชน การฉายภาพแบบ 360 องศา พนทขนาดใหญสำาหรบแสดงผลงานและสงประดษฐ การใช เทคนคแสงไบโอเม“ตรกซ (biometric lighting techniques)” เพอควบคมสภาพอากาศทมการเปลยนแปลงตลอดเวลาบนพนทลานการเรยนร รวมถงเฟอรนเจอรอำานวยความสะดวกตางๆทมความยดหยนสง สามารถปรบเปลยนไดใชกบลกษณะงานทมความหลากหลายได ไมวาจะเปนความหลากหลายในดานขนาดของกลมผใช หรองกจกรรมทกระทำา

73

ภาพท 34 “ลานการเรยนร (learning plaza)” ท New line learning academy แสดงใหเหน

การใชพนททสามารถจดปรบเปลยนใหเปนสภาพการเรยนรแบบรายบคคล สภาพการเรยนรแบบกลมยอย หรอสภาพการเรยนรแบบกลมใหญได

ลานการเรยนรแบงออกเปน 2 สวนใหญๆ คอ 1) ลานชนลาง 2) ลานชนลอย โดยมรายละเอยดการใชพนทแตละสวนดงน

1. ลานชนลาง (ชน 1) ประกอบดวย1.1 พนทตดผนงกระจกโลง (watering hole)

ชวยสนบสนนการทำางานของกลมยอย หรอกลมขนาดเลก1.2 แคมปไฟ (campfire) ชวยสนบสนนการทำางาน

กจกรรม ในชนเรยน1.3 พนทใตหลงคาชนลอย (cave) ชวยสนบสนน

การศกษาเรยนรดวยตนเอง1.4 หองนำา (toilets) 1.5 หองเกบของสวนบคคล (lockers)

ทสำาคญคอ ทกๆสวนในลานการเรยนรสามารถมองเหนกนและกนไดทงหมดทกคนไมวาครดวยกน นกเรยนดวยกน หรอระหวางครกบนกเรยน ยกเวนสวนทเปนตเกบของสวนบคคลซงอยรวมกบหองนำา (ภาพท 35)

2. ลานชนลอย (mezzanine) ประกอบดวย2.1 พนทกลางแจง (outdoor area) 2.2 พนทใตหลงคาชน 1 (cave) ชวยสนบสนนการ

ศกษาเรยนรดวยตนเอง2.3 พนทตดผนงกระจกโลง (watering hole)

ชวยสนบสนนการทำางานของกลมยอย หรอกลมขนาดเลกทงนพนทชนลอยดงกลาวถกใชสำาหรบการเรยนรแบบอสระ

(Independent learning) การทำางานเปนกลมยอย (small-group work) และการเรยนรทมโครงการเปนฐาน (PBL) ดงในภาพท 36

74

ภาพท 35 พนทชนลางของลานการเรยนรท New line learning academy

เมอง Maidstone ในสหราชอาณาจกร

ภาพท 36 ลานชนลอยของลานการเรยนรท New line learning

academy เมอง Maidstone ในสหราชอาณาจกร

นอกจากลานการเรยนร ภายในอาคารของโรงเรยนไดถกจดสรรพนทเพอใหสามารถรองรบ กจกรรมการเรยนการสอนทมความหลากหลาย รวมถงสงเสรมใหเกดการทำางานรวมโดยใช หลกความรวมมอ “

75

(collaboration)” ไมวาจะเปนระหวางนกเรยนกบนกเรยนดวยกน หรอระหวางนกเรยนกบคร

จากกรณศกษารวมถงตวอยางการจดสภาพแวดลอมการเรยนรในโรงเรยนดงกลาวทงหมดขางตน จงสามารถสรปประเดนสำาคญได ดงน

1. การนำาเครองมอสอสารแบบเครอขายสงคมออนไลน (Facebook, Diigo, Google sites, Twitter ฯลฯ) รวมถงโปรแกรมสำาเรจรปตางๆ (I-Movie, Pages ฯลฯ) มาใชในกระบวนการเรยนการสอน พบวา นกเรยนมสวนรวมในการเรยนและการทำาวจยอยางกระตอรอรน และสงเกตไดวาสามารถเปลยนแปลงพฤตกรรมของนกเรยนบางคน หรอบางกลมทจากเดมไมคอยสนใจการเรยน กลบเขามารวมกจกรรมการเรยนการสอนได และทสำาคญอยรวมกจกรรมตงแตตนจนจบอกดวย

2. หวใจสำาคญของการเรยนรจากตวอยางโรงเรยนทง 5 โรงเรยน หากกลาวถงดานกายภาพ จะพดถงแนวคดการออกแบบใหมทเออตอการเรยนรและไมจำากดเฉพาะแคเพยงหองสเหลยมทเรยกวา “หองเรยน” เทานน นกเรยนสามารถเรยนรไดทกททกเวลา ผานทางเครองอำานวยความสะดวกสมยใหมททนสมย (wifi, laptop 1 คน/เครอง, วดโอทศน ฯลฯ) สวนทางดานจตวทยานนจะใชรปแบบการเรยนการสอนแบบเดยวกนทง 5 โรงเรยน คอ การเรยนรแบบมโครงงานและปญหาเปนฐาน “ (Project and Problem

Based Learning)” ซงถอไดวาเปนกญแจสการเรยนรศตวรรษท 21

76

2. แนวคดเพอการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม วโรจน สารรตนะ (2555) ไดกลาวไววา ลกษณะสำาคญของปรชญาหรอวธคดของทฤษฎสงคมเชงวพากษ (critical social theory) หรอปฏบตนยม (pragmatism) และทฤษฎหลงสมยใหมนยม (theories of postmodernism) ดงกลาว มความสอดคลองกบ 10 หลกการของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมทผเขยนกลาวถงมาแลวขางตน ดงน 1) ในบรบทเฉพาะ 2) ทกษะทหลากหลาย 3) มงการเปลยนแปลง 4) มงใหเกดการกระทำาเพอบรรลผล 5) รบฟงขอคดเหนจากผรวมวจยทกคน 6) วเคราะห วพากษและประเมนตนเอง 7) ตระหนกในศกยภาพ ความเชยวชาญ และการเปนผมสวนไดสวนเสยจากภายในชมชนเอง 8) เรยนรจากการกระทำา ทงสำาเรจและไมสำาเรจ เกดกระบวนการเรยนรรวมกนอยางเปนระบบ 9) การมบนทกของผรวมวจยทกคน เชน การเปลยนแปลงในกจกรรมและการปฏบต การเปลยนแปลงในคำาอธบายสงทปฏบต การเปลยนแปลงในความสมพนธทางสงคมและรปแบบองคการ การพฒนาตนเองจากการรวมในการวจย เปนตน 10) นำาไปสการปฏบตหรอการพฒนาทยงยน

อกทงยงสอดคลองกบ 10 จรรยาบรรณอกดวย ดงน 1) ผวจยตองรบผดชอบตอการรกษาความลบ 2) ผรวมวจยสามารถเขาถงขอมลตางๆ 3) ทศทางการวจยและผลลพธทคาดหวงเกดจากการตดสนใจรวมกน 4) ใหผรวมวจยมสวนรวมในการออกแบบกระบวนการวจยมากทสด 5) มการปรกษาหารอรวมกน และขอเสนอแนะไดรบการเหนชอบจากทกฝาย 6) การสงเกตหรอการตรวจสอบเอกสารเพอจดมงหมายอนตองไดรบการอนญาตกอน 7) ผลการ

77

ดำาเนนงานจะยงคงปรากฏใหเหนและเปดโอกาสใหผอนใหขอเสนอแนะได 8) ไมละเมดลขสทธงานเขยนหรอทศนะของคนอนโดยขาดการเจรจาตอรองกอนการจดพมพเผยแพร 9) ผวจยตองแสดงใหทราบถงธรรมชาตของกระบวนการวจยแตเรมแรกรวมทงขอเสนอแนะและผลประโยชน 10) ผรวมการวจยตางมอทธพลตอการทำางานแตผทไมประสงคมสวนรวมตองไดรบการยอมรบและเคารพในสทธสวนบคคล นอกจากนยงสอดคลองกบ 10 บทบาทของผวจย ดงน 1) เปนคร 2) เปนผนำา 3) เปนผฟงทด 4) เปนนกวางแผน 5) เปนนกออกแบบ 6) เปนนกวเคราะห 7) เปนนกสงคม 8) เปนนกสงเกตการณ 9) เปนนกรายงานผล 10) เปนผสงเสรมสนบสนนและอำานวยความสะดวก

จากรปแบบการทำางานแบบบนลงลางสแบบลางขนบน ผถกวจยไดเปลยนบทบาทจากผถกกระทำาเปนผกระทำาหรอผรวมกระทำา หรอเปลยนวธการวจยจากพวกเขาเปนการวจยโดยพวกเขา โดยผถกวจยจะมสวนรวมในการวจยทกขนตอน เปนทงผตดสนใจ ผปฏบตและผไดรบผลจากการปฏบตนน นอกจากนนการวจยกไมไดมจดมงหมายเพยงเพอทำาความเขาใจ หรอเพอความรในปรากฏการณตางๆทเปนอยเทานน แตจะตองมการปฏบตเพอกอใหเกดการเปลยนแปลงไปในทศทางทพงประสงคดวย และคาดหวงวาจะเปนการเปลยนแปลงทยงยนอนเนองจากความมพนธะผกพนในสงททำาจากบทบาทการมสวนรวมในทกขนตอน หากจะนำาเสนอ “แนวคดและแนวปฏบตเพอการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ขนมา ” (ในทนสมมตวาม 2 วงจร) ในขนตอนแรก ผเขยนเหนวา ผวจยควรนำาเอาความคดการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมชแจงตอผรวมวจย ตามจรรยาบรรณทระบวาผวจยตองแสดงใหทราบถงธรรมชาตของกระบวนการวจยแตเรมแรก รวมทงผวจยตองแสดงใหทราบถงธรรมชาตของกระบวนการวจยตงแตเรมแรก รวมทงขอเสนอแนะและผลประโยชนใหกบผรวมวจยทราบขณะเดยวกนกคำานงถงหลกการทกลาวเอาไววา ผรวมวจยตางมอทธพลตอการทำางาน แตผทไมประสงคม“สวนรวมตองไดรบการยอมรบและเคารพในสทธสวนบคคล จากนนจงดำาเนนการ”ตามขนตอนตางๆดงแสดงเปนแนวคดของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ดงในภาพท 37

คำานงถง 10 หลกการของผวจย

1. ในบรบทเฉพาะ2. ทกษะทหลาก

หลาย3. มงการ

คำานงถง 10 จรรยาบรรณของผวจย

1. รบผดชอบตอการรกษาความลบ

2. ผรวมวจยเขาถงขอมลตางๆ ไดอยาง

จดเรมตนนำากรอบความคดการวจยเชง

ปฏบตการแบบมสวนรวมนำาเสนอสการพจารณารวมกนกบผรวมวจย ตามจรรยาบรรณทระบวาผ

วจยตองแสดงใหทราบถง

78

ภาพท 37 แนวคดของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม จากผลการศกษาของวโรจน สารรตนะ

หมายเหต; ในทนสมมตเปนสองวงจร หากเพมวงจรการวจยอก

กเรมตนวงจรใหมเหมอนกบวงจรทสอง

จากแนวคดของ วโรจน สารรตนะ ขางตน หากนำาเอาแนวคดบางประการจากสาระตางๆ ทนำามากลาวถงจากแนวคดในภาพ 37 ทงขอคำานงถงกระบวน

คำานงถง 10 หลกการของผวจย

1. ในบรบทเฉพาะ2. ทกษะทหลาก

หลาย3. มงการ

คำานงถง 10 จรรยาบรรณของผวจย

1. รบผดชอบตอการรกษาความลบ

2. ผรวมวจยเขาถงขอมลตางๆ ไดอยาง

ปรบปรงแผนรวม ปฏบตรวม

สะทอนผลรวม สงเกตผลรวม

คำานงถง 10 บทบาทของผวจยเปนคร เปนผนำา เปนผฟงทด เปนนกวางแผน เปนนกออกแบบ เปนนกวเคราะห เปน

นกสงเคราะห

จดเรมตนนำากรอบความคดการวจยเชง

ปฏบตการแบบมสวนรวมนำาเสนอสการพจารณารวมกนกบผรวมวจย ตามจรรยาบรรณทระบวาผ

วจยตองแสดงใหทราบถง

วางแผนรวม

สะทอนผลรวม สงเกตผลรวม

ผลการวจยบรรยาย ถงปรากฏการณ ผลการ

เปลยนแปลง

79

ทศนทเปนรากฐานของการแสวงหาความรตามปรชญาหรอวธคดของทฤษฎสงคมเชงวพากษ(critical social theory)และทฤษฎหลงสมยใหมนยม(theories of postmodernism) ขอคำานงถงหลกการ 10 ประการ จรรยาบรรณ 10 ประการ และบทบาทของผวจย 10 ประการในการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม แนวคดการพฒนาเทคโนโลยแบบมสวนรวม และแนวคดการพฒนาแนววฒนธรรมชมชน มาประยกตใชและกำาหนดเปนขนตอนและแนวปฏบตเกยวกบการดำาเนนการวจย เพอใหเกดความกระจางและมองเหนไดในเชงรปธรรมมากขน กจะไดขนตอนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม 10 ขนตอน (กรณสมมตวาม 2 วงจร หากมมากกวา 2 วงจร กเรมตนวงจรใหมเหมอนกบวงจรท 2 ไปจนสนสด) ซงผเขยนขอใหขอเสนอแนวปฏบตในแตละขนตอน ดงน

ขนตอนท 1 การเตรยมการ (preparation) จากการแบงรปแบบการวจยเชงปฏบตการของ Calhoun (1996 อางถงใน สวมล วองวาณช 2549) วาม 3 รปแบบ คอ แบบครทำาคนเดยว (individual) แบบรวมมอ (collaborative) และแบบทงโรงเรยน (school-wide) หรอจากผลการสงเคราะหของ นงลกษณ วรชชย (2543 อางถงใน สวมล วองวาณช 2549) ไดแบงออกเปน 4 รปแบบ คอ ในระดบชนเรยน (classroom) แบบรวมพลง (collaborative) ระดบโรงเรยน (school-wide) และแบบองชมชน (community-based) แตเนองจาก หนงสอเลมนเขยนขนโดยมจดมงหมายเพอการวจยทางการบรหารการศกษา ดงนนจะกลาวถง การวจยในระดบโรงเรยน ซงการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมททำาระดบโรงเรยน ผวจยควรกำาหนดเกณฑเพอคดเลอกโรงเรยนทจะดำาเนนการวจยกอนโดยเนนถงความมปญหาทจะตองแกไขหรอพฒนาอยในระดบสง มหลกฐานหรอขอมลเชงประจกษยนยนหรออางอง (นยามของปญหา คอ ชองวางระหวางสงทเปนจรงกบสงทคาดหวง ยงชองวางมมาก ระดบความรนแรงของปญหากมมาก) จากนนจงลงพนทเพอสรางความคนเคย สรางความรสกเปนแบบเพอนรวมงาน ความเปนผรวมการวจย ใหเกดขนกอน และแสดงบทบาทการเปน ผสงเสรมสนบสนนและอำานวยความ“สะดวก ใหเกดขนดวย รวมทงบทบาทอนๆ ตามทกำาหนดไว ” 10 บทบาทดงกลาวขางตน ใหเหมาะสมกบสถานการณและไมใหเสยหลกความมสถานะทเทาเทยมกน ในทกระยะของการวจย ควรหลกเลยงรปแบบการทำางานแบบปรามดหรอแบบสายการบงคบบญชา ไมควรกำาหนดตำาแหนงหรอสถานะใดๆ ทจะทำาใหเกดการแบงชน

80

วรรณะ ทกคนจะมความเสมอภาคเทาเทยมกน นงประชมสนทนากบแบบโตะกลม (round table) ดงแนวคดหนงของการพฒนาเทคโนโลยแบบมสวนรวมทนำามากลาวถงขางตน ทกลาววา

...ผวจยจะตองตระหนกถงความจำาเปนทจะตองผนวกตวเองเขาเปนสวนหนงของชมชนทตนเองทำางานดวยอยางเตมทเพอทำาความคนเคย จนมฐานะเปนสมาชกคนหนงของชมชน จะตองคอยดดซบกบชมชน ไมวาจะเปนวฒนธรรม ลกษณะนสย  ความตองการ ความใฝฝนทะเยอทะยาน ตลอดจนปญหาตาง ๆ ของชมชน และรวบรวมขอมลตางๆ ทจะเกยวพนโดยตรงกบงานทจะตองทำาใหกบชมชนนน...

ในขนตอนการเตรยมการน ผวจยควรจะตองมการเสรมพลงดานความรความเขาใจใหกบผรวมวจยเกยวกบระเบยบวธวจยทใชและเกยวกบแนวคดเชงเทคนค ทจะทำาใหการดำาเนนงานในขนตอนตางๆ ในระยะตอๆ ไป เปนไปอยางมประสทธภาพและประสทธผลยงขนดงน เชน

1. แนวคดการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ตามหลกการทกลาวถงขางตน คอ ผวจยตองแสดงใหทราบถงธรรมชาตของกระบวนการวจยแตเรม“แรก รวมทงขอเสนอแนะ และผลประโยชนใหแกผรวมวจยทราบ ”

2. แนวคดเชงเทคนค เชน เทคนคการวางแผนปฏบตการ เทคนคการระดมสมอง เทคนคการนำาแผนสการปฏบต เทคนคการสงเกตผลการปฏบตงาน เทคนคการสะทอนผลการปฏบตงาน เทคนคการบนทกขอมลภาคสนาม เทคนคการถอดบทเรยน และอนๆ เปนตน

นอกจากนน ควรมการสรางความตระหนกใหเกดขนกบผรวมวจยหรอผเกยวของในความสำาคญของ การวจย กบ การปฏบต และของ นกวจย “ ” “ ” “ ”กบ นกปฏบต วาเปนของคกน ไปดวยกนได ตางฝายตางชวยเหลอเกอกลกน“ ”เพอใหเกดประสทธภาพและประสทธผลทดตอทงตวบคคล กลมบคคล และองคการ ไมไดเปนเสมอนรางรถไฟทไมมวนบรรจบกน และทายสดควรเปนการ

81

รวมกนกำาหนดบทบาท หนาท กตกา ขอตกลง แนวปฏบต ตลอดจนปฏทนหรอแผนการดำาเนนงาน รวมถงทรพยากรตางๆ ทคาดวาจะใชในทกขนตอนการวจย และอนๆ ในการดำาเนนงานตงแตเรมตนของขนตอนการเตรยมการน ผวจยและผรวมวจยควรกำาหนดใหมการสงเกตผล (observing) เปนกจกรรมควบคขนาน (parallel) กบทกกจกรรมไปดวย เพอบนทกผลการดำาเนนงานไปเปนระยะๆ โดยอาจใชเทคนควธและเครองมอตางๆ ดงตอไปนอยางใดอยางหนงหรอหลายอยางผสมกนตามสถานการณและความเหมาะสม เชน การสงเกตแบบมสวนรวมและการบนทก การสมภาษณแบบเปนทางการและไมเปนทางการ แบบสอบถามความเหน แบบวดทศนคต แบบทดสอบมาตรฐาน เอกสาร เครองบนทกเสยง เครองบนทกภาพ หรอวตถสงของ เปนตน โดยประเดนในการสงเกตและบนทกอาจเปนเรองการเปลยนแปลงในกจกรรมและการปฏบต การเปลยนแปลงในคำาอธบายหรอนยามของสงทปฏบต การเปลยนแปลงในความสมพนธทางสงคมของผรวมวจยและผเกยวของและรปแบบองคการ การเรยนรหรอการพฒนาตนเองจากการรวมในการวจย ความรใหมทเกดขน และอนๆ

ขนตอนท 2 การวางแผน (planning) ผวจยควรเนนบทบาทการเปนผมสวนรวมและเปนผสงเสรมสนบสนนและอำานวยความสะดวกใหผรวมวจยไดรวมกนวเคราะหสภาพของงานทตองการพฒนาหรอตองการเปลยนแปลง เพอระบ สภาพทเคยเปนมา สภาพปจจบน สภาพปญหา สภาพทคาดหวงจาก“ ” “ ” “ ” “การแกปญหา ทางเลอกทหลากหลายเพอการแกปญหา การประเมนและ” “ ” “เลอกทางเลอกเพอปฏบตการแกปญหา ”

ผวจยควรจะตองคำานงถง การดงศกยภาพของผรวมวจยออกมาอยาง“เตมทกอน” โดยปลอยใหผรวมวจยรวมกนวเคราะหและกำาหนดประเดนตางๆ ดงกลาวตามประสบการณและทนความรทมอยเดมของพวกเขา จากนนผวจยจงจะนำาเอาสงทศกษาไวเปนแนวคดเชงทฤษฎเกยวกบการพฒนางานนนๆ (ทนำาเสนอไวในบทท 2) มาเสรมหรอนำาเขาสวงสนทนากบพวกเขาไดรบรและพจารณารวมกน ซงอาจมผลใหพวกเขานำาเอาแนวคดเชงทฤษฎทผวจยนำาเขาไปเสรมนนไปปรบแกหรอบรณาการเขากบสงทพวกเขารวมกนคดและกำาหนดขนจากประสบการณและทนความรเดม ทงนเปนไปตามหลกการ ดงศกยภาพจากภายในหรอใหมการ“ระเบดจากภายใน (inside-out) กอน แลวเสรมดวยศกยภาพจากภายนอก (outside-in)” หรอตามแนวคด “Let them first, then researcher” และตามหลกการทวา

82

ตระหนกในศกยภาพ ความเชยวชาญ และการเปนผมสวนไดเสยจากภายในชมชนเอง และตามความเชอของกาญจนา แกวเทพ ” (2532) ทกลาววา แนวคดใหมในการพฒนานน เชอวาในวฒนธรรมชมชนนน“ ไมวางเปลา ในนนบรรจดวยพลงความสามารถ พลงภมปญญา และพลงสรางสรรคทจะแกปญหาชมชน

…ใหโอกาสแกชมชนทจะเสนอแนวทางการแกปญหานนดวยตนเองอยางเตมท จากนนนกพฒนากเสนอเทคโนโลยอนๆ ทอยนอกเหนอประสบการณ ความรบรของชมชนเขาสวงสนทนาดวย ในระยะแรกๆ ใหเสนอแบบงายๆ แตจะไมสรปวาแบบนนแบบนเทานนทจะชวยแกปญหาใหชมชน จะปลอยใหชมชนคดเปรยบเทยบทางเลอกตางๆ ดวยตนเอง และยงไมกลาวพาดพงถงเทคโนโลยอนๆ ใหมากกวานน จนกวาจะมการถามไถเพมเตม ซงนกพฒนาจะตองคอยใหขอมลอยเปนระยะๆ เมอเสนอขอมลเปรยบเทยบใหอยางเตมทแลว กปลอยใหชมชนเปนผตดสนใจเลอกเทคโนโยลทเหนวาเหมาะสมกบตนเองมากทสดมาชดหนง…หากพจารณาจากหลกการดงกลาว ในขนตอนการวางแผน (Planning) น

ควรประกอบดวยขนตอนการทำางาน 3 ขนตอน คอ1) ขนตอนการดงศกยภาพของผรวมวจยออกมาใหเตมท อาจใชเวลา 1-2

วน ใหพวกเขาไดรวมกนระดมสมองคดอยางเตมทโดยอาศยความรและประสบการณพนฐานทเขามและเคยทำากนมา เพอกำาหนด สภาพทเคยเปนมา “ ”สภาพปจจบน สภาพปญหา สภาพทคาดหวงจากการแกปญหา ทาง“ ” “ ” “ ” “

เลอกทหลากหลายเพอการแกปญหา การเลอกทางเลอกเพอปฏบตการแก” “ปญหา ในเรองททำาวจย เพอจดทำาเปนแผนปฏบตการ ” (action plan) ทประกอบดวยโครงการจำานวนหนงทพวกเขาคดวาจะรวมกนนำาไปปฏบต และอาจใหแตละรายจดทำาแผนพฒนาสวนบคคล (individual development plan: IDP) ดวย กจะทำาใหการแกปญหามความสมบรณยงขน เพราะโครงการจำานวนหนงนนอาจไมครอบคลมถงสงทควรทำาเพอการแกปญหาในรายละเอยดบางกรณได และบางโครงการกจำาเปนตองมแผนพฒนาสวนบคคลรองรบเพอการนำาไปปฏบตดวย

83

2) ขนตอนการพฒนาความรเชงทฤษฎใหแกผรวมวจย อาจใชเวลา 2-3 วน เพอผวจยนำาเอาความรภาคทฤษฎทศกษาไวในบทท 2 ไปถายทอดใหผรวมวจยไดทราบถงแนวทางการแกปญหาหรอการพฒนาในเรองททำาวจย ถอเปนองคความร ใหมสำาหรบผรวมวจย นอกจากนน อาจเชญวทยากรมาใหความรเพมเตม การใหศกษาคนควาเพมเตม ตลอดจนการนำาไปศกษาดงานสถานศกษาทเปนตนแบบ เพอใหเกดวสยทศนและความรความเขาใจแนวทาการแกปญหาหรอการพฒนาในเรองททำาวจยอยางหลากหลาย

3) ขนตอนการบรรจบกนของธารสองสาย สายประสบการณและสายวชาการ (ภาคปฏบตและภาคทฤษฎ) โดยจดกจกรรมใหมการบรณาการความรเชงทฤษฎทไดรบ (ในขนตอน 2) เขากบสงทพวกเขารวมกนคดและกำาหนดเปนแผนปฏบตการและแผนพฒนาสวนบคคล (ในขนตอน 1) อาจใชเวลา 1-2 วน ซงผลจากการบรณาการอาจเปนอยางใดอยางหนงดงน 1) ยนยนเอาตามสงทพวกเขากำาหนดในขนตอน 1 หรอ 2) เปลยนความคดใหม ยดเอาตามแนวทางทฤษฎทผวจยนำาไปถายทอดให หรอ 3) บรณาการเขาดวยกนระหวางสงทพวกเขาคดแตแรกและทฤษฎใหมทพวกเขาไดรบ เพอกำาหนดเปนแผนปฏบตการและแผนพฒนาสวนบคคลใหมขนมา

สำาหรบ แผนปฏบตการ (action plan) และ แผนพฒนาสวนบคคล (individual development plan) มองคประกอบอะไรบาง ขนกบผวจยและรวมวจยจะรวมกนกำาหนด แตอยางนอยควรประกอบดวยจดมงหมายและวธการ (ends and means) ในการพฒนาหรอการเปลยนแปลงนนวาจะทำาเพออะไร (what) และจะทำาอยางไร (how) ทงนแผนปฏบตการและแผนพฒนาสวนบคคล ทไดจากหลกการมสวนรวมนตามแนวคดเรองการพฒนาองคการ (organizational development) ถอเปนตวสอด แทรกหลก (main intervention) ทผวจยและผรวมวจยจะรวมกนจดกระทำา (manipulate) เพอกอใหเกดการเปลยนแปลง เกดการเรยนร และความรใหมดวย (จดมงหมายของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมตองการทราบการเรยนรและความรใหมทเกดขนจากการกระทำาดวย ไมมจดมงหมายเฉพาะเรองการเปลยนแปลงวาสำาเรจหรอไมสำาเรจเทานน)

84

ผลจากการทปลอยใหผรวมวจยไดรวมกนวเคราะหเพอกำาหนดประเดนตางๆ ดงกลาวขางตนจากประสบการณและทนความรทมอยเดมกอน แลวผวจยนำาเอาหลกการและแนวคดเชงทฤษฎทเกยวของเขาไปเสรมกบพวกเขาในภายหลงนน จะทำาใหผวจยไดทราบถง การเรยนรและความรใหม ทเกดขนดวย โดยการ“ ”สงเกตผล การบนทก และการนำาไปสะทอนผลรวมกนในภายหลงถงสงทพวกเขารวมกนคดและรวมกนกำาหนดแตแรกนนวาเปนอยางไร เมอรบรถงหลกการและแนวคดเชงทฤษฎจากผวจยเพมขนแลวพวกเขาคดกนอยางไร มการปรบปรงแกไขหรอบรณาการกนอยางไร มผลทำาใหไดแผนปฏบตการและแผนพฒนาสวนบคคล ชดใหมเปนอยางไร เหมอนหรอแตกตางจากทกำาหนดไดในตอนเรมแรก อะไรบาง ทำาไมถงเปนเชนนน

ในการวจย นอกจากจะถอวา แผนปฏบตการ (action plan) และแผนพฒนาสวนบคคล (individual development plan) เปนตวสอดแทรกหลกเพอกอใหเกดการเปลยนแปลง เกดการเรยนร และความรใหมแลว ผวจยสามารถนำาเสนอหลกการใดหลกการหนงหรอหลายหลกการ เปนตวสอดแทรกเสรม (additional intervention) หรอเปนเงอนไขสอดแทรก (intervening condition) เพอกอใหเกดการเปลยนแปลง เกดการเรยนร และความรใหมรวมอกดวยกได เชน การนำาเอาหลกการบรณาการ (integrated approach) เปนตวสอดแทรกเสรมเพอพฒนางานวชาการ ในงานวจยของศรกล นามศร (2552) หรอการนำาเอาหลกองครวม (holistic approach) เปนตวสอดแทรกเสรมเพอพฒนาการจดการศกษาปฐมวยในศนยพฒนาเดกเลก ในงานวจยของชยานนท มนเพยรจนทร (2553) เปนตน

การกำาหนดใหม หลกการใดหลกการหนงหรอหลายหลกการ เปนตวสอด“ ”แทรกเสรม นน มจดมงหมายเพอใหเปนกรอบหรอทศทางของการทำางานระหวางผวจยและผรวมวจยเพมขน นอกเหนอจากหลกการ มสวนรวม“ ” (ตามหลกการของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม) และเพอเพมคณคาความหลากหลายใหกบงานวจย เพราะเพยงลำาพงแผนปฏบตการและแผนพฒนาสวนบคคล ทจะไดจากการวางแผนรวมทถอเปนตวสอดแทรกหลกทจะกอใหเกดการเปลยนแปลงนน อาจทำาใหองคความร ทจะใช และ ทจะได จากการวจยไมหลาก“ ”หลาย โดยเมอกำาหนดหลกการใดหลกการหนง (หรอหลายหลกการ) เปนตวสอดแทรกเสรม ผลทจะเกดขนตามมาคอ

85

1. ในสวนของการศกษาวรรณกรรมทเกยวของในบทท 2 ผวจยจะตองศกษาทบทวนแนวคดเชงทฤษฎของหลกการนนนำาเสนอไวดวยเปนหวขอหลกหวขอหนง เพอใหผวจยเกดความรอบรและเกดความไวเชงทฤษฎเพอนำาไปเสรมหรอนำาเขาสวงสนทนากบผรวมวจย อยางนอย 1 หลกการ

2. ในสวนของการดำาเนนการวจย ผวจยจะปลอยใหผรวมวจยไดรวมกนระดมสมองกำาหนดแนวคดและแนวปฏบตเกยวกบหลกการนนจากประสบการณและทนความรทมอยเดมของพวกเขากอนวาเปนอยางไร แลวผวจยจงจะนำาเอาแนวคดเชงทฤษฎของหลกการนนทศกษาไวในบทท 2 ไปเสนอเพมเตม เพอใหเกดการบรณาการกนระหวางหลกการตามแนวคดของผรวมวจยกบหลกการตามแนวคดเชงทฤษฎทผวจยนำาเขาไปเสนอ (การบรรจบกนของสายธารสองสายทจะกลาวถงตอไป) อนจะกอใหเกดประโยชนในการหาขอสรปเปน การเรยนรและ“ความรใหม ทเกดขนจากการวจยดวยวา หลกการทผรวมวจยคดเรมแรกนนม”ลกษณะเปนอยางไร ผลทไดจากการอภปรายรวมระหวางผวจยและผรวมวจยหลงจากทผวจยนำาเอาหลกการตามแนวคดเชงทฤษฎไปเสนอเพมเตมมลกษณะเปนอยางไร เหมอนหรอแตกตางจากหลกการตามแนวคดเชงทฤษฎหรอไม อยางไร และทำาไม

การนำาเสนอแนวคดเชงทฤษฎ ทงในกรณทเปนตวสอดแทรกหลก และกรณทเปนตวสอดแทรกเสรมหรอเงอนไขสอดแทรก กระทำาในฐานะผวจยเปนเสมอนตวแทนของผรในดานทฤษฎ ตามทไดศกษาไวในบทท 2 ทงนเพราะทฤษฎมประโยชนหลายประการ เชน ชวยชนำาการตดสนใจ ชวยใหมองภาพองคการไดชดเจนขน ชวยใหตระหนกถงสภาพแวดลอมขององคการ ชวยเปนแหลงของความคดใหม (Stoner & Freeman, 1992) ชวยกำาหนดกรอบของปรากฏการณทมความสมพนธกน ชวยจำาแนกแยกแยะปรากฏการณ ชวยสรางสงใหม ๆ ชวยทำานายปรากฏการณ (Lunenburg & Ornstein, 2000) เปนตน

อยางไรกตาม ในทางปฏบตพบวา ผวจยใหความสนใจไปทตวสอดแทรกเสรมมากกวาตวสอดแทรกหลก หรอผวจยมความสบสนในปฎบตการวจย เนองจากหลกการของตวสอดแทรกเสรมทกำาหนดไมแตกตางจากหลกการมสวนรวม ในการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ดงนน เพอใหผวจยใหความสนใจไปทแผนปฏบตการ (Action plan) และแผนพฒนาสวนบคคล (individual development plan) ซงเปนตวสอดแทรก

86

หากพจารณาตามหลกการจดการความร (knowledge management) ผวจยจะเปนเสมอนตวแทนของคนทมความรเชงทฤษฎหรอความรทชดแจง (explicit knowledge) ในขณะทผรวมวจยจะเปนเสมอนตวแทนของกลมคนทมความรจากประสบการณทสะสมมา เปนความรสวนตวหรอความรทฝงตว (tacit knowledge) จงเปนการผสมผสานกบระหวางความรเชงทฤษฎกบความรเฉพาะตวหรอความรจากประสบการณ หรออกนยหนงคอ การผสมผสานกนระหวางภาคทฤษฎกบภาคปฏบต เปนสายธารสองสายทมาบรรจบกน คอ สายธารเชงวชาการหรอเชงทฤษฎทไดจากนกวจยกบสายธารเชงประสบการณทมาจากสงทสะสมอยในตวของผรวมวจยในพนท ตามความเชอของทฤษฎสงคมเชงวพากษทกลาวถงกระบวนการเขาถงความรแบบวภาษวธ (dialectical method) วา โดยวธการเชนนเปนวธการทใหนกวจย “ 2 กลม ศกษาในสงเดยวกน จากนนจงใหทงสองวจารณซงกนและกน วธการนจะทำา ใหทงสองกลมไดมองเหนตำาแหนงแหงทในเชงญาณวทยา (epistemological position) ของตน ”

การสรางความรแบบวภาษวธ (dialectical method) คออะไร และอยางไร

การสรางความรแบบวภาษวธ (dialectical method) เปนวธการหนงในการสรางความรใหมซงม 4 วธ คอ 1) วธยดหลกทมอยเดม (dogmatic method) เปนวธเกาแกทสดและเปนการยดถอกนตามประเพณ เคยถกสอนมาอยางไร หลกฐานหรอทฤษฎเดมวางเอาไวอยางไร กถายทอด และอธบายตามๆกนไปอยางนน ถอเปนกลมแบกคมภรยดตำารา (dogmatic) เปนวธแบบหวอนรกษนยม (conservative mind) 2) วธตงขอสงสยเอาไวกอนแลวคอย หาความร (skeptical method ) ความสงสยเปนบอเกดของความร จดประกายความอยากรใหแสวงหาคำาตอบ ความรสามารถเขาถงไดโดยใชวธการสบคนทเหมาะสม 3) วธวจารณ (critical method) เปนวธสรางความรทใชเหตผลวเคราะหและสงเคราะหเรองราวใหมความสมเหตสมผล 4) วภาษวธหรอปฏพฒนา (dialectic method) คอ การตงขอเสนอและหาขอแยงจนไดความร (“ปรชญาแหงศาสตร ธรรมชาตแหงการเรยนร”, 2009)

87

แนวคดจากกระบวนการสรางความรแบบวภาษวธ (dialectical method) หรออปมาอปมยการผสมผสานกนระหวางภาคทฤษฎกบภาคปฏบตทเปนธารสองสายทมาบรรจบกนดงกลาว มขอทผวจยควรคำานง 3 ประการ คอ

1. การนำาเสนอทฤษฎของผวจยในบทท 2 จะตองนำาเสนอไวอยางมจดมงหมาย อยางมความหมาย และอยางมประโยชนทจะทำาใหผวจยมความรอบรและความไวเชงทฤษฎ (theoretical sensitivity) ตอการนำาไปใชอธบายปรากฏการณหรอการใหคำาแนะนำาตอผรวมวจย ตามทศนะของ กาญจนา แกวเทพ (2549) ทวา ไมใชทบทวนมาไวอยางเปนไมประดบงานวจยหรอหงพระประจำางานวจยทไมมการมาเซนไหวเหลยวแลอกเลย

2. ผวจยจะตองสรางทศนคตทดใหเกดขนกบผรวมวจยและผเกยวของวา ทฤษฎกบการปฏบตเปนสงทไปดวยกนได ไมไดเปนเสนขนานทไมมวนบรรจบกน เหมอนกบคำาพดทมกพดกนวา ทฤษฎจดปฏบตไมได หรอ ทฤษฎกคอทฤษฎ “ปฏบตกคอปฏบต เปนตน จะตองสรางความตระหนกวา ทฤษฎจะชวยยนระยะ”ทางการลองถกลองผดใหสนลงได ดงประโยชนของทฤษฎทกลาวถงขางตน และหากวเคราะหจากความสมพนธระหวาง การวจย กบ การปฏบต หรอ นก“ ” “ ” “วจย กบ นกปฏบต ดงกลาวในขนตอนท ” “ ” 1 ผวจยอาจสรางแนวคดใหผรวมวจยและผเกยวของไดเขาใจและตระหนกถงความสมพนธเชงบวกเพมขน เปน

การสรางความรแบบวภาษวธ (dialectical method) คออะไร และอยางไร

การสรางความรแบบวภาษวธ (dialectical method) เปนวธการหนงในการสรางความรใหมซงม 4 วธ คอ 1) วธยดหลกทมอยเดม (dogmatic method) เปนวธเกาแกทสดและเปนการยดถอกนตามประเพณ เคยถกสอนมาอยางไร หลกฐานหรอทฤษฎเดมวางเอาไวอยางไร กถายทอด และอธบายตามๆกนไปอยางนน ถอเปนกลมแบกคมภรยดตำารา (dogmatic) เปนวธแบบหวอนรกษนยม (conservative mind) 2) วธตงขอสงสยเอาไวกอนแลวคอย หาความร (skeptical method ) ความสงสยเปนบอเกดของความร จดประกายความอยากรใหแสวงหาคำาตอบ ความรสามารถเขาถงไดโดยใชวธการสบคนทเหมาะสม 3) วธวจารณ (critical method) เปนวธสรางความรทใชเหตผลวเคราะหและสงเคราะหเรองราวใหมความสมเหตสมผล 4) วภาษวธหรอปฏพฒนา (dialectic method) คอ การตงขอเสนอและหาขอแยงจนไดความร (“ปรชญาแหงศาสตร ธรรมชาตแหงการเรยนร”, 2009)

88

ลกษณะสามเสาระหวาง การวจย ทฤษฎ และ การปฏบต หรอ นกวจย “ ” “ ” “ ” “ ”นกทฤษฎ และ นกปฏบต หากทำาใหเกดขนได กจะทำาใหการดำาเนนงานวจย“ ” “ ”

เปนไปอยางมประสทธภาพและประสทธผลยงขน 3. การนำาเสนอแนวคดเชงทฤษฎ ไมวาจะเปนแนวคดเชงทฤษฎเกยวกบ

การพฒนางานทกำาหนดเปนประเดนในการวจย หรอแนวคดเชงทฤษฎเกยวกบหลกการทเปนตวสอดแทรกเสรม ตองเปนไปหลงจากทปลอยใหผรวมวจยไดรวมกนคดอยางเตมทกอน โดยหากนำาเสนอกอน มแนวโนมทพวกเขาจะยอมรบเอาแนวคดเชงทฤษฎนนไปใชเลยมอยสง อาจเปนเพราะความเคยชนกบการเปนผถกกระทำา (passive) หรอเปนผตาม (follower) ในระบบการบรหารแบบสงการหรอแบบบนสลาง (top-down approach) ทฝงรากมานาน หรออาจเปนเพราะแนวโนมทจะเชอฟงผวจยเปนทนเดมอยแลว ซงจะทำาใหการวจยมแนวโนมเปนการวจยเชงปฏบตการแบบเทคนค (Technical Action Research) มากกวาจะเปนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม (Participatory Action Research) แนวโนมทอทธพลของความรเชงทฤษฎ (explicit knowledge) ทสำาเรจรปจากภายนอกจะมมาก จนความรสวนตวทสะสมจากประสบการณ (tacit knowledge) ของผรวมวจยไมไดถกนำาออกมาใช

4. การนำาเสนอแนวคดเชงทฤษฎของผวจยจะตองนำาเสนอแบบไมยดเยยด ไมชนำา หรอไมใหมอทธพลตอการนำาไปปฏบตของผรวมวจย แตตองคำานงถงการเปนทางเลอก การเปนตวเสรม โดยยดหลกการ ตระหนกใน“ศกยภาพ ความเชยวชาญ และการเปนผมสวนไดเสยจากภายในชมชนเอง” และตามแนวคดหนงของการพฒนาเทคโนโลยแบบมสวนรวมทนำามากลาวถงขางตน ทกลาววา

…ใหโอกาสแกชมชนทจะเสนอแนวทางการแกปญหานนดวยตนเองอยางเตมท จากนนนกพฒนากเสนอเทคโนโลยอนๆ ทอยนอกเหนอประสบการณความรบรของชมชนเขาสวงสนทนาดวย ในระยะแรกๆ ใหเสนอแบบงายๆ แตจะไมสรปวาแบบนนแบบนเทานนทจะชวยแกปญหาใหชมชน จะปลอยใหชมชนคดเปรยบเทยบทางเลอกตางๆ ดวยตนเอง และยงไมกลาวพาดพงถงเทคโนโลยอนๆใหมากกวานน จนกวาจะมการถามไถเพมเตม ซงนกพฒนาจะตองคอยใหขอมลอยเปนระยะๆ เมอเสนอขอมลเปรยบเทยบใหอยางเตมทแลว กปลอยให

89

ชมชนเปนผตดสนใจเลอกเทคโนโยลทเหนวาเหมาะสมกบตนเองมากทสดมาชดหนง…

เชนเดยวกบขนตอนการเตรยมการ ในขนตอนการวางแผนน ผวจยและผรวมวจยควรกำาหนดใหมการสงเกตผล (observing) ควบคขนาน (parallel) กบทกกจกรรมไปดวย เพอบนทกผลการดำาเนนงานไปเปนระยะๆ โดยอาจใชเทคนควธและเครองมอตางๆ ดงตอไปนอยางใดอยางหนงหรอหลายอยางผสมกนตามสถานการณและความเหมาะสม เชน การสงเกตแบบมสวนรวมและการบนทก การสมภาษณแบบเปนทางการและไมเปนทางการ แบบสอบถามความเหน แบบวดทศนคต แบบทดสอบมาตรฐาน เอกสาร เครองบนทกเสยง เครองบนทกภาพ หรอวตถสงของ เปนตน โดยประเดนในการสงเกตและบนทกนอกจากจะเปนประเดนเกยวกบการเปลยนแปลงในกจกรรมและการปฏบต การเปลยนแปลงในคำาอธบายหรอนยามของสงทปฏบต การเปลยนแปลงในความสมพนธทางสงคมของผรวมวจยและผเกยวของและรปแบบองคการ การเรยนรหรอการพฒนาตนเองจากการรวมในการวจย ความรใหมทเกดขน และอนๆ แลว ทสำาคญคอบนทกเปรยบเทยบแนวคดของผรวมวจยระหวางกอนและหลงการไดรบขอมลเสรมเชงทฤษฎจากผวจย ทงในกรณเรองจดทำาแผนปฏบตการและเรองการใชหลกการวาเปนอยางไร เหมอนหรอแตกตางจากแนวคดเชงทฤษฎหรอไม อยางไร

ขนตอนท 3 การปฏบต (acting) ผวจยควรเนนบทบาทการเปนผมสวนรวมและเปนผสงเสรมสนบสนนและอำานวยความสะดวกใหมการปฏบตตามแผนปฏบตการ (action plan) และแผนพฒนาสวนบคคล (individual development plan) ทกำาหนดไวนน โดยมงใหบรรลผลตามวตถประสงคทกำาหนด ตามหลกการ มงการเปลยนแปลง และมงใหเกดการกระทำาเพอบรรล“ผล” พยายามไมใหความชวยเหลอใดๆ ทไดอยางงายๆ หรอสำาเรจรปเกนไป คอยใหกำาลงใจและกระตนใหเกดการปฏบตอยางจรงจง พจารณาถงการใชทรพยากรตางๆ ทางการบรหาร คอ คน เงน วสดอปกรณ และการจดการในการนำาแผนปฏบตการสการปฏบต เชน การจดทมงาน การแบงงาน การมอบอำานาจหนาท การกำาหนดบทบาทและความรบผดชอบ การกำาหนดเครอขายการตดตอสอสาร ทงในแนวตงและแนวนอน ทงภายในโรงเรยนและระหวางโรงเรยนกบชมชน การ

90

จดระบบการตดตามผลการปฏบตงาน เปนตน โดยคำานงถงการปฏบตงานภายใตบรบทของ หลกการ ทผวจยกำาหนดเปนตวสอดแทรกเสรมหรอเปนเงอนไข“ ”สอดแทรกดวย

ขนตอนท 4 การสงเกตผล (observing) นอกจากการสงเกตผล (observing) ทแนะนำาใหปฏบตในทกขนตอนของการวจยแลว การสงเกตผลในขนตอนน ถอเปนการสงเกตผลทตอเนอง ยาวนาน และซบซอน เปนการสงเกตผลในขนตอนการปฏบต (ขนตอนท 3) ทใชระยะเวลาทยาวนานกวาขนตอนอน มกจกรรมเกดขนมากมาย สลบซบซอน และตอเนอง ผวจยและผรวมวจยตองมการสงเกตผล (observing) เปนกจกรรมควบคขนาน (parallel) กบทกโครงการและทกกจกรรม เชนเดยวกบขนตอนการเตรยมการและขนตอนการวางแผน เพอบนทกผลการปฏบตตามแผนปฏบตการ (action plan) ไปเปนระยะๆ โดยอาจใชเทคนควธและเครองมอตางๆ ดงตอไปนอยางใดอยางหนงหรอหลายอยางผสมกนตามสถานการณและความเหมาะสม เชน การสงเกตแบบมสวนรวมและการบนทก การสมภาษณแบบเปนทางการและไมเปนทางการ แบบสอบถามความเหน แบบวดทศนคต แบบทดสอบมาตรฐาน เอกสาร เครองบนทกเสยง เครองบนทกภาพ หรอวตถสงของ เปนตน โดยประเดนในการสงเกตและบนทกนอกจากจะเปนประเดนเกยวกบการเปลยนแปลงในกจกรรมและการปฏบต การเปลยนแปลงในคำาอธบายหรอนยามของสงทปฏบต การเปลยนแปลงในความสมพนธทางสงคมของผรวมวจยและผเกยวของและรปแบบองคการ การเรยนรหรอการพฒนาตนเองจากการรวมในการวจย ความรใหมทเกดขน และอนๆแลว ทสำาคญคอบนทกผลลพธทเกดขนจรงในแตละกจกรรมหรอแตละโครงการในแผนปฏบตการเพอเปรยบเทยบกบผลลพธทคาดหวงไว เพอสะทอนใหเหนถงสภาพการเปลยนแปลง

(change) ทเกดขนจากการใชแผนปฏบตการทถอเปนตวสอดแทรกหลก (main intervention) และบนทกแนวคดและแนวปฏบตของผรวมวจยตามหลกการตามทกำาหนดเปนตวสอดแทรกเสรมวาเปนอยางไร เหมอนหรอแตกตางจากแนวคดเชงทฤษฎหรอไม อยางไร

ขนตอนท 5 การสะทอนผล (reflecting) เปนขนตอนการนำาเอาผลการบนทกจากการสงเกตผลในทกขนตอนทผานมา คอ ขนตอนการเตรยมการ ขนตอนการวางแผน ขนตอนการปฏบต ทงทเปนผลการบนทกจากการสงเกต

91

แบบมสวนรวม การสมภาษณแบบเปนทางการและไมเปนทางการ แบบสอบถามความเหน แบบวดทศนคต แบบทดสอบมาตรฐาน เอกสาร เครองบนทกเสยง เครองบนทกภาพ หรอวตถสงของ แลวแตกรณทไดนำาไปใชเปนการนำามาเสนอ (presentation) เพอกอใหเกดการถกเถยงอภปรายรวมกน ซงอาจมทงความเหนทสนบสนนสอดคลองกนหรอขดแยงกน แตใชหลกความมเหตมผล ทมจดมงหมายจะหาบทสรปวา สงทรวมกนคาดหวงไวกอนหนานน วามการเปลยนแปลงไปอยางไร มอะไรทประสบผลสำาเรจ เพราะอะไร อะไรทยงไมประสบผลสำาเรจ เพราะอะไร หากจะดำาเนนการแกไขปญหานนตอไปอก อะไรทยงเหมาะสมอยควรดำาเนนการตอเนอง อะไรทไมเหมาะสมควรตดออก และอะไรทควรนำามาเสรมเขาไปอก และจากผลการปฏบตงานรวมกนมาตงแตตนนน ไดกอใหเกดการเรยนรในระดบตวบคคล ระดบกลม และระดบหนวยงานอะไรบาง และไดกอใหเกดความรใหมอะไรขนมาบาง (ตามแนวคดในภาพขางลาง) เพอเปนสารสนเทศ (information) ทจะนำาไปใชประกอบการตดสนใจในการวางแผนเพอดำาเนนการใหมในขนตอนตอไป ตามแนวคดหนงของการพฒนาเทคโนโลยแบบมสวนรวมทนำามากลาวถงขางตนดวย ดงกลาวขางลาง

ภาพท 38 แสดงกระบวนการสะทอนผล

...ปจจยดานการสะทอนกลบของปญหาจากการดำาเนนงาน (action-reflection) ซงจดในรปของการถกเถยงอภปรายกน...กจกรรมนจะชวยพฒนาความสามารถของชมชนใหเกดความคดรวบยอด รจกจบกฎเกณฑทางทฤษฎจากกจกรรมตาง ๆ ทไดดำาเนนกนมา กอใหเกดการอธบายตความปรากฏการณดานตางๆ ดวยเหตดวยผล ไดมโอกาสพดกนถงสงทอยในใจของแตละคน ไมวาจะเปนทศนคต วถชวต ความเชอ ความกลว รวมทงความรบรทอาจเพมพนขนหรอชะงก

92

งนจนตองเกบไปไตรตรองในใจ ตลอดจนการมโอกาสแสดงความคดเหนสนบสนนคลอยตามกนหรอขดแยงกน สงตางๆ เหลานจะทำา

ใหชมชนเขาใจถงภาวะแหงการรวมพลงทำางานของกลม เกดการตระหนกถงสงใดทควรสนบสนน สงใดทควรคดคาน การมโอกาสประชมปรกษาหารอกนหลงการดำาเนนกจกรรมหนงๆ จะชวยพฒนาทศนคตและคานยมของชมชนในดานความเชอมนในตนเองใหสงขน ชวยลดความคดทจะหวงพงพาความชวยเหลอจากภายนอกใหนอยลง ประสบการณทเกดขน จะเปนสวนหนงของการเรยนรถงเครองมอทจะนำามาใชแกปญหาใดๆ กอใหเกดพลงแหงความสามารถทจะแกปญหาไดดวยตนเอง การประชมถกเถยงอภปรายกนของชมชน อาจไดผลสรปวา เทคโนโลยทมอยเดมมความเหมาะสมหรอไม เทคโนโลยทนำาเขามาจากทอนมความเหมาะสมหรอไม  แลวแตกรณ ขนอยกบการพจารณาและการตดสนใจของชมชน ซงจะมผลทำาใหเทคโนโลยทไมเหมาะสมกบชมชนถกยกเลกไปในทสด หากเปนเทคโนโลยทเหมาะสมกจะไดรบการยอมรบและถกนำาไปใชอยางกวางขวางเรอยไป นนคอ ถายงทำาใหเทคโนโลยทเหมาะสมกบชมชนเกดขนไดมากเทาใด กจะทำาใหเทคโนโลยทไมเหมาะสมถกขจดออกไปมากเทานน....นกพฒนาจะตองใหความสนใจตอการตดสนใจของชมชนวา เปนการตดสนใจตามความรสกของอารมณหรอไม เพราะบอยครงทสงทชมชนตองการนนเปนเพยงสงทตองการตามความรสกเทานน (felt need) มใชสงทตองการทแทจรง (real need) ดงนน นกพฒนาจะตองคอยกระตนใหชมชนขบคดอยเสมอวา ปญหาทแทจรงคออะไร อยากไดอะไร…

การถอดบทเรยน: เทคนคหนงเพอการสะทอนผลการสะทอนผลการปฏบตงานในการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม อาจ

นำาเอาเทคนคการถอดบทเรยน (lesson distilled) มาใชได เปนเทคนคการทบทวนหรอสรปประสบการณการทำางานทผานมาในแงมมตางๆเพอใหเหนถงรายละเอยดของเหตปจจยทงภายในและภายนอกซงทำาใหเกดผลอยางทเปนอย ทงทสำาเรจหรอไมสำาเรจ โดยเนนการระดมสมอง พดคย เลาเรอง สงเคราะห จบประเดนกระบวนการวธทำางานเชงบทเรยนหรอประสบการณ หรออาจกลาวไดวา

93

การถอดบทเรยนมจดมงหมายเพอสบคนความรจากการปฏบตงานโดยใชวธการสกดความรและประสบการณทฝงลกจากผรวมวจยและผเกยวของทไดรวมการปฏบตงาน พรอมทงบนทกรายละเอยดขนตอนการปฏบตงาน ผลการปฏบตงาน และความรใหมๆ ทเกดขนระหวางการปฏบตงานทงทสำาเรจหรอไมสำาเรจ เพอเปนขอเสนอแนะในการปรบปรงการปฏบตงานใหบรรลเปาหมาย และสามารถเผยแพรศกษาเรยนรได หรอกลาวในอกนยหนงวา การถอดบทเรยน หมายถง กระบวนการดงเอาบางสงบางอยางออกมาจากบทเรยนทมอยจากสงทเราทำา เพอใหไดงานทเปนความสำาเรจ (best practice) รวมทงความไมสำาเรจ (bad practice) ปจจยททำาใหเกดความสำาเรจหรอไมสำาเรจ และแนวทางแกไขปญหาอปสรรคทเกดขน

การถอดบทเรยนโดยทวไปม 2 รปแบบ คอ 1. การถอดบทเรยนเฉพาะประเดน เพอการเรยนรระหวางการปฏบตงาน

ดำาเนนการทนทหลงจากทำากจกรรมในโครงการเสรจ หรอหากเปนชดกจกรรมกดำาเนนการหลงจากกจกรรมยอยเสรจ และสามารถนำาผลการถอดบทเรยนจากกจกรรมนนๆไปใชประโยชนในการพฒนาโครงการใหประสบความสำาเรจในอนาคต

2. การถอดบทเรยนทงโครงการ เพอการเรยนรหลงสนสดโครงการ เปนการถอดบทเรยนทงระบบ เปนกระบวนการวเคราะหการปฏบตงานและบทเรยนความรทลกซง แ ล ะประกอบดวยรายละเอยดจำานวนมากโดยเรมตงแตความเปนมาของโครงการ กระบวนการดำาเนนงาน และผลลพธเมอสนสดโครงการ การถอดบทเรยนทง 2 รปแบบ ตองใชการวเคราะหเชงลก เชน วเคราะหดวย SWOT เพอศกษาปจจยและเงอนไขทนำาไปสผลของการดำาเนนโครงการ

เทคนคการถอดบทเรยนทจะชวยใหทมงานถอดบทเรยนและผรวมถอดบทเรยนเกดการเรยนรในระหวางการทำางานและไดบทเรยนพฒนาวธการทำางานใหดขน เชน เทคนคการวเคราะหหลงการปฏบต (after action review) การเลาเรอง (story telling) การทำาแผนทความคด (mind map) การสมภาษณ การใชแบบสอบถาม ซงอาจใชหลายวธรวมกน กรณเทคนคการวเคราะหหลงการปฏบต (after action review) ทำาทนทหลงเสรจกจกรรม เหมาะกบการถอด

94

บทเรยนระหวางปฏบตงานในโครงการ โดยผมสวนรวมในกจกรรมทกคน อาศยคำาถามดงน คาดหวงอะไรจากงานครงน สงทบรรลความคาดหวงคออะไร เพราะอะไร สงทยงไมบรรลความคาดหวงคออะไร เพราะอะไร และถามงานแบบนอก เราจะปรบปรงขอใดบาง อยางไร ภายใตหลกการ 1) เปนธรรมชาต สบายๆ อาจนงเกาอหรอปเสอนำาในทาทสบายทสด 2) เรยบงาย แตมแบบแผน (สมพนธกน แตมชองวางใหกน) 3) เหนหนากนทกคน (เหนรอยยม อดมการณ และการพดคย) และ 4) เหนขอมลเหมอนกนไปพรอมๆกน (ตรวจสอบ/สอบถามและเพมเตมได)

ขนตอนท 6 การวางแผนใหม (re-planning) เชนเดยวกบขนตอนท 2 ผวจยควรเนนบทบาทการเปนผมสวนรวมและเปน

ผสงเสรมสนบสนนและอำานวยความสะดวกใหมการวางแผน ใหมการศกษาวเคราะหสภาพปจจบนของการพฒนางาน เพอระบปญหา สาเหตของปญหา ทางเลอกเพอการแกปญหา ประเมนและเลอกทางเลอกเพอการปฏบตกนใหม โดยนำาสารสนเทศ (information) ทไดจากการสะทอนผลในขนตอนท 5 มารวมพจารณาดวย ซงจะทำาใหไดตวสอดแทรกหลก คอ แผนปฏบตการ (action plan) และแผนพฒนาสวนบคคล (individual development plan) ขนมาชดหนง ซงอาจมบางอยางทำาตอเนอง บางอยางตองหยดไป หรอมบางอยางเพมเตมเขามา ทงนผวจยและผรวมวจยควรใหมการสงเกตผล (observing) ควบคไปกบกจกรรมการวางแผนไปดวย

ขนตอนท 7 การปฏบตใหม (re-acting) เชนเดยวกบขนตอนท 3 คอ ผวจยควรเนนบทบาทการเปนผมสวนรวมและ

เปนผสงเสรมสนบสนนและอำานวยความสะดวกใหมการปฏบตตามแผนปฏบตการและแผนพฒนาสวนบคคลทกำาหนดใหมนน โดยมงใหบรรลผลตามวตถประสงคทกำาหนด ใหมการบนทกผลการดำาเนนงานทงของผวจยและผรวมวจย และจดใหมการพบปะสนทนาแลกเปลยนความคดเหนกนเปนระยะๆ โดยคำานงถงหลกการตางๆ ดงกลาวในขนตอนท 3

ขนตอนท 8 การสงเกตผลใหม (re-observing) เชนเดยวกบขนตอนท 4 คอ ผวจยควรเนนบทบาทการเปนผมสวนรวมและ

เปนผสงเสรมสนบสนนและอำานวยความสะดวกใหมการสงเกตผลทเกดขนจรง (actual effects) จากการปฏบตตามแผนปฏบตการและแผนพฒนาสวนบคคลทกำาหนดขนใหมในขนตอนท 7 และอาจจดใหมการสงเกตผลการใชเทคนค

95

วธและเครองมอในการสงเกตผลเพอการปรบปรงแกไขใหเหมาะสมขนดวยอกได ตามหลกการและแนวคดทกลาวไวในขนตอนท 4

ขนตอนท 9 การสะทอนผลใหม (re-reflecting) เชนเดยวกบขนตอนท 5 คอ ผวจยควรเนนบทบาทการเปนผมสวนรวมและ

เปนผสงเสรมสนบสนนและอำานวยความสะดวกใหมการสะทอนผล โดยมจดมงหมายและวธดำาเนนการตามทกลาวถงในขนตอนท 5

ขนตอนท 10 การสรปผลการวจย (conclusion) หากพจารณาตามแนวคดของ Coghlan and Brannick (2007) และ

James, Millenkiewicz and Buckhano (2008) การสรปผลการวจยจะเปนการนำาเสนอผลการปฏบตจรงทง 2 วงจร 10 ขนตอน (สมมตงานวจยกำาหนด 2 วงจร และบทสรปนหมายถงการนำาเสนอผลการวจยในบทท 4) โดยมขอแนะนำาในเชงปฏบต ดงน

การนำาเสนอผลการวจยในบทท 4 ผวจยควรนำามาเสนอเปนระยะๆ หรอหลงเสรจสนการทำาวจยแตละขนตอน ไมรอจนกวาเสรจสนทง 10 ขนตอน มฉะนนจะเกดสภาพของภเขาขอมล หรอสภาพไดหนาลมหลง อาจมผลทำาใหนำาเสนออมลไมครบถวนสมบรณตามทปฏบตจรง มความสบสน อนเนองจากความเรงรดของเวลา ความเหนอยลา ความทอแทใจ ความหลงลม และความมากมายของขอมลผลการดำาเนนงานตามขนตอน 1-9 เปนการเลาเรองจากงานททำา

(stories at work) ตามความเปนจรงและเปนกลาง (factual and neutral manner) ของแตละขนตอนวา ไดทำาอะไรบาง ไดผลเปนอยางไร โดยอาจม“ ”ภาพถาย ขอมล คำาสมภาษณ หรอหลกฐานอนๆ แสดงประกอบใหเหนชดเจนขนได (ไมตายตว อาจนำาเสนอรปแบบอนทเหนวาเหมาะสมกวาได)

2.1 การเตรยมการ เชน การเตรยมตวกอนลงพนท การนำาแนวคดการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมและแนวคดเกยวกบเทคนควธตางๆ นำาเสนอชแจงตอผรวมวจย เปนตน

2.2 การวางแผนในวงจรแรก เชน การวเคราะหสภาพทเคยเปนมา สภาพปจจบน สภาพปญหา สภาพทคาดหวง ทางเลอกเพอการแกปญหา การประเมนและเลอกทางเลอกเพอการปฏบต เการกำาหนดเปนแผนปฏบตการ (action

96

plan) และแผนพฒนาสวนบคคล (individual development plan) เปนตน

2.3 การปฏบตงานตามแผนปฏบตการ (action plan) และแผนพฒนาสวนบคคล (individual development plan) ทกำาหนดไวในวงจรแรก

2.4 การสงเกตผลทเกดขนจากการปฏบตตามแผนปฏบตการ และแผนพฒนาสวนบคคล

2.5 การสะทอนผลโดยภาพรวมของวงจรแรก 2.6 การวางแผนใหมในวงจรทสอง เชน การนำาผลสะทอนกลบในวงจร

แรกจดทำาแผนปฏบตการ (action plan) และแผนพฒนาสวนบคคล (individual development plan) ใหม มอะไรททำาตอเนอง อะไรทตดออกไป และอะไรทเพมเตมเขามา

2.7 การปฏบตงานตามแผนปฏบตการ (action plan) และแผนพฒนาสวนบคคล (individual development plan) ใหมในวงจรทสอง ทงททำาตอเนองและทเพมเตมใหมเขามา

2.8 การสงเกตผลทเกดขนจากการปฏบตตามแผนปฏบตการและแผนพฒนาสวนบคคลใหมในวงจรทสอง

2.9 การสะทอนผลโดยภาพรวมของวงจรทสอง

3.ผลการเปลยนแปลง การเรยนร และความรใหม3.1 การเปลยนแปลง (change) ทงทสำาเรจและไมสำาเรจ ทงทคาด

หวงและไมคาดหวง ซงในการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมนน ไมควรกำาหนดความคาดหวงการเปลยนแปลงเฉพาะในระดบโครงการหรอกจกรรมในแผนปฏบตการ (action plan) และแผนพฒนาสวนบคคล (individual development plan) เทานน แตควรกำาหนดความคาดหวงการเปลยนแปลงในระดบทเปนภาพรวมทงหนวยงานหรอทงสถานศกษาดวย เนองจากเปนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมในระดบโรงเรยน (school-wide) หากพจารณาถง มตความคาดหวง“การเปลยนแปลงระดบหนวยงานหรอระดบสถานศกษา แลวอาจพจารณาไปท ” 1) การเปลยนแปลงในคนและวฒนธรรมองคการ (รวมทงบรรยากาศองคการ) 2) การเปลยนแปลงในโครงสรางองคการ 3) การเปลยนแปลงในเทคโนโลย 4) การเปลยนแปลงในกระบวนการและระบบการทำางาน เปนตน (หรออาจเปนมตอนๆ

97

แลวแตจะกำาหนด) ทงน การเปลยนแปลงในตวคนนน ควรคำานงถงทงระดบตวบคคล (self) ระดบกลม (group/team) และระดบทงองคการ (entire organization) ดวย โดยพจารณาทงดานความรความเขาใจ ทกษะ ทศนคต พฤตกรรม และการนำาไปใชประโยชน นอกจากนน เนองจากการดำาเนนการใดๆ ในสถานศกษา มงไปทเปาหมายสดทาย (ultimate goal) คอ นกเรยน ดงนน หากสงผลถงนกเรยนดวย ความคาดหวงการเปลยนแปลงในการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมจงควรพจารณาการเปลยนแปลงในนกเรยนดวย ดภาพ 34

ภาพท 39 มตความคาดหวงการเปลยนแปลงจากการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม

การนำาเสนอ ผลการเปลยนแปลง“ ” ควรคำานงถงรปแบบทหลากหลาย โดยพจารณาความเหมาะสมกบลกษณะของขอมล ซงมทงขอมลเชงคณภาพและขอมลเชงปรมาณ อาจนำาเสนอเปนการพรรณนาทมภาพถาย หรอคำาสมภาษณ หรอหลกฐานอนๆ ประกอบ หรออาจนำาเสนอเปนขอความเชงพรรณนา โดยมขอมลหรอสถตประกอบ หรออาจนำาเสนอเปนชดของตารางหรอเปนกราฟฟค เปนตน โดยเปรยบเทยบใหเหนถงสภาพทเคยเปนมา และสภาพทมการเปลยนแปลงไป หรอแสดงใหเหนถงชองวาง (gap) ระหวางปญหาทเคยเกดขนกบผลลพธทไดรบวามสวนใดทสำาเรจ สำาเรจมากนอยเพยงใด และมสวนใดทยงไมสำาเรจ ทำาไมถงยงไมสำาเรจ และควรทำาอะไรอยางไรตอไป เปนตน สำาหรบแนวการนำาเสนอผลการเปลยนแปลงทหลากหลายรปแบบดจากภาพ 34

98

ภาพท 40 แนวการนำาเสนอผลการเปลยนแปลงทหลากหลายรปแบบ

2.1 การเรยนร (learning) เปนการเรยนรทเกดขนทงในระดบบคคล ระดบกลม และระดบหนวยงาน ถอเปนการเรยนรจากการกระทำา (action learning) หรอการเรยนรเชงประสบการณ (experiential learning) จากการรวมกนแกปญหานนๆ ในทกขนตอนจากการวจย วามอะไรบาง เนนการเรยนรเพอทรอนจะนำาไปสการคดวธการแกปญหาทดยงขน

การเรยนรจากการกระทำา (action learning) ถอเปนความคาดหวงจากการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม นอกเหนอจากเรองการเปลยนแปลง (change) และเรองความรใหม (new knowledge) เนองจากผลจากการศกษาวจยพบวา การกระทำา (doing) กอใหเกดการเรยนร (learning) ไดมากถง 75 % ซงสงกวากจกรรมเพอการเรยนรอน ๆ เชน การอภปราย การสาธต การใชโสตทศนปกรณ การอาน และการบรรยาย ดภาพท 34

ภาพท 41 ประมดการเรยนร

การเรยนรจากการกระทำา (action learning) มพฒนาการจากชวงแรกของศตวรรษท 20 John Dewey นกการศกษาชาวอเมรกนซงเปนผคดคนวธสอนแบบแกปญหา และเปนผเสนอแนวคดทวา การเรยนรเกดจากการ

99

ปฏบตหรอไดลงมอกระทำาดวยตนเอง (learning by doing) จากแนวคดน ไดนำาไปสทฤษฎการเรยนรแบบสรางสรรคนยม

(constructivist learning theory) ถอเปนแนวคดทสอดคลองกบการจดการศกษาในศตวรรษท 21 มากทสด ซงในกลมนมความเชอวา มวธการแสวงหาความรและคำาตอบในสงตาง ๆ ดวยหลกการทวา ใชไดหรอไม ถาใชได “ ”กคอ ทำาได หมายความวา เปนความจรง เปนการคดทแสวงหาวธการกระทำา“ ” “ ” นำามาใชใหเกดผลตามทกำาหนดไว (workability) เปนประโยชนเมอนำามาปฏบตไดจรง ประยกตไดจรง (adaptability) การเรยนรจะเกดขน เมอผเรยนไดสรางความรทเปนของตนเองขนมาจากความรทมอยเดมหรอจากความรทรบเขามาใหม ทเกดจากความเขาใจของตนเอง และมสวนรวมในการเรยนมากขน (active learning) รปแบบการเรยนร ทเกดจากแนวคดน มอยหลายรปแบบ ไดแก การเรยนรแบบรวมมอ (cooperative learning) การเรยนรแบบชวยเหลอกน (collaborative learning) การเรยนรโดยการคนควาอยางอสระ (independent investigation method) รวมทงการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน (problem-based learning) ซงจากทกลาวมา เหนไดวา การเรยนรจากการกระทำาในการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมดเหมอนจะครอบคลมในทกรปแบบของการเรยนรดงกลาวขางตนน เพราะเปนการเรยนรทมทงจากการรวมมอ จากการชวยเหลอกน จากการคนควาอยางเปนอสระ และจากการใชปญหาเปนฐาน ในการระบวาอะไรคอ “การเรยนรจากการกระทำา” อาจตงคำาถามตามภาพ 22 วา สงทฉนจะทำาใหตางไปในครงหนาคออะไร “ ” (What will I do differently next time?) ในลกษณะเปน บทเรยนทไดรบจาก“การวจยในครงน ถงสงทควรทำาหรอไมควรทำาจากสงททำาหรอไมทำาในครงน ”เชน เรยนรวาหากจดทำาแผนเพอแกปญหานอก จะไม“ ....(ทำาอะไรบางอยาง)..........เชนททำาในครงน แตจะ......(ทำาอะไรบางอยาง)...................... เนองจาก ..................................” เปนตน

ทงน การเรยนรจากการกระทำาไมหมายถงความรในสงใดสงหนงในลกษณะ ร “ ...................” เชน รเทคนคการวางแผน รเทคนคการทำางานกบคนอน ร

วธการเกบขอมลเชงคณภาพ เปนตน

100

ภาพท 42 แนวการตงคำาถามเพอระบ การเรยนรจากการกระทำา“ ”

2.2 ความรใหม (new knowledge) เปนความรใหมทเกดจากการกระทำา (action) -- ดภาพ 43 -- เปนความรชวคราวชวขณะในบรบทหนงๆ ซงหากพจารณา ความร ภายใตวธคดปฏบตนยมดงกลาวในตอนตน กหมาย“ ”ถง การเรยนรเพอทร อนจะนำาไปส การคด ทดยงขน ซงนกคดปฏบต“ ” “ ”นยมจะไมตดสนสงทคนพบตอคำาถามหรอ

วธการแกปญหาทดปญหาหนงๆ วา ถก หรอ ผด แตจะเรยกสงนนวา ความ“ ” “ ” “จรงชวขณะ ” (temporary truth) ทงนเพราะเมอเวลาผานไปและสงคมเปลยนไป คำาตอบทเกดขน ณ เวลาหนงกจะลาสมย ไมใชคำาตอบสำาหรบเวลาใหมทตามมา (ยอนดบทนำา)

ภาพท 43 ความร 3 ประเภท และความรใหมเกดจากการทำางานรวม

จากภาพ 23 แสดงวาความรใหมเกดจากการปฏบตงานรวมกน ดงนน ความรใหมจากการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม จงเกดขนไดจากการพจารณารวมกนของผวจยและผรวมวจย ในขนตอนการสะทอนผล

101

(reflecting) เชน พจารณาวา จากการบรณาการในแนวคดระหวางนกวจยทม“ความรเชงทฤษฎ กบผรวมวจยทมความรเชงประสบการณในพนท เพอแกปญหาทเกดขนในแตละขนตอนของการทำางาน เมอประมวลเปนภาพโดยรวมแลวไดกอใหเกดความรใหม ทนำามาแกปญหาแตกตางจากทฤษฎหรอแตกตางจากทเคยทำากนมาแตเดมอะไรบาง ?”

ความรใหม (new knowledge) ในการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม จงเปนผลจากการรวบรวมขอมล (data) และสารสนเทศ (information) ทเกดจากการปฏบตงาน (action) ในแตละสวนงาน (parts) เมอนำามาเชอมโยงกน (connection of parts) จะกอใหเกดภาพความรใหม (a whole) ซงความรใหมทไดรบน หากเชอมโยงกนหลากหลาย (joining of wholes) จะเปนภมปญญา (wisdom) ดภาพแนวคดการกำาหนดความรใหมจากภาพ 44

ภาพท 44 แนวการกำาหนดความรใหมในการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม

102

ดงนนสามารถสรปและใหขอเสนอแนะเกยวกบแนวคดเพอการวจยเชงปฏบตการมสวนรวม (Participatory Action Research: PAR) ไดดงน ระเบยบวธวจยดงกลาวมจดเรมตนจากการศกษางานเขยนของ Carr and Kemmis ทเขยนในชวงป ค.ศ. 1992 เกยวกบแนวคดการแบงระดบการวจยเชงปฏบตการของออกเปนสามระดบ แตเนองจากตำาราเลมนนยงขาดรายละเอยด ผเขยนไดศกษาวเคราะหเชงเปรยบเทยบกบหลกการบรหารและหลกการพฒนา รวมทงแนวคดทางวจยเชงปฏบตการของนกววชาการทานอนๆอกหลายราย เชน McTaggart (1991); Kemmis and Mc Taggart (1992); Zuber-Skerritt (1992); Arhar et al.(2001); McMillan and Wergin, (2002); Mills (2007); Coghlan and Brannick (2007); James, Milenkiewicz And Bucknam (2008) เปนตน ทายสดไดขอเสนอแนวคดเพอการวจยทไดจากการบรณาการหลกการ แนวคด และแนวปฏบต จากแหลงขอมลทไดศกษาวเคราะหเหลานน ซงหากสมมตวามวงจรการดำาเนนการวจย 2 วงจรกจะประกอบดวยขนตอนการวจย 10 ขนตอน ยดถอจรรยาบรรณ 10 ประการ หลกการวจย 10 ประการ และบทบาทของผวจย 10 ประการ ถอเปนแนวคดการวจยทสอดคลองกบหลกการ เขาใจ เขาถง พฒนา ตามพระบรม“ ”ราโชวาทของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ซง สเมธ ตนตเวชกล (2548) ไดกลาววา การพฒนาการศกษาควรยดพระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวน มาใชเปนแนวทางการพฒนาการจดการศกษาในทกภาคสวน โดยหลกการ เขาใจ เขาถง พฒนา นสอดคลองกบหลกการบรหารอนๆซงเปนกระ“ ”บวนการทศนใหมทางการบรหารการศกษาหลายหลกการ เชน หลกการจดการแบบรวมมอ (collaborative management) หลกการจดการแบบยดพนทหรอสถานศกษาเปนฐาน (site/school based management) หลกการจดการแบบบรณาการ (integrated management)หลกการจดการแบบลางสบน (bottom-up approach) หลกการจดการความร (knowledge management) ทสงเสรมการนำาความรทซอนตว (tacit knowledge) ของบคคลในระดบปฏบตออกมาใชใหเปนประโยชน หลกการกระจายอำานาจ (decentralized approach) ซงหลกการตางๆ เหลาน เปนหลกการทจะกอใหเกดการรวมกนคด ทจะสงผลใหเกดความมพนธะผกพนตอการนำาไปปฏบตใหบรรลผล นอกจากนนยงสอดคลองกบแนวคด

103

ของ Owena (2001) ทกลาววา ในปจจบนสถานศกษาหลายแหงไดใหความสำาคญกบการพฒนาในลกษณะ เกดขนจากภายใน “ ” (inside-out approach) มากขน โดยใหทกฝายทเกยวของในระดบปฏบตมสวนรวมในการตดสนใจซงมขอดทจะทำาใหไดขอมลสารสนเทศมากขน มทศนะทางเลอกทหลากหลาย และการตดสนใจจะไดรบการยอมรบมากขน และทสำาคญ คอ เปนไปตามพระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวตอนหนงเกยวกบการพฒนาททรงตรสวา การพฒนาตองระเบดจากขางใน นนหมายความวา ตองสรางความ“ ”เขมแขงใหคนในชมชนเขาไปพฒนาใหชมชนมสวนรวมในการพฒนา (สำานกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชดำาร, 2549) จงหวงวาแนวคดเชงทฤษฎดงกลาวจะมการนำาไปสการปฏบต มการวพากษ และมการพฒนาตอยอดใหสมบรณยงขน

การนำาเสนอแนวคดและแนวปฏบตการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมตามทศนะของผเขยนไปประยกตใชนน สวนใหญไดนำามาเขยนไวในตอนตนแลว แตมประเดนคำาถามทนาสนใจ 2 ประการทขอนำามากลาวเสรมตรงน คอ วตถประสงคของการวจยควรเปนเชนไรและในบทท 2 นนควรศกษาทฤษฏและงานวจยอะไรบาง ดงน

1. วตถประสงคของการวจยในการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม จะมงไปทการหาคำาตอบจากการดำาเนนงานวจยรวมกนของผวจยและผรวมวจยเปนสำาคญ ดงสงเกตไดจากวตถประสงคการวจยจากเคาโครงวทยานพนธของชยานนท มนเพยรจนทร (2553) ดษฎบณฑตสาขาวชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน เรอง การจดการศกษาปฐมวยดวยหลก“องครวม: กรณศนยพฒนาเดกเลกดงพอง องคการบรหารสวนตำาบลศลา จงหวดขอนแกน ไดกำาหนดวตถประสงคการวจย ” 2 ขอ คอ 1) เพอศกษาสภาพทเคยเปนมา สภาพปจจบน สภาพปญหา สภาพทคาดหวง ทางเลอกเพอแกปญหาหรอบรรลสภาพทคาดหวง และการเลอกทางเลอกเพอกำาหนดเปนแผนปฏบตการในการจดการศกษาปฐมวยของศนยพฒนาเดกเลกดงพอง องคการบรหารสวนตำาบลบานศลา และ 2) เพอศกษาปรากฏการณของการปฏบต การเปลยนแปลง การเรยนรจากการกระทำาทงระดบตวบคคล ระดบกลมบคคล และระดบองคการ และความรใหมทเกดขนจากการใชแผนปฏบตการทถอเปนตวสอดแทรกหลก และหลกองครวมทถอเปนตวสอดแทรกเสรมไปปฏบตตามวงจรแบบเกลยวสวาน 2 วงจร

104

ของกจกรรมการวางแผน การนำาแผนไปปฏบต การสงเกต และการสะทอนผลของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม

สงเกตไดวา วตถประสงคการวจยมงทจะศกษา สภาพทเคยเปนมา สภาพ“ปจจบน สภาพปญหา สภาพทคาดหวง ทางเลอกเพอแกปญหาหรอบรรลสภาพทคาดหวง และการเลอกทางเลอกเพอกำาหนดเปนแผนปฏบตการในการจดการศกษาปฐมวยของศนยพฒนาเดกเลกดงพอง องคการบรหารสวนตำาบลบานศลา และเพอศกษาปรากฏการณของการปฏบต การเปลยนแปลง การเรยนรจากการกระทำาทงระดบตวบคคล ระดบกลมบคคล และระดบองคการ และความรใหมทเกดขนจากการใชแผนปฏบตการทถอเปนตวสอดแทรกหลก และหลกองครวมทถอเปนตวสอดแทรกเสรมไปปฏบตตามวงจรแบบเกลยวสวาน 2 วงจรของกจกรรมการวางแผน การนำาแผนไปปฏบต การสงเกต และการสะทอนผลของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม” นนเปนเพราะ ความทเปนการวจยเชงปฏบตการแบบ“มสวนรวม นนเอง ทจะยงไมกำาหนดอะไรเขาไปใหกบพนทวจยหรอผรวมวจย ดง”นน สงตางๆ เหลานน จงยงไมเกดขนหรอยงไมทราบผลทชดเจนกอนดำาเนนการวจย ไมวาจะเปนสภาพทเคยเปนมา สภาพปจจบน สภาพปญหา สภาพทคาดหวง และอน ๆ จงจะตองมากำาหนดไวในวตถประสงคการวจย เพอใหกระบวนการดำาเนนการวจยรวมกนระหวางผวจยและผรวมวจยกอใหเกดผลลพธทจะมาตอบคำาถามตาง ๆ ทกำาหนดไวเหลาน (แมแตกรณของ ผรวมวจย ซงโดยปกต ผวจยจะ“ ”กำาหนดไวในบทท 3 กอนดำาเนนการวจยวาเปนใครบาง มจำานวนเทาใด แตเมอลงปฏบตการจรง

หากจะมผรวมวจยเพมขนหรอลดลง กตองใหเพมขนหรอลดลง ถอเปนผลการวจยทจะตองบนทกไวดวยวา ผวจยกำาหนดไวเชนน แตเมอปฏบตจรงทำาไมถงเปนเชนนน กถอเปน การเรยนร จากการทำาวจยดวยประการหนง“ ” )

2. การศกษาทฤษฎและงานวจยในบทท 2 สำาหรบการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ในทกษะของผเขยนเหนเนองจาการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมองกบปรชญาของทฤษฎสงคมเชงวพากษและทฤษฎหลงสมยใหมนยม (ไมไดเปนการวจยเชงคณภาพทองกบปรชญาปรากฏการณนยมดงทหลายรายเขาใจ) และแมแตผเขยนหลายทานทเขยนเกยวกบการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม กมลกษณะปลกยอยทงเหมอนกนดงนน หวขอแรกของบทท 2 ผวจยจงควรศกษาทฤษฎและงานวจยเกยวกบ การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม“ ”

105

กอนจากหลากหลายทศนะ เพอหาขอสรปในตอนทายวาในงานวจยของตนเองนนจะเปนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมทมลกษณะเปนอยางไร ทงน คาดหวงวาผวจยททำาวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม เสรจแลว ควรถอไดวาเปนผรผเชยวชาญในระเบยบวธวจยประเภทนอยางลกซง สามารถจะเปนผสอนเปนวทยากร และเปนผใหคำาแนะนำาปรกษาแกผอนไดด

นอกจากนจากผลการวจย กรณศกษางานวจยเรองการพฒนางานวชาการดวยหลกการบรณาการในโรงเรยนขนาดเลก: การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ของศรกล นามศร (2552) ดษฎบณฑตสาขาบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน ผวจยมขอเสนอแนะทเปนประโยชนสำาหรบการวจยครงตอไปสรปไดดงน 1) การพฒนางานใดๆในโรงเรยนโดยใชกระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม โรงเรยนจะตองคำานงถงผลทเกดขนตอการพฒนาวชาชพ หรอความกาวหนาทางวชาการของครไปดวย เชน สามารถนำาโครงการตางๆทตนมสวนรวมไปใชเปนผลงานทางวชาการ 2) การใชหลกการการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ตองตระหนกถงศกยภาพทมอยในตวคร บคคลากร คณะกรรมการสถานศกษา และชมชน วาสามารถจะกระตนออกมาใชใหเกดประโยชนตอการบรหารงานใดๆในโรงเรยนไดโดยใชหลกความเปนประชาธปไตย 3) กระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมสวนใหญมงเนนทผลลพธ 3 ประการทสำาคญ คอ เพอการเปลยนแปลง, เพอการเรยนรทงระดบบคคล กลมบคคล และโรงเรยน และสดทายเพอกอใหเกดความรใหม นอกจากนอาจเพมใหความสำาคญกบการเรยนรทเกดขน ระหวางกลม และ ระดบชมชน “ ” “ ”ทเขามามสวนรวมในการวจยดวย อกทงทสำาคญทสดคอเปาหมายสดทายของการพฒนางานใดๆในโรงเรยนกตาม ตองมงใหเกดผลการเปลยนแปลงในทางทดขนกบนกเรยนเปนสำาคญ

และจากงานวจยของชยานนท มนเพยรจนทร (2553) ดษฎบณฑตสาขาบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน เรอง การ“จดการศกษาปฐมวยดวยหลกองครวม: กรณศนยพฒนาเดกเลกนำาพอง องคการบรหารสวนตำาบลศลา จงหวดขอนแกน ผวจยใหขอเสนอแนะทนาสนใจ”วา ผลจากการศกษาแนวคดการวจยเชงปฏบตการแบมสวนรวมจากทศนะของบคคลตางๆดงกลาวขางตน ชยานนท มนเพยรจนทร ไดสรปนำาเสนอเคาโครงวทยานพนธวา ไดใชแนวคดของ วโรจน สารวตนะ (2553) เปนแนวคดหลก แลวเสรมดวยแนวคดของนกวชาการตางประเทศทง 6 ทาน คอ Seymour-Rolls

106

& Hughes (2000), Mills (2007), Quixley (2008), James, Milenkiewicz & Bucknam (2008), Creswell (2008) และ McTaggart (2010) ดงน

สำาหรบแนวคดหลกตองคำานงถง 2 กระบวนทศนทเปนรากฐานของการแสวงหาความร (ทฤษฎสงคมเชงวพากษ, ทฤษฎหลงสมยใหมนยม), คำานงถง 10 หลกการของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม, คำานง 10 จรรยาบรรณ, คำานงถง 10 บทบาทของสวนแนวคดเสรมมดงน 1) ผวจยและผรวมวจยตองเรมตนจากการคนหาปญหา

หรอสงทเปนขอกงวลใจทเกดขนซงกคอ ขนกอนการเตรยมการ (pre-preparation) 2) การวจยควรเนนหลกการสำาคญ 4 ประการ คอ ตองเปนแบบมสวนรวมและเปนประชาธปไตย, ตองตอบสนองตอสงคมและเกดขนภายในบรบทของสงคม, ตองชวยใหผวจยและผรวมมอวจยสามารถทจะตรวจสอบวธการดำาเนนงานตามวธการของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมอยางเปนมออาชพมากขน และทายทสดคอ ความรทไดจากกระบวนการวจยจะตองชวยปลดปลอย (liberate) ผทมสวนรวมทกฝายรวมทงจะชวยสรางเสรมการเรยนรใหผรวมวจย และชวยในการกำาหนดนโยบายของหนวยงานทเกยวของ 3) ผรวมวจยจะตองมสวนรวมในทกขนตอน และมทรรศนะตอการวจยในครงนวาเปนงานวจยของพวกเขา เพอผลประโยชนของพวกเขาและเปนสงทพวกเขาสามารถทจะมผลกบสงนนไดและสามารถปรบปรงงานวจยของพวกเขาใหไดดยงขน 4) เพอเพมประสทธภาพของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมตองเนนไปทคณลกษณะทสำาคญ 3 ประการ คอ 4.1) องคประกอบขอการมสวนรวมของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมจะชวยในการสรางชมชนการปฏบต 4.2) เปนวธการหนงของการพฒนาวชาชพ และ 4.3) คณสมบตในสองขอขางตนจะมสวนสำาคญในการเกยวโยงความชำานาญและความรสกถงความเปนมออาชพของผนำาการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมไปปฏบต 5) ในการกำาหนดกรอบแนวคดในการวจย ควรนำาเอาแนวคดเกยวกบลกษณะทสำาคญของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม 6 ประการคอ 5.1) มจดเนนไปสการนำาไปปฏบต 5.2) การนำาเสนอการวจยมการปฏบตรวมกนระหวางนกวจยและผทเกยวของ 5.3) เปนความรวมมอระหวางนกวจยและผเขารวมวจย 5.4) เปนกระบวนการทเปนพลวต (dynamic

107

process) ในลกษณะของเกลยวปฏสมพนธ ทมกระบวนการยอนกลบและนำาไปสการพฒนาขนตอไป (back and forth) จากผลสะทอนของสงทเปนปญหา การเกบรวบรวมขอมล และการปฏบต 5.5) การพฒนาแผนการดำาเนนงานตองสามารถนำาไปปฏบตได และ 5.6) มการนำาเสนอผลการวจยตอผเกยวของ มาใชรวมกบแนวคดในการสงเสรมความเทาเทยมกน (egalitarian) และความเปนประชาธปไตย (democratic) และทสำาคญเพอทจะทำาใหทกคนทมสวนรวมในการวจยเกดความมนใจไดวาผลการวจยทไดรวมกนลงมอปฏบตนนจะทำาใหพวกเขามความเปนอยทดขน (well-being) 6) กรอบแนวคดในการวจยควรเนนวา การวจยเชงปฏบตการนนเปนการนำาคนมารวมกนเพอทจะสะทอนผลและลงมอปฏบตในเรองทเขามความกงวลใจรวมกนโดยในแนวทางทเปนระเบยบเพอทจะทำาใหการทำางานของพวกเขามความสอดคลอง มความยตธรรม มเหตผล มความรอบร มความพงพอใจ และมความยงยนเพมมากขน

โดยภาพรวมทงหมดแลว ผวจยไดใชแนวคดหลกคอ รปแบบการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมท วโรจน สารรตนะ (2550) พฒนาขน ทงนเนองจากผวจยเหนวาแนวคดดงกลาวมครอบคลมสามารถนำาหลกการสการปฏบตไดทนท และนำาแนวคดเสรมจากการวจยของ ศรกล นามศร (2552) และ ชยานนท มณเพยรจนทร (2553) มาใชประกอบในการวจย ดงน

แนวคดหลก1. คำานงถงรปแบบการวจยทเนนความเปนศาสตรเชงวพากษ

(critical science) การนำาเสนอผลการวจยทองกบแนวคดเชงวพากษ (critical approach) แสดงหลกฐานประกอบ ทงขอมล สถต ภาพถาย เอกสาร ความรใหม หรออนๆถงสงทไดรวมคด รวมกนปฏบต รวมกนสะทอนผลการเปลยนแปลง ทงทสำาเรจและไมสำาเรจ และการเรยนรทเกดขนทงในระดบบคคล ระดบกลมผรวมวจย และระดบองคการ รวมทงความรใหมทเกดขน

2. ดำาเนนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม 2 วงจร วงจรละ 1 ภาคเรยน โดยมขนตอนการวจย 10 ขนตอน ยดถอหลกการ 10 ประการ จรรยาบรรณ 10 ประการ และบทบาทของนกวจย 10 ประการ ตามทกลาวในบทท 2 โดยเฉพาะจรรยาบรรณเกยวกบการแสดงใหทราบถงธรรมชาตของกระบวนการวจยแตเรมแรก รวมทงขอเสนอแนะ และผลประโยชนใหแกผรวมวจยทราบ และจรรยาบรรณผรวมการวจยตางมอทธพลตอการทำางาน แตผทไมประสงคมสวน

108

รวมตองไดรบการยอมรบและเคารพในสทธสวนบคคล เพราะเปนจรรยาบรรณทเกยวของกบสทธสวนบคคล

3. ใหความสำาคญกบกรอบแนวคดเชงทฤษฎ ทจะตองทบทวนขนมาอยางมจดมงหมายอยางมความหมาย และอยางมประโยชนทจะทำาใหผวจยมความไวเชงทฤษฎตอการนำาไปใชอธบายปรากฏการณหรอการใหคำาแนะนำาตอผรวมวจย ในลกษณะทไมใชเปนการยดเยยด ไมใหเปนตวชนำาหรอไมใหมอทธพลตอการนำาไปปฏบตของผรวมวจย แตจะตองคำานงถงการเปนทางเลอก การเปนตวเสรม

4. การสรางทศนคตทดใหเกดขนกบผรวมวจยและผเกยวของวา ทฤษฎกบการปฏบตเปนสงทไปดวยกนไดไมไดเปนเสนขนานทไมมวนบรรจบกน สรางกรอบแนวคดใหผรวมวจยและผเกยวของไดเขาใจและตระหนกถงความสมพนธเชงบวกในลกษณะสามเสาระหวาง การวจย ทฤษฎ และ การ“ ” “ ” “ปฏบต หรอ นกวจย นกทฤษฎ และ นกปฏบต” “ ” “ ” “ ”

5. แสดงบทบาทการสงเสรมสนบสนนการเสรมพลงทางวชาการ (academic empowerment) แกผรวมวจย โดยหากมการตดสนใจรวมกนจากผรวมวจยวามความประสงคทจะศกษาหาความรความเขาใจหรอเพมพนโลกทศนเพมเตม เชน การศกษาดงานของบคคลหรอหนวยงานททำาประสบผลสำาเรจ การจดอบรมสมมนา การเชญวทยากร เปนตน ผวจยจะทำาหนาทสงเสรมสนบสนนและอำานวยความสะดวกในการจดกจกรรมตางๆเหลานนใหแกผรวมวจยดวย

6. ผวจยเนนบทบาทการเปนผมสวนรวมและเปนผสงเสรมสนบสนนและอำานวยความสะดวกใหมการปฏบตตามแผนเชงปฏบตการทกำาหนดไว โดยมงใหบรรลผลตามวตถประสงคทกำาหนดตามหลกการ มงการเปลยนแปลง และมง“ใหเกดการกระทำาเพอบรรลผล พยายามไมใหความชวยเหลอใดๆ ทไดอยางงายๆ ”หรอสำาเรจรปเกนไป

7. ใหมการบนทกผลการดำาเนนงานทงของผวจยและผรวมวจย โดยคำานงถงหลกการบนทก 1) การเปลยนแปลงในกจกรรมและการปฏบต 2) การเปลยนแปลงในคำาอธบายถงสงทปฏบต 3) การเปลยนแปลงในความสมพนธทางสงคมและรปแบบองคการ 4) การพฒนาตนเองจากการรวมในการวจย และจดใหมการพบปะสนทนาแลกเปลยนความคดเหนกนเปนระยะๆ ตามหลกการรบฟงขอคดเหนจากผรวมวจยทกคน การวเคราะหวพากษและประเมนตนเอง ตลอดจนเกดกระบวนการเรยนรรวมกนอยางเปนระบบ

109

3. การพฒนาสภาพแวดลอมการเรยนรในระดบอาชวศกษา

3.1 แนวคด ทฤษฎ และหลกการเกยวกบการอาชวศกษาและเทคโนโลย

เอกสารของคณะกรรมการอำานวยการปฏรปการศกษา (2546, อางถงใน บรรเลง ศรนล และคณะ, 2548) ไดกลาวถงเอกสารเผยแพรรวมกนในป 2002 ของ UNESCO และ ILO เรองการอาชวศกษาและเทคนคศกษา และการฝกอบรมสำาหรบศตวรรษท 21 (Technical and Vocational Education and Training for the Twenty first Century) ดงน ความหมายของการอาชวศกษาและเทคนคศกษา และการฝกอบรม หมายถง

1. เปนการศกษาทเปนองคประกอบสวนสำาคญของสายสามญ เปนเรองของการเตรยมคนเขาสอาชพ และโลกของการทำางานอยางมประสทธภาพ

2. เปนสวนสำาคญของการศกษาตลอดชวต และเปนการเตรยมบคคลทมความรบผดชอบตอสงคม

3. เปนเครองมอในการสงเสรมการพฒนาทยงยน โดยคำานงถงสงแวดลอม

4. เปนวธการสนบสนนการแกปญหาความยากจนเปาหมาย คอ พฒนาคนใหเตมศกยภาพโดยคำานงถงสงแวดลอม

สรางพลงใหคนเพอการพฒนาทยงยน ใหการศกษาตลอดชวต มคณวฒวชาชพจดการเรยนรแบบเปดและยดหยน มการรบรองและเทยบโอนประสบการณ ใหความสำาคญสงกบการอาชวศกษา โดยกำาหนดใหเปนวาระแหงชาต มการปฏรปการลงทนใหสอดคลองกบแผนพฒนา มเกณฑมาตรฐานตวชวดตางๆ ในการจดการ เพอคณภาพ มการเชอมโยงระหวางการศกษาดานตางๆ การศกษาตอ

110

เนอง และการทำางาน ใชการเรยนแบบสมรรถนะเปนฐาน โดยมทกษะหลก ทกษะทจำาเปนเพอการดำาเนนชวต บคลากรตองมคณวฒ คณภาพ และคณสมบตทเหมาะสมมการพฒนาอยางตอเนองเพอใหสถานภาพของผจบและผทำางานในสายวชาชพเทยบไดกบสาขาวชาชพอน

การดำาเนนดานอาชวศกษาและฝกอบรม ตองใหความสำาคญกบเรองตอไปน

1. เปนไปเพอพฒนาสงคม เศรษฐกจ วฒนธรรม สงแวดลอม และเทคโนโลย

2. ตองเปนระบบการศกษาตอเนองตลอดชวต3. ตองมฐานกวาง สามารถถายโอน เชอมโยงระหวางศาสตรสาขา

วชาตางๆ4. ตองใหโอกาสเทาเทยมกนระหวางกลมสตร กลมผดอยโอกาส

และผสำาเรจการศกษาขนพนฐานแลวไมไดเรยนตอ5. ตองเนนใหเปนไปตามความตองการของตลาดแรงงาน ความ

รวมมอกบทกฝาย และใหเปนนโยบายแหงชาต โดยมองคกรระดบชาตดแล6. หลกสตรตองเชอมโยงกบโลกของงาน7. ใหความสำาคญกบการวจยและพฒนา8. มอสระในการบรหารจดการ9. ใหความสำาคญกบการศกษาวชาชพตงแตเยาววย10. การจดการอาชวศกษาตองยดหยน มความหลากหลาย

สามารถเรยนไดทงเตมเวลา นอกเวลา และทางไกล11. โปรแกรมการเรยนการสอน ตองอยบนพนฐานของการ

วเคราะหอาชพ ซงตองการทกษะมากกวาหนงดาน เชน เกษตรกรรม นอกจากรเกยวกบพชแลว ตองรการบรหารจดการ การตลาด เทคโนโลยสารสนเทศ ภาษาตางประเทศ และคอมพวเตอร เปนตน

12. ตองใหความสำาคญกบการแนะแนวอาชพ การจดหางาน การประสานกบตลาดแรงงาน

13. การเรยนการสอนตองเนนการบรณาการทฤษฎกบปฏบต เนนการเรยนรดวยการปฏบตจรงในสถานประกอบการ และโลกของงานอยางแทจรง

14. บคลากรตองไดรบการพฒนาอยางตอเนอง

111

15. ตองบรณาการเชอมโยงการพฒนาคน การศกษากบการฝกอบรมอยางตอเนองตลอดชวต

16. ถอเปนสทธของบคคลในการไดรบการศกษาและฝกอบรมอยางตอเนองตลอดชวต

17. เนนการมเครอขายขอมลเชอมโยงกน เพอใหพนกงานไดมโอกาสเรยนรในททำางาน

18. ควรพฒนากรอบคณวฒระดบชาต เพอใหคนทำางานสามารถเทยบโอนประสบการณการทำางาน และไดรบการฝกอบรม

19. การประเมนความสามารถของคนทำางานในสถานประกอบการ ควรเชอมโยงกบมาตรฐานระดบชาต

20. ระบบคณวฒวชาชพ ควรพฒนาจากฐานความรวมมอระหวางภาครฐภาคเอกชน และกลมผใชแรงงาน

21. ใหมการสอสารและแลกเปลยนความคดเหน (Social Dialogue) ระหวางหนวยงานการศกษาและการฝกอบรม เพอใหมความเชอมโยงกนตลอดเวลา

Prosser ผบกเบกงานดานการพฒนาระบบการอาชวศกษาของประเทศสหรฐอเมรกาจนเจรญกาวหนา และเปนประโยชนตอการพฒนาทรพยากรกำาลงคนเพออตสาหกรรม ไดเสนอทฤษฎการจดการอาชวศกษาไว 16 ขอ ดงน (ธรวฒ, 2542 อางถงใน บรรเลง ศรนล และคณะ, 2548)

1. ประสทธภาพของการจดการดานอาชวศกษา จะแปรผนกบสภาพแวดลอมทผเรยนไดรบการฝก ซงจำาลองสภาพแวดลอมจรงทผเรยนตองประสบกอนสำาเรจการศกษาออกไปประกอบอาชพได

2. การฝกอาชพจะมประสทธผล เมอการศกษากระทำาในลกษณะเดยวกนกบการทำางานจรง นนคอ มขนตอนการปฏบตงานทใชเครองมอเครองจกรเชนเดยวกนกบทใชในการปฏบตงานจรงในอาชพนน

3. ประสทธผลของการอาชวศกษาจะแปรผนกบการฝกอบรมอาชพรายบคคล โดยเฉพาะอยางยงใหมนสยในการคดเปนและทำาเปนสำาหรบอาชพนน

4. ประสทธผลของการอาชวศกษาจะแปรผนกบการจดใหผฝกอาชพรายบคคล ไดใชความสนใจ ความถนด และใชสมองของตนอยางเตมท

112

5. การฝกอาชพทมประสทธผลของชางในแตละอาชพ จะสามารถจดใหแกกลมทตองการและไดประโยชนจากการฝกเทานน

6. การฝกอาชพทมประสทธผลจะแปรผนกบการฝกประสบการณเฉพาะอยางหลายๆครง เพอสรางพฤตกรรมของผเรยนทถกตองในการฝกทกษะรวมทงพฤตกรรมทตองการใหเปลยนแปลงหรอพฒนาขน เพอใหเรยนรทกษะทจำาเปนในการหางานทำา

7. การฝกอาชพทมประสทธผลไดตองขนอยกบครผสอน ซงจะตองมประสบการณวชาชพสง ในการประยกตความรและทกษะในการปฏบตงาน

8. ในแตละอาชพ ครผสอนจะตองมความสามารถในการผลตชางทมมาตรฐานขนตำาไดในระดบหนงและรกษามาตรฐานของการผลตไว ถาการอาชวศกษาไมสามารถจดไดถงขนนแลวกจะไมมประสทธผล

9. การจดการอาชวศกษาตองตระหนกถงสภาพความเปนจรงในปจจบนและตองฝกทกษะบคคลเพอสนองความตองการของตลาดแรงงานนน

10. การสรางนสยของผเรยนในการปฏบตงานจะไดผลกตอเมอผเรยนไดฝกทกษะงานจรงในโรงงาน ไมใชฝกแตแบบฝกหด หรอฝกแบบลองผดลองถกในสถานศกษาเทานน

11. แหลงขอมลของเนอหาสาระทเชอถอไดของการฝกอบรมทกษะเฉพาะในแตละอาชพจะมาจากแหลงเดยวกนเทานน คอจากประสบการณของผชำานาญงานของอาชพนน

12. ในแตละอาชพจะมเนอหาวชาอยจำานวนหนง ซงเปนวชาปฏบตของอาชพนนโดยเฉพาะ และไมมคณคาในทางปฏบตสำาหรบอาชพอน

13. การอาชวศกษาจะมประสทธภาพกตอเมอใหบรการ หรอตอบสนองตอความตองการของบคคลหรอกลมบคคล โดยวธการทกลมบคคลนนไดรบประโยชนมากทสด

14. การอาชวศกษาทมประสทธภาพจะแปรผนกบวธการสอนและความสมพนธกบผเรยน โดยพจารณาคณลกษณะพเศษของกลมผเรยน

15. การบรหารอาชวศกษาจะมประสทธภาพ กตอเมอมการจดการศกษาในลกษณะทยดหยนได แทนทจะใชมาตรฐานทตายตวเกนไป

16. ในขณะทรฐพยายามลดคาใชจายตอหวในการฝกอบรม แตกตองใชงบประมาณขนตำาจำานวนหนงทพอเพยงในการจดการอาชวศกษาใหม

113

ประสทธผลได ดงนน ถารฐไมสามารถสนบสนนงบประมาณขนตำาในการฝกได กไมควรใหมการจดการเรยนการสอนดานอาชวศกษา

กฤษมนต (2536 อางถงใน บรรเลง ศรนล และคณะ, 2548) ไดระบวา จากการศกษาความคดทสามารถใชเปนหลกในการจดการอาชวศกษาจากผเรยน คร ผบรหาร นกวจยการศกษา ผปกครองนายจาง ขาราชการในหนวยงานทเกยวของ สามารถกำาหนดขนของการอาชวศกษา-เปนรปธรรมหลกได 9 ระดบ ดงน

ระดบ 1 อาชวศกษาเนนการกระทำาททำาใหเกดทกษะสอดคลองกบธรรมชาตโดยไมคำานงถงทกษะทจะใชประกอบอาชพเพอการมชวตในสงคม ในระดบนจะมงเฉพาะอาชพใดอาชพหนง ทกษะทฝกจะเปนแบบรวมๆ

ระดบ 2 อาชวศกษาเปนการกระทำาททำาใหเกดทกษะ และมการพฒนาการดานความรและเจตคตทดตอการทำางาน จะเปนงานหนงหรอหลายๆงานกไดการเรยนจะเปนการวเคราะหภารกจของงานแตละประเภท ในระดบนจะเรมเสนอรปแบบของงานใหปรากฏ ซงในระดบนผเรยนสามารถทจะเลอกอาชพของตนไดเมอเรยนจบ

ระดบ 3 อาชวศกษาเปนการกระทำาททำาใหเกดทกษะความร และเจตคตทจำาเปนกบการทำางานใหประสบผลสำาเรจในงานหนง อาชพหนงหรอมากกวา ในระดบนจะคลายกบระดบท 2 คอ เนนลกษณะงานใหปรากฏเปนทางเลอก แตจะ-เพมเตมทกษะตาง ๆ ทจำาเปนในการฝกทกษะความรและเจตคตเขาไปมากขนการผสมผสานกนของหลกสตรในสถานศกษาตองสอดคลองกบการจดประสบการณทางดานวชาชพใหกบผเรยนดวย

ระดบ 4 อาชวศกษาเนนการศกษาเพอพฒนาทกษะ ความร และเจตคตทจำาเปนในการทำางานในสาขาอาชพหนง และมงมนษยสมพนธในการทำางานรวมกบผอนทงในเวลางานและนอกเวลางาน จดใหมการสงเสรมความเปนผนำา อาชวศกษาในระดบนเปนการศกษาเพอชวตและเพอการยงชพดวย โดยยดประโยชนและความสำาคญของการใชเวลาวาง ความพอใจในชวตครอบครว การไดรวมกจกรรมในสงคม เปนระดบทผเรยนตองแสดงออกถงการใชชวตในสงคม

ระดบ 5 อาชวศกษาเนนการฝกทกษะพฒนาความรและเจตคต ใหถงความสามารถทตองการในการทำางานและการสรางครอบครว รวมคดกจกรรมของสงคม มการเพมเตมเนอหาวชาใหกวางขวางขนในหลายรปแบบเพอใหผเรยนมประสบการณกวางขวางขน

114

ระดบ 6 อาชวศกษาเนนการศกษาดานความสามารถในบคคลเพอใหทนกบสถานการณปจจบนและสงทเกดขนในอนาคต อาชวศกษาในระดบนเปนการศกษาเพอชวต และการทำางานในสภาพสงคมปจจบนและอนาคต ในระดบนการพฒนาจะเรมลดทกษะดานฝมอแตจะเพมกระบวนการตดสนใจ การจดประสบการณการเรยนจะนำาเอาปญหาในสงคมปจจบนดานเศรษฐกจเขามาในการจดกจกรรมตางๆดวย

ระดบ 7 อาชวศกษาเนนความสมพนธทางดานชวตกบสงคม และเทคโนโลยการศกษา เรมเลงเหนความสำาคญของสงคมทหลากหลาย และสภาพสงแวดลอมทมอทธพลตอการทำางาน สงเสรมใหมการตดสนใจเพมขนเพอใหตระหนกถงอทธพลตางๆทสงผลตอการตดสนใจ

ระดบ 8 อาชวศกษาเนนสมพนธภาพของบคคลทมตอสงคมและสงแวดลอมในระดบนจะแสดงผลของการตดสนใจทมตองานและอาชพ การจดประสบการณการเรยนรจะมงพฒนาการเปนผนำา ทสามารถสงเสรมบรรยากาศการทำางานและการเรยนร สงเสรมรปแบบของการดำาเนนชวตในสายตาของชาวโลก

ระดบ 9 อาชวศกษาเนนสมพนธภาพของบคคลกบสงแวดลอมทวไป และทางดานการเมองดวย ในระดบนจะสงเสรมผนำาในการกำาหนดนโยบายใหกบชมชนโดยพฒนาจรยธรรมในการทำางานและพฒนานโยบายของชมชน สงเสรมการศกษาและอนๆ กำาหนดแนวทางในอนาคตของสงคม นอกจากน ยงตองใชมนสมองทชาญฉลาดในการดำาเนนงาน การตดสนใจทจะหาวธทเหมาะสม ลดภาระงานทซำาซอน

สำาหรบหลกการของการอาชวศกษาและฝกอบรมในอนาคตนน จากการศกษาวจยของสำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต การประชมสมมนาระดบนานาชาต ทงขององคการยเนสโก องคการแรงงานสากลธนาคารโลก กระทรวงการศกษาของประเทศออสเตรเลย บรตช เคานซล GTZ และ TFIC สรปสาระสำาคญทเปนหลกการของการปฏรปการอาชวศกษาทควรนำามาปรบใหเหมาะกบบรบทประเทศไทย 17 ประการ จดกลมเปน 5 ประเดนหลกดงตอไปน (คณะกรรมการอำานวยการปฏรปการศกษา, 2547 อางถงใน บรรเลง ศรนล และคณะ, 2548)

1. หลกการทวไป จะตองจดทำาหลกสตรการศกษาใหสอดคลองกบเปาหมาย-การพฒนาประเทศ และคำานงถงความตองการของตลาดแรงงาน

115

(Demand Driven) การศกษาระดบมธยมศกษาจะตองคำานงถงความสมดลระหวางสายสามญ-และสายอาชพ (Balance) จะตองใหความสำาคญกบสมรรถนะการทำางาน (Competency) มากกวาประกาศนยบตร การฝกทกษะตองเปนไปเพอเขาสตลาดแรงงานทนท การจดตองยดหยน (Flexibility) สำาหรบผเรยน และเปนระบบเปด (Open Entry) เพอการเรยนรตลอดชวต

2. การบรหาร ใหมความเปนเอกภาพ (Unity) ในเชงนโยบาย และหลากหลาย (Diversity) ในการปฏบต ใหสถาบนการศกษามอสระ (Autonomy)ในการบรหารจดการ แตตองตรวจสอบได (Accountability) และการกำากบการดำาเนนงานควรใหความสำาคญกบผลผลตมากกวาการควบคมตวปอน (Post Audit) ควรเปดกวางใหฝายตาง ๆ เขามามสวนรวมในการจดการอาชวศกษาทงน ตองมการปฏบตทเทาเทยมกน (Level - Playing Field) ระหวางสถานศกษา-ของรฐ และเอกชน รวมถงสถานประกอบการ จะตองสงเสรมความรวมมอระหวางสถานศกษากบสถานประกอบการใหเกดระบบทวภาค ระบบสหกจศกษา และการฝกอบรมในโรงงานและสถานประกอบการมากขน ควรยกเลกกฎเกณฑและระเบยบปฏบตทเปนอปสรรค เพอดงดดใหภาคเอกชนเขารวมจดการดานอาชวศกษา

3. การสงเสรมคณภาพ ควรกำาหนดสมรรถนะหลกของการศกษาในระดบมธยมศกษาทงสายสามญและสายอาชพ และมการพฒนาครกอนประจำาการ และหลงประจำาการ

4. การสงเสรมประสทธภาพ มงเนนความรวมมอทเปนเครอขายการใชทรพยากรรวมกน เพอลดการสญเสยและการซำาซอน ใหมระบบบญชเงนเดอนทหลากหลายเพอสรางขวญและกำาลงใจสำาหรบคร

5. การสงเสรมความเสมอภาค รฐพงจดบรการการศกษาใหทวถง โดยเฉพาะไปยงกลมผเสยเปรยบ โดยกำาหนดรปแบบการจดสรรทรพยากรทชดเจนมประสทธภาพ และคำานงถงสทธประโยชนตางๆทกำาหนดไวทงในรฐธรรมนญและพระราชบญญตการศกษาแหงชาต

3.2 การใหความสำาคญกบการจดการอาชวศกษาไทยของภาครฐ

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกไทย ป พ.ศ. 2550 มเนอหาสาระของรฐธรรมนญไดกลาวถงการจดการศกษาอาชวศกษาไวเพยง 1 ขอ (4 สวน 15

116

หมวด 1 บทเฉพาะกาล 309 มาตรา) คอ ในหมวด 5 แนวนโยบายพนฐานแหงรฐ สวนท 4 แนวนโยบายดานศาสนา สงคม การสาธารณะสข การศกษา และวฒนธรรม มาตราท 80 รฐตองดำาเนนการตามแนวนโยบายดานสงคม การสาธารณสข การศกษา และวฒนธรรม ในขอ (3) พฒนาคณภาพและมาตรฐานการจดการศกษาในทกระดบและทกรปแบบใหสอดคลองกบความเปลยนแปลงทางเศรษฐกจและสงคม จดใหมแผนการศกษาแหงชาต กฎหมายเพอพฒนาการศกษาชองชาต จดใหมการพฒนาคณภาพครและบคลากรทางการศกษาใหกาวหนาทนการเปลยนแปลงของสงคมโลก รวมทงปลกฝงใหผเรยนมจตสำานกของความเปนไทย มระเบยบวนย คำานงถงประโยชนสวนรวม และยดมนในการปกครองระบบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

นอกจากนนจาก (ราง) แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 พ.ศ. 2555-2559 (4 สวน 9 บท) ไดกลาวถงไวใน สวนท 1 สรปสาระสำาคญ (ราง) แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555-2559) ในขอ 3 ประเดนการพฒนาประเทศในระยะตอไป ซงกลาววาภายใตสถานการณการเปลยนแปลงทจะสงผลกระทบตอการพฒนาประเทศในชวงของแผนพฒนาฯฉบบท 11 พรอมทงการวเคราะหจดออนและขอจำากดทเปนจดเสยงของประเทศ รวมทงภมคมกนทจะตองเรงเสรมสรางใหเขมแขงมากขนในสงคมไทย ไดนำามาสการกำาหนดประเดนการพฒนาสำาคญซงมความเกยวเนองกบการจดการอาชวศกษา เพอเปนกรอบการจดยทธศาสตรการพฒนาในชวงของแผนพฒนาฯ ฉบบท 11 คอ การเตรยมความพรอมของไทยสประชาคมอาเซยน โดยใหความสำาคญในการสรางความตระหนกในความสำาคญของประชาคมอาเซยน (ASEAN committee 2558) และผลกระทบทจะเกดขน พฒนาขดความสามารถของผประกอบการใหสามารถแขงขนไดและใชประโยชนจากประชาคมอาเซยน พฒนาทกษะแรงงานใหมความสามารถเปนทยอมรบของตลาดแรงงานอาเซยน รวมทงการปรบกฎ ระเบยบ และการจดการเชงสถาบนใหสอดรบกบกตกาของอาเซยน จากประเดนดงกลาวโยงไปถงการจดการอาชวศกษาตรงทแรงงานสวนใหญในประเทศ และทออกไปทำางานยงตางประเทศ เปนแรงงานทใชทกษะฝมอแรงงาน มากวาแรงงานทใชทกษะทางดานวชาการ และในตางประเทศตองยอมรบวาเขาใหการยอมรบแรงงานใชทกษะฝมอแรงงานมากวาแรงงานทใชทกษะทางดานวชาการ ซงตรงกบวตถประสงคของการจดการศกษาอาชวศกษา คอ ผลตแรงงานทมทกษะฝมอแรงงานใหตรงกบความตองการแรงงานของ

117

ตลาดโลก ดงนนแผนพฒนาฯ ฉบบท 11 จงมงเนนแรงงานสายอาชวศกษา มากกวาสายสามญ

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต (ฉบบท 3) พ.ศ. 2553 (9 หมวด 1 บทเฉพาะกาล 78 มาตรา) กลาวถงไวในหมวดท 3 ระบบการศกษา มาตราท 20 การจดการอาชวศกษา การฝกอบรมวชาชพ ใหจดในสถานศกษาของรฐ สถานศกษาของเอกชน สถานประกอบการ หรอโดยความรวมมอระหวางสถานศกษากบสถานประกอบการ ทงนใหเปนไปตามกฎหมายวาดวยการอาชวศกษาและกฎหมายทเกยวของ

สำานกงานเลขาธการสภาการศกษา (2552)โดยคณะอนกรรมการสภาการศกษาเฉพาะกจฯไดทำาการศกษา สงเคราะหเอกสารรายงานทเกยวของ ผลการปฏรปการศกษา 9 ปทผานมา ทศทางการพฒนาการศกษาในอนาคต และจดประชมรบฟงความคดเหนจากประชาชนใน 4 ภมภาคและกรงเทพมหานคร แลวจดทำาเปนขอเสนอการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง (พ.ศ. 2552-2561) เสนอตอทประชมสภาการศกษาในคราวประชมเมอวนท 4 มถนายน 2552 ซงมมตเหนชอบและใหนำาเสนอตอคณะรฐมนตรพจารณาตอไป คณะรฐมนตรในคราวประชมเมอวนท 18 สงหาคม 2552 มมตเหนชอบ ขอเสนอ“การปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง (พ.ศ.2552-2561)” ตามทกระทรวงศกษาธการเสนอและใหดำาเนนการตอไปได และเหนชอบหลกการรางระเบยบสำานกนายกรฐมนตรวาดวยการขบเคลอนการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง พ.ศ.2552 ตามทกระทรวงศกษาธการเสนอ และใหสงคณะกรรมการตรวจสอบรางอนบญญตเสนอคณะรฐมนตรตรวจพจารณา แลวดำาเนนการตอไปได โดยในขอเสนอกลาวถงการจดการอาชวศกษาในสวนของเปาหมายยทธศาสตรและตวบงช ไวเพยง 2 ขอจากเปาหมายยทธศาสตรทงหมด ดงนคอ

1. คนไทยและการศกษาไทยมคณภาพและไดมาตรฐานระดบสากล สวนตวบงชและคาเปาหมายม 2 ขอคอ 1) สดสวนผเรยนมธยมศกษาตอนปลายประเภทอาชวศกษาตอสามญศกษาเปน 60:40 2) ผสำาเรจอาชวศกษาและอดมศกษามคณภาพระดบสากลและเปนไปตามกรอบมาตรฐานคณวฒ

2. คนไทยคดเปน ทำาเปน แกปญหาได มทกษะในการคดและปฏบต มความสามารถในการแกปญหา มความคดรเรมสรางสรรค มความสามารถในการสอสาร มตวบงชและคาเปาหมายม 1 ขอคอ 1) ผสำาเรจการ

118

อาชวศกษาและอดมศกษา มสมรรถนะเปนทพงพอใจของผใช และมงานทำาภายใน 1 ป รวมทงประกอบอาชพอสระเพมขน

นอกจากนในพระราชบญญตการอาชวศกษา พ.ศ. 2551 มมาตราทเกยวของโดยตรงกบการจดการการอาชวศกษาเพยง 5 มาตรา (จากทงหมด 6 หมวด 1 บทเฉพาะการ 63 มาตรา) ดวยกนดงน 1) มาตราท 2 พระราชบญญตนใหใชบงคบตงแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป 2) มาตราท 3 พระราชบญญตนไมใชบงคบกบการจดการการอาชวศกษาและการฝกอบรมวชาอาชพซงดำาเนนการโดยหนวยงานของรฐตามกฎหมายอน 3) มาตราท 4 ในพระราชบญญตน การอาชวศกษา หมายความวา กระบวนการศกษาเพอผลต“ ”และพฒนากำาลงคนในดานวชาชพระดบฝมอ ระดบเทคนค และระดบเทคโนโลย 4) มาตราท 6 การจดการอาชวศกษาและการฝกอบรมวชาชพตองเปนการจดการศกษาในดานวชาชพทสอดคลองกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตและแผนการศกษาแหงชาต เพอผลตและพฒนากำาลงคนในดานวชาชพระดบฝมอ ระดบแรงงาน โดยนำาความรในทางทฤษฎอนเปนสากลและภมปญญาไทยมาพฒนาผรบการศกษาใหมความรความสามารถในทางปฏบตและมสมรรถนะจนสามารถนำาไปประกอบอาชพในลกษณะผปฏบตหรอผประกอบอาชพโดยอสระ 5) มาตราท 9 การจดการอาชวศกษาและการฝกอบรมวชาชพตามมาตราท 6, 7, 8 ใหจดตามหลกสตรทคณะกรรมการการอาชวศกษากำาหนด คอ ประกาศนยบตรวชาชพ, ประกาศนยบตรวชาชพชนสง, ปรญญาตรสายเทคโนโลยหรอสายปฏบตการคณะกรรมการการอาชวศกษาอาจกำาหนดหลกสตรทจดขนเพอความร หรอทกษะในการประกอบอาชพหรอการศกษาตอ ซงจดขนเปนโครงการหรอสำาหรบกลมเปาหมายเฉพาะได

สำาหรบใน (ราง) แผนยทธศาสตรการพฒนาอาชวศกษา (พ.ศ. 2552-2561) ซงประกอบไปดวย วสยทศน 1 ขอ, เปาหมาย 9 ขอ และ ยทธศาสตร 7 ขอ มสวนทเกยวของโดยตรง ดงน ในสวนวสยทศนวา ผลตและ“พฒนากำาลงคนอาชวศกษาทมคณภาพไดมาตรฐานระดบสากล และในขอ ” 5 ในสวนของเปาหมายกลาวไววา เพมสดสวนผเรยนอาชวศกษาตอสามญเปน “60:40” และสดทายไดกลาวถงใน ยทธศาสตรขอท 1 (การปฏรประบบการเรยนรใหสอดคลองกบความตองการแรงงานและเชอมตอการเรยนรตลอดชวต) ในมาตรการท 6 “เพมสดสวนผเรยนอาชวศกษา โดยสงเสรมภาพลกษณการ

119

อาชวศกษาใหบรการสงคมใหเกดคานยมในการเรยนอาชวศกษาตอสามญ 60:40”

มตชนออนไลน (2554) ในพาดหวขาวเรอง อาชวะรง อนาคต“แรงงานจากการศกษาสายอาชพ ” มใจความทไดกลาวถงการจดการอาชวศกษา ดงน เวยดนาม“ -ฟลปปนส ยดครองตลาดแรงงานระดบกลาง หากไทยไมผลต”คนคณภาพปอนตลาด สำานกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา (สอศ.) เลงยทธศาสตร 5 ดานปฏรปการศกษา รบมอการเปลยนแปลง ขณะท สำานกงานสงเสรมสงคมแหงการเรยนรและคณภาพเยาวชน (สสค.) เตรยมความพรอมรบมอประชาคมอาเซยน หนนอาชวศกษาพฒนานวตกรรมการสอน

สมพงษ จตระดบ และ สรรกษ รชชศานต (2554) กลาววา การศกษาสายอาชพจะกลายเปนยทธศาสตรของการพฒนาชาต เยาวชนไทยทเขาสสายอาชพจะเปนแรงงานไมเพยงในประเทศเทานน แตยงมโอกาสในตลาดแรงงานของประชาคมเศรษฐกจอาเซยน เนองจากไทยและประเทศสมาชกอาเซยนทง 10 ประเทศ จะรวมกนเปดใหมการเคลอนยายเสรแกทรพยากรทางเศรษฐกจทง 5 สาขา ไดแก สนคา บรการ การลงทน แรงงานมฝมอ และเงนทน และมแนวโนมเปนไปไดสงทประเทศเพอนบานอยาง เวยดนาม และ ฟลปปนส จะเขามาศกษาตอในสายอาชวศกษาในไทย และจะเขามาอยในตลาดแรงงานบานเรา หากไมเตรยมตวใหพรอมประเทศเพอนบานกจะมายดครองสดสวนของตลาดแรงงานในกลมน ทผานมาเราสญเปลาดานอดมศกษามามาก เรยนจบปรญญาตรแตไมมงานทำา ตองเอาวฒอาชวะไปสมคร ซงแตละปมคนจบปรญญาตรจำานวน 400,000 คน ในจำานวนนมงานทำาเพยง 100,000 คน แตมคนตกงานถง 150,000 คน ขณะทคนจบอาชวศกษา ไดงานทำา 90-100% และตอไปอาจจำาเปนตองเปดหลกสตรวชาชพในโรงเรยนมธยมมากขน แบบสหศกษา และในการปฏรปการศกษารอบสองเพอพรอมรบกบสถานการณการเคลอนยายอาชวะ ตองทำาใน 5 เรอง คอ 1) การผลตกำาลงคนอาชวะใหสอดคลองกบความตองการของตลาด 2) การพฒนาศกยภาพครทงครในสถานศกษา ครในสถานประกอบการ และครภมปญญาผเชยวชาญในทองถน 3) การพฒนาคณภาพของสถานศกษาและแหลงเรยนรใหม โดยเทยบเคยงมาตรฐานกบหลกสตรสากล เพมการเรยนการสอนแบบทวภาค และเพม ป.ตรสายปฏบตการ 4) การพฒนาคณภาพการบรหารจดการใหมใหสอดคลองกบภาคการเกษตร อตสาหกรรมและภาคการบรการ 5) กำาลงแรงงงานตองมสมรรถนะตามาตรฐานวชาชพ

120

ภาพท 45 การเสวนาในหวขอ ทศทางพฒนาเดกพนธอารรองรบ“ตลาดอาเซยน 58” ในงานแถลงขาว

ประกาศสนบสนนโครงการสงเสรมนวตกรรมสรางสรรคการเรยนรระดบอาชวศกษาครงท 1/2554 ของสำานกงานสงเสรมสงคมแหงการเรยนรและคณภาพเยาวชน รวมกบ สกอ. (8 มถนายน พ.ศ.2554, โรงแรมรามาการเดนท)

3.3 สภาพปญหาและการผลตกำาลงคนดานอาชวศกษาและเทคโนโลยในประเทศไทย

บรรเลง ศรนล และคณะ (2548) กลาวไวใน รายงานการวจยเสนทางการศกษาดานอาชวศกษาและเทคโนโลย วา จากสภาพและปญหาการผลตกำาลงคนดานอาชวศกษาและเทคโนโลยของหนวยงานตางๆไดแก สำานกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล สถาบนเทคโนโลยปทมวน สถานศกษาอาชวศกษาเอกชนสถาบนอดมศกษาเฉพาะทางบางแหง และผลการศกษาขององคกรตางๆ ไดแกคณะกรรมการอำานวยการปฏรปการศกษา สำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต และสำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตสามารถสรปปญหาการผลตกำาลงคนดานอาชวศกษาและเทคโนโลยของประเทศไทยไดดงน

1. ความพรอมในการสนบสนนดานกฎหมายยงมขอจำากด บางสถานศกษากฎหมายอยในระหวางกระบวนการทางนตบญญตซงใชเวลานาน บางสถานศกษาโดยเฉพาะสถานศกษาเฉพาะทางไมมกฎหมายรองรบเปนการเฉพาะ

2. ทศทางและเปาหมายการพฒนากำาลงคนโดยรวมไมชดเจน ทงนเนองมาจากขาดความพรอมในการสนบสนนดานกฎหมาย

121

3. มการขยายสถานศกษาเรวเกนไป ทำาใหไมไดรบการสนบสนนดานงบประมาณจากรฐ หรองบประมาณทไดรบนอยเกนไป ทำาใหเปนปญหาในการบรหาร

4. คร อาจารย บางสาขามจำานวนนอย แตบางสาขามจำานวนมากเกน ทำาใหสดสวน คร อาจารย ตอนกศกษาหลากหลายแตกตางกนไปในแตละสาขา

5. คณภาพครไมสอดคลองกบภารกจทตองการผมความร ทกษะ และประสบการณในสาขาวชาชพของตน

6. อตราการเขา-ออกของ คร อาจารย คอนขางสง โดยเฉพาะสถานศกษาเอกชน

7. การพฒนา คร อาจารย ยงขาดการสนบสนนอยางจรงจงและตอเนอง

8. อตรากำาลงบคลากรสายสนบสนนการสอนขาดแคลน9. ไมสามารถเปดหลกสตรใหมทเปนความตองการไดอยางทน

ทวงทเพราะขาดความคลองตว10. ผเรยนสวนหนงมพนฐานความรตำา โดยเฉพาะสถานศกษา

เอกชน11. ผสมครเขาศกษาตอมแนวโนมลดลง12. เครองมอเครองจกร และอปกรณการฝกเกา ลาสมย เสอม

สภาพไมทนกบการพฒนาทางเทคโนโลย และมจำานวนนอยไมเพยงพอ13. อปกรณสอการเรยนการสอน ยงขาดแคลน สวนทมอยบางม

สภาพเกาลาสมย และเสอมสภาพ14. บางสถานศกษามงบประมาณวสดฝกตำา สงผลตอการเรยน

และฝกทกษะ15. ความรวมมอกบสถานประกอบการในการจดการเรยนการสอน

ยงมจำากด16. การระดมทรพยากรจากหนวยงานตาง ๆ ทงรฐ และเอกชนไม

จรงจงและตอเนอง17. ไมมการใชประโยชนจากเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

เพอกระจายโอกาสทางการศกษาและฝกอบรมใหกวางขวาง และไดคณภาพมาตรฐาน

122

18. ผจบอาชวศกษามความรและทกษะรวมทงคณลกษณะทจำาเปนตอการปฏบตงานคอนขางตำา ไมตรงตามความตองการของตลาดแรงงาน

19. อตราผจบอาชวศกษาทออกไปทำางานยงตำา ทำาใหขาดแคลนแรงงานทมคณภาพ

20. เนนวฒบตรมากกวาทจะคำานงถงสมรรถนะในการปฏบตงานจรง

21. ผลการวจยดานการสนบสนนการพฒนาระบบการอาชวศกษายงมนอย

22. สถานศกษาบางสวนยงไมตระหนกในดานการประกนคณภาพการศกษาไมมการดำาเนนงานอยางตอเนองใหบรรลผล

23. การใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอการจดทำา และการใชขอมลเพอการบรหาร การเรยนการสอน และกจกรรมนกศกษายงมในวงจำากดเพยงเลกนอยเทานน

24. ไมมระบบรองรบการกำาหนดมาตรฐานของชาตเกยวกบอาชพและวชาชพ ทจะเปนกรอบการพฒนาสมรรถนะของคนไทยและการเทยบโอน เพอเขาสมาตรฐานชาต และมาตรฐานสากล

นอกจากนขอมลจาก สมศ. (2553) ไดเขยนไวในรายงานสรปผลการประเมนคณภาพภายนอกรอบสอง (พ.ศ.2549-2553) มขอมลทนาสนใจ ดงน

จากผลการประเมนคณภาพภายนอกรอบทสองดานการอาชวศกษา ซงแบงระดบคะแนนออกเปน 5 ระดบ คอ ดมาก ด พอใช ควรปรบปรง ตองปรบปรง พบวา สำาหรบคะแนนในระดบ ดมาก สถานศกษาของรฐมจำานวนมากกวาโรงเรยนเอกชนเกอบ 1 เทาตว (20.25%, 12.37% ตามลำาดบ)

ในระดบ ด พบวา สถานศกษาดานการอาชวศกษาวทยาลยของรฐมจำานวนมากกวาโรงเรยนเอกชนเลกนอย (77.78%, 69.61% ตามลำาดบ)

สวนระดบ พอใช ควรปรบปรง และ ตองปรบปรง ในสถานศกษาของรฐพบวาไมมสถานศกษาทได ระดบ ควรปรบปรง และ ตองปรบปรง เลยโดยมเพยงระดบ พอใช 1.79% แตโรงเรยนเอกชนกลบมทง 3 ระดบ คอ ระดบ พอใช ควรปรบปรง และ ตองปรบปรง (11.56%, 3.23%, 3.23% ตามลำาดบ)

123

20.25%

77.78%

1.79%

ผลการประเมนคณภาพภายนอกรอบสอง ดานอาชวศกษา สถานศกษาของรฐ

ดมาก (4.51-5.00) ด (3.51-4.5)

พอใช (2.51-3.5)

12.37%

69.61%

11.56%

3.23% 3.23%

ผลการประเมนคณภาพภายนอกรอบสอง ดานอาชวศกษา โรงเรยนเอกชน

ดมาก (4.51-5.00) ด (3.51-4.50)

พอใช (2.51-3.50) ควรปรบปรง (2.01-

2.50) ตองปรบปรง (1.00-

2.00)

หมายเหต; จำานวนสถานศกษาของรฐและโรงเรยนเอกชนทงหมดในประเทศไทย คอ 405 แหง และ 372 แหง ตามลำาดบ

ภาพท 46 ผลการประเมนคณภาพภายนอกรอบสอง ดานการอาชวศกษา จำาแนกตามประเภทสถานศกษา และระดบคณภาพ

124

ดงนนจงสรปไดวา โรงเรยนเอกชนยงมความหลากหลายของระดบคณภาพคอนขางมาก และมระดบคณภาพทอยในระดบตงแตระดบ ด ลงมามจำานวนทมนยสำาคญ (18.02%) ซงขอมลดงกลาวจงสามารถสรปไดวาคณภาพของโรงเรยนเอกชนในภาพรวมดอยกวาสถานศกษาของรฐ (ภาพท 39) นน ดงนนจงมความจำาเปนอยางยงทจะตองเรงพฒนาโรงเรยนเอกชน เพอใหคณภาพของทกโรงเรยนไมมความแตกตางกนมาก และตองอยในระดบ ด ขนไป และทสำาคญวทยาลยเทคโนโลยพงษภญโญซงเปนวทยาลยเปาหมายของการวจยในครงนอยในกลมระดบคณภาพ ระดบ พอใช (1.79%) ซงถอวาเปนกลมทมจำานวนนอยมากเมอเทยบกบโรงเรยนเอกชนทงประเทศ

3.4 กรณศกษาเสนทางการอาชวศกษาและเทคโนโลยของประเทศตางๆ

บรรเลง ศรนล และคณะ (2548) กลาววา ประเทศตางๆ ในโลกลวนมระบบการศกษาเปนของตนเอง เมอวเคราะหในรายละเอยดจะพบวาการอาชวศกษาและเทคโนโลย เปนสวนหนงในระบบการศกษาของประเทศนนๆ เพอใหเหนภาพกวางของเสนทางการอาชวศกษาและเทคโนโลยของประเทศตางๆ ในแตละภมภาคของโลก ในทนจะไดกลาวถงการจดการศกษาของประเทศตางๆ 7 ประเทศ ไดแก ประเทศออสเตรเลย สหพนธสาธารณรฐเยอรมน สหราชอาณาจกร สหรฐอเมรกา ญปน สาธารณรฐเกาหล และสาธารณรฐสงคโปร ดงน

3.4.1 ประเทศออสเตรเลยการเรยนอาชวศกษาและการศกษาตอเนองในออสเตรเลย สวน

ใหญดำาเนนการในวทยาลยเทคนคและการศกษาตอเนองทเรยกวา “Technical and Further Education: TAFE” ซงเปนสถาบนการศกษาของรฐจำานวนกวา 200 แหง กระจายอยทวทกภมภาคของประเทศ เปนหนวยงานการศกษาและวชาชพทใหญทสด การอาชวศกษาทงหมดไมวาจะเปนชางอตสาหกรรม พาณชยกรรม ศลปกรรม คหกรรม เกษตรกรรม วทยาศาสตรและความรทวไป จะเปดสอนในวทยาลยเทคนคและการศกษาตอเนอง (TAFE) หลกสตรทเปดสอนมดงน

1. ประกาศนยบตรวชาชพ (Certificate) เปนหลกสตรระยะสนโดยทวไปประมาณ 6 เดอน ถง 1 ป เปนหลกสตรวชาชพพนฐาน เนนความรทกษะในระดบปฏบตงาน

125

2. ประกาศนยบตรวชาชพชนสง (Advanced Certificate) ระยะเวลาหลกสตรประมาณ 1 ป แลวแตสาขาวชาและคณสมบตของผเรยน เนนความรวชาเทคนค

3. อนปรญญา (Diploma) ระยะเวลาหลกสตรประมาณ 2 ป เปนหลกสตรครอบคลมทงระดบปฏบตการและวางแผน เหมาะสำาหรบผทตองการกาวหนาไปสตำาแหนงหวหนางาน

4. อนปรญญาชนสง (Advanced Diploma) ระยะเวลาหลกสตรประมาณ 2-3 ป ซงเปนหลกสตรชนสงสดทเปดสอนใน TAFE

เนองจากวทยาลยเทคนคและการศกษาตอเนอง (TAFE) เปนสถาบนทผลตบคลากรระดบปฏบตการและระดบฝมอใหกบหนวยงาน ทงภาครฐ และเอกชนในสาขาตางๆ จงนบวาเปนสถาบนทมความสำาคญมากทสดในการผลตบคลากรทมความรความสามารถทางวชาชพ สนองความตองการตลาดแรงงานดงนนในการเรยนการสอน จงเนนภาคปฏบตมากกวาภาคทฤษฎ

ผทจบหลกสตรอนปรญญา และอนปรญญาชนสงทตองการศกษาตอในระดบมหาวทยาลย สามารถโอนหนวยกตไปศกษาตอได ขนอยกบขอตกลงของ TAFE และมหาวทยาลยแตละแหงทไดทำาความตกลงกนไว

นอกเหนอจากน วทยาลยเทคนคและการศกษาตอเนอง (TAFE) ยงสามารถจดหลกสตรระยะสนตามความตองการของหนวยงาน รวมทงจดการศกษาใหกบผใหญในหลกสตรสามญแบบเรงรดทเรยกวา Matriculation ซงเปนหลกสตร 1 ป จดสำาหรบผใหญทมอายเกน 18 ปขนไปทยงไมจบระดบมธยมศกษาตอนปลาย และตองการสอบใหไดวฒดงกลาว เพอเรยนตอระดบอดมศกษา

เนองจากการจดการศกษาอยในความรบผดชอบของกระทรวงการมงานทำา การศกษา การฝกอบรม และกจการเยาวชน (DEETYA) การอาชวศกษาและการฝกอบรมมกองอาชวศกษา เปนหนวยงานทรบผดชอบ โดยมภารกจสำาคญ 2 ดาน คอการพฒนากำาลงแรงงานใหมทกษะและความชำานาญงานสง ตรงกบความตองการของภาคอตสาหกรรม อกดานหนง คอ การพฒนาระบบการศกษาและการฝกอบรมในระดบชาต ภายใตการกำากบดแลขององคกรอสระทมชอวา สำานกงานการฝกอบรมแหงชาตออสเตรเลย หรอ “ ” “ANTA” (Australian National Training Authority) ซงเปนองคกรประสานงาน

126

นโยบายดานการศกษาและการฝกอบรมระหวางรฐใหมเอกภาพ สำานกงานการฝกอบรมแหงชาตออสเตรเลย (ANTA) ทำาหนาทดงน

1. จดทำาและพฒนายทธศาสตรแหงชาต2. พฒนา บรการ สงเสรมโครงสรางการฝกอบรมแหงชาต3. ใหขอเสนอแนะงบประมาณ การเงน และการวางแผน4. นำาเสนอขอมลสถตททนสมย และจดทำารายงานประจำาป5. ทบทวนนโยบาย ประสานงานแนวคดเชงสรางสรรค วจย

และประเมนผล6. บรหารโครงการระดบชาตการจดการศกษาทมลกษณะโดดเดน ฉกแนวไปจากวธการตาม

ปกตอกประการหนง คอ การเรยนแบบเปด (Open Learning Australia : OLA) เปนการจดการศกษาระดบหลงมธยมศกษาใหแกชาวออสเตรเลยทกคนอยางแทจรงทพฒนามาจากการศกษาทางไกล (Distance Education) เพอเปดโอกาสทางการศกษาใหกบประชาชนทกคน ตามเวลา สถานท และวธการทตองการ โดยมคาใชจายตำา มความยดหยนไดมาก และมการใชนวตกรรมตาง ๆ มากขน ซงเปนการจดการศกษาทดำาเนนการรวมกนในลกษณะเหมอนหนสวนของสถาบนการศกษาตางๆ โดยเฉพาะวทยาลยเทคนคและการศกษาตอเนอง (TAFE) และดำาเนนการในลกษณะนายหนาสำาหรบการจดและขยายโปรแกรมการศกษา การฝกอบรมทหลากหลายใหกบรฐและตลาดแรงงาน ซงผเรยนสามารถเรยนรตามปกตหรอเรยนแบบทางไกล หรอวธการทยดหยนได โดยอาศยนวตกรรมทางการศกษา ผเรยนสามารถเรยน ณ ทใดกไดตามความสมครใจและเหมาะสมกบสภาพแตละบคคล

สรปการอาชวศกษาและการศกษาตอเนองในออสเตรเลยสวนใหญดำาเนนการโดย วทยาลยเทคนคและการศกษาตอเนอง (TAFE) ซงเปนสถาบนการศกษาของรฐ จำานวนกวา 200 แหง กระจายอยทวทกรฐและทกภมภาคของประเทศ หลกสตรทเปดสอน ไดแก ประกาศนยบตรวชาชพ ประกาศนยบตรวชาชพชนสง อนปรญญา และอนปรญญาชนสงซงเปนชนสงสด ผทจบหลกสตรอนปรญญาและอนปรญญาชนสงทตองการศกษาตอในระดบมหาวทยาลยสามารถโอนหนวยกตไปศกษาตอได ขนอยกบขอตกลงของวทยาลยเทคนคและการศกษาตอเนอง (TAFE) และมหาวทยาลยแตละแหงตามทไดตกลงกนไว

127

ภาพท 47 แผนภมระบบการศกษาของประเทศออสเตรเลย

3.4.2 ประเทศสหพนธสาธารณรฐเยอรมน สำาหรบระดบอาชวศกษาของประเทศสหพนธสาธารณรฐ

เยอรมนนน เมอเรยนจบชนมธยมศกษาตอนตนแลว ถาเปนโรงเรยนมธยมศกษาสายทวไป นกเรยนประมาณสามในสจะเขารบการฝกอาชพในระบบทวภาค (Dual System) ซงเปนการฝกอาชพทนยมกนมากในหมเยาวชน การฝกอาชพในระบบนเยาวชนตองไปสมครเปนชางฝกหด (Trainee) ในสถานประกอบการ ซงอาจเปนสถานประกอบการขนาดใหญ หรอขนาดเลกทเปดรบสมครชางฝกหด เมอมการทำาสญญากนระหวางผปกครองและสถานประกอบการแลว การฝกจงจะเรมขนโดยฝกปฏบตในสถานประกอบการนน ๆ เปนหลก ประมาณ 3-4 วนตอสปดาหสวนเวลาทเหลออก 1-2 วน สถานประกอบการจะสงชางฝกหดนนไปเรยนทฤษฎ

128

ในโรงเรยนอาชวศกษาทอยใกล การฝกอาชพลกษณะนกระทำาโดยมกฎหมายรองรบ เฉพาะการฝกปฏบตในสถานประกอบการจะเปนไปตามกฎหมายของรฐบาลสหพนธ (รฐบาลกลาง) ซงทกรฐตองปฏบตตาม สวนการเรยนทฤษฏในโรงเรยนอาชวศกษาเปนไปตามกฎหมายการศกษาของแตละรฐ ซงอาจแตกตางกนบางในรายละเอยด การฝกอาชพระบบทวภาคใชเวลาประมาณ 2-3 ป ขนอยกบแตละสาขา ดงนนผจบการศกษาจงมอายมากกวา 18 ป ซงพนการศกษาภาคบงคบ และสามารถทำางานประกอบอาชพในสถานประกอบการไดตามปกต

ผทจบจากมธยมศกษาสายกลาง สวนใหญจะเขาศกษาตอในวทยาลยอาชวศกษา ซงอาจเปนแบบเรยนเตมเวลาในโรงเรยน (Full Time Vocational Schools) หรอเรยนในโรงเรยนอาชวศกษาชนสง (Upper Secondary Vocational Schools) หรอทภาษาเยอรมนเรยกวา “Fachoberschule” (FO) เพอออกไปประกอบอาชพ หรอสวนหนงอาจศกษาตอในระดบอดมศกษาตอไป อยางไรกตามเยาวชนสวนหนงทจบจากมธยมศกษาสายกลาง อาจกลบเขารบการฝกอาชพระบบทวภาคกได ผทจบจากมธยมศกษาตอนตนสายสามญจะเขาเรยนตอในระดบมธยมศกษาตอนปลาย (Upper Secondary Schools) อก 3 ป (เกรด 11-13) นบเปนการเรยนทใชเวลารวม 13 ป กอนทจะจบมธยมศกษาตอนปลายสายสามญ ซงแตกตางจากประเทศอน ๆ ทวไป ทใชเวลา 12 ป ผทจบระดบนสวนใหญจะเขาสอบเพอรบประกาศนยบตรทเรยกวา “Abitur” เพอเตรยมตวเขาศกษาในสถาบนอดมศกษา ผทจบระดบมธยมศกษาตอนปลายสายสามญสวนหนง อาจกลบเขารบการฝกอาชพระบบทวภาคเชนเดยวกบผจบมธยมศกษาตอนตนสายทวไป

สรปอาชวศกษาในประเทศเยอรมนเรมเมอจบการศกษาภาคบงคบแบบเตมเวลาซงกคอระดบมธยมศกษาตอนตน ผทเลอกเรยนสายอาชวศกษาสวนใหญเลอกทจะเรยนในระบบทวภาค แตไมวาจะจบการศกษาระบบทวภาคหรอระบบอนๆ เยาวชนในประเทศเยอรมนหลงจากทจบการศกษาแลว สวนใหญจะเขาทำางานในสาขาอาชพทตนศกษามา แตอกสวนหนงทยงไมตองการทำางาน จะสามารถเขาเรยนตอในหลกสตรทจดไวเปนการเฉพาะเพอเตรยมเยาวชนเหลานนใหมความรทางวชาทฤษฎมากยงขน เพอเตรยมเขาศกษาตอในสถาบนเทคโนโลยชนสงหรอแมแตในมหาวทยาลยทวไป แตจำานวนเยาวชนทมโอกาสเขาศกษาตอจะไมมากนก เมอเปรยบเทยบกบผเรยนสายตรงทพรอมเขาศกษาระดบอดมศกษา

129

ภาพท 48 แผนภมระบบการศกษาของประเทศสหพนธสาธารณรฐเยอรมน

3.4.3 สหราชอาณาจกรสำาหรบระดบอาชวศกษาและการศกษาตอเนองของสหราช

อาณาจกรนน นกเรยนตงแตระดบมธยมศกษาอาย 14 ปขนไป จะไดรบการปพนฐานความรดานเทคโนโลยและโลกของงาน โดยโรงเรยนจดหลกสตรเพอเพมพนทกษะดานวทยาศาสตร เทคโนโลย และภาษาทสอดคลองกบโลกแรงงาน เชน จดโครงการอาชวะและเทคนคศกษา (Technical and Vocational Education Initiative) การสรางประสบการณในการทำางาน (Work Experiences) หรอจดแบบวทยาลยเทคโนโลยในเมอง (City Technology College) การอาชวศกษาเรมดำาเนนการอยางจรงจงและเปนระบบภายหลงจบการศกษาภาคบงคบ สำาหรบผทมอายเกน 16 ปขนไปและไมประสงคจะศกษาตอในระดบมหาวทยาลย แตตองการจะมวฒทางวชาชพ เชน บรหารธรกจ ชาง

130

เทคนคอตสาหกรรม เกษตรกรรมศลปะ การทองเทยว การโรงแรม ฯลฯ สามารถเขาเรยนตอได โดยวทยาลยเหลานจะใชชอตาง ๆ กน เชน วทยาลยการศกษาตอเนอง วทยาลยเทคนควทยาลยศลปะและการออกแบบ และวทยาลยเทคโนโลย เปนตน สถานศกษาเหลานมหลกสตรทเปดสอนตาง ๆ กน เชน

First Certificate / Diploma (FC/FD) ซงเปนการศกษาสำาหรบผทเพงจบการศกษาจากโรงเรยน โดยผาน GCSE เพยงไมกวชา หลกสตรนใชระยะเวลา 1 ป เมอจบแลวสามารถเรยนตอในระดบสงได

National Certificate/Diploma (NC/ND) เปนการศกษาในสายวชาชพทสงขนจาก FC/FD ระยะเวลา 2 ป (โดยหลกสตรในปแรก คอการเรยนระดบ FC/FD ผทจบระดบนจะเทยบเทากบ GCE “A” Level ซงหากไดคะแนนดมากสามารถเรยนระดบปรญญาตรได

Higher National Certificate/Diploma (HNC/HND) เปนระดบสงสด การศกษาระดบนใชเวลาเรยน 2 ป ผทจบการศกษาระดบน หากตองการศกษาตอในระดบปรญญาตรสามารถทำาได โดยใชเวลาอก 2 ป แตผลการเรยนตองอยในระดบด วฒการศกษาของหลกสตรเหลานจะไดรบจาก BTEC (Business and Technician Education Council) สวนในสกอตแลนดไดคณวฒจาก SCOTVEC (Scottish Vocational Education Council)

สรปการอาชวศกษาและฝกอบรมอาชพทเปนรปแบบ จดขนสำาหรบผจบการศกษาภาคบงคบแลว ทมอาย 16 ปขนไป เปนการศกษาวชาชพ (General Vocational Education) หรอการสรางทกษะตามความตองการของสถานประกอบการ แตละระดบมการทดสอบเพอรบคณวฒวชาชพทวไป (General National Vocational Qualifications: GNVQ) สามารถศกษาตอระดบประกาศนยบตรชนสง และปรญญาตร หรอเขาสตลาดแรงงาน ถามประสบการณการทำางาน (Work Related) สามารถทดสอบเพอรบวฒวชาชพ (National Vocational Qualifications: NVQ)

131

ภาพท 49 แผนภมระบบการศกษาของสหราชอาณาจกร

3.4.4 ประเทศสหรฐอเมรกากระทำาหลายๆ รปแบบในชวงชนแตกตางกน ไดแก1. การจดการศกษาดานอาชพในประเทศสหรฐอเมรกา

ดำาเนนการอยางเปนระบบผนวกไวตงแตชนอนบาลถงชนอดมศกษาในสวนทเรยกวา อาชพศกษา “ ” (Career Education) ซงแบงเนอหาไวเปน 4 ขนตอน ไดแก

1.1 ชนตระหนกในอาชพ (Career Awareness) เรมตงแตชนอนบาลถงชนประถมศกษา

1.2 ชนแนะนำาอาชพและการแบงหนาทของแรงงานในสงคม (Career Orientation Systematization) เปนการจดการในระดบประถมศกษาตอนปลายถงมธยมศกษาตอนตน

132

1.3 ชนการสำารวจบทบาทอาชพทสมพนธกบแนวคดของตน (Career Experimentation) เปนการจดการในระดบมธยมศกษาตอนตนถงมธยมศกษาตอนปลาย

1.4 ชนเตรยมตวเขาสอาชพ (Employability) เปนการจดการศกษาในระดบชวงทายของมธยมศกษาตอนปลายตอเนองไปถงระดบอดมศกษา

2. จดไวในระดบมธยมศกษาตอนปลายในแผนการเรยนทเรยกวา "เตรยมเทคนค" (Technical Preparation) ซงนกเรยนสามารถเลอกเรยนได

3. แผนการศกษาอาชพทผสมผสานในลกษณะแนวทางการเรยนรคการทำางาน (School-to-work Transitions)

4. แผนการจดอาชวศกษาในลกษณะสหกจอาชวศกษา (Vocational Cooperative Education) สำาหรบผทจบมธยมศกษาตอนตนไดผานการเตรยมความรทางวชาชพมาระดบหนง แลวเขาเรยนในโปรแกรมนในลกษณะเรยนทฤษฎและฝกปฏบตในสถานประกอบการสลบกน

5. การจดอาชวศกษาในวทยาลยเทคนคหรอในวทยาลยชมชน

สรปการศกษาดานอาชพในสหรฐอเมรกาจะเรมตงแตชนอนบาลถงชนอดมศกษา ในลกษณะทเหมาะสมกบวยและการเรยนการสอนในแตละระดบ สำาหรบชนมธยมศกษาตอนปลายจะมโปรแกรมการเรยนใหเลอกเรยน ทงสายสามญเพอมงสมหาวทยาลย หรอสายประสมประสานกบอาชพ ในลกษณะตางๆ ในระดบมธยมศกษาตอนปลาย และอกระดบหนงคอ อาชวศกษาทจดในระดบหลงชนมธยมศกษา (Post-Secondary Education) ซงจะจดการอาชวศกษาและฝกอาชพในวทยาลยชมชน สถาบนเทคโนโลยเฉพาะทางตางๆ ในระดบอนปรญญา นกศกษาสวนหนงสามารถเทยบโอนหนวยกตไปเรยนระดบมหาวทยาลยได แตตองมขอตกลงกนระหวางวทยาลยนนๆ กบมหาวทยาลยทจะรวมมอในโครงการ

133

ภาพท 50 แผนภมระบบการศกษาของประเทศสหรฐอเมรกา

3.4.5 ประเทศญปนการอาชวศกษาของประเทศญปนเรมในระดบมธยมศกษา

ตอนปลาย โดยมการจดการเรยนการสอนสำาหรบนกเรยนทเลอกเรยนหลกสตรสายอาชพ หรอเรยนในหลกสตรมธยมแบบประสม ซงมการจดสอนสาขาวชาชพตางๆ เชน เกษตรกรรม อตสาหกรรม พาณชยกรรม การประมง คหกรรม การพยาบาล เปนตน โดยมการจดการเรยนการสอนทงในเวลา นอกเวลา และการศกษาทางไกล สวนในระดบหลงมธยมศกษามการจดการศกษาวชาชพในวทยาลยชนตน รบผจบการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลาย ใชเวลาเรยน 2-3 ป และวทยาลยเทคนครบผสำาเรจการศกษาระดบมธยมศกษาตอนตน ใชเวลาเรยน 5 ป สำาหรบการศกษาวชาชพเฉพาะทาง มการจดในวทยาลยฝกอาชพเฉพาะทาง โดยรบผจบการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลายหรอสงกวา นอกจากนนยงมการ

134

จดฝกอบรมวชาชพทงระยะสนและระยะยาวตามความสนใจของผเรยนในโรงเรยนฝกอบรมวชาชพ

ประเทศญปนยงมกระทรวงแรงงานเปนหนวยงานหลกอกแหงหนงทดำาเนนการฝกอบรมวชาชพใหกบแรงงาน โดยม 1) การฝกอบรมขนพนฐาน เปนการใหความรและฝกทกษะทจำาเปนสำาหรบการทำางาน 2) การฝกอบรมเพอเพมทกษะความสามารถในการปฏบตงานสำาหรบการทำางานของชางฝมอทมความสามารถสงขน 3) การฝกอบรมเพอเพมศกยภาพใหสงขน เพอใหมความรและทกษะทจำาเปนสำาหรบการทำางาน และ 4) การฝกอบรมสำาหรบผวางงานหรอผทตองการเปลยนอาชพ การฝกอบรมเหลานจดในศนยการฝกอบรมอาชพ ศนยพฒนาทกษะ และสถานฝกอบรมวชาชพ

ภาคเอกชนหรอสถานประกอบการในประเทศญปนใหความสำาคญกบการจดการศกษาและฝกอบรมสำาหรบพนกงานตงแตแรกเขาจนตลอดการประกอบอาชพ สถานประกอบการขนาดใหญจะมศนยฝกอบรมของตนเอง สวนสถานประกอบการขนาดกลางและขนาดเลกจะอาศยศนยฝกทกษะ และวทยาลยเทคนคเปนแหลงในการฝกอบรมพนกงาน ซงแตละแหงจะมการจดหลกสตรความรวมมอกบสถานประกอบการ การจดการฝกอบรมในสถานประกอบการมทงทเปนการสรางและเพมพนทกษะเฉพาะเพอการปฏบตงาน และการฝกอบรมเพอเปลยนหรอเลอนระดบตำาแหนง เชน การฝกอบรมสำาหรบพนกงานใหมผบรหารระดบตน ผบรหารระดบกลาง และผบรหารระดบสง เปนตน

สรปการอาชวศกษาในประเทศญปนเรมในระดบมธยมศกษาตอนปลายซงอาจเปนวทยาลยเทคนค หรอสถานศกษาเฉพาะทาง บางวทยาลยไดรบอนญาตใหจดการศกษาไดถงระดบปรญญาตร รวมทงมการฝกอบรมวชาชพทงหลกสตรระยะสนและหลกสตรระยะยาว ผจบจากระดบมธยมศกษาตอนปลายอาจเขาเรยนวชาชพในวทยาลยชนตน ซงเปนการศกษาเฉพาะทาง นอกจากน ยงมกระทรวงแรงงานทจดฝกอบรมวชาชพทงหลกสตรเตรยมเขาทำางานและหลกสตรยกระดบฝมอ สถานประกอบการเอกชนยงจดการฝกอบรมวชาชพใหกบพนกงานของตนอกดวย

135

ภาพท 51 แผนภมระบบการศกษาของประเทศญปน

3.4.6 ประเทศสาธารณรฐเกาหลการจดการอาชวศกษาของประเทศสาธารณรฐเกาหลเปนสวน

หนงของระบบการศกษา ทเรมมการจดสอนวชาชพเบองตนเปนวชาเลอกในระดบมธยมศกษาตอนตน และจดสอนเปนการเฉพาะในระดบมธยมศกษาตอนปลาย และระดบหลงมธยมศกษา โดยในระดบมธยมศกษาตอนปลายนกเรยนทเลอกเรยนมธยมศกษาตอนปลายสายอาชพ จะมการจดการเรยนการสอนในสาขาอาชพตาง ๆ เปนการจดการศกษารวมกนระหวางโรงเรยนกบสถานประกอบการรวมกนจดทำาระบบทวภาค (Dual System) หรอโปรแกรม 2+1 (Two-Plus-One Program) เปนการศกษาในโรงเรยนมธยมศกษาตอนปลายสายอาชพ 2 ป และฝกประสบการณในสถานประกอบการอก 1 ป

136

สวนในระดบหลงมธยมศกษามการจดการอาชวศกษาในวทยาลยการอาชพชนตน ซงมวตถประสงคเพอผลตกำาลงคนทมความรทางทฤษฎ และมทกษะการปฏบต มการสงเสรมความรวมมอระหวางวทยาลยการอาชพชนตนและสถานประกอบการ เพอผลตแรงงานฝมอใหสอดคลองกบความตองการของภาคอตสาหกรรมหลายรปแบบ เชน โปรแกรมการฝกงานของนกศกษา การฝกอบรมอตสาหกรรมวทยาลยชนตน และการศกษาของลกจางในภาคอตสาหกรรมในวทยาลยการอาชพชนตน เปนตน

การพฒนาการอาชวศกษาของสาธารณรฐเกาหลเนนใหเปนระบบการอาชวศกษาตลอดชวต เพอพฒนาใหเกดสงคมแหงการเรยนรตลอดชวตใหผเรยนพฒนาตามความสามารถและศกยภาพ และสรางศรทธาใหเกดขนในตนเองอยางมคณภาพ โดยใหผเรยนสายอาชพสามารถเรยนตอไดจนถงระดบปรญญาเอก และใหมระบบสะสมหนวยการเรยน และอนญาตใหผเรยนลงทะเบยนเรยนวชาตาง ๆ แบบไมเตมเวลาในวทยาลย และใชการทดสอบเพอสะสมหนวยการเรยนได

สวนการฝกอบรมวชาชพเปนการจดการศกษานอกระบบ มทงทจดโดยรฐและเอกชน ดงน

1. การจดอบรมวชาชพในสถาบนของรฐ ดำาเนนการโดยสำานกงานแรงงานทมชอวา Korea Manpower Agency (KOMA) เปนการจดฝกอบรม-เพอพฒนาแรงงานกงฝมอและแรงงานฝมอ ใชเวลาฝก 3 เดอน ถง 2 ป ในสาขาอตสาหกรรมการผลตสนคาทมงการสงออก และเทคโนโลยสมยใหม รวมทงการฝกอบรมใหนกโทษและคนดอยโอกาสในสาขาชางไม ชางปน ชางเชอม เปนตน

2. การฝกอบรมวชาชพในสถานประกอบการเอกชน เปนการฝกตามความตองการของสถานประกอบการ โดยสถานประกอบการจดโปรแกรมอสระของตนเอง โดยอาจรวมกบสถานประกอบการอนในการจดการฝกรวมกนหรอใหหนวยงานอนจดในนามของสถานประกอบการ

3. การฝกอบรมวชาชพของหนวยงานทไดรบมอบหมายเปนการจดการฝกอบรมของหนวยงานมออาชพในการจดฝกอบรมวชาชพตามความตองการของภาครฐหรอภาคเอกชนตามทไดรบมอบหมาย มาดำาเนนการโครงการฝกอบรม หลกสตรทจดฝก ไดแก การประกอบอาหาร การตกแตงทรงผมการประมวลผลขอมล เปนตน

137

สาธารณรฐเกาหลมระบบการทดสอบวฒบตรทางเทคนคแหงชาต (National Technical Qualification System) เพอควบคมดแลมาตรฐานการอาชวศกษาและการฝกอบรมของประเทศ รบผดชอบโดยสำานกงานแรงงานเกาหล หรอ KOMA มหนาทในการทดสอบความรความสามารถดานวชาชพแกกลมวศวกรและชางฝมอ และสภาหอการคาและอตสาหกรรมเกาหล รบผดชอบการทดสอบความรความสามารถดานวชาชพของกลมอาชพบรการ โดยจดระดบชนของทกษะความสามารถเปน 5 ขน คอ วศวกรระดบมออาชพ แรงงานฝมอระดบหวหนา วศวกร วศวกรอตสาหกรรม และแรงงานฝมอ

สรปประเทศสาธารณรฐเกาหลใหความสำาคญกบการอาชวศกษาเปนอยางมาก มการจดสอนเปนวชาเลอกในระดบมธยมศกษาตอนตน และในระดบมธยมศกษาตอนปลาย จดการสอนในสาขาอาชพตาง ๆ เปนการเฉพาะ มทงทจดในโรงเรยน และจดรวมกนระหวางโรงเรยนกบสถานประกอบการในลกษณะทวภาค (Dual System) และความรวมมอในรปแบบอนๆ นอกจากน ยงมการฝกอบรมวชาชพนอกระบบโรงเรยนทงทดำาเนนการโดยสถาบนของรฐ และจดในสถานประกอบการเอกชน รวมทงมระบบการทดสอบวฒบตรทางเทคนคแหงชาตเพอควบคมดแลมาตรฐานการอาชวศกษาและการฝกอบรมทดำาเนนการโดยสำานกงานแรงงานเกาหล (KOMA)

138

ภาพท 52 แผนภมระบบการศกษาของประเทศสาธารณรฐเกาหล

3.4.7 ประเทศสาธารณรฐสงคโปรผทจะเขาเรยนดานอาชวศกษาจะเรมเรยนไดตงแตระดบ

มธยมศกษา โดยเรยนหลกสตรปกตทเลอกเรยนสายอาชพ หรอเลอกเรยนสายสามญในระดบมธยมศกษาแตเปลยนมาเรยนสายอาชพในระดบหลงมธยมศกษาในวทยาลยโพลเทคนค หรอสถาบนเทคนค

สำาหรบการจดการอาชวศกษาโดยเฉพาะมการจดในสถานศกษา 2 ประเภท คอ วทยาลยโพลเทคนค และสถาบนเทคนคศกษา (ITE)

1. วทยาลยโพลเทคนค เปนการจดการศกษาเพอผลตกำาลงคนระดบกลาง โดยรบ

ผจบการศกษาระดบมธยมศกษา ผทไดรบประกาศนยบตรทกษะอาชพ

139

(National Technical Certificate) ระดบ 2 (NTC-2) หรอผทผานการฝกอบรมหลกสตรชางฝกหดของสถาบนเทคนคศกษา (ITE) การจดการเรยนการสอนเนนการปฏบตใหสนองความตองการของอตสาหกรรม วทยาลยโพลเทคนคเปดสอนหลกสตรตางๆ เชน บรหารธรกจ วศวกรรมศาสตร เทคโนโลย การเดนเรอ สอสารมวลชนการตลาด และคอมพวเตอร เปนตน นอกจากนน ยงจดหลกสตรระยะสนตางๆ เพอพฒนาอาชพอกดวย

2. สถาบนเทคนคศกษา (Institute of Technical Education: ITE)

จดตงขนเมอป พ.ศ. 2535 เพอจดการศกษา และฝกอบรมทางเทคนคและอาชวศกษาใหแกผสำาเรจมธยมศกษา เพอเตรยมตวสำาหรบการทำางาน นอกจากนน ยงจดฝกอบรมใหแกผททำางานแลว เพอพฒนาทกษะฝมอแรงงาน ปจจบน ITE มเครอขาย 11 สถาบน เชอมโยงดวยระบบคอมพวเตอรผทจะเขาศกษาใน ITE อยางนอยทสดจะตองสอบผาน GCE "N" Level ในระดบมธยมศกษา สามารถเลอกเรยนได 2 ลกษณะ คอ เรยนเตมเวลา ณศนยของ ITE และการฝกแบบชางฝกหด

สำาหรบการจดฝกอบรมใหผทอยนอกระบบโรงเรยน หรอผททำางานแลว ม 2 โปรแกรมหลก ดงน

1. โปรแกรมการศกษาผใหญดานวชาสามญ (Academic Education) มการจดโปรแกรม Basic Education for Skill Training (BEST) เพอเสรมสรางกำาลงแรงงานใหมความรพนฐานภาษาองกฤษ และคณตศาสตร ในระดบประกาศนยบตรประถมศกษา (PSLE) และโปรแกรม Worker Improvement Through Secondary Education (WISE) เพอใหมความรพนฐานระดบประกาศนยบตรมธยมศกษา GCE “N” Level ใหสามารถศกษาตอดานทกษะอาชพได รวมทงโปรแกรม Continuing Education (CE) สำาหรบผทกำาลงทำางานและอยนอกระบบโรงเรยนใหไดรบประกาศนยบตรมธยมศกษาระดบ GCE “N” Level หรอ “O” Level

2. โปรแกรมการฝกอบรมทกษะอาชพ (Skill Training) ซงจดในหลายลกษณะ เชน Modular Skill Training (MOST) เปนการฝกอบรมเพอยกระดบความรทางดานเทคนคและทกษะตางๆ เพอใหไดรบประกาศนยบตรทกษะอาชพ ระดบ 2 (NTC-2) หรอประกาศนยบตรผานการฝก

140

อบรมอาชพ (Certificate of Competency: CoC) Training Initiative for Mature Employees (TIME) เปนการฝกอบรมสำาหรบแรงงานทมอาย 40 ปขนไป ใหมทกษะเทคนคใหม ๆ หรอปรบปรงทกษะใหมระดบสงขน เพอใหได NTC ระดบ 3 หรอระดบ 2 Adult Cooperative Training Scheme (ACTS) เปนการฝกอบรมชางฝกหดเพอยกระดบฝมอหรอทกษะโดยการฝกแบบ On the Job Training ใหเปนผชวยชาง หรอ NTC ระดบ 3 Industrial Technician Certificate Course (ITC) เปนการเปดโอกาสใหคนงานทมวฒ GCE "O" Level หรอชางชำานาญงานทได NTC ระดบ 2 ใหศกษาแบบไมเตมเวลาเพอยกระดบเปนชางเทคนคหรอหวหนางานในอตสาหกรรม Continuing Training (CT) เปนการฝกอบรมหลกสตรระยะสน ฝกอบรมแบบไมเตมเวลา เพอฝกอบรมอาชพ/ทกษะใดทกษะหนง เพอใหทนตอเทคโนโลยสมยใหม Business Studies and Office Skill Course (BS) เปนหลกสตรเพอสรางขดความสามารถของพนกงานระดบปฏบตการในสำานกงานดานทกษะสำานกงาน บญช และเลขานการและ National Apprenticeship Scheme (NAS) เปนการจดการฝกอบรมในระบบชางฝกหด

สรปการจดการศกษาของสาธารณรฐสงคโปรเปนการศกษาตามระดบความสามารถ โดยพจารณาจากผลการสอบเมอจบในแตละระดบการศกษา สำาหรบผทเลอกศกษาสายอาชวศกษาจะมการศกษาตงแตระดบมธยมศกษา สำาหรบนกเรยนทเรยนหลกสตรปกตทเลอกเรยนสายอาชพ ซงเมอจบแลวสามารถเขาศกษาตอหรอฝกอาชพในวทยาลยโพลเทคนค หรอสถาบนเทคนคของสถาบนเทคนคศกษาได เชนเดยวกบผทเลอกเรยนสายสามญในระดบมธยมศกษาสามารถเปลยนมาเรยนสายอาชพในวทยาลยโพลเทคนค หรอสถาบนเทคนคในระดบหลงมธยมศกษาไดเชนกน และสามารถเขาศกษาตอในมหาวทยาลยได นอกจากนนสถาบนเทคนคศกษายงมหลกสตรฝกอบรมทงแบบเตมเวลา แบบไมเตมเวลา และระบบชางฝกหด ทงเพอเพมพนทกษะการทำางาน และยกระดบฝมอหรอหนาทภาคธรกจเอกชนและสถานประกอบการในสงคโปรมบทบาทความรวมมอในการสรางและพฒนากำาลงคนทางอาชวศกษา โดยการจดตงศนยฝกอาชพใหแกชางฝกหดหรอรบนกศกษาเขาฝกงาน และสงเสรมใหพนกงานของบรษทเขารบการฝกอบรมเพอเพมความสามารถตามโครงการตางๆ

3.4.8 สรปการอาชวศกษาและฝกอบรมอาชพของประเทศทเปนกรณศกษา 7 ประเทศ

141

จากกรณศกษาเสนทางการอาชวศกษาและเทคนคศกษาของประเทศตางๆ 7 ประเทศในภมภาคตางๆ ของโลก ทำาใหทราบวาการอาชวศกษาอาจจดในระดบมธยมศกษาตอนตนในลกษณะวชาเลอก แตสวนใหญแลวมกจดในระดบมธยมศกษาตอนปลาย โดยจดเปนการเรยนในเฉพาะสาขา ผสำาเรจการศกษาจะมสมรรถนะในวชาชพพรอมทจะเขาสตลาดแรงงาน ขณะเดยวกนสวนหนงอาจศกษาตอในระดบสงตอไป ซงสวนใหญเปนการศกษาในสถาบนอดมศกษาเฉพาะทางหรอวทยาลยชมชน เพอรบคณวฒอนปรญญาเพอประกอบอาชพ สำาหรบผทตองการศกษาตอในมหาวทยาลยหรอสถาบนอดมศกษาอนเพอรบปรญญากอาจทำาได ขนอยกบขอตกลงของสถาบนเหลานน อยางไรกตาม จำานวนผศกษาตอไมสงนกเมอเทยบกบผสำาเรจการศกษาทเขาสตลาดแรงงาน ซงเสนทางสำาหรบผศกษาตอเหลานจะเปนเสนทางเฉพาะทไมใชเสนทางการศกษาตามปกตประเดนขอสรปการอาชวศกษาและฝกอบรมอาชพของประเทศทเปนกรณศกษา 7 ประเทศ สรปไดดงตารางท 2-8

122

ตารางท 2 สรปการอาชวศกษาและฝกอบรมอาชพของประเทศญปนประเดนขอสรป ญปน

นโยบายระดบชาต 1) สงเสรมใหโอกาสทางการศกษาโดย เทาเทยมกน 2) จดการศกษาทงในระบบ นอกระบบ และตามอธยาศยเนนการเรยนร ตลอดชวต 3) กระจายอำานาจการจดการศกษาไปสภมภาค

แนวการจดการศกษา

1) จดทงในสถานศกษาและสถานประกอบการ มการเรยนนอกเวลาและการศกษาทางไกลทางไปรษณย 2) หลกสตรมความหลากหลายและยดหยนสนองตอบความตองการของตลาดแรงงานและความตองการของ ผเรยน สามารถเทยบโอนหนวยกตได

หนวยงานทรบผดชอบ

1) กระทรวงศกษาธการ วทยาศาสตร กฬา และวฒนธรรมทำาหนาทกำาหนดนโยบาย ประสานงาน สงเสรมและ- สนบสนน และใหคำาแนะนำาชวยเหลอการจดการศกษา 2)หนวยงานระดบภมภาค/จงหวด และระดบทองถนรบผดชอบดำาเนนการจดการศกษา 3) กระทรวงแรงงานดแลการฝกอบรมวชาชพ 4) มหนวยประสานงานระดบชาต ดแลศนยฝกอบรมวชาชพ ศนยการพฒนาทกษะ และสถาบนฝกอบรมวชาชพในสวนกลาง 5) หนวยงานระดบจงหวดดแลศนยฝกอบรม สำาหรบบคคลทวไปและศนยฝกวชาสำาหรบคนพการในทองถน

การจดการอาชวศกษาและฝกอบรมวชาชพ

1) จดการอาชวศกษาในโรงเรยนมธยมศกษาตอนปลายในหลกสตรสายอาชพและโรงเรยนมธยมแบบประสม 2) ระดบหลงมธยมศกษาจดการอาชวศกษาในวทยาลยชนตน รบผจบการศกษามธยมศกษาตอนปลาย และวทยาลยเทคนค รบผจบการศกษามธยมศกษาตอนตน ผจบการศกษาจากวทยาลยชนตน และวทยาลยเทคนค จะไดรบวฒอนปรญญา วทยาลยเทคนคบางแหงไดรบอนญาตใหจดการศกษาถงระดบปรญญาตร 3) จดฝกอบรมวชาชพในวทยาลยฝกฝกอาชพเฉพาะทาง และโรงเรยนฝกอบรมวชาชพ 4) สถานประกอบการบางแหงมศนยฝกคนงานของตนเอง มทงการฝกอบรมเพอเพมพนทกษะเฉพาะ และการฝกอบรมเพอเปลยนหรอเลอนตำาแหนง

งบประมาณ 1) ระบบงบประมาณสนบสนนประกอบดวยเงนอดหนนจากรฐบาลกลางใหกบรฐบาลทองถน (National Subsidies)

123

สนบสนน เงนชวยชดเชยภาษทองถน (Local Allocation Tax Grant)จากรฐบาลกลางใหกบรฐบาลทองถน เงนอดหนนโรงเรยนเอกชนจากรฐบาลกลางใหกบรฐบาลทองถนและโรงเรยนเอกชนเงนทนหรอมลนธ 2) ระบบงบประมาณสนบสนนประกอบดวยเงนอดหนนจากรฐบาลกลางใหกบรฐบาลทองถน (National Subsidies) เงนชวยชดเชยภาษทองถน (Local Allocation Tax Grant) จากรฐบาลกลางใหกบรฐบาลทองถน เงนอดหนนโรงเรยนเอกชนจากรฐบาลกลางใหกบรฐบาลทองถนและโรงเรยนเอกชนเงนทนหรอมลนธ

ความรวมมอกบภาคเอกชน

1) การจดการอาชวศกษาและการจดฝกอบรมวชาชพ สวนใหญเอกชนเปนผจดโดยรฐบาลเปนผสงเสรมและสนบสนน 2) มความรวมมอระหวางสถานศกษาและสถานประกอบการในการทำาวจยรวมกน หรอใหทนสนบสนนในการทำาวจย

เสนทางการศกษาตอระดบสง

ผสำาเรจการศกษาระดบอนปรญญาทงจากวทยาลยชนตน และวทยาลยเทคนคและมคณสมบตตามทกำาหนดสามารถเขาศกษาตอระดบปรญญาในมหาวทยาลยได

ตารางท 3 สรปการอาชวศกษาและฝกอบรมอาชพของสาธารณรฐเกาหลประเดนขอสรป สาธารณรฐเกาหล

นโยบายระดบชาต 1) เปดโอกาสทางการศกษาใหประชาชนทกกลม เนนการศกษาตลอดชวตจดโปรแกรมพเศษ (Special Program) สำาหรบผดอยโอกาส 2) จดการศกษาทงในระบบ นอกระบบและตามอธยาศย การศกษาผใหญและการศกษาตอเนอง 3) กระจายอำานาจการจดการศกษาไปสภมภาค

แนวการจดการศกษา

1) จดในสถานศกษาของรฐหรอสถาบนเอกชน สถานประกอบการ และหนวยงานทไดรบมอบหมาย มการเรยนทางวทยและไปรษณย 2) หลกสตรกำาหนดตามความตองการของรฐหรอเอกชน สถานประกอบการ 3) มการจดวชาดานอาชวศกษาเปนวชาเลอกในระดบมธยมศกษาตอนตน 4) มระบบทดสอบวฒบตรทางเทคนคแหงชาต (The National Technical Qualification Test : NTQT) ซงรบผดชอบโดยสำานกงานแรงงานเกาหล (KOMA) ทดสอบความรความสามารถดานวชาชพกลมวศวกร และชางฝมอ และสภาหอการคาและอตสาหกรรมเกาหลรบผดชอบ ทดสอบความรความสามารถวชาชพ

124

กลมอาชพบรการ การทดสอบเนนภาคปฏบตมากกวาทฤษฎ เอกชนไดรบอนญาตใหจดทำาระบบวฒบตรแหงชาต (The National Certificate System)

หนวยงานทรบผดชอบ

1) กระทรวงศกษาธการรบผดชอบดแล การจดการศกษาทกระดบ ทำาหนาทกำาหนดนโยบายสนบสนนการดำาเนนงานตามนโยบาย สนบสนนงบประมาณ การพฒนาคร รวมทง กำากบดแลการศกษาตลอดชวต 2) หนวยงานระดบทองถนทำาหนาทกำาหนดนโยบายการศกษาในทองถน 3) กระทรวงแรงงาน โดยสำานกแรงงานเกาหล รบผดชอบศนยฝกอบรมแรงงาน

การจดการอาชวศกษาและฝกอบรมวชาชพ

1) จดการอาชวศกษาในโรงเรยนมธยมศกษาตอนปลาย สายสามญโปรแกรมวชาชพ และโรงเรยนมธยมศกษาตอนปลายสายอาชพโดยจดรวมกบสถานประกอบการในลกษณะทวภาค หรอโปรแกรม 2+1 เปนการศกษาในโรงเรยน 2 ป และฝกประสบการณจรงใน สถานประกอบการ 1 ป 2) ระดบตำากวาปรญญาจดในวทยาลยการอาชพชนตน เนนพฒนากำาลงคนระดบกลางใหมความรทางทฤษฎและทกษะปฏบต มทงหลกสตรในเวลาและนอกเวลาสำาหรบผททำางานแลวการจดการศกษาเปนความรวมมอระหวางสถานศกษา และสถานประกอบการ 3) การฝกอบรมวชาชพจดโดยสำานกงานแรงงานเกาหล (KOMA) เปนการจดฝกอบรมเพอพฒนาแรงงานกงฝมอและแรงงานฝมอ 4) สถานประกอบการบางแหงจดหลกสตรการฝกอบรมวชาชพของตนเอง หรอรวมกบสถานประกอบการอน หรอใหหนวยฝกอบรมวชาชพอน ๆ จดให

งบประมาณสนบสนน

1) รฐบาลกลางไดงบประมาณจากภาษอากรทวประเทศและภาษการศกษาใหแกรฐบาลทองถน รฐบาลทองถนไดงบประมาณในรปเงนเหมารวม (Lump sum) ภาคเอกชนไดงบประมาณ จากคาหนวยกตและคาบำารงการศกษา 2) มกองทนสนบสนนการฝกอบรมวชาชพคอ กองทนสงเสรมการฝกอบรมวชาชพ (Vocational Training Promotion Fund) ไดรบเงนสนบสนนจากภาษฝกอบรมวชาชพ (Vocational Training Levy) กองทนประกนการจางงาน ซงสามารถใชเพอพฒนาทกษะกรณเปลยนงาน

ตารางท 3 (ตอ)

125

ประเดนขอสรป สาธารณรฐเกาหลความรวมมอกบภาคเอกชน

1) ภาคเอกชนใหความรวมมอในการจดการศกษาระบบทวภาค และการฝกงานของนกศกษา 2) มโครงการความรวมมอในการใชทรพยากรรวมกนระหวางสถานประกอบการ และสถานศกษาการจดการศกษาใหบคลากรของสถานประกอบการ และการวจยรวมกน 3) มกฎหมายสนบสนนภาคเอกชน เชนกฎหมายพนฐานสำาหรบการฝกอบรมวชาชพ (The Basic Law for Vocational Training) กฎหมายฝกอบรมวชาชพ (Vocational Training Act) กฎหมายพเศษสำาหรบการฝกอบรมวชาชพ (Special Act for Vocational Training) กฎหมายประกนการจางงาน (The Employment Insurance Act)

เสนทางการศกษาตอระดบสง

1) ผจบการศกษาจากวทยาลยการอาชพชนตนสามารถศกษาตอระดบมหาวทยาลยได2) ในระดบวทยาลย และมหาวทยาลยมระบบสะสมหนวยกต

126

ตารางท 4 สรปการอาชวศกษาและฝกอบรมอาชพของสาธารณรฐสงคโปรประเดนขอสรป สาธารณรฐสงคโปร

นโยบายระดบชาต 1) สงเสรมการศกษาใหแกบคคลวยเรยนและวยทำางาน 2) จดการศกษาทงในระบบ นอกระบบและตามอธยาศย การศกษาผใหญเนนการศกษาตอเนอง การเรยนรตลอดชวต 3) สรางกำาลงแรงงานทสามารถทำางานได ตลอดชวต โดยการจดโปรแกรมยกระดบขดความสามารถของกำาลงคนอยางตอเนอง

แนวการจดการศกษา

1) จดในสถานศกษา สถานประกอบการ และศนยฝกอาชพ 2) หลกสตรกำาหนดตามความตองการ ของรฐหรอเอกชน และสถานประกอบการ 3) มประกาศนยบตรทกษะอาชพใชชอวา National Technical Certificate (NTC) และชดประกาศนยบตรเสรมไดแก Modular Certificate of The NTC System, Certificate of competency (CoC), และ Industrial Technical Certificate (ITC)

หนวยงานทรบผดชอบ

1) สถาบนการศกษาเทคนค (Institute of Technical Education : ITE) รบผดชอบจดเทคนคศกษา และควบคม ดแลระบบชางฝกหด แกผจบมธยมศกษา และผททำางานแลวยกระดบมาตรฐานแรงงานดวยการศกษาตอเนองและการฝกอบรมอาชพ

การจดการอาชวศกษาและฝกอบรมวชาชพ

1) มการศกษาสายอาชพตงแตระดบมธยมศกษาตอนตน สำาหรบผทเลอกเรยนสายอาชพในหลกสตรปกต 2) สถาบนการศกษาเทคนค (ITE) จดเทคนคศกษาสำาหรบผจบมธยมศกษาตอนตนสายอาชพ 3) วทยาลยโพลเทคนครบผดชอบการจดการอาชวศกษาสำาหรบผจบการศกษาระดบมธยมศกษา หรอผไดรบประกาศนยบตร NTC ระดบ 2 หรอผานหลกสตรชางฝกหดของ ITE 4) ITE จดการฝกอบรมอาชพ โปรแกรมการศกษานอกระบบโรงเรยน ม 2 โปรแกรมหลก คอ การศกษาผใหญวชาสามญ เชน BEST, WISE, CE และการฝกทกษะอาชพ เชน MOST, TIME, ACTS, ITC, CT, BS, NAS ลกษณะการฝกเปนโมดล

งบประมาณ 1) เงนสนบสนนจากกองทนพฒนาทกษะอาชพ (Skills Development Fund: SDF) เพอสนบสนนการฝกอบรมชาง

127

สนบสนน ฝกหดแกสถานประกอบการตามโปรแกรมท ITE รบรอง มระบบคปองการฝกอบรมทกษะ เปนกองทนแบบใหเปลาในลกษณะ National Training Award มการใหทนขณะลาไปรบการฝกอบรม ม Enterprise Developing Fund, Local Enterprise Technical Assistance Scheme 2) มกฎหมายการจดเกบภาษกรณพเศษเพอสนบสนนการฝกอบรมอาชพ (Skill Development Levy Act 1991) 3) ITE ใหเงนสนบสนนโครงการฝกอบรมชางฝกหด

ความรวมมอกบภาคเอกชน

1) มเครอขายความรวมมอระหวางสถาน 2) ITE ประกอบดวยผแทน 3 ฝายคอรฐบาล ผใชแรงงาน และสถานประกอบการ 3) สถานประกอบการจดตงศนยฝกอาชพสำาหรบชางฝกหด หรอรบนกศกษาเขาฝกงาน และใหพนกงานเขารบการอบรม

เสนทางการศกษาตอระดบสง

1) ผจบการศกษาจากวทยาลยชนตนและสถาบนในสวนกลางทสอบผาน GCE "A" Level จงจะสามารถศกษาตอในมหาวทยาลยได

ตารางท 5 สรปการอาชวศกษาและฝกอบรมอาชพของสหราชอาณาจกรประเดนขอสรป สหราชอาณาจกรนโยบายระดบชาต

1) กระจายอำานาจจากสวนกลางไปยงทองถน และสถานศกษาใหการศกษาและฝกอบรมอาชพแกเยาวชนอาย 14 ปขนไป การอาชวศกษาและฝกอบรมอาชพสำาหรบผมอาย 16 ขนไป2) มระบบการศกษาตอเนอง (Further Education)

แนวทางการจดการศกษา

1) นกเรยนทกคนกอนจบการศกษาภาคบงคบจะไดรบประสบการณการทำางานจรงในชวงเวลาหนง 2) มระบบมาตรฐานการวชาชพ (OS) ระบบคณวฒวชาชพ (NVQ) ใหบคคลททำางานแลวไดรบการประเมนทกษะ ความสามารถ และระบบคณวฒวชาชพแหงชาตทวไป (GNVQ) 3) มองคกรทดสอบคณวฒวชาชพ เชน City & Guild, Edict Foundation, London Chamber of Commerce และ Royal Society Arts

หนวยงานรบ 1) กระทรวงศกษาธการและการจางงาน (DFEE) รบผดชอบจดการอาชวศกษา องคการบรหารการศกษาสวนทองถน

128

ผดชอบ (LEA) รบผดชอบการศกษาระดบอนทไมใชอาชวศกษา 2) วทยาลยการศกษาตอเนอง (FE College) ไมขนตอ LEA มฐานะเปนนตบคคล บรหารแบบธรกจ จดการศกษาสำาหรบผพนเกณฑการศกษาภาคบงคบ (อาย 16 ป) และไมอยในภาคการอดมศกษา

การจดการอาชวศกษาและการฝกอบรมวชาชพ

1) การอาชวศกษาและฝกอบรมวชาชพสำาหรบผมอาย 16 ปทจบการศกษาภาคบงคบ (มธยมศกษาตอนกลาง) ทไมตองการเขาศกษาตอในมหาวทยาลย แตตองการมวฒทางวชาชพสามารถเขาศกษาในวทยาลยตาง ๆ เชน College of Further Education, Technical College, College ซงมหลกสตรตางกนหลายระดบ

งบประมาณสนบสนน

1) งบประมาณจากสวนกลาง สถานศกษาจดหารายไดเพมเตม 2) มกองทนสนบสนนเฉพาะเรอง

ความรวมมอกบภาคเอกชน

1) มองคกรทสนบสนนความรวมมอ เชน องคกรฝกอบรมแหงชาต สหภาพการคา สภาสถานประกอบการและการฝกอบรม 2) มมาตรการสนบสนนความรวมมอ เชน Partnership, Investors in People, Compacts, New Deal, Individual Learning Account, University for Industry

เสนทางการศกษาตอระดบสง

1) ผสำาเรจการศกษาระดบอนปรญญาจากวทยาลยตาง ๆ ทมผลการเรยนดสามารถศกษาตอในระดบปรญญาได

ตารางท 6 สรปการอาชวศกษาและฝกอบรมอาชพของสหพนธรฐเยอรมนประเดนขอสรป สหพนธรฐเยอรมนนโยบายระดบ 1) รฐบาลกลางมกฎหมายวาดวยการอาชวศกษาและฝกอบรม 2) รฐบาลทองถนดำาเนนการจดอาชวศกษาและการฝกอบรม

129

ชาต แบบชางฝกหดแนวทางการจดการศกษา

1) ระดบประถมศกษามการแนะแนวอาชพใหแกผเรยน ระดบมธยมศกษาตอนตน สรางความคนเคยมากขน ระดบมธยมศกษาตอนปลาย แบงเปนสายสามญ มธยมแบบประสม และมธยมศกษาตอนปลายสายอาชพ จดตามความสามารถและความถนดของผเรยน 2) การฝกอาชพ เรมจากการฝกฝมอพนฐาน ระบบทวภาคและ Cooperative Program 3) มกฎหมายฝกอบรมอาชพ และกฎหมายจดตงสถาบนฝกอบรมอาชพแหงชาต หออตสาหกรรม หอการคา และหอหตถกรรม ควบคมดแลการฝก จดทดสอบและใหประกาศนยบตรวชาชพ 4) ระดบความสามารถคณภาพแบงเปน ชางชำานาญงานดานฝมอ ชางชำานาญงานดานอตสาหกรรม และหวหนาชาง (Meister)

หนวยงานรบผดชอบ

1) รฐบาลกลางมหนาทออกกฎหมาย ระเบยบกฎเกณฑทเกยวของกบการอาชวศกษาและฝกอบรมอาชพระบบทวภาค 2) รฐตางๆออกกฎหมายเสรมหลกการของรฐบาลกลาง 3)สถาบนฝกอบรมแหงชาตกำาหนดกฎเกณฑในการจดระบบการฝก

การจดการอาชวศกษาและการฝกอบรมวชาชพ

1) การอาชวศกษาและฝกอบรมวชาชพสำาหรบผมอาย 16 ปทจบการศกษาภาคบงคบ (มธยมศกษาตอนกลาง) ทไมตองการเขาศกษาตอในมหาวทยาลยแตตองการมวฒทางวชาชพ สามารถเขาศกษาในวทยาลยตาง ๆ เชน College of Further Education, Technical College, College of Art and Design และ College of Technology ซงมหลกสตรตางกนหลายระดบ

งบประมาณสนบสนน

สถานประกอบการเปนผรบภาระคาใชจายในการฝกอบรมทงหมด ยกเวนสาขาทขาดแคลน รฐใหการอดหนน

ความรวมมอกบภาคเอกชน

ระบบงานในสหพนธสาธารณรฐเยอรมนกำาหนดใหบคคลทจะเขาสอาชพจะตองผานการฝกอบรมอาชพ ณ สถานประกอบการ โดยสถานประกอบการเปนผจดการ ฝกอบรมใหเปนไปตามมาตรฐานทกฎหมายกำาหนด เอกชนรบรองมาตรฐาน โดยรบเขาทำางาน

130

เสนทางการศกษาตอระดบสง

1) ผจบวทยาลยอาชวศกษา หรอโรงเรยนอาชวศกษาชนสงสามารถศกษาตอในระดบมหาวทยาลยไดโดยมขอจำากด 2) ผจบมธยมศกษาตอนปลายเปลยนมาฝกอบรมระบบทวภาคได3) ผจบการฝกอาชพระบบทวภาคทมประสบการณการทำางานขาศกษาตอใน Mastercraftsman School เพอเปนหวหนาชางชำานาญงาน 4) ผจบการฝกระบบทวภาคสามารถศกษาตอในโรงเรยนเทคนคชนสง หรอในโรงเรยนอาชวศกษาชนสงเพอเตรยมเขาศกษาในสถาบนเทคโนโลย

ตารางท 7 สรปการอาชวศกษาและฝกอบรมอาชพของสหรฐอเมรกาประเดนขอ

สรปสหรฐอเมรกา

นโยบายระดบชาต

1) การศกษาเปนภาระผกพนของรฐบาลกลาง เปนความรบผดชอบของมลรฐ และเปนหนาทของทองถน 2) เดกทกคนตองเขาโรงเรยนตามเปาหมายการศกษาแหงชาต 3) แตละรฐกำาหนดหลกสตรทเหมาะกบความตองการแรงงานในรฐนน 4) มการจดการอาชวศกษาทหลากหลายทงในระบบนอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย

แนวการจดการศกษา

1) จดในสถาบนการศกษาอาชพ สถานศกษาและสถานประกอบการ 2) เตรยมความพรอมตงแตระดบอนบาล ซงเปนสวนทเรยกวาอาชพศกษา (Career Education) 3) ระดบมธยมศกษาตอนปลายมแผนการเรยนเตรยมเทคนค 4) มคณะกรรมการมาตรฐานฝมอแรงงานแหงชาตNational Skill Standards Board: NSSB) ทำาหนาทประเมนและรบรองมาตรฐานฝมอแรงงาน

หนวยงานทรบผดชอบ

1) มกระทรวงศกษาในแตละมลรฐ และแตละมลรฐจะมเขตการศกษา บรหารจดการการศกษาโดยคณะกรรมการการศกษาและศกษาธการเขต 2) ระดบสถานศกษามอสระ คลองตวในการบรหาร 3) จดอาชวศกษาในวทยาลยเทคนค และวทยาลยชมชน

การจดการ 1) การอาชวศกษาดำาเนนการโดยผนวกไวในการศกษาทกระดบ ทเรยกวา อาชพศกษา 2) ระดบมธยมศกษาตอนปลายม

131

อาชวศกษาและการฝกอบรมวชาชพ

แผนการเรยนเตรยมเทคนค 3) มการจดการอาชวศกษาในวทยาลยเทคนคและวทยาลยชมชน 4) การจดการศกษาเปนลกษณะการเรยนรคกบการทำางานหรอการศกษาแบบสหกจอาชวศกษา โปรแกรมฝกอบรมอาชพ (Pro-Tech) โปรแกรมฝกอบรมระหวางประเทศ On-the-Job Training : OJT) และโปรแกรม Expert OJT

งบประมาณ กฎหมาย Smith Hughes รฐบาลกลางใหงบประมาณสนบสนนการจดการอาชวศกษาในโรงเรยนมธยมศกษาและสถาบนการศกษาอาชพแกรฐบาลมลรฐ และกฎหมาย Carl D. Perkins ไมใชกองทนโดยตรง แตมกฎหมายรองรบ

ความรวมมอกบภาคเอกชน

1) มความรวมมอระหวางโรงเรยนและโรงงาน เชน โครงการศกษาในโรงงานหลงเลกเรยน, ระบบ Internship, ระบบ Job Shadowing, Mentoring, On-the-Job Apprenticeship Experience, Co-ops 2) มการจดสหกจศกษา ทมการฝกปฏบตในสถานประกอบการสลบกบการเรยนทฤษฎ 3) มกฎหมายมาตรฐานทกษะแหงชาต (National Skill Standards Act of 1994) มมาตรการคนภาษในการฝกอบรมอาชพ 4) แตละมลรฐรวมมอกบภาคอตสาหกรรมและสถานศกษากำาหนดมาตรฐานทกษะแตละอาชพ เพอใหเปนมาตรฐานของรฐ

เสนทางการศกษาตอระดบสง

1) ผจบสายอาชพสามารถเทยบโอนหนวยกตเพอนำาไปศกษาในระดบมหาวทยาลยได แตตองมขอตกลงรวมกนระหวางวทยาลยกบมหาวทยาลยทจะเขารวมโครงการ

ตารางท 8 สรปการอาชวศกษาและฝกอบรมอาชพของประเทศออสเตรเลยประเดนขอ

สรปประเทศออสเตรเลย

นโยบายระดบ 1) ใหทกคนเขาถงบรการการศกษา ความเสมอภาคในโอกาสทางการศกษา 2) สงเสรมเยาวชนใหไดรบการศกษาและการฝก

132

ชาต อบรมอยางตอเนอง การมงานทำา การจดการศกษาและฝกอบรมตลอดชวตแนวการจดการศกษา

1) จดในสถานศกษา และสถานประกอบการ 2) มโปรแกรมการแนะแนวอาชพเยาวชนอาย 15-19 ป ทอยนอกระบบโรงเรยน 3) มการกำาหนดมาตรฐานสมรรถภาพแหงชาต (NCS) เพอการจางงานและการรบรองการเรยนร และกรอบคณวฒทางการศกษาและการฝกอบรมของออสเตรเลย (AQF)

หนวยงานทรบผดชอบ

1) หนาทการจดการศกษาเปนความรบผดชอบรวมกนของรฐบาลเครอจกรภพ และรฐบาลมลรฐ 2) สำานกงานการฝกอบรมแหงชาต (ANTA) ทำาหนาทประสานนโยบายการศกษาและฝกอบรมระหวางรฐใหมเอกภาพ โดยกำาหนดนโยบาย ยทธศาสตรแหงชาต เสนอแผน ประเมนผล/ทำารายงานประจำาป 2) วทยาลยเทคนคและการศกษาตอเนอง (TAFE) รบผดชอบจดการอาชวศกษา และการศกษาตอเนอง ทงระดบประกาศนยบตร อนปรญญา และอนปรญญาชนสงและจดหลกสตรระยะสนตามความตองการของสถานประกอบการ และจดการศกษาผใหญ

การจดการอาชวศกษาและการฝกอบรมวชาชพ

1) การอาชวศกษาดำาเนนการในวทยาลยเทคนคและการศกษาตอเนอง (TAFE) ทงหลกสตรระยะสนเพอรบประกาศนยบตร และหลกสตรเพอรบอนปรญญา 2) มการใชเทคโนโลยสารสนเทศจดการฝกอบรมออนไลนผานเครอขายอนเตอรเนต

งบประมาณ รฐบาลเครอจกรภพจดสรรเงนอดหนนดานโครงสรางพนฐานระบบอาชวศกษาและฝกอบรม รฐและเขตการปกครองจดทำาเคาโครงการฝกอบรมเสนอ ANTA พจารณาใหเงนอดหนนตามทไดรบจดสรรจากรฐบาลเครอจกรภพ

ความรวมมอกบภาคเอกชน

1) รฐเซนสญญารวมกบหอการคาและอตสาหกรรมและสหพนธเกษตรกร 2) มความรวมมอระหวางสถานศกษากบภาคอตสาหกรรมเชน จดตงมลนธเพอการฝกอบรม (ASTF) โรงเรยนและภาคอตสาหกรรม รวมมอกนพฒนาหลกสตรชนปท 11 และ 12 ตามความตองการของอตสาหกรรม 3) คณะกรรมการรวมระหวางโรงเรยน ชมชน และภาคอตสาหกรรม กำาหนดแนวการประเมนผลสถาบนฝกอบรมเอกชนทลงทะเบยนมสทธไดรบการอดหนน/เงนทนสาธารณะ

133

เสนทางการศกษาตอระดบสง

ผจบอนปรญญา และอนปรญญาชนสงจาก TAFE สามารถโอนหนวยกตไปศกษาตอในระดบมหาวทยาลยทมขอตกลงรวมกบ TAFE ได

134

ดงนนจากเสนทางการอาชวศกษาของตางประเทศทศกษารวม 7 ประเทศดงกลาว จงสามารถสรปเปนขอๆได ดงน

1. ระบบและวธการดำาเนนงานมความหลากหลายตางกน2. สวนใหญสามารถศกษาตอไดในระดบปรญญาตรทงโดยตรง

และโดยออม ขนอยกบขอตกลงระหวางสถาบนอาชวศกษากบมหาวทยาลย/สถาบนอดมศกษาทจะรบเขาศกษาตอ

3. บางประเทศจะใหเฉพาะผทมผลการเรยนดตามเกณฑเทานนทจะศกษาตอในระดบปรญญาได

4. แรงจงใจใหคนเรยนวชาชพ จะขนอยกบระยะเวลาศกษาและฝกอบรมทสนกวา และมรายไดด

นอกจากนน บรรเลง ศรนล และคณะ (2548) ยงไดใหขอเสนอแนะแนวทางการจดอาชวศกษาและเทคโนโลยสำาหรบประเทศไทย ดงน

1. กระทรวงศกษาธการควรจดการศกษาและฝกอาชพในดานอาชวศกษาและเทคโนโลย โดยจดหลกสตรใหมความหลากหลาย และยดหยนตามความตองการของสถานประกอบการและทองถน

2. ใหผทศกษาทางอาชวศกษาและเทคโนโลยมโอกาสและสามารถเรยนตอสาขาเทคโนโลยและวศวกรรมในระดบอดมศกษาไดหลายแนวทางตามความสามารถและความถนดของแตละบคคล

3. ขอเสนอทางเลอกสำาหรบการศกษาอาชวศกษาและเทคโนโลย ดงน

3.1 แนวทางศกษาตอเนอง ตองจบ ปวช. ระดบคะแนนเฉลยวชาคณตศาสตรและวทยาศาสตร 2.5 ขนไปจงจะตอปรญญาสายวศวกรรม/วทยาศาสตร หรอระดบ ปวส. สายชางเทคนควศวกรรมไดโดยตรง แลวจงสามารถตอยอดระดบปรญญาสายอตสาหกรรม หรอสายเทคโนโลยเมอมประสบการณการทำางานแลว ถาคะแนนเฉลยตำากวา 2.5 ใหตอระดบ ปวส. สายชางเทคนคอตสาหกรรม

3.2 แนวทางตองผานประสบการณกอนศกษาตอ สำาหรบผทจบ ปวช.สามารถเขาศกษาตอระดบ ปวส. ได และเมอจบระดบ ปวส. แลวสามารถเขาทำางานตามตองการ แตถาตองการศกษาตอระดบปรญญาตรสายทวภาค จะตองผานการทำางานในสายอาชพมาแลวไมนอยกวา 2 ป จงจะมสทธสมครสอบเขาศกษาตอ เวนผทจบ ปวส. ทวภาคไมจำาเปนตองมประสบการณในการทำางาน 2 ป

135

ตามทกำาหนด แตตองเรยนวชาทฤษฎทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยเพมเตม ทงนเพอใหผทจะศกษาระดบปรญญาตรมฐานความรเพยงพอทจะศกษาไมวาจะเปนสายทวภาค หรอสายเทคโนโลย รวมทงมประสบการณในการปฏบตงานเพยงพอ กอนทจะเขาศกษาระดบปรญญาตรดงกลาวแลว

4. ใหมการเทยบโอนคณวฒวชาชพดานอาชวศกษาและเทคโนโลย ใหมตำาแหนง ศกดศร และรายไดเทยบเทาผจบปรญญา

5. เนองจากประสบการณในการฝกปฏบตในสถานประกอบการเปนสงจำาเปนอยางยงสำาหรบนกศกษาทกระดบ ดงนน จงควรมมาตรการจงใจ และสงเสรมใหสถานประกอบการรบนกศกษาเขาฝกปฏบตงาน อาจเปนมาตรการทางดานการลดหยอนภาษ การสงเสรมสนบสนนทางวชาการ ครฝก และสอการสอน เปนตน

6. พฒนาระบบความรวมมอทางวชาการระหวางสถานศกษาและสถานประกอบการ เพอใหภาคเอกชนเขาใจและเหนประโยชนทจะไดรบ และใหความรวมมอในดานการวางแผน และดำาเนนการจดฝกบคลากรในระดบตางๆ รวมกน ไมวาจะเปนนกศกษา คณาจารย และบคลากรจากสถานประกอบการโดยตรง

7. สงเสรมการพฒนาระบบคณวฒวชาชพ เพอใหมการเทยบโอนคณวฒวชาชพใหกบแรงงานระดบทกระดบในสถานประกอบการ ซงจะเปนประโยชนโดยตรงทงในการจดการอาชวศกษาและฝกอบรมทางเทคโนโลย

8. รณรงค และสงเสรมอยางจรงจงใหมการประชาสมพนธเพอปรบเปลยนเจตคตในการศกษาวชาชพ ทงในกลมนกเรยน นกศกษา ผปกครอง และบคลากรอนๆ ทเกยวของ

9. รฐบาลควรมนโยบายเรงดวนในการสรางเครอขายอาชวศกษาและเทคโนโลย โดยใหอตสาหกรรมจงหวดในแตละจงหวดเปนหนวยประสานระหวางสถานศกษาและสถานประกอบการ ในการรบนกเรยนนกศกษาเขาฝกงานในระบบทวภาค/ระบบสหกจศกษา รวมทงเรงประสานงานกบองคกรเอกชน เชน สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย สภาหอการคาไทย สภาอตสาหกรรมจงหวด และกลมสมาคมอตสาหกรรมประเภทตางๆ เปนตน ใหเขามามสวนรวมอยางจรงจงใน

136

การผลตกำาลงคนทมคณภาพ ใหสอดคลองกบความตองการของสถานประกอบการจะเหนไดวาสภาพปญหาในการผลตกำาลงคนดานอาชวศกษาและเทคโนโลยในสถานศกษาของรฐและเอกชนในภาพรวมของประเทศจำาเปนตองไดรบการแกไขโดยดวนจากรฐบาล เพอใหการผลตกำาลงคนมคณภาพ มาตรฐาน และสอดคลองกบความตองการของสถานประกอบการ

3.5 กรณศกษาโรงเรยนอาชวศกษาในประเทศสหรฐอเมรกา

3.5.1 โรงเรยนอาชวศกษาใน 10 เมองสำาคญทางเศรษฐกจในประเทศสหรฐอเมรกา

สำาหรบตวอยางการการจดสภาพแวดลอมการเรยนรในระดบอาชวศกษา ผวจยไดยกตวอยางรปแบบการจดของประเทศประเทศสหรฐอเมรกา เนองจากเหนวามความใกลเคยง และเหมาะสมในการนำามาปรบใชเปนตวอยางในการดำาเนนการ โดยมรายละเอยดดงน

ระบบการศกษาในสหรฐอเมรกาควบคมโดยแตละรฐแยกจากกน เดกทกคนจะถกใหเรยนจบในระดบไฮสคล และจบในระดบชนเกรด 12 หรอเทยบเทา โดยผปกครองสามารถเลอกใหลกเรยนทโรงเรยนรฐบาล หรอโรงเรยนเอกชน นอกจากนยงมผปกครองบางกลม ทสอนใหลกเรยนดวยตนเองทบานหรอในชมชนซงเรยกลกษณะนวาโฮมสกล ภายหลงจากจบการศกษา นกเรยนสามารถเลอกเรยนตอในระดบมหาวทยาลยทงในมหาวทยาลยรฐหรอมหาวทยาลยเอกชน โดยนกเรยนสามารถกเงนจากทางธนาคารหรอหนวยงานราชการสำาหรบจายเปนคาเลาเรยนในระดบน และจายคนภายหลงจบการศกษา มหาวทยาลยเอกชนสวนใหญคาเรยนจะแพงกวามหาวทยาลยรฐ ในขณะทคณภาพของมหาวทยาลยบางแหงเทยบเทา ดกวา หรอดอยกวามหาวทยาลยรฐ นอกจากนนกเรยนสามารถเลอกเรยนในวทยาลยชมชนทคาเรยนถกกวาทงมหาวทยาลยรฐและเอกชนในชวง 2 ปแรก และโอนหนวยกตไปเขาเรยนในมหาวทยาลยอนในชวงตอมาได มหาวทยาลยทสำาคญในสหรฐอเมรกาเชน มหาวทยาลยฮารวารด มหาวทยาลยเยล มหาวทยาลยสแตนฟอรด มหาวทยาลยเพนซลเวเนย มหาวทยาลยพรนซตน สถาบนเทคโนโลยแมสซาชเซตส มหาวทยาลยแคลฟอรเนย เบรกลย มหาวทยาลยโคลมเบย มหาวทยาลยคอรเนลล และ มหาวทยาลยชคาโก เปนตน

137

สหรฐอเมรกามอตราการอานออกเขยนไดคอนขางสง โดยมคา 86-98% ของประชากรทอายมากกวา 15 ป (วกพเดย, ม.ม.ป.)

อาชวศกษาในสหรฐอเมรกาไดเจรญกาวหนาอยางรวดเรว ภายหลงสงครามโลกครงท 1 จำานวนโรงเรยนอาชวศกษาไดเพมขนอกมากมายนบตงแตสงครามโลกครงท 2 เปนตนมา การสอนนอกจากวชาชพแลว ยงสอนวชาสามญ เชน ภาษาองกฤษ และสงคมศกษา เพอวางรากฐานการศกษาใหกวางขวาง Junior College รบนกเรยนจบชนมธยมศกษาแลวเขาเรยนวชาชพเปนเวลา 2 ป โดยปกตใหนกศกษามโอกาสฝกงานตามโรงเรยนเปนเวลาหนงภาคเรยนและเรยนวชาสามญควบกนไป อาชวะชนสงจดสอนในมหาวทยาลยและสถาบนเทคโนโลย (Institute Technology) สถาบนเทคโนโลยทสำาคญอยท รฐแมสซาซเซทส, คาลฟอรเนย, อลนอยและภาคใตการสอนคงมวชาสามญแทรกอยดวย โดยมงหมายจะใหนกศกษามความรกวางขวางไมใชเรยนรแตวชาชพในวงแคบ วศวกรรมศาสตรกเชนเดยวกบเทคโนโลยมการสอนอยหลายระดบในโรงเรยนมธยมศกษา Junior College ชนปรญญาตร ปรญญาโท และปรญญาเอก ปจจบนมสถาบนชนอดมศกษา ในสหรฐอเมรกากวา 160 แหง ททำาการสอนวชาวศวกรรมศาสตรและเทคโนโลยหลกการทวไปของอาชวศกษา ในแผนภมการศกษา ไมไดแยกอาชวศกษาไวตางหาก แตวาอาชวศกษารวมอยในการศกษามธยม การศกษาชนมธยมจดเปนการศกษาแบบรวม แบบรวมนนทางโรงเรยนจะใหเดกไดเรยนวชาการวชาชพ และวชาเฉพาะไปพรอมๆ กน (wisegeek.com, n.d.)

โดยทวไปสวนใหญโรงเรยนอาชวศกษาจะเปดรบผจบจากระดบมธยมปลาย หรอ เกรด 12 ในชวง 1-2 ปทผานมาการศกษาในระดบอาชวศกษาเรมมการใหบรการแบบออนไลน โดยเฉพาะอยางยงในสาขาวชาทไมจำาเปนตองอาศยทกษะดานการปฏบต โรงเรยนอาชวศกษา สวนใหญเปนของเอกชน และการศกษาวชาชพบางสาขาถกสอนในระดบมธยมปลายเชน เชน งานชางไม งานชางโลหะ งานคหกรรม โรงเรยนอาชวศกษาคอวทยาลยหรอสถาบนทสอนและฝกนกศกษาใหมทกษะเกยวกบธรกจการคา โรงเรยนอาชวศกษาทไดรบความนยมในการเลอกเรยน อาทเชน โรงเรยนเกยวกบชางยนต เจาหนางานดานอนามย ชางเสรมสวย ผชวยทนตแพทย ชางศลป บางโรงเรยนเปดสอนในหลกสตรงานเฉพาะทไมใช งานทวๆไป เชน การจดดอกไม, เทคโนโลยดานสงแวดลอม, การถายภาพ (ehow.com, n.d.)

สำาหรบโรงเรยนสายอาชพหรอโรงเรยนอาชวศกษาในประเทศสหรฐอเมรกาจะใชคำาวา Vocational school, Trade school หรอ Career school มเปดแยกเปนสถาบนตางหากกม หรอมการเปดหลกสตรวชาชพใน

138

วทยาลย และในมหาวทยาลย กม หากเทยบการแบงระดบการศกษา (degree level) กบของประเทศไทย สามารถอธบายพอสงเขป ไดดงน ระดบ ปวช. จะเรยกวา Certificate Degree สวนในระดบ ปวส. จะเรยกวา Associate Degree และหากสงกวา ปวส. หรอ อนปรญญา แตยงไมถงปรญญาตรจะเรยกวา Diploma Degree และระดบการศกษาทงหมดทกลาวมานจะเรยกวา Undergraduate Degree และสำาหรบ Popular Vocational Program ในประเทศสหรฐอเมรกา เรยงตามลำาดบ มดงน 1) Automotive 2) Cosmetology 3) Culinary 4) Dental 5) Electronics and HVAC 6) Healthcare 7) IT and Technology 8) Massage Therapy 9) Nursing 10) Paralegal

เนองจากในประเทศสหรฐอเมรกามจำานวนโรงเรยนสายอาชพหรอโรงเรยนอาชวศกษาจำานวนมาก เนองจากมเปดแทบทกเมองและบางเมองมเปดสงสดถง 65 แหง ดงนนผวจยจงขอยกตวอยางรายละเอยดโดยขอมลสงเขปเกยวกบโรงเรยนอาชวศกษา (สายอาชพ) เฉพาะ 10 เมองใหญทมความสำาคญทางเศรษฐกจของสหรฐอเมรการวมถงเปนแหลงรวมการจางงานหลากหลายและมจำานวนมาก ดงน Atlanta, Boston, Chicago, Dallas, Houston, Los

Angeles, New York City, Philadelphia, Phoenix, San Francisco นอกจากนนเมองตางๆดงกลาวยงเปนทตงของบรษทขนาดใหญ, เกาแก และทรงอทธพลในระดบโลกอกดวย และทสำาคญเปนแหลงทรวบรวมโรงเรยนอาชวศกษาเปนจำานวนมาก อาจกลาวไดวาหากตองการเรยนสายอาชพตองมาเรยนใน 10 เมองน ถงมโอกาสประสบความสำาเรจในหนาทการงานในอนาคต จากนนในชวงทายจะไดยกตวอยางขอมลการจดการสภาพแวดลอมการเรยนรทงดานกายภาพ และดานจตวทยาของสถาบนทจดการเรยนการสอนทางดานสายอาชพทงเปนสถาบนแยกตางหาก และเปดหลกสตรสอนในวทยาลย และมหาวทยาลย จำานวน 4 แหง โดยนำาขอมลมาจากจากเวปไซต www.rwm.org (2012) ซงเปนฐานขอมลของโรงเรยนอาชวศกษาเอกชนทง 50 รฐของประเทศสหรฐอเมรกา (โรงเรยนอาชวศกษาในประเทศสหรฐอเมรกาโดยสวนใหญเปนของเอกชน) และจากขอสงเกตของผวจยพบวาอกสงหนงทสำาคญและไมอาจมองขามเกยวกบการจดการการอาชวศกษาของอเมรกาและจะมบทบาทอยางมากในการจดการเรยนการสอนระดบอาชวศกษาของไทยในอนาคต คอ การเรยนการสอนหรอหลกสตรแบบออนไลน ซงในสหรฐอเมรกามการเปดสอนหลกสตรออนไลนควบคไปกบหลกสตรปกตในสถาบนทเปดสอนระดบอาชวศกษาเกอบทกแหง และมทกสาขาวชา แตใน

139

ประเทศไทยยงถอวาเปนเรองใหมเนองจากเรมเขามาเมอประมาณป พ.ศ.2550 ทงนขอมลสงเขปเกยวกบโรงเรยนอาชวศกษา (สายอาชพ) ในเมองขนาดใหญ 10 เมอง และกรณศกษาสถาบนระดบอาชวศกษาในสหรฐอเมรกา มดงน

1. โรงเรยนอาชวศกษาทเมอง Atlanta เมอง Atlanta ถกขนานนามวา เปนเมองหบเขาของธาต “

Silicon ทางภาคใต เมอง ” Atlanta จะตดอยอยในความคดของนกเรยนชาวอเมรกนทจบระดบชนมธยมศกษาตอนปลาย (High school) และมความประสงคทจะเลอกเรยนในสายอาชพ และรวมถงนกเรยนทตองการฝกฝนเฉพาะทางเพอใชประกอบอาชพ อาทเชน ดานเครองนงหม, เคม, เครองมอเครองใช, อาหารและเครองดม, เฟอรนเจอร, เครองจกรกล, โลหะ, การพมพ, สงพมพ, โลหะการ, การสอสารทางไกลโดยใชเทคโนโลย, เครองมอททำาดวยเหลก, สงทอ และการขนสง และในเวปไซต City-Data.com จะมรายการชอของอตสาหกรรมดานตางๆของเมอง Atlanta ทมการจางงานนกศกษาทจบจากโรงเรยนภายในทองถนเปนจำานวนมาก เชน ดานธรกจการคา, เกยวกบโรงงานอตสาหกรรม, ดานเทคโนโลย, บญชและการเงน และดานการบรการ

เมอง Atlanta รฐ Georgia มสำานกงานใหญของบรษทชอดงกวา 500 บรษท มประชากรกวา 5.5 ลานคน ใน 28 ชมชน Atlanta ในเขตเทศบาลมจำานวนประชากรอาศยอยกวา 3,813,700 ใน 10 ชมชน และในเฉพาะใจกลางเมองมมากกวา 429,500 คน จะมชาวตางประเทศมาลงทนทำาธรกจมากกวา 1,300 บรษท ทดำาเนนกจการในเขตเทศบาลและจะมการจางงานมากกวา 81,000 ตำาแหนง บรษทขนาดใหญตาง ๆในพนทเหลาน เชน AT&T Corp., BellSouth Corp.,Cobb County School District, Delta Airlines, Emory University, Home Depot Inc., IBM Corp., U.S. Army Garrison Headquarters, U.S. Postal Service, Wal-Mart เปนตน

ขอมลจากสำานกงานแรงงานแหงชาตสหรฐคาดการณวาในเมอง Atlanta จะมการจางงานใหมอกอยางนอย 1.8 ลาน ตำาแหนง ภายในป ค.ศ. 2025 และสำารบโรงเรยนอาชวศกษาในเมอง Atlanta มโรงเรยนทสอนเกยวกบดานตางๆ ดงน

1. สอนเกยวกบขนมปง,ขนมอบ (Baking and Pastry Vocational Schools)

2. สอนเกยวกบทางธรกจ (Business Vocational Schools)

140

3. สอนเกยวกบการกอสราง (Construction Vocational Schools)

4. สอนเกยวกบทนายความ (Counseling Vocational Schools)

5. สอนเกยวกบความยตธรรมทางอาญา (Criminal Justice Vocational Schools)

6. สอนเกยวกบผชวยหมอฟน (Dental Assistant Vocational Schools)

7. สอนเกยวกบออกแบบแฟชน (Fashion Design Vocational Schools)

8. สอนเกยวกบการถายหนง, งานโฆษณา (Television & Film Vocational Schools)

9. สอนเกยวกบดานการดแลสขภาพ (Healthcare & Medical Vocational Schools)

10. สอนเกยวกบผชวยดานกฎหมาย (Paralegal Vocational Schools)

11. สอนเกยวกบการบำาบดรกษาดวยการนวด (Massage Therapy Vocational Schools)

12. สอนเกยวกบผชวยแพทย (Medical Transcription Vocational Schools)

13. สอนเกยวกบงานธรการการแพทย (Office and Medical Records Vocational Schools)

14. สอนเกยวกบนกสบเอกชน (Private Investigation Vocational Schools)

15. สอนเกยวกบการบำาบดฟ นฟ (Rehabilitation Therapy Vocational Schools)

16. สอนเกยวกบการจดการรานอาหาร (Restaurant Management Vocational Schools)

17. สอนเกยวกบดานการทองเทยว (Travel Vocational Schools)

141

ภาพท 53 โรงเรยนอาชวศกษาทเมอง Atlanta

2. โรงเรยนอาชวศกษาทเมอง Boston ถาหากมองหาโรงเรยนอาชวศกษาชอดงในเขต New

England, รฐ Massachusetts ตองนกถงเมอง Boston เนองจากมชอเสยงในเรองการเรยนการสอนสายอาชพโดยผสอนมออาชพทมากดวยประสบการณทำางาน และอตสาหกรรมทมการจางแรงงานสายอาชพสงสด จากขอมลของเวปไซต City-Data.com มดงน

1. ดานอตสาหกรรมการจบปลา (Commercial Fishing)

2. ดานการศกษาตงแตระดบชนประถมจนถงมหาวทยาลย (Education)

3. ดานการเงน: เกยวกบประกนชวต, ความปลอดภย, ภาคการจำานอง (Finance)

4. ดานการผลตอาหารสงทงภายในและตางประเทศ (Food Processing)

5. ดานการบรการของรฐ (Government Services)

6. การดแลสขภาพโดยเฉพาะดานการฟ นฟและการบำาบด (Healthcare)

7. ดานการวจยและพฒนาเทคโนโลยชนสงดานตางๆ เชน เทคโนโลยชวภาพ, เครอขายและการสอสาร (High-tech Research and Development)

8. ดานอตสาหกรรมการพมพ (Printing and Publishing)

9. ดานการทองเทยวและการโรงแรม (Tourism)ธรกจยอดฮตของเมอง Boston คอ เกยวกบการรกษา

ดแลสขภาพ และการใหบรการดานการเงน เมอง Boston มประชากรอาศยอยราว 600,980 คน รายไดครวเรอนของประชากรประมาณ 48,729 เหรยญสหรฐ/คน/ป เมอนกเรยนทเรยนจบจากโรงเรยนอาชวศกษาในเมอง Boston จะมโอกาสไดทำางานในบรษทใหญๆ ในทองถน อาทเชน BankBoston, Beth Israel Co., Boston University, Brigham and Women's Hospital,

142

Children's Hospital, Fidelity Investments (FMR Corp.), John Hancock Mutual Life Ins. Co., Liberty Mutual, Massachusetts General Hospital, New England Medical Center,

และโรงเรยนอาชวศกษาทไดรบความนยมในเมอง Boston มดงน Dental Assistant Vocational Schools, Healthcare & Medical Vocational Schools, Paralegal Vocational Schools

ภาพท 54 โรงเรยนอาชวศกษาทเมอง Boston

3. โรงเรยนอาชวศกษาทเมอง Chicago เมองทมฉายาวาเมองแหงลมแรง (Windy City) เปน

แหลงรวมของโรงเรยนอาชวศกษาชนนำาของประเทศสหรฐอเมรกา ซงมการเรยนการสอนทงระดบอนปรญญา (ปวส.) และระดบประกาศนยบตร (ปวช.) เพอเตรยมความพรอมนกเรยนเขาสตลาดแรงงาน สำาหรบอตสาหกรรมทมการจางแรงงานสายอาชพสงสด จากขอมลของเวปไซต City-Data.com มดงน

1. ดานการเงนและการประกนภย (Finance and Insurance)

2. ดานอตสาหกรรมอาหาร (Food Processing)3. อตสาหกรรมการผลต: สำาหรบผลตภณฑประเภท

เครองจกร, เหลกกลาและโลหะ (Manufacturing)4. ดานอตสาหกรรมสงพมพประเภทนตยสารและแคตา

ลอค (Printing and Publishing)5. การขนสงและการกระจายสนคาภายในประเทศ

(Transportation and Distribution)

เมอง Chicago, รฐ Illinois ถอวาเปนเมองทมความหลากหลายดานธรกจการคาในอเมรกาเหนอ มพนท 237 ตารางไมล, และมประชากรอย 2,896,016 คน ยานอตสาหกรรมและธรกจการคาทสำาคญคอยาน McCormick Place มอาณาเขต 2.2 ลานฟต และยงเปนศนยแสดงงานนทรรศการขนาดใหญทสดในเขตพนทอเมรกาเหนอ และการเดนทางจากยานดง

143

กลาวยงตรงเขามาสใจกลางเมอง มความสะดวกสบายดวยรถไฟฟายกระดบ ซงรจกกนในนามวา “The Loop” สำาหรบรายชอของบรษท, หางรานดงๆ ใหญๆ ในเมอง Chicago อาทเชน Abbot Laboratories, Advocate Healthcare, Chicago Public Schools, City of Chicago, Jewel-Osco, Motorola, SBC Ameritech, United Airlines, United Parcel Service of America, US Federal Government เปนตน และสำาหรบตวอยางโรงเรยนอาชวศกษา มดงน

1. ดานการทำาขนม (Baking and Pastry Vocational Schools)

2. ดานการทำาบญชคดเงน (Billing and Coding Vocational Schools)

3. ดานการจดการธรกจ (Business Vocational Schools)

4. ดานการทำาอาหาร (Chef Training Vocational Schools)

5. ดานคอมพวเตอรและเทคโนโลยสารสนเทศ (Computers & Information Technology Vocational Schools)

6. ดานการกอสราง (Construction Vocational Schools)

7. ดานการใหคำาปรกษา (Counseling Vocational Schools)

8. ดานคดความอาญา (Criminal Justice Vocational Schools)

9. ดานการจดการฐานขอมล (Database Vocational Schools)

10. ดานผชวยทนตแพทย (Dental Assistant Vocational Schools)

11. ดานอเลกโทรนกสและเครองทำาความเยน (Electronics & HVAC Vocational Schools)

12. ดานการออกแบบแฟชน (Fashion Design Vocational Schools)

13. ดานภาพยนตรและโทนทศน (Television & Film Vocational Schools)

14. ดานการจดการการเงน (Finance Vocational Schools)

144

15. ดานการดแลสขภาพ (Healthcare & Medical Vocational Schools)

16. ดานชางประกอบ (Illustration Vocational Schools)

17. ดานเทคโนโลยสารสนเทศ (IT Vocational Schools)

18. ดานผชวยทนายความ (Paralegal Vocational Schools)

19. ดานการบำาบดดวยการนวด (Massage Therapy Vocational Schools)

20. ดานการสรางภาพยนตรดจตอลและมลตมเดย (Digital Filmmaking and Multimedia Vocational Schools)

21. ดานการพยาบาล (Nursing Vocational Schools)

22. ดานการจดการงานธรการ (Office Management Vocational Schools)

23. ดานการตดแตงเลบ (Pedicure & Manicure Vocational Schools)

24. ดานนกสบเอกชน (Private Investigation Vocational Schools)

25. ดานการเลขานการ (Secretarial Vocational Schools)

26. ดานการทองเทยว (Travel Vocational Schools)

ภาพท 55 โรงเรยนอาชวศกษาทเมอง Chicago

4. โรงเรยนอาชวศกษาทเมอง Dallas

145

เมอง Dallas ในรฐ Texas เปนเมองทโดงดงดานอเมรกนฟตบอล นอกจากนนยงเปนเมองทมการแขงขนทางดานธรกจโรงเรยนอาชวศกษาทรนแรงอกดวย สำาหรบอตสาหกรรมทมการจางแรงงานสายอาชพสงสด จากขอมลของเวปไซต City-Data.com มดงน

1. งานทนายความ (Defense)2. ดานบรการการเงน, ดาน IT (Financial

Services, Information Technology and Data)

3. ดานวทยาศาสตรสขภาพ, เทคโนโลยชวภาพ และเทคโนโลยสะอาด (Life Sciences)

4. การประมวลผลดวยเครองมอไฮเทคและทนสมย (Processing)

5. เกยวกบอปกรณประเภทกงตวนำา (Semiconductors)

6. ดานโทรคมนาคม (Telecommunications)7. การขนสง (Transportation) เมอง Dallas มประชากรอาศยอยมากกวา

1,232,940 คน ภายใตรศม 342 ไมล และมบรษทเอกชนขนาดใหญ 13 บรษทตงอยและมรายไดรวมตอปสงถง 1 ลานลานเหรยญสหรฐอเมรกา อาทเชน AT&T Wireless, Ericsson Headquarters, Fujitsu Network Communications, Hewlett Packard Company, Microtune, Perot Systems Corporation, Raytheon, State Farm Mutual Auto Insurance เปนตน สวนโรงเรยนอาชวศกษาในเมอง Dallas มดานตางๆ ดงตอไปน

1. ดานยานยนต (Automotive Vocational Schools)

2. ดานการซอมสยานยนต (Collision Repair Vocational Schools)

3. ดานเทคโนโลยสารสนเทศ (Computers & Information Technology Vocational Schools)

4. ดานกอสราง (Construction Vocational Schools)

146

5. ดานการใหคำาปรกษา (Counseling Vocational Schools)

6. ดานคดความอาญา (Criminal Justice Vocational Schools)

7. ดานผชวยทนตแพทย (Dental Assistant Vocational Schools)

8. ดานอเลกโทรนกสและเครองเยน (Electronics & HVAC Vocational Schools)

9. ดานกราฟกดไซด (Graphic Design Vocational Schools)

10. ดานการดแลสขภาพ (Healthcare & Medical Vocational Schools)

11. ดานเทคโนโลยสารสนเทศ (IT Vocational Schools)

12. ดานผชวยทนายความ (Paralegal Vocational Schools)

13. ดานการพยาบาล (Nursing Vocational Schools)

14. ดานการจดการ ธรกจดานสขภาพ (Healthcare Office Management Vocational Schools)

15. ดานนกสบเอกชน (Private Investigation Vocational Schools)

16. ดานการจดการรานอาหาร (Restaurant Management Vocational Schools)

17. ดานโทรคมนาคม (Telecommunications Vocational Schools)

18. ดานการเชอมโลหะ (Welding Vocational Schools)

ภาพท 56 โรงเรยนอาชวศกษาทเมอง Dallas

147

5. โรงเรยนอาชวศกษาทเมอง Houston

เมอง Houston เปนเมองขนาดใหญ ททกๆอยางในเมองนดยงใหญไปหมด และนนเปนเหตผลวาทำาไมโรงเรยนอาชวศกษาในเมองนจงไดรบความนยมสง สำาหรบอตสาหกรรมทมการจางแรงงานสายอาชพสงสด จากขอมลของเวปไซต Gity-Data มดงน

1. ธรกจนำามน, แกส, พลงงานธรรมชาต (Oil, Gas, Natural Energy)

2. อตสาหกรรมเคมภณฑ: มการจางงานอยางคราว ๆ ประมาณ 36,000 ตำาแหนงในเมองน (Chemical Products)

3. งานการสำารวจดานอวกาศ: เนองจากเปนทตงขององคการนาซาและศนยปลอยจรวดไปสอวกาศ “Johnson Space Center” (Space Exporation)

4. งานการบรการทางดานธรกรรมการเงน: มสดสวนเนอทประมาณ 15.4 เปอรเซนตของพนทเมองทงหมด (Financial Services)

เมอง Houston เปนเมองขนาดใหญเปนอนดบท 4 ของประเทศสหรฐอเมรกา และเปนเมอง ผนำาทางธรกจ, ความบนเทง, และศลปะ มประชากรประมาณ 2,245,108 คน (ณ ค.ศ. 2009) บนพนทประมาณ 12,476 ตารางไมล มโรงเรยนอาชวศกษาจำานวนมาก บรษทใหญๆทมการจางงานนกเรยนทจบจากโรงเรยนอาชวศกษาเอกชนในพนท อาท เชน AIG Retirement Services, American National Insurance Co., BASF AG, BAYER CORP., Century Development และ Chevron Phillips Chemical CO. เปนตน สวนโรงเรยนอาชวศกษามดานตางๆ ดงตอไปน

1. ดานการทำาขนม (Baking and Pastry Vocational Schools)

2. ดานการเกบเงนและทำาบญช (Billing and Coding Vocational Schools)

3. ดานเสรมสวย (Cosmetology, Barbering & Beauty Vocational Schools)

148

4. ดานการจดการธรกจ (Business Vocational Schools)

5. ดานสารสนเทศ (Computers & Information Technology Vocational Schools)

6. ดานความยตธรรมทางอาญา (Criminal Justice Vocational Schools)

7. ดานเครองยนตดเซล (Diesel Vocational Schools)

8. ดานอเลกโทรนกสและเครองเยน (Electronics & HVAC Vocational Schools)

9. ดานภาพยนตรและโทรทศน (Television & Film Vocational Schools)

10. ดานการจดการการเงน (Finance Vocational Schools)

11. ดานการดแลสขภาพ (Healthcare & Medical Vocational Schools)

12. ดานการบรหารทรพยากรบคคล (Human Resources (HR) Vocational Schools)

13. ดานการจดการธรกจระหวางประเทศ (International Business Vocational Schools)

14. ดาน IT (IT Vocational Schools)15. ดานผชวยทนาย (Paralegal Vocational

Schools)16. ดานผชวยแพทย (Medical Transcription

Vocational Schools)17. ดานการพยาบาล (Nursing Vocational

Schools)18. ดานนกสบเอกชน (Private Investigation

Vocational Schools)19. ดานชางประปา (Plumber Vocational

Schools)20. ดานการทองเทยว (Travel Vocational

Schools)21. ดานอาชวศกษาพยาบาลวชาชพ (Vocational

Nursing Vocational Schools)

149

ภาพท 57 โรงเรยนอาชวศกษาทเมอง Houston

6. โรงเรยนอาชวศกษาทเมอง Los Angelesเนองดวยเมอง Los Angeles รฐ California มธรกจ

คาปลกทเปดจำานวนมาก เปนเมองซงเปนผนำาในการรณรงคการใชพลงงานสะอาดในวงการอตสาหกรรม มธรกจมากกวา 10,209 ประเภท และมการจางงานกวา 125,390 ตำาแหนงในรฐนตงแตป ค.ศ.2007-2010 ขอมลการจางงานดานงานตางๆในโรงงานอตสาหกรรม ของเดอนพฤษภาคม 2009 มดงน

1.งานกอสราง (Construction): 126,9000 ตำาแหนง

2.งานการศกษาและการบรการทางดานสขภาพ (Education and Health Services): 516,300 ตำาแหนง

3.งานกจการเกยวกบการเงน (Financial Activities) : 224,800 ตำาแหนง

4.งานบรการของรฐบาล (Government Services): 613,100 ตำาแหนง

5.งานดานธรกจสถานทพกผอน (Leisure and Hospitality): 384,800 ตำาแหนง

6.งานบรการทใชทกษะชนสง (Professional Services): 551, 400 ตำาแหนง

นอกจากนจากขอมลพบวา อาชพทมการจางงานสง และอตราการขยายตงสง โดยเรยงลำาดบจากมากไปนอยม ดงน

1.ระบบเครอขายและการวเคราะหขอมลดานการสอสาร (Network Systems and Data Communications Analysis)

150

2.งานดานภาพยนตร, อาชพนกแตงหนา (Theatrical and Performance Makeup Artists)

3.ผชำานาญการพเศษในดแลผวพรรณ (Skin Care Specialists)

4.งานดานสตวแพทย (Veterinary Technologists and Technicians)

5.ผชวยทนตแพทย (Dental Assistants) ขอมลจำานวนประชากร ณ เดอนเมษายน 2009 มจำานวน

ประมาณ 4,065,585 คน และประชากรมรายไดโดยประมาณ 42,529 เหรยญสหรฐ/คน/ป สวนโรงเรยนอาชวศกษามดานตางๆ ดงตอไปน

1. ดานการทำาขนม (Baking and Pastry Vocational Schools)

2. ดานการเกบเงนและทำาบญช (Billing and Coding Vocational Schools)

3. ดานเสรมสวย (Cosmetology, Barbering & Beauty Vocational Schools)

4. ดานการจดการธรกจ (Business Vocational Schools)

5. ดานสารสนเทศ (Computers & Information Technology Vocational Schools)

6. ดานพจารณาคดความอาญา (Criminal Justice Vocational Schools)

7. ดานเครองยนตดเซล (Diesel Vocational Schools)

8. ดานอเลกโทรนกสและเครองเยน (Electronics & HVAC Vocational Schools)

9. ดานภาพยนตรและโทรทศน (Television & Film Vocational Schools)

10. ดานการจดการการเงน (Finance Vocational Schools)

11. ดานการดแลสขภาพ (Healthcare & Medical Vocational Schools)

12. ดานการบรหารทรพยากรบคคล (Human Resources [HR] Vocational Schools)

151

13. International Business Vocational Schools (ดานการจดการธรกจระหวางประเทศ)

14. ดานเทคโนโลยสารสนเทศ (IT Vocational Schools)

15. ดานผชวยทนาย (Paralegal Vocational Schools)

16. ดานผชวยแพทย (Medical Transcription Vocational Schools)

17. ดานการพยาบาล (Nursing Vocational Schools)

18. ดานนกสบเอกชน (Pedicure & Manicure Vocational Schools)

19. ดานชางถายภาพ (Photography Vocational Schools)

20. ดานการบำาบดฟ นฟ (Rehabilitation Therapy Vocational Schools)

21. ดานการดแลผว (Skin Care Vocational Schools)

22. ดานโทรคมนาคม (Telecommunications Vocational Schools)

23. ดานการทองเทยว (Travel Vocational Schools)

ภาพท 58 โรงเรยนอาชวศกษาทเมอง LA

7. โรงเรยนอาชวศกษาทเมอง New York สมญานามเมองนคอ นครทไมเคยหลบ และเปนทร “ ”

กนวาหากผใดทจบจากสถาบนชนนำาจากเมองนไมวาจะเปนระดบประกาศนยบตร, อนปรญญา หรอปรญญาตร สามารถรบประกนการมงาน

152

ทำาไดทนท และเมองนถอวาเปนเมองทอตสาหกรรมทมอตราการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจอยาโดดเดนมากในชวงป ค.ศ. 2007-2008 และจากสถตการจางงานในป 2008 (สำานกงานแรงงานแหงชาตสหรฐ) มดงน

1. งานบรการดานการศกษาและสขภาพ (Education and health services) : จางเพมขน 18,000 ตำาแหนง

2.งานบรการของรฐ, งานทรพยากรธรรมชาต, งานเหมองแร,งานดานเทคโนโลยสารสนเทศ (Government services, natural resources, mining and construction, and information technology) : จางเพมขน 4,000-10,000 ตำาแหนง

3.งานดานธรกจสถานทพกผอน (Leisure and hospitality) : 18,000 ตำาแหนง

4.งานดานผบรหารมออาชพและบรการดานธรกจ (Professional and business services) : จางเพมขน 11,800 ตำาแหนง

5.งานดานการคา, งานดานขนสงและงานดานสาธารณปโภค (Trade, transportation, and utilities) : จางเพมขน 12,600 ตำาแหนง

เมอง New York แบงออกเปน 5 เขตไดแก Bronx, Brooklyn, Manhattan, Staten Island, Queens โดยแตละเขตจะมเอกลกษณของตวเอง และเมอใดทคณยายเขาไปอยในเขตนนๆ คณจะไมเพยงแคไดชอวาอาศยอยในเขตนน แตวถชวตคณจะถกกลนดวยวฒนธรรมทนนไปดวย ขอมลจำานวนประชากรในแตละเขต (2007) มดงน

1. เขต Bronx มประชากร 1,373,659 คน2. เขต Brooklyn มประชากร 2,528,050 คน3. เขต Manhattan มประชากร 1,620,338 คน4. เขต Staten Island มประชากร 2,270,338 คน5. เขต Queens มประชากร 481,613 คน

ตวอยางบรษทขนาดใหญและเกาแกในเมองน อาทเชน American Express, Goldman Sachs Group, Lehman Brothers Holdings, McGraw-Hill, New York Life Insurance แทจรงแลวม

153

บรษททมงคงขนาดใหญยงมอกมากกวา 500 บรษท แตทสำาคญคอบรษทเหลานตองการวาจางพนกงานทจบและไดรบวฒการศกษาจากโรงเรยนอาชวศกษาในทองถน ซงโรงเรยนอาชวศกษามดานตางๆ มดงตอไปน

1. ดานการบญช (Accounting Vocational School)2. ดานยานยนต (Automotive Vocational Schools)3. ดานกอสราง (Construction Vocational Schools)4. ดานภาพยนตรและโทรทศน (Television & Film

Vocational Schools)5. ดานการออกแบบกราฟฟค (Graphic Design

Vocational Schools)6. ดานงานทรพยากรบคคล (Human Resources

Vocational Schools)7. ดานภาพยนตรดจตอลและมลตมเดย (Digital

Filmmaking and Multimedia Vocational Schools)

8. ดานนกสบเอกชน (Private Investigation Vocational School)

9. ดานงานเลขานการ (Secretarial Vocational Schools)

ภาพท 59 โรงเรยนอาชวศกษาทเมอง New York

8. โรงเรยนอาชวศกษาทเมอง Philadelphia สมญานามเมองนวา เมองพนอง ขอมลจากเวปไซต “ ”

City-Data.com อตสาหกรรมทมการจางงานนกเรยน ทจบจากโรงเรยนอาชวศกษา ทงในระดบ ปวช. ปวส.(อนปรญญา) มดงน

154

1. ดานการแพทย (Biomedical) : รวมทงงานวจยพฒนาเครองมอทางการแพทย

2. ดานงานเงน (Finance) : รวมถงงานจดเกบรวบรวมฐานขอมลของลกคาขององคกร

3. ดานสขภาพ (Health Care) 4. ดานบรษทประกนภย (Insurance Companies) 5. ดานงานสงตพมพและการโฆษณา (Printing and

Publishing)6. ดานการโทรคมนาคม (Telecommunications) :

เครอขายอนเตอรเนตและโทรศพท7. ดานการทองเทยว (Tourism) : สถานทสำาคญทาง

ประวตศาสตรเมอง Philadelphia, รฐ Pennsylvania เปนดน

แดนของสถานบรการดานการดแลสขภาพและสถาบนการเงน รายงานสถตประชากรของมหาวทยาลย Wisconsin ในป ค.ศ. 2006 มจำานวนประชากรโดยประมาณ 1,448,394 คน เมองนแบงออกเปน 10 เขต การเกบภาษในเขตนมการเกบภาษในอตรากาวหนาททำาใหจงใจนกลงทนใหมบรษททยายเขามาอยเพมขนและทำาใหมอตราการจางงานเพม ซงคนทตองการทำางานสามารถหาขอมลตำาแหนงงานทวางไดจากขอมลของวทยาลยเทคนคทรวมมอกบสถานประกอบการในเมองน บรษททมชอเสยงเกาแกของเมองนไดแก Cendant Mortgage Corporation, Children’s hospital of Pennsylvania, Christian Health Care System, Crozer-Keystone Health, Du Pont Corporation, J.P.Morgan Chase, Lockheed Martin, MBNA, Prudentail Insurance, Tenet Health System, Vanguard Group Inc.สวนโรงเรยนอาชวศกษามดานตางๆ มดงตอไปน

1. ดานธรกจ (Business Vocational Schools)2. ดานคอมพวเตอรและสารสนเทศ (Computers

&Information Technology Vocational Schools)

3. ดานอเลกโทรนกสและเครองทำาความเยน (Electronics &HVAC Vocational Schools)

4. ดานการออกแบบแฟชน (Fashion Design Vocational Schools)

155

5. วทยาลยการแพทยและสขภาพ (Healthcare &Medical Vocational Schools)

6. ดานเทคโนโลยสารสนเทศ (IT vocational Schools)7. ดานผชวยทนายความ (Paralegal Vocational

Schools)8. ดานผลตภาพยนตรดจตอลและมลตมเดย (Digital

Filmmaking and Multimedia Vocational Schools)

9. ดานการพยาบาล (Nursing Vocational Schools)10. ดานรกษาความปลอดภย (Security Vocational

Schools)11. ดานการดแลผวหนง (Skin Care Vocational

Schools)12. ดานโทรคมนาคม (Telecommunication

Vocational schools)

ภาพท 60 โรงเรยนอาชวศกษาทเมอง Philadelphia

9. โรงเรยนอาชวศกษาทเมอง Phoenix เมอง Phoenix รฐ Arizona เปนแหลงทมชอเสยง

ของสถาบนเทคนคขนสงและสถาบนเกยวกบการคาระดบชาต อตสาหกรรมในเมองนทมการจางงานนกเรยนทจบจากโรงเรยนอาชวศกษาเปนจำานวนมากมดงน

1. นาโนเทคโนโลย (Nanotechnology)2. การบนและอวกาศ (Aerospace)3. วทยาศาสตรชวภาพ (Bioscience)4. แหลงฐานขอมลและการคมครอง (Data mining

and Protection)เมอง Phoenix เปนศนยกลางของอตสาหกรรม

เทคโนโลย เมองนเปนเมองทสวยงามราวสวรรคเหมาะกบการพกผอนหลงเลกงาน เศรษฐกจของเมองนไดรบสมญานามวา ดอกไมบานกลางทะเลทราย เมอง “ ”

156

Phoenix ถกคาดวาจะ 1 ใน 10 เมองของสหรฐอเมรกา ทมนกลงทนมาลงทนสงถงราว 25 ลานลานดอลลาร ภายในป ค.ศ. 2030 ทางดานตางๆ ดงน

1. ดานการซอขายบาน (Average Household Income): ประมาณ 70,465 ลานดอลลาสหรฐ ซงสงกวาคาเฉลยของประเทศ (67,799)

2. อายของแรงงาน (Working Ages): 54.9% ของแรงงานทงหมด มอายระหวาง 20-59 ป, และ 29.8% ของแรงงานทงหมด มอายตำากวา 20 ป

3. การเพมขนของประชากร (Population Growth): คาดการณวาจะมจำานวนประชากรเพมขนราว 41% จากป ค.ศ. 2008-2030

4. การเพมขนของจางแรงงาน (Labor Growth) : การจางงานในของเมอง Phoenix ปจจบนมมากกวา 2 ลานตำาแหนง โดยเพมขน 86% จากป ค.ศ. 1990-2008

โรงเรยนอาชวศกษาทมชอเสยงในเมอง Phoenix มเปดสอนดานตางๆ ดงน

1. ดานแพทยทางเลอก (Alternative Medicine Vocational Schools)

2. ดานการเรยกเกบเงนและเขารหส (Billing and Coding Vocational Schools)

3. ดานการใหคำาปรกษา (Counseling Vocational Schools)

4. ดานผชวยแพทย (Dental Assistant Vocational Schools)

5. ดานภาพยนตรและโทรทศน (Television &Film Vocational Schools)

6. ดานการออกแบบเกม (Gaming Vocational Schools)

7. ดานการแพทยและศนยสขภาพ (Healthcare &Medical Vocational Schools)

8. ดานเทคโนโลยสขภาพ (Health Technology Vocational Schools)

9. ดานชางเครอง (Machinist Vocational Schools)10. ดานการพยาบาล (Nursing Vocational Schools)

157

11. ดานการบรหารจดการสขภาพ (Healthcare Office Management Vocational Schools)

12. ดานการทองเทยว (Travel Vocational Schools)

ภาพท 61 โรงเรยนอาชวศกษาทเมอง Phoenix

10. โรงเรยนอาชวศกษาทเมอง San Francisco

เมอง San Francisco ถอวาเปนเมองทมความสำาคญทางเศรษฐกจ โดยเฉพาะพนทหลกทมความสำาคญทางเศรษฐกจ 3 เขต คอ San Francisco, Oakland, และ San Jose โดยทง 3 เขตนเปนพนทตดชายฝงทะเล เมองนทมชอเสยงทางดานเทคโนโลยได โดยเฉพาะยาน Silicon Valley เปนยานทมบรษททางดานเทคโนโลยมากมายตงอย ในเมองนอตสาหกรรมทมการจางแรงงานทจบจากโรงเรยนในระดบอาชวศกษามดานตางๆ ดงตอไปน

1. ดานธรกจการผลตอาหารและธรกจการเกษตร (Agribusiness and Food processing)

2. ดานธรกจการเงนและธนาคาร (Banking and Financial service)

3. ดานวทยาศาสตรทางชวภาพและ เทคโนโลย (Bioscience and biotechnology)

4. ดานการบรการธรกจ (Business service)

158

5. ดานคอมพวเตอรและอเลกโทรนกส (Computers and electronics)

6. ดานการบรการสขภาพ (Health services)7. ดานการขายปลกและการขายสง (Retail and

wholesale trade)8. การการตอนรบนกทองเทยว (Visitors and

Tourism)พนท San Francisco, Oakland, และ San

Jose มประชากรอาศยอยราว 6.7 ลานคน และตด 1 ใน 5 ของพนทในสหรฐอเมรกาทประชากรมรายไดครวเรอนมากกวา 65,000 ดอลลาร/คน/ป และมผลตภณฑมวลรวมหรอ GRP มากกวา 200 พนลานดอลลาร รายไดครวเรอนเฉลยอยท 83,839 ดอลลาร/คน/ป เนองจากมพนทตดชายฝงทะเลจงเปนเมองทมคคามากมาย โรงเรยนอาชวศกษาในแถบรมอาวนเหมาะสำาหรบผทเรยนจบในระดบมธยมปลายทมคะแนนสงหรอปานกลางเขาเรยนทางดานตางๆ ดงน

1. ความเปนผนำาและดานกลยทธ (Leadership and strategy)

2. เทคโนโลยทางดานสงแวดลอมโดยระบบมลตมเดย (Budding growth)

3. การยอมรบทางดานการเปนศลปน, นกเขยน, นกธรกจ, นกเขยนโปรแกรม,วศวกร, นกกฎหมาย, แพทย, นกวทยาศาสตร, และนกแตงเพลง (Recognition)

การจางงานในเมองแถบนตองการผทจบในระดบอาชวศกษาในทองถนเปนสวนใหญ โดยแรงงานสวนใหญจบจากโรงเรยนอาชวศกษาทเปดสอนดานตางๆ ดงนเชน

1. ดานการบญช (Accounting Vocational Schools)

2. ดานการเรยกเกบเงนและเขารหส (Billing and Coding Vocational Schools)

3. ดานกอสราง (Construction Vocational Schools)

4. ดานการทำาอาหาร (Culinary Vocational Schools)

159

5. ดานภาพยนตรและโทรทศน (Television &Film Vocational Schools)

6. ดานศนยการแพทยและสขภาพ (Healthcare &Medical Vocational Schools)

7. ดานการบรหารทรพยากรบคคล (Human Resources [HR] Vocational Schools)

8. ดานผชวยทนายความ (Paralegal Vocational Schools)

9. ดานการทองเทยว (Travel Vocational Schools)

ภาพท 62 โรงเรยนอาชวศกษาทเมอง San Francisco

3.5.2 ตวอยางโรงเรยนอาชวศกษาในประเทศสหรฐอเมรกา

สวนกรณศกษาสถาบนระดบอาชวศกษาในสหรฐอเมรกา มสถาบน ดงน 1. ITT Technical Institutes (ITT) 2. The Peterson School 3. University of Phoenix 4. Triangle Tech ซงแตละโรงเรยนมรายละเอยดการจกสภาพแวดลอมการเรยนรโดยสงเขป ดงน

1. ITT Technical Institutes (ITT)1.1 สภาพแวดลอมทางดานจตวทยา

สถาบน ITT เปนวทยาลยอาชวศกษาเอกชน ทมงเนนทางสายอาชพโดยเฉพาะดานเทคโนโลยเปนหลก กอตงตงแตป ค.ศ.1969 มวทยาเขตมากกวา 140 แหง ใน 38 รฐของประเทศสหรฐอเมรกา เปดสอนตงแตระดบอนปรญญา (associate degree) หรอเทยบเทา ปวส. ในบานเราจนถงปรญญาโท และเปดทงหลกสตรปกต และ Online program ในบางสาขา และมเปดในระดบปรญญาโทดวย เปดทงภาคปกต และภาคคำา มจำานวนนกศกษามากกวา 70,000 คน มทง เปน US Students, International Students และ Online Students แบงออกเปน 7 สำานกวชาดงน 1) School of Information Technology 2) School of Drafting and Design 3)

160

School of Electronics Technology 4) School of Business 5) School of Criminal Justice 5) School of Health Sciences 6) School of Breckinridge 7) School of Nursing

1.2 สภาพแวดลอมทางดานกายภาพ ดงภาพดานลาง

ภาพท 63 ตวอยาง ITT Campus ทเมอง Chicago, Spokane, Atlant

ภาพท 64 ตวอยาง Classroom ของ ITT Campus ทเมอง Orlando

2. The Peterson School2.1 สภาพแวดลอมทางดานจตวทยา

Peterson เปนโรงเรยนอาชวศกษาเอกชนทมความมงมนทจะผลตนกเรยนสายอาชพในสาขางานชางเทคนค และสาขาวศวกรรมศาสตรทมประสทธภาพในพนทนวองแลนด กอตงเมอป ค.ศ.1946 (กวา 60 ป) ในการเตรยมความพรอมสำาหรบบคคลทตองการจะสอบใบอนญาตทำางานในแตละรฐ อาจารยผสอนของโรงเรยนทงหมดไดรบการอนมตสำาหรบการฝกอบรมโดยกรมสามญศกษา และไดรบใบอนญาตระดบ senior licensed อกทงยงเปนพนกงาน

161

ประจำาในขนาดบรษทใหญในนวองแลนด หลกสตรของเรามทงภาคทฤษฎและภาคปฏบต นกเรยนจะไดรบการเตรยมอยางเตมททจะใชการสอบใบอนญาตของรฐ เปดสอนในระดบ ปวช. (vocational certificate) สำาหรบโปรแกรมทเปดสอนมดงน 1) Electrical Program 2) Electrician License Renewal 3) HVACR Program 4) Plumbing Program 5) Boiler Technician Licensing 6) Facilities Technician 7) Gas Heat 8) Oil Heat 9) Combination HVACR/Gas/Oil 10) Construction Supervisor 11) Fire Alarms 12) Locksmith Technician Security 13) Hoisting Operator 14) Wastewater Treatment 15) OSHA Construction Safety

2.2 สภาพแวดลอมทางดานกายภาพ

Peterson การใหความสำาคญกบอปกรณ เครองมอ และหองปฏบตการ อยางมาก โดยมการปรบปรงใหมความทนสมยกบเทคโนโลยปจจบนอยตลอดเวลา

ภาพท 65 The Peterson School ทเมอง Woburn, Westwood, Worcester

ภาพท 66 รปภาพการลงมอปฏบตจรงหรอเรยกวา “Hand on Lab”

162

3. University of Phoenix3.1 สภาพแวดลอมทางดานจตวทยา

University of Phoenix เปนมหาวทยาลยทเปดสอนตงแตระดบ Certificate Degree จนถง Doctoral Degree กอตงโดย Dr. John Sperling ตงแตป ค.ศ. 1976 ปจจบนมนกศกษาทวประเทศโดยผานทางวทยาเขตของมหาวทยาลย และมนกศกษาทวโลกทเรยนผานระบบออนไลน การจดการเรยนการสอนมความยดหยนสง มทางเลอกทหลากหลายสำาหรบ Lifestyles ของนกศกษา เชน หลกสตรภาคคำา และ online program (มประสบการณมากวา 20 ป) สำาหรบกลมคนทำางาน, อยหางไกล และมเวลาเรยนจำากด อกทงยงมนวตกรรมใหมๆ ในการจดการเรยนการสอน เชน university-wide academic social network, online classes, a digital library และ computer simulations

University of Phoenix แบงออกเปน 9 สำานกวชา ดงน 1) School of Business 2) School of Advanced Studies 3) College of Education 4) College of Nursing 5) College of Criminal Justice and Security 6) College of Humanities 7) College of Social Sciences 8) College of Natural Sciences 9) College of Information Systems and Technology

3.2 สภาพแวดลอมทางดานกายภาพ มรายละเอยดดงภาพดานลาง

ภาพท 67 Phoenix Main Campus (Phoenix, Arizona)

163

ภาพท 68 School of Business, College of Nursing, School of Advanced Studies, College of Education, College of Criminal Justice and Security, College of Information Systems and Technology,

College of Humanities, College of Social Sciences, College of Natural Sciences

4. Triangle Tech

164

4.1 สภาพแวดลอมทางดานจตวทยา Triangle Tech เปนโรงเรยนอาชวศกษาทตงอยในรฐ

Pennsylvania สหรฐอเมรกา มวทยาเขตอย 6 แหง (Pittsburgh, Erie, Greensburg, Dubois, Sunbury และ Bethlehem) เปดสอนในระดบ Associate Degree (16 เดอน) และ Diploma Degree ผจบการศกษาจากสถาบนแหงนสามารถโอนหนวยกจและเขาศกษาตอในระดบมหาวทยาลยกบมหาวทยาลยดงตอไปน Slippery Rock University, Point Park University, Seton Hill College, and California University of Pennsylvania โดยเฉพาะอยางยงรบประกนการรบเขาเรยนตอของ Slippery Rock University และรบประกนการโอนหนวยกจไดถง 48-60 หนวยกต ทำาใหระยะเวลาในการศกษาตอในระดบปรญญาตรลดลง สำาหรบหลกสตรทเปดสอนม ดงน

AST* Degree Programs1. Architectural Computer-Aided Drafting & Design Technology2. Mechanical Computer-Aided Drafting & Design Technology3. Maintenance Electricity & Construction Technology

4. Refrigeration, Heating, Ventilation, & Air Conditioning Technology5. Carpentry & Construction Technology6. Welding & Fabrication TechnologyDiploma ProgramsRefrigeration, Heating, Ventilation, & Air Conditioning Mechanic(หมายเหต *Associate in Specialized Technology Degree)

4.2 สภาพแวดลอมทางดานกายภาพ มรายละเอยดดงภาพดานลาง

165

ภาพท 69 โรงเรยน Triangle Tech ตงอยในเมอง Greensburg, Dubois, Pittsburgh (ตามลำาดบ)

ภาพท 70 โรงเรยน Triangle Tech ตงอยในเมอง Erie, Sunbury, Bethlehem (ตามลำาดบ)

ภาพท 71 นกเรยนทโรงเรยน Triangle Tech

4. แนวคดเชงทฤษฎเพอการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม จากผลการศกษาความเปนมาและความสำาคญของปญหาการพฒนาสภาพแวดลอมการเรยนรในวทยาลยเทคโนโลยพงษภญโญ จงหวดขอนแกน ดงกลาวไวในบทท 1 และจากผลการศกษาบรบทเบองตนดงทนำาเสนอขอมลในบทท 2

พบวา วทยาลยเทคโนโลยพงษภญโญมปญหาเกยวกบสภาพแวดลอมการเรยนร อยหลายประการ ดงนนจงไดกำาหนดกรอบเพอการพฒนา ดงน

166

สงเกตผลรวม

สะทอนผลรวม

วางแผนรวม

ปฏบตรวม

สงเกตผลรวม

สะท อนผลรวมปรบป

ร งแผนรวม

ปฏ บ ต ร วม

การเตรยมการ

167

กระบวนการแกปญหา2 วงจร 10 ขนตอน ของการวจยเชงปฏบต

การแบบมสวนรวม

แนวคดหลกทใชในการวจย1) คำานงถงรปแบบการวจยทเนนความเปนศาสตรเชงวพากษ 2) ดำาเนนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม 2 วงจร วงจรละ 1 ภาคเรยน 3) ใหความสำาคญกบกรอบแนวคดเชงทฤษฎ 4) ทฤษฎกบการปฏบตเปนสงทไปดวยกนไดไมไดเปนเสนขนานทไมมวนบรรจบกน 5) แสดงบทบาทการสงเสรมสนบสนนการเสรมพลงทางวชาการ (academic empowerment) แกผรวมวจย 6) ผวจยเนนบทบาทการ

ภาพท 72 แนวคดเพอการวจยเรอง การพฒนาสภาพแวดลอมการเรยนรในวทยาลยเทคโนโลยพงษภญโญ จงหวดขอนแกน

ปญหาสภาพ

แวดลอมการเรยนร

ในวทยาลย

เทคโนโลยพงษ

ภญโญ จงหวด

ขอนแกน ท

การจดการ

ความหลาก

หลายของผ

มสวนไดเสย

ผลการวจย

ผลการดำาเนนงานในขนตอนตาง ๆ ของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวน

รวมทกำาหนดเปนอยางไร ? การดำาเนน

เปาหมาย

1. การเปลยนแปลง

ตามจดมงหมายทคาดหวงรวม

2. การเรยนรจากการ

กระทำา ในระดบตวบคคล ระดบกลมและระดบองคการ3. ความรใหมจาก

การ

168

5. การประกนคณภาพการอาชวศกษาสลดา ศรโท (2551) กลาววา การประกนคณภาพการอาชวศกษาเปนการสราง

ความมนใจวา คณภาพของผสำาเรจการศกษาไดเปนไปตามมาตรฐานการอาชวศกษา ตรงกบความตองการของผเรยนผปกครอง ตลอดจนตลาดแรงงานและสงคม โดยมองคประกอบสำาคญในการดำาเนนงาน ไดแก การควบคมคณภาพการตรวจสอบคณภาพการประเมนผล โดยใชหลกของการบรหาร เพอทำาใหพนธกจของสถานศกษาสามารถดำาเนนการใหเปนไปตามเปาหมายไดอยางมระบบและทำาอยางตอเนองทจะตองไดรบความรวมมอของบคคลทกฝายทงในสถานศกษาและนอกสถานศกษาอนประกอบดวยระบบการประกนคณภาพการอาชวศกษา 2 ระบบ ไดแก การประกนคณภาพภายในสถานศกษา และการประกนคณภาพภายนอก องคประกอบของการประกนคณภาพการอาชวศกษาประกอบดวยสวนสำาคญดงน

1. การควบคมคณภาพ (Quality Control) ประกอบดวยสวนสำาคญ ดงน1.1 การกำาหนดมาตรฐานการอาชวศกษา ตวบงชคณภาพ และเกณฑ

การประเมน1.2 การพฒนาเขาสมาตรฐาน เปนการจดทำาแผนพฒนาคณภาพสถาน

ศกษา (ธรรมนญสถานศกษา) แผนการปฏบตประจำาปและแผนตางๆ เพอกำากบการดำาเนนงานสถานศกษา

2. การตรวจสอบคณภาพ (Internal Audit) โดยการกำากบตดตามผลตรวจสอบ ทบทวน เปนการกำาหนดระบบการประเมนตนเอง เพอพฒนาปรบปรงแกไขผลการดำาเนนงานของสถานศกษา

3. การประเมนคณภาพ (Quality Assessment) เปนการประเมนประสทธภาพและประสทธผลของการดำาเนนงานตามขอ 1 แบงเปน 2 สวน คอ สวนหนงเปนการประเมนคณภาพภายในโดยหนวยงานทกำากบดแล หนวยงานตนสงกด เพอเปนการประกนคณภาพภายในและอกสวนหนงเปนการประเมนคณภาพภายนอกโดยสำานกรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา ซงเปนองคกรอสระเพอเปนการประกนคณภาพภายนอก

ระบบการประกนคณภาพการอาชวศกษา มการบรหารงานแบงออกเปน 2 ระบบ เชนเดยวกบระดบการศกษาในระดบอนๆ โดยมรายละเอยด ดงน

1. การประกนคณภาพในสถานศกษาเปนระบบทจะทำาใหสถานศกษาสงกดกรมอาชวศกษา มระบบการบรหาร

จดการทมประสทธภาพ มการทำางานอยางมทศทาง โดยการกำาหนดมาตรฐานการ

169

อาชวศกษา เปนกรอบแนวทางการดำาเนนงานอยางมเปาหมายและแผนการดำาเนนงานทชดเจน การดำาเนนงานตามแผนเพอใหเปนไปตามเปาหมายนนตองมการกำากบ ตดตาม ตรวจสอบ และการประเมนคณภาพภายในหรอการประเมนตนเอง เพอใหมการตรวจสอบในสงทสถานศกษาไดวางแผนไวในแตละป มจดมงหมายทสำาคญคอ สถานศกษาจะไดมการพฒนาปรบปรงใหเปนไปตามเปาหมายอยตลอดเวลาโดยใชกระบวนการดำาเนนงาน PDCA (Plan – Do – Check – Act) การประกนคณภาพภายในเปนการดำาเนนงานในลกษณะของการบรณาการรวมกนระหวางกระบวนการบรหารและกระบวนการจดการเรยนการสอน เพอมงเนนคณภาพในทกดาน การประกนคณภาพภายในจะประสบผลสำาเรจไดตองประกอบดวย 3 เรองในตอไปน (สลดา ศรโท, 2551 อางถงใน วนทยา วงศศปภรมย และคณะ, 2543)

1. ผบรหารและบคลากรทกฝายทเกยวของตองมความตระหนกและเหนความสำาคญ

สงเสรมสนบสนน และรวมคดรวมทำา2. บคลากรทกฝายทเกยวของ มการเตรยมพรอม มความร ความเขาใจ

และเหนคณคาของการประกนคณภาพภายใน

3. สถานศกษาและหนวยงานทเกยวของ มการดแลตดตามและกำากบการดำาเนนการ

ประกนคณภาพภายในอยางตอเนอง2. การประกนคณภาพภายนอก

เปนสวนหนงของระบบประกนคณภาพการอาชวศกษา ผประเมนภายนอก คอ บคคลหรอหนวยงานภายนอกสถานศกษาทสำานกงานรบรองมาตรฐานและประเมนภายนอก คอ บคคลหรอหนวยงานภายนอกสถานศกษาทสำานกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษารบรอง/แตงตง เปนกระบวนการทตอเนองและสมพนธกบการประกนคณภาพภายใน และเปนการตรวจสอบผลการประกนคณภาพภายในหรอการประเมนตนเองของสถานศกษา ฉะนนหลกเกณฑและวธการดำาเนนงานทกำาหนด ควรใหสอดคลองตอเนองกน เพอใหสงผลตอการพฒนา เพอยกระดบคณภาพและมาตรฐานการศกษาของสถานศกษาสความเปนเลศทตองการ (สลดา ศรโท, 2551 วทยาลยอาชวศกษาขอนแกน, 2549)

สมศ. (2554) ความสมพนธระหวางการประกนคณภาพภายในกบการประเมนคณภาพภายนอก ตามมาตรา 48 แหงพระราชบญญตการศกษาแหงชาต

170

พ.ศ. 2542 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 ระบวา ใหหนวยงานตนสงกด“และสถานศกษาจดใหมระบบการประกนคณภาพภายในสถานศกษาและใหถอวาการประกนคณภาพภายในเปนสวนหนงของกระบวนการบรหารการศกษาทตองดำาเนนอยางตอเนอง ในขณะทมาตรา ” 49 ของพระราชบญญตฉบบเดยวกนระบถงการประเมนคณภาพภายนอกไววา ใหมสำานกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพ“การศกษา มฐานะเปนองคการมหาชนทำาหนาทพฒนาเกณฑ วธการประเมนคณภาพภายนอกและทำาการประเมนผลการจดการศกษาเพอใหมการตรวจสอบคณภาพของสถานศกษา”

จากขอมลขางตนจะเหนวาการประกนคณภาพการศกษาภายในเปนสวนหนงของกระบวนการบรหารการศกษาปกตทตองดำาเนนการอยางตอเนอง โดยมการควบคมดแลปจจยทเกยวของกบคณภาพ มการตรวจสอบ ตดตามและการประเมนผลการดำาเนนการเพอนำาไปสการพฒนาปรบปรงคณภาพอยางสมำาเสมอ ดวยเหตนระบบประกนคณภาพภายในจงตองดแลทงปจจยนำาเขา กระบวนการ และผลผลตหรอผลลพธ ซงตางจากการประเมนคณภาพภายนอกทเนนการประเมนผลการจดการศกษา ดงนน ความเชอมโยงระหวางการประกนภายในกบการประเมนคณภาพภายนอกจงเปนสงจำาเปน โดยไดเชอมโยงใหเหนจากภาพท 66

171

ภาพท 73 ความสมพนธระหวางการประกนคณภาพภายในกบการประเมนคณภาพภายนอก

(วทยาลยนครราชสมา, ม.ม.ป)

จากกแผนภาพจะเหนวาเมอสถานศกษามการดำาเนนการประกนคณภาพภายในแลว จำาเปนตองจดทำารายงานประจำาปทเปนรายงานประเมนคณภาพภายใน ซงเปนผลจากการประกนคณภาพภายในหรอเรยกวา รายงานการประเมนตนเอง เพอนำาเสนอคณะกรรมการสถานศกษา หนวยงานตนสงกด หนวยงานทเกยวของ และเปดเผยตอสาธารณชน เอกสารดงกลาวจะเปนเอกสารเชอมโยงระหวางการประกนคณภาพภายในของสถานศกษา การตดตามตรวจสอบของตนสงกด และการประเมนคณภาพภายนอกโดย สมศ.

จากการเชอมโยงระบบการประเมนคณภาพภายนอก สมศ. และการประกนคณภาพภายในของ สอศ. สามารถแสดงการเชอมโยงระหวางตวบงชดงตารางท 9

172

ตารางท 9 ตารางเปรยบเทยบเพอแสดงการเชอมโยงระบบการประเมนคณภาพภายนอกของ สมศ. และการ ประกนคณภาพภายในของ สอศ.

การประเมนคณภาพภายนอก (สมศ.) (18 ตวบงช)

การประเมนคณภาพภายใน (สอศ.) (34 ตวบงช)

1. ผสำาเรจการศกษาไดงานทำาหรอรประกอบอาชพอสระในสาขาทเกยวของภายใน 1 ป

8. รอยละของผสำาเรจการศกษาทไดงานทำาในสถานประกอบการ/ประกอบอาชพอสระหรอศกษาตอภายใน 1 ป9. ระดบความพงพอใจของสถานประกอบการทมตอคณลกษณะทพงประสงค ดานคณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณในวชาชพของผสำาเรจการศกษา

2. ผเรยนมความรและทกษะทจำาเปนในการทำางาน

1. รอยละของผเรยนทมผลสมฤทธทางการเรยนตามเกณฑท กำาหนดตามชนป2. รอยละของผเรยนทสามารถประยกตหลกการทางวทยาศาสตรและคณตศาสตรมาใชแกปญหาในการปฏบตงานอาชพอยางเปนระบบ3. รอยละของผเรยนทมทกษะในการสอสารดานการฟง การอาน การเขยน และการสนทนา ทงภาษาไทยและภาษาตางประเทศ

3. ผเรยนผานการทดสอบมาตรฐานทางวชาชพจากองคกรทเปนทยอมรบ

7. รอยละของผสำาเรจการศกษาทผานการประเมนมาตรฐานวชาชพ

4. ผลงานทเปนโครงงานทางวชาชพ หรอสงประดษฐของผเรยนทไดนำาไปใชประโยชน

4. รอยละของผเรยนทมความสามารถใชความรและเทคโนโลยทจำาเปนในการศกษาคนควาและปฏบตงานวชาชพไดอยางเหมาะสม

5. ผลงานทเปนนวตกรรม สง 29. จำานวนนวตกรรม สงประดษฐ งานวจยและโครงงานทนำาไปใชประโยชนในการพฒนาการ

173

ประดษฐสรางสรรค หรองานวจยของครทไดนำาไปใชประโยชน

เรยนการสอนการประกอบอาชพและ/หรอการพฒนาชมชน ทองถนและประเทศซงนำาไปสการแขงขนระดบชาต30. รอยละของงบประมาณทใชในการสราง พฒนา และเผยแพรนวตกรรม สงประดษฐ งานวจย และโครงงานตองบดำาเนนการทงหมด31. จำานวนครงและชองทางการเผยแพรขอมลขาวสารเกยวกบนวตกรรม สงประดษฐ งานวจย และโครงงานทนำาไปใชในการพฒนาการเรยนการสอน ชมชน สงคมและประทศชาต

6. ผลการใหบรการวชาการ/วชาชพทสงเสรมการพฒนาทกษะของผเรยน

27. จำานวนและประสทธผลของกจกรรม/โครงการทใหบรการวชาชพและสงเสรมความรในการพฒนาชมชนและทองถนและกจกรรม/โครงการฝกทกษะวชาชพเพอการประกอบอาชพของประชาชน28. รอยละของงบประมาณในการจดกจกรรม/โครงการ ทใหบรการวชาชพและสงเสรมความรในการพฒนาชมชนและทองถน และกจกรรม/โครงการฝกทกษะวชาชพเพอการประกอบอาชพของประชาชนตองบประมาณทงหมด

ตารางท 9 (ตอ)การประเมนคณภาพภายนอก

(สมศ.) (18 ตวบงช) การประเมนคณภาพภายใน (สอศ.) (34 ตวบงช)

7. ผเรยนไดเรยนรจากประสบการณจรง

10. ระดบคณภาพของหลกสตรฐานสมรรถนะของสถานศกษาทมการพฒนาตามความตองการของตลาดแรงงาน11. ระดบคณภาพของการจดการเรยนรอยางหลากหลายโดยเนนผเรยนเปนสำาคญ ในการฝกทกษะวชาชพมการฝกปฏบตจรง เพอใหผเรยนไดพฒนาตามธรรมชาตเตมตามศกยภาพและพงพอใจตอคณภาพการสอน

174

18. จำานวนสถานประกอบการทมการจดการศกษารวมกบสถานศกษา จดการศกษาระบบทวภาคและระบบปกต

8.1 ผลการปฏบตหนาทของคณะกรรมการสถานศกษา8.2 ผลการปฏบตหนาทของผบรหารสถานศกษา

6. รอยละของผสำาเรจการศกษาทมผลสมฤทธทางการเรยนตามเกณฑการสำาเรจการศกษา12. รอยละของงบประมาณทสถานศกษาจดซอวสดฝก อปกรณสำาหรบการจดการเรยนการสอนอยางเหมาะสม19. จำานวนคน-ชวโมง ของผเชยวชาญ ผทรงคณวฒ หรอภมปญญาทองถนทมสวนรวมในการพฒนาผเรยน20. อตราสวนของผสอนประจำาทมคณวฒดานวชาชพตอผเรยนในแตละสาขาวชา21. อตราสวนของผสอนประจำาตอผเรยน22. จำานวนครงของการจดใหผเรยนพบอาจารยทปรกษา

9. ผลการใชระบบฐานขอมลสารสนเทศในการบรหารจดการ

34. ระดบคณภาพการจดระบบสารสนเทศและการจดการความรของสถานศกษา

10. ผลการพฒนาครและบคลากรทางการศกษา

33. รอยละของบคลากรในสถานศกษาทสามารถปฏบตตามจรรยาบรรณมาตรฐานวชาชพไดอยางถกตองเหมาะสม

11. ผลการบรหารความเสยง 15. ระดบคณภาพการจดระบบความปลอดภยของสภาพแวดลอม สงอำานวยความสะดวกทเออตอการเรยนรในสถานศกษา23. จำานวนครงของการจดบรการตรวจสารเสพตดใหกบผเรยน24. รอยละของผเรยนทออกกลางคนเมอเทยบกบแรกเขา

175

ตารางท 9 (ตอ)การประเมนคณภาพภายนอก

(สมศ.) (18 ตวบงช) การประเมนคณภาพภายใน (สอศ.) (34 ตวบงช)

12. ผลการสรางการมสวนรวมในการประกนคณภาพ13. การพฒนาสถานศกษาจากผลการประเมนคณภาพภายใน14.1 ผลการพฒนาใหบรรลเปาหมายตามปรชญาปณธาน พนธกจ และวตถประสงคของการจดตงสถานศกษา

32. ระดบคณภาพการบรหารงานของผบรหารทสอดคลองกบแผนยทธศาสตร และการมสวนรวมของประชาคมอาชวศกษาดวยความโปรงใสตรวจสอบได

14.2 ผลการพฒนาตามจดเนนและจดเดนทสงผลสะทอนเปนเอกลกษณของสถานศกษา15. การพฒนาคณภาพผเรยน 5. รอยละของผเรยนทมคณธรรม จรยธรรม คานยมทดงามในวชาชพ มบคลกภาพทเหมาะสม

และมนษยสมพนธทด25. จำานวนครงและประเภทของกจกรรมทสงเสรมดานวชาการ คณธรรม จรยธรรมคานยมทดงามในวชาชพ รวมทงดานบคลกภาพและมนษยสมพนธ

16. การพฒนาคณภาพคร 16. รอยละของบคลากรภายในสถานศกษาทไดรบการพฒนาตามหนาททรบผดชอบ

176

ตารางท 9 (ตอ)การประเมนคณภาพภายนอก

(สมศ.) (18 ตวบงช) การประเมนคณภาพภายใน (สอศ.) (34 ตวบงช)

17. การพฒนาสถานศกษาใหเปนแหลงเรยนร

13. ระดบความเหมาะสมและเพยงพอของระบบคอมพวเตอรในแตละสาขา14. ระดบความเหมาะสมในการจดอาคารเรยน อาคารประกอบหองเรยน หองปฏบตการ ศนยวทยบรการ โรงฝกงาน พนท ฝกปฏบตงานเหมาะสมกบวชาทเรยน มบรรยากาศทเออตอการเรยนรและเกดประโยชนสงสด17. จำานวนครงหรอปรมาณในการระดมทรพยากรจากแหลงตางๆ ทงภายในและภายนอกสถานศกษา เพอสนบสนนการจดการศกษาอยางมประสทธภาพ26. จำานวนครงและประเภทของกจกรรมทสงเสรมการอนรกษ สงแวดลอม วฒนธรรม ประเพณ และทำานบำารงศลปวฒนธรรม

18. การสรางการมสวนรวมและการขยายโอกาสทางการศกษา

162

6. บรบทชมชนและบรบทวทยาลยเทคโนโลยพงษภญโญ

6.1 บรบทชมชนวทยาลยเทคโนโลยพงษภญโญ ตงอยทชมชนศรฐาน 2 หมท 7

ตำาบลในเมอง อำาเภอเมอง จงหวดขอนแกน เดมทนนสถานทบรเวณนมชาวบานศรฐานอาศยอยเดม หลงจากนนคณยายเปง และคณยายแพง ไดเขามาซอเพอจะปลกบานพาลก พาหลาน มาอย หลงจากนนกมคณตาบญถมไดเขามาซอทในบรเวณนเชนเดยวกน เมอประมาณ พ.ศ. 2504 และตามมาดวยคณแมเกยก พงษภญโญ รวมถงคณแมเจอจนทรเขามาเพม บคคลทไดกลาวถงเปนบคคลในรนแรกๆทเขามาอาศย หลงจากนนกมการขยายตวของชมชนเพมขนเรอยจนไดจดตงเปนชมชนศรฐาน 2 ขนมาจนถงทกวนน

ปจจบนชมชนมประธานชมชนคอ นายคำาผาน ทพยนาง และมรองประธานชมชนคอ นางเจอจนทร สวรรณโชต มคณะกรรมการชมชนรวมทงสนจำานวน 24 คน ชมชนมจำานวนครวเรอนโดยประมาณ 290 หลงคาเรอน จำานวนประชากรโดยประมาณ 1,420 คน และมขอมลดานภมศาสตรดงน 1) ทศเหนอจรดกบถนนมะลวลย 2) ทศใตจรดกบโรงพยาบาลขอนแกนราม 3) ทศตะวนออกจรดถนนมตรภาพ 4) ทศตะวนตกจรดกบโรงเรยนบานศรฐาน

6.2 บรบทวทยาลยเทคโนโลยพงษภญโญ6.2.1 ความเปนมา และขอมลทวไปของสถาน

ศกษาวทยาลยเทคโนโลยพงษภญโญ จดตงขนเมอป พ.ศ.

2526 เดมมชอวา โรงเรยนบณฑตแกนนคร ตงอยเลขท “ ” 279 ก.ม. 4 ถ.มตรภาพ-ทาพระ ต.ในเมอง อ.เมอง จ.ขอนแกน ไดรบใบอนญาตเลขท 536/2526 ลงวนท 15 กนยายน พ.ศ. 2526 เจาของผรบใบอนญาตในขณะนนคอ บรษทโรงเรยนบณฑตแกนนคร โดย นายเสร บญสหา เปนประธานคณะฯและม นายเสร พงษภญโญ (อดต ส.ส.พรรคประชาธปตย จ.ขอนแกน ทปรกษารฐมนตรกระทรวงสาธารณสข) เปนผอำานวยการ, มนายสายณห ชองนล พ.ม.ก.ศบ. (สาขาบรหารการศกษา) อดตศกษานเทศนกรมสามญศกษาและอาจารยกรมการศกษานอกโรงเรยน กระทรวงศกษาธการ และมนางสาวสวรรณ พงษภญโญ ทำาหนาทเปน ผจดการ/นายทะเบยน และใชคณาจารยผทรง

163

คณวฒ ระดบปรญญาตร โท จากสถาบนการศกษาชนนำาของรฐ หนวยงานรฐวสากจ (การไฟฟาสวนภมภาค) รวมถงผมความร ความชำานาญ และเปนทยอมรบในสงคม ในสาขาวชาทเปดสอนจำานวนมากในจงหวดขอนแกน โรงเรยนในขณะนนจดตงบนเนอทโดยประมาณ 72 ไร (ปจจบนคอพนทบรเวณตรงขามหางเทสโกโลตส) ประกอบดวยอาคารคอนกรตชนเดยวจำานวน 6 หลง โรงเรอนตางๆซงใชเปนสถานทฝกงานสำาหรบนกเรยนนกศกษา มสนามฟตบอลขนาดมาตรฐาน และอปกรณการเรยนการสอนสาขาวชาตางๆครบถวนตามเกณฑมาตรฐานของกระทรวงศกษาธการ เรมเปดรบสมครนกเรยนนกศกษาอยางเปนทางการเมอวนท 30 มถนายน พ.ศ. 2526 เปดทำาการสอนทงรอบเชา (8.00 น.- 16.00 น.) และรอบบาย (16.00 น.- 21.00 น.) โดยสาขาวชาทเปดทำาการสอน มดงนคอ

1. ระดบประกาศนยบตรวชาชพ (ปวช.)ประเภทวชาเกษตรกรรมประเภทวชาชางอตสาหกรรม

- ชางไฟฟากำาลง2. ระดบประกาศนยบตรวชาชพเทคนค (ปวท.)

ประเภทวชาเกษตรกรรม- สาขา ธรกจการเกษตรและในปการศกษา 2527 โรงเรยนไดทำาการเปดสอนสาขาวชาชพเพมอก โดยมสาขาวชาทเปดสอนทงหมด ดงน

1. ระดบประกาศนยบตรวชาชพ (ปวช.)ประเภทวชาเกษตรกรรมประเภทวชาพานชยกรรมประเภทวชาชางอตสาหกรรม

- ชางไฟฟากำาลง- ชางยนต- ชางกอสราง

2. ระดบประกาศนยบตรวชาชพเทคนค (ปวท.)ประเภทวชาเกษตรกรรม

- สาขาธรกจการเกษตรประเภทวชาบรหารธรกจ

164

- สาขาวชาบญชนอกจากนในปการศกษา 2528 โรงเรยนยงทำาการเปด

สอนในสาขาวชาชพเพมอกครง ดงนนจงมสาขาวชาทเปดสอนทงหมดเปน ดงน

1. ระดบประกาศนยบตรวชาชพ (ปวช.)ประเภทวชาเกษตรกรรม

- สาขาวชาเกษตรกรรมประเภทวชาชางอตสาหกรรม

- ชางไฟฟากำาลง- ชางยนต- ชางกอสราง

ประเภทวชาพาณชยกรรม- บญชและบรการธรกจสถานพยาบาล- บญชและเลขานการ

2. ระดบประกาศนยบตรวชาชพเทคนค (ปวท.)ประเภทวชาเกษตรกรรม

- สาขาธรกจการเกษตร3. ระดบประกาศนยบตรวชาชพชนสง (ปวส.)

ประเภทวชาเกษตรกรรม- สาขาวชาเกษตรกรรม

ประเภทวชาชางอตสาหกรรม - เกษตรกรรม- ชางไฟฟากำาลง- ชางเทคนคอตสาหกรรม

ในชวงททำาการเปดการเรยนการสอนชวงแรกๆ มนกเรยนนกศกษาโดยประมาณ 700-1,000 คน แตกมปญหาและอปสรรคคอนขางมาก ไมวาจะเปนปญหาเกยวกบหนสวนบรษท, ปญหาคาเชาพนท, ปญหาการบรหารจดการภายในทยงไมเปนระบบ อกทงยงไมไดรบการชวยเหลอดานนโยบายจากรฐบาลดงเชนในปจจบน (เงนอดหนนรายหว, นโยบายเรยนฟร 15 ปอยางมคณภาพ) มเพยงแตเงนกยมเรยนเทานน จากปญหาดงกลาวขาง

165

ตนทำาใหโรงเรยนอยในสถานะขาดสภาพคลองดานการเงน ทำาใหผบรหารทเหลอเพยงคนเดยวคอ ทาน ดร.เสร พงษภญโญ มแนวความคดทจะยายสถานทจากเดมททำาการเชามากอสรางภายในพนทของตนเอง (เลขท 167 ถ. มะลวลย ต.ในเมอง อ.เมอง จ.ขอนแกน) บนพนท 6 ไร เรมดำาเนนการกอสรางอาคารหลงแรกเปน อาคารขนาด 5 ชน 40 หองเรยน และตอมาไดเปลยนชอโรงเรยนจากเดม โรงเรยนบณฑตแกนนคร เปน โรงเรยนพงษภญโญ“ ” “เทคโนโลย เมอวนท ” 2 มถนายน พ.ศ. 2537 และไดเรมเปดทำาการเรยนการสอนในเดอนมถนายน พ.ศ. 2539 จดการศกษาดานอาชวศกษา ระดบ ปวช. และ ปวส. ประเภทวชาพาณชยกรรม และประเภทวชาชางอตสาหกรรม โดยมทาน ดร.เสร พงษภญโญ เปนทงเจาของและผรบใบอนญาต สวนการบรหารจดการให นางสาวสวรรณ พงษภญโญ เปนผบรหาร (ผจดการ/นายทะเบยน) เปดการเรยนการสอนในระดบ ปวช. และ ปวส. จำานวน 3 สาขาวชา คอ คอมพวเตอรธรกจ การบญช และชางไฟฟากำาลง โดย ณ ขณะนน มจำานวนนกเรยนโดยประมาณ 600 คน

หลงเปดดำาเนนการไดประมาณ 11 ป (พ.ศ. 2539-2550) ยงคงพบกบปญหาและอปสรรคตางๆอกมากมาย และจำานวนนกเรยนนกศกษาลดลงเรอยๆจนถงกระทง ป พ.ศ. 2550 มจำานวนนกเรยนเหลอไมถง 100 คน ทาน ดร.เสร จงไดตดสนใจเขามาบรหารจดการดวยตนเองตงแตป พ.ศ. 2551 จนถงปจจบน หลงจากการเขามาบรหารงานดวยตนเองของเจาของและผรบใบอนญาต ประกอบกบรฐบาลเรมใชนโยบายอดหนนคาเลาเรยน (บางสวน) โดยเปนผจายคาเลาเรยนใหโรงเรยนตามจำานวนนกเรยนนกศกษาทมอยจรง อกทงชวงประมาณกลางป พ.ศ. 2552 รฐบาลเรมใชนโยบายใหม (โครงการเรยนฟร 15 ป อยางมคณภาพ) และเพมเงนอดหนนคาเลาเรยนรายบคคล ทำาใหมจำานวนนกเรยนนกศกษาเพมมากขนเปนลำาดบจนมาถงปการศกษา 2554 มจำานวนรวมทงสน 680 คน

วทยาลยเทคโนโลยพงษภญโญ เปนสถานศกษาเอกชน สงกด คณะกรรมการการสงเสรมการศกษาเอกชน (office of the private education commission) หรอเรยกเปนอกษรยอวา สช“ .” กระทรวงศกษาธการ (ministry of education) โดยควบคมและดแลผาน กลมงานสงเสรมการจดการศกษาเอกชน สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาเขต 1 (Khon Kaen primary educational service area 1) และม

166

ความรวมมอและการประสานงานระหวางโรงเรยนอาชวศกษาเอกชนดวยกนผานทางสมาคมวทยาลยอาชวศกษาเอกชนแหงประเทศไทย (the federation of private vocational college of Thailand) ปจจบนเปดสอนเพยง 3 สาขาวชา ทงระดบ ปวช. และ ปวส. โดยมรายละเอยด ดงน

1. ระดบประกาศนยบตรวชาชพ (ปวช.) 2. ระดบประกาศนยบตรวชาชพชนสง (ปวส.) ภาค

ปกต และภาคบายโดยทงสองระดบเปดทำาการสอนในสาขาวชาประเภทวชาพาณชยกรรม

- บญช- คอมพวเตอรธรกจ

ประเภทวชาชางอตสาหกรรม - ชางไฟฟากำาลง

167

ภาพท 74 ภาพในสมยทเปน โรงเรยนบณฑตแกนนคร “ ” (พ.ศ. 2526)

ภาพท 75 ภาพปจจบนในชอ วทยาลยเทคโนโลยพงษภญโญ “ ” (พ.ศ. 2555)

168

บทท 3วธดำาเนนการวจย

การวจยครงนเปนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม (Participatory action research: PAR) ทมรปแบบเนนความเปนศาสตรเชงวพากษ (critical science) นำาเสนอผลการวจยองกบแนวคดเชงวพากษ (critical approach) แสดงหลกฐานประกอบทงขอมล สถต ภาพถาย เอกสาร หรออนๆ ถงสงทไดรวมกนคด รวมกนปฏบต รวมกนสงเกตผล และรวมกนสะทอนผลการเปลยนแปลง ทงทสำาเรจและไมสำาเรจ และประสบการณการเรยนรทเกดขนทงในระดบตวบคคล ระดบกลมบคคล และระดบองคการ โดยยดถอหลกทกำาหนดไวในบทท 2 ดงน

1. ดำาเนนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม 2 วงจร วงจรละ 1 ภาคเรยน โดยมขนตอนการวจย 10 ขนตอน ยดถอหลกการ 10 ประการ จรรยาบรรณ 10 ประการ และบทบาทของนกวจย 10 ประการ ตามทกลาวในบทท 2 โดยเฉพาะจรรยาบรรณเกยวกบการแสดงใหทราบถงธรรมชาตของกระบวนการวจยแตเรมแรก รวมทงขอเสนอแนะ และผลประโยชนใหแกผรวมวจยทราบ และจรรยาบรรณผรวมการวจยตางมอทธพลตอการทำางาน แตผทไมประสงคมสวนรวมตองไดรบการยอมรบและเคารพในสทธสวนบคคล เพราะเปนจรรยาบรรณทเกยวของกบสทธสวนบคคล

2. ใหความสำาคญกบกรอบแนวคดเชงทฤษฎ ทจะตองทบทวนขนมาอยางมจดมงหมายอยางมความหมาย และอยางมประโยชนทจะทำาใหผวจยมความไวเชงทฤษฎตอการนำาไปใชอธบายปรากฏการณหรอการใหคำาแนะนำาตอผรวมวจย ในลกษณะทไมใชเปนการยดเยยด ไมใหเปนตวชนำาหรอไมใหมอทธพลตอการนำาไปปฏบตของผรวมวจย แตจะตองคำานงถงการเปนทางเลอก การเปนตวเสรม

169

3. การสรางทศนคตทดใหเกดขนกบผรวมวจยและผเกยวของวา ทฤษฎกบการปฏบตเปนสงทไปดวยกนไดไมไดเปนเสนขนานทไมมวนบรรจบกน สรางกรอบแนวคดใหผรวมวจยและผเกยวของไดเขาใจและตระหนกถงความสมพนธเชงบวกในลกษณะสามเสาระหวาง การวจย ทฤษฎ และ “ ” “ ”การปฏบต หรอ นกวจย นกทฤษฎ และ นกปฏบต“ ” “ ” “ ” “ ”

4. แสดงบทบาทการสงเสรมสนบสนนการเสรมพลงทางวชาการ (academic empowerment) แกผรวมวจย โดยหากมการตดสนใจรวมกนจากผรวมวจยวามความประสงคทจะศกษาหาความรความเขาใจหรอเพมพนโลกทศนเพมเตม เชน การศกษาดงานของบคคลหรอหนวยงานททำาประสบผลสำาเรจ การจดอบรมสมมนา การเชญวทยากร เปนตน ผวจยจะทำาหนาทสงเสรมสนบสนนและอำานวยความสะดวกในการจดกจกรรมตางๆเหลานนใหแกผรวมวจยดวย

6. ผวจยเนนบทบาทการเปนผมสวนรวมและเปนผสงเสรมสนบสนนและอำานวยความสะดวกใหมการปฏบตตามแผนเชงปฏบตการทกำาหนดไว โดยมงใหบรรลผลตามวตถประสงคทกำาหนดตามหลกการ มงการเปลยนแปลง “และมงใหเกดการกระทำาเพอบรรลผล พยายามไมใหความชวยเหลอใดๆ ทได”อยางงายๆ หรอสำาเรจรปเกนไป

7. ใหมการบนทกผลการดำาเนนงานทงของผวจยและผรวมวจย โดยคำานงถงหลกการบนทก 1) การเปลยนแปลงในกจกรรมและการปฏบต 2) การเปลยนแปลงในคำาอธบายถงสงทปฏบต 3) การเปลยนแปลงในความสมพนธทางสงคมและรปแบบองคการ 4) การพฒนาตนเองจากการรวมในการวจย และจดใหมการพบปะสนทนาแลกเปลยนความคดเหนกนเปนระยะๆ ตามหลกการรบฟงขอคดเหนจากผรวมวจยทกคน การวเคราะหวพากษและประเมนตนเอง ตลอดจนเกดกระบวนการเรยนรรวมกนอยางเปนระบบ

วธดำาเนนการวจยครงน ประกอบดวย สถานทหรอพนททดำาเนนการวจย ผรวมวจยและบทบาทของผรวมวจย ขนตอนการวจย เครองมอทใชในการวจย การเกบรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมล และการเขยนรายงานผลการวจยตามรายละเอยด ดงน

1. พนททดำาเนนการวจย

170

การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมเรอง การพฒนาสภาพ“แวดลอมการเรยนรในวทยาลยเทคโนโลยพงษภญโญ จงหวดขอนแกน ”เปนการวจยในระดบโรงเรยน (school-wide) ทไดมาโดยการเลอกแบบเจาะจงตามคณลกษณะ 3 ประการคอ 1) เปนวทยาลยอาชวศกษาเอกชนทไมผานการรบรองมาตรฐานคณภาพจาก สำานกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (องคการมหาชน) หรอ สมศ. ในการประเมนภายนอกรอบท 2 (พ.ศ.2549-2553) ทผานมา 2) เปนวทยาลยทมความประสงคเขารวมการพฒนาสภาพแวดลอมการเรยนรดวยการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมโดยผรบใบอนญาตและคณะกรรมการสถานศกษา 3) เปนวทยาลยอาชวศกษาเอกชนทผวจยทำางานอย จงมความสะดวกและความเปนไปไดตอการทจะเขาไปเกบขอมลในการสงเกต การสมภาษณ และการบนทกภาพหรอเสยงในกจกรรมทดำาเนนการสามารถเขาไปปฏบตงานภาคสนามไดตลอดระยะเวลาทจะทำาการวจย

2. ผรวมวจย และบทบาทของผรวมวจย 2.1 ผรวมวจย เนองจากการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมนเปนการพฒนาสภาพแวดลอมการเรยนรภายในวทยาลยเทคโนโลยพงษภญโญ อกทงเปนวทยาลยอาชวศกษาเอกชน ผวจยจงไดกำาหนดผรวมวจย (research participant) เปนบคลากรเฉพาะภายในวทยาลย คอ คณะคร จำานวนรวมทงสน 18 คน 2.2 บทบาทของผรวมวจย ผวจยและผรวมวจยมบทบาทโดยยดแนวทางการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมท วโรจน สารรตนะ (2555) พฒนาขนทง 10 ขนตอนใน 2 วงจร

3. ขนตอนการวจย ในการดำาเนนการวจยครงน ม 2 วงจร 10 ขนตอน ระหวางภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2555 และภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2556 โดยแตละขนตอนมการดำาเนนการ ดงน ขนตอนท 1 การเตรยมการ (Preparation) จดประชมเชงปฏบตการจำานวน 4 วน ภายในเดอน พฤศจกายน 2555 ณ วทยาลยเทคโนโลยพงษภญโญ มจดมงหมายเพอการนำากรอบความคดของการวจย เสนอแนะและชถง

171

ประโยชนทผรวมวจยจะไดรบ และยอมรบสทธของผทไมประสงคทจะรวมวจย รวมทงสรางความตระหนกในการวจยและการปฏบตงานควบคกนไปทงในตวบคคล กลมบคคล และวทยาลย โดยผวจยเปนผชแจงตอผรวมวจย และการนำาเสนอแนวคดการพฒนาสภาพแวดลอมการเรยนรเชงทฤษฎตอผรวมวจย โดยในขนตอนนผวจยจะตองมการประเมนวดความรผรวมวจยกอน เพอใชเปรยบเทยบแนวคดหลงจากไดรบฟงแนวคดเชงทฤษฎ

ขนตอนท 2 การวางแผน (Planning) จดการประชมเชงปฏบตการจำานวน 4 วน ภายในเดอน พฤศจกายน ธนวาคม 2555 ณ วทยาลยเทคโนโลยพงษภญโญ มจดมงหมายเพอการศกษา วเคราะหใหทราบถงสภาพทเคยเปนมา สภาพปจจบน สภาพทคาดหวง สภาพปญหาอปสรรคของการพฒนาสภาพแวดลอมการเรยนรในวทยาลยเทคโนโลยพงษภญโญทเปนภาพรวม การประเมนเพอกำาหนดประเดนปญหาทตองการปรบปรง แกไข หรอพฒนา และการจดทำาแผนปฏบตการ (Action Plan) นอกจากนนผรวมวจยทกคนตองจดทำา แผนพฒนารายบคคล Individual Development Plan (IDP) ดวย สงทสำาคญทสดสำาหรบขนตอนนคอ ตองใหพวกเขา หรอผรวมวจยเปนคนคดและตดสนใจเอง แตผวจยจำาเปนตองนำาเสนอทฤษฎใหกบพวกเขา เพอแลกเปลยนซงกนและกน และควรใหเวลากบตรงนพอสมควร ไมรวบรดจนเกนไป เนองจากหากผรวมวจยไมเขาใจทฤษฎอยางชดเจน จะทำาใหการสนใจผดพลาด ขณะเดยวกนถอเปนโอกาสในการพฒนาพวกเขาไดรบร ทฤษฎใหมๆ ดวย

ขนตอนท 3 การปฏบตการ (Acting) โดยแตละคนทรบผดชอบนำาแผนปฏบตการไปปฏบต ในระหวางชวงเดอนธนวาคม 2555 – กรกฎาคม 2556

ขนตอนท 4 การสงเกตผล (Observing) จดประชมเชงปฏบตการจำานวน 2 วน ภายในเดอน กมภาพนธ 2556 ณ วทยาลยเทคโนโลยพงษภญโญ โดยมจดมงหมายเพอประเมนผลทเกดขน (Summative evaluation) ทงผลทคาดหวงและทไมคาดหวง และการตความปรากฏการตางๆ จากการดำาเนนงานตามแผนปฏบตงานวาเกดการเปลยนแปลงเพยงใดไดองคความรใหม ทฤษฎใหม หรอเกดประสบการณการเรยนรใหมอะไรบางเกยวกบการพฒนาสภาพแวดลอมการเรยนรในวทยาลยเทคโนโลยพงษภญโญ

172

ขนตอนท 5 การสะทอนผล (Reflecting) จดประชมเชงปฏบตการจำานวน 2 วน ภายในเดอน เมษายน 2556 ณ วทยาลยเทคโนโลยพงษภญโญ โดยมจดหมายเพอสรปผลการดำาเนนงานทผานมาทงหมด ผลการเรยนรทเกดขน และขอเสนอแนะเพอการปรบปรงแกไข

ขนตอนท 6 การวางแผนใหม (Re-Planning) จดการประชมเชงปฏบตการจำานวน 2 วน ภายในเดอน มถนายน 2556 ณ วทยาลยเทคโนโลยพงษภญโญ มจดมงหมายเพอถอดบทเรยน ศกษาทบทวนผลการดำาเนนงานและจดทำาแผนปฏบตงานใหมซงขนตอนน

ขนตอนท 7 การปฏบตใหม (Re-acting) โดยแตละคนนำาแผนปฏบตการใหมทจดทำาขนไปลงมอปฏบต ในชวงเวลาระหวางเดอนกรกฎาคม – กนยายน 2556 โดยมจดมงหมายเพอนำาแผนปฏบตการใหมทจดทำาขนไปปฏบตใหบรรลผล ซงในขนตอนท 7 การปฏบตใหม (re – acting)

ขนตอนท 8 การสงเกตผลใหม (Re-observing) จดประชมเชงปฏบตการจำานวน 2 วน ภายในเดอน สงหาคม 2556 ณ วทยาลยเทคโนโลยพงษภญโญ เพอประเมนผลทเกดขน (Summative evaluation) ทงผลทคาดหวงและทไมคาดหวง และการตความปรากฏการณตางๆ จากกจกรรมหรอกระบวนการปฏบตงานวาไดองคความรใหม ทฤษฎใหม หรอเกดประสบการณการเรยนรใหมอะไรบางเกยวกบพฒนาสภาพแวดลอมการเรยนร

ขนตอนท 9 การสะทอนผลใหม (Re-reflecting) จดประชมเชงปฏบตการจำานวน 2 วน ภายในเดอน กนยายน 2556 ณ วทยาลยเทคโนโลยพงษภญโญ มจดมงหมาย เพอสรปผลการดำาเนนงานทผานมาทงหมด ประสบการณการเรยนรทเกดขน และขอเสนอแนะเพอการปรบปรงแกไข แลวผวจยนำามาสงเคราะหเขยนเปนสรปผลการดำาเนนงานทผานมาโดยรวม ประสบการณการเรยนรทเกดขน และขอเสนอแนะเพอการปรบปรงแกไข แลวจดทำาเปนเอกสาร

ขนตอนท 10 การสรปผล (conclusion) ม 2 ระยะ คอ จดประชมเชงปฏบตการ 2 วน ภายในเดอน กนยายน 2556 ณ วทยาลยเทคโนโลยพงษภญโญ เพอถอดบทเรยน (After Action Review: AAR) ศกษาทบทวนผลการดำาเนนงานในขนตอนท 6 -9 และระยะท 2 จดประชมเชงปฏบตการ การประชมเชงปฏบตการ“ : การพฒนาสภาพแวดลอมการเรยนรในวทยาลย

เทคโนโลยพงษภญโญ ” 1 วน โดยมจดมงหมายเพอสรปผลการวจยในขน

173

ตอนท 1-9 และหาขอสรปในประเดนเกยวกบการเปลยนแปลง ประสบการณการเรยนรจากการปฏบต และองคความรจากการปฏบต

การดำาเนนงานวจย 2 วงจร 10 ขนตอนดงกลาวขางตน ผวจยกำาหนดใหมกจกรรมการเตรยมการ การวางแผน การปฏบต การสงเกต การสะทอนผล และการสรปผล เพอใหการดำาเนนการวจยเปนไปดวยความเรยบรอย ถกตอง และเปนระบบ เชนเดยวกบขนตอนการวจยทผานมา

4. เครองมอทใชในการวจย ในการวจยครงน ใชรปแบบการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมท วโรจน สารรตนะ (2555) พฒนาขน เปนรปแบบทเนนความเปนศาสตรเชงวพากษ (critical science) ทมลกษณะเปนการพรรณนาหรอบรรยายเชงวพากษ (critical description) ทกอให เกดองคความร จากบคคลและผ“ ”เกยวของในหนวยงาน เพอการพฒนาสภาพแวดลอมการเรยนรในวทยาลยเทคโนโลยพงษภญโญ ในลกษณะเปนการพฒนาองคความรฐานรากจากการกระทำา (grounded knowledge from doing) และเปนการวจยทกอให บคคล เกดประสบการณการเรยนรขนทงในระดบบคคล กลมบคคล และ“ ”

วทยาลย เปนการเรยนรจากการปฏบตจรงตาม หลกการเรยนรจากการกระทำา“ (learning by doing)” ดงนนผวจยไดกำาหนดเครองมอเพอใชในการวจยตามกรอบแนวคดของ Mills (2007) ซงจำาแนกเปนสามกลม ดงน

4.1 แบบสงเกต (Observation form) ม 1 ฉบบ (เครองมอการวจยฉบบท 1) โดยเปนแบบสงเกตแบบมสวนรวม (participant observation) ทใชสงเกตเกยวกบการดำาเนนงานพฒนาสภาพแวดลอมการเรยนรทเคยเปนมา สภาพปจจบน และปญหาของการพฒนาสภาพแวดลอมการเรยนร ม 2 ตอน คอ 1) การสงเกตและตรวจสอบเอกสารทวไป 2) การสงเกตและการตรวจสอบเอกสารงานพฒนาสภาพแวดลอมการเรยนรเกยวกบ สภาพการดำาเนนงานทเคยเปนมา สภาพปจจบน และปญหาการพฒนาสภาพแวดลอมการเรยนร

4.2 แบบสมภาษณเชงลก (in-depth interview) และเปนแบบสมภาษณกลม (focus group interview) ม 5 ฉบบ คอ แบบสมภาษณเชงลกจำานวน 2 ฉบบ (เครองมอการวจยฉบบท 2 และ 3) แบบสมภาษณบคลากรในวทยาลยจำานวน 1 ฉบบ (เครองมอการวจยฉบบท 6) และแบบ

174

สมภาษณกลมจำานวน 2 ฉบบ (เครองมอการวจยฉบบท 10 และ 11) ซงแบบสมภาษณทง 5 ฉบบเปนแบบสมภาษณแบบปลายเปดใน 2 ประเดนทสำาคญคอ 1) สภาพทเคยเปนมา สภาพปจจบน สภาพปญหา สภาพทคาดหวง ทางเลอกเพอการแกไขปญหาหรอบรรลสภาพทคาดหวงในการพฒนาสภาพแวดลอมการเรยนรในวทยาลยอาชวศกษา ประเมนเลอกไดทางเลอกเพอการปฏบต และ 2) การนำาทางเลอกทประเมนไดไปปฏบต มปรากฏการณการปฏบตกนอยางไรไดสงผลตอการเปลยนแปลงเพยงใดในระดบตวบคคล กลมบคคล และวทยาลย เกดการเปลยนแปลงอะไร และการวจยไดกอใหเกดองคความร อะไร

4.3 แบบตรวจสอบหรอบนทก (Examining/records) ไดแก4.3.1 บนทกอนทน (Journal)4.3.2 แผนท (Maps)4.3.3 เครองบนทกเสยงและบนทกภาพ (Audiotapes and

videotapes)4.3.4 หลกฐานสงของ (Artifacts)4.3.5 บนทกภาคสนาม (Field notes)4.3.6 แบบสำารวจ (เครองมอการวจยฉบบท 4) เปนแบบสำารวจ

ขอมลเบองตนของวทยาลย เทคโนโลยพงษภญโญ ทผวจยพฒนาขนตามกรอบและคำาถามของการวจย

4.3.7 แบบบนทกการประชม (เครองมอการวจยฉบบท 5) เปนแบบบนทกการประชมทใชแบบฟอรมตามระเบยบสำานกนายกรฐมนตร วาดวยงานสารบรรณ พ.ศ. 2526

4.3.8 แบบตดตามประเมนโครงการ ระหวางการดำาเนนการ (เครองมอการวจยฉบบท 7) เปนแบบตดตามประเมนโครงการ ทปรบใชตามแบบตดตามประเมนโครงการของสำานกงานคณะกรรมการคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน

4.3.9 แบบประเมนโครงการ (เครองมอการวจยฉบบท 8) ทปรบใชตามแบบประเมนโครงการของสำานกงานคณะกรรมการคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน

175

4.3.10 แบบประเมนมาตรฐานการศกษาขนพนฐาน (เครองมอการวจยฉบบท 9) ทปรบใชตามแบบประเมนมาตรฐานการอาชวศกษา เพอการประกนคณภาพการศกษาภายในสถานศกษาของสำานกงานคณะกรรมการคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน

สำาหรบการตรวจสอบคณภาพของเครองมอ เปนการตรวจสอบเชงโครงการสรางเนอหา (content validity) ของเครองมอในการวจยทง 3 กลม คอ แบบสงเกต (observation form) แบบสมภาษณเชงลก (in-depth interview) แบบสมภาษณกลม (focus group interview) และแบบตรวจสอบหรอบนทก (examining/records) โดยผวจยนำาไปใหผเชยวชาญตรวจสอบ จากนนนำามาปรบปรงแกไขตามคำาแนะนำาของผเชยวชาญ และนำากลบไปใหผเชยวชาญตรวจสอบอกครงกอนนำาไปใชจรง ซงผเชยวชาญมทงหมด 6 คน ซงแตละคนตองมคณสมบตดงน คอ เปนผมความเชยวชาญในสาขาตางๆอยางใดอยางหนง ดงน 1) ดานการวดและประเมนผล 2) ดานหลกสตรและการเรยนการสอน 3) การจดการศกษาดานการอาชวศกษา 4) การประกนคณภาพภายในและภายนอกระดบอาชวศกษา 5) การบรหารงานวทยาลยอาชวศกษาของรฐ หรอ เอกชน ฯลฯ

5. การเกบรวบรวมขอมล ผวจยและผรวมวจยตางมบทบาทหนาทในการเกบรวบรวมขอมล ในสวนทเกยวของกบตนเองโดยเรมจากการปฏบตภาคสนามในวทยาลยและชมชน ในปงบประมาณ 2555 ในชวงระหวางวนท 1 ตลาคม 2555 ถง วนท 30 กนยายน 2556 (แบงออกเปน 2 ภาคเรยน ภาคเรยนละ 1 วงจร) โดยแบงเวลาในการปฏบตงานตามตารางกำาหนดวนและเดอน เพอใหเหนสภาพขอเทจจรงทงในสวนทเหนชดเจนและแฝงเรนจากขนตอนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมทง 10 ขนตอน โดยใชเครองมอทหลากหลายดงกลาวในหวขอท 4

6. การวเคราะหขอมล ขอมลทไดรบจากเครองมอทเลอกใชในการวจย ทไดจากการจดกจกรรมตางๆทง 10 ขนตอน จะนำามาวเคราะหรวมกนเปนระยะๆโดยประยกตใชแนวคดของ อมรา พงศาพชญ (2526) มดงน

176

6.1 จดทำาขอมลใหเปนหมวดหมตางๆ โดยพจารณาถงวตถประสงคของการวจยเปนหลกในการแบงปรากฏการณและหาความถของปรากฏการณทเกดขน โดยแบงออกเปน 6 สถานการณ คอ

6.1.1 การกระทำา (Acts) คอการใชชวตประจำาวน การกระทำาหรอพฤตกรรมตางๆของบคลากรทใชในการวจย

6.1.2 กจกรรม (Activities) คอการกระทำา หรอพฤตกรรมทเปนกระบวนการทมขนตอนและมลกษณะตอเนอง

6.1.3 ความหมาย (Meaning) คอคำาอธบายของบคคลเกยวกบการกระทำาหรอกจกรรม เพอทราบโลกทศน ความเชอ ทศนคตของชมชน

6.1.4 ความสมพนธ (Relationship) คอ ความสมพนธระหวางบคคลในชมชนทเกยวของ จะไดทราบความสมพนธ ความขดแยง ความเกยวของ ของบคลากร

6.1.5 การมสวนรวมในกจกรรม (Participation) คอ การปรบตวบคคล การใหความรวมมอ และยอมเปนสวนของโครงสรางกจกรรมบรการ พรอมจะเปนพวกเดยวกน จะทราบความขดแยงและความราบรนไดชดเจน

6.1.6 สภาพสงคม (Setting) คอ ภาพรวมทกแงมมทสามารถบนทกจากภาคสนามเกยวกบกจกรรมใน 10 ขนตอนของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม

6.2 จดแบงขอมลจากการบนทกภาคสนามของการวจยในสวนทเปนขอความพรรณนาเหตการณเกยวกบกจกรรมใน 10 ขนตอนของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม 6.3 การวเคราะหขอมล ทำาใหเปนสภาพปจจบนจากขอความพรรณนาเหตการณเกยวกบกจกรรมใน 10 ขนตอนของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม โดยนำารายงานการวเคราะหขอมลของแตละวตถประสงคของการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมทวเคราะหแลว ไปใหบคลากรทเกยวของไดรบทราบชวยยนยนตรวจแกไขผลการวเคราะห และใหคำาแนะนำาเพอปรบปรงรายงานใหถกตองสมบรณมากขน การตรวจสอบขอมลจะใชบคลากรหลายคนในเหตการณของกจกรรม สวนการวเคราะหขอมลทเปนเชงปรมาณ ผวจยกใชคาสถตพนฐาน คอ คารอยละ และ คาเฉลย เพอใหเปนขอมลเพอเปรยบเทยบกบเปาหมาย หรอแสดงใหเหนการเปลยนแปลงทเกดขน

177

7. การเขยนรายงานการวจย เขยนและนำาเสนอรายงานการวจยในรปแบบองแนวคดเชงวพากษ (critical approach) แสดงหลกฐานประกอบ ทงขอมล สถต ภาพถาย เอกสาร หรออนๆ ถงสงทไดรวมกนคด รวมกนปฏบต รวมกนสงเกตผล และรวมกนสะทอนผล วาไดผลเปนอยางไร ทงทสำาเรจและไมสำาเรจ เกดประสบการณการเรยนรหรอมทฤษฏใหมหรอองคความรใหมอะไรขนมาบางจากการปฏบต ทงในระดบบคคล กลมบคคล และวทยาลย มขอเสนอแนะอะไรและอยางไรสำาหรบบคคลอนหรอหนวยงานอนทตองการจะพฒนาหรอแกไขปญหางานนนๆ ดงนนการนำาเสนอผลงานวจยมลกษณะเปนการพรรณนาหรอบรรยายเชงวพากษ (critical description) จากการปฏบตจรงทง 2 วงจร 10 ขนตอน โดยในชวงแรกของแตละขนตอนจะนำาเสนอเหตการณทเกดขนในลกษณะการเลาเรอง (story telling) ตามความเปนจรงและเปนกลาง (factual and neutral manner) การเปลยนแปลงจากการปฏบตจรง ประสบการณการเรยนรจากการปฏบต และองคความรจากการปฏบตจรง

178

บรรณานกรม

กรมวชาการ. (2536). เกณฑการจดสภาพแวดลอม. กรงเทพมหานคร: โรงพมพครสภาลาดพราว.

กระทรวงแรงงาน. (2555). วารสารสถานการณตลาดแรงงาน. ฉบบเดอนกรกฎาคม 2555 คนเมอ 21 กนยายน

2555, จาก http://lmi.doe.go.th/images/file/labernews/month/m7_y55_data.pdf.กลมพฒนานโยบายอดมศกษา สำานกนโยบายและแผนการอดมศกษา สำานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา. (2551). รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช 2550. คนเมอ 21 มถนายน 2555, จาก

http://www.kmutt.ac.th/pd/files/ Ratathamanoon07.pdf.กาญจนา แกวเทพ. (2532). การทำางานพฒนาแนววฒนธรรมชมชน : คออะไรและทำาอยางไร.

วารสารสงคมพฒนา.กานดา วองไวลขต. (ม.ม.ป.). บทสมภาษณ ผศ.ดร.กานดา วองไวลขต เกยวกบการเรยนการสอน

179

ในระบบออนไลน ของมหาวทยาลยรงสต โดยบรษท สามารถเทลคอม จำากด เพอตพมพในวารสาร SAMART. คนเมอ 24 กนยายน 2555, จาก http://www.rsu-cyberu.com/news_detail.php?bn_id=65.เกจกนก เออวงศ. (2546). การวเคราะหปจจยทสงเสรมและปจจยทเปน

อปสรรคตอการดำาเนนการในระบบประกนคณภาพการศกษาของสถานศกษาขนพนฐาน วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรดษฎบณฑต สาขาบรหารการศกษา คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

เกรยงศกด เจรญวงศศกด. (ม.ม.ป.). การเรยนรผานสออเลกทรอนกส หรออ-เลรนนง (e-learning). คนเมอ 24

กนยายน 2555, จาก http://www.eschool.su.ac.th/admin/articleadm.php?no=2&code=y._______. (2555). ตลาดแรงงานไทยในอนาคต. สบคนเมอ 15 มถนายน 2555, จาก

http://lungkriengsak.blogspot.com/ 2012/01/thai-labor-market-in-future.html.ครบน จงวฒเวศร, สมพร รวมสข และ วรรณภา แสงวฒนะกล. (2547). การจดสภาพแวดลอมทเออตอการ

เรยนรและความพรอมในการเรยนรดวยตนเองของนกศกษาคณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร. นครปฐม : มหาวทยาลยศลปากร.งานพฒนาเวบไซตและอเลรนนง. (2554). การออกแบบและพฒนาสภาพแวดลอมทางการศกษา. คนเมอ 14 ตลาคม 2554 จาก http://www.prf.msu.ac.th/. มหาวทยาลยมหาสารคาม.จนทรพา ทดภธร. (2554). การศกษาการเตรยมตวและความพรอมทางดานการศกษาของประเทศสมาชก

อาเซยน เพอรองรบการรวมตวกนเปนประชาคมอาเซยนในปพทธศกราช 2558. คนเมอ 15 ตลาคม

2554, จาก http://www.edu.chula.ac.th/esdicenter/Data/Asean%20Studies/ การศกษาการเตรยมตวและ

ความพรอมทางดาน%20 อาจารยจนทรพา.pdf.

180

จรวฒน วรงกร. (ม.ม.ป). เมอไทยกาวสประชาคมอาเซยนกบทศทางการพฒนานสต. คนเมอ 15 ตลาคม 2554,

จาก www.pr.sa.ku.ac.th/060554.ppt.ชยานนท มนเพยรจนทร. (2554). การจดการศกษาปฐมวยขององคการบรหารสวนตำาบลดวยหลกองครวม : กรณศนยพฒนาเดกเลกดงพอง องคการบรหารสวนตำาบลศลา จงหวดขอนแกน. วทยานพนธปรญญา

ศกษาศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน.ดวงใจ กฤดากร. (2545). การศกษาความตองการจำาเปนในการดำาเนน

การดานประกนคณภาพภายในสถานศกษาของโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษา หลงการไดรบการประเมนภายนอกจากสำานกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (สมศ.). วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาบรหารการศกษา คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ดวงนภา มกรานรกษ. (2554). อนาคตภาพการอาชวศกษาไทยในทศวรรษหนา (พ.ศ.2554-2564). วทยานพนธ ปรญญาศกษาศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร

มหาวทยาลยขอนแกน.ธมกร ธาราศรสทธ. (ม.ป.ป.). ความสามารถในการแขงขนของประเทศไทยจากการจดอนดบของ WEF และ

IMD. คนเมอ 14 มถนายน 2555, จาก http://www.bu.ac.th/knowledgecenter/executive_journal/

oct_dec_11/pdf/aw013.pdf.นงคใย สดา. (2551). การศกษาสภาพและปญหาการใชผลการประเมน

ภายนอกเพอพฒนาคณภาพของสถานศกษาอาชวศกษาในจงหวดขอนแกน. วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.

บรรเลง ศรนล และคณะ. (2548). รายงานการวจย เสนทางการศกษาดานอาชวศกษาและเทคโนโลย. พมพครงท 1. กรงเทพฯ: หางหนสวนจำากดภาพพมพ.

181

ประชาชาตธรกจออนไลน. (2554). ถอดรหสแผนพฒนาเศรษฐกจฯฉบบท 11 บรณาการการเรยนการสอน.

คนเมอ 22 มถนายน 2555, จาก http://www.prachachat.net/ news_detail.php?newsid=1311939042 &grpid=02&catid=00.ประยทธ ไทยธาน. (2550). บทท 9 สภาพแวดลอมทเออตอการเรยนร (Effective Leaning Environment).

คนเมอ 7 ตลาคม 2554, จาก http://www.drprayut.com/index.php?option=com_content&view=

article&id=124:-9-&catid=49:2010-05-21-11-09-46&Itemid=67.พรรณ ช. เจนจต. (2545). จตวทยาการเรยนการสอน. พมพครงท 5. กรงเทพฯ: เมธทปส. ไพฑรย ศรฟา. ม.ป.ป. “การจดสภาพแวดลอมทางการเรยน” (ออนไลน) คนเมอ 17 ตลาคม 2550.จาก http://72.14.235.104/search?q=cache:gvj25xVzYvUJ:isc.ru.ac.th/data/ED0000366.doc+%E0%.มตชนออนไลน. (2554). “อาชวะ รง อนาคตแรงงานจากการศกษาสาย”อาชพ. คนเมอ 12 ตลาคม 2554, จาก http://www.matichon.co.th/news_detail.php?newsid=1307520616&grpid=03&catid=&subcatid=.มหาวทยาลยรงสต. (2555). E-Learning Trip. คนเมอ 24 กนยายน

2555, จาก http://www.rsu-cyberu.com/content.php?ct_id=15.

_______. (2555). E - LEARNING !!!. คนเมอ 24 กนยายน 2555, จาก http://server.telecomth.com/elearn.php.

โรงเรยนเตรยมทหาร. (2555). การเรยนรโดยใชโครงงานเปนฐาน (Project-based Learning: PBL). คนเมอ 13 สงหาคม 2555, จาก http://www.afaps.ac.th/~edbsci/pdf/km/pys3_pbl.pdf.

182

วกพเดย. (ม.ม.ป.). สหรฐอเมรกา. คนเมอ 26 กนยายน 2555, จาก from http://th.wikipedia.org/wiki/ สหรฐอเมรกา .

วทยาลยนครราชสมา. (ม.ม.ป.). ระบบและกลไกการประกนคณภาพการศกษา. คนเมอ 13 ตลาคม 2555, จาก http://qa.nmc.ac.th/th/index.php?option=com_content&view=article&id=18&Itemid=6.

วโรจน สารรตนะ. (2554). การวจยทางการบรหารการศกษา: แนวคดและกรณศกษา. พมพครงท 2. กรงเทพฯ:

อกษราพพฒน. วลาวลย มาคม. (ม.ม.ป.). e-Learning: ทางเลอกใหมของการเรยนร

(ตอนท 2). คนเมอ 24 กนยายน 2555, จาก www.ksp.or.th/ksp2009/upload/news_text/files/2731-3994.doc.

ศรเชาวน วหคโต. (2555). การศกษาทางไกล ผานเครอขาย Internet. คนเมอ 24 กนยายน 2555, จาก http://www.gotoknow.org/blogs/posts/14220.

ศร ถอาสนา. (2549). การพฒนาระบบการประกนคณภาพภายในโรงเรยนอาชวศกษาเอกชนโดยใชหลกการวจยเชงปฏบตการ : กรรศกษา. วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรดษฎบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.

ศรกล นามศร. (2552).การพฒนางานวชาการในโรงเรยนขนาดเลกดวยหลกการบรณาการ: การวจย

เชงปฏบตการแบบมสวนรวม. วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน.

ศนยกลางความรแหงชาต. (2553).การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน Problem Based Learning. คนเมอ 13 สงหาคม 2555, จาก http://www.tkc.go.th/wiki/show/การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน+ Problem+Based+Learning.

สถาบนเวชศาสตรสมเดจเจาพระยา. (ม.ป.ป.). Learning Environment. คนเมอ 20 สงหาคม 2554, จาก

183

http://www.somdet.go.th/KM/ Learning%20Environmental.html.

สมาคมหลกสตรและการสอนแหงประเทศไทย. (2553). ความแตกตางระหวาง การเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน และ การเรยนรโดยใช“ ” “โครงงานเปนฐาน”. คนเมอ 12 มถนายน 2555, จาก http://www.curriculumandinstruction.org/.

สมาคมอเลรนนงแหงประเทศไทย. (2555). บทบาทอเลรนนงกบการศกษาไทยในยคปจจบน. คนเมอ 24

กนยายน 2555, จาก http://www.e-lat.or.th/joomla/index.php/Th/home-th/80-e-learning-reports/

76-2012-05-22-08-25-31.สรกมล แจมจนทร. (2547). การศกษาการดำาเนนการประกนคณภาพใน

สถานศกษาของโรงเรยนประถมศกษา สงกดกรงเทพมหานคร. วทยานพนธปรญญาครศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาประถมศกษา คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สรสนนท ศรประทกษ. (2534). การศกษาสภาพแวดลอมของโรงเรยนทเออตอการเรยนการสอนวชาสงคม

ศกษาตามการรบรสงคมศกษาในโรงเรยนมธยมศกษากรงเทพมหานคร. วทยานพนธปรญญา ศกษาศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยศลปากร.สำานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต สำานกนายกรฐมนตร. (2542).

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542. กรงเทพฯ: พรกหวานกราฟฟค.

_______. (2545). พระราชบญญตการศกษาแหงชาต (ฉบบท 3) พ.ศ. 2553. กรงเทพฯ: พรกหวานกราฟฟค.สำานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา. (2554). คำาแถลงนโยบายของ

คณะรฐมนตร นางสาวยงลกษณ ชนวตร นายกรฐมนตร. คนเมอ 13 สงหาคม 2555, จาก http://www.mua.go.th/users/bpp/developplan/download/news/policy-yingluk.pdf.

สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต สำานกนายกรฐมนตร. (2550). แผนพฒนา

184

เศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 พ.ศ. 2555-2559. กรงเทพฯ: สำานกนายกรฐมนตร._______. (2550). (ราง) แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 พ.ศ. 2555-2559. กรงเทพฯ: สำานก นายกรฐมนตร.สำานกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานโครงการอนเนองมาจากพระราชดำาร. (2549). หลกการทรงงาน

ในพระบาทสมเดจพระเจาอยหว. คนเมอ 1 พฤษภาคม 2552, จาก http://www.rdpb.go.th/rdpb/th/

BRANDSITE/theproject_soz.aspx.สำานกงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน กระทรวงศกษาธการ. (2551). พระราชบญญตการอาชวศกษา พ.ศ.2551. คนเมอ 12 ตลาคม 2554, จาก http://www.moe.go.th/webld/pdf/AA/A_32.pdf.สำานกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (องคการมหาชน).

(2554). คมอการประเมนคณภาพภายนอกรอบสาม (พ.ศ. 2554-2558) ดานการอาชวศกษา ฉบบสถานศกษา พ.ศ. 2554 พมพครงท 2. กรงเทพฯ: แมทชพอยท.

_______. (2553). รายงานสรปผลการประเมนคณภาพภายนอกรอบสอง (พ.ศ. 2548 -2553). แมทพอยท กรงเทพฯ.

สำานกงานเลขาธการสภาการศกษา กระทรวงศกษาธการ. (2552). ขอเสนอการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง (พ.ศ.2552-2561). คนเมอ 12 ตลาคม 2554, จาก http://www.onec.go.th/onec_main/

page.php?mod=Category&file=index&parentID=CAT0001415&ca

tegoryID=CAT0001418._______. (2552). แผนยทธศาสตรการพฒนาอาชวศกษา (พ.ศ.

2552-2561). คนเมอ 12 ตลาคม 2554, จาก www.phayaotc.ac.th/files/10031917171737_10100511110210.doc.

สำานกงานสถตแหงชาต. (2555). คณภาพการศกษา...อนาคตประเทศไทย???. คนเมอ 21 มถนายน 2555, จาก

185

http://service.nso.go.th/nso/nsopublish/citizen/news/news_edu.jsp.สำาเนาว ขจรศลป. (2538). มตใหมของกจการนกศกษา 2: การพฒนานกศกษา. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.สนทร กณธวงศ. (2554). ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน: AEC การเปดเสรการคา บรการ (การศกษา) และการ เคลอนยายแรงงานเสร. คนเมอ 15 ตลาคม 2554, จาก http://www.moe.go.th/ppp/think/ppt/AEC- Sinthorn.pdf.สเมธ ตนตเวชกล. (2548). แนะพฒนาการศกษาใหยดพระบรมราโชวาท เขาใจ เขาถง พฒนา.

คนเมอ 1 พฤษภาคม 2552, จาก http://www.mol.go.th.webpr/news_day/m123048/edu5.html.สลดา ศรโท. (2551). การพฒนาระบบการจดการฐานขอมลและ

สารสนเทศในการประกนคณภาพภายในเพอพรอมรบการประเมนคณภาพภายนอก สำาหรบสถานศกษาอาชวศกษา จงหวดขอนแกน. วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการวดและประเมนผลการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.

สวมล วองวาณช. (2549). การวจยปฏบตการในชนเรยน. พมพครงท 9. กรงเทพฯ: สำานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อมรา พงศาพชญ. (2526). การวจยภาคสนาม: เนนหนกเรองการสงเกต. กรงเทพฯ: คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อรพนธ ประสทธรตน. (2533). รายงานการวจย: การศกษาสภาพแวดลอมทางการเรยนของนสตคณะศกษาศาสตรมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. กรงเทพมหานคร: ภาควชาเทคโนโลยทางการศกษา คณะศกษาศาสตรมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ บางเขน.

อรณ โคตรสมบต. (2542). การศกษาทศนะของผบรหาร อาจารย และนกศกษาเกยวกบสภาพแวดลอมท

เกยวของ กบการพฒนานกศกษา สถาบนราชภฏกลมรตนโกสนทร. วทยานพนธปรญญาครศาสตรมหา บณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

186

Akinsanmi B. (2011). The Optimal Learning Environment: Learning Theories. Retrieved October 2, 2011, from http://www.designshare.com/index.php/articles/the-optimal-learning-environment-learning-theories/.

Ba, H., Meade, T., & Pierson, E. (2011). Investigating A 21st Century Learning Environment: Implement,

Impact, and Lessons Learned. EDC Center for Children & Technology. USA; Mary de Wysocki,

Shawna Darling, Cisco Systems, Inc.Ben-Jacob, M. G., Levin, D. S., & Ben-Jacob T. K. (2000). The Learning Environment of the 21st Century.

Journal Educational Technology. Review archive Issue 13, Spring/Summer, 2000.Bob Pearlman. (2010). Designing New Learning Environments to Support 21st Century Skills.

Retrieved October 23, 2011, form http://files.solution-tree.com/pdfs/Reproducibles_21CS/

chap6_designing_new_learning_environments.pdf.Bransford, J. , Brown, A., Cocking, R., eds. (2000). How People Learn: Brain, Mind, Experience, and

School, expanded edition. Washington, D.C.: National Academy Press.Carr, W., & Kemmis, S. (1986). Becoming critical: Education, knowledge, and action research. London:

Falmer Press. Coghlan, D. & Brannick, T. (2007). Doing action

research in your own organization. 2 nd ed. Thousand Oaks, CA: Sage.

Constructionbook.com. (n.d.). Trade Schools & Vocational Schools. Retrieved September 26, 2012, from http://www.constructionbook.com/content/schools.asp#massachusetts.

Crum, T.F. (1987). The magic of conflict: Turning a life of work into a work of art. New York: Touchtone.Ehow.com. (n.d.). Vocational technical trade schools.

Retrieved September 26, 2012, from

187

http://www.ehow.com/massachusetts-vocational-schools.

England, Jordan. (2009). Leadership for better world. San Francisco: Jossey - Basss.Feldman, R.S. (1996). Critical thinking. Retrieved

March 20, 2010, from http://cgsc.rta.mi.th/cgsc/index. php? option=com_content&view=article&id=402:87032&catid=7:88&Itemid=25.

Fielding. (1999). The death of the classroom,learning cycles, and Roger Schank. Accessed at

www.designshare.com/index.php/articles/death-of-the-classroom/ on January 3 , 2009.Fisher, K. (2005). Linking pedagogy and space. Melbourne, Victoria, Australia: Department of Education

and Training. Accessed at www.eduweb.vic.gov.au/edulibrary/public/assetman/bf/Linking Pedagogy and space.pdf on January 3,2009. Goethals, Sorenson. & Burns (editors). (2004). Model. In Encyclopedia of leadership: vol. 1.Calif: Sage.Hannafin, M., Land, S., & Oliver, K. (1999). Open learning environments: Foundations, methods, and

models. In C. Regolith (Ed.), Instructional Design Theories and Models. Mahwah, NJ : Lawrence Erlbaum Associates.Hansen, J., Hansen, E., Tapp, A. & James, S. (2011). The Use of E-collaboration in Educational

Technology and Development Courses at Saginaw Valley State University. In M. Koehler & P.

Mishra (Eds.), Proceedings of Society for Information Technology & Teacher Education International

Conference 2011 (pp. 321-326). Chesapeake, VA: AACE. Retrieved from

http://www.editlib.org/p/36279.Hogue, G. (2011). 21st Century Social Studies Education. In M. Koehler & P. Mishra (Eds.), Proceedings of

Society for Information Technology & Teacher Education International Conference 2011. Chesapeake, VA: AACE. Retrieved from http://www.editlib.org/p/37037.

188

James, E.A., Milenkiewicz, M.T., & Bucknam, A. (2008). Participatory action research for educational

leadership. California: Sage.Liau Yun Qing. (2012). E-learning going mobile in Asia. Retrieved September 24, 2012, from

http://www.zdnet.com/e-learning-going-mobile-in-asia-7000000191/.Lunenburg, F.C., & Ornstein, A.C. (2000). Educational administration: Concepts and practice. 3rd ed.

Belmont: Wadworth.Miller, R. D. (2009). Developing 21st Century Skills Through the Use of Student Personal Learning

Networks. NORTHCENTRAL UNIVERSITY.Mills, G. E. (2007). Action research: A guide for the teacher researcher. New Jersey:

Merrill Prentice Hall. Morrisan, S. (2000). Critical thinking: Developing an

effective worldview. Retrieved March 20, 2010, fromhttp://cgsc.rta.mi.th/cgsc/index.php?option=com_content&view=article&id=402:87032&catid=7:88&Itemid=25.

Owens, R.G. (2001). Organizational behavior in education: Instructional leadership and social reform.

Boston: Allyn & Bacon.Oxford University. (2011). Create a positive learning environment. Retrieved October 2, 2011, from http://

www.oup.com/oxed/primary/projectx/hints_and_tips/top_tips_from_maureen_lewis/tip_2.Robertson, D. C., & Lubic, B. J. (2001). Spheres of confluence: Non-hierarchical leadership in action. In

C. L. Outcalt, S. K. Faris, & K. N.Socialscience.igetweb.com. (2012). การจดบรรยากาศในชนเรยน. Retrieved September 14, 2011, from

http://www.banprak-nfe.com/webboard/index.php?topic=548.0.

189

Stoner, J.A.F., & Freeman, R.E. (1992). Management. 5th ed. New Jersey: Prentice-Hall, Englewood Cliffs.Straus's, D. (2002). How to make collaborations work: Powerful way to build consensus, solve problem,

and make decision. San Francisco: Berrett-Koehler.The Leaning Environment. (n.d.). Retrieved October 7, 2011, from www.teachingstrategies.com/content/

pageDocs/CC4_Ch2_exrpt.pdf.Wentzel, F. R. (2008). America’s 21st Century Learning System. Retrieved October 15, 2011, from

http://www.nacfam.org/Portals/0/Workforce/21stCLS_WhitePaper_12-3-08.pdf.Wisegeek.com. (n.d.). What is a Vocational School?.

Retrieved September 26, 2012, from http://www.wisegeek.com/what-is-a-vocational-school.htm.

Ziegenfuss, R. M. (2010). Abstract on Education in the 21st Century: Toward an Expanded Epistemic Frame of Leadership. Pennsylvania: UMI Dissertation publishing.