ปญหา และอปสรรคในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล ของโรงเรยนในเขตทรกนดาร : โรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค

พระวศษฏ ธมมรส (รศม)

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาพทธศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาการพฒนาสงคม

บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย พทธศกราช ๒๕๖๐

(ลขสทธเปนของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย)

Problems and Obstacles for Solar Cell Maintenance At A School in Remote Area: Ban Pilok Khi

Border Patrol Police School.

Phra Wisit Dhammaramsi (Russamee)

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of The Requirement for the Degree of

Master of Arts (Social Development)

Graduate School Mahachulalongkornrajavidyalaya University

C.E. 2017

(Copyright by Mahachulalongkornrajavidyalaya University)

ปญหา และอปสรรคในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล ของโรงเรยนในเขตทรกนดาร : โรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค

PROBLEMS AND OBSTACLES FOR SOLAR CELL MAINTENANCE AT A SCHOOL IN REMOTE AREA : BAN PILOK KHI BORDER

PATROL POLICE SCHOOL

พระวศษฏ ธมมรส (รศม)

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาพทธศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาการพฒนาสงคม

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

พทธศกราช ๒๕๖๐

ก

ชอวทยานพนธ: ปญหา และอปสรรคในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล ของโรงเรยน ในเขตทรกนดาร : โรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค

ผวจย: พระวศษฏ ธมมรส (รศม) ปรญญา: พทธศาสตรมหาบณฑต (การพฒนาสงคม) คณะกรรมการควบคมวทยานพนธ:

: ผศ.ดร. อบลวรรณา ภวกานนท, กศ.บ. (ชววทยา), กศ.ม. (จตวทยา พฒนาการ), Diploma in Gestalt Conselling, M.A. (Theoretical Psychology), Ph.D. (Experimental Psychology with specialization in Cognitive Psychology) : ผศ.ดร. นท ทองอน, วศ.บ. (วศวกรรมระบบเครองมอวด),

วศ.ม. (วศวกรรมการวดคม), D.Eng. (Information Processing) วนสาเรจการศกษา: ๑๐ มนาคม ๒๕๖๑

บทคดยอ

วตถประสงคเพอศกษาปญหา อปสรรค และแนวทางในการแกไขในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล ของโรงเรยนในเขตทรกนดาร : โรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค ตาบลปลอค อาเภอทองผาภม จงหวดกาญจนบร กลมผใหขอมลสาคญในงานวจยครงนคอ คร ๕ คน เจาหนาท ๖ คน นกเรยน ๒๐ คน เจาหนาททรบผดชอบในการตดตงระบบโซลาเซลลทโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค ๑ คน และเจาหนาทจากกรมการพฒนาพลงงานทดแทนจงหวดกาญจนบร ๑ คน รวมทงสน ๓๓ คน เครองมอในการเกบขอมลคอ แบบสมภาษณเชงโครงสรางปลายเปด และใชการวเคราะหผลรวมทตรงกนจากทกกลมในการสรปและอภปรายผลเปนความเรยง

การลงทนพลงงานแสงอาทตยในพนททรกนดาร ทาใหชวตความเปนอยของประชาชนดขน การตดตงโซลาเซลลในพนทหางไกลถอเปนการพฒนาดานพลงงานทไมสงผลกระทบตอสงแวดลอม และมความยงยน แตหากผนาปฏบตทาอยางไมมประสทธภาพกจะทาใหเกดความลมเหลวได ดงนนงานวจยนจงพยายามหาวธการปฏบต เพอใหเกดความยงยนอยางแทจรง

ผลการวจยพบวา ระบบโซลาเซลลในโรงเรยนมการชารดทงทเกดจากการใชงานปกตและความผดพลาดในการบารงรกษา อปกรณทเสยหายบอยทสด คอ อนเวอเตอรทชารดจากการถกฟาผา รองลงมาคอแบตเตอร และปญหาเรองแผงโซลาเซลลเสยหายพบวามนอยทสดตามลาดบ สภาพอากาศ ฝนละออง สงผลตอประสทธภาพของระบบ การทาความสะอาดแผง ๒ เดอนตอครงจะชวยยดอายการใชงานของแผง และประสทธภาพของระบบดขน การขาดทกษะและความรในการบารงรกษาระบบของบคลากร ทาใหไมสามารถทจะวเคราะหวางแผนในการการดแล ตรวจสอบ และการบารงรกษาระบบทเหมาะสม สงผลใหเกดความความเสยหายหรอเสอมสภาพแกอปกรณตาง ๆ เรวขนเชนแบตเตอร และผลการทดลองยงพบวาบคลากรทความรในระบบมากกวา จะใหความรวมมอในการบารงรกษาระบบมากกวา การทบคลากรขาดความใส

ข

ใจ และไมมสวนรวมในการบารงรกษาระบบ เพราะมองวาหนาทในการบารงรกษาระบบ เปนหนาทของคนใดคนหนงเทานน หรอมองวาตนเองไมมความรความสามารถเพยงพอ และงานประจาทตนเองตองรบผดชอบนนกมเยอะอยแลว จงหวงพงพาการดแลบารงรกษาระบบจากชางผมาตดตงจะมาตรวจสอบใหเปนประจาทกป ในสวนนจดวาเปนการขาดจตสานกสาธารณะทบคลากรควรจะม

สาหรบแนวทางในการแกไขปญหาคอ ควรพฒนาบคลากรใหมศกยภาพ เพราะคนเปนหวใจทสาคญในการพฒนาในดานตาง ๆ เชน ควรมการจดอบรมเกยวกบการบารงรกษาระบบโซลาเซลล ในแตละระบบแตละโซนใหมความชดเจนถง อปกรณตาง ๆ วามหนาทอยางไร และแตละตวตองบารงรกษาอยางไรบาง เพอใหระบบมประสทธภาพมากทสด และยดอายการใชงานของอปกรณ และควรจดทาตารางในการบารงรกษาระบบโซลาเซลลทมความกระชบ และครอบคลม เพอเปนการสรางความรความเขาใจทถกตองในการดแลรกษาระบบ จากนนควรมการการจดแบงกลมคร และนกเรยนใหมหนาทเปนเวรคอยดแลระบบโซลาเซลลในแตละอาคารเพอเปนการสรางทกษะ และทบทวนความเขาใจในการบารงรกษาระบบ เชน การลางทาความสะอาดแผงโซลาเซลลทก ๒ เดอน การตรวจสอบนากลน ดแลทาความสะอาดสวนอนทก ๑ เดอน เปนตน ทายทสดผนาควรปลกฝงจตสานก ชใหเหนถงประโยชนทไดจากระบบโซลาเซลล เพอสรางจตสานกสาธารณะใหคร และนกเรยนเกดความรสกถงความเปนเจาของ และเตมใจใหความรวมมอในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล.

ค

Thesis Title: Problems and Obstacles for Solar Cell Maintenance

at A School in Remote Area: Ban Pilok Khi Border

Patrol Police School

Researcher: Phra Wisit Dhammaramsi (Russamee)

Degree: Master of Arts (Social Development)

Thesis Supervisory Committee:

: Asst. Prof. Dr. Ubolwanna Pavakanun,

B.Ed. (Biology), M.Ed. (Developmental Psychology),

M.A. (Theoretical Psychology), Ph.D. (Experimental

Psychology with specialization in Cognitive Psychology)

: Asst. Prof. Dr. Natee Thongun,

B.Eng. (Instrumentation System Engineering),

M.Eng. (Instrumentation Engineering), D.Eng. (Information

Processing)

Date of Graduation: 10 March 2018

Abstract This study aims to investigate problems, obstacles, and solutions of solar

cell maintenance at a school in remote area. The Ban Pilok Khi Border Patrol Police School is used as case study. The 33 key informants were 5 teachers, 6 staff, 20 students, a person who install solar system at Pilok Khi Border Patrol Police School, and an officer from the Department of Alternative Energy Development in Kanchanaburi. Open- ended structural interview is used and data were analyzed using content analysis from all groups.

Solar energy investment allows people in remote areas access to energy that improves their quality of life. It is recognized as clean and sustainable energy. However, it requires sufficient maintenance. Inadequate care for solar panels can

ง

reduce the amount of energy it can generate. This is why the investigation on problems and obstacles for solar cell maintenance needs to be done.

The results showed that solar system of the school contains defected parts which is caused by both too long usage times and mismanagement of the system. Inverter is reported as out of order most frequency due to the lightning which often occurs. Batteries and solar panels are also damaged sometimes. Weather patterns and high volume of dust are main problem as it causes the system cannot work properly. The school staff do not arm with proper knowledge in maintenance the system. They do not aware on the importance of maintenance system. Thus many parts of the system including solar panels are left with dust. It would be better if they clean the system, particularly the panel, every two weeks.

However, it is understandable that the school have limited numbers of staff and they all are full with routine assignments. They lie the maintenance responsibility on the shoulders on the installers.

To solve the problems, training course about solar system maintenance should be provided to the school’ s staff. And they must provide a compact and comprehensive solar system maintenance schedule for help everybody can understand in the solar system maintenance. Then should be set a group of teachers and students for take care of the system in each building, it can improve their skills about solar system maintenance. For example, cleaning the solar panel every two months, cleaning the other part every 1 month. Finally, the leader should cultivate consciousness with all teachers and students, feeling ownership and willing to cooperate in the maintenance of solar cells.

จ

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนสาเรจลลวงไปไดดวยความเมตตากรณา และการใหความชวยเหลอแนะนาของอาจารยทปรกษาวทยานพนธทมพระคณยงของอาตมา ขอขอบคณประธานทปรกษาวทยานพนธ ผชวยศาสตราจารย ดร.อบลวรรณา ภวกานนท ทยอมรบเปนประธานทปรกษาและสละเวลาอนมคาในการใหคาปรกษาเกยวกบแนวคดในการทาวทยานพนธ ตรวจแกไขความเรยบรอยตลอดจนใหคาแนะนา ความรและประสบการณในการทาวทยานพนธทดเสมอมา ขอบคณและขออนโททนาททานอาจารยไดถวายอาหาร นาปานะ และถวายความสะดวกในการเดนทางในการทาวทยานพนธมาตลอด ขอบคณผ ชวยศาสตราจารย ดร. นท ทองอน ทยอมรบเปนทปรกษาวทยานพนธ และสละเวลาอนมคาคอยใหคาปรกษา ตลอดจนแนะนาชองทางในการหาขอมลงานวจยทมประโยชนให

ผวจยขอกราบขอบพระคณและเจรญพรขอบคณคณะผเชยวชาญทกรณาชวยตรวจแบบสอบถาม ซงประกอบดวยพระเดชพระคณ พระครวลาศกาญจนธรรม ,ดร., พระมหาสม กลยาโณ ,ดร., รศ.ดร.ววฒน หามนตร, ดร.เดชา กปโก, ดร.อมพร ทองเหลอง ทใหความอนเคราะหตรวจทานและแนะนาแกไขใหแบบสอบถามสมบรณยงขน และขอบพระคณและเจรญพรขอบคณคณาจารยและเจาหนาททกทานในสาขาพฒนาสงคมดวยเชนกน

ขอเจรญพรขอบคณ พ.ต.ต.สธระ สดแสวง ครใหญโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค คณะครและบคลากรในโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคคทกทานทใหการอนเคราะห และการตอนรบอยางดในการลงพนทเพอเกบขอมล และใหขอมลทเปนประโยชนอยางยง

ขอกราบขอบพระคณพระเดชพระคณ พระครวลาศกาญจนธรรม ,ดร. เจาอาวาสวด ทาขนน ทคอยอบรมใหความร สงสอนใหลกศษยอดทน และมเพยรพยายามในการทาความด ตลอดจนใหการสนบสนนคาเทอม และคาใชจายในการศกษาในครงนตงแตตนจนจบการศกษา

ขอเจรญพรขอบคณ โยมนอย ปาตว ปาโม แมชกยและคณะ พอคาแมคาทกคน ทไดถวายขาว ถวายนา ทงของกนของใช อกทงอานวยความสะดวกดานการเดนทางตาง ๆ มาตลอดสองปทผานมา

สดทายนผเขยนขอเจรญพรขอบคณบดา มารดา ทใหการอปการะอบรมเลยงดและใหกาลงใจเปนอยางด ขอกราบขอบพระคณพระเสน รศม ทคอยแนะนาและใหกาลงใจในการทาวทยานพนธตลอดมา อกทงขอขอบคณเพอน ๆ ทใหการสนบสนนและชวยเหลอดวยดเสมอมาและขอขอบพระคณเจาของเอกสารและงานวจยทกทาน ทผเขยนคนควาและไดนามาอางองในการทาวจย จนกระทงงานวจยฉบบนสาเรจลลวงไปไดดวยด

พระวศษฏ ธมมรส

๑๐ มนาคม ๒๕๖๑

สารบญ

เรอง หนา

บทคดยอภาษาไทย ก บทคดยอภาษาองกฤษ ค กตตกรรมประกาศ จ สารบญ สารบญตาราง สารบญแผนภม สารบญแผนภาพ

ฉ ซ ฌ ญ

บทท ๑ บทนา ๑ ๑.๑ ความสาคญของปญหา ๑ ๑.๒ วตถประสงคการวจย ๕ ๑.๓ ปญหาทตองการทราบ ๕ ๑.๔ ขอบเขตการวจย ๕ ๑.๕ นยามศพทเฉพาะทใชในการวจย ๖ ๑.๖ ประโยชนทไดรบจากการวจย ๗

บทท ๒ แนวคดทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ ๘ ๒.๑ แนวคดดานการพฒนาอยางยงยน ๘ ๒.๒ แนวคด และทฤษฎเกยวกบโซลาเซลล ๑๑ ๒.๓ แนวคดเรองการบารงรกษาระบบโซลาเซลล ๒๔ ๒.๔ แนวคดปญหา และอปสรรค ๒๖ ๒.๕ แนวคดการมสวนรวม ๒๘ ๒.๖ แนวคดแผนผงกางปลา (Fish bone diagram) ๔๑ ๒.๗ งานวจยทเกยวของ ๔๕ ๒.๗ กรอบแนวคดในงานวจย ๕๑ บทท ๓ วธดาเนนการวจย ๕๒ ๓.๑ รปแบบการวจย ๕๒ ๓.๒ กาหนดประชากร และกลมผใหขอมลสาคญ ๕๒ ๓.๓ เครองมอทใชในการวจย ๕๒ ๓.๔ การเกบรวบรวมขอมล ๕๓ ๓.๕ การวเคราะหขอมล ๕๓

ช

สารบญ (ตอ)

เรอง หนา บทท ๔ ผลการวจย ๕๔ ๔.๑ ผลของขอมลทวไป ๕๔ ๔.๒ ผลการวจย ๕๗ ๔.๒.๑ หลกการบารงรกษาระบบโซลาเซลล ๕๗ ๔.๒.๒ ปญหา อปสรรค ในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล ๖๔ ๔.๒.๓ การมสวนรวมของบคลากร ในการบารงรกษา

และแกปญหาของระบบโซลาเซลล ๗๔

๔.๒.๔ ขอเสนอแนะ ในการบารงรกษา และแกการปญหาระบบโซลาเซลล ๗๖ ๔.๓ องคความรจากงานวจย ๘๐

บทท ๕ สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ ๘๒ ๕.๑ สรปผลการวจย ๘๒ ๕.๑.๑ ขอมลทวไปของผใหขอมลสาคญ ๘๒ ๕.๑.๒ สรปผลหลกการบารงรกษาระบบโซลาเซลล ๘๓ ๕.๑.๓ ปญหา และอปสรรค ในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล ๘๕ ๕.๑.๔ การมสวนรวมของบคลากรในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล ๘๙ ๕.๑.๕ ขอเสนอแนะในการบารงรกษา และการแกปญหาระบบโซลาเซลล ๘๙ ๕.๒ อภปรายผลการวจย ๙๒ ๕.๓ ขอเสนอแนะ ๙๖

บรรณานกรม ๙๘ ภาคผนวก ๑๐๕ ก แบบสมภาษณ ๑๐๖ ข ผลของการหาคาความเทยงตรงเชงเนอหา (CVI) ๑๑๗ ค หนงสอขอความอนเคราะหผเชยวชาญ ๑๒๔ ง หนงสอขอความอนเคราะหสมภาษณ ๑๓๐ จ ภาพถายในการสมภาษณเชงลกกบผใหขอมลสาคญ ๑๔๕ ประวตผวจย ๑๕๒

ซ

สารบญตาราง

ตารางท หนา ๒.๑ แสดงระดบการมสวนรวมของประชาชน ๓๖ ๔.๑ สรปหลกการบารงรกษา แผงโซลาเซลล ๕๙ ๔.๒ สรปหลกการบารงรกษาตวแปลงกระแสไฟฟา และตวควบคมการชารจ ๖๑ ๔.๓ สรปหลกการบารงรกษาระบบสายไฟ และจดเชอมสาย ๖๒ ๔.๔ สรปการบารงรกษาแบตเตอร ๖๔ ๔.๕ สรป ปญหาและอปสรรค ดานบคลากร (Man) ๖๖ ๔.๖ สรป ปญหาและอปสรรค ดานเครองมอ (Maintenance tool) ๖๘ ๔.๗ สรป ปญหาและอปสรรค ดานวธการ (Method) ๖๙ ๔.๘ สรป ปญหาและอปสรรค ดานเครองจกร (Machine) ๗๑ ๔.๙ สรป ปญหา และอปสรรค ดานสงแวดลอม (Environment) ๗๓

๔.๑๐ สรป การมสวนรวมของบคลากรในการบารงรกษา และแกปญหาของ ระบบโซลาเซลล

๗๖

๔.๑๑ สรป ขอเสนอแนะในการบารงรกษา และการแกปญหาระบบโซลาเซลล ๗๙ ๕.๑ แสดงความสมพนธระหวาง ความร และการมสวนรวมในการบารงรกษาระบบ

โซลาเซลล ของผใหขอมลสาคญ ๘๓

๕.๒ สรปผลความรจากงานวจย เปนตารางแสดงเปน ปญหา สาเหต วธแกปญหา และแนวทางในการแกปญหา

๙๑

ฌ

สารบญแผนภม

แผนภมท หนา ๒.๑ แสดงประสทธภาพการทางานของแผงโซลาเซลล ตอจานวนการทาความ

สะอาดทตางกน โดยจาลองการวางแผงโซลาเซลล ทมม ๓๐ องศา ๔๙

๒.๒ แสดงกรอบแนวคดในงานวจย ๕๑ ๔.๑ แสดงองคความรเกยวกบ ปญหา อปสรรคในการบารงรกษาระบบ

ดวยโครงสรางแผนผงแสดงเหต และผล (แผนผงกางปลา) ๘๐

๔.๒ สรปองคความรจากงานวจย แนวทางในการแกปญหา และอปสรรค ในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล

๘๑

ญ

สารบญภาพ

ภาพท หนา ๒.๑ สวนประกอบของ แผงเซลลแสงอาทตย ๑๗ ๒.๒ การผลตเซลลแสงอาทตย แบบผลกเดยว ๑๘ ๒.๓ อปกรณสาคญของระบบการผลตกระแสไฟฟาจากเซลลแสงอาทตย ๑๙ ๒.๔ การผลตกระแสไฟฟาดวยเซลลแสงอาทตยแบบอสระ ๒๑ ๒.๕ การผลตกระแสไฟฟาดวยเซลลแสงอาทตยแบบตอกบระบบจาหนาย ๒๒ ๒.๖ การผลตกระแสไฟฟาดวยดวยเซลลแสงอาทตยแบบผสมผสาน ๒๓ ๒.๗ โครงสรางแผนผงแสดงเหต และผล (แผนผงกางปลา) ๔๒ ๒.๘ แผนผงกางปลา (4M 1E) ๔๓ ๒.๙ การวเคราะหโดยใชแผนภมกางปลา (Fish Bone Diagram) ๔๔

ภาคผนวก

๑ สมภาษณ นายชวโรจน สวางโลก เลขาธการมลนธนอมเกลาฯ ๑๔๖ ๒ สมภาษณ จ.ส.ต. พรประสทธ พรพบลย ครตารวจตระเวนชายแดน ๑๔๖ ๓ สมภาษณ น.ส.บวเยน ทองผาคงาม เจาหนาทประจาโครงการสขศาลาฯ ๑๔๗ ๔ สมภาษณ ด.ต.หญง ปวรวรรณ คาจาปา ครตารวจตระเวนชายแดน ๑๔๗ ๕ สมภาษณ น.ส. หฤทย พนารกษ ครอตราจาง ๑๔๘ ๖ สมภาษณ นายวระศกด บตรพม สานกงานคณะกรรมการกากบ

กจการพลงงาน ประจาเขต ๙ ๑๔๘

๗ สมภาษณ น.ส. ชฎาพร ชอผก ครอตราจาง ๑๔๙ ๘ สมภาษณ น.ส. ศรนาท ใจวฒ ครอตราจาง ๑๔๙ ๙ สมภาษณ จ.ส.อ.หญง กฤษณา ประจงศลป ครตารวจตระเวนชายแดน ๑๕๐

๑๐ สมภาษณ น.ส. เนจ จตสาเรง ครอตราจาง ๑๕๐ ๑๑ สมภาษณ เดกนกเรยนโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค ๑๕๑

บทท ๑

บทนา

๑.๑ ความสาคญของปญหา ในปจจบนโลกกาลงเผชญกบปญหาวกฤตพลงงาน และทรพยากรธรรมชาตทลดนอยลง ซงเกดจากปจจยตาง ๆ เชน การเพมขนของจานวนประชากร การขยายตวของเมอง การเตบโตทางเศรษฐกจ เปนตน จากการปฏวตอตสาหกรรมในชวงศตวรรษท ๑๘-๑๙ ทมการนาเอาเชอเพลงประเภทถานหน นามน และกาซธรรมชาตมาใชเพอพฒนาอตสาหกรรมอยางมากมาย และขยายวงกวางออกไปทวโลก ในขณะทแหลงพลงงานตาง ๆ โดยเฉพาะแหลงพลงงานทมาจากซากดกดาบรรพนนมอยอยางจากด๑ ซงมการทานายวาพลงงานเหลานจะหมดไปในอนาคตอนใกลในอก ๓๐ - ๔๐ ปขางหนาน จงสงผลใหเกดความตระหนก และตนตวกบสถานการณทพลงงานลดนอยและหมดลง ดงนนจงมความพยายามในการคนหาพลงงานทดแทนทใชไดอยางไมมวนหมด เชน พลงงานนา พลงงานลม และพลงงานแสงอาทตยเพมมาใช เพอเปนการประหยดทรพยากรทมอยอยางจากดใหเกดความยงยน มนคง ทางดานทรพยากร และดานพลงงานในทสด

ในการประชมสมชชาสหประชาชาตสมยสามญ ครงท ๗๐ (The 70th session of the United Nations General Assembly) มชาตสมาชก ๑๙๓ ประเทศ ไดรบรองวาระการพฒนาทยงยน ค.ศ.๒๐๓๐ (The 2030 Agenda for Sustainable Development) ซงรวมถงเปาหมายการพฒนาทยงยน (Sustainable Development Goals : SDGs) ๑๗ ขอ เมอวนท ๒๕ กนยายน พ.ศ.๒๕๕๘ ซงจะเปนทศทางการพฒนาทงของโลก และของประเทศไทย โดยหนงในเปาหมายของการพฒนาทยงยนนกคอ เปาหมายพลงงานสะอาดททกคนเขาถงได (Affordable and Clean Energy) เชอถอได ยงยน และทนสมย จากรายงานพบวาในระหวางป พ.ศ. ๒๕๓๓ ถงป พ.ศ.๒๕๕๓ จานวนประชากรมการเขาถงไฟฟาเพมขน ๑,๗๐๐ ลานคนทวโลก และยงคงเพมขนอยางตอเนอง แตกยงมการเรยกรองถงการเพมพลงงานใหมากขน โดยเฉพาะพลงงานทมความเปนมตรตอสงแวดลอม พลงงานทดแทน และราคาของพลงงานทประหยดกวาในปจจบน๒ โดยการประชมนไดกอใหเกดนโยบายเกยวกบพลงงานทดแทนขนในประเทศไทย

๑ ก ร ะทร ว งพล ง ง า น , สถ านก า ร ณพล ง ง าน แล ะก า ร ใ ช พ ล ง ง าน ต อ ส ง แ วดล อ ม ,

มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๕๔. ๒ UN Thailand, พลงงานสะอาดททกคนเขาถงได, [ออนไลน], แหลงทมา: http://www.un.or.th

/globalgoals/th/global-goals/affordable-and-clean-energy/ [๑๑ ตลาคม ๒๕๖๐].

๒

ในประเทศไทยพบวามอตราการใชพลงงานทดแทนเพมมากขน ดจากรายงานดลยภาพของพลงงานในประเทศไทย ป ๒๕๕๗ จะเหนไดวา อตราการใชพลงงานทดแทนในประเทศไทยโดยเฉพาะ การใชพลงงานไฟฟาจากพลงงานแสงอาทตย ในป พ.ศ. ๒๕๕๕ ทมอตราการใชพลงงานคดเปน ๔๙๓ Gwh ,ในป พ.ศ. ๒๕๕๖ ทมอตราการใชพลงงานคดเปน ๑,๒๕๒ Gwh และใน พ.ศ. ๒๕๕๗ มอตราการใชพลงงานคดเปน ๑,๙๒๘ Gwh๓ โดยมรายงานทแสดงใหเหนไดวาอตราการใชพลงงานไฟฟาจากพลงงานแสงอาทตยเพมมากขนกวา ๔ เทาในสามปทผานมา อนเปนไปตามนโยบายของการสงเสรมดานพลงงานทดแทน ตามแผนอนรกษพลงงาน ๒๐ ป (พ.ศ. ๒๕๕๔ – ๒๕๗๓)๔ เพอการประหยดหรอลดการใชพลงงานทไมจาเปน และเพมประสทธภาพในการใชพลงงาน โดยจะกาหนดทงเปาหมายระยะสน ๕ ป และเปาหมายระยะยาว ๒๐ ป ในภาพรวมของประเทศ โดยมเปาหมายคอการลดการใชพลงงานในขนสดทาย ใหได ๒๐ % ภายในป พ.ศ. ๒๕๗๓ และในแผนการพฒนาพลงงานทดแทน และพลงงานทางเลอก พ.ศ. ๒๕๕๘ – ๒๕๗๙ ซงกระทรวงพลงงานไดวางกรอบของแผนพลงงานเอาไว ๓ ดานคอ ๑) ดานความมนคงทางพลงงาน ๒)ดานความมนคงทางพลงงาน และ ๓)ดานสงแวดลอม โดยเพมอตราสวนการใชพลงงานทดแทนภายในประเทศ เพอลดผลกระทบตอสงแวดลอม และชมชน และจากแผนการพฒนาพลงงานทดแทน และพลงงานทางเลอก พ.ศ. ๒๕๕๘ – ๒๕๗๙ ทไดกาหนดยทธศาสตรสงเสรมการพฒนาพลงงานทดแทน เอาไวทงสน ๖ ประเดนคอ ๑) การสงเสรมใหชมชนมสวนรวมในการผลต และการใชพลงงานทดแทนอยางกวางขวาง ๒) การปรบมาตรการจงใจสาหรบการลงทนจากภาคเอกชนใหเหมาะสมกบสถานการณ ๓) การแกไขกฎหมาย และกฎระเบยบทยงไมเออตอการพฒนาพลงงานทดแทน ๔) การปรบปรงระบบโครงสรางพนฐาน เชน ระบบสายสง สายจาหนายไฟฟารวมทงการพฒนาสระบบ Smart Grid ๕) การประชาสมพนธ และสรางความรความเขาใจตอประชาชน ๖) การสงเสรมใหงานวจยเปนเครองมอในการพฒนาอตสาหกรรมพลงงานทดแทนแบบครบวงจร๕ จากยทธศาสตรการสงเสรมใหชมชนมสวนรวมในการผลต และการใชพลงงานทดแทน ไดชวยใหเกดการพฒนาทางดานโครงสรางพนฐานเกยวกบพลงงานทดแทนในชมชน

ในสวนของยทธศาสตรสงเสรมใหชมชนมสวนรวมในการผลต และการใชพลงงานทดแทน เปนการยกระดบชวตความเปนอยของประชาชนในพนททรกนดารหรอพนททไมมไฟฟาเขาถง ใหมความสะดวกสบายมชวตความเปนอยทดขน ถอไดวาเปนการพฒนาทางดานโครงสรางพนฐานทสาคญประการหนงในปจจบน ซงมอยหลายโครงการทงทเปนโครงการของหนวยงานภาครฐ จากหนวยงานหรอองคกรเอกชน และองคกรทางดานการศกษาทคอยใหการสนบสนนงบประมาณการดาเนนการตดตงพลงงานทดแทนในรปแบบทตางกนตามความเหมาะสมของแตละพนท สาหรบพนทหางไกลท

๓ กรมพฒนาพลงงานทดแทน และอนรกษพลงงาน, “การผลตพลงงานขนตนภายในประเทศ”,

รายงานดลยภาพของพลงงานในประเทศไทย ป ๒๕๕๗, ปท ๑ ฉบบท ๑ (มกราคม – ธนวาคม ๒๕๕๙), หนา ๒๘.

๔ กระทรวงพลงงาน, แผนอนรกษพลงงาน ๒๐ ป (พ.ศ. ๒๕๕๔ – ๒๕๗๓), (กรงเทพมหานคร, ๒๕๕๔), หนา ๔๕.

๕ กรมพฒนาพลงงานทดแทน และอนรกษพลงงาน, “แผนการพฒนาพลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอก พ.ศ. ๒๕๕๘ – ๒๕๗๙”, (กรงเทพมหานคร, ๒๕๕๔) ), หนา ๑๗.

๓

ไมมไฟฟาเขาถงนนระบบโซลาเซลลมความสาคญมาก เพราะเซลลแสงอาทตยเปนอปกรณผลตพลงงานไฟฟาทไมตองใชเชอเพลงอนนอกจากแสงอาทตย ซงเปนพลงงานทไดเปลาไมมของเสยทจะทาใหเกดมลพษในขณะทางาน อปกรณทตดตงอยกบทไมมการเคลอนไหวขณะทางาน จงไมมปญหาดานความสกหลอ หรอตองบารงรกษาเหมอนอปกรณผลตพลงงานไฟฟาแบบอน เชน เครองปนไฟฟาดวยนามนดเซล เซลลแสงอาทตยมขอเสยในเรองประสทธภาพ เพราะใหกาลงไฟฟาตอพนทหนงหนวยไมมากนก จงตองใชพนทรบแสงอาทตยคอนขางมาก เพอใหไดพลงงานไฟฟาเพยงพอตอการใชงาน แตถาเทยบกบปญหาดานสงแวดลอมทเกดจากการใชทผลตดวยนามน กาซธรรมชาต หรอถานหน จะเหนไดวาพลงงานแสงอาทตยนนเปนทางเลอกหนงทด สาหรบใชเปนพลงงานทดแทน โดยจดเดนของการผลตไฟฟาดวยเซลลแสงอาทตยทสาคญคอ สามารถผลตไฟฟาไดทกหนทกแหงทมแสงอาทตย ไมวาจะเปนบนภเขา ในทะเล หรอในทองถนทรกนดารทไฟฟาจากระบบสายสงเขาไมถง เซลลแสงอาทตยจงเปนสงทมประโยชนตอการใชงานเฉพาะ เชน ใชเปนแหลงกาเนดไฟฟา แกสถานทวนสญญาณบนภเขา หรอในทะเล ใชเปนแหลงกาเนดไฟฟา เครองมอสอสาร เครองมออตนยมวทยา เครองสบนา ตเยนเกบเวชภณฑ ในทองถนหางไกล เซลลแสงอาทตยจงมบทบาทสง ในการพฒนาชนบท และเหมาะสมอยางยงกบประเทศทกาลงพฒนา๖

จากขอดของพลงงานแสงอาทตยทกลาวมา ทาใหการตดตงระบบโซลาเซลลในการผลตไฟฟากเปนโครงการทไดรบความนยมมาก โดยเมอดจากการรายงานดลยภาพของพลงงานในประเทศไทย ป ๒๕๕๗ ตวอยางเชน โครงการสานตอพระราชปณธานตดตงโซลาเซลลในโครงการพระราชดารเพอพฒนาพนทชายแดน โดยสานกงานนโยบาย และแผนพลงงาน (สนพ.) กระทรวงพลงงานรวมมอกบกองอานวยการรกษาความมนคงภายในราชอาณาจกร (กอ.รมน.) โครงการนจะมงเนนการพฒนาพลงงานทดแทนภายในชมชน เพอผลตพลงงานไฟฟาใหกบชมชน ซงเปนการพฒนาคณภาพชวตของชมชนตามแนวชายแดน โดยโครงการนจะดาเนนการในพนท อาเภอปางมะผา และอาเภอปาย จงหวดแมฮองสอน จานวน ๑๐ หมบาน หมบานละ ๑๐๐ กโลวตต๗ หรอโครงการสอสาร และขาวสารดวยพลงงานแสงอาทตยเพอการพฒนาของชมชน ตาบลแมหละ อาเภอทาสองยาง จงหวดตาก (สอสรยะอาสา) ทไดทาการตดตงระบบการกาเนดไฟฟาพลงงานแสงอาทตย ระบบโทรทศนผานดาวเทยม และระบบสงเกตการณทางไกล จานวน ๑๕ จด ครอบคลมพนท ๔ หมบาน ไดแกบานกามาผาโด บานปาสก บานตะโตะโกร และบานทหนเด ตาบลแมหละ อาเภอทาสองยาง จงหวดตาก โครงการไดรบการสงเสรม และสนบสนนจากเงนกองทนวจย และพฒนากจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมเพอประโยชนสาธารณะ๘ ซงโครงการดงกลาวเกดจากการทหนวยงานไดเลงเหนถงปญหาของประชาชนในตาบลแมหละบางพนท ยงมปญหาขาดแคลนระบบ

๖ สมศกด ปญญาแกว, “เซลลแสงอาทตย”, สารานกรมไทยสาหรบเยาวชน โดยพระราชประสงคใน

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว, ฉบบท ๒๐ ป ๒๕๓๘), หนา ๑๔๒. ๗ ฐานเศรษฐกจ, “สนพ.รวม กอ.รมน. ตดตงโซลาเซลลฯพฒนาพนทชายแดน”, ฐานเศรษฐกจ, (๓

มกราคม ๒๕๖๐). ๘ สนตภาพ โคตทะเล, โครงการสอสาร และขาวสารดวยพลงงานแสงอาทตยเพอการพฒนาของ

ชมชน ตาบลแมหละ อาเภอทาสองยาง จงหวดตาก (สอสรยะอาสา), (เอกสารเผยแพรโครงการ หนวยงาน มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลลานนา ตาก ,๒๕๕๗), หนา ๗๕.

๔

กระแสไฟฟา และยงขาดแคลนในเรองระบบการสอสารโทรคมนาคมพนทหางไกล ทงยงพบปญหาดานความเหลอมลาทางสงคม อนสบเนองมาจากประชาชนในพนทยงขาดแคลนปจจยพนฐานเรองการสอสารในการดาเนนชวตเมอเทยบกบประชาชนในเมอง เมอโครงการดงกลาวสมฤทธผลผลจะชวยสนบสนนสงเสรมการพฒนาคณภาพชวตของประชาชนในพนทดอยโอกาสใหมโอกาสเขาถงเทคโนโลยโทรคมนาคม และการกระจายสญญาณภาพโทรทศนไดมากขน และเสรมสรางพฒนาการดานการศกษาของเยาวชนใหเสมอภาค เทาเทยม โดยการเพมศกยภาพของครในโรงเรยนใหสามารถใชสออเลกทรอนกสหรอโปรแกรมชวยดานการเรยนการสอนดวยภาพ เสยง เนอหาทหลากหลาย เพอเตมเตมในการสรางจนตนาการ เชน ทะเล สตวหายาก หรอแมกระทงละครไทย จะชวยเปดโลกทศนใหมๆของนกเรยนในพนทหางไกลทดอยโอกาสไดเปนอยางด

จะเหนไดวาในปจจบนมโครงการมากมายทเกยวกบระบบโซลาเซลล ทพยายามผลกดนใหทศทางการใชงานระบบพลงงานแสงอาทตยเพมมากขน เตบโต และกาวไปขางหนาอยางมนคง เมอดจากรายงานผลการดาเนนโครงการ กองทนเพอสงเสรมการอนรกษพลงงาน ปงบประมาณ ๒๕๕๘๙ มโครงการหลายโครงการเกยวกบการใชพลงงานทดแทน พลงงานแสงอาทตย และมการแบงกลมของประเภทงานในรายงานน เชน กลมดาเนนงาน ,กลมงานคนควาวจย เพอการพฒนา และสงเสรม กลมงานโครงการสาธตรเรม กลมงานโฆษณาประชาสมพนธและเผยแพร และกลมงานพฒนาบคลากร เปนตน จะเหนไดวาโครงการสวนใหญมงใหเกดการพฒนา การเพมประสทธภาพ และเพอการสงเสรมใหเกดการใชงานพลงงานสะอาดทแพรหลายขน แตการสงเสรมเหลานนกยงมปญหาทตามมาอยางหลกเลยงไมไดนนกคอ ปญหาทเกดจากการเสอมสภาพ และการเสยหายของอปกรณในระบบโซลาเซลล ทาใหเกดการสญเสยทงประสทธภาพการทางาน และสญเสยงบประมาณ อนเกดจากการดแลบารงรกษาอปกรณทไมมประสทธภาพ เชน จากงานวจยเรอง “การวเคราะหปจจยเพอการถายทอดเทคโนโลยการจดการการผลต ไฟฟาจากพลงงานแสงอาทตยขององคการบรหารสวนตาบล” ททาการศกษาใน “โครงการเรงรดขยายบรการไฟฟา ระบบผลตไฟฟาดวยพลงงานแสงอาทตยขององคกรปกครองสวนทองถน” ททาการตดตงในพนทตาง ๆ ทวประเทศ เมอป พ.ศ. ๒๕๔๗ ถงป พ.ศ. ๒๕๔๘ จานวน ๒๐๓,๐๐๐ ชด รอยละ ๓๐ มปญหาจากการใชงาน เมอระยะเวลาผานไป ๒ ถง ๔ ป โดยผลการวจยตอนหนงไดสรปวา ความเสยหายของอปกรณ และระบบโซลาเซลลนน นอกจากคณภาพของตววสดอปกรณแลว ยงเกดจาการทบคลากรขาดความรความเขาใจ ซงตวแปรดานบคลากร และผใชงานทขาดความรความเขาใจในการบารงรกษานสงผลใหเกดความเสยหายตอระบบการผลตไฟฟาดวยโซลาเซลลมากทสด คดเปนจานวน ๔๐ % ของจานวนเสยหายทงหมด๑๐

๙ กองทนเพอสงเสรมการอนรกษพลงงาน, รายงานผลการดาเนนโครงการ กองทนเพอสงเสรมการ

อนรกษพลงงาน ปงบประมาณ ๒๕๕๘, (กรงเทพมหานคร ,๒๕๕๙), หนา ๑๔. ๑๐ ประวทย สดประเสรฐ และคณะ, “การวเคราะหปจจยเพอการถายทอดเทคโนโลยการจดการการ

ผลต ไฟฟาจากพลงงานแสงอาทตยขององคการบรหารสวนตาบล”, พฒนาเทคนคศกษา, ปท ๒๘ ฉบบท ๙๘ (เมษายน – มถนายน ๒๕๕๙): ๑๐๕ – ๑๑๒.

๕

ดงนน งานวจยนจงมงทจะศกษาในสวนของปญหา และอปสรรคตาง ๆ ทจะสงผลในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล ทโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค ตาบลปลอค อาเภอ ทองผาภม จงหวดกาญจนบร ทอยในถนทรกนดารไมมไฟฟาเขาถง ตองใชพลงงานไฟฟาจากระบบ โซลาเซลลเปนหลก วามปญหาและอปสรรคในการบารงรกษาระบบโซลาเซลลอยางไรบาง เชน ปญหาดานบคลากร การขาดความรความชานาญ การเสอมสภาพของระบบ หรอการขาดแคลนเครองมอในการซอมบารง หรอขาดความมสวนรวมของบคลากร หรอแมแตปญหาจากสภาพอากาศ และสถาพแวดลอม เปนตน เพอหาแนวทางปองกน และแกไขทเหมาะสม อนเปนการยดอายการใชงาน และชวยระบบโซลาเซลลทางานไดอยางมประสทธภาพ เพอใหการลงทนระบบโซลาเซลลในพนทเกดความคมคามากทสด ทงทางดาน เศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม อนจะเปนการพฒนาชวตความเปนอยของชาวบานและชวยลดความเหลอมลาในดานตาง ๆ อยางยงยน และหวงวาการวจยนจะสามารถใชเปนแนวทางใหกบพนทหางไกลอน ๆ ทตองใชระบบโซลาเซลล เพอใหการพฒนาในดานพลงงานทดแทนของเขตพนทหางไกลตาง ๆ มประสทธภาพ และมอายการใชงานทเหมาะสมกบคณภาพของอปกรณ อนจะเรยกไดวาการพฒนาทางดานพลงงานทยงยนไดในทสด ๑.๒ วตถประสงคของการวจย

๑.๒.๑ เพอศกษาปญหา และอปสรรคในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล ของโรงเรยนในเขตทรกนดาร : โรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค ตาบลปลอค อาเภอทองผาภม จงหวดกาญจนบร

๑.๒.๒ เพอเสนอแนวทางการแกไขปญหา และอปสรรคในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล ของโรงเรยนในเขตทรกนดาร : โรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค ตาบลปลอค อาเภอทองผาภม จงหวดกาญจนบร ๑.๓ ปญหาการวจย

๑.๓.๑ ตองการรวา มอะไรบางทจะเปนปญหา และอปสรรคในการบารงรกษาระบบ โซลาเซลล ของโรงเรยนในเขตทรกนดาร : โรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค ตาบลปลอค อาเภอทองผาภม จงหวดกาญจนบร

๑.๓.๒ ตองการรแนวทางการแกไขปญหา และอปสรรคในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล ของโรงเรยนในเขตทรกนดาร : โรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค ตาบลปลอค อาเภอ ทองผาภม จงหวดกาญจนบร ๑.๔ ขอบเขตของการวจย

การวจยเรอง “ปญหา และอปสรรคในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล ของโรงเรยนในเขตทรกนดาร : โรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค” ไดดาเนนการวจยในลกษณะการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) และมการเกบขอมลการวจยโดยการสมภาษณ ดงน

๖

๑.๔.๑ ขอบเขตดานเนอหา การศกษาปญหา อปสรรค และแนวทางในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล ของโรงเรยน

ในเขตทรกนดาร จะมงศกษาในปญหา และอปสรรค เพอจะหาแนวทางในการลดปญหา และอปสรรค ในการบารงรกษาระบบโซลาเซลลของโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค ในจงหวดกาญจนบร

๑.๔.๒ ขอบเขตกลมเปาหมาย และผใหขอมลสาคญ การศกษาครงนจะใชวธสมภาษณเชงลกกบบคคลตาง ๆ ทมสวนรวมในการดแลระบบโซลาเซลล ในพนทโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค ตาบลปลอค อาเภอทองผาภม จงหวดกาญจนบร โดยการเลอกมาอยางเจาะจงเปนกลมทนาสนใจ และการเลอกแบบเฉพาะหนาขณะอยในเหตการณ โดยมกลมเปาหมายดงน ครตารวจตระเวนชายแดน จานวน ๖ คน และเจาหนาทประจาโรงเรยน ๖ คน โดยจะสมภาษณบคลากรทกคนทอยทโรงเรยน ณ วนนน เจาหนาทมลนธนอมเกลาพฒนาทรบผดชอบในการตดตงระบบโซลาเซลล ๑ คน เจาหนาทชานาญการจากกรมการพฒนาพลงงานทดแทนจงหวดกาญจนบร ๑ คน และนกเรยนจานวน ๒๐ คน

๑.๔.๓ ขอบเขตดานพนท โรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค ตาบลปลอค อาเภอทองผาภม จงหวดกาญจนบร จานวน ๑ โรงเรยน

๑.๔.๔ ขอบเขตดานระยะเวลา ใชระยะเวลาในการศกษาประมาณ ๕ เดอน เรมตงแต เดอนตลาคม พ.ศ. ๒๕๖๐ ถง กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๖๑

๑.๕ นยามศพทเฉพาะทใชในการวจย

ปญหา และอปสรรค (Problems and Obstacles) หมายถง ปจจยทจะขดขวางการดแลรกษาระบบโซลาเซลลใหระบบไมสามารถทางานไดอยางมประสทธภาพใน ๕ ดาน (4M 1E) คอ ดานบคลากร (Man), ดานเครองจกร (Machine), ดานกระบวนการ (Method) ,ดานเครองมอ (Maintenance tool) และดานสงแวดลอม (Environment)

โซลาเซลล เซลลแสงอาทตย (Solar Cell หรอ PV) หมายถง อปกรณทใชในกระบวนการผลตไฟฟาจากการตกกระทบของแสงอาทตย บนวตถทมความสามารถในการเปลยนพลงงานแสง เปนพลงงานไฟฟาไดโดยตรง อนประกอบไปดวย แผงโซลาเซลล ,อนเวอเตอร (Inverter) หรอเครองแปลงกระแสไฟฟา ,เครองควบคมการชารจไฟ (Solar charge controller) และแบตเตอร เปนตน

บคลากร หมายถง ครโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดน เดกนกเรยนทเคยไดรบการฝกอบรมเกยวกบระบบโซลาเซลล หรอเจาหนาททเกยวของกบการดแลรกษาระบบโซลาเซลลทโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค

เขตทรกนดาร (Remote Area) หมายถง ดนแดน หรอพนททยงไมมความเจรญ การเดนทางเขาถงไดยาก และยงไมมไฟฟาจากการไฟฟาเขาถงในพนท หมายถง ในเขตโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค ตาบลปลอค อาเภอทองผาภม จงหวดกาญจนบร

๗

๑.๖ ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

๑.๖.๑ ทาใหรถงปญหา และอปสรรคในการบารงรกษาระบบโซลาเซลลทแทจรง ของโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค ตาบลปลอค อาเภอทองผาภม จงหวดกาญจนบร

๑.๖.๒ ไดแนวทางการแกไขปญหา อปสรรค และการบารงรกษาระบบโซลาเซลลของโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค และสามารถนาไปปรบใชในการบารงรกษาระบบ โซลาเซลลในพนทอน ๆ ทมบรบททางพนทใกลเคยงกนตอไปได

บทท ๒

แนวคดทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ

การวจยนจะมงศกษาเกยวกบ “ปญหา และอปสรรคในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล ในพนททรกนดาร” โดยไดทาการรวบรวมแนวคดทฤษฎ เอกสาร และการวจยทเกยวของเพอนามาใชในการนยามตวแปร และกรอบแนวคดเพอใชเปนแนวทางในการศกษา ตามหวขอดงน

๒.๑ แนวคดดานการพฒนาอยางยงยน ๒.๒ แนวคด และทฤษฎเกยวกบโซลาเซลล ๒.๓ การบารงรกษาระบบโซลาเซลล ๒.๔ แนวคดปญหา และอปสรรค ๒.๕ แนวคดการมสวนรวม ๒.๖ แนวคดแผนผงกางปลา (Fish bone diagram) ๒.๗ งานวจยทเกยวของ

๒.๑.๑ แนวคดดานการพฒนาอยางยงยน

“Sustainable development is development which meets the needs of Current generations without compromising the ability of future generations to meet their own needs: World Commission on Environment and Development”๑ “การพฒนาทยงยน เปนการพฒนาทสนองตอบความตองการของคนรนปจจบน โดยไมลดทอนความสามารถของคนรนตอมา ทจะตอบสนองความตองการของพวกเขา” การพฒนาทยงยน คอการพฒนาทเนนใหมนษยคานงถงขดจากดของทรพยากรธรรมชาต บนโลก และใหมการดาเนนการพฒนาควบคไปกบการอนรกษและฟนฟทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอมโดยใหเปนการพฒนาทตอบสนองความตองการของคนทงในยคปจจบน และยคตอ ๆ ไปอยางเทาเทยมกน

หลกการทสาคญของการพฒนาทยงยน นนกคอ การสรางสมดลระหวาง ๓ มตของการพฒนา อนไดแก ๑) มตการพฒนาเศรษฐกจทยงยน ซงเปนการพฒนาเศรษฐกจใหเจรญเตบโตอยางมคณภาพ กระจายรายไดใหเออประโยชนตอคนสวนใหญในสงคม โดยเฉพาะคนทมรายไดตา ๒) มตการพฒนาสงคมทยงยน ซงเปนการพฒนาคนใหมความรมสมรรถนะและมผลตภาพสงขน สงเสรมใหเกดสงคมทมคณภาพ และเปนสงคมแหงการเรยนร

๑ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, ความรเบองตนเกยวกบการพฒนาทยงยน,

(กรงเทพมหานคร : บรษท อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง จากด (มหาชน), ๒๕๕๖), หนา ๑๑.

๙

๓) มตการพฒนาสงแวดลอมทยงยน ซงเปนการใชทรพยากรธรรมชาตในปรมาณทระบบนเวศสามารถฟนตวกลบสสภาพเดมได การปลอยมลพษออกสสงแวดลอมในระดบทระบบนเวศสามารถดดซบและทาลายมลพษนนได โดยใหสามารถผลตมาทดแทนทรพยากรประเภททใชแลวหมดไปได ทงนการพฒนาทยงยนจะตองทาใหประชาชนมคณภาพชวตทดขน มระบบสงคมทเปนสงคมธรรมรฐมระบบการพฒนาเศรษฐกจทมนคง ไมจาเปนตองพงพาความชวยเหลอจากภายนอกมคณภาพสงแวดลอมท ดประชาชนรจกใชทรพยากรธรรมชาตอยางรคณคา โดยเฉพาะการใชทรพยากรธรรมชาตเพอเปนฐานในการผลตเพอนาไปสการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ บรณน รตนสมบต กลาววา แนวคดการพฒนาอยางยงยนถอกาเนดมาจากการพยายามหาทางออกจากความขดแยงอนเนองมาจากการมมมมองทแตกตางกนในเรองของการพฒนาตอไปในอนาคต โดยมปจจยความตองการทางดานเศรษฐกจ ขอจากดทางดานทรพยากรและปญหาสงแวดลอมเปนสาเหต ดงแสดงรายละเอยดในภาพดานลาง

แผนภมท ๒.๑ ความสมพนธระหวางเศรษฐกจ ทรพยากร สงแวดลอมกบการเตบโตในอนาคต๒ (ทมา : บรณน รตนสมบต, ๒๕๕๗)

สาหรบแนวคดของการพฒนาทยงยน (ทเกดขนอยางจรงจงเมอทศวรรษท ๑๙๘๐) เกดจาก

การนาเอาประสบการณหลายทศวรรษของความพยายามแหงการพฒนา กลาวโดยทวไป การพฒนาของประเทศอตสาหกรรมมงไปทการผลต ดงนน จงไมนาแปลกใจวา แบบจาลองของการพฒนาทประเทศทกาลงพฒนานามาใชในชวงทศวรรษท ๑๙๕๐ และ ๑๙๖๐ นนเนนการเตบโต หรอผลผลตเปนสาคญ โดยตงอยบนพนฐานของแนวคดของประสทธภาพทางเศรษฐกจ (econo-mic efficiency) จนเมอถงชวงเวลาของทศวรรษท ๑๙๗๐ ประเทศทกาลงพฒนาทงหลาย จงไดหนมาใหความสนใจเรองของการกระจายผลประโยชน หรอการกระจายรายได (income distribution) ทจาเปนตองใหความสนใจในดานน กเพราะผลจากการเตบโตทางเศรษฐกจนนไมไดแผกระจายลงสกลมคนระดบลางของสงคม มความเปลยนแปลงในแนวคด (paradigm shift) ทหนไปในดานการเตบโตทเทาเทยม (equitable growth) ซงเปนการใหความสนใจวตถประสงคดานสงคม โดยเฉพาะการลดระดบความ

๒ บรณน รตนสมบต, “การพฒนาตวแบบเชงกลยทธการจดการธรกจอยางยงยนในอนาคตของ

วสาหกจขนาดใหญ”, วทยานพนธปรชญาดษฎบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยศลปากร, ๒๕๕๗), หนา ๑๔.

ความตองการดานเศรษฐกจ

ขอจากดดานทรพยากร

ประเดนดานสงแวดลอม

การเตบโตในอนาคต

๑๐

ยากจน และการเพมคณภาพชวตของประชากรสวนใหญนน มความสาคญไมยงหยอนไปกวาประสทธภาพทางเศรษฐกจ

ในระยะตอมาการอนรกษ หรอ คมครองสงแวดลอมไดกลายมาเปนวตถประสงคทสามของการพฒนา เนองจาก ในชวงเวลาตน ๆ ของทศวรรษท ๑๙๘๐ นน ความเสอมโทรมของสงแวดลอมอยในระดบทรนแรงท เปนอปสรรคสาคญอยางหนงของการพฒนา ดงนน แนวคดของการพฒนาทยงยนจงววฒนาการขนมาโดยในทสดกคลมถงแงมมสามประการ คอ เศรษฐกจ (economic) สงคม (social) และสงแวดลอม (environment)

แนวคดทางเศรษฐกจ ของความยงยนนนเกยวกบความพยายามทารายไดใหสงสดโดยยงคงรกษาไวซงทรพยสน หรอทนทจะนามาซงรายได หรอผลตอบแทนจงเปนเรองทเกยวกบแนวคดของการทาใหสงสด (optimality) และประสทธภาพทางเศรษฐกจจากการใชทรพยากรทมอยอยางจากด ปญหาของวธการเชนนเกดขนในการกาหนดชนดของทนทจะพยายามทจะคงรกษาไว (เชน ทนดานอตสาหกรรม ทนธรรมชาต และทนมนษย) หรอจะใหเกดเสถยรภาพ รวมทงการกาหนดมลคาของทนเหลาน โดยเฉพาะทรพยากรนเวศน นอกจากนน ประเดนทางดานความไมแนนอนตาง ๆ กสรางปญหาไดเชนกน

แนวคดทางสงคม เกยวของกบคนในสงคมและเปนความพยายามทจะแสวงหาและรกษาไวซงความมเสถยรภาพของระบบทางสงคมและวฒนธรรม รวมทงการสรางความเทาเทยมกนระหวางรน (generation) ของคน (รวมทงการกาจดความยากจน) การรกษาไวซงความหลากหลายทางวฒนธรรมในโลก การทาใหเกดความมสวนรวมของคนในทกระดบของสงคม โดยเฉพาะระดบรากหญา (grassroots) ในกระบวนการตดสนใจทจะนาไปสการพฒนาทยงยน

แนวคดทางนเวศนวทยา เนนการรกษา หรออนรกษระบบกายภาพและชววทยา เพอใหเกดเสถยรภาพของระบบนเวศนของโลก การปกปองความหลากหลายทางชวภาพจงเปนเปาหมายทสาคญ ในขณะเดยวกน ระบบดงกลาวนนจะตองคลมถงสงแวดลอมทมนษยสรางขนมาดวย เชน เมอง (หรอความเปนเมอง) ดงนน แนวคดนจงใหความสาคญตอการรกษาไวซงความสามารถของระบบเหลานทจะปรบตวตอความเปลยนแปลงตาง ๆ ทจะเกดขน

ถาพจารณาจากสวนประกอบทงสามของแนวคดของการพฒนาทยงยนนแลว จะเหนไดชดเจนวาการทจะบรรลเปาหมายของการพฒนาทยงยนนนเปนเรองทยากมาก เนองจาก จะตองพยายามใหเกดความมสมดลของทงสามดานน ความสมพนธระหวางเศรษฐกจและสงคมนน จะนาไปสปญหาของการกระจายรายไดและมงเปาไปทการแกปญหาใหคนยากจน สวนความสมพนธระหวางเศรษฐกจและสงแวดลอมนน ไดมผลทาใหเกดความชดเจนในการกาหนดมลคาและการกาหนดตนทนผลกระทบของสงแวดลอม (ในกจกรรมทมนษยทา) และทายทสดความเชอมโยงระหวางสงแวดลอมและสงคม จะนาไปสความสนใจในความเทาเทยมกนระหวาง generation (คอ ปกปองสทธของคนรนหลง) และการมสวนรวมอยางกวางขวางของประชาชนในสงคม๓

๓ ศาสตราจารย ดร.ทองโรจน ออนจนทร, “โลกาภวตน สงแวดลอม และการพฒนาแบบยงยน”,

รายงานเสนอในการประชมสมมนาเรอง “โลกาภวตนกบทศทางตางประเทศของไทย”, (สานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) และกระทรวงตางประเทศ, กรงเทพฯ, ๑๐-๑๑ เมษายน ๒๕๔๔

๑๑

๒.๒ แนวคด และทฤษฎเกยวกบ โซลาเซลล เซลลแสงอาทตย คออะไร เซลลแสงอาทตย (Solar Cell) เปนสงประดษฐกรรมทางอเลกทรอนกส ทสรางขนเพอ

เปนอปกรณสาหรบเปลยนพลงงานแสงอาทตยใหเปนพลงงานไฟฟา โดยการนาสารกงตวนา เชน ซลกอน ซงมราคาถกทสด และมมากทสดบนพนโลก มาผานกระบวนการทางวทยาศาสตรเพอผลตใหเปนแผนบางบรสทธ และทนททแสงตกกระทบบนแผนเซลล รงสของแสงทมอนภาคของพลงงานประกอบทเรยกวา โฟตอน (Proton) จะถายเทพลงงานใหกบอเลกตรอน (Electron) ในสารกงตวนาจนมพลงงานมากพอทจะกระโดดออกมาจากแรงดงดดของอะตอม (atom) และเคลอนทไดอยางอสระ ดงนนเมออเลกตรอนเคลอนทครบวงจร จะทาใหเกดไฟฟากระแสตรงขน เมอพจารณาลกษณะการผลตไฟฟาจากเซลลแสงอาทตยพบวา เซลลแสงอาทตยจะมประสทธภาพการผลตไฟฟาสงทสดในชวงเวลากลางวน ซงสอดคลอง และเหมาะสมในการนาเซลลแสงอาทตยมาใชผลตไฟฟา เพอแกไขปญหาการขาดแคลนพลงงานไฟฟาในชวงเวลากลางวน

เซลลพลงแสงอาทตยเปลยนโฟตอนใหเปนอเลกตรอน (Photovoltaic Cells: Converting Photons to Electrons)

เซลลแสงอาทตยท เราเหนในเค รองคดเลขและดาวเทยมเรยกวา เซลลสรยะ (Photovoltaic (PV) cells) : ซงเปนชอทมความหมาย (Photo หมายถง “แสง” และ voltaic หมายถง “ไฟฟา”) แปลงแสงแดดโดยตรงใหเปนไฟฟา รปแบบโมดล คอเปนกลมของเซลลทเชอมตอกนดวยรปแบบระบบไฟฟา และบรรจอยภายในกรอบ (หรอท เรยกกนทว ๆ ไปวาแผงเซลลแสงอาทตย) ทนามารวมกลมกนใหใหญเปนแนวเรยงกนเหมอนดงเชนเดยวกบการปฏบตการทฐานทพอากาศ Nellis ในรฐเนวาดา

เซลลแสงอาทตย (PV) ทาจากวสดพเศษทเรยกวาสารกงตวนา (semiconductors) ดงเชน ซลคอน ซงปจจบนมใชกนอยางแพรหลายปกตธรรมดา โดยหลกการพนฐานทวไปเมอมแสงมาตกกระทบทเซลล บางสวนของแสงจะถกดดซบสภายในของวสดกงตวนา นนหมายถงพลงงานของแสงทถกดดซบจะถกถายโอนสวสดกงตวนา พลงงานสวนนกจะไปชนกระแทกอเลกตรอนใหหลดออกมาและมการไหลอยางอสระ

เซลลแสงอาทตย PV มสนามไฟฟา ๑ สนาม หรอมากกวา ทจะทาหนาทในการบงคบอเลกตรอนอสระทเกดจากการดดซบแสง ใหไหลไปยงทศทางใดทศทางหนง การไหลของอเลกตรอน นกคอกระแสไฟฟา และโดยการนาโลหะมาวางสมผสไวทจดสวนบน และสวนลางของ PV เซลลของเรากจะสามารถนาเอากระแสไฟฟานออกมาใชงานภายนอกได เชน นามาใหพลงงานแกเครองคดเลข กระแสไฟฟานรวมกบแรงเคลอนความตางศกยไฟฟา (ทเปนผลมาจากสนามไฟฟาสาเรจรป หรอสนามไฟฟาอน ๆ) กาหนดใหเปนพลงงาน (วตต) ทเซลลแสงอาทตยสามารถผลตได ในสวนนคอ กระบวนการพนฐาน แตในความเปนจรงแลวยงมสวนตาง ๆ อกมาก ตอไปจะไดมองลกเขาไปมากกวาน ในตวอยางหนงของเซลล PV ไดแก เซลลแบบผลกซลคอนเชงเดยว

ซลคอนทาเปนเซลลแสงอาทตยไดอยางไร (How Silicon Makes a Solar Cell) ซลคอนมสมบตพเศษทางเคมโดยเฉพาะอยางยงในรปแบบทเปนผลก อะตอมของซลคอน

มอเลกตรอน ๑๔ อนภาค ถกจดเรยงกนเปนชน ๆ สามชนทตางกน ในสองชนแรกมอเลกตรอน ๒

๑๒

และ ๘ อนภาค ตามลาดบ ซงเปนจานวนทเตมอยางสมบรณแลว ในชนนอกสด จะมจานวนอเลกตรอนเพยง ๔ อนภาค อยในสภาพครงหนงของจานวนเตมทสมบรณ ดงนนอะตอมซลคอนจงตองมองหาลทาง ทจะทาใหวงชนนอกสดอยในสภาพเตมสมบรณ และจะเปนไปไดกโดยการใชอเลกตรอน ๔ อนภาค รวมกนกบอะตอมขางเคยง มนเหมอนกบแตละอะตอมจบมอรวมกนกบ อะตอมขางเคยง เพยงแตวาแตละอะตอมมถงสมอ ทใชรวมกนกบอะตอมขางเคยง ๔ อะตอม นคอสงทเปนรปแบบของผลก ซงกลบกลายเปนโครงสรางทสาคญของเซลลแสงอาทตย (PV cell) ชนดน

ปญหาเดยวทเกดขนคอ ผลกซลคอนทบรสทธจะมสภาพการนาไฟฟาไดตา ทงนเพราะไมมการเคลอนทของอเลกตรอนอสระ ซงไมเหมอนกบอเลกตรอนของทองแดง ทมความเหมาะสมในการนาไฟฟา เพอแกไขปญหาน ซลคอนในเซลลแสงอาทตย ตองมการเจอดวย “มลทน” (impurities) ดวยการนาอะตอมอน ๆ มาผสมกบอะตอมซลคอน ซงเปนการเปลยนแปลงวธการทางานเลกนอย เรามกจะคดวา มลทนคอบางสงบางอยางทไมพงประสงค แตในกรณน เซลลแสงอาทตยจะทางานไมไดเลยถาไมมมลทน ใหพจารณาถงซลคอนทมอะตอมของ “ฟอสฟอรส” แทรกอยทนบางและทนนบาง อาจจะเปนจานวนหนงในจานวนซลคอนทก ๆ ลานอะตอม โดยทฟอสฟอรสมอเลกตรอน ๕ อนภาค ในชนนอก (ไมใช ๔ อนภาค) โดยมนจะมพนธะกบกบอะตอมซลคอนทอยขางเคยง แตทวาฟอสฟอรสยงคงมอเลกตรอนเหลออยอก ๑ อนภาค ทไมไดมอะตอมใดใหจบมอดวย แตมนถกประจบวกของโปรตอนในนวเคลยส ดงดดเอาไวใหอยในตาแหนงของมน

เมอพลงงานถกใสเพมเขาไปทซลคอนบรสทธ ตวอยางเชน อาจจะเปนในรปของความรอน มนจะเปนสาเหตทาใหอเลกตรอน ๒-๓ อนภาค แตกออกเปนอสระจากพนธะและหลดออกจากอะตอม ทาใหเกดหลมชองวางทถกทงไวในแตละกรณ อเลกตรอนทเกดขนนเรยกวา “ตวพาอสระ” (free carriers) แลวกมการวงสมไปรอบ ๆ โครงขายผลก เพอมองหาหลมชองวาง ๆ อน ๆ ในการทจะเตมเตม และเปนตวนาพาใหเกดกระแสไฟฟา อยางไรกตามมนมจานวนทนอยมากในซลคอนบรสทธ และกไมไดมประโยชนในการใชงานทมากมาย

แตกรณซลคอนไมบรสทธของเรา เกดจากการทาใหซลคอนเกดมลทนดวยอะตอมฟอสฟอรสเชนนกเปนเรองทแตกตางไป ทงนเพราะมนไมไดถกผกขนดวยพนธะกบอะตอมขางเคยงใด ๆ จงใชพลงงานทนอยมากในการทกระแทกอเลกตรอนพเศษของฟอสฟอรสนใหหลดออกมา ดวยผลอนน อเลกตรอนของมนสวนมากจงถกทาใหแตกแยกออกมาเปนอเลกตรอนอสระ ดงนนจงมตวพาอสระจานวนมากเกนกวาทจะมไดในซลคอนบรสทธ กระบวนการเตมมลทนเพอ จดประสงคนเรยกวา “การเจอสาร” หรอ “การโดป” (Doping) และเมอมการโดปดวยฟอสฟอรส ซลคอนทไดจะเรยกวา สารกงตวนาประเภทเอน (N-type, “n” for negative) เพราะมอเลกตรอนอสระทโดดเดนกวา ซลคอนประเภทเอนนจะเปนตวนากระแสไฟฟาไดดกวาซลคอนบรสทธ

ในทานองเดยวกน สวนอน ๆ ของเซลลแสงอาทตยกมการเจอดวยธาตโบรอน (Boron doping) ซงมอเลกตรอน เพยงแค ๓ อนภาค ในชนนอกสด แทนทจะเปนอเลกตรอน ๔ อนภาค จงกลายเปนประเภทพ (P-type, “p” for positive) ซงแทนทจะมอเลกตรอนอสระ ประเภทพจะมชองเปดอสระ และเปนพาหะสาหรบประจตรงกนขาม (ประจบวก) ตอไปจะมองใกลเขาไปวาจะเกดอะไรขน เมอสสารสองชนดนมการกระทาตอกน

๑๓

กายวภาคของเซลลแสงอาทตย (Anatomy of Solar Cell) กอนหนานซลคอนสองชนดทแยกจากกนจะมความเปนกลางทางไฟฟา แลวสงทนาสนใจ

กเรมตนขนเมอนาเอา สองสวนนมารวมกน ทงนกเพราะถาไมมสนามไฟฟา เซลลไฟฟากจะไมทางาน สนามไฟฟาเกดขนเมอซลคอน N-type และ P-type ถกนามาสมผสกน ทนใดนน อเลกตรอนอสระ ดาน N กจะมองเหนสวนทเปดโลงทงหมดของดาน P และจะมการวงมาเตมเตมอยางฉบพลนทนใด อเลกตรอนอสระทงหมดวงมาเตมเตมหลมวางนทงหมดจรงหรอไม คาตอบกคอไมใชแบบนน ถามการเตมเตมกลมชองวางไดจรงทงหมด การจดการแบบนกจะไมมประโยชนมากมาย แตอยางไรกตาม ณ จดมาบรรจบกน จะมการผสมผสานกน และเกดเปนเสมอนอปสรรคกาแพงกน ทาใหมนเปน การยากขน และหนกหนาสาหสขน สาหรบอเลกตรอนดาน N ทจะขามไปยงอกฟากฝงยงดาน P แลวในทสดกเกดความสมดล เกดเปนสนามไฟฟาทแยกทงสองดานจากกน สนามไฟฟานทาหนาทเสมอนไดโอด (diode) ทจะยอมใหอเลกตรอน (หรอทจรงมนถงกบผลกอเลกตรอน) ใหไหลจากดาน P ไปยงดาน N ชนดทไมยอมใหไหลในทางกลบกน คอมนเหมอนกบเนนเขาทอเลกตรอนวงลงจากเนนไดอยางงายดาย (ไปยงดาน N) แตไมสามารถทจะไตขนเนน (ไปยงดาน P)

เมอแสงในรปของโฟตอน (Photon) มาตกกระทบเซลลแสงอาทตย พลงงานของแสงจะแบงแยก คของอเลกตรอน-หลม (Electron-hole pairs) ออกจากกน โดยปกตแตละโฟตอนจะมพลงงานเพยงพอแคการทาใหเกดอเลกตรอนอสระ ๑ อนภาค ซงกทาใหเกดเปนหลมวางเชนเดยวกน หากอบตการณนเกดขนใกล ๆ กบสนามไฟฟา หรอถาอเลกตรอนอสระ และหลมวางทเกดขนมการเคลอนไปในระยะทมผลกบสนามไฟฟา สนามไฟฟากจะสงอเลกตรอนไปยงดาน N และทาใหเกดหลมวางทดาน P ซงกยงขดขวางความเปนกลางทางไฟฟาตอไป และถาเราสามารถจดหาเสนทางภายนอกใหกระแสอเลกตรอนเดนทางไปยงดาน P เพอไปรวมกนกบหลมทสนามไฟฟาสงไปทนน ซงพวกมนทางานใหกบเราตลอดเสนทาง กลาวคอ การไหลของอเลกตรอนทาใหเกดกระแสไฟฟา ในขณะเดยวกนสนามไฟฟาของเซลลกทาใหไดผลเปนแรงดนไฟฟา ซงทงกระแส และแรงดนไฟฟากเทากบวาเราได “พลงงาน” ซงกคอผลคณของกระแสกบแรงดนไฟฟานนเอง

ยงมองคประกอบอนอกสองสามอยางกอนทเราจะสามารถใชเซลลไดจรง ซลคอนวสดทมความมนวาวอยางมาก ซงสามารถสะทอนโฟตอนใหกระเดนออกกลบไป ดงนนกอนทจะทาหนาทไดจงตองมการเคลอบปองกนการสะทอน (Antireflective coating) เพอลดการสญเสยโฟตอน จากนนขนตอนสดทายกคอการตดตงบางสงบางอยางทจะชวยปกปองเซลลจากลมฟาอากาศ สวนมากจะใช แผนครอบกระจก โดยทวไปโมดลเซลลแสงอาทตย (PV module) จะนาเอาหนวยเซลลเดยว ๆ สองสามเซลลมาตอรวมกนเพอใหไดระดบแรงดนไฟฟาและกระแสไฟฟาทนามาใชประโยชนได ใสไวภายในกรอบแขงแรง ซงเมอตอดวยขวไฟฟาบวกและขวไฟฟาลบ เซลลนกสมบรณ

หากถามวา PV เซลลจะดดซบพลงงานจากแสงแดดไดสกเทาไหร นาเสยดายวาพลงงานทมนดดซบไดนนเลกนอยมาก ดงตวอยางในป ๒๐๐๖ แผงโซลาเซลลสวนมาก จะมระดบประสทธภาพประมาณ ๑๒-๑๘% แผงเซลลระบบกาวหนาทสด (Cutting-edge) ในปนน ในทสดกสามารถกาวขาม “ประสทธภาพ ๔๐%” ทเปนอปสรรคทอยมายาวนานของโซลาเซลล โดยบรรลถงประสทธภาพ ๔๐.๗% ได (แหลงขอมล USDOE) ดงนน จงเปนเหตผลวาทาไมจงเปนความทาทายนก ทจะดดซบพลงงานใหไดมากทสดในวนทมแสงแดดอนเจดจา

๑๔

การสญเสยพลงงานในเซลลแสงอาทตย (Energy Loss in a Solar Cell) แสงทเรามองเหนเปนแคเพยงสวนหนงของสเปกตรมแมเหลกไฟฟา (electromagnetic

spectrum) ทไมใชมเพยงแคสวนเดยว มนประกอบขนดวยชวงของความยาวคลนทแตกตางกน และระดบพลงงานทตางกนดวย แสงสามารถแยกออกเปนความยาวคลนทแตกตางกน ในททเราสามารถเหนไดจากในรปแบบของรงกนนา ดงนนเมอแสงตกกระทบมาทเซลลแสงอาทตยจะมโฟตอนทมความหลากหลายของชวงพลงงาน มนมบางสวนทไมมพลงงานเพยงพอทจะปรบเปลยนใหเกดเปนชองหลมของคอเลกตรอน-หลม (Electron-hole pair) จงแคเพยงทะลผานเซลลไปราวกบวาเซลลโปรงใส แตกยงคงมโฟตอนอน ๆ ทมพลงงานมากเกนไป แตพลงงานเพยงจานวนหนงเทานนทตองการสาหรบกระแทกใหอเลกตรอนหลดออกมา ซงวดออกมาในหนวยอเลกตรอนโวลต (eV) และขนกบวสดทใชทาเซลล (ประมาณ ๑.๑ eV สาหรบผลกของซลคอน) เราเรยกพลงงานในชวงนวา “แถบชองวางพลงงานของวสด” (Band gap energy of material) ถาโฟตอนมพลงงานมากเกนกวาพลงงานทตองการ ดงนนพลงงานสวนเกนกจะสญเสยไป (นนคอเวนแตวาโฟตอนจะมพลงงานเปนสองเทาของพลงงานทตองการ กจะสามารถทาใหเกดคของอเลกตรอน-หลม ไดมากกวาหนงค แตผลอนนไมมนยสาคญ) ผลของทงสองนเพยงอยางเดยวกทาใหมการสญเสยพลงงานไปถง ๗๐ % ของพลงงานทตกกระทบลงบนเซลล ทาไมเราถงไมสามารถทจะเลอกวสดทมชวงแถบชองวางของพลงงานทตากวา เพอทจะใหใชโฟตอนไดมากกวา แตเปนทนาเสยดายทแถบชองวางของพลงงานยงเปนตวกาหนดความเขม (แรงดน) ของสนามไฟฟาดวย ถามนตาเกนไป ดงนนอะไรทจะทาใหเกดกระแสพเศษ (โดยการดด ซบโฟตอนมากขน ) กจะมการสญเสย ถามแรงดนไฟฟาทมขนาดเลกนอยไปคงยงจาไดวา พลงงานเปนผลมาจากผลของ จานวนแรงดนกบกระแส แถบชองวางทเหมาะสม ทสมดลของทงสองผลกระทบ ประมาณ ๑.๔ eV สาหรบเซลลททาจากวสดชนดเดยว ยงมการสญเสยอน ๆ อกเชนกน คอ อเลกตรอนตองไหลจากดานหนงของเซลลไปยงอกดานผานวงจรทตอจากภายนอก เราสามารถครอบดานลางของเซลลดวยโลหะ เพอใหสามารถเปนสอนาไฟฟาทด แตถาเราครอบดานบนอยางสมบรณดวย ดงนน กจะทาใหโฟตอนไมสามารถทจะวงผานตวนาไฟฟาททบแสง และจะทาใหเกดการสญเสยกระแสทงหมด (ในบางเซลล สวนพนผวดานบนจะใชตวนาทโปรงแสง แตไมใชทงหมดพนท) ถาเราใสจดสมผสเชอมตอเพยงแคทดานขางของเซลล ดงนนกจะทาใหอเลกตรอนตองเคลอนทดวยระยะทางทยาวไกลมาก เพอมายงจดสมผสเชอมตอ คงยงจาไดวา ซลคอนกคอสารกงตวนาไฟฟา ยงไมดเทากบโลหะสาหรบการสงกระแสไฟฟา มนมความตานทานภายใน (เรยกวา series resistance) ทคอนขางสง และความตานทานทสงหมายถงมการสญเสยทสงเชนกน เพอทจะลดการสญเสยใหนอยลง แทนททจะครอบเพยงแคสวนเลก ๆ ของ พนผวเซลล เซลลเหลานกถกครอบดวยโครงขายของจดเชอมตอโลหะ เพอทจะทาใหระยะทางนนสนลงในการทอเลกตรอนจะเคลอนท กระนนกด กยงมโฟตอนบางสวนทจะถกขวางกนดวยโครงขายโลหะน ซงโครงขายนจะเลกเกนไปกไมด มฉะนนความตานทานของตวมนเองกจะสงเกนไป ตอนนกรแลวถงวธการทางานของโซลาเซลล กมาดตอไปวาอะไรทจะนามาซงการใหพลงงานแกบานเรอนดวยเทคโนโลยน

๑๕

การแกประเดนปญหาพลงงานแสงอาทตย (Solving Solar Power Issues) ความคดทวาจะตองดารงชวตตามลมปากของผรายงานอากาศ อาจจะไมสรางความสยอง

ใหกบคนสวนใหญ แตตวเลอกใหญ ๆ ๓ ประการ สามารถทาใหมนใจไดวาเราจะยงคงมพลงงานใชแมวาดวงอาทตยจะไมอานวยความสะดวกให ถาตองการทจะอยอยางไมตองอาศยพลงงานจากโครงขายแตกไมไวใจในแผง PV วาจะจายพลงงานไฟฟาทงหมดไดตามความตองการเมออยในสภาวะขดสน เราสามารถใชเครองกาเนดไฟฟาสารองเมอการจายพลงงานจากโซลาเซลลทางานไดนอยลง ขอทสองการใชระบบพงพาตนเอง (stand-alone) แตเปนทนาเสยดายทระบบแบตเตอรจะตองทาใหมคาใชจายมาก รวมถงคาใชจายในการบารงรกษาระบบ PV แตนคอความจาเปน ถาหากตอนนเราตองการทจะมอสระอยางสมบรณ

ทางเลอกกคอการเชอมตอระบบของบานกบโครงขายบรษทไฟฟา ซอพลงงานเมอตองการ และขายออกไปเมอสามารถทจะผลตไดมากกวาทตองการใชงาน โดยแนวทางนบรษททใหบรการกระทาหมอนกบวามระบบจดเกบแบบไมมทสนสด และใหคดคานงอยเสมอวา กฎระเบยบปฏบตของราชการแตกตางกนไปขนอยกบสถานทตง และอาจจะมการเปลยนแปลง บรษททองถนทเราใชประโยชนอยอาจจะ หรออาจจะไมตองการการมสวนรวม และราคาทจายคนอาจจะมความแตกตางกนมาก ซงอาจจาเปนทตองมเครองมอพเศษเพอทาใหแนใจวาพลงงานทจะขายคนใหบรษทไฟฟาตองเขากนไดกบระบบของบรษท ความปลอดภยกเปนประเดนเชนกน บรษทตองใหความมนใจวา ถาในกรณเกดไฟฟาดบขนในละแวกบานทพกอาศย ระบบ PV ทมอยจะตองหยดการปอนกระแสไฟฟาทผลตไดเขาสระบบ ซงจะเปนเหตใหผดแลระบบสายสงเปนอนตรายถงชวตได จะเปนสถานการณทเปนอนตรายมากทเรยกวา “islanding” กคอสถานการณทไมมไฟฟาสงมาจากระบบโครงขาย แตระบบ PV ยงมการปอนไฟฟาเขาสระบบสายสงอย แตเหตกรณแบบนสามารถทหลกเลยงไมใหเกดขนได โดยการตดตง anti-islanding inverter ซงจะกลาวถงระบบนตอไป

หากมการตดสนใจทจะใชแบตเตอรแทน กขอใหระลกอยในใจไดวาจะตองมการบารงรกษา และตองมการเปลยนใหมทดแทนหลงจากหนงป แผงโซลาเซลลสวนมากมแนวโนมทจะมอายใชงานประมาณ ๓๐ ป (และจะพฒนาใหมอายใชงานทยาวขนอก ซงเปนเปาหมายหนงของการวจย) แตแบตเตอรกไมมชนดใดทไมมผลกระทบตอชวตมนษย แบตเตอรในระบบของ PV ยงสามารถเปนอนตรายอยางยง ทงนเพราะพลงงานทมการกกเกบ และการทมสภาพการเปนกรดของสารอเลกโทรไลต (electrolyte) ดงนนจงตองมระบบระบายอากาศทด และมตหอหมทไมใชโลหะ

ถงแมวาจะมแบตเตอรหลาย ๆ ชนดทใชกนทวไป ลกษณะหนงของแบตเตอรทมอยเหมอนกนคอ จะมแบตเตอรแบบรอบลก (deep-cycle battery) จะไมเหมอนกบแบตเตอรทใชในรถยนต ซงเปนแบบรอบตน (shallow-cycle battery) ทงนเพราะ deep-cycle batteries จะมการปลดปลอยพลงทเกบออกมามากกวาในขณะทยงคงมการใชงานยาวนาน แบตเตอรรถยนตจะมการปลดปลอยกระแสจานวนมากในเวลาสน ๆ ในการทจะเรมตนใชรถยนต และจะมการจดเกบ พลงงานเพมเตมทนทขณะทขบรถ แบตเตอรของ PV โดยทว ๆ ไปจะตองมการปลดปลอยกระแสจานวนทนอยกวา ในชวงระยะเวลาทยาวนาน (ดงเชนในตอนกลางคน หรอระหวางทไฟฟาดบ) ในขณะทมการจดเกบในระหวางวน deep-cycle batteries ทใชกนมากทสดทว ๆ ไปคอ แบตเตอรตะกว-กรด

๑๖

(lead acid batteries ซงมทงระบบทผนกสนท และระบบทมการระบาย) และแบตเตอรนกเกล-แคดเมยม (nickel-cadmium battery) ซงทงสองชนดมขอดและขอเสยแตกตางกน๔

สวนประกอบของ แผงเซลลแสงอาทตย แผงโซลาเซลลจะประกอบไปดวย เซลลแสงอาทตยขนาดเลกจานวนหลายเซลลตอ

อนกรมกนโดยแรงเคลอนไฟฟาทผลตขนจากเซลลแสงอาทตยเพยงเซลลเดยวจะมคาตามาก การนามาใชงานจะตองนาเซลลหลาย ๆ เซลล มาตอกนแบบอนกรมเพอเพมคาแรงเคลอนไฟฟาใหสงขน เซลลทนามาตอกนในจานวน และขนาดทเหมาะสมเรยกวา แผงเซลลแสงอาทตย (Solar Module หรอ Solar Panel)

การทาเซลลแสงอาทตยใหเปนแผงกเพอความสะดวกในการนาไปใชงาน ดานหนาของแผงเซลล ประกอบดวย แผนกระจกท มสวนผสมของเหลกตา ซงมคณสมบตในการยอมใหแสงผานไดด และยงเปนเกราะปองกนแผนเซลลอกดวย แผงเซลลจะตองมการ ปองกนความชนทดมาก เพราะจะตองอยกลางแดดกลางฝนเปนเวลายาวนาน ในการประกอบจะตองใชวสดทมความคงทนและปอง กนความชนทด เชน ซลโคน และอวเอ (Ethelele Vinyl Acetate) เปนตน เพอเปนการปองกนแผนกระจกดานบนของแผงเซลล จง ตองมการทากรอบดวยวสดทมความแขงแรง แตบางครงกไมมความจาเปน ถามการเสรมความแขงแรงของแผนกระจกใหเพยงพอ ซงกสามารถทดแทนการทากรอบไดเชนกน ดงนนแผงเซลลจงมลกษณะเปนแผนเรยบ (laminate) ซงสะดวกในการตดตง

ตวอยางเชน เซลลแสงอาทตยชนดซลคอนทมขนาดเสนผาศนยกลาง ๔ นว จะใหกระแสไฟฟาประมาณ ๒-๓ แอมแปร และใหแรงดนไฟฟาวงจรเปดประมาณ ๐.๖ โวลต เนองจากกระแสไฟฟาทไดจากเซลลแสงอาทตยไมมากนก ดงนนเพอใหไดกาลงไฟฟามากเพยงพอสาหรบใชงาน จงมการนาเซลลแสงอาทตยหลายๆ เซลลมาตอกนเปน เรยกวา แผงเซลลแสงอาทตย (Solar Modules) ลกษณะการตอแผงเซลลแสงอาทตยขนอยวาตองการกระแสไฟฟาหรอแรงดนไฟฟา โดย การตอแผงเซลลแสงอาทตยแบบขนาน จะทาใหไดกระแสไฟฟาเพมมากขน และการตอแผงเซลลแสงอาทตยแบบอนกรม จะทาใหไดแรงดนไฟฟาสงขน เปนตน

๔ ยโกมล องกรรตน, โซลารเซลลทางานอยางไร, (สถาบนเทคโนโลยนวเคลยรแหงชาต (องคการ

มหาชน), พฤศจกายน ๒๕๕๕), หนา ๓๖.

๑๗

รปท ๒.๑ สวนประกอบของ แผงเซลลแสงอาทตย (ทมา: http://www.aecexport.com/solar-cell/how-to-solar-cell-process/)

การผลตเซลลแสงอาทตย แบบผลกเดยว ( Single Crystalline ) หรอทรจกกนในชอ

Mono-Crystalline การเตรยมสารซลคอนชนดน เรมตนจากนาสารซลคอนซงผานการทาใหเปนกอนทมความ

บรสทธสงมาก (๙๙.๙๙๙%) มาหลอมละลายในเตา Induction Furnace ทอณหภมสงถง ๑,๕๐๐ องศาเซลเซยส เพอทาการสรางแทงผลกเดยวขนาดใหญ (เสนผานศนยกลาง ๖-๘ นว) พรอมกบใสสารเจอปน Boron เพอทาใหเกด P-type แลวทาใหเกดการเยนตวจบตวกนเปนผลกดวย Seed ซงจะตกผลกมขนาดหนาตดใหญ แลวคอยๆ ดงแทงผลกนขนจากเตาหลอม ดวยเทคโนโลยการดงผลก จะไดแทงผลกยาวเปนรปทรงกระบอก คณภาพของผลกเดยวจะสาคญมากตอคณสมบตของเซลลแสงอาทตย จากนนนาแทงผลกมาตดใหเปนแผนบาง ๆ ดวยลวดตดเพชร (Wire Cut) ทเรยกวา เวเฟอร ซงจะไดแผนผลกมความหนาประมาณ ๓๐๐ ไมโครเมตร และขดความเรยบของผว จากนนกจะนาไปเจอสารทจาเปนในการทาใหเกดเปน p-n junction ขนบนแผนเวเฟอร ดวยวธการ Diffusion ทอณหภมระดบ ๑,๐๐๐ องศาเซลเซยส จากนนนาไปทาขวไฟฟาเพอนากระแสไฟออกใช ทผวบนจะเปนขวลบ สวนผวลางเปนขวบวก ขนตอนสดทายจะเปนการเคลอบฟลมผวหนา เพอปองกนการสะทอนแสงใหนอยทสด ตอนนจะไดเซลลทพรอมใชงาน หลงจากนนกนาไปประกอบเขาแผงโดยใชกระจกเปนเกราะปองกนแผนเซลล และใชซลโคน และ อวเอ (Ethelele Vinyl Acetate) ชวยปองกนความชน ในการใชงานจรง เราจะนาเซลลแตละเซลลมาตออนกรมกนเพอเพมแรงเคลอนไฟฟาใหไดตามตองการ

๑๘

รปท ๒.๒ การผลตเซลลแสงอาทตย แบบผลกเดยว (ทมา:https://www.baanjomyut.com/library_2/extension-/solar_cell/08.html)

ขบวนการผลตเซลลแสงอาทตย แบบผลกรวม (Poly Crystalline) การผลตเซลลแสงอาทตยโดยวธน จะมคาใชจายทถกกวาวธแรก คอการทาแผนเซลล จะ

ใชวธการหลอมสารซลคอนใหละลายพรอมกบใสสารเจอปน Boron เพอทาใหเกด P-type แลวเทลงในแบบพมพ เมอสารละลายซลคอนแขงตวกจะไดเปนแทงซลคอนแบบผลกรวม ( ตกผลกไมพรอมกน ) จากนนนาไปตดเปนแผนเชนเดยวกบแบบผลกเดยว ความแตกตางระหวางแบบผลกเดยว และแบบผลกรวมสงเกตไดจากผวผลก ถามโทนสทแตกตางกนซงเกดจากผลกเลก หลายผลกในแผนเซลลจะเปนแบบผลกรวม ในขณะทแบบผลกเดยวจะเหนเปนผลกเนอเดยว คอ มสเดยวตลอดทงแผน สวนกรรมวธการผลตเซลลทเหลอจะเหมอนกน เซลลแสงอาทตยแบบผลกรวม (Poly Crystalline) จะใหประสทธภาพตากวาแบบผลกเดยว ประมาณ ๒-๓ % อยางไรกตามเซลลทง ๒ ชนด มขอเสยในการผลต คอ แตกหกงายเชนกน

อปกรณสาคญของระบบการผลตกระแสไฟฟาจากเซลลแสงอาทตย เซลลแสงอาทตยผลตไฟฟากระแสตรง จงนากระแสไฟฟาไปใชไดเฉพาะกบอปกรณไฟฟา

กระแสตรงเทานน หากตองการนาไปใชกบอปกรณไฟฟาทใชไฟฟากระแสสลบหรอเกบสะสมพลงงานไวใชตอไป จะตองใชรวมกบอปกรณอน ๆ อก โดยรวมเขาเปนระบบทผลตกระแสไฟฟาจากเซลลแสงอาทตย อปกรณสาคญๆ มดงน

๑๙

รปท ๒.๓ อปกรณสาคญของระบบการผลตกระแสไฟฟาจากเซลลแสงอาทตย (ทมา: https://www.baanjomyut.com/library_2/extension-solar_cell/08.html) - แผงเซลลแสงอาทตย (Solar Module) ทาหนาทเปลยนพลงงานแสงอาทตยใหเปน

พลงงานไฟฟา ซงเปนไฟฟากระแสตรง และมหนวยเปนวตต (Watt) มการนาแผงเซลลแสงอาทตยหลายๆ เซลลมาตอกนเปนแถวหรอเปนชด (Solar Array) เพอใหไดพลงงานไฟฟาใชงานตามทตองการ โดยการตอกนแบบอนกรม จะเพมแรงดนไฟฟา และการตอกนแบบขนาน จะเพมพลงงานไฟฟา หากสถานทตงทางภมศาสตรแตกตางกน กจะมผลใหปรมาณของคาเฉลยพลงงานสงสดในหนงวนไมเทากนดวย รวมถงอณหภมกมผลตอการผลตพลงงานไฟฟา หากอณหภมสงขน การผลตพลงงานไฟฟาจะลดลง

- เครองควบคมการประจ (Charge Controller) ทาหนาทประจกระแสไฟฟาทผลตไดจากแผงเซลลแสงอาทตยเขาสแบตเตอร และควบคมการประจกระแสไฟฟาใหมปรมาณเหมาะสมกบแบตเตอร เพอยดอายการใชงานของแบตเตอร รวมถงการจายกระแสไฟฟาออกจากแบตเตอรดวย ดงนน การทางานของเครองควบคมการประจ คอ เมอประจกระแสไฟฟาเขาสแบตเตอรจนเตมแลว จะหยดหรอลดการประจกระแสไฟฟา (และมกจะมคณสมบตในการตดการจายกระแสไฟฟาใหกบอปกรณไฟฟา กรณแรงดนของแบตเตอรลดลงดวย) ระบบพลงงานแสงอาทตยจะใชเครองควบคมการประจกระแสไฟฟาในกรณทมการเกบพลงงานไฟฟาไวในแบตเตอรเทานน

- แบตเตอร (Battery) ทาหนาท เปนตวเกบพลงงานไฟฟาทผลตไดจากแผงเซลลแสงอาทตยไวใชเวลาทตองการ เชน เวลาทไมมแสงอาทตย เวลากลางคน หรอนาไปประยกตใชงานอน ๆ แบตเตอรมหลายชนดและหลายขนาดใหเลอกใชงานตามความเหมาะสม แบตเตอรทเหมาะสาหรบใชงานกบระบบไฟฟาพลงงานแสงอาทตยมากทสดคอ แบตเตอรแบบจายประจสง (Deep discharge /Deep cycle battery) เพราะถกออกแบบใหสามารถจายพลงงานปรมาณเลกนอยไดอยางตอเนองเปนเวลานาน ๆ โดยไมเกดความเสยหาย เราจะสามารถใชไฟฟาทเกบอยในแบตเตอรนไดอยางตอเนองถง 80% โดยแบตเตอรไมไดรบความเสยหาย ซงตางจากแบตเตอรรถยนตทถก

๒๐

ออกแบบใหจายพลงงานสงในชวงเวลาสน ๆ ถาใชไฟฟามากกวา 20-30% ของพลงงานทเกบอย จะทาใหอายการใชงานสนลงได สวนมากแบตเตอรทใชในระบบโซลาเซลลจะมลกษณะทฝาครอบดานบนเปดออกไดเพอใหสามารถตรวจสอบเซลลและเตมนาในเวลาทจาเปนไดเรยกวา แบตเตอรแบบเซลลเปด (Open cell หรอ Unsealed หรอ Flooded cell battery) มบางชนดทถกปดแนนและไมตองการการซอมบารง เรยกวา แบตเตอรแบบไมตองดแลรกษา (Maintenance free หรอ Sealed battery) ซงราคาสงมาก ดงทกลาวมานเราจง

- เครองแปลงกระแสไฟฟา (Inverter) ทาหนาทแปลงพลงงานไฟฟาจากกระแสตรง (DC) ทผลตไดจากแผงเซลลแสงอาทตย ใหเปนพลงงานไฟฟากระแสสลบ (AC) เพอใหสามารถใชไดกบอปกรณไฟฟากระแสสลบ แบงเปน ๒ ชนด คอ Sine Wave Inverter ใชไดกบอปกรณไฟฟากระแสสลบทกชนด และ Modified Sine Wave Inverter ใชไดกบอปกรณไฟฟากระแสสลบทไมมสวนประกอบของมอเตอร และหลอดฟลออเรสเซนตทเปน Electronic ballast

- ระบบปองกนฟาผา (Lightning Protection) ทาหนาทปองกนความเสยหายทเกดกบอปกรณไฟฟาเมอฟาผา หรอเกดการเหนยวนาทาใหความตางศกยสง ในระบบทวไปมกไมใชอปกรณน จะใชสาหรบระบบขนาดใหญ และมความสาคญเทานน รวมถงตองมระบบสายดนทมประสทธภาพดวย

คณสมบต และตวแปรทสาคญของเซลลแสงอาทตย ตวแปรทสาคญทมสวนทาใหเซลลแสงอาทตยมประสทธภาพการทางานในแตละพนท

ตางกน และมความสาคญในการพจารณานาไปใชในแตละพนท ตลอดจนการนาไปคานวณระบบหรอคานวณจานวนแผงแสงอาทตยทตองใชในแตละพนท มดงน

- ความเขมของแสง โดยกระแสไฟ (Current) จะเปนสดสวนโดยตรงกบความเขมของแสง หมายความวาเมอความเขมของแสงสง กระแสทไดจากเซลลแสงอาทตยกจะสงขน ในขณะทแรงดนไฟฟาหรอโวลตแทบจะไมแปรไปตามความเขมของแสงมากนก ความเขมของแสงทใชวดเปนมาตรฐานคอ ความเขมของแสงทวดบนพนโลกในสภาพอากาศ ปลอดโปรง ปราศจากเมฆหมอก และวดทระดบนาทะเลในสภาพทแสงอาทตยตงฉากกบพนโลก ซงความเขม ของแสงจะมคาเทากบ ๑๐๐ mW ตอ ตร.ซม. หรอ ๑,๐๐๐ W ตอ ตร.เมตร ซงมคาเทากบ AM ๑.๕ (Air Mass 1.5) และถาแสงอาทตยทามม ๖๐ องศากบพนโลกความเขมของแสง จะมคาเทากบประมาณ ๗๕ mW ตอ ตร.ซม. หรอ ๗๕๐ W ตอ ตร.เมตร ซงมคาเทากบ AM ๒ กรณของแผงเซลลแสงอาทตยนนจะใชคา AM ๑.๕ เปนมาตรฐานในการวดประสทธภาพของแผง

- อณหภม โดยกระแสไฟ (Current) จะไมแปรตามอณหภมทเปลยนแปลงไป ในขณะทแรงดนไฟฟา (โวลท) จะลดลงเมออณหภมสงขน ซงโดยเฉลยแลวทก ๆ ๑ องศาทเพมขน จะทาใหแรงดนไฟฟาลดลง ๐.๕ % และในกรณของแผงเซลลแสงอาทตยมาตรฐานทใชกาหนดประสทธภาพของแผงแสงอาทตยคอ ณ อณหภม ๒๕ องศาเซลเซยส เชน กาหนดไววาแผงแสงอาทตยมแรงดนไฟฟาทวงจรเปด (Open Circuit Voltage หรอ V oc) ท ๒๑ V ณ อณหภม ๒๕ องศาเซลเซยส กจะหมายความวา แรงดนไฟฟาทจะไดจากแผงแสงอาทตย เมอยงไมไดตอกบอปกรณไฟฟา ณ อณหภม ๒๕ องศาเซลเซยส จะเทากบ ๒๑ V ถาอณหภมสงกวา ๒๕ องศาเซลเซยส เชน อณหภม ๓๐ องศาเซลเซยส จะทาใหแรงดนไฟฟาของแผงแสงอาทตยลดลง ๒.๕ % (๐.๕ % x ๕ องศา

๒๑

เซลเซยส) นนคอ แรงดนของแผงแสงอาทตยท V oc จะลดลง ๐.๕๒๕ V (๒๑ V x ๒.๕ %) เหลอเพยง ๒๐.๔๗๕ V (๒๑V – ๐.๕๒๕ V) สรปไดวา เมออณหภมสงขน แรงดนไฟฟากจะลดลง ซงมผลทาใหกาลงไฟฟาสงสดของแผงแสงอาทตยลดลงดวย

จากขอกาหนดดงกลาวขางตน กอนทผใชจะเลอกใชแผงแสงอาทตย จะตองคานงถงคณสมบตของแผงทระบไวในแผงแตละชนดดวยวา ใชมาตรฐานอะไร หรอมาตรฐานทใชวดแตกตางกนหรอไม เชนแผงชนดหนงระบวา ใหกาลงไฟฟาสงสดได ๘๐ วตต ทความเขมแสง ๑,๒๐๐ W ตอ ตร.เมตร ณ อณหภม ๒๐ องศาเซลเซยส ขณะทอกชนดหนงระบวา ใหกาลงไฟฟาสงสดได ๗๕ วตต ทความเขมแสง ๑,๐๐๐ W ตอ ตร.เมตร และอณหภมมาตรฐาน ๒๕ องศาเซลเซยส แลว จะพบวาแผงทระบวาใหกาลงไฟฟา ๘๐ W จะใหกาลงไฟฟาตากวา จากสาเหตดงกลาวผทจะใชแผงจงตองคานงถงขอกาหนดเหลานในการเลอกใชแผงแตละชนดดวย

การผลตไฟฟาดวยเซลลแสงอาทตย การผลตกระแสไฟฟาดวยเซลลแสงอาทตย แบงออกเปน ๓ ระบบ คอ การผลตกระแสไฟฟาดวยเซลลแสงอาทตยแบบอสระ (PV Stand alone system)

เปนระบบผลตไฟฟา ทไดรบการออกแบบสาหรบใชงานในพนทชนบททไมมระบบสายสงไฟฟา อปกรณระบบทสาคญประกอบดวยแผงเซลลแสงอาทตย อปกรณควบคมการประจแบตเตอร แบตเตอร และอปกรณเปลยนระบบไฟฟากระแสตรงเปนไฟฟากระแสสลบแบบอสระ

รปท ๒.๔ การผลตกระแสไฟฟาดวยเซลลแสงอาทตยแบบอสระ (ทมา: http://www3.egat.co.th/re/solar cell/solarcell.htm)

๒๒

การผลตกระแสไฟฟาดวยเซลลแสงอาทตยแบบตอกบระบบจาหนาย (PV Grid connected system) เปนระบบผลตไฟฟาทถกออกแบบสาหรบผลตไฟฟาผานอปกรณเปลยนระบบไฟฟากระแสตรงเปนไฟฟากระแสสลบ เขาสระบบสายสงไฟฟาโดยตรง ใชผลตไฟฟาในเขตเมอง หรอพนททมระบบจาหนายไฟฟาเขาถง อปกรณระบบทสาคญประกอบดวยแผงเซลลแสงอาทตย อปกรณเปลยนระบบไฟฟากระแสตรงเปนไฟฟากระแสสลบชนดตอกบระบบจาหนายไฟฟา๕

รปท ๒.๕ การผลตกระแสไฟฟาดวยเซลลแสงอาทตยแบบตอกบระบบจาหนาย

(ทมา: http://www3.egat.co.th/re/solar cell/solarcell.htm)

การผลตกระแสไฟฟาดวยเซลลแสงอาทตยแบบผสมผสาน (PV Hybrid system) เปนระบบผลตไฟฟาทถกออกแบบสาหรบทางานรวมกบอปกรณผลตไฟฟาอน ๆ เชน ระบบเซลลแสงอาทตยกบพลงงานลม และเครองยนตดเซลระบบเซลลแสงอาทตยกบพลงงานลม และไฟฟาพลงนา เปนตน โดยรปแบบระบบจะขนอยกบการออกแบบตามวตถประสงคโครงการเปนกรณเฉพาะ๖

๕ กลมอตสาหกรรมพลงงานทดแทน สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย, การดาเนนการดานธรกจ

พลงงานทดแทน, (สถาบนพลงงานเพออตสาหกรรม สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย, ๒๕๕๘), หนา ๑๔-๑๘. ๖ การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย, เทคโนโลยเซลลแสงอาทตย, [ออนไลน]. แหลงทมา :

http://www3.egat.co.th/re/solarcell/solarcell.htm [๑๑ มถนายน ๒๕๖๐].

๒๓

รปท ๒.๖ การผลตกระแสไฟฟาดวยดวยเซลลแสงอาทตยแบบผสมผสาน (ทมา: http://www3.egat.co.th/re/solar cell/solarcell.htm)

ขอดของเซลลแสงอาทตย

- ใชพลงงานจากธรรมชาต คอ แสงอาทตย ซงสะอาด และบรสทธ ไมกอปฏกรยาทจะทาใหสงแวดลอมเปนพษ

- เปนการนาพลงงานจากแหลงธรรมชาตมาใชอยางคมคา และไมมวนหมดไปจากโลกน - สามารถนาไปใชเพอผลตพลงงานไฟฟาไดทกพนทบนโลก และไดพลงงานไฟฟาใชโดยตรง - ไมตองใชเชอเพลงอนใดนอกจากแสงอาทตย รวมถงไมมการเผาไหม จงไมกอใหเกด

มลภาวะดานอากาศ และนา - ไมเกดของเสยขณะใชงาน จงไมมการปลอยมลพษทาลายสงแวดลอม - ไมเกดเสยง และไมมการเคลอนไหวขณะใชงาน จงไมเกดมลภาวะดานเสยง - เปนอปกรณทตดตงอยกบท และไมมชนสวนใดทมการเคลอนไหวขณะทางาน จงไมเกดการ

สกหลอ - ตองการการบารงรกษานอยมาก - อายการใชงานยนยาว และประสทธภาพคงท - มนาหนกเบา ตดตงงาย เคลอนยายสะดวก และรวดเรว - เนองจากมลกษณะเปนโมดล จงสามารถประกอบไดตามขนาดทตองการ - ชวยลดปญหาการสะสมของกาซตาง ๆ ในบรรยากาศ เชน คารบอนมอนอกไซด ซลเฟอรได

ออกไซด ไฮโดรคารบอน และกาซไนโตรเจนออกไซด ฯลฯ ซงเปนผลจากการเผาไหมของเชอเพลงจาพวกนามน ถานหน และกาซธรรมชาต ลวนแลวแตสงผลกระทบตอสงแวดลอม เกดปฏกรยาเรอนกระจก ทาใหโลกรอนขน เกดฝนกรด และอากาศเปนพษ ฯลฯ

๒๔

จดเดนของเซลลแสงอาทตย - ไมมชนสวนทเคลอนไหวในขณะใชงาน จงทาใหไมมมลภาวะทางเสยง - ไมกอใหเกดมลภาวะเปนพษจากขบวนการผลตไฟฟา - มการบารงรกษานอยมาก และใชงานแบบอตโนมตไดงาย - ประสทธภาพคงทไมขนกบขนาด - สามารถผลตเปนแผงขนาดตาง ๆ ไดงาย ทาใหสามารถผลตไดปรมาณมาก - ผลตไฟฟาไดแมมแสงแดดออนหรอมเมฆ - เปนการใชพลงงานแสงอาทตยทไดมาฟร และมไมสนสด - ผลตไฟฟาไดทกมมโลกแมบนเกาะเลก ๆ กลางทะเล บนยอดเขาสง และในอวกาศ - ไดพลงงานไฟฟาโดยตรงซงเปนพลงงานทนามาใชไดสะดวกทสด๗

๒.๓ แนวคดเรองการบารงรกษาระบบโซลาเซลล

การบารงรกษา ซงเปนองคประกอบทสาคญอยางยงในการชวยยดอายการใชงาน และรกษาประสทธภาพ ในการผลตไฟฟาของระบบโซลาเซลลของเราโดยทวไปจะมการตรวจสอบ และบารงรกษาอปกรณหลก ๆ ของระบบ ไดแก

๒.๓.๑ การบารงรกษาแผงพลงงานแสงอาทตย (Solar Panels) อยางทกลาวไวขางตนวาแผงพลงงานแสงอาทตยถอเปนหวใจสาคญในการผลตพลงงาน

ไฟฟา ควรตรวจเชคระบบโซลาเซลลวาสามารถผลตไฟฟาไดตามปกต ตรวจเชคทกวน หรออยางนอยสปดาหละครงฉะนนผใชงานควรมการตรวจสอบดแล และบารงรกษาแผงพลงงานแสงอาทตย ดงน

- ทาความสะอาดคราบสกปรกและฝนทเกาะบนแผงพลงงานแสงอาทตยดวยการลางดวยนาสะอาด และเชดคราบสกปรกออก บางครงคราบสกปรกจะเปนพวกยางหรอมลนกซงมาลดทอนแสงอาทตยทตกกระทบตวแผง ทาใหผลตพลงงานไฟฟาไดนอยลงเกอบ ๒๐ เปอรเซนต การลางทาความสะอาดควรทาเวลาเชา ไมควรทาเวลากลางวน เพราะเมอกระจกแผงทรอนเจอกบนาเยน อาจจะทาใหกระจกแตกได ใหใชนาเยนทาลาง และขดดวยฟองนา ขอควรระวงในการทาความสะอาดแผงพลงงานแสงอาทตยคอ หามใชแปรงทมขนเปนโลหะทาความสะอาดผวของแผงพลงงานแสงอาทตย นอกจากนผงซกฟองกไมควรใชในการทาความสะอาดเพราะอปกรณ และนายาทาความสะอาดดงกลาวจะทาใหเกดรอยทผวแผงพลงงานแสงอาทตยได

- ตรวจสอบดสภาพแผงพลงงานแสงอาทตยวายงมสภาพทสมบรณหรอไม เชน รอยราว, รอยแตก, รอยฝาทบรเวณผว, มรอยรวของนาภายในผวแผงพลงงานแสงอาทตย และสของแผงเปลยน เปนตน ใหมการจดบนทก และสงเกตการณสงผดปรกตตาง ๆ ถาประสทธภาพลดลง อาจจะมการซอมบารงหรอเปลยนแผงพลงงานแสงอาทตยทมปญหาดงกลาว

๗ บานจอมยทธ , เซลลแสงอาทตย , [ออนไลน]. แหลงทมา : https://www.baanjomyut.com

/library_2/extension-2/solar_cell/08.html [๑๐ กมภาพนธ ๒๕๖๑].

๒๕

- ตรวจสอบอปกรณทเชอมตอกบแผงพลงงานแสงอาทตย ใหอยในสภาพพรอมใชงานอยเสมอ ควรตรวจสอบสวนทยดโซลาเซลล โครงเหลก นอต และสกรตาง ๆ ใหแนหนาดอยเสมอ หากมขอผดพลาดใหทาการแกไขใหเรวทสด

๒.๓.๒ การบารงรกษาตวแปลงกระแสไฟฟา และตวควบคมการชารจ (Inverter and Control Charger)

ระบบแปลงกระแสไฟฟา และตวควบคมการชารจ ควรมสภาพทสะอาดปราศจากฝนเกาะสะสม ฉะนนควรใชผาแหงเชคทาความสะอาดฝนทเกาะอปกรณเหลาน และใชไฟฉาย LED สองดในชองทตรวจสอบไดยากเชน รอยตอตาง ๆ ภายในอปกรณวาอยในสภาพสมบรณหรอไม หากมสภาพทไมพรอมใชงานหรอชารด เชน สายไฟมการหลดออกมา ถาตรวจพบใหทาการแกไขใหเรวทสด นอกจากนตองตรวจสอบกลองทครอบอปกรณควบคมตาง ๆ ตองไมมแมลงหรอหนมาทารง หากมใหกาจดทงเพอปองกนแมลง และหนมาทาใหระบบมปญหา

๒ .๓ .๓ การบาร งรกษาระบบสายไฟ และจดเชอมสายตาง ๆ (Wiring and Connections)

การตรวจสอบระบบสายไฟ และระบบเชอมตอตาง ๆ นนควรตรวจสอบวาอปกรณดงกลาวมสภาพทบงบอกถงความไมสมบรณหรอชารดหรอไม เชน รอยราว รอยแตก ความเสอมสภาพของฉนวน และทอ รอยกดกรอนตาง ๆ รอยไหม การเกดประกายไฟตอนสบสวตชไฟ สภาพของสายดน เปนตน หากเกดปญหาดงกลาวใหแจงผทมาตดตงมาซอมบารงใหเรวทสดเทาททาได

๒.๓.๔ การบารงรกษาแบตเตอร (Battery, The system with Battery Backup) แบตเตอรใชในระบบทตองการสารองไฟฟาเอาไวใชงานน ตองมการตรวจสอบสภาพ

แบตเตอร เชน ปรมาณสารละลายอเลกโทรไลท รอยแตกราวบรเวณกอนแบตเตอร รอยกดกรอนบรเวณขวแบตเตอร ระดบแรงดนของแบตเตอร เปนตน แบตเตอรทมสภาพดควรสะอาด ไมมฝนหรอคราบสกปรก และไมควรมรอยกดกรอน และการรวของสารละลายอเลกโทรไลท การเกดปญหาทกลาวมาใหทาการซอมบารงดงน

- หากปรมาณสารละลายอเลกโทรไลทนอยเกนไปใหทาการเตมสารละลายเขาไปเพมใหอยในระดบทใชงานปรกต

- การเกดรอยกดกรอนบรเวณขวใหทาความสะอาดซงลกษณะการกดกรอนบรเวณขวจะเปนคราบ สขาว โดยปรกตใหทาความสะอาดเดอนละครง

- ระดบแรงดนของแบตเตอรควรมการตรวจสอบระดบแรงดนไฟฟาอยางสมาเสมอ เมอมความผดปรกตใหทาการตรวจสอบ ซอมบารง หรอเปลยนกอนแบตเตอรนน๘

- สาหรบแบตเตอรแบบ Flooded Lead-Acid (หรอแบตเตอรทตองเตมนากลน) ควรเตมนากลนเปนประจาอยางนอยทก ๑ เดอน อยาใหนากลนในแบตเตอรแหง อายการใชงานจะสนลง และทก ๆ ๓ - ๔ เดอน ควรจะมการกระตนแบตเตอรโดยวธการทเรยกวา Equalization (การชารจแบตเตอรดวยแรงดนไฟฟาทมากกวาปกต ซงคาแรงดนไฟฟาจะขนอยทผผลตแบตเตอรแตละราย)

๘ ส ร เชษฐ ย านวา ร , การบ าร งร กษาระบบโซล า เซลล , [ออนไลน ]. แหล ง ทมา : http://

ienergyguru.com/2016/06/บารงรกษาโซลาเซลล/ [๑๙ สงหาคม ๒๕๖๐].

๒๖

เพอจะทาใหประจแบตเตอรแบบนามการแลกเปลยนปฏกรยาทางเคมภายใน ทาใหกลบมาคงสถานะสมดลอกครง ชวยยดอายแบตเตอรใหยาวนานขน

- สาหรบแบตเตอรแบบ Seal Lead-Acid(หรอแบบไมตองเตมนากลน) ชวงระยะเวลาหนงควรจะมการใชไฟฟาทเกบอยในแบตเตอรบาง ถาแบตเตอรไมไดถกใชงานเปนเวลานาน ๆ จะทาใหแบตเตอรใชงานไดไมเตมประสทธภาพ๙

๒.๔ แนวคดปญหา และอปสรรค

ปญหา หมายถงประเดนทเปนอปสรรค ความยากลาบาก ความตานทาน หรอความทาทาย หรอเปนสถานการณใด ๆ ทตองมการแกปญหา ซงการแกปญหาจะรบรไดจากผลลพธของการแกปญหาหรอผลงานทนาไปสวตถประสงคหรอเปาหมาย ประเดนปญหาแสดงถงทางออกทตองการ ควบคกบความบกพรอง ขอสงสยหรอความไมสอดคลองทปรากฏขน ซงขดขวางมใหผลลพธประสบผลสาเรจ๑๐

อปสรรค หมายถง เครองขดของ ความขดของ หรอเครองขดขวาง เชน อปสรรคทาใหเราแขงแกรงขน คนทไมเคยเผชญอปสรรคจะไมรจกความสามารถทแทจรงของตนเลย นอกจากนคา อปสรรค ยงใชเรยกสวนทเตมขางหนาคาบาลหรอสนสกฤต ใหมความหมายตางไปจากเดม หรอมความหมายตรงขามกบความหมายเดมเปนตน โดยใหถอเปนคาเดยวกบคานน ๆ เพราะอปสรรคจะไมใชตามลาพง๑๑

การพชตปญหา และอปสรรคในการทางาน อปสรรคเกดจากอะไรบาง เวลาทาอะไรทตงใจมาก ๆ แลวไมไดผลตอบแทนแบบท

คาดหวงเอาไว มนเปนเหมอนอปสรรคชนใหญทเกดขนในชวต มนบอนทาลาย มนทาใหเราทอแท มนทาใหเราเบอ และเลกทจะพยายาม มนทาลายทกอยาง ความฝน และความตงใจของเรา และวธการในการเอาชนะอปสรรค ตองรจกเอาชนะใจตวเอง และอดทน

ความขดแยง (Conflict) ความขดแยงตามความหมายของราชบณฑตยสถาน หมายถง การไมลงรอยกน ซงหากจะ

แยกพจารณาคาวา • “ขด” หมายถง การไมทาตาม ฝาฝน ฝนไว และคาวา • “แยง” หมายถง ไมตรงหรอไมลงรอยกน ตานไว ทานไว ดงนนจงสรปไดวา “การ

ททงสองฝายจะไมทาตามกนแลวยงพยายามทจะตานเอาไวอกดวย”

๙ Solar smile knowledge, การดแลและบารงรกษาระบบอปกรณตาง ๆ ในระบบโซลาเซลล,

[ออนไลน], แหลงทมา: https://solarsmileknowledge.com /2015/02/20/การดแลและบารงรกษาระ/ [๒ มนาคม ๒๕๖๑].

๑๐ Wikipedia, ปญหา, [ออนไลน], แหลงทมา: https://th.wikipedia.org/ปญหา [๒๐ สงหาคม ๒๕๖๐].

๑๑ สานกงานราชบณฑตยสภา , อปสรรค , [ออนไลน] , แหลงทมา :http://www.royin.go.th/? knowledges= =อปสรรค-๒๗-มกราคม-๒๕๕๗ [๒๐ สงหาคม ๒๕๖๐].

๒๗

ความขดแยงเกดจากความคดเหน คาพด หรอการกระทาทไมตรงกน ไมสอดคลองกนระหวางบคคล ๒ คนหรอมากกวา โดยทใดมความขดแยงเกดขนทนนยอมมปญหา ดงนนจงตองมกระบวนการในการแกปญหา

กระบวนการในการแกไขปญหา ๑. กาหนดปญหา ๒. หาสาเหตของปญหา ๓. หาวธแกไขปญหา ๔. ตดสนใจวาวธใดดทสด ๕. ลงมอแกไข ๖. ประเมนผล

ขนตอนในการแกปญหา ขนตอนท ๑ วเคราะห และกาหนดรายละเอยดของปญหา ขนตอนท ๒ วางแผนในการแกปญหา ขนตอนท ๓ ดาเนนการแกปญหาตามแนวทางทวางไว ขนตอนท ๔ ตรวจสอบผลลพธทได

หลกการใการแกไขปญหา วธการแบบแพทงค (Lose-Lose Method)

• เปนวธททาใหทงสองฝายไมสามารถบรรลวตถประสงคตามทตองการไดทงหมด แตอาจไดมาเปนบางสวนเทานน ไดแก การประนประนอม หรอการเจรจาตอรอง (Compromise) วธการนบางครงอาจตองใชคนกลางหรอบคคลทสามเขามาไกลเกลย หรอแมกระทงใหคกรณสงตวแทนมาตอรองกน เปนวธทนยมมากทสด

• จดออน ไมสามารถนาไปสการแกไขสาเหตของความขดแยงไดอยางแทจรง ความขดแยงอาจจะยตเพยงชวคราวเทานน วธการแบบแพ-ชนะ (Lose-Win Method) หมายถง ตองมฝายทชนะ และฝายทแพ โดย

ฝายทชนะอาจใชวธการตาง ๆ เชน • ใชกาลงหรอบบบงคบ (Forcing) โดยฝายชนะมอานาจเหนอกวา การใชขอ

ไดเปรยบทางฐานะของการมอานาจบงคบบญชา ดวยการสงใหทา ออกกฎระเบยบมาบงคบ วธนอาจนาไปสการคดแกแคน

• ทาใหสถานการณสงบลง (Smoothing) เปนวธททาใหความขดแยงสงบลงชวคราวโดยการขอรอง วธนเปนการแกปญหาทปลายเหต

• ลดขอขดแยงดวยการหลกเลยง (Avoidance) คอถอยหน การเฉยเมย หรอไมรบร (ทงทร) ไมยอมเขาไปแกไขปญหา ยดเวลาไมยอมตดสนใจ วธนไมกอใหเกดแกไขปญหา วธการแบบชนะทงค (Win-Win Method)

• เปนวธการแกปญหารวมกน สามารถบรรลวตถประสงคไดตามทตองการ และเนนความพอใจทงสองฝาย ซงกระทาไดยาก และตองใชเวลามาก วธทนยมใช คอ การแกไข

๒๘

ปญหารวมกน (Integrative problem solving) ในลกษณะเผชญหนาซงกนและกน ระหวางกลมทกาลงมขอขดแยงเกดขน

• วธนใชเพอจดหมายในการแกปญหาไดดทสด การสอความหมาย คอ การถายโยงความคดหรอความรสกใหเหนพองตองกนของบคคล

หนงไปยงบคคลหนง โดยผานชองทางตาง ๆ เชน การพดคย กรยา ทาทาง การแสดงสหนา ภาษาเขยน ภาษาภาพองคประกอบของการสอความหมาย

• ผสง: อาจเปนเพยง ๑ คน หรอกลมคนกได ซงเปนผนาเรองราวขาวสาร เพอสงไปยงผรบ โดยวธการใดวธการหนงในการเขารหสเพอใหผรบเขาใจ

• ขาวสาร: เนอหาของสารหรอสาระของเรองราวทสงออกมา • สอ หรอชองทางในการสอความหมาย: ไดแกตวกลาง ทชวยถายทอดเหตการณ

บทเรยน ทผสงตองการใหไปถงผรบ สอทใชในการถายทอดอาจเปนภาษาพด ภาษาเขยน ภาษามอ และภาษากายกได ผรบหรอกลมเปาหมาย ไดแก ผรบขาวสารเรองราวตาง ๆ จากผสง

• ผล ไดแก การรบรขาวสารของผรบ ซงผรบจะเขาใจขาวสารมากนอยเพยงใดขนอยกบสงทใชในสถานการณ และทศนคตของผรบในขณะนน

• ขอมลปอนกลบ ไดแก การแสดงกรยาตอบสนองของผรบตอขอมลขาวสารใหผสงรบรการสอความหมาย

อปสรรคททาใหการสอความหมายลมเหลว • ขอมลขาวสารมากเกนความจาเปน • ไดขาวสารไมครบสมบรณ ทาใหสอความหมายผดๆ • บนทกวาทตนเหนคอความจรง • ดวนสรปขาวสารเรวเกนไป

แนวทางปฏบต เพอบรหารเวลาในการทางานของตนเอง • สารวจ ตรวจสอบ รวบรวม งานทจะตองทาทงหมดวามอะไรบาง • จดลาดบงานทงหมดตามความเรงดวน • จดบนทกงานทจะตองทาในสมด Planner • กาหนดวนเวลาทจะตองทาใหสาเรจ๑๒

๒.๕ แนวคดการมสวนรวม

แนวคดการมสวนรวมนเปนแนวคดทใหความสาคญกบคน เพราะคนคอทรพยากรทสาคญในการดาเนนงานในดานตาง ๆ ซงองคกรทกองคกรควรจะใหความสาคญ การเปดโอกาสใหบคลากรไดเขามามสวนรวมในการบรหารจดการองคกร การตดสนใจ การสอสารขอมล การใหรางวล การ

๑๒ พทธ ธรา สมทรง , การพชตปญหา และอสรรคในการทางาน , [ออนไลน ] , แหลง ทมา :

http://www.bloggang.com/mainblog.php?id=ajarnben&month=15-08-2009&group=12&gblog=32 [๒๐ สงหาคม ๒๕๖๐].

๒๙

เสรมสรางพฒนาระดบความรความสามารถ และสตปญญา โดยทสมาชกทกคนสามารถเขาไปมสวนรวมในการบรหาร การกาหนดเงอนไข หรอการแสดงความเหนตอความตองการของตนในดานตาง ๆ สงเหลานจะทาใหองคกรไดรบความชวยเหลอ สนบสนน และการทาประโยชนจากบคคลในองคกรเพมมากขน

๒.๕.๑ ความหมายของการมสวนรวม นรนทรชย พฒนพงศา๑๓ ไดสรปความหมายของการมสวนรวมวา การมสวนรวม คอ การ

ทฝายหนงฝายใดทไมเคยไดเขารวมในกจกรรมตาง ๆ หรอเขารวมการตดสนใจหรอเคยมาเขารวมดวยเลกนอยไดเขารวมดวยมากขน เปนไปอยางม อสรภาพ เสมอภาค มใชมสวนรวมอยางผวเผนแตเขารวมดวยอยางแทจรงยงขน และการเขารวมนนตองเรมตงแตขนแรกจนถงขนสดทายของโครงการ

Erwin William๑๔ การมสวนรวมหมายถง กระบวนการใหประชาชนเขามามสวนเกยวของในการดาเนนงานพฒนา รวมคด รวมตดสนใจ แกปญหาของตนเอง เนนการมสวนรวมเกยวของอยางแขงขนของ บคคล แกไขปญหารวมกบการใชวทยาการทเหมาะสม และสนบสนน ตดตามการ ปฏบตงานขององคการ และบคคลทเกยวของ

วนรกษ มงมณนาคน๑๕ ไดสรปวา การมสวนรวมของประชาชน หมายถง การเขารวมอยางแขงขน และอยางเตมทของกลมบคคลผมสวนไดเสยในทก ขนตอนของโครงการหรองานพฒนาชนบท โดยเฉพาะอยางยงการมสวนรวมในอานาจการตดสนใจ และหนาทความรบผดชอบ การมสวนเขารวมจะเปนเครองประกนวาสงท ผมสวนไดเสยตองการทสดนน จกไดรบการตอบสนอง และทาใหมความเปนไปไดมาก ขนวาสงททาไปนนจะตรงกบความตองการทแทจรง และมนใจมากขนวาผเขารวม ทกคนจะไดรบประโยชนเสมอหนากน

เบญจมาศ อยประเสรฐ๑๖ ไดใหความหมายวา การมสวนรวมเกยวของกบศาสตรหลายแขนงทงทางดานจตวทยาสงคมซงไดอธบายถงความหมายของการมสวนรวมวา การมสวนรวมเปนเรองทเกยวของทางจตใจ และอารมณของบคคลหนงในสถานการณกลม การเขาไปมสวนเกยวของกบกจกรรมของสงคม ทางดานการเมองใหทศนะวาการมสวนรวมเปนการกระจายอานาจในการตดสนใจใหแกสมาชกในสงคม สรางความเทาเทยมกน และเพมพลงอานาจใหแกสมาชกทกคนทางดานการพฒนายงใหความหมายของการมสวนรวมวา เปนกระบวนการทผมสวนไดเสยในการพฒนาไดเขามาม

๑๓ นรนทรชย พฒนพงศา . การมสวนรวม หลกการพนฐาน เทคนค และกรณตวอยาง .

(กรงเทพมหานคร : ๒๕๔๖), หนา ๔. ๑๔ Erwin William, Participation Management : Concept Theory and Implementation

(Atlanta Ga: Georgia State University, 1976),p. 17-20. อางถงใน แชน ชนชวา, “การมสวนรวมของประชาชนในการอนรกษสงแวดลอมชนบท เฉพาะกรณอาเภอบงไพร จงหวดศรสะเกษ”,(ภาคนพนธปรญญามหาบณฑต คณะพฒนาสงคม สถาบนพฒนาบรหารศาสตร, ๒๕๓๘),หนา.๘.

๑๕ วนรกษ มงมณนาคน. การพฒนาชนบทไทย. (กรงเทพมหานคร: โรงพมพ มหาวทยาลยธรรมศาสตร : ๒๕๓๑) หนา.๑๐.

๑๖ เบญจมาศ อยประเสรฐ.“การวจยการมสวนรวมทางสงเสรมการเกษตร”,.ประมวลสาระชดวชาการวจยเพอการพฒนาการสงเสรมการเกษตรหนวยท ๙,.(คณะรฐศาสตร : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, ๒๕๔๔), หนา ๑๕๐.

๓๐

สวนรวมในการตดสนใจเลอกแนวทางในการพฒนาดวยตวเอง พรอมทงมสวนรบผลประโยชน และผลเสยทเกยวของจากการพฒนา

เจมสแอล เครตน๑๗ (James L.Creighton) ไดใหความหมายวา “การมสวนรวมของประชาชน คอกระบวนการทความกงวลความตองการ และคณคาของประชาชน ไดรบการบรณาการในกระบวนการตดสนใจของภาครฐ ผานกระบวนการสอสารแบบสองทาง โดยมเปาหมายโดยรวมเพอทจะทาใหเกดการตดสนใจทดขน และไดรบการสนบสนนจากประชาชน” นอกจากนผเขยนยงอภปรายเพมเตมถงประเดนวาจรงหรอไมวา การมสวนรวมนนจะหมายถงการทประชาชนมโอกาสแสดงความคดเหนกอนการตดสนใจจะเกดขน หรอหมายความวาผมอานาจตดสนใจจะสามารถตดสนใจใด ๆ ทอาจสงผลกระทบตอประชาชนไดกตอเมอไดรบความเหนชอบจากประชาชนกอนเทานน

โคเฮน และนอรแมน๑๘ (John M.Cohen & Norman T) ไดใหความหมายวา การมสวนรวมโดยทวไปในขนตอนการวางแผน และตดสนใจไมไดหมายความวาจะเปนการตดสนใจ และวางแผนไดเพยงอยางเดยว ยงใชการวางแผน และตดสนใจควบคไปกบขนตอนการปฏบตการดวย การวางแผน และตดสนใจยงเกยวของกบประชาชนในเรองของการรบผลประโยชน และการตรวจสอบ และประเมนผลในกจการพฒนาดวย จะเหนวาการวางแผน และตดสนใจนนเกยวของเกอบโดยตรงกบการปฏบต และกเกยวของกบผลประโยชน และการตรวจสอบ และประเมนผลดวยนอกจากนกจะมผลสะทอนกลบจากการตรวจสอบ ประเมนผล และการปฏบตการกลบไปสการตดสนใจอกดวย

เครท เลวน๑๙ (Kurt Lewin) ไ ดศกษาเรอง Group Decision and Social Change พบวา การมสวนรวมในการแกปญหาบางอยางทาใหบคคลทมสวนรวมนนเกดความรสกวา ตนเองมการลงทนในการใหความคด การใหการตดสนใจ ไดปรบเปลยนแปลงความคดความรเกยวกบบางสงบางอยางทไมลงรอยกบการตดสนใจ และอทศพลงงานทกอยางเพอใหไดมาซงวธการแกไขปญหา

สพจน พงษพสทธบบผา๒๐ ไดใหความหมายวา การมสวนรวม หมายถง การรวมมอรวมปฏบต รวมแกไขปญหา การดาเนนการ และรวมรบผดชอบรวมกนไมวาจะเปนของปจเจกบคคล หรอของกลมเพอใหเกดการดาเนนการพฒนา และเปลยนแปลงในทศทางทตองการเพอบรรลเปาหมายทกาหนดไว และเกยวของทางดานจตใจ และอารมณ (Mental and Emotional Involvement) ของ

๑๗ James L Creighton. A guide book for involving citizens in community, (Creighton

University, 2005), P.7. ๑๘ John M Cohen and Norman T, Rural – Development Participation : Concepts and

Measures for Project Design, Implementation and valuation, (The Rural Development Committee Center for International Studies Cornell University, 1977), P. 56.

๑๙ Kurt Lewin, อางใน ประภาเพญ สวรรณ, ทศนคตการวดการเปลยนแปลง และพฤตกรรมอนามย, พมพครงท ๒, (กรงเทพมหานคร: สานกพมพพระพฒนาการพมพ, ๒๕๒๖), หนา ๑๑๓ - ๑๑๔.

๒๐ สพจน พงษพสทธบบผา, “การมสวนรวมของราษฎรในการอนรกษปาชมชนภายใตการชนา ของพระสงฆ : กรณศกษาปาชมชนวดชลประทานราชดาร ตาบลสงเนน อาเภอกระสง จงหวดบรรมย”, วทยานพนธ ปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, ๒๕๔๓).

๓๑

สภาวะสถานการณกลม (Group Situation) อนเปนเหตเราใจใหกระทา (Contribution) เพอบรรลจดหมายของกลม

วรช วรชนภาวรรณ๒๑ ไดใหความหมายวา คอ กระบวนการทสงเสรม ชกนาสนบสนน และสรางโอกาสใหชาวบานทงในรปของสวนบคคล และกลมคนตาง ๆ ใหเขามามสวนรวมในการดาเนนกจกรรมใดกจกรรมหนงหรอหลายกจกรรม โดยจะตองเปนไปดวยความสมครใจมใชเขามารวมเพราะการหวงรางวลตอบแทน และทสาคญคอการมสวนรวมนนจะตองไมสอดคลองกบชวตความจาเปนความตองการ และวฒนธรรมของคนสวนใหญในชมชนดวย

ประสบสข ดอนทร๒๒ ไดใหความหมายวา การมสวนรวมของประชาชน คอ การทประชาชนไดมโอกาสเขารวมในการดาเนนงาน ตงแตเรมตนจนถงขนสดทาย โดยทการมสวนรวมอาจรวมในขนตอนใดขนตอนหนงหรอจนครบทกขนตอนกได การเขามารวมรบผดชอบเพอดาเนนการพฒนา และเปลยนแปลงไปในทศทางทตองการเพอใหบรรลถงการเปลยนแปลงทพงประสงค

สรปไดวา การมสวนรวมหมายถงการทประชาชนแสดงเจตนาทงดวยการใหความคดเหน และการลงมอกระทาเพอแกไขปญหา หรอดาเนนการพฒนาใหเกดผลในอนทจะนาการเปลยนแปลงในทางทชอบทควรเปนประโยชนตอตนเอง กลมชน และสงคมโดยรวม ซงผลทเกดขนเปนความตงใจทแทจรงของประชาชน โดยทการมสวนรวมอาจรวมในขนตอนใดขนตอนหนงหรอจนครบทกขนตอนกได

๒.๕.๒ หลกการพนฐานของการมสวนรวม จากการศกษาเอกสารตาง ๆ พบไดวาหลกการพนฐานของการมสวนรวมมนกวชาการ

หลากหลายทานไดกลาวไว ดงน นรนทรชย พฒนพงศา๒๓ ไดใหความหมายวา หลกการพนฐานของการมสวนรวมม ๑๐

ประการทควรคานงถง คอ ๑. เชอวามนษยตางมความคด และมศกดศรเทาเทยมกน ๒. เชอวาทกคนไมไดชวดมาตงแตเกด โดยเหตทเขายากจนอยนนมใชจากกรรม ๓. ตองคดวามนษยมความสาคญไมนอยไปกวาเทคโนโลยทจะนามาใช เพราะถามการใช

เทคโนโลยโดยทมนษยไมมารวมคด รวมกนร หรอเขาใจเพยงพอ กอาจไมเกดประโยชนเทาทควร หรอตรงขามกลบใชเพอทาลายเพอนมนษยดวยกนเอง หรอสงแวดลอมได

๔. เชอวาชาวชมชนตาง ๆ มกมภมปญญาทสอดคลองกบวถชวตความเปนอยของตนในระดบหนงบางเรองทชาวชมชนยดถอจงตองคอย ๆ ใหปรบตวผสมผสานกบวทยาการภายนอก

๕. ตองคดวามนษยมความสามารถพฒนาชวตความเปนอยของตนใหดได ถาไดรบโอกาสทจะรวมคด รวมเขาใจ และรวมจดการ (Active partner) เทคโนโลยอยางเหมาะสม การทมนษยบาง

๒๑ วรช วรชนภาวรรณ, ปญหา และอปสรรคทสาคญของการพฒนาชมชน : ประชาชนขาราชการ

และผนารฐบาล, (กรงเทพมหานคร : สานกพมพโอเดยนสโตร, ๒๕๓๐), หนา ๖๑. ๒๒ ประสบสข ดอนทร, “การมสวนรวมตอการอนรกษทรพยากรปาไมของกานนผใหญบาน ใน

ภาคเหนอ”,วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหดล, ๒๕๓๗). ๒๓ นรนทรชย พฒนพงศา . การมสวนรวม หลกการพนฐาน เทคนค และกรณตวอยาง .

(กรงเทพมหานคร : ๒๕๔๖), หนา ๕.

๓๒

กลมปฏเสธเทคโนโลยอยางสนเชง กเปนไปตามระดบการเขาใจในเทคโนโลยนนอยางถกตองหรอไม และมกลวธปรบความเขาใจนนมาสระดบทแตละฝายยอมรบไดเพยงใด ซงตองใหไดรบโอกาสทจะเขาใจ และยอมปรบใหเหมาะสมกบตนอยางเหมาะสม

๖. การมสวนรวมยงมเพมขน เมอมสภาพทเหมาะสมตอไปน ๖.๑ ประชาชนในทองถนไดรสกวาเขาไดควบคมโชคชะตาของตนเอง แทนทจะเปน

บคคลอนท “เขาไมรจก” หรอท “เขาไมไวใจ” ทบอกวามาชวยเขา แตบอยครงไมไดชวยจรงจง

๖.๒ ผทจะเขารวมตองมอสรภาพ ไดรบความเสมอภาค และไดรบความจรงใจใหเขามสวนรวม ดงนนการมสวนรวมจะเกดอยางเตมท และจรงจงเมอบคคลนน ๆ ไมถกบงคบให จายอมเขารวมและทสาคญคอตองเขารวมดวยโดยเทาเทยมกบผมารวมดวยทกคนอกทงโครงการใหความจรงใจดวย

๖.๓ ผทจะเขารวมตองมความสามารถพอทจะมสวนรวมได กจกรรมหลายเรองประชาชนทวไปอาจมสวนรวมดวยได แตทเปนกจกรรมเฉพาะ เชน การแพทย การกอสรางอาคารสง การทหาร ฯลฯ หากประชาชนเขารวมดวยอาจไมไดผล หรออาจเกดความเสยหาย

๖.๔ มการสอสาร ๒ ทางเพอใหผมสวนรวมไดรบขอมลอยางถกตอง และสมบรณหากผมสวนได-เสย ไดรบขอมลไมถกตอง และครบถวน หรอสอสารไดไมดพอกจะไมเขาใจไดดพอวาโครงการจะทาใหเกด ผลด-ผลเสย อยางไร อาจนาไปสการไมยอมรบโครงการได

๖.๕ ประชาชนมสวนรวมรบทราบ-รวมคด รวมตดสนใจในโครงการตงแตเรมตนจะทาใหตองการเขามารวมกบโครงการมากยงขน การรวมงานกนตงแตเรมตน จนสนสดการตดสนใจในโครงการนน ๆ ในระยะยาวจะเกดผลดยงยนกวาการทจะใหรวมดวยเพยงบางสวน หรอชาไป

๖.๖ ประชาชนมทศคตทดตอเจาหนาทโครงการ และตอโครงการนน ๆ และเตมใจทจะมสวนรวมดวย

๖.๗ การมสวนรวมนนตองไมทาใหประชาชนเสยคาใชจายมากเกนกวาผลตอบแทนทเขาประเมนวาจะไดรบ

๖.๘ เมอเขามามสวนรวมแลวจะไมกระทบกระเทอนสถานภาพในหนาทการงานหรอทางสงคมใหลดนอยลง

๖.๙ มกลวธการแลกเปลยนขาวสารระหวางโครงการและผมสวนไดเสย ๗. เชอวาตนตางกบชาวบานอยไมนอย และชาวบานเองกแตกตางกนอยบางดงนนการจะ

ใหมสวนรวมจะเอาใจเราฝายเดยวไมได ๘. อาจใชการมสวนรวมในหลายรปแบบ เชน (๑) รปแบบโดยตรง คอมสวนรวมโดยตว

บคคลแตละคน หรอ (๒) ประชาชนกอตงองคกรขนมามสวนรวม หรอ (๓) ใหมตวแทนมามสวนรวม โดยออม ซงยอมขนกบบรบทของแตละพนทเชน ในพนททประชาชนมศรทธาในตวแทนของเขามากการมตวแทนรวมดวยกเพยงพอ แตกรณทในหมบานมประชาชนหลากหลายกลม จงควรมตวแทนของกลมจากหลายภาคสวนมามสวนรวมเพมเตม

๙. ไมมสงใด ไดมาฟร ตองแลกเปลยนกน มเสยไปบาง เพอจะไดมา

๓๓

๑๐. การมสวนรวมตองนกถงใจของผอนใหมากมใชเอาแตใจเราฝายเดยว สรปไดวา หลกการพนฐานของการมสวนรวม โดยทมนษยไดมารวมคด รวมกนร เพอ

ความเขาใจทถกตอง ทเกยวกบหลกการเพอใหเกดประโยชนเทาทควร ทไดรวมตดสนใจในโครงการตงแตเรมตน การรวมงานกนตงแตเรมตน จนสนสดการตดสนใจในโครงการนน ๆ

๒.๕.๓ กระบวนการมสวนรวม จากการศกษาเอกสารตาง ๆ พบไดวากระบวนการมสวนรวม มนกวชาการหลาย ๆ ทาน

ไดกลาวไวหลายมม ดงน โกวทย พวงงาม๒๔ ไดสรปถงการมสวนรวมทแทจรงของประชาชนในการพฒนา ควรจะม

๔ ขนตอน คอ ๑. การมสวนรวมในการคนหาปญหา และสาเหตของปญหาของแตละทองถน กลาวคอ

ถาหากชาวชนบทยงไมสามารถทราบถงปญหา และเขาใจถงสาเหตของปญหา ในทองถนของตนเปนอยางดแลว การดาเนนงานตาง ๆ เพอแกปญหาของทองถนยอมไรประโยชน เพราะชาวชนบทจะไมเขาใจ และมองไมเหนถงความสาคญของการดาเนนงานเหลานน

๒. การมสวนรวมในการวางแผนดาเนนกจกรรม เพราะการวางแผนดาเนนงาน เปน ขนตอนทจะชวยใหชาวชนบทรจกวธการคด การตดสนใจอยางมเหตผล รจกการ นาเอาปจจยขาวสารขอมลตาง ๆ มาใชในการวางแผน

๓. การมสวนรวมในการลงทน และการปฏบตงาน แมชาวชนบทสวนใหญจะม ฐานะยากจน แตกมแรงงานของตนทสามารถใชเขารวมได การรวมลงทน และปฏบตงาน จะทาใหชาวชนบทสามารถคดตนทนดาเนนงานไดดวยตนเอง ทาใหไดเรยนรการดาเนนกจกรรมอยางใกลชด

๔. การมสวนรวมในการตดตาม และประเมนผลงาน ถาหากการตดตามงาน และ ประเมนผลงาน ขาดการมสวนรวมแลวชาวชนบทยอมจะไมทราบดวยตนเองวางานททาไปนนไดรบผลด ไดรบประโยชนหรอไมอยางใด การดาเนนกจกรรมอยางเดยวกนในโอกาสตอไป จงอาจจะประสบความยากลาบาก

สมบรณ อาพนพนารตน๒๕ ไดใหความหมายวา กระบวนการวางแผนทแทจรง หรอสมบรณ จะตองประกอบดวยกระบวนการ ๔ ขนตอน คอ ขนตอนการวางแผน (Planning) ซงประชาชนมสวนรวมในการวเคราะหปญหา จดลาดบความสาคญ ตดสนใจ กาหนดวธการใชทรพยากรในการบรหารและจดการการใชทรพยากร ขนการใชประโยชน (Utilization) ประชาชนจะเขามบทบาท ลกษณะของการควบคม และเปนการเพมระดบของการพงพาตวเอง และขนการไดรบผลประโยชน (Obtaining Benefits) โดยประชาชนจะตองไดรบการแจกจายผลประโยชนจากชมชน ในพนฐานทเทากนตดตามประเมนผล ขนตอนการดาเนนกจกรรม (Implementation) โดยประชาชน มสวนรวม

๒๔ โกวทย พวงงาม. การเสรมสรางความเขมแขงของชมชน. (ม.ป.ท. : ๒๕๔๕). ๒๕ สมบรณ อาพนพนารตน, “การมสวนรวมของชมชนในการปองกนไฟปา : กรณศกษาอทยาน

แหงชาตเขาสามหลน จงหวดสระบร”,วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, ๒๕๔๒), หนา ๕๘.

๓๔

ฟอนารอฟ (Fonarof)๒๖ ไดใหความหมายวา กระบวนการมสวนรวมของประชาชนประกอบดวยอยางนอย ๑ ใน ๔ ประเภทของการมสวนรวม คอ

๑. การวางแผน ซงรวมทงการตดสนใจในการกาหนดเปาหมาย กลวธ ทรพยากร ทใชตลอดจนการตดตาม และประเมนผล

๒. การดาเนนงาน ๓. การใชบรการจากโครงการ ๔. การมสวนรวมในการไดรบประโยชน สรปไดวา กระบวนการมสวนรวม ประชาชนทกคนตองไดเขามามสวนรวมเรมตนจาก

ขนตอนการวางแผน (Planning) ซงประชาชนมสวนรวมในการวเคราะหปญหารวมกนจดลาดบความสาคญของปญหา และตดสนใจกาหนดวธการแกไขรวมกน และใชทรพยากรในการบรหารใหเกด

ประโยชนรวมกนการดาเนนงานพฒนา รวมคดตดสนใจแกปญหาของตนเอง เนนการมสวนรวมเกยวของอยางแขงขนของประชาชน โดยใชความคดสรางสรรค

๒.๕.๔ ระดบของการมสวนรวม นรนทรชย พฒนพงศา๒๗ ไดกลาวถงระดบของการมสวนรวมตาม หลกการทวไปวา

แบงเปน ๕ ระดบ คอ ๑. การมสวนรวมเปนผใหขอมล ของตน/ครอบครว/ชมชนของตน ๒. การมสวนรวมรบขอมลขาวสาร ๓. การมสวนรวมตดสนใจ โดยเฉพาะในโครงการทตนมสวนไดเสย โดยแบงเปน ๓ กรณ

แลวแตกจกรรมในตนอยในขนตอนใดตอไปน ๓.๑ ตนมนาหนกการตดสนใจนอยกวาเจาของโครงการ ๓.๒ ตนมนาหนกการตดสนใจเทากบเจาของโครงการ ๓.๓ ตนมนาหนกการตดสนใจมากกวาเจาของโครงการ ๔. การสวนรวมทา คอรวมในขนตอนการดาเนนงานทงหมด ๕. การมสวนรวมสนบสนน คออาจไมมโอกาสรวมทา แตมสวนรวมชวยเหลอ ในดานอน ๆ

นอกจากนยงไดมการแบงระดบของการมสวนรวมเปนระดบของการมสวนรวม ตามแนวทางพฒนาชมชน เปนการมสวนรวมในการแกปญหาทเกดขนในชมชน โดยได แบงไวดงน

๑. รวมคนหาปญหาของตนใหเหนวาสงใดทเปนปญหารากเหงาของปญหา ๒. รวมคนหาสงทจาเปนของตนในปจจบนคออะไร ๒.๑ รวมคดชวยตนเองในการจดลาดบปญหา เพอจะแกไขสงใดกอนหลง

๒๖ Fonarof, อางใน สมศกด สวรรณเจรญ, “ขนของการมสวนรวมของคณะกรรมการบรหารองคการ

บรหารสวนตาบลในการวางแผนพฒนาตาบล ขององคการบรหารสวนตาบล จงหวดกาแพงเพชร”, (บณฑตวทยาลย: มหาวทยาลยมหดล, ๒๕๔๒), หนา ๑๗.

๒๗ นรนทรชย พฒนพงศา , การมสวนรวม หลกการพนฐาน เทคนค และกรณตวอยาง , (กรงเทพมหานคร : ๒๕๔๖), หนา ๑๗.

๓๕

๒.๒ วางแผนแกไขปญหาเปนเรอง ๆ ๒.๓ รวมระดมความคดถงทางเลอกตาง ๆ และเลอกทางเลอกทเหมาะสมเพอ แกไข

ปญหาทวางแผนนน ๒.๔ รวมพฒนาเทคโนโลยทจะนามาใช ๒.๕ รวมดาเนนการแกไขปญหานน ๆ ๒.๖ รวมตดตามการดาเนนงานและประเมนผลการดาเนนงาน ๒.๗ รวมรบผลประโยชน/หรอรวมเสยผลประโยชนจากการดาเนนงาน เบญจมาศ อยประเสรฐ๒๘ ไดสรปแนวความคดเกยวกบกรณมสวนรวม ซงจาแนกประเภท

ของการมสวนรวมไว โดยมรปแบบตาง ๆ คอ การจาแนกจากการพจารณาถงระดบการอาสาสมครเขามามสวนรวม ซงมทงการถกบงคบ และไมถกบงคบ การจาแนกตามวธการ ทเขาไปเกยวของประกอบดวยการมสวนรวมโดยตรง และโดยออม การจาแนกตามการเขาไปเกยวของกบขนตอนตาง ๆ ของกระบวนการวางแผนการพฒนา การจาแนกตามลกษณะชนขององคการโดยพจารณาจากโครงสรางขององคการ การจาแนกตามความเขมขน และความดของสงคม และการจาแนกตามระดบการเขามามสวนรวม ดงน

๑. การมสวนรวมในฐานะผสงเสรม (สนบสนน) ประกอบดวยการมสวนรวมในการเลอกตง ซงจะสงเสรมใหบคคลมความเอาใจใสเขามารวมกจกรรมกบองคการบรหารสวนตาบล หรออาจลงรบสมครเลอกตง การมสวนรวมดานกฎหมาย เชน การปฏบตตามกฎหมาย การเสยภาษตามกฎหมาย เปนตน และการมสวนรวมในดานความรวมมออาจอยในรปของการสละแรงงาน เงน การรวมทางาน การรวมแสดงความคดเหนเพอพจารณาสนบสนน หรอคดคาน

๒. การมสวนรวมในฐานะของผรบบรการ อาจกระทาในลกษณะการแกปญหา หรอ ความเดอดรอน รวมทงการทาหนาทสะทอนภาพใหผบรหารไดเหนภาพของการบรการทประชาชนไดรบ

๓. การมสวนรวมในฐานะผตรวจสอบ ซงสามารถกระทาไดในลกษณะตาง ๆ เชน รวมตรวจสอบพฤตกรรมของสมาชกสภาองคการบรหารสวนตาบล ตรวจสอบแผนพฒนาขององคการบรหารสวนตาบล ตรวจสอบการจดทาขอบญญตงบประมาณรายจาย ตรวจสอบโครงการตาง ๆ การเขารวมฟงการประชมสภา รวมทงการตรวจสอบการทางานของฝายบรหาร เปนตน ฯ

ไพรตน เตชะรนทร๒๙ ไดกลาวถงขนตอนการมสวนรวมในการดาเนนงานใหบรรลวตถประสงคของนโยบายการพฒนา คอ

๑. รวมทาการศกษา คนควาปญหา สาเหตปญหา และการลดปญหาทเกดขนในชมชน รวมตลอดจนความตองการของชมชน

๒๘ เบญจมาศ อยประเสรฐ, “การวจยการมสวนรวมทางสงเสรมการเกษตร”, (ประมวลสาระชด

วชาการวจยเพอพฒนาการสงเสรมการเกษตรหนวยท ๙), หนา ๒๙๓. ๒๙ ไพรตน เตชะรนทร, นโยบาย และกลวธการมสวนรวมของชมชนในยทธศาสตรการพฒนา

ปจจบนในการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชนบท, (กรงเทพมหานคร : สานกพมพศกดโสภณการพมพ, ๒๕๒๗), หนา ๗.

๓๖

๒. รวมคดหา และสรางรปแบบวธการพฒนาเพอแกไขปญหา และลดปญหาของชมชน เพอสรางสรรคสงใหมทเปนประโยชนตอชมชน หรอสนองความตองการของชมชน

๓. รวมวางนโยบาย หรอแผนงานหรอโครงการหรอกจกรรมเพอขจด และแกไขปญหา สนองความตองการของชมชน

๔. รวมตดสนใจการใชทรพยากรทมจากด ใหเปนประโยชนตอสวนรวม ๕. รวมจดหรอปรบปรงระบบบรหารงานพฒนาใหมประสทธภาพและประสทธผล ๖. รวมกนลงทนในกจกรรม โครงการของชมชนตามขดความสามารถของตนเอง และของ

หนวยงาน ๗. รวมปฏบตตามนโยบายแผนงาน โครงการ และกจกรรมใหบรรลตามเปาหมายทวางไว

๘. รวมควบคม ตดตาม ประเมนผล และรวมบารงรกษาโครงการ และกจกรรมทไดทาไวทงโดยเอกชน และรฐบาล ใหใชประโยชนไดตลอดไป

นนท กอแกวทองด๓๐ ไดแบงระดบการมสวนรวมเปน ๓ ระดบ คอ ๑. ระดบทประชาชนไมมสวนรวม ๒. ระดบทประชาชนมสวนรวมปานกลาง ๓. ระดบทประชาชนมสวนรวมดวยเตมท ตารางท ๒.๑ แสดงระดบการมสวนรวมของประชาชน

ระดบการมสวนรวม ขนตอนการมสวนรวม ๑. ประชาชนไมมสวนรวม ๑) รฐคอผกาหนด (คดใหแทน)

๒) รฐคอผจดการให ๓) รฐบอกใหทราบวา “มอะไรบาง”

๒. ประชาชนมสวนรวมปานกลาง ๔) ประชาชนไดรบการปรกษา (โดยมการถาม ความตองการบาง) ๕) รฐใหประชาชนเขารวมไดบางสวน เชน เปนทปรกษา, เขาเปนกรรมการ (แตเพยงสวนนอย)

๓. ประชาชนมสวนรวมดวยเตมท

๖) ประชาชน และรฐมสวนรวมเทากน (โดยรฐถอวาประชาชนเปน“หนสวน”) ๗) ประชาชนได “ควบคม” “บางสวน” ๘) ประชาชนคอผกาหนดสงทตองการ และรวมกนจดการ

๓๐ นนท กอแกวทองด, การประชมเชงปฏบตการผนาประชาคมตาบล เรองเวทประชาคมพรอม ใจ

เลอกตง, (กรงเทพมหานคร : สานกพมพสานกงานคณะกรรมการเลอกตง, ๒๕๔๓), หนา ๕๖.

๓๗

อรอนงค ธรรมกล๓๑ ไดสรปลกษณะของการเขาไปมสวนรวมของประชาชนในชมชน นนมอย ๕ ขนตอน คอ

๑. การมสวนรวมในการคนหาปญหาในการพจารณาปญหา และจดระดบความสาคญของปญหา ตลอดจนรวมในกระบวนการตดสนใจ

๒. การมสวนรวมในการคนหาสาเหตของปญหา ๓. การมสวนรวมในการคนหา และพจารณาแนวทาง และวธการแกปญหา ๔. การมสวนรวมในการดาเนนกจกรรมเพอแกปญหา ๕. การมสวนรวมในการประเมนผลของกจกรรม สรปไดวา การมสวนรวมของประชาชนนน ควรจะเรมตนตงแตการสรางจตสานกใหกบ

ประชาชนใหเขามความรสกเปนเจาของโครงการ กจกรรมตาง ๆ ทจดขนซงจะทาใหเกดการหวงแหนรกษากจกรรมตาง ๆ เสมอนเปนของตนเอง และการใชประโยชน หรอการรบประโยชนจากโครงการกจะเกดประโยชนสงสด คมคากบการลงทน

๒.๕.๕ ขนตอนการมสวนรวม จากการศกษาเอกสารตาง ๆ พบไดวาขนตอนการมสวนรวมมนกวชาการหลาย ๆ ทานได

กลาวไว ดงน นนทวฒน บรมานนท๓๒ ไดแบงขนตอนการมสวนรวมออกเปน ๔ ขนตอนคอ การมสวน

รวมในการรวมคดรวมตดสนใจ การมสวนรวมในการปฏบตการ การมสวนรวมในการรบผลประโยชน และการมสวนรวมในการประเมนผล ทกขนตอนมความสมพนธโดยมงเนนการมสวนรวมทขนตอนการตดสนใจเปนประการสาคญ ซงในแนวทางการมสวนรวมนนมงเนนใหประชาชนเปนผคดคนปญหา เปนผทมบทบาทในทก ๆ เรอง ไมใชวากาหนดใหประชาชนปฏบตในเรองใดเรองหนง ทกอยางตองเปนเรองของประชาชนทจะคด ซงแนวความคดนมกรอบพนฐาน และการวเคราะหการมสวนรวม ดงน

๑. การมสวนรวมในการตดสนใจ (Decision Making) ประกอบดวย การรเรมตดสนใจดาเนนการตดสนใจ และตดสนใจปฏบตการ

๒. การมสวนรวมในการปฏบตการ (Implementation) ประกอบดวย การสนบสนนดานทรพยากร การบรหาร และการประสานขอความชวยเหลอ

๓. การมสวนรวมในการรบผลประโยชน (Benefits) ประกอบดวย ผลประโยชนทางวตถผลประโยชนทางดานสงคม และสวนบคคล

๔. การมสวนรวมในการประเมนผล (Evaluation) เปนการควบคม ตรวจสอบการดาเนนกจกรรมทงหมด และเปนการแสดงถงการปรบตวในการมสวนรวม

๓๑ อรนงค ธรรมกล, “การมสวนรวมของชมชนในกระบวนการพฒนาทองถน”, วทยานพนธปรญญา

ศกษาศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๓๙), หนา ๖๒. ๓๒ นนทวฒน บรมานนท , การบรการสาธารณะในระบบกฎหมายปกครองของฝร ง เศส ,

(กรงเทพมหานคร :สานกพมพสานกนตธรรม, ๒๕๔๑), หนา ๖.

๓๘

วรช วรชนภาวรรณ๓๓ ไดกลาววา กระบวนการมสวนรวมในการพฒนาชนบทม ๔ ขนตอน คอ

๑. การศกษาชมชน คอ การคนหาปญหา และความตองการของชมชน และเรยนรสภาพความเปนอยของชาวบาน ทรพยากร สงแวดลอมตาง ๆ ในชมชนรวมกบประชาชนโดยวธการสงเกต และสมภาษณทงทางตรง และทางออม ขอมลบางสวนอาจหาไดจากเอกสาร และงานวจย

๒. การวางแผนเพอแกปญหา โดยมการรวมกลมอภปราย ถกเถยงแสดงความคดเหน ชาวบานควรไดมโอกาสเขามารวมอภปรายแสดงความคดเหนอยางเตมท

๓. การลงมอปฏบตตามแผน หรอวธการทไดรวมกนตดสนใจแลวจากขนตอนท ๒ โดย ประชาชนมสวนรวมในขนตอนนจะตองไดรวมดวยความศรทธา และเชอมนในตนเองทจะพฒนาชมชน

๔. การประเมนผลงาน โดยชาวบาน และนกพฒนาจะรวมกนกาหนดขนตอนตาง ๆ ในการทางานประเมนผล ตลอดจนดแลปญหาทอาจเกดขนในระหวางประเมนผล เพอทจะแกไขไดทนท

สรปไดวา ขนตอนการมสวนรวม ประชาชนทกคนตองเขามามสวนรวมในการตดสนใจ การมสวนรวมในการปฏบตการ การมสวนรวมในการรบผลประโยชน และการมสวนรวมในการประเมนผล ทกขนตอนมความสมพนธเพอทาใหประชาชนในพนทเกดความสามคค

๒.๕.๖ การสงเสรมการมสวนรวมของประชาชน ชต นลพานช และกลธน ธนาพงศธร๓๔ ไดกลาวถงหลกการสาคญของการสงเสรมการม

สวนรวมของประชาชนม ดงน ๑. หลกการสรางความสมพนธทดตอกนระหวางทางราชการกบประชาชน โดย ยดถอ

ความศรทธาของประชาชนทมตอหนวยงานหรอตอบคคล ๒. หลกการขจดความขดแรง ความขดแยงในเรองผลประโยชน และความคด จะมอทธพล

ตอการดาเนนงานพฒนาเปนอยางมากเพราะจะทาใหงานหยดชะงก และลมเหลว ๓. หลกการสรางอดมการณและคานยมในดานความขยน ความอดทน การรวมมอ การ

ซอสตย และการพงตนเอง เพราะอดมการณเปนเรองทจะจงใจประชาชนให รวมสนบสนนนโยบาย และเปาหมายการดาเนนงาน และอาจกอใหเกดขวญ และกาลงใจในการปฏบตงาน

๔. การใหการศกษาอบรมอยางตอเนองเปนการสงเสรมใหคนมความรความคด ของตนเอง ชวยใหประชาชนมนใจในตนเองมากขน การใหการศกษาอบรมโดยให ประชาชนมโอกาสทดลองคด ปฏบต จะชวยใหประชาชนสามารถคมครองตนเองได รจกวเคราะหเหนคณคาของงาน และนาไปสการเขารวมในการพฒนา

๕. หลกการทางานเปนทม สามารถนามาใชเพอหาความรวมมอในการพฒนาได

๓๓ วรช วรชนภาวรรณ, ปญหา และอปสรรคทสาคญของการพฒนาชมชน : ประชาชนขาราชการ

และผนารฐบาล, (กรงเทพมหานคร : สานกพมพโอเดยนสโตร, ๒๕๓๐), หนา ๖๓. ๓๔ ชต นลพานช และกลธน ธนาพงศธร, “การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชนบท”, เอกสาร

การสอนชดวชาความรทวไปสาหรบการพฒนาระดบตาบล หมบาน, (พมพครงท ๓, หนวยท ๘ .นนทบร: โรงพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช : ๒๕๓๒), หนา ๓๖๒.

๓๙

๖. หลกการสรางพลงชมชน การรวมกลมกนทางานจะทาใหเกดพลงในการทางาน และทาใหงานเกดประสทธภาพ

๒.๕.๗ ประโยชนของการมสวนรวม นวลนอย ตรรตน และคณะ๓๕ ไดกลาวถงประโยชนของการมสวนรวมเอาไววา โดยทวไป

แลวกระบวนการมสวนรวมของประชาชนเปนกระบวนการทตองดาเนนการอยางเปนขนตอนตอเนอง ซงกอใหเกดตนทนในการดาเนนการมากพอสมควร อยางไรกตามขอดของการมสวนรวม คอ กอใหเกดการผลตนโยบาย และบรการสาธารณะ ทสอดคลองกบความตองการของสาธารณชน เปนการเพมประสทธภาพของการจดสรรทรพยากรของสาธารณะใหสงขน โดยการมสวนรวมของประชาชนกอใหเกดประโยชนตาง ๆ ดงน

๑. เพมคณภาพของการตดสนใจ กระบวนการปรกษาหารอกบสาธารณชนชวยใหเกดความกระจางในวตถประสงค และความตองการของโครงการหรอนโยบายนน ๆ ไดอยเสมอ สาธารณชนสามารถทจะผลกดนใหเกดการทบทวนขอสนนษฐานทปดบงอย ซงอาจจะปดบงไมใหมองเหนทางออกทมประสทธภาพทสด

๒. ลดคาใชจาย และการสญเสยเวลา โดยทวไปกระบวนการมสวนรวมของประชาชนอยางเตมรปแบบมกจะสนเปลองคาใชจาย และเสยเวลา แตในทางปฏบตแลว การมสวนรวมของประชาชนมาตงแตตน สามารถทจะลดความลาชา และลดคาใชจายทเกยวของกบความขดแยงของประชาชนได การมสวนรวมของประชาชนสามารถเกดผลในการยอมรบอยางสงตอการตดสนใจ โดยกลมซงมสวนไดสวนเสยในการตดสนใจนน ๆ

๓. การสรางฉนทามต โครงการมสวนรวมของประชาชนสามารถทจะสรางขอตกลงทมนคงและยนยาว และการยอมรบระหวางกลม ซงกอนหนานอาจจะมความเหนขดแยงกนคนละทาง กอใหเกดความเขาใจระหวางคกรณ ลดความขดแยงทางการเมอง และกอใหเกดความชอบธรรมในการตดสนใจของรฐ

๔. ความสาเรจ และผลในการปฏบตของโครงการ การมสวนรวมในการตดสนใจทาใหคนเรามความรสกถงความเปนเจาของการตดสนใจนน ตลอดจนรสกกระตอรอรนในการทจะชวยใหเกดผลในทางปฏบต

๕. การหลกเลยงการเผชญหนา หรอหลกเลยงความขดแยงทรนแรง ความขดแยงในโครงการอาจนาไปสการเปนปฏปกษอนยากทจะแกไข กระบวนการมสวนรวมของประชาชนกอใหเกดโอกาสทคกรณจะแสดงความตองการของกลมเขา และความหวงกลวทปราศจากความรสกทเปนปฏปกษ การมสวนรวมของประชาชนตงแตตนสามารถลดการเผชญหนากนอยางรนแรงทอาจจะเปนไปได อยางไรกดการมสวนรวมของประชาชนไมใชยาวเศษ มนไมอาจทจะละ หรอกาจดความขดแยงในทก ๆ กรณได

๓๕ นวลนอย ตรรตน และคณะ, การมสวนรวมของประชาชนในการตรวจสอบการดาเนนงานของ

องคการบรหารสวนตาบล, (กรงเทพมหานคร : สานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต : ๒๕๔๕), หนา ๓๘๑.

๔๐

นรนทรชย พฒนพงศา๓๖ ไดกลาวถงประโยชนของการมสวนรวมไวดงน ๑. ทาใหมการแลกเปลยนเรยนร การมสวนรวมกนทากจกรรม ทาใหแตละฝายไดเรยนร

ซงกนและกน แลกเปลยนประสบการณความคดเหนซงกนและกน จนไปสการยอมรบความแตกตางในรปราง ความร นสย คานยม ตาง ๆ อนเปนรากฐานสาคญของประชาธปไตย

๒. ทาใหงานทยากบางอยางสาเรจขนมาได งานหลายอยางหากทาเพยงผเดยว หรอทานอยคนอาจไมสาเรจ ตองใหผมารวมงานมากคนจงจะสาเรจ เชน การสรางบาน สรางเจดย สรางสง มหศจรรยของโลก เชน ทชมาฮล กาแพงเมองจน หรองานบางอยางตองการความรวมมอโดยตลอด เชน การลดปรมาณขยะ จงตองใหคนทงชมชนเหนดวย และรวมมอกนปฏบต

๓. ทาใหบคคลคดชวยตนเอง เพราะถารฐเปนฝายทาใหกจะรอความชวยเหลอ หากมารวมกนพจารณาอาจทาบางสงไดเอง และจะรวมดแลรกษาสงนนมากขน

๔. ทาใหความชวยเหลอนนตรงกบทตองการ โดยเฉพาะการมสวนรวมในขนการระบประเดนปญหา และความตองการ จงไมเกดปญหาทสรางไวเพอใช แลวไมใชใหเกดประโยชน เชน ทอานหนงสอในหมบาน สะพานลอยใหคนขามซงทาแลวไมมผใชกเสยประโยชน

๕. จะทาใหประหยดทรพยากรลงได เพราะการชวยตรงกบความตองการทจะใช จะทา และยงอาจมแรงงานจากการมสวนรวมมาชวยได อาจมบาง ถามสวนรวมจนวนวาย ไมมการจดการทดกอาจสนเปลองทรพยากรมากกวาทควร หรออาจเกดความเสยหายกได

๖. ทาใหรสกเปนเจาของ การมารวมคดรวมทา ทาใหรสกเปนเจาของ กมกรวมกนดแลรกษา ซอมแซม และมความภมใจในสงทตนรวมกนทาขนมา สงของทบคคลไดรวมกนมาจงอยคงทน

๗. เพมทางเลอกทดเพอการตดสนใจ การไดรบรในโครงการอยางละเอยดทาใหชวยกน เวนหาทางเลอก (ทางออก) หลายทางทสมบรณ และเหมาะสมทสด ทาใหเกดผลเสยหายนอยลง หรอเกดผลดมากวาการไมใหเขามามสวนรวม

๘. เกดการสรางฉนทามต (Consensus building) หรอการเหนพองตองกนขนมาได โดยในประเทศตะวนตกการมสวนรวมของประชาชน มกทาใหเกดความเขาใจระหวางคกรณ เกดการสรางขอตกลงทมนคงยนยงได

๙. ทาใหชมชนหรอสงคมเขมแขง เพราะชมชนทเขมแขงควรตองมสวนรวมกนตดสนใจ รวมดแลปกครองพทกษผลประโยชนของชมชนหรอสงคมนนเอง โดยการมสวนรวมคดรวมทากจกรรมทเปนประโยชนตอสงคมเสมอ ๆ ทาใหชมชนรสกวาไดควบคมโชคชะตาของตนเอง แทนทจะเปนผชานาญทอนท “เขาไมรจก” หรอไมไวใจมาควบคม-สงการ

๑๐. ทาใหการดาเนนงานของชมชนหรอสงคมนนโปรงใส เพราะการมสวนรวมเพอกจการสาธารณะอยเสมอทาใหผทจะทจรตคดโกงกหวนเกรง กระทาไดยากขน กลวพลงการมสวนรวมของประชาสงคม (Civil society) แมนกการเมอง ขาราชการระดบสงทไมคอยปฏบตงาน กกลวการเสนอใหออกจากตาแหนง

๓๖ เรองเดยวกน, หนา ๒๙.

๔๑

๑๑. ทาใหบคคลทอาจยอมรบยาก ยอมรบโครงการนนได โดยยอมรบวาเมอมโครงการแลวตนอาจเสยประโยชนไปบาง แตเมอมคาชดเชยทเหมาะสม และคนอน ๆ ยอมรบโครงการนน กเหนแกประโยชนของคนสวนใหญ

สรปไดวา ประโยชนของการมสวนรวมของประชาชน เปนกระบวนการทตองดาเนนการอยางเปนขนตอนตอเนอง ซงกอใหเกดตนทนในการดาเนนการมากพอสมควร อยางไรกตาม ขอดของการมสวนรวม คอ กอใหเกดการผลตนโยบาย และบรการสาธารณะทสอดคลองกบความตองการของสาธารณชน เปนการเพมประสทธภาพของการจดสรรทรพยากรของสาธารณะใหสงขน อกทงยงทาใหเกดความรสกเปนเจาของ โดยการมารวมคดรวมทา ทาใหรสกเปนเจาของ กมกรวมกนดแลรกษา ซอมแซม และมความภมใจในสงทตนรวมกนทาขนมา สงของทบคคลไดรวมกนมาจงอยคงทน

๒.๖ แนวคดแผนผงกางปลา (Fish bone diagram)๓๗

แผนผงกางปลา (Fish bone diagram) หรอผงแสดงเหตและผล (Cause and Effect Diagram) หรอถาเรยกเปนภาษาองกฤษอาจจะใชตวยอวา CE Diagram ซงมนยามปรากฏในมาตรฐานของญปน หรอ JIS Standards ( Japanese Industrial Standards) ในมาตรฐาน JIS ไดระบนยามของ CE Diagram ไวดงนคอ "เปนแผนผงทใชแสดงความสมพนธอยางเปนระบบระหวางสาเหตหลายๆ สาเหตทเปนไปไดทสงผลกระทบใหเกดปญหาหนงปญหา" คอผลทเกดขนจากเหต ซงกคอปจจยตาง ๆ ทเปนตนเหตของคณลกษณะอนนนหรออาจจะกลาวอกนยหนงวา เปนแผนผงทใชในการวเคราะหคนหาสาเหตตาง ๆ วามอะไรบางทมาเกยวของกน สมพนธตอเนองกนอยางไรจงทาใหผลปรากฏตามมาในขนสดทาย โดยการระดมความคดอยางเปนอสระของทกคนในกลมกจกรรมดานการควบคมคณภาพ

แผนผงสาเหต และผลเปนแผนผงทแสดงถงความสมพนธระหวางปญหา (Problem) กบสาเหตทงหมดทเปนไปไดทอาจกอใหเกดปญหานน (Possible Cause) เราอาจคนเคยกบแผนผงสาเหต และผล ในชอของ "ผงกางปลา (Fish Bone Diagram) " เนองจากหนาตาแผนภมมลกษณะคลายปลาทเหลอแตกาง หรอหลายๆ คนอาจร จกในชอของ แผนผงอชกาวา (Ishikawa Diagram) ซงไดรบการพฒนาครงแรกเมอป ค.ศ. ๑๙๔๓ โดย ศาสตราจารยคาโอร อชกาวา แหงมหาวทยาลยโตเกยว

โดยจะใชแผนผงสาเหต และผลเมอ ๑. เมอตองการคนหาสาเหตแหงปญหา ๒. เมอตองการทาการศกษา ทาความเขาใจ หรอทาความรจกกบกระบวนการอน ๆ

เพราะวาโดยสวนใหญพนกงานจะรปญหาเฉพาะในพนทของตนเทานน แตเมอมการ ทาผงกางปลาแลว จะทาใหเราสามารถรกระบวนการของแผนกอนไดงายขน

๓๗ วนรตน จนทกจ, ๑๗ Problem Solving Devices : ๑๗ เครองมอนกคด, (สถาบนเพมผลผลต

แหงชาต กรงเทพมหานคร : ๒๕๔๗), หนา ๗๘ – ๘๘.

๔๒

๓. เมอตองการใหเปนแนวทางในการระดมสมอง ซงจะชวยใหทก ๆ คนใหความสนใจในปญหาของกลมซงแสดงไวทหวปลา

วธการสรางแผนผงสาเหต และผลหรอผงกางปลา สงสาคญในการสรางแผนผง คอ ตองทาเปนทม เปนกลม โดยใชขนตอน ๖ ขนตอน

ดงตอไปน ๑. กาหนดประโยคปญหาทหวปลา โดยหลกเลยงคาเชอมตาง ๆ อนไดแก และ แลว ซง

อน เพอ เนองจากหวปลาหวหนง จะแทนปญหาเพยงปญหาเดยวเทานน (หากมคาเชอม จะกลายเปน ๒ ปญหา หรอ ๒ ประโยค)

๒. กาหนดกลมปจจยทจะทาใหเกดปญหา อนเปนปจจยหลกทจะสงผลตอหวปลานน ๓. ระดมสมองเพอหาสาเหตในแตละปจจย โดยใชคาถามซา ๆ วา “ทาไม ทาไม”แลว

แตกกางในขอสองเปนกานรองลงมา ๔. ระดมสมองอยางตอเนองเพอหาสาเหตหลกของปญหา โดยคาถามวา “ทาไม ทาไม”

จนหมดคาถาม ไมสามารถถามไดอก หรอจนคาถามทตงผดประเดนไปจากปญหาทหวปลา ๕. จดลาดบความสาคญของสาเหต โดยใหตรวจสอบดจากกางปลาทยอยทสดกอน แลว

จงตรวจสอบไลขนมาเปนลาดบ วาสงนเปนสาเหตใหเกดสงนหรอไม คอยๆตรวจสอบดทละกางปลา ถาหากพบวากางปลาสวนไหน ไมสมเหตสมผลใหทาการตดกางปลานนทงออกไป

๖. เมอยนยนความเปนเหตเปนผลแลวให ทดลองถามทาไมจากกางทยอยทสดอกครง เพอยนยนวา ไมมสาเหตทลกลงไปกวานอกแลว และถอเบองตนวา “กางทยอยทสดเปนสาเหตรากเหงาของปญหา ”

โครงสรางของแผนผงสาเหตและผล

รปท ๒.๗ โครงสรางแผนผงแสดงเหต และผล (แผนผงกางปลา)

๔๓

ผงกางปลาประกอบดวยสวนตาง ๆ ดงตอไปน >> สวนปญหาหรอผลลพธ (Problem or Effect) ซงจะแสดงอยทหวปลา >> สวนสาเหต (Causes) จะสามารถแยกยอยออกไดอกเปน o ปจจย (Factors) ทสงผลกระทบตอปญหา (หวปลา) o สาเหตหลก o สาเหตยอย ซงสาเหตของปญหา จะเขยนไวในกางปลาแตละกาง กางยอยเปนสาเหตของกางรองและ

กางรองเปนสาเหตของกางหลก เปนตน การกาหนดปจจยบนกางปลา เราสามารถทจะกาหนดกลมปจจยอะไรกได แตตองมนใจวากลมทเรากาหนดไวเปนปจจย

นนสามารถทจะชวยใหเราแยกแยะ และกาหนดสาเหตตาง ๆ ไดอยางเปนระบบ และเปนเหตเปนผล โดยสวนมากมกจะใชหลกการ 4M 1E เปนกลมปจจย (Factors) เพอจะนาไปสการ

แยกแยะสาเหตตาง ๆ ซง 4M 1E นมาจาก o M Man คนงาน หรอพนกงาน หรอบคลากร o M Machine เครองจกรหรออปกรณอานวยความสะดวก o M Material วตถดบหรออะไหล อปกรณอน ๆ ทใชในกระบวนการ o M Method กระบวนการทางาน

o E Environment อากาศ สถานท ความสวาง และบรรยากาศการทางาน

รปท ๒.๘ แผนผงกางปลา (4M 1E)

แตไมไดหมายความวา การกาหนดกางปลาจะตองใช 4M 1E เสมอไป หากแตขนอยกบปจจยนาเขาทตางกนตามสถานการณ โดยเมอปจจยนาเขา (input) ตางออกไป กระบวนการกจะเปลยนไป เชน ปจจยการนาเขาเปน 4P ไดแก Place , Procedure, People และ Policy หรอเปน

๔๔

4S Surrounding, Supplier, System และ Skill ก ไ ด หร ออาจจะ เ ปน MILK Management, Information, Leadership, Knowledge กได นอกจากนน หากกลมทใชกางปลามประสบการณในปญหาทเกดขนอยแลว กสามารถทจะกาหนดกลมปจจยใหมใหเหมาะสมกบปญหาตงแตแรกเลยกได เชนกน

การกาหนดหวขอปญหาทหวปลา การกาหนดหวขอปญหาควรกาหนดใหชดเจน และมความเปนไปได ซงหากเรากาหนด

ประโยคปญหานไมชดเจนตงแตแรกแลว จะทาใหเราใชเวลามากในการคนหาสาเหต และจะใชเวลานานมากขนในการทาผงกางปลา

การกาหนดปญหาทหวปลา ตวอยางเชน อตราของเสย อตราชวโมงการทางาน ของคนทไมมประสทธภาพ อตราการเกดอบตเหต อตราตนทนตอสนคาหนงชน หรอปญหาในการดแลซอมบารงระบบ เปนตน ซงจะเหนไดวา ควรกาหนดหวขอปญหาในเชงลบ โดยมเทคนคการระดมความคดเพอจะไดกางปลาทละเอยดสวยงาม คอ การถาม ทาไม ทาไม ทาไม ในการเขยนแตละกางยอย ๆ

วธการสรางแผนภมกางปลา สวนปญหาหรอผลลพธ (Problem or Effect) จะแสดงอยทหวปลา สวนสาเหต (Causes) จะสามารถแยกยอยออกไดอกเปน

o ปจจย (Factors) ทสงผลกระทบตอปญหาจะเขยนไวทกางหลกของตวปลา o สาเหตหลก จะเขยนไวตอปจจยในกางหลกแตละกาง o สาเหตยอย จะเขยนไวยอยตอจากกางหลก ซงอาจมยอยตอหลายขอไดไมม

บงคบ โดยสาเหตของปญหา จะเขยนไวในกางปลาแตละกาง กางยอยเปนสาเหตของกางรอง

และกางรองเปนสาเหตของกางหลก

รปท ๒.๙ การวเคราะหโดยใชแผนภมกางปลา (Fish Bone Diagram) (ทมา: http://www.ophconsultant.com/blog/viewtopic.php?id=55)

๔๕

สงสาคญตองทา คอ ทาเปนทมหรอเปนกลม โดยใชขนตอน ๖ ขนตอน ๑. กาหนดประโยคปญหาทหวปลา (ทสาคญคอใหทาการกาหนดในเชงลบ) ปญหาละ ๑

หวปลาตอปลา ๑ ตว ๒. กาหนดกลมปจจยนาเขาททาใหเกดปญหานน ๆ ทบรเวณกางปลาหลก

- (ปญหาการผลตใชหลก 4M 1E : Man, Machine, Material, Method, Environment)

- (ปญหาสนคา การทางานใชหลก 4P :Place, Procedure, People, Policy) - (ปญหากระบวนการผลตใชหลก 4S :Surrounding, Supplier, System ,Skill) - ( ปญหาการบรหารใ ช MILK : Management, Information, Leadership,

Knowledge) ๓. ระดมสมองหาสาเหตหลกของปญหาแตละกางรอง ๔. ระดมสมองเพอหาสาเหตยอยในแตละปจจยทกางยอย ๕. จดลาดบความสาคญของสาเหตเปนขอ ๆ ๖. เลอกสาเหตของปญหา มาทาการแกไขปรบปรงดวยเครองมอ (Tools) การพฒนาตาง

ๆ เชน ไคเซน P D C A ระบบคมบง SOP ,ISO จดทาคมอปฏบตงาน เปนตน ในการทาแผนภมกางปลานน ยงระดมแนวคดหลกแนวคดยอย ไดมากเทาไรยงเปนผลด

ตอการวเคราะหหาเครองมอการแกปญหาในหวปลานนไดงาย และตรงจดมากทสด ดงนนผเขยนแนะนาวา การเขยนแผนภมกางปลาจงเปนการวเคราะหหาเครองมอ

(Tools) ทเหมาะสม ในการพฒนาแกปญหาทเกดขน ชวยใหผบรหาร หวหนางาน พนกงาน พบขอบกพรองหรอขอแกไขไดดเยยมทเดยว ทงการทางานดานอตสาหกรรมภาคการผลต หรอการทางานในสานกงาน๓๘

๒.๗ งานวจยทเกยวของ

กตตศกด ลาภกจ, กนกพร ศรปฐมสวสด๓๙ ไดวจยเรอง “การศกษาแนวทางเชงวศวกรรมเพอการตดสนใจในการลางแผงโซลา กรณศกษา โครงการโรงไฟฟาพลงงานแสงอาทตยบนหลงคา ของบรษทเอกชนแหงหนง” ผลการศกษาพบวา สภาพแวดลอมโดยรอบเปนปจจยหลกททาใหเกดผลกระทบตอกาลงการผลตซงจะมเรองความเขมแสงอาทตย และอณหภมเปนปจจยทสงผลกระทบมากทสด โดยจะสงเกตเหนวาถามการทาความสะอาดลางแผงโซลาเซลลตามแผน Preventive Maintenance ในการลางแผงโซลาเซลล กาลงการผลตไฟฟาจะดขน เมอเทยบกบคา

๓๘ วยรฎา กวณรวบรรกษ, วธทาแผนภมกางปลา (Fish-Bone Diagram), [ออนไลน], แหลงทมา:

http://www.ophconsultant.com/blog/viewtopic.php?id=55 [๑๒ กมภาพนธ ๒๕๖๑]. ๓๙ กตตศกด ลาภกจ และ กนกพร ศรปฐมสวสด, “การศกษาแนวทางเชงวศวกรรมเพอการตดสนใจใน

การลางแผงโซลาร กรณศกษา โครงการโรงไฟฟาพลงงานแสงอาทตยบนหลงคา ของบรษทเอกชนแหงหนง”, รายงานวจย, (ภาควชาเทคโนโลยวศวกรรมอตสาหกรรม มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ, ๒๕๕๙), หนา ๗๒.

๔๖

แสงอาทตยกอนและหลงการลางทเขามาระบบเทา ๆ กน โดยวธการศกษาคอใชขอมลจรงจากแผนการลางแผงโซลาป ๒๐๑๕ จากการศกษาพบวาในชวงฤดรอนจะมผลกระทบมากทสดตอการเขาไปลางแผงโซลาเซลล อาท โรงไฟฟาลาปาง มคาไฟฟาเพมขน ๕.๙๐% คดเปนเงน ๔๖,๐๗๐ บาท จากผลการศกษาในครงน สามารถนาไปปรบใชในการวางแผนการลางแผงโซลาเซลลป ๒๐๑๖ เพอเพมประสทธภาพของกาลงการผลตของโรงไฟฟาพลงงานแสงอาทตย

ธนาพล ตนตสตยกล๔๐ ไดวจยเรอง “การประเมนผลประโยชนทางพลงงาน สงแวดลอม และเศรษฐศาสตรสาหรบระบบผลตไฟฟาพลงงานแสงอาทตยบนหลงคาอาคารภายในมหาวทยาลยธรรมศาสตร ศนยรงสต” ผลการศกษาพบวา โครงการมความคมคาทางเศรษฐศาสตร โดยมอตราผลตอบแทนภายใน (IRR) ระหวาง ๘.๕๐ % ถง ๘.๖๙ % ซงสงกวาเกณฑทกาหนดในงานวจยน (๖.๒๕ %) และมระยะเวลาคนทนประมาณ ๑๐ ป ผลการวเคราะหความออนไหว (Sensitivity analysis) เพอประเมนปจจยเสยงทละปจจย ไดแก (๑) อายการใชงานของระบบผลตไฟฟาพลงานแสงอาทตยบนหลงคา (๒) อตราการเพมของอตราคาไฟฟา และ (๓) คาใชจายในการบารงรกษา สรปไดวา โครงการมความคมคาทางเศรษฐศาสตรเมออายการใชงานระบบมากกวา ๑๗ ป อตราการเพมของอตราคาไฟฟามากกวา ๑.๑๒ % ตอป คาใชจายในการบารงรกษาระบบตอปตากวา ๒.๖ % ของตนทนระบบ ตามลาดบ ความเสยงเหลานสามารถบรหารจดการเพอลดหรอจากดไดดวยการเลอกอปกรณทมคณภาพ และนาเชอถอ มระยะเวลารบประกนทครอบคลม ประกอบกบการดวยการทาสญญาบารงรกษาระบบระยะยาวกบผรบตดตงระบบ นอกจากน ไดแสดงผลวเคราะหสถานการณ (Scenario analysis) เมอปจจยเสยงเปลยนแปลงพรอมกนในรปแบบกราฟเพอชวยประเมนและตดสนใจภายใตสถานการณตาง ๆ

นนทนา คชเสน และคณะ๔๑ ไดวจยเรอง “การประเมนผลระบบผลตไฟฟาดวยเซลลแสงอาทตยเชงบรณาการ กรณศกษาการจดตงระบบในโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดน” การศกษาครงนครอบคลมโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนทงสนจานวน ๓๘ แหงทวประเทศ โดยผลการศกษาพบวาโครงการนเปนโครงการทเปนประโยชนอยางมากอใหเกดการพฒนาและคณภาพชวตทดขนของคนในพนท อกทงยงเปนการสรางขวญ และกาลงใจใหกบบคลากรในพนทใหไดมไฟฟาใชในการเรยนการสอน ในชวตประจาวน นอกจากนยงเกดประโยชนในการพฒนา และอนรกษสงแวดลอม สงเสรมการใชพลงงานสะอาดทเปนมตรตอสงแวดลอมอนเปนผลดตอประทศโดยรวมอกดวย และมประเดนเสนอแนะทสาคญทไมควรละเลยคอการดแลบารงรกษา และตรวจสอบเปนสงทสาคญ ซงถาครและผทเกยวของไดรบการสอน และเขาใจวธการดแลรกษาทถกตองกยอมเปนประโยชนใหระบบผลตไฟฟาดวยเซลลแสงอาทตยนนมอายการใชงานทยาวนาน จงมการเสนอใหมการจดทาสอ และคมอในการ

๔๐ ธนาพล ตนตสตยกล, “การประเมนผลประโยชนทางพลงงาน สงแวดลอม และเศรษฐศาสตร

สาหรบระบบผลตไฟฟาพลงงานแสงอาทตยบนหลงคาอาคารภายในมหาวทยาลยธรรมศาสตร ศนยรงสต”, รายงานวจย, (สาขาเทคโนโลยเพอการพฒนายงยน คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร ศนยรงสต, ๒๕๖๐), หนา ๘๙.

๔๑ นนทนา คชเสน และคณะ, “การประเมนผลระบบผลตไฟฟาดวยเซลลแสงอาทตยเชงบรณาการ กรณศกษาการจดตงระบบในโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดน”, สานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต, (กรงเทพมหานคร, ๒๕๔๙), หนา ๒๒.

๔๗

บารงรกษาระบบผลตไฟฟาดวยเซลลแสงอาทตยทถกตองเพอมอบใหแกคร และบคลากรทเกยวของจะไดใชในการทบทวนวธการในการดแลรกษาตลอดเวลาทเกดปญหา และขอสงสยขน.

นภทร วจนเทพนทร และคณะ๔๒ ไดวจยเรอง “การประเมนผลโครงการเรงรดขยายบรการไฟฟา โดยระบบผลตกระแสไฟฟาดวยพลงงานแสงอาทตย” บทความนเปนการประเมนผลของผใชไฟฟา จากการตดตงระบบผลตกระแสไฟฟาดวยพลงงานแสงอาทตย ตามโครงการของรฐบาลจานวน ๓,๗๕๕ ครวเรอนจาก ๒๐๓,๐๐๐ ครวเรอนทไดรบการตดตงทวประเทศไทย โดยทาการประเมนผลในดานตาง ๆ คอ ดานเทคนค ดานเศรษฐศาสตร ดานสงคม ดานความพงพอใจของผใชไฟดานสงแวดลอม ดานความคดเหนของประชาชนในพนท และองคการบรหารสวนตาบล (อบต.) ตอโครงการ และเพอเสนอแนะมาตรการ การใชงานใหเกดประโยชนสงสด และยงยน จากการศกษาพบวาทงภาคประชาชน และองคการบรหารสวนตาบล มความพงพอใจอยในระดบปานกลางตอโครงการดงกลาว และจากการประเมนโครงการทางดานสงคมพบวา คณภาพชวตของประชาชนหลงการตดตง ระบบผลตกระแสไฟฟาดวยพลงงานแสงอาทตย พบวาคณภาพชวตของผใชเปลยนแปลงไปหลายๆดาน ดงน ๑) คณภาพชวตทางดานการศกษา การรบความรเสรม รขาวสารทนตอเหตการณ ของบคคลในครอบครวดมากขน ๒) คณภาพชวตทางการเงนบางครอบครวดขน เนองจากมรายไดจากการประกอบอาชพเสรมในชวงเวลากลางคน อกทงยงลดคาใชจายในเรองของการซออปกรณในการใหความสวางแบบเกา ๓) ประชาชนมสขภาพจตทดขน เนองจากแสงสวางจากระบบผลตกระแสไฟฟาดวยพลงงานแสงอาทตย ทาใหมความปลอดภย สะดวกสบายในชวงเวลากลาคน ๔) ทาใหเกดความสมพนธทดระหวางบคคลในครอบครว ๕) ความตองการในการหาเครองอานวยความสะดวกในชวตประจาวนมากขน แตโครงการนกพบวามปญหาการทระบบผลตกระแสไฟฟาดวยพลงงานแสงอาทตย ไมสามารถใชงานไดถง รอยละ ๘.๘๐ % และปญหา และอปสรรคทตองแกไขกคอ ปญหาอปสรรคทเกดจากคณภาพของอปกรณ ปญหาและอปสรรคทเกดจากบคคลทขาดความรความเขาใจในระบบผลตกระแสไฟฟาดวยพลงงานแสงอาทตย ปญหาและอปสรรคทเกดจากภยธรรมชาต ซงยากตอการควบคม รวมถงองคกรทดแลระบบ ตองมความรความเขาใจ และมหลกการในการบรหารจดการทด เพอใหเกดความยงยนตอไป

จรศกด สรงคพพรรธน และคณะ๔๓ ไดวจยเรอง “พฤตกรรมการใชไฟฟาแบบพอเพยงกอนและหลงการตดตงระบบผลตกระแสไฟฟาดวยพลงงานแสงอาทตยเพอคณภาพชวตทยงยน ในเขตพนทจงหวดปทมธาน” ไดสรปวา ระบบผลตกระแสไฟฟาดวยพลงงานแสงอาทตยเพอคณภาพชวตทยงยนทตดตงใหประชาชนในพนท มขนาดเลกเกนไปไมเพยงพอตอความตองการในการใชไฟฟาของคนในชมชนเมอง ประชาชนจงไมคอยเหนความสาคญของการใชพลงงานทดแทนเทาทควร และ

๔๒ นภทร วจนเทพนทร และคณะ, “การประเมนผลโครงการเรงรดขยายบรการไฟฟา โดยระบบผลต

กระแสไฟฟาดวยพลงงานแสงอาทตย”, การประชมเชงวชาการเครอขายพลงงานแหงประเทศไทย ครงท ๔, มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม, ๑๔ - ๑๖ พฤษภาคม ๒๕๕๑.

๔๓ จรศกด สรงคพพรรธน และคณะ, “พฤตกรรมการใชไฟฟาแบบพอเพยงกอนและหลงการตดตงระบบผลตกระแสไฟฟาดวยพลงงานแสงอาทตยเพอคณภาพชวตทยงยน ในเขตพนทจงหวดปทมธาน”, รายงานการวจย, (คณะศลปศาสตร และคณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร, ๒๕๕๒), หนา ๖๓.

๔๘

ปจจบนสวนประกอบบางสวนของระบบโซลาเซลล ไดเสอมสภาพลง เชนแบตเตอรเกบประจไฟไดนอยเมอใชงาน เชน เปดหลอดไฟฟลออเรสเซนตขนาด ๑๐ วตต มกจะมเสยงเตอนดงจากเครองอนเวอเตอร เปนตน ทาใหชาวบานบางสวนทไมมความรเกยวกบระบบโซลาเซลล เกดความรสกกลวและไมกลาทจะใชงานระบบอกตอไป ประกอบกบเมอสงแบตเตอรรใหกบบรษททอางวาจะนาไปเปลยนแบตเตอรรลกใหมใหกอนหมดสญญา ซงปจจบนกยงไมไดรบคน โดยไมทราบวาจะประสานงานกบหนวยงานผรบผดชอบทใด จงทาใหระบบโซลาเซลล ถกปลอยไวไมไดใชงาน ดงนนหนวยงานทเกยวของควรเขามาดแลแกไขปญหาแกประชาชน เสรมสรางความรความเขาใจทถกตองตอสมรรถนะการใชงานระบบผลตกระแสไฟฟาดวยพลงงานแสงอาทตย (ประโยชนทางตรงและทางออม) วาวตถประสงคของภาครฐทไดตดตงระบบโซลาเซลล ใหแกครวเรอนดงกลาวคออะไร และทสาคญคอการสงเสรมใหประชาชนมสวนรวมตอการตดสนใจในการดาเนนการเพอการดแลรกษาระบบโซลาเซลล ภายในชมชนหรอหมบาน อนจะเปนแนวทางหนงทจะทาใหประชาชนมพฤตกรรมในการใชไฟฟาแบบพอเพยงหลงการตดตงระบบผลตกระแสไฟฟาดวยพลงงานแสงอาทตย เพอคณภาพชวตทยงยน ในเขตพนทจงหวดปทมธานตลอดไป

Michael Perdue๔๔ ไ ด ว จ ย เ ร อ ง “Energy yields of small grid connected photovoltaic system: effects of component reliability and maintenance” กลาวถง ความเสยงตอความลมเหลวของระบบโซลาเซลลในประเทศขนาดเลก โดยใชวธการทบทวนวรรณกรรมทมอยแลวนามาเปนสถตในการทดลองเพอหาคาความลมเหลว และการซอมแซมตอระบบ โดยพบวา คนทวไปมความเชอวาระบบเหลานไมมความตองการหรอความจาเปนในการบารงรกษาระบบ แตจรง ๆแลวกจะพบวาสงเหลานนทาใหประสทธภาพของระบบนนดอยลงไป โดยทวไปแลวประสทธภาพจะลดลงประมาณ ๑๐ % ภายในระยะเวลา ๑ เดอน ดงนนจาความตองมการบารงรกษาระบบทก ๆ เดอนเพอใหระบบมประสทธภาพ

Dr.Hassan Qasem๔๕ อตดเคยเปน General Manager of the Alternative Energy Project Company (AEPC) ไดวจยเรอง “Effect of Accumulated Dust on the Performance of Photovoltaic Modules” ท ไ ด วจย ในเร องผลของฝนละอองสะสม กบผลกระทบของประสทธภาพในการทางานของระบบโซลาเซลล ทประเทศคเวต โดยการทดลองทดสอบวดคาสเปกตรมของฝนละออง ทความหนาแนนตางกน และความยาวคลนตางกน เพอหาการกระจายตวของคาสเปกตรม ตอความยาวคลน ซงผลการทดลองพบวาฝนเหลานสงผลกรทบตอประสทธภาพการทางานของแผงโซลาเซลล และประสทธภาพจะลดลงเรอย ๆ จะกวาแผงโซลาเซลลจะไดรบการลางดวยแรงงาน หรอฝนตก กจะทาใหประสทธภาพการทางานของระบบเพมขนได

๔๔ Michael Perdue, “Energy yields of small grid connected photovoltaic system: effects

of component reliability and maintenance”, IET Renewable Power Generation, (Volume: 9, Issue: 5, 7), 2015.

๔๕ Hassan Qasem, Effect of Accumulated Dust on the Performance of Photovoltaic Modules, (A Doctoral Thesis of Loughborough University, 2013) P. iii.

๔๙

ในการทดลองการวางแผงโซลาเซลลทมมเอยงตางกน (๓๐ องศา และแนวระนาบ) ทาใหเกดรปแบบการกระจายตวของฝนละอองบนพนผวของแผงโซลาเซลลทตางกน เมอนาเอารปแบบการกระจายตวของฝนทงระยะยาวและระยะสน มาทาแบบจาลอง ระหวางการสะสมของฝนเพยงเลกนอย (๑ วน) และการสะสมของฝนทมากขนในระยะยาว (๓ เดอน) จากรปแบบทงสองพบวา การสะสมของฝนทมากกวา จะทาใหประสทธภาพการทางานของระบบตากวา โดยพบวาประสทธภาพของแผงโดซลาเซลลลดลง ๑๙.๔ % เมอเทยบกบการสะสมของฝนทนอย ทมประสทธภาพการทางานลดลงเพยง ๑๔.๘ % จากการจาลองยงพบวา เมอปลอยใหฝนสะสมตวนานขน จะทาใหฝนเหลานนลงมาปกคลมทดานลางของแผงโซลาเซลล ถาหากวาฝนเหลานนปกคลมเซลลใดเซลลหนงของแผงไดเตมทกจะมความเสยงทจะทาใหเกดความเสยหายในเซลลทถกปกคลมนนได

ในการทดลองระยะยาว เมอกาหนดใหความหนาแนนของฝน ไมเกน ๘.๕ มลลกรมตอลกบาศกเซนตเมตร จากการวเคราะหในระยะยาวพบวา ควรทาความสะอาดแผงโซลาเซลลทก ๔๘วน สาหรบมมเอยง ๐ องศา และ ๕๐ วน สาหรบมมเอยง ๓๐ องศา เพอใหประสทธภาพของระบบเฉลยประมาณ ๙๐ % เฉลยปละ ๘ ครง จากการวจยพบวาการลางแผงโซลาเซลลเฉลยท ๕๐ วน ตอหนงครง จะมความคมทนทางธรกจมากกวา

แผนภมท ๒.๑ แสดงประสทธภาพการทางานของแผงโซลาเซลล ตอจานวนการทาความสะอาดทตางกน โดยจาลองการวางแผงโซลาเซลล ทมม ๓๐ องศา

F. Mejia, J. Kleissl, J. L. Bosch๔๖ จ ากCenter for Renewable Resources and

Integration, Department of Mechanical and Aerospace Engineering, University of California, San Diego ไ ด ว จ ย เ ร อ ง “The effect of dust on solar photovoltaic systems” ผลการวจยพบวา ความสกปรก และฝนทสะสมในแผงเซลลแสงอาทตยเปนสาเหตหนงททาใหประสทธภาพของระบบโซลาเซลลลดลง ในการวจยไดทาการทดลองทระบบโซลาเซลลทใชในเชง

๔๖ F. Mejia, J. Kleissl, J. L. Bosch, The effect of dust on solar photovoltaic systems,

(Department of Mechanical and Aerospace Engineering, University of California, 2013).

๕๐

พาณชยขนาดใหญ (๘๖.๔ kWdc) ทาการทดลองในชวงฤดรอน ในชวงป พ. ศ. ๒๕๕๓ โดยในพนทขางเคยงมผลตกในรศมหางประมาณ ๓.๔ กโลเมตร ซงตรวจสอบไดจากระบบดาวเทยม โดยผลการทดลองพบวา ผลกระทบจากฝนทาใหประสทธภาพของระบบลดลง ๐.๒๑ เปอรเซนตตอวน และพบวาระสทธภาพรวมของระบบลดลงจาก ๗.๒ เปอรเซนต เปน ๕.๖ เปอรเซนต ในระยะเวลา ๑๐๘ วน ในชวงฤดรอน และหลงจากทมฝนตก ทาใหประสทธภาพของระบบกลบคนสระดบ ๗.๑ เปอรเซนตในทสดโดยไมตองลางทาความสะอาดเอง นนกคอฝนทตกลงมาในฤดฝนชวยชะลางฝนละออง และคราบสกปรกทแผงโซลาเซลล ทาใหประสทธภาพการทางานของระบบโซลาเซลลทลดลงจากการสะสมของฝนละออง กลบมาสประสทธภาพทไกลเคยงสงทสดของระบบได

ผศ.สรางคนา ณ นคร๔๗ จากสาขาการสอสารการตลาด คณะนเทศศาสตร มหาวทยาลย

ธรกจบณฑตย ทไดทาการวจยเรอง “การสอสารเพอการเชอมรอยจตสานกสาธารณะขององคกรภาคธรกจ กบภาคประชาชน” ผลการวจยพบวา กลมองคกรภาคธรกจมความเขาใจวา “จตสานกสาธารณะ” เปนเรองทมนยยะเดยวกบ “ความรบผดชอบตอสงคม” เปนหนาททองคกรธรกจพงกระทาในฐานะทเปนสถาบนทางสงคม และเปนการใหเพอสงคม สวนภาคประชาชนเขาใจวา “จตสานกสาธารณะ” คอการรวาเปนสวนหนงของสงคมทตองมสวนรวมกนในการทาประโยชน หรอชวยเหลอสงคมโดยไมหวงผลตอบแทนดวยการเสยสละผลประโยชนสวนตว เชน การบรจาคเงน/เลอด หรอการเปนอาสาสมคร โดยรปแบบการสอสารทงภายใน และภายนอกทองคกร และภาคธรกจใชเพอเชอมรอยจตสานกสาธารณะกบภาคประชาชน จะมงเนนการมรสวนรวมของผทมสวนไดสวนเสย ทเปนทงการสอสารทางเดยว/สองทาง แนวตง/แนวนอน จากบนลงลาง/จากลางขนบน เปนทางการ/ไมเปนทางการ ใชภาษาพดและลายลกษณอกษร ผานชองทางการสอสารทหลากหลาย โดยเฉพาะสอบคคล และกจกรรม สวนปจจยสนบสนนทเปนอปสรรคตอการสอสารมทงปจจยทเปนภายและภายนอกองคกร

ซงผลการวจยสวนหนงพบวา ปญหาการขาดความรวมมอของพนกงาน เพราะพนกงานบางคนยงเขาใจวา ความรบผดชอบตอ ชมชน/สงคม เปนหนาทของหนวยงานใดหนวยงานหนงทไดรบมอบหมาย การลงไปทากจกรรมเพอสงคม โดยเฉพาะโครงการ/กจกรรมพฒนาชมชน/สงคม เปนการเพมภาระจากงานประจา ทาใหไมสมครใจในการรวมกจกรรม ในขณะทบางสวนแมจะเปนวาการทาสงเหลานเปนเรองด แตตนเองกยงไมมความพรอม อยางไรกตามถามโอกาสกยนดจะเขารวม

สรป การทบทวนงานวจยพบวา โครงการตดตงระบบไฟฟาพลงงานแสงอาทตยนน เปนโครงการทเปนประโยชนอยางมากอใหเกดการพฒนาและคณภาพชวตทดขนของคนในพนท อกทงยงเปนการสรางขวญ และกาลงใจใหกบบคลากรในพนทใหไดมไฟฟาใชทาใหเกดความสะดวกสบายมากขน แตระบบโซลาเซลลในหลายโครงการ ตางกยงพบกบปญหา และอปสรรคในดานตาง ๆ มากมาย

๔๗ สรางคนา ณ นคร, “การสอสารเพอการเชอมรอยจตสานกสาธารณะขององคกรภาคธรกจ กบภาค

ประชาชน”, สานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต , (โครงการวจยชด”การสอสารจตสานกสาธารณะ” มหาวทยาลยธรกจบณฑตย, ๒๕๕๐ - ๒๕๕๕), หนา i.

๕๑

ทจะทาใหระบบไมสามารถทจะทางานไดอยางเตมประสทธภาพ ไมวาจะเปนเรองของสภาพภมอากาศ สภาพแวดลอม คณภาพของอปกรณในการตดตง ความรความเขาใจในการใชงาน และการดแลรกษาระบบโซลาเซลล และการขาดความรวมมอรวมใจกนของบคลากร ประชาชนและหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของ อกทงงานวจยเกยวกบระบบโซลาเซลลสวนใหญเปนงานวจยทเนนไปทางดานการพฒนาการเพมประสทธภาพของระบบและอปกรณ หรอการประเมนทางดานเศรษฐศาสตร แตการวจยเกยวกบปญหาและอปสรรคในการบารงรกษาระบบโซลาเซลลนนยงไมไดรบความสนใจเทาทควร

ดงนนเพอใหการพฒนาดานพลงงานระบบโซลาเซลลในพนททรกนดารประสบความสาเรจทแทจรง อนจะเปนการพฒนาชวตความเปนอยของชาวบานและชวยลดความเหลอมลาในดานตาง ๆ อยางยงยน จงตองทาใหระบบโซลาเซลลทมอยแลวนนสามารถใชงานไดอยางเตมประสทธภาพ และมอายการใชงานยาวนาน เพอใหการลงทนดานพลงงานระบบโซลาเซลลในพนทเกดความคมคามากทสด ทงทางดาน เศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม งานวจยนจงสนใจทจะศกษาปญหา และอปสรรคในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล เพอทจะใหเปนองคความรในการปรบปรงการทางานในการบารงรกษาระบบโซลาเซลลใหมประสทธภาพ และเพอใหระบบมอายการใชงานทเหมาะสมตอไป

๒.๗ กรอบแนวคดงานวจย

แผนภมท ๒.๒ แสดงกรอบแนวคดในงานวจย

- ความรเกยวกบระบบโซลาเซลล - สภาพแวดลอม - การมสวนรวมในการดแลรกษา

ระบบโซลาเซลล

ปญหา และอปสรรคในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล

แนวทางในการแกปญหา และอปสรรค ในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล

บทท ๓

วธดาเนนการวจย

๓.๑ รปแบบการวจย

การวจยนเปนการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) เ พอศกษาถงปญหา อปสรรค และแนวทางในการบารงรกษาระบบโซลาเซลลของโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค

๓.๒ กาหนดประชากร และกลมผใหขอมลสาคญ ประชากรคอ ครตารวจตระเวนชายแดน บคลากร และนกเรยนในโรงเรยนตารวจตระเวน

ชายแดนบานปลอคค และกลมผใหขอมลสาคญเปนการเลอกแบบเจาะจงกลมทนาสนใจ และการเลอกแบบเฉพาะหนาขณะอยในเหตการณ ซงอยในพนทโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค ณ วนเกบขอมลซงมจานวน ๓๓ คน โดยแบงเปน ๔ กลม คอ

กลมท ๑ ผเชยวชาญดานโซลาเซลล ๒ คน กลมท ๒ ครโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค ๕ คน กลมท ๓ ครอตราจาง และบคลากรประจาโรงเรยน ๖ คน กลมท ๔ นกเรยนทไดรบการอบรมเกยวกบระบบโซลาเซลล ๒๐ คน

๓.๓ เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการเกบขอมลเปนแบบสมภาษณเชงโครงสรางปลายเปดของปญหา

อปสรรค และแนวทางในการบารงรกษาระบบโซลาเซลลของโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค โดยโครงสรางของแบบสมภาษณสรางจากนยามทสงเคราะหมาจาก เอกสารขอมล วรรณกรรมทเกยวของ ในเรองของความรในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล กระบวนการในการมสวนรวม และแนวคดแนวคดแผนผงกางปลา (4M 1E) ในการชวยหาถงสาเหตของปญหา และอปสรรคตาง ๆ ในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล โดยแบบสมภาษณจะเปนปลายเปดเพอใหไดขอมลอน ๆ ทเกยวของ เชน ขอคดขอเหน เสนอแนะ (ดรายละเอยดในภาคผนวก ก)

การหาคณภาพของเครองมอ ความเทยงตรงเชงโครงสราง และความเทยงตรงเชงเนอหา แบบสมภาษณจะไดรบการ

ตรวจความเทยงตรงเชงโครงสรางและความเทยงตรงเชงเนอหา จากผเชยวชาญ ๗ ทาน ซงเปนผเชยวชาญทางดานสงคมศาสตร ๓ ทาน ผเชยวชาญทางในพนท ๒ ทาน ผเชยวชาญทางเกยวกบ

๕๓

ระบบโซลาเซลล ๑ ทาน ผเชยวชาญทางดานจตวทยา ๑ ทาน ซงแบบสมภาษณจะถกปรบจนไดคาวา “ผาน” จากผเชยวชาญทกคนจงนาไปใชได (ดรายละเอยดในภาคผนวก ข)

๓.๔ วธการเกบรวบรวมขอมล มขนตอนดงตอไปน

๑. วจยเอกสาร (Documentary Research) เพอรวบรวมขอมลแนวคด และผลงานการศกษาทเกยวของมาวเคราะหใชในการสรางเครองมอ กาหนดทศทางกรอบการศกษา โดยเฉพาะปญหาตาง ๆ ททาใหระบบโซลาเซลลไมสามารถทางานไดอยางมประสทธภาพวามสาเหตเกดจากอะไรไดบาง รวมถงแนวคดเกยวกบการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน

๒. สรางแบบสมภาษณเชงโครงสรางปลายเปดเพอใหไดขอมลอน ๆ ทเกยวของแลวนาไปหาคณภาพเครองมอจนไดมาตรฐาน หลงจากนนจงนาไปใชในการเกบขอมล

๓. ทาการลงพนทเกบขอมลกบกลมตวอยางทง ๔ กลม แลวนาขอมลทไดกลบมาวเคราะห

๔. นาผลทวเคราะหมาสรป อภปลายผลและจดทาเปนรายงานเพอนาเสนอตอสาธารณะ เพอใชเปนขอมลในการปฏบตงาน และขอมลเชงวชาการตอไป

๓.๕ การวเคราะหขอมล

ทาการรวบรวมขอมลทไดมาจากการลงพนทเกบขอมลโดยการสมภาษณ แลวนาขอมลเหลานนมา แยกแยะ เรยบเรยง และจดหมวดหม จากนนนาขอมลทไดมาทาการวเคราะหเชงเนอหา (Content Analysis) การสงเคราะหเนอหา (Synthesis) พรรณนาแยกแยะลดสวนของขอมล (Data Reduction) ตความขอมลจดหมวดหม เพอหาความเหมอน ความแตกตาง ความเชอมโยง และความเหนทสอดคลองกนเกยวกบ ปญหา อปสรรค และแนวทางในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล จากนนนาขอมลมาวเคราะหตามวตถประสงค แลวนาเสนอขอมลเปนความเรยง

บทท ๔

ผลการวเคราะหขอมล

การนาเสนอผลการวเคราะหขอมล ตามความมงหมายของการวจยมการนาเสนอดงน

๔.๑ ผลของขอมลทวไป ๔.๑.๑ คณลกษณะของผใหขอมลสาคญ กลมผใหขอมลสาคญเปนการเลอกแบบเจาะจงกลมทนาสนใจ และการเลอกแบบเฉพาะ

หนาขณะอยในเหตการณ ซงอยในพนทโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค ณ วนเกบขอมลซงมจานวน ๓๓ คน โดยแบงเปน ๔ กลม คอ

กลมท ๑ ผเชยวชาญดานโซลาเซลล ๒ คน กลมท ๒ ครโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค ๕ คน กลมท ๓ ครอตราจาง และบคลากรประจาโรงเรยน ๖ คน กลมท ๔ นกเรยนทไดรบการอบรมเกยวกบระบบโซลาเซลล ๒๐ คน

๔.๑.๒ ขอมลทวไปของโรงเรยน และลกษณะพนท และสภาพอากาศ โรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค ตาบลปลอค อาเภอทองผาภม จงหวด

กาญจนบร เปนโรงเรยนทอยในถนทรกนดาร ปจจบนมนกเรยนจานวน ๒๗๑ คน เปนนกเรยนชาย จานวน ๑๓๔ คน และเปนนกเรยนหญง จานวน ๑๓๗ คน มครตารวจตระเวนชายแดนจานวน ๖ นาย ครอตราจางจาก อบต. ครอตราจางจาก อบจ. และลกจางชวคราว จานวน ๕ คน และเจาหนาทประจาโครงการสขศาลาพระราชทานฯ ของสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร อกจานวน ๑ คน

ทตงของโรงเรยนตงอยในพนทหมบานของชาวกะเหรยงมประชากรประมาณ ๓๐๐ ครวเรอน ชาวกะเหรยงทหมบานสวนใหญนบถอศาสนาครสตมากกวารอยละ ๙๐ โดยสวนใหญปลกบานอยเปนกลมในพนท และชาวบานบางสวนปลกบานกระจายอยตามเกาะแกงตาง ๆ ในบรเวณเขอนวชราลงกรณ อาชพของประชากรสวนใหญไดแกการทาไรปลกมนสาปะหลง การเดนทางจากตวอาเภอทองผาภม ไปสบานปลอคคทาไดสองทางคอทางเรอ ทขนจากบานทาแพ อาเภอทองผาภม โดยมเรอโดยสารเขาออกหมบานทกวนวนละหนงเทยว โดยขาเขาหมบานเรอจะออกจากบานทาแพชวงเวลาประมาณ ๑๐.๓๐ น. - ๑๒.๐๐ น. ขนอยกบสภาพดนฟาอากาศและความพรอมของคนขบเรอโดยสาร และขาออกจากหมบานปลอคคเรอจะออกเวลาประมาณ ๐๖.๓๐ น. ซงมเทยวเดยวตอวน โดยคาโดยสารตอคนตอเทยวประมาณ ๙๐บาท และใชเวลาเดนทางประมาณ ๔๕ นาท หรอถาจะเหมาเรอเลกเขาหมบานกจะมเรอบรการททาแพโดยอตราคาเชาเหมาเรออยทประมาณ ๑,๐๐๐-

๕๕

๒,๐๐๐ บาท ขนอยกบขนาดของเรอและจานวนผโดยสาร จะเหนไดวาการเดนทางในการเขาออกหมบานกบแผนดนใหญไมมความสะดวกมากนกซงเปนอปสรรคอยางหนงในการหาซออปกรณ และอะไหลในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล

โรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค ไมมสายสงไฟฟาจากการไฟฟาสวนภมภาคเขาถง พลงงานไฟฟาทสาคญในพนททงทโรงเรยน และชาวบานในพนทจะใชพลงงานไฟฟาจากระบบโซลาเซลลเปนหลก และเครองปนไฟฟาในบางกรณ จากการสารวจพบวาชาวบานในหมบานเคยไดรบแจก ระบบโซลาเซลลจากรฐบาลในโครงการเรงรดขยายบรการไฟฟาโดยระบบผลตกระแสไฟฟาดวยพลงงานแสงอาทตย (Solar Home System Project) ใหหมบานทอยตามภเขาสงและเกาะตาง ๆ ในสมยนายกทกษณ เมอประมาณป พ.ศ. ๒๕๔๗๑ โดยพบวาบางครวเรอนยงสามารถใชแผงโซลาเซลลเดมมาตอพวงกบระบบโซลาเซลลทตดตงใหมเพอใชงานไดอย แตตวชารจเจอรกบแบตเตอรเดมพงไปนานแลว และสวนใหญระบบเสยหายไปตงแตตดตงไปไดประมาณ ๕ ป๒ สมยนนระบบทไดรบแจกจะใชไฟแสงสวางไดประมาณ ๒ ดวง และดทวไดประมาณ ๓-๔ ชวโมงขนอยกบสภาพอากาศดวย โครงการนนทาใหชาวบานมความเปนอยดขน สะดวกสบายขน และกรบรขาวสารไดจากการดทวดวยเปนโครงการทด แตเวลาระบบพงหรอแบตเตอรเสอมกตองชวยตวเอง เพราะไมมหนวยงานรฐมาชวยดแล

นอกจากนความสาคญของพลงงานไฟฟาระบบโซลาเซลลในพนทหางไกลอยางเชน พนทหมบานปลอคค ยงมประโยชนอกหลายประการ ทงในดานของการศกษาททาใหเดกนกเรยน และคณครในโรงเรยนสามารถใชสอการสอนททนสมย และคอมพวเตอรมาสอนนกเรยน เปนการเปดโลกแหงการเรยนรและชวยเสรมสรางจตนาการทสาคญใหแกเดกในวยเรยนและยงชวยใหเดกนกเรยนมแสงสวางไวในการทบทวนตาราหรอทาการบานไดในเวลากลางคนอกดวย ทงนระบบโซลาเซลลยงมสวนชวยในดานของสาธารณสขอกดวย มการใชไฟฟาพลงงานแสงอาทตยในโครงการสขศาลาพระราชทานฯ ของสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เพอใหแสงสวางในอาคาร และเปนแหลงพลงงานใหกบเครองมอทางการแพทย และเปนแหลงพลงงานใหแกระบบสอสารทางไกลผานดาวเทยมในการปรกษาหมออาสาผานระบบดาวเทยม เพอเปนการยกระดบคณภาพชวตของชาวบานใหมสขภาพดขนไมตองเดนทางไปหาหมอถงในเมองเพราะการเดนทางลาบาก อกทงยงเปนการยกระดบชวตใหแกชาวบานโดยรวมใหไดมแสงสวางในตอนกลางคนและสามารถดทวเพอใหทนขาวสารบานเมอง เพมโอกาสในการรบรขอมลขาวสารถอเปนการลดความเหลอมลาอกประการหนงดวยเชนกน ดงนน พลงงานไฟฟาทไดจากระบบโซลาเซลลจงจดเปนการพฒนาดานโครงสรางพนฐานทสาคญในพนทหมบานปลอคค เพอใหชาวบานทกคนมชวตความเปนอยทดขน และหากการศกษาวจยนจะสามารถชวยใหชาวบาน และโรงเรยนสามารถบารงรกษาระบบโซลาเซลลดวยตนเองได กจะชวยใหการพฒนานเกดความยงยนมากขน

๑ สานกขาวประชาธรรม, ( 24 กรกฎาคม 2549), “แนะรฐแจงการดแลโซลาเซลลแกชาวบานเหต

อปกรณเสอมเรว ชาวบานหนกลบใชตะเกยง”, ผจดการออนไลน , [ออนไลน], ๗ยอหนา , แหลงทมา : http://www.manager.co.th/Politics/ViewNews.aspx?NewsID=9490000094592 [24 กรกฎาคม 2549].

๒ สมภาษณ ครตารวจตระเวนชายแดนหญง อายประมาณ ๒๕ ถง ๓๕ ปท, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐.

๕๖

จากการสารวจพบวา โรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค มระบบโซลาเซลลทไดรบการสนบสนน และการบรจาค จากหนวยงานทงทางราชการ และหนวยงานภาคเอกชนจานวนหลายครง โดยระบบโซลาเซลลทเกาทสดทไดรบการตดตงมอายการใชงานมากกวา ๑๐ ป ตงแตโรงเรยนเพงกอตง และในปจจบนมระบบโซลาเซลลในโรงเรยน มากถง ๗ จด คอ รวมกาลงการผลตไฟฟาเทากบ ๒๗ kw

๑ ระบบโซลาเซลล ขนาด ๕ kw จายไฟใหบานพกคร และนกเรยนบานไกลหญง ๒ ระบบโซลาเซลล ขนาด ๑๐ kw เปนระบบหลก ใชสาหรบอาคารเรยน และหองสมด ๓ ระบบโซลาเซลล ขนาด ๒ kw เปนระบบทใชสาหรบอาคารสขศาลาพระราชทาน ฯ ๔ ระบบโซลาเซลล ขนาด ๒ kw ใชในอาคารเรยนอนบาล ๕ ระบบโซลาเซลล ขนาด ๕ kw สาหรบหองเรยนคอมพวเตอร และสาหรบระบบสอสาร ๖ ระบบโซลาเซลล ขนาด ๓ kw สาหรบระบบการเรยนการสอนในหองเรยน ๗ ระบบโซลาเซลลสาหรบตแชอาหาร เปนไฟฟากระแสตรง ใชในโรงอาหาร

๔.๑.๓ ขอมลดานสภาพอากาศ ดานสภาพอากาศ ในพนทโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค มสภาพอากาศท

แตกตางกนมากในแตละฤดกาล โดยปกตแลวทโรงเรยนจะมลมพดแรงตลอดทงป เนองจากตวโรงเรยนตงอยบรเวณทเปนเนนและเปนชวงของชองเขา ทาใหบรเวณโรงเรยนมลมพดผานตลอดทงปสงผลใหโรงเรยนมฝนเกาะเยอะมาก

โดยในฤดรอนม จะอากาศทรอนมากในตอนกลางวน และจะเยนในชวงกลางคนทาใหระบบโซลาเซลลในชวงฤดรอนนสามารถผลตไฟฟาไดมประสทธภาพคอนขางด เพราะแสงแดดเปนหนงในปจจยสาคญทเกยวกบประสทธภาพในการผลตไฟฟาของระบบโซลาเซลล แตความรอนทสงมากในชวงฤดรอนกเปนปจจยดานลบทสงผลตอประสทธภาพของระบบโซลาเซลลดวยเชนกน โดยพบจากการศกษาพบวาระบบจะประสทธภาพเตมททอณหภมทแผงโซลาเซลลเทากบ ๒๕ องศาเซลเซยส และประสทธภาพจะลดลงรอยละ ๐.๕ ทกอณหภมทเพมขน ๑ องศาเซลเซยส๓ อกทงยงมปญหาในเรองของฝนละอองทมมากในพนท ทาใหการทาความสะอาดแผงโซลาเซลลในฤดรอนเปนเรองทละเลยไมได

สาหรบในฤดหนาวกหนาวมากเชนกน โดยในตอนกลางคนจะมนาคางแรงซงนาคางเหลานจะเกาะอยทแผงโซลาเซลล ถาหากแผงโซลาเซลลมฝนเกาะอยเดมแลว เมอถกนาคางเพมกจะทาใหเกดเปนคราบเหนยว ๆ คลายโคลนเกาะอยทผวของแผงโซลาเซลล โดยคราบสกปรกเหลานสงผลกระทบเกยวกบประสทธภาพของระบบโดยตรง อกทงหากปลอยใหคราบเหลานสะสมอยเปนเวลานานกอาจจะทาใหเกดความเสยหายแกเซลลแสงอาทตยในบรเวณทเปนคราบนนได สงผลใหการทาความสะอาดแผงโซลาเซลลในฤดหนาวกเปนเรองทละเลยไมไดเชนกน

สาหรบในฤดฝนมฝนตกบอย และมเมฆมาก ในบางครงฝนตกตดตอกนเปนระยะเวลานานสามวนตด สงผลใหระบบโซลาเซลลไมสามารถกบพลงงานไดเลย ทาใหการใชงานในระบบ

๓ ยโกมล องกรรตน, โซลารเซลลทางานอยางไร, (สถาบนเทคโนโลยนวเคลยรแหงชาต (องคการมหาชน), พฤศจกายน ๒๕๕๕), หนา ๓๘.

๕๗

โซลาเซลลในชวงฤดฝนน ตองมการประชมวางแผนการใชงานรวมกนของครใหญและบคลากร เพอใหสามารถใชพลงงานกบระบบสองสวางในตอนกลางคนไดเพยงพอ๔ โดยหามใชอปกรณไฟฟาบางประเภทออกไปกอน ตางกบชวงฤดรอน และฤดหนาวทสามารถใชไฟฟาไดอยางอสระ สงทควรระวงอกอยางในการใชระบบโซลาเซลลในชวงฤดฝนนกคอตองระวงไมเปดระบบโซลาเซลล ในตอนทฝนตกและฟารองเพอปองกนฟาผา โดยพบวาระบบอนเวอเตอรของโรงเรยนเสยไปแลวสองครงจากการโดนฟาผาในขณะทใชงาน แตในระบบโซลาเซลลระบบใหมทเพงตดตงใหสามารถใชตอนทฝนตกฟารองไดเลย เพราะวาอปกรณในระบบใหมนมระบบปองกนฟาผาดวย โดยในการทาความสะอาดในฤดฝนนพบวาไมมความจาเปนมากนก เนองจากฝนจะชวยชาระลางคราบสกปรกทแผงโซลาเซลลใหเองโดยทไมตองไปดแลมากนก

๔.๒ ผลการวจย

ในการสมภาษณเรอง เรอง “ปญหา และอปสรรคในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล ของโรงเรยนในเขตทรกนดาร : โรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค ตาบลปลอค อาเภอ ทองผาภม จงหวดกาญจนบร” มประเดนทสมภาษณแบงออกเปน ๔ ตอน โดยมจดมงหมายเพอนามาประกอบในการวเคราะหประเดนตาง ๆ ตามวตถประสงคการวจย จากการลงพนทเกบขอมลสามารถสรปประเดนทสมภาษณไดดงน

๔.๒.๑ หลกการบารงรกษาระบบโซลาเซลล ๔.๒.๑.๑ ผลการสมภาษณหลกการบารงรกษาแผงพลงงานแสงอาทตย (Solar Panels) “ตวเซลลแสงอาทตยนไมตองการการดแลมากมาย สวนมากกแคการทาความสะอาด เชน

การเชดคราบสกปรกหรอไมกดพวกขนก อยางทมนจะเปนยาง ๆ นะครบ เวลาวธเชดกจะใชเปนฟองนา แตไมตองใชนายาใด ๆ ทงสนนะครบ กแคใชนาเปลาแลวกเอานาลบทแผงโซลาเซลลไดเลยจากนนกจะเปนพวกการตรวจเชคสภาพของแผงครบวาสภาพสมบรณไหม เชน มรอยดางหรอรอยแตก รอยฝา รอยมนทผว หรอวามนารวเขาไปในแผงหรอไม สมมตวามรอยแตกรวมรอยรวนะครบ เรากจะมาตรวจเชคเกยวกบการทางานของแผง วากาลงการผลตลดลงไหม ลดลงเยอะไหม ถาลดลงเยอะเราอาจจะตองมการซอมบารงหรอเปลยนแผงไปเลยนะครบ เพราะวาแผงพวกนจะซอมไมได แตถาตองซอมกตองเปลยนยกแผงเลยครบ อนนเปนการดแลแผงเพราะวาแผงโซลาเซลลนจะไมมขนตอนมากมายนะครบ แคดแลหมนเชคทาความสะอาดเดอนละ ๒ ครงนะครบ คอทาใหดทสดกอน ขนกกเปนอกอยางททาใหกาลงการผลตมระดบถดถอยลงนะครบ อยางชดเจนดวย สวนการทาความสะอาดแผงโซลาเซลลกอยากใหเปนชวงเชามดกอนทแสงอาทตยจะขนนะครบจะดทสดครบ คอวาจะมประสทธภาพเตมทเลย คอถาลางแผงตอนกลางคนเนยบางทเราไมรวาตอนเชามนจะเกดความผดพลาดอะไรบาง อยางเชนแสงเวลาทเราทางานบางทเราอาจจะดแลไมทวถง เพราะวามดแลว มาตอนเชาเนยลางเสรจแลวแผงจะมคณภาพมประสทธภาพกจะรบแสงไดเตมทเลย”๕

๔ สมภาษณ ครตารวจตระเวนชายแดนหญง อายประมาณ ๒๕ ถง ๓๕ ปท, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๕ สมภาษณ นายวระศกด บตรพม ,เจาหนาทประจาสานกงานคณะกรรมการกากบกจการพลงงาน

ประจาเขต ๙ ,๒๒ ธนวาคม ๒๕๖๐.

๕๘

“การบารงแผง นอกจากลางทาความสะอาดเดอนละครง นอกนนกทาอะไรไมไดมาก ถาเราตรวจสอบแลวพบวาแผงชารดเสยหาย เรากซอมบารงเองไมได ทาอะไรไมได แผงทแตกกมอยแตเรากทาอะไรเองไมได กตองปลอยเอาไวแบบนน”๖

“วธการลางแผงโซลาเซลล กใชแคใชสายยางฉดนา แลวกเอาฟองนามาลางทาความสะอาด”๗

“การทาความสะอาดแผงโซลาเซลลกไมมอะไรมาก ใชนาลางเหมอนถกระจกเลย แลวเชดใหสะอาด สกเดอนละครงแคนกพอแลว”๘

“ถาตรวจดแลวพบวาแผงไหนทมรอยขดขวนลก หรอมรอยแตก แผงนนกเสยไปเลย แผงนนจายไฟไมไดแลว”๙

“จะมเจาหนาททเขามาตดตงระบบโซลาเซลลมาตรวจสอบระบบใหปละครง แตไมรวาเขาตรวจสอบอะไรบาง ทาอะไรบาง”๑๐

“การทาความสะอาดแผงโซลาเซลลควรทาทกสปดาหนะครบ แลวกควรตองจดเวรหมนสารวจความสะอาดดวย พวกการตรวจสอบโครงเหลกรบแผงนนไมไดสนใจกนเลยครบ แขงแรงแบบนนไมพงหรอก อกอยางเขา (ผมาตดตง) ทามาดดวยถาจะพงกแผงพงกอน”๑๑

สรป บคลากรในโรงเรยนสวนใหญมความรในการบารงรกษาแผงพลงงานแสงอาทตยอยในระดบทด และเหนวาการบารงรกษาแผงโซลาเซลลนนเปนเรองทสาคญ เพราะแผงโซลาเซลลเปนสวนทมหนาทในการรบแสงแดด เปนหนาทรบพลงงานแสงอาทตยแลวแปลงเปนพลงงานไฟฟาเพอบรรจลงแบตเตอร สวนใหญรวาตองทาการตรวจสอบแผงโซลาเซลลอยางไรบาง เชน ตรวจรอยราว รอยแตก รอบฝา และรอยดางตาง ๆ ดวยสายตา และรถงวธการลางทาความสะอาดแผงโซลาเซลลวาวธทดทสดคอการใชนาลาง จากนาทาความสะอาดดวยฟองนา แลวเชดดวยผา โดยในการลางทาความสะอาดตองระวงไมใหเกดรอยถลอกทแผงโซลาเซลล และควรมการตรวจสอบและการลางทาความสะอาดเดอนละครง หรอสองครงเพอใหแผงโซลาเซลลสามารถรบแสงแดดไดเตมท อนจะสงผลถงประสทธภาพในการผลตกระแสไฟฟาทดขน และผตอบแบบสมภาษณสวนใหญไมไดใหความสาคญกบการตรวจสอบโครงเหลก นอต และสกรตาง ๆ เพราะเหนวาไมมความจาเปนสวนใหญไมไดใหความสาคญ โดยเหนวาไมมความจาเปน เพราะมนใจในคณภาพของการตดตงระบบของผทมาตดตง และมาตรฐานของอปกรณทนามาใชวามความมนคงและแขงแรงดอยแลว และทผานมากไมเคยมปญหาเรองพวกนมากอน

๖ สมภาษณ ครตารวจตระเวนชายแดนชาย อายประมาณ ๔๕ ถง ๕๕ ป, ๑๙ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๗ สมภาษณ ครตารวจตระเวนชายแดนชาย อายประมาณ ๔๕ ถง ๕๕ ป, ๗ มกราคม ๒๕๖๑. ๘ สมภาษณ ผรบผดชอบในการตดตงระบบโซลาเซลล ,เลขาธการมลนธนอมเกลาพฒนา ,๑๒ ธนวาคม

๒๕๖๐. ๙ สมภาษณ ครตารวจตระเวนชายแดนหญง อายประมาณ ๓๐ ถง ๔๐ ป ท, ๑๙ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๑๐ สมภาษณ บคลากรหญง อายประมาณ ๒๕ ถง ๓๕ ปท, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๑๑ สมภาษณ ผรบผดชอบในการตดตงระบบโซลาเซลล ,เลขาธการมลนธนอมเกลาพฒนา ,๑๒

ธนวาคม ๒๕๖๐.

๕๙

หลกการบารงรกษา แผงโซลาเซลล

การตรวจสอบ วธการ - ตรวจสอบรอยราว รอยแตก รอยฝา - ตรวจสอบดวยสายตา - การทาความสะอาดคราบสกปรก - ใชนาเปลาลาง และเอาผาเชดใหแหง - เดอนละครง หรอ สองเดอนครง

ตารางท ๔.๑ สรปหลกการบารงรกษา แผงโซลาเซลล

๔.๒.๑.๒ การบารงรกษาตวแปลงกระแสไฟฟา และตวควบคมการชารจ (Inverter and Control Charger)

“เปนอปกรณทมความสาคญมาก อยางตว charger จะเปนตวทเอาไฟจากแผงมาเขาทแบตเตอร สวนตว Inverter เปนตวทแปลงไฟกระแสตรงจากแบตเตอร เปนไฟฟากระแสสลบทใชเปนไฟปกต”๑๒

“รอยวามนเปนอปกรณทมความสาคญมากตวหนง ตวนมนเปนอปกรณทใชกระจายไฟฟาทอน ๆ ทรกเพราะวามนเคยชอต แลวมนกเสยทางานไมได พอมนเสยไฟฟาเลยดบ แลวกเลยไมมไฟฟาใชกน”๑๓

“กรวาหองเกบอปกรณพวกนอยทไหนนะคะ แตไมรวามนมไวทาอะไร รแตวาถาไมมตวนกคงใชไฟไมได”๑๔

“ทหองจายไฟฟา ตวนนเขาเรยกวาตวจายไฟใชไหมคะ ถาไมมตวน ระบบกทางานไมได เพราะไมมตวจายไฟ”๑๕

“เขาเรยกวา อนเวอเตอร ใชหรอเปลาครบ จาไดวามหนาทเอาไวจายไฟฟา หรอสงไฟฟาไปยงทตาง ๆ ครบ”๑๖

“กมการตรวจสอบตวเลขทหนาปดนะครบ วาตวเลขนนทแสดงผลปกตอยหรอไม แตกจาคาตวเลขตอนทเขาตดตงเสรจใหม ๆ ไมไดแลว ทเหลอกแคตองคอยดแลพวกฝนทเกาะทตอยาใหมนเยอะมาก เพราะถาฝนเยอะมากมนกระบายความรอนไดไมด”๑๗

“มนอยในหอง ถกลอกกญแจไว เรากไมไดเขาไปดเพราะมนไมใชหนาทเรา อนนเปนหนาทครผชาย”๑๘

๑๒ สมภาษณ ครตารวจตระเวนชายแดนชาย อายประมาณ ๓๕ ถง ๔๕ ป, ๑๙ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๑๓ สมภาษณ ครตารวจตระเวนชายแดนชาย อายประมาณ ๒๐ ถง ๒๕ ป, ๑๙ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๑๔ สมภาษณ บคลากรหญง อายประมาณ ๒๕ ถง ๓๕ ปท, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๑๕ สมภาษณ บคลากรหญง อายประมาณ ๓๐ ถง ๔๐ ปท, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๑๖ สมภาษณ เดกนกเรยนชาย อายประมาณ ๑๑ ถง ๑๗ ป, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๑๗ สมภาษณ ครตารวจตระเวนชายแดนชาย อายประมาณ ๓๕ ถง ๔๕ ป, ๑๙ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๑๘ สมภาษณ บคลากรหญง อายประมาณ ๓๕ ถง ๔๕ ปท, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐.

๖๐

“สวนใหญกแคชวงทฝนตกฟารอง ถงจะใหคนวงไปปดเบรกเกอรสกครงหนง กนฟาผาแลวเดยวเครองจะพง ครทกคนรอยวาตองปดเบรกเกอรตวไหน ตรงไหน ครกจะบอกเดกสอนเดกเอาไวดวย จะไดชวยครเปดปดเบรกเกอร เวลาฝนตกทแตละคนกดแลในเขตของตวเองไป ถอเปนความรบผดชอบ อยางครทสอนอนบาลกตองปดของทอาคารอนบาล ครทสอนประถมกตองปดของตวเอง ตางคนตางมพนทรบผดชอบของตวเอง ถามคนรคนเดยวแลวใหคนเดยวรบผดชอบวงเปดปดทงโรงเรยนไมไหวแน”๑๙

“การบารงรกษาพวกระบบไฟทอยในต จะเปนพวกอปกรณสวตชอะไรตาง ๆ ครบ การบารงรกษากจะไมมอะไรมาก กจะตรวจดวามฝนเยอะไหมมพวกแมลงหรอวาหนเขาไปทารงไหม ถามเยอะกจะเปนพวกผาแหงเชดทาความสะอาด แลวกหมนตรวจเชคสวตชวารอยตอเชอมกนแนนไหม ขวหลวมหรอไม แลวกมรอยดาจากอปกรณไหมหรอเปลา สมมตวาม เราไมใชผตดตงเรากไมตองทาอะไรเอง เรากเรยกผตดตงมาซอมบารงไดเลย อยาไปทาเองครบเพราะวาอปกรณพวกนน เราไมคอยทราบนะครบ”๒๐

สรป บคลากรสวนใหญรวาตวแปลงกระแสไฟฟา (Inverter) ของแตละระบบตดตงอยทไหนบาง และรวาเปนหนงในอปกรณของระบบทมความสาคญ เพราะอนเวอเตอรเคยเสยเพราะถกฟาผาทาใหไมสามารถใชไฟไดมาแลว (แตพบวาอนเวอเตอรรนใหม ๆ ทตดตงมากบระบบบในชวงสองปหลงมานมระบบปองกนฟาผาตดตงมาดวยทาใหสามารถใชงานไดแมวาฝนจะตกอยกตาม) แตสวนใหญไมรวาอนเวอเตอร และคอนโทลชารจเจอรมหนาทเอาไวทาอะไร และสวนใหญรแตเพยงวาตองดแลในเรองของความสะอาดพนฐานคอ ระวงพวกหนและแมลงมาทารงเพยงเทานน ไมรถงวธการตรวจสอบทหนาจอแสดงผลเพอตรวจสอบระบบวาสามารถทางานไดอยางมประสทธภาพหรอไม โดยอปกรณเหลานอยในหองควบคมซงประตถกลอกกญแจเอาไว ทาใหการตรวจสอบกตรวจพวกรงหน แมลง แลวกทาความสะอาดฝน กบตรวจดรอยไหมกบคราบสกปรก จะถกดาเนนการจากการสงงานของครผทมหนาทในการดแลระบบ และมกญแจหองควบคมเทานน การดแลรกษาระบบนกควรทาประมาณเดอนละครง โดยการดแลระบบอนเวอรเตอรกบคอนโทรนชารจเจอรน ควรจะมคมอการดแลเปนรปภาพใหสามารถเขาใจไดงายขน และควรมการตรวจสอบทหนาจอแสดงผล เพอตรวจดประสทธภาพของระบบโดยรวม เชนพลงงานทสามารถผลตไดในปจจบน เมอเทยบกบกาลงการผลตของระบบนน ๆ โดยเมอทราบถงประสทธภาพของระบบวาดมากนอยแคไหน สงเหลานจะชวยในการตดสนใจเกยวกบการบารงรกษาระบบไดอยางมประสทธภาพมากขน

๑๙ สมภาษณ ครตารวจตระเวนชายแดนหญง อายประมาณ ๒๕ ถง ๓๕ ปท, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๒๐ สมภาษณ นายวระศกด บตรพม ,เจาหนาทประจาสานกงานคณะกรรมการกากบกจการพลงงาน

ประจาเขต ๙ ,๒๒ ธนวาคม ๒๕๖๐.

๖๑

หลกการบารงรกษาตวแปลงกระแสไฟฟา และตวควบคมการชารจ

การตรวจสอบ วธการ - ตรวจสอบฝน รงหน รงแมลง - ทาความสะอาดโดยใชผาแหงเชด - ตรวจดรอยไหมรอยดาจากการชอตทขว - ตรวจดดวยสายตา ถาผดปกตใหแจงเจาหนาท - เดอนละครง

ตารางท ๔.๒ สรปหลกการบารงรกษาตวแปลงกระแสไฟฟา และตวควบคมการชารจ ๔.๒.๑.๓ การบารงรกษาระบบสายไฟ และจดเชอมสาย (Wiring and Connections) “ตรวจสอบพวกเทปพนสายไฟครบ วาสภาพยงดอยไหม ถาไมดกพนใหม ดวามหนแทะ

สายไฟหรอเปลา ถาหนแทะกพนสายใหม แตตองตดไฟกอน ไฟรวตองตดไฟกอนแลวคอยเอาเทปพนสายไฟพนสาย ทนหนเยอะครบ ตองคอยดเรอย ๆ”๒๑

“สายไฟกตองดเรอย ๆ ครบ ดทงโรงเรยน ไมใชแคจากแผงโซลาเซลลมาทแบตเตอร แตตองดทงโรงเรยน เพราะเดกเคยโดนไฟดด สายถลอก กตองพนสายใหม ตอนแรกกไมคดวาไฟฟาจากโซลาเซลลจะแรงขนาดทาใหไฟดดไดเหมอนกน ทนพอเคยเกดเรองขนมาแลวกตองหมนตรวจสอบใหด”๒๒

“การบารงรกษาระบบสายไฟนะครบสายไฟกไมมอะไรมากนะครบ กคอครบดเกยวกบรอยตอแผงตอแผงจะมขวตอกน ตออนกรมกนจะมสวทตอกนนะครบ สมมตวาถามขวหลวมกอาจเกดการสปากไฟไหมได แลวเราตองกไปดวาอปกรณทเราตดตงมมาตรฐานดวยหรอเปลา เชนสวตชทเสยบคอขวบวกตอขวบวก คอแผงจะเชอมตอมาสดทายกมาตออนเวอเตอรตวเดยวกน กคอหมนตรวจขว ตรวจสายไฟ สรปหลกทสาคญกคอเลอกใชอปกรณทไดมาตรฐานจะดทสด ดวามรอยราว รอยแตก หรอไม รอยเสอมสถาพบรเวนฉนวนหรอไม ประกายตอนสบสวตช สภาพของสายดน สายดนอยางทเคยตรวจมา การไฟฟาจะกาหนดมาเลย สายทจะเปนอลมเนยมทปกลงไปในดน อยางตามบานจะขนาดประมาณสก ๑๐ มลลเมตร ใหญๆเลย ปกลกลงไปสกเมตรกวา ๆ ”๒๓

สรป การบารงรกษาสายไฟในระบบโซลาเซลล จะมการตรวจสอบสายไฟวามสายถลอกหรอไม เพราะบางครงมพวกหนกดสาย กดฉนวน ถามกตองใชเทปพนสายไฟใหด แลวกตรวจพวกขวสายไฟตาง ๆ วาหลวม หลด หรอมรอยไหมรอยชอตหรอไม และตรวจดรอยตอระหวางแผงโซลาเซลล โดยใชการตรวจสอบดวยสายตา หรออาจเอามอขยบขวสายไฟเพอตรวจสอบความแนน เปนตน

๒๑ สมภาษณ บคลากรชาย อายประมาณ ๒๐ ถง ๒๕ ปท, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๒๒ สมภาษณ ครตารวจตระเวนชายแดนชาย อายประมาณ ๔๕ ถง ๕๕ ป, ๗ มกราคม ๒๕๖๑. ๒๓ สมภาษณ นายวระศกด บตรพม ,เจาหนาทประจาสานกงานคณะกรรมการกากบกจการพลงงาน

ประจาเขต ๙ ,๒๒ ธนวาคม ๒๕๖๐.

๖๒

หลกการบารงรกษาระบบสายไฟ และจดเชอมสาย

การตรวจสอบ วธการ - ตรวจดฉนวน เทปพนสาย ใหอยในสภาพทด - ตรวจสอบดวยสายตา - ตรวจดรอยไหม จากการชอตทขวสายไฟ - ตรวจดดวยสายตา ถาผดปกตใหแจงเจาหนาท - ตรวจความแนนของรอยตอ และขวสายไฟ - ตรวจสอบดวยสายตา และใชมอขยบเบา ๆ

ตารางท ๔.๓ สรปหลกการบารงรกษาระบบสายไฟ และจดเชอมสาย ๔.๒.๑.๔ การบารงรกษาแบตเตอร (Battery, The system with Battery Back-up) “การตรวจสอบแบตเตอร ของทอาคารสขศาลาฯ กประมาณ ๒ เดอนเขาไปดสกครง

เพราะระบบของทสขศาลาใชเปนแบตเตอรแบบแหง ไมตองเตมนากลน เสยกเปลยนเลย อยางดกแคเชดฝนปดฝน”๒๔

“การดแลแบตเตอรกใหตรวจดระดบนากลนอยาใหแหง เพราะนากลนสงผลตอประสทธภาพของการเกบไฟ แลวถานากลนแหงแลวยงมการใชงานตอไป แบตเตอรอาจจะระเบดไดนะครบ เคยมมาแลวครบ การตรวจสอบกใหดทขวแบตเตอรดวยวามการกดกรอนไหม แลวกคอยทาความสะอาดพวกฝนบาง การตรวจสอบกใหตรวจสอบเดอนละครง ขนอยกบประเภทแบตเตอรดวยครบ สวนการตรวจสอบระดบแรงดนทแบตเตอร ความจรงไมสาคญมากนะครบ ไมตองวดแรงดนประจา เราสามารถตรวจสอบระดบแรงดนของแบตเตอรไดทอนเวอเตอรอยแลวครบ ถาจะตองตรวจสอบแรงดน กตรวจสอบตอนทคดวาแบตเตอรลกนน เสยจรงหรอไมเทานนครบ”๒๕

“การตรวจดนากลนกใหดจากขดบอกระดบ มนมขดบอกระดบอย ถานากลนหมด หรอนอยกเตมใหพอด สวนการตรวจสอบกประมาณเดอนละครงคะ”๒๖

“การดแลรกษาแบตเตอร ผมกจะดนากลน มนจะมกานบอกระดบถานากลนแหง ตวกานนกจะลดลงมาถงระดบขดดานลาง แลวกตรวจสายไฟทตอเขาขวแบตเตอร แลวกขวแบตเตอรวามคราบขเกลอขนบางไหม ถามกเชดออกใหสะอาด สวนการวดแรงดนของแบตเตอร กมทาบางโดยการเอามเตอรไปวดแรงดนทแบตเตอรครบ การตรวจสอบแบตเตอรกเขาไปตรวจสอบแคประมาณเดอนละครงครบ”๒๗

“เราตรวจสอบแบตเตอรประมาณเดอนละครงครบ กโดยการสงเกตจากขวแบตเตอร ตรงหวจกมนจะมแทงพลาสตกบอกระดบของนากลนอย หรออกรนกดระดบนากลนตรงแถบดานขางไดเลยวานากลนหมดยง ถาเหลอนอยหรอหมดกเตม การตรวจพวกขวแบตเตอรกดวามการรวซมของ

๒๔ สมภาษณ บคลากรหญง อายประมาณ ๒๕ ถง ๓๕ ปท, ๑๙ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๒๕ สมภาษณ นายวระศกด บตรพม ,เจาหนาทประจาสานกงานคณะกรรมการกากบกจการพลงงาน

ประจาเขต ๙ ,๒๒ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๒๖ สมภาษณ ครตารวจตระเวนชายแดนหญง อายประมาณ ๒๕ ถง ๓๕ ปท, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๒๗ สมภาษณ ครตารวจตระเวนชายแดนชาย อายประมาณ ๒๐ ถง ๓๐ ป, ๑๙ ธนวาคม ๒๕๖๐.

๖๓

นากลนหรอเปลาครบ เราซอนากลนมาตนเอาไวเยอะครบ ถาแบตแหงเรากเตมไดเลย ถาไมมสารองเอาไวตองเขาไปหาซอนากลนในเมอง เสยเวลาแยเลยครบ สวนการวดระดบแรงดนทแบตเตอรเราไมไดวดครบ เพราะอยางทแผงแบตเตอรรน ๕ กโลวตร มจอแสดงผลทบอกระดบแรงดนแบตเตอรอยดวยครบ”๒๘

“เวลาดนากลนกวานากลนลดหรอไมลด กดจากดานขางตวแบตเตอรเลยคะ สกสองถงสามเดอน กเขาไปดครงหนง เวลาเขาไปด นอกจากดนากลนแลวกทาความสะอาดฝนดวย ไมใหมฝนแลวกคราบทตวแบตเตอร กบขวแบตเตอร”๒๙

“ตองตรวจสอบคอยเตมนากรดแบตเตอรตลอด สาหรบการตรวจเชคกใหดทเขมวดระดบนากรด แลวกตองตรวจดขวแบตเตอรเพราะบางครงกขนขเกลอตองคอยเชดทาความสะอาด โดยการนาเปลาลางออกหรอใชผาเชด สวนการวดระดบแรงดนทแบตเตอรกใหดทมอนเตอรตรงอนเวอเตอรไดเลย”๓๐

“การตรวจสอบแบตเตอร กประมาณ ๕ เดอน ถง ๖ เดอน สกครงครบ แลวแตวาคณครจะใหเขาไปทาความสะอาดตอนไหน แลวแตคาสงครครบ ถาตองดนากลนดวย เวลาดระดบนากลนกดดวยตาเลยครบ”๓๑

“การดแลรกษาระบบโซลาเซลลหลก ๆ กเปนการดแลแบตเตอรนแหละครบ ถานากลนไมหมด นากลนไมแหงกใชไดครบ”๓๒

สรป การบารงรกษาแบตเตอร ใหตรวจดระดบนากลนอยาใหแหง เพราะนากลนสงผลตอประสทธภาพของการเกบไฟ การตรวจดนากลนกใหดจากขดบอกระดบ มนมขดบอกระดบอย ถานากลนหมด หรอนอยกเตมใหพอด แลวกตรวจสายไฟทตอเขาขวแบตเตอร กบขวแบตเตอรวามคราบขเกลอขนบางไหม ถามกเชดออกใหสะอาด โดยการใชนาเปลาลางออกหรอใชผาเชด แลวดวามการรวซมของนากลนหรอไม สวนการวดระดบแรงดนทแบตเตอรกใหดทมอนเตอรตรงอนเวอเตอรไดเลย การตรวจสอบกใหตรวจสอบเดอนละครง ขนอยกบประเภทแบตเตอรดวยเพราะแบตเตอรแตละชนดกมความตองการในการดแลรกษาทตางกน

๒๘ สมภาษณ ครตารวจตระเวนชายแดนชาย อายประมาณ ๓๐ ถง ๔๐ ป, ๑๙ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๒๙ สมภาษณ บคลากรหญง อายประมาณ ๒๕ ถง ๓๕ ปท, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๓๐ สมภาษณ ผรบผดชอบในการตดตงระบบโซลาเซลล ,เลขาธการมลนธนอมเกลาพฒนา ,๑๒

ธนวาคม ๒๕๖๐. ๓๑ สมภาษณ เดกนกเรยนชาย อายประมาณ ๑๑ ถง ๑๗ ป, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๓๒ สมภาษณ ครตารวจตระเวนชายแดนชาย อายประมาณ ๔๕ ถง ๕๕ ป, ๗ มกราคม ๒๕๖๑.

๖๔

หลกการบารงรกษาแบตเตอร

การตรวจสอบ วธการ - ตรวจสอบนากลน - ดทขดบอกระดบ (ขนกบชนดของแบตเตอร) - ตรวจดคราบขเกลอทขวตอสาย และฝน - ใชผาแหงเชดทาความสะอาด - ดวาแบตเตอรบวม หรอมนากลนรวหรอไม - ตรวจสอบดวยสายตา ถาพบใหแจงเจาหนาท - เดอนละครง

ตารางท ๔.๔ สรปการบารงรกษาแบตเตอร

สรปหลกการบารงรกษาระบบโซลาเซลล ในสวนของการบารงรกษาแผงโซลาเซลล บคลากรสวนใหญมความรความเขาใจมากทสด ความรความเขาใจในการบารงรกษาแบตเตอร และระบบสายไฟของบคลากรมนอยตามลาดบ และความรความเขาใจเกยวกบอนเวอเตอร และคอนโทลชารจเจอรของบคลากรมนอยทสด ในการบารงรกษาระบบ บคลากรจะเนนทการดแลทาความสะอาดอปกรณใหสะอาด และการตรวจสอบระดบนากลนแบตเตอร ในสวนของการตรวจวดประสทธภาพของระบบโดยการตรวจทหนาจอแสดงผลทอนเวอเตอรจะเปนหนาทของเจาหนาทผมาตดตงระบบ ทจะเขามาตรวจสอบใหปละหนงครง

๔.๒.๒ ปญหา อปสรรค ในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล

ปญหา และอปสรรค ในการบารงรกษาระบบโซลาเซลลตามหวขอทไดกาหนดเอาไวตามแนวคดทฤษฎกางปลา ทแบงออก ๕ สวน หรอเรยกวา 4M 1E ทประกอบไปดวย Man คนงาน หรอพนกงาน หรอบคลากร ,Machine เครองจกรหรออปกรณอานวยความสะดวก , Maintenance tool เครองมอ วตถดบอะไหล และอปกรณอน ๆ ทใช ,Method วธการ หรอกระบวนการทางาน และ Environment สภาพอากาศ สถานท และฝนละออง ผลจากการสมภาษณผใหขอมล สามารถสรปขอมลไดดงตอไปน

๔.๒.๒.๑ ปญหาและอปสรรค ดานบคลากร (Man) “หนอยากใหมการอบรมเพมเตมเกยวกบการบารงรกษาโดยตรงเลยคะ หรอพวกระบบ

เบองตนเกยวกบโซลาเซลลกได โดยทผานมากไดรบการอบรมจากหนวยงานของการไฟฟาทมาตดตงระบบใหแตกลม ๆ ไปเยอะแลว สวนตาแหนงการตดตงแผงหนวาอยบนหลงคากดนะคะ สามารถรบแสงแดดไดเยอะด”๓๓

“เคยไดรบการอบรมเกยวกบระบบโซลาเซลลมาแลวจากทมชางทมาตดตง แตกยงงงอย ถามโอกาสไดรบการอบรมเพมเตมกนาจะด สาหรบคนดแลระบบถามคนเพมกด เพราะบางทครผชาย

๓๓ สมภาษณ บคลากรหญง อายประมาณ ๒๕ ถง ๓๐ ปท, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐.

๖๕

ไมอยเพราะตองไปราชการ เหลอแตครผหญง ถาระบบมปญหาขนมากทาอะไรกนไมได ตองรอครผชายกลบมา”๓๔

“หนอยากอบรมวาระบบโซลาเซลลมนทางานอยางไรคะ สวนแผงโซลาเซลลทอยบนหลงคานมนสงไป หนปนไปลางไมถงหรอก เพราะหนเตย จะหาบนไดมาพาดแลวปนกลาบาก สวนเรองโอกาสทคนจะทาผดพลาดจนทาใหระบบขดของ สวนใหญจะเปนพวกรมาก พวกทชอบซอมเองแลวกพงเอง ดวยตวเองแบบน”๓๕

“ผมเคยอบรบเกยวกบการใชงาน และการดแลรกษาระบบโซลาเซลลมาแลวครบ ๑ วนเตม ๆ แตถาเลอกไดผมกอยากอบรมเพมครบ มเรองทยงไมรอกเยอะ ถาเขาจะมาสอนอะไรผมกอยากเรยนทงหมดแหละครบ ในเรองของการตดตงแผงทอยขางบน (บนหลงคา) ดแลยากกวาแตกรบแสงไดดกวา ตดอยขางลางมนกดแลงายกวา แตมนกมทงขอดขอเสยตางกน อยตา ๆ เดยวถาเดกไปเลนเขามนกพง”๓๖

“เคยอบรมเกยวกบระบบโซลาเซลล และการตอวงจรไฟฟา (ตอไฟใหตด) มาแลวครบ เขามาอบรมทโรงเรยน ๒ - ๓ วน แตถาจะมมาอบรมใหอกกอยากจะเขาอบรมดวยครบ แตไมรวาอยากจะอบรมเรองอะไรด สาหรบการตดตงระบบกอยากจะใหเอาแผงโซลาเซลลบนหลงคาลงมาไวขางลาง จะไดดแลไดงายขน ถาคนเราจะทาอะไรผดพลาด กเคยเอาสายมอเตอรไปแหยปลกไฟ ทาใหไฟชอตทาใหเบรกเกอรตด แตกไมถงกบพงครบ พอเอาสายออกเปดเบรกเกอรใหมกใชได ระบบไมถงกบเสยครบ”๓๗

“การอบรมทผาน ๆ มายงไมเพยงพอ เพราะยงไมรเรองเลย เวลาในการอบรมนอยเกนไป ถาเปนไปไดอยากใหมาอบรมเลย สก ๒ - ๓ วน ใหรไปเลยวาตวนคออะไร ตวนนคออะไร ไมใชแคอบรมแบบผาน ๆ ไปท สวนตาแหนงตดตงกคดวามนอยสงเกนไป อยากไดแบบเตย ๆ มากกวา”๓๘

“ถงจะเคยไดรบการอบรมมาแลว แตกอยากอบรมเพม อยากใหมการอบรมเกยวกบการใชงาน และการดแลรกษา แบบวากเดอนหรอกวนจะตองเตมนากลน ถามอาการแบบนตวไหนทเสย อยากไดแบบน อยางคนมาตดตงเวลาเขาจะอบรมใหเรา เขาตองบอกใหเรารไดวา ปญหาของระบบ โซลาเซลลมนมอะไรบางทตองรตองดแล คอนเขาไมระบไงวาตองทายงไง ไมมความชดเจน ไมเหนม ตารางการตรวจสอบเลยวา ตองทาอะไรดแลอะไรเมอไหรบาง”๓๙

“อยากใหมอบรมเพมเตมเกยวกบเรองการดแลรกษา และการแกไขปญหาเบองตนครบ สาหรบการอบรมทเขาอบรมใหหลงการตดตงระบบ ในตอนนนเขากมบอกอยครบวาตองดแลอะไรบาง มอะไรบาง การอบรมกใชเวลาประมาณครงวน แตพออบรมเสรจแลวมนไมเกดปญหาพอนาน ๆ มนกลม พอเจอปญหากนกไมออกวาตองทายงไง สาหรบเรองตาแหนงของการตดตงระบบตอนนไมมผลใหเราดแลรกษาลาบากขนเลย ยงตวแผงโซลาเซลลอยบนหลงคากดอยแลว ถาจะใหลง

๓๔ สมภาษณ บคลากรหญง อายประมาณ ๓๕ ถง ๔๐ ปท, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๓๕ สมภาษณ บคลากรหญง อายประมาณ ๒๗ ถง ๓๒ ปท, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๓๖ สมภาษณ บคลากรชาย อายประมาณ ๒๐ ถง ๒๕ ปท, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๓๗ สมภาษณ เดกนกเรยนชาย อายประมาณ ๑๑ ถง ๑๗ ป, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๓๘ สมภาษณ ครตารวจตระเวนชายแดนหญง อายประมาณ ๒๕ ถง ๓๕ ปท, ๑๙ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๓๙ สมภาษณ ครตารวจตระเวนชายแดนหญง อายประมาณ ๒๕ ถง ๓๕ ปท, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐.

๖๖

เอามาไวขางลางกพนทกไมพอใหตดตงอก สวนความผดพลาดทเกดจากคน กมแคทาไฟฟาชอต แลวเบรกเกอรตดแคนนครบ”๔๐

“ผมวาไมจาเปนตองอบรมอะไรเพมเตมแลวครบ เพราะวาเรารระบบหมดแลว ถาเสยกตองแจงซอมอยางเดยว ถาจะใหเราซอมเองกคงไมไหว ซอมเองไมได อยางตอนทชางอบรมใหหลงตดตงระบบแลวเสรจ กไดรบการแนะนาประมาณ ๓๐ นาท วามอะไรบาง ทางานยงไง สวนการดแลรกษากใหดแลนากลนอยางเดยว ถาเสยกใหแจงเจาหนาททดแลอยางเดยว เพราะวาทางโรงเรยนซอมเองไมได สวนการตดตงทดแลวเปนอปสรรคในการทางาน กเปนเรองของแบตเตอรทอยในหองควบคม มนทาใหการทางานในการเตมนากลน หรอการตรวจสอบทาไดยาก เพราะวางแบตเตอรซอนกนเปนชน ๆ”๔๑

สรป บคลากรสวนใหญมความรเกยวกบการบารงรกษาระบบโซลาเซลลนอย จงมความตองการการอบรมเพมเตมเกยวกบการบารงรกษาระบบโซลาเซลล การใชงาน และการแกไขปญหาของระบบเบองตน เชนกเดอนหรอกวนจะตองเตมนากลน หรอตองลางแผงโซลาเซลล ถามอาการแบบนตวไหนทเสย อยากใหมความชดเจนในการบารงรกษา และกอยากไดบคลากรทจะชวยในการดแลระบบโซลาเซลลเพม เพราะปจจบนมแตครผชายทดแลระบบไดถาครผชายไปราชการกไมมคนทาไดอก สวนเรองโอกาสทคนจะทาใหเกดความผดพลาดจนทาใหระบบขดของจะเปนพวกรมาก พวกทคดวาตวเองเปนชางทงทมความรไมพอ ซอมเองแลวกพงเอง สดทายแผงโซลาเซลลทอยบนหลงคาอยสงเกนไปทาความสะอาดลาบาก ทาใหไมเคยมการทาความสะอาด

สรป ปญหาและอปสรรค ดานบคลากร (Man)

ปญหา สาเหต - บคลากรไมมความรในการบารงระบบ - ขาดการฝกอบรมทมประสทธภาพ - บคลากรดแลระบบโซลาเซลลมจานวนนอย - บคลากรทมความรจรง ๆ มนอย

- การตรวจสอบ และเตมนากลนทาไดยาก (ในบางระบบ)

- ในการตดตง ไมเผอพนทในการซอมบารง ทาใหการทางานยาก

ตารางท ๔.๕ สรป ปญหาและอปสรรค ดานบคลากร (Man)

๔.๒.๒.๒ ปญหาและอปสรรค ดานเครองมอ (Maintenance tool) “เครองมอทใชกมแคมเตอรวดไฟ (แคลมปมเตอร) กบพวกไขควงวดไฟ สวนตารางการ

ตรวจสอบ และการบารงรกษา ของเรานาจะมอยนะคะแตไมรวาอยทไหน แตคดวามนนาจะชวยให

๔๐ สมภาษณ ครตารวจตระเวนชายแดนชาย อายประมาณ ๓๐ ถง ๔๐ ป, ๑๙ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๔๑ สมภาษณ ครตารวจตระเวนชายแดนชาย อายประมาณ ๔๕ ถง ๕๕ ป, ๗ มกราคม ๒๕๖๑.

๖๗

เรารวาไฟทไดแตละวนลดลงหรอเพมขน มความผดปกตหรอไม แลวจะทาใหรวาแบตเตอรเสอมหรอไม สวนเครองมอทตองใชพวกมเตอรหรอไขควง กอยทครสมบตคะ”๔๒

“พวกเครองมอของเรามนะ เกบอยกบครสมบต กมพวกมเตอรแบบทเอาไวหนบ ๆ ผมไมแนใจวาเรยกวาอะไร (แคลมปมเตอร) กบพวกไขควงวดไฟ โดยปกตเครองมอพวกนเรากไมคอยไดใชงานถาไมมระบบไฟเสยเรากไมคอยไดตรวจเชค ถามนมไฟฟาลดวงจรถงไดเอาออกมาใช สวนเรองของ check list ผมตอบไดเลยวาไมม เพราะสวนมากกเปนครใหญ กบครสมบตคอยเดนดเดนตรวจระบบอยตลอดอยแลว”๔๓

“เครองมอทจาเปนตองใชกม คมปลอกสายไฟ คมปากจงจก มเตอรวดไฟ คอน ไขควง ไขควงวดไฟ แลวกคลปแอมป (แคลมปมเตอร) แลวกรครบวาเครองมอเกบไวทไหนบาง เพราะผมเกบไวเองครบ สวนตารางการตรวจสอบไมมหรอกครบ แตเรากเขาไปดบางอยแลว ยงไงบรษททตรวจสอบเขากมาดใหปละครงครบ อยางอนทมปญหาอกกพวกอะไหลทตองใช พวกฟวส หรอนากลนครบ ชวงแรก ๆ ไมมอะไหลสารองไว เสยทกตองรอเปนวน ๆ กวาจะออกไปซอมาเปลยนมาใชสกท คอไมมงบโดยตรงตองขอจากครใหญเอา หรอบางทกบอกพวกทเขามาบรจาคของวาทโรงเรยนอยากไดอะไรบาง”๔๔

“สาหรบเครองมอพนฐานในการบารงรกษาระบบมครบเลยคะ ทมทมาตดตงเขามอบไวใหเปนเซตเลย เชน มเตอร ไขควางวดไฟ กลองเครองมอเกบไวทครสมบต สาหรบตารางในการบารงรกษาระบบ ไมมนะคะ”๔๕

“เครองมอพนฐานทใชกจะมพวก คมตดสายไฟ เทปพนสายไฟ คมปากจงจก มดคตเตอร ไขควง ไขควงวดไฟ เครองมอพวกนอยกบคณครสมบตครบ ตารางการตรวจสอบคออะไรไมรจกครบ ไมมหรอกครบ”๔๖

“อปกรณทตองใชในการดแลรกษาระบบเนยไมตองมอะไรเลยครบ แคผาอยางเดยว เอาไวคอยดแล คอยเชดทาความสะอาดปกตนแหละครบ ไมตองทาอะไรมาก ขอแคใสใจอยางเดยวแคนกพอแลวครบ”๔๗

สรป เครองมอพนฐานในการบารงรกษาระบบทโรงเรยนมครบ เพราะทมทมาตดตงเขามอบไวใหครบเลย เชน มเตอร ไขควงวดไฟ กลองเครองมอเกบไวทครสมบต โดยปกตเครองมอพวกนเรากไมคอยไดใชงานถาไมมระบบไฟเสยเรากไมคอยได สาหรบตารางในการบารงรกษาระบบไมมสงผลใหการบารงรกษาระบบขาดประสทธภาพ สดทายคอไมมงบประมาณในสวนของการบารงรกษาระบบโดยตรง โดยตองนาเงนจากสวนอนมาใชซออะไหลตาง ๆ เชน นากลน หรอฟวส เปนตน

๔๒ สมภาษณ บคลากรหญง อายประมาณ ๒๕ ถง ๓๕ ปท, ๑๙ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๔๓ สมภาษณ ครตารวจตระเวนชายแดนชาย อายประมาณ ๔๕ ถง ๕๕ ป, ๗ มกราคม ๒๕๖๑. ๔๔ สมภาษณ ครตารวจตระเวนชายแดนชาย อายประมาณ ๓๐ ถง ๔๐ ป, ๑๙ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๔๕ สมภาษณ ครตารวจตระเวนชายแดนหญง อายประมาณ ๒๕ ถง ๓๕ ปท, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๔๖ สมภาษณ เดกนกเรยนชาย อายประมาณ ๑๑ ถง ๑๗ ป, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๔๗ สมภาษณ นายวระศกด บตรพม ,เจาหนาทประจาสานกงานคณะกรรมการกากบกจการพลงงาน

ประจาเขต ๙ ,๒๒ ธนวาคม ๒๕๖๐.

๖๘

สรป ปญหาและอปสรรค ดานเครองมอ (Maintenance tool)

ปญหา สาเหต - ไมมตารางตรวจสอบในการซอมบารง - ไมมความรความเขาใจ และไมเหนถง

ความสาคญของตารางตรวจสอบในการซอมบารง

- ไมมอปกรณหรออะไหลในการซอมบารง - ขาดงบประมาณในการซออปกรณเพอการซอมบารง และการเดนทางทยากลาบาก

ตารางท ๔.๖ สรป ปญหาและอปสรรค ดานเครองมอ (Maintenance tool)

๔.๒.๒.๓ ปญหาและอปสรรค ดานวธการ (Method) “หนคดวาระบบทตดตงไดมาตรฐานนะ แลวเขากบอกขนตอนในการเปดปดระบบท

ชดเจนดดวย สวนขนตอนในการบารงรกษาระบบกทาการตรวจสอบแบตเตอร นากลน ดขวแบตเตอรวาชารดหรอไม แลวกคอยไป เปด-ปด เบรกเกอรตอนทฟาผา คนทมาแนะนาในการบารงรกษาระบบ กคอคนทเขามาตดตงใหแหละคะ”๔๘

“ระบบมนไดมาตรฐานอยแลว มนขนอยกบวาเราจะใชไฟไดเพยงพอหรอเปลา แตสาหรบทโรงเรยนเพยงพอครบ นยงมระบบโซลาเซลลท NECTEC๔๙ มาตดตงใหใหม แตระบบนยงไมไดใช ขนาด ๕ กโลวตต ใชสาหรบเสาของระบบ AIS๕๐ สวนผแนะนาในการบารงรกษาระบบกคอผทมาตดตงให” ๕๑

“ระบบโซลาเซลลทตดตงไดมาตรฐานทสดคอทอาคารอนบาล เพราะไมเคยมปญหาอะไรเลยตงแตใชมา นอกจากไฟหมด (ในฤดฝน) ในสวนของการดแลรกษา ททาไดเองกคอดแลเรองความสะอาด เชดทตวอนเวอเตอรบาง (ตในหองควบคม) นอกนนกจะคอยดพวกสายไฟ หลอดไฟ ปลกไฟ วาถามนเสย หรอมไฟรวกแจงใหทางครสมบตมาชวยแกไขให คนทสอนกพวกทเขามาตดตงให อนไหนทเราอยากรเรากถามเพมเตมเอา สวนระบบทมนเคยใชไมไดเพราะมอยครงหนงทเดกนกเรยนเอาเบรกเกอรลง (ตอนทฝนตก) แลวไมไดเอาเบรกเกอรขนเพอชารจไฟ”๕๒

“ในเรองความมมาตรฐานของระบบผมไมหวงครบไดมาตรฐานทกอนแหละครบ สาหรบขนตอนในการซอมบารงกดทการใชงาน เชนเราเคยใชไฟไดเทานพอวนหนงมนเปลยนไปใชไฟฟาไดนอยลง เรากรแลววามนไมคอยดแลว เรากจะตองไปตรวจสอบ ทนกตองดวาแผงโซลาเซลลนนตองทาความสะอาดหรอยง ดพวกรอยขดขวนดวย ถาฝนเยอะกทาความสะอาด โดยการราดนาแลวเชดให

๔๘ สมภาษณ บคลากรหญง อายประมาณ ๒๕ ถง ๓๕ ปท, ๑๙ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๔๙ ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต (NECTEC). ๕๐ เอไอเอส ผใหบรการเครอขายโทรศพท (AIS). ๕๑ สมภาษณ ครตารวจตระเวนชายแดนชาย อายประมาณ ๔๕ ถง ๕๕ ป, ๗ มกราคม ๒๕๖๑. ๕๒ สมภาษณ ครตารวจตระเวนชายแดนหญง อายประมาณ ๒๕ ถง ๓๕ ปท, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐.

๖๙

สะอาด สาหรบตควบคมกเขาไปดแลปดฝนเชดฝน สวนแบตเตอรกใหดนากรดวาหมดหรอยง สาหรบความผดพลาดทชดเจนในการบารงรกษาระบบโซลาเซลลของทนกคอ เราไมไดทาตามแผนทสมควรจะทา เชนการตรวจเชดทกเทานนเทานวน เราแคดตามความเหมาะสม หรอมปญหาทกเขาไปตรวจสอบกนสกท ”๕๓

“ระบบทตดตงทนไดมาตรฐานดนะครบ เพราะเขามวศวกรมาดวยตอนตดตง มแบบมาดวยทาตามแบบ”๕๔

“หนวาการตดตงตอนนไดมาตรฐานคะ หนเหนมสายดน เปนการไฟฟามาตดตงใหเอง ตางกบระบบเกาทใชทบานพกคร อนนนเหมอนไมไดมาตรฐาน ตองคอยไปปดเบรกเกอรทกครงเวลาทฝนตก สวนการบารงรกษากทาแคลางแผงโซลาเซลล ดนากลน แลวไปดตวเลขทหนาจอแสดงผลวามนมอะไรผดปกตหรอไม เรองพวกนเจาหนาททเขามาตดตงบอกไวหมดเลยคะ”๕๕

“การตดตงระบบกนาจะไดมาตรฐานนะครบ เพราะวาตดตงแลวกใชไฟได แลวครกใหชวยดแลเรองความสะอาดในหองควบคม แลวกไลตรวจเชคสายไฟวามนรว มนหลดหรอเปลา คนทแนะนะผมกมครสมบต แลวกไดรบการอบรมจากเจาหนาทท เขามาตดตงระบบใหทหองคอมพวเตอร”๕๖

สรป พบวาระบบโซลาเซลลทตดตงอยทโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคคเปนไปตามมาตรฐานในการตดตง วธการในการบารงรกษาระบบโซลาเซลลของบคลลากรในโรงเรยน ไดรบความรและการอบรมมาจากเจาหนาทตดตงระบบโซลาเซลล สวนขนตอนในการดแลรกษากตรวจเชคนากลนของแบตเตอร ตรวจด ทาความสะอาดแผงโซลาเซลล อนเวอเตอร และคอนโทลชารจเจอร แตปญหาทสาคญคอโรงเรยนไมมตารางการบารงรกษาระบบโซลาเซลลทาใหการดแลรกษาระบบโซลาเซลลอาจจะทาไดไมครบถวน

สรป ปญหาและอปสรรค ดานวธการ (Method)

ปญหา สาเหต - ถงจะไดรบารอบรมแลว แตการตรวจสอบ การซอมบารงระบบยงทาไดไมสมบรณ ยงไมมขนตอน และแบบแผนทชดเจน

- ไมมตารางตรวจสอบในการซอมบารง

ตารางท ๔.๗ สรป ปญหาและอปสรรค ดานวธการ (Method)

๕๓ สมภาษณ ครตารวจตระเวนชายแดนชาย อายประมาณ ๓๐ ถง ๔๐ ป, ๑๙ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๕๔ สมภาษณ ครตารวจตระเวนชายแดนชาย อายประมาณ ๒๐ ถง ๓๐ ป, ๑๙ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๕๕ สมภาษณ ครตารวจตระเวนชายแดนหญง อายประมาณ ๒๕ ถง ๓๕ ปท, ๑๙ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๕๖ สมภาษณ บคลากรชาย อายประมาณ ๒๐ ถง ๒๕ ปท, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐.

๗๐

๔.๒.๒.๔ ปญหาและอปสรรค ดานเครองจกร (Machine) “อนเวอเตอรครบ เสยบอยกวาเพอนเพราะเปลยนมาแลว”๕๗ “แบตเสอมเรวคะ เพราะนากลนหมด”๕๘ “อนเวอเตอรเสยบอยทสดเลย ทเหนกเพราะตอนฟาผาแลวปดไมทน”๕๙ “เจอตวคอนโทลนชาจเจอรเสย เพราะตอนชาจไปนาน ๆ แลวมนเกดประกายไฟขนมา

เอง เวลาใช ๆ ไป กจะมเสยง ตด ตด ๆ ๆ พอปลอยไปนาน ๆ มนกชอตไปเลย แตหนกไมรวามนเปนอะไรนะคะ”๖๐

“อนเวอเตอรมปญหามากทสดเลยครบ เสยมา ๒ - ๓ ครงแลวคะ”๖๑ “กมอนเวอเตอรนแหละครบทเสยบอยสด ๒ - ๓ ครง ตองเอาไปซอมเอง เพราะรอให

เจาหนาทเขามาเปลยนใหไมไหว (เจาหนาทจากกรมพลงงานทดแทน) รอทเปนเดอน คาซอมก ๓,๕๐๐ บาท ถาใชนามนปนไฟฟาใชแทนกใชนามนวนละประมาณ ๓ ลตร เลยตองยกไปซอมเอง สวนสาเหตกยงไมแนใจวาเกดจากอะไร อาจจะเปนทฟาผาหรอสายไฟลดวงจรกไมแนใจ แลวกฟวสทแผงสวตชกเคยขาด ตอนหลงกตองมซอสารองเอาไว”๖๒

“ปญหาหลกทเกยวกบการบารงรกษาระบบโซลาเซลลกพวกแผงโซลาเซลลแตก กบเรองฝนเกาะทแผงโซลาเซลลครบ สวนใหญกโดนลกปน ลกหน แลวฝนกเยอะมาก ทงฝนจากธรรมชาต แลวกฝนทเกดจากการเผาพช เผาขยะ”๖๓

“อนเวอเตอรครบ เพราะไฟชอต เพราะเขาเลนปลกไฟ เดกนกเรยนชอบเอาของทมนเสยแลวไปลองเสยบปลกเลน”๖๔

“ปญหาสวนใหญกเกดจากแบตเตอรพง เพราะไมไดเตมนากรด ปลอยใหนากรดแหง สามารถทาใหแบตเตอรระเบดไดเลย สวนแผงโซลาเซลลกมพงบางแตนอยกวา แลวสายไฟกสมควรเปนสายทใชเฉพาะของโซลาเซลลเทานน อายการใชงานกจะตางกน”๖๕

สรป สวนใหญพบวาอนเวอเตอรเสย เนองจากการใชงานขณะฝนตกแลวไมไดปดเบรกเกอรแลวเกดฟาผาจนทาใหอปกรณเกดความเสยหาย หรอเกดจากการเอาอปกรณไฟฟาทไมไดมาตรฐานมาตอเขาระบบซงอาจจะทาใหเกดไฟฟาลดวงจรทาใหอนเวอเตอรเสยหายได หรอบางสวนเชอวาการตอสายดนใหไดมาตรฐานจะชวยลดความเสยงทจะทาใหอนเวอเตอรเสยหายไดอกทางหนง

๕๗ สมภาษณ บคลากรหญง อายประมาณ ๓๕ ถง ๔๐ ปท, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๕๘ สมภาษณ บคลากรหญง อายประมาณ ๒๕ ถง ๓๐ ปท, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๕๙ สมภาษณ บคลากรหญง อายประมาณ ๒๕ ถง ๓๕ ปท, ๑๙ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๖๐ สมภาษณ บคลากรหญง อายประมาณ ๒๗ ถง ๓๒ ปท, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๖๑ สมภาษณ ครตารวจตระเวนชายแดนหญง อายประมาณ ๒๕ ถง ๓๕ ปท, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๖๒ สมภาษณ ครตารวจตระเวนชายแดนชาย อายประมาณ ๔๕ ถง ๕๕ ป, ๗ มกราคม ๒๕๖๑. ๖๓ สมภาษณ นายวระศกด บตรพม ,เจาหนาทประจาสานกงานคณะกรรมการกากบกจการพลงงาน

ประจาเขต ๙ ,๒๒ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๖๔ สมภาษณ เดกนกเรยนชาย อายประมาณ ๑๑ ถง ๑๗ ป, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๖๕ สมภาษณ ผรบผดชอบในการตดตงระบบโซลาเซลล ,เลขาธการมลนธนอมเกลาพฒนา ,๑๒

ธนวาคม ๒๕๖๐.

๗๑

แตสาหรบระบบอนเวอเตอรในรนใหมๆ ทมระบบปองกนฟาผาในตวชวยใหการทางานใหขณะทฝนตกหรอฟารองสามารถทาได

รองลงมาคอปญหาของแบตเตอร เชน แบตเตอรพงหรอนากลนแหง ตองหมนตรวจเชคนากลนทกเดอน จากการลงพนทพบวาการดแลรกษาในการเตมนากลน หรอการดแลทาความสะอาดขวแบตเตอร หรอบรเวณทเกบแบตเตอรขาดการดแลเอาใจใสมากทสด

และสดทายกเรองฝน และคราบสกปรกทแผงโซลาเซลล ทตองลางทาความสะอาดทกเดอนพบวาการทาความสะอาดของทโรงเรยนเคยใหเดกชวยลางแผงโซลาเซลลเฉพาะทตดตงอยดานขางอาคารเทานน สวนโซลาเซลลทตดตงอยบนหลงคาซงมประมาณ ๔ ระบบในโรงเรยนไมเคยไดรบการทาวามสะอาดเลย เนองจากอางวา การทาความสะอาดไมสะดวกและอนตรายเกนไป และสดทายขาดพวกอะไหลทตองใช เชนฟวส เพราะทางโรงเรยนไมมงบประมาณโดยตรงตองหาเงนมาซอเอง เปนตน

สรป ปญหาและอปสรรค ดานเครองจกร (Machine)

ปญหา สาเหต - อนเวอรเตอรเสยบอย - ฟาผา ไมมระบบสายดน หรอมการเอา

อปกรณทไมไดมาตรฐานมาตอเขากบระบบ

- แบตเตอรเกบไฟไมด - นากลนแหง ขาดการตรวจสอบเปนประจา - แผงโซลาเซลลเสยหาย และมฝนเยอะ - จากอายการใชงานทนาน สภาพอากาศ และ

ขาดความใสใจในการทาความสะอาดแผง

ตารางท ๔.๘ สรป ปญหาและอปสรรค ดานเครองจกร (Machine)

๔.๒.๒.๕ ปญหา และอปสรรค ดานสงแวดลอม (Environment) “ทนอากาศรอนกรอนจด ฝนกฝนมาก มฟาผาฟารองกตองรบวงไปปดระบบ ไมงนระบบ

กพง สาหรบความสมพนธระหวางฝนละอองกบประสทธภาพในการผลตไฟฟา คอฝนเยอะไฟกไมเขา สวนใหญเราจะเชดแผงเฉพาะเมอมฝน หรอฤดรอน สวนฤดฝนเราไมไดทาอะไรเลย สาหรบการทาความสะอาดกเอานาราด แลวเอาทรดนา รดนาออกจากแผง กรวาการทาความสะอาดมนจาเปนนะแตกไมไดทาความสะอาดบอย”๖๖

“อากาศฤดรอนดมากเลย ใชไฟไดมาก ฤดฝนใชไฟไดนอย ฤดหนาวกใชไฟไดปกตด สาหรบความสมพนธระหวางฝนละออง กบประสทธภาพในการผลตไฟฟา กนาจะมคะเพราะถาฝนเกาะเยอะมนกไมทางาน คดวาการทาความสะอาดแผงโซลาเซลลนนจาเปนนะคะ เพราะวามนกเหมอนคนแหละ เราตองเอาใจใสมนบาง”๖๗

๖๖ สมภาษณ บคลากรหญง อายประมาณ ๓๕ ถง ๔๐ ปท, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๖๗ สมภาษณ บคลากรหญง อายประมาณ ๒๐ ถง ๒๕ ปท, ๑๙ ธนวาคม ๒๕๖๐.

๗๒

“ฤดฝนไมดไมมแดดเลย ผลตไฟไมไดเลยถงไดแตนอยมาก สาหรบความสมพนธระหวางฝนละอองกบประสทธภาพในการผลตไฟฟา กรวาจาเปนตองทาความสะอาดแผงโซลาเซลลบอย ๆ ถาหากมฝนละอองเยอะ เพราะวาถาฝนเยอะกผลตไฟไดไมมาก แตกไมคอยไดลางอยด พดไปกอายตวเองเพราะ เหมอนรแลวไมไดทา”๖๘

“มแคชวงฝนตกเยอะ ๆ กจะทาใหไมมฟาใช เพราะฤดฝนกมแตฝนอยางเดยวเลยไมมแดดเลย ถาแดดออกกใชไฟไดเตมท สาหรบความสมพนธระหวางฝนละอองกบประสทธภาพในการผลตไฟฟา เรองฝนมนกทาใหการดแลระบบวนวายขน คอตองไปเชดบอยขน เพราะวาถาแผงโซลาเซลลสะอาดมนกรบแสงไดเตมทกจะดหนงไดดวย การลางทาความสะอาดแผงโซลาเซลลกไมแนนอน ไมมเวลาแนนอน ดวาถาสกปรกมาก ๆ กไปเชด”๖๙

“สภาพอากาศทนกมฝนเยอะแลวกลมแรง กทาใหการบารงรกษายากขนอกนด สาหรบสภาพอากาศสงผลตอประสทธภาพของระบบชดเจนมากครบ เพราะถาอากาศดกใชไฟไดเยอะ สาหรบความสมพนธระหวางฝนละออง กบประสทธภาพในการผลตไฟฟา มนมผลโดยตรงครบมผลอยแลว แตเรากไมไดไปเชดทาความสะอาดบอยอยด”๗๐

“ถาฝนตกแดดไมมกไมมไฟใช ถาฤดฝนแทบจะทาอะไรไมไดเลยฝนตกตลอด ๒๔ ชวโมงสวนฤดหนาวกกลางคนหนาวกลางวนรอน สาหรบความสมพนธระหวางฝนละอองกบประสทธภาพในการผลตไฟฟา เรองฝนมนกทาใหดแลระบบยากขนเพราะฝนเยอะมาก ยงฤดหนาวฝนยงเยอะเพราะลมแรง ดงนนจาเปนตองทาความสะอาดแผงโซลาเซลลบาง เพราะวาถาฝนเยอะกสรางไฟไดนอยลง แตทนนะ พอถงหนาแลงกแดดดมไฟ แตไมมนาใช พอถงหนาฝนกมนาใช แตไมมไฟ”๗๑

“มผลกระทบมากชวงฤดฝน พายเขาท ๓ วนไมมแดด ไฟกไมมจะชารจ อากาศชนมาก ฝนตกชกมาก พออากาศรอนกรอนมากหนาวกหนาวมาก สรปฤดฝนมปญหามากทสด ฤดรอน กบฤดหนาว ไฟพอใชงานไมมผลกระทบอะไร แตถงฤดแลงฝนจะเยอะเพราะเปนชองลมพอด เดกกเลนกนทสนามกฝนเยอะอก แตนนกไมไดถอวาเปนผลกระทบอะไร ฝนเยอะกเยอะไป ฝนเยอะเรากลางทหนง คอกถอวาไมไดเปนปญหาอะไรในการบารงรกษา เพราะมนจาเปนตองลางอยแลวสาหรบความสมพนธระหวางฝนละอองกบประสทธภาพในการผลตไฟฟา มผลกระทบมากเพราะวาถาฝนหนามากกจะไปบงแสงแดด ถาบงแสงนาน ๆ ตรงนนกแทบจะเสยไปเลย”๗๒

“แบบรอน ๆ กดกวาไดไฟเยอะ หนาวกยงมไฟใชอย ถาฝนกไดไฟนอยหนอย สาหรบความสมพนธระหวางฝนละอองกบประสทธภาพในการผลตไฟฟา คดวาถาฝนเยอะกทาใหรบแสงไดนอยกชารจไฟไดนอยถาเราไมลางแผงโซลาเซลล เราเลยจาเปนตองลางแผงโซลาเซลลทกเดอน เพราะวามฝนเยอะ ความคดผมนะ ถาแผงโซลาเซลลสะอาดมากเทาไหรกชารจไฟไดมากเทานน”๗๓

๖๘ สมภาษณ บคลากรหญง อายประมาณ ๒๕ ถง ๓๕ ปท, ๑๙ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๖๙ สมภาษณ บคลากรหญง อายประมาณ ๒๗ ถง ๓๒ ปท, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๗๐ สมภาษณ ครตารวจตระเวนชายแดนหญง อายประมาณ ๒๕ ถง ๓๕ ปท, ๑๙ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๗๑ สมภาษณ ครตารวจตระเวนชายแดนหญง อายประมาณ ๒๕ ถง ๓๕ ปท, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๗๒ สมภาษณ ครตารวจตระเวนชายแดนชาย อายประมาณ ๔๕ ถง ๕๕ ป, ๗ มกราคม ๒๕๖๑. ๗๓ สมภาษณ บคลากรชาย อายประมาณ ๒๐ ถง ๒๕ ปท, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐.

๗๓

“สภาพอากาศมผลกระทบครบ เชนถาแดดด ๆ กไดไฟเยอะ ถาฝนตกกใชไฟไดนอย เรากตองประหยด สาหรบความสมพนธระหวางฝนละอองกบประสทธภาพในการผลตไฟฟา คอถาแผงสกปรกฝนเยอะ กจะทาใหแผงเสยเรวแตถาเราลางแผงโซลาเซลลบอย ๆ กจะทาใหเราใชไฟไดนานกวา ผมคดวาทครสมบตบอกใหลางตกเทอมละ ๔ ครงได”๗๔

“เรองสภาพอากาศมผลกระทบมากตอประสทธภาพการทางานของระบบโซลาเซลล ถาแดดรอนระบบโซลาเซลลกมประสทธภาพดมาก การลางแผงโซลาเซลลกมผลตอประสทธภาพของระบบมากนะ หลงลางแผงแค ๕ นาทไปตรวจดไดระบบจะทางานไดดขน ถอวาจาเปนมากครบ”๗๕

สรป เรองสภาพอากาศมผลกระทบมากตอประสทธภาพการทางานของระบบโซลาเซลลมาก โดยฤดรอนกบฤดหนาวทมแดดดกไดไฟมากหนอย ฤดฝนมฝนตกมากกไดไฟนอยจนบางทไมพอใชกม สวนเรองของฝนทมมากในพนทกสงผลใหตองลางแผงโซลาเซลลทกบอย ๆ เพราะยงแผง โซลาเซลลสะอาดมากเทาไหรกไดไฟมากเทานน แผงโซลาเซลลจดไหนทมฝนเกาะหนา ๆ เปนเปนเวลานานจะทาใหแผงโซลาเซลลจดนนเสยหายได

สรป ปญหา และอปสรรค ดานสงแวดลอม (Environment)

ปญหา สาเหต - ไฟทผลตไดไมพอใชงานในฤดฝน - ในพนทฝนตกชกตดตอกนหลายวน ไมมแดด - แผงโซลาเซลลเสยหาย และผลตไฟไดนอย - ทโรงเรยนมฝนเยอะ ชวงเชามดอากาศเยนม

นาคางเยอะ เมอนาคางรวมกบฝนทเกาะทแผง ยงทาใหเปนคราบทาความสะอาดไดยาก ยงถาปลอยเอาไวนานกเสยงทแผงจะเสยหายได

ตารางท ๔.๙ สรป ปญหา และอปสรรค ดานสงแวดลอม (Environment)

สรปปญหา และอปสรรค ในการบารงรกษาระบบโซลาเซลลทแบงออกเปน ๕ สวน ประกอบไปดวย Man ,Machine , Maintenance tool ,Method และ Environment พบวา บคลากรสวนใหญมความรเกยวกบการบารงรกษาระบบโซลาเซลลนอย ควรมการจดอบรมเพมเตมเกยวกบการบารงรกษาระบบโซลาเซลล การใชงาน และการแกไขปญหาของระบบเบองตน ในดานเครองมอทางโรงเรยนขาดตารางในการบารงรกษาระบบสงผลใหการบารงรกษาระบบขาดประสทธภาพ และบคลากรในโรงเรยน ไดรบความรและการอบรมวธการในการบารงรกษาระบบ โซลาเซลลมาจากเจาหนาทตดตงระบบโซลาเซลลจากการอบรมหลงการตดตงโดยใชเวลาประมาณ

๗๔ สมภาษณ เดกนกเรยนชาย อายประมาณ ๑๑ ถง ๑๗ ป, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๗๕ สมภาษณ ผรบผดชอบในการตดตงระบบโซลาเซลล ,เลขาธการมลนธนอมเกลาพฒนา ,๑๒

ธนวาคม ๒๕๖๐.

๗๔

๓๐ นาท ปญหาดานวสดพบมากทสดกคอ อนเวอเตอรเสยฟาผา หรอเกดจากการเอาอปกรณไฟฟาทไมไดมาตรฐานมาตอเขาระบบซงอาจจะทาใหเกดไฟฟาลดวงจร รองลงมาคอปญหาของแบตเตอร เชน แบตเตอรพงหรอนากลนแหง และสดทายเรองสภาพอากาศมผลกระทบมากตอประสทธภาพการทางานของระบบโซลาเซลลมาก เรองของฝนทมมากในพนทกสงผลใหตองลางแผงโซลาเซลลบอยขน เพราะโซลาเซลลยงสะอาดมากกสามารถผลตไฟไดมาก เปนตน

๔.๒.๓ การมสวนรวมของบคลากร และเจาหนาทในการบารงรกษา และแกปญหาของระบบโซลาเซลล

“ถาระบบโซลาเซลลมปญหา เชนเครอง (เครองอนเวอเตอร) รองเสยงดง กเดนไปกดปมปดเสยง แลวกไปตามครสมบตมาดแล”๗๖

“ถาหนพบปญหาอะไรทเกยวกบระบบ หนกตามครสมบตแหละคะ นาไมไหลหรอไฟดบ หนกตามครสมบตคะ”๗๗

“ถามปญหาอะไรเกดขน กตามหาครสมบต หรอครใหญ ถามนเสยมาก ๆ เดยวครเขากจะตดตอเจาหนาทเอง หนทาไดแคไปเปดปดเบรกเกอรได อยางเชนตอนฝนตก”๗๘

“ถาระบบโซลาเซลลมปญหา คอถาเราเจอปญหา กไปบอกกบครสมบต หรอครใหญ ในกรณทครสมบต หรอครใหญ ไมสามารถตรวจซอมหรอแกไขไดเอง กจะตดตอประสานงานเจาหนาททเขามาตดตง ใหเขาเขามาซอมบารงระบบให แตถาอนไหนทซอมเองไดครสมบตกทาเอง”๗๙

“หนาทในการดแลพวกนจะเปนหนาทของครใหญกบครสมบต สวนระบบโซลาเซลลชดไหนถาเกดปญหาขนกดวาหมดสญญาในการดแลซอมบารงใหหรอยง ถายงไมหมดสญญากจะตามคนขายนนแหละมาซอมให แตถาหมดสญญาแลวกตองซอมกนเอง”๘๐

“ถาหนเจอปญหาอะไรหนกแจงครสมบต เพราะวาครสมบตมความรดานไฟฟาบาง แลวกไดรบการอบรมเรองไฟฟา และโซลาเซลลมากกวา ความจรงเมอกอนเปนหนาทของครอกทานหนง แตทานยายออกไปแลว คราวนมอะไรกเลยแจงครสมบต สาหรบการวางแผนในการแกปญหากมการคยกนเชนการวางแผนในการใชไฟฟา การสลบชวงการใชงาน เพอใหไฟมเพยงพอตอการใชงาน ขนอยกบสถานการณดวย เวลาวางแผนกจะมการประชมคร และเจาหนาทกนทงโรงเรยน ตองตกลงรวมกน จะไดเขาใจตรงกนวาอะไรทใชไฟได และอะไรทใชไฟไมไดในชวงน สวนในการปฏบตงานในการแกไขปญหาตาง ๆ หรอการซอมบารงระบบ กเปนหนาทของครสมบตกบครใหญ หนไมไดเขาไปยงดวย เพราะหนทาไมเปน”๘๑

“คร หรอเจาหนาททกคน เวลาทพบเจอปญหากมาบอกครสมบต ปญหาไหนทแกเองไดกแกเองบาง ไมวาจะเปนระบบโซลาเซลล หรอระบบไฟฟา สาหรบการวางแผนนนไมมครบ ดกนตาม

๗๖ สมภาษณ บคลากรหญง อายประมาณ ๓๕ ถง ๔๐ ปท, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๗๗ สมภาษณ บคลากรหญง อายประมาณ ๒๕ ถง ๓๐ ปท, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๗๘ สมภาษณ บคลากรหญง อายประมาณ ๒๕ ถง ๓๕ ปท, ๑๙ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๗๙ สมภาษณ บคลากรหญง อายประมาณ ๒๗ ถง ๓๒ ปท, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๘๐ สมภาษณ ครตารวจตระเวนชายแดนหญง อายประมาณ ๒๕ ถง ๓๕ ปท, ๑๙ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๘๑ สมภาษณ ครตารวจตระเวนชายแดนหญง อายประมาณ ๒๕ ถง ๓๕ ปท, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐.

๗๕

หนางาน ดตามสถานการณเลยวามนเกดอะไรขน รแลวกทาเลยไมตองมแผนเยอะ แตถามแผนการทางานมาให กคงตองทาตามแผนนน สาหรบการประเมนผลในการดาเนนการ หรอการแกปญหา ตองบอกวาไมเคยมการประเมนเลย ถาระบบยงทางาน ยงใชงานไดแคนกพอแลว หมายถงถาไมมปญหาอะไรกปลอยเอาไวแบบนนไมตองไปแกไขเลย”๘๒

“เวลาทครพบปญหาตาง ๆ เชนเจอไฟชอตหรอลดวงจร กจะมาแจงใหครผชายไปซอมให โดยครแตละคนเขากจะมพนทดแล พนทรบผดชอบของแตละคน ตรงไหนเสย กมาแจงครผชาย การวางแผนในการแกปญหา กอยางเชนถาระบบชอตสกจด กตองวางแผนในการไลแกไข คอทางานเปนทม ลองวดคาแลวปดเบรกเกอรทละจดจนหาเจอวาปญหาอยตรงไหน เอาใหแคบลงไปเรอย ๆ หรออยางระบบโซลาเซลลในบรเวณหองครว มรอยการไหมอยกตองวางแผนในการดบไฟกน แลวกซอมจนใชได สาหรบการตดตามและประเมณผล กคอคร และเจาหนาททเขาดแลในพนทแหละ ถาเขาไมตดตอกลบมาบอกวาเสยแลว กแสดงวาททาไปแลวนนใชได”๘๓

“ถาเจอปญหาอะไรกจะบอกครสมบตกอนครบ แลวถาอนไหนทครสมบตดแลวครเหนวาเราสามารถแกไขเองได ครกจะคอยบอกวาตองทายงไงบาง คอทาตามครบอกไดครบ ถาไมยากมากเรากทาได อยาเชนพนสายไฟใหม หรอการไขนอต สวนการตดตามผลกมแนนอนครบ เราทาเสรจแลวเรากตองลองวามนใชไดหรอไม ถาไมไดกตองแกไขใหม”๘๔

“ตอนแรก เวลามปญหาอะไรขนมากจะไปบอกคร ครกจะสอนวาตองทาอะไรยงไงบาง ตอนหลงเราเรมทาเปน คราวนครกใชใหทา อยางเชนใหไปรเซตสวตชทอนเวอเตอร เปนตน สาหรบการชวยลงมอปฏบต กพวกการตรวจดระดบนากลน วาหมดหรอไม ถาหมดครกใหเราเตม คอกทางานตามครสงใหทาครบหรออยางตอนทไฟดบแลวอนเวอเตอรรองเรากไปปดสวตช แลวกไปหาวาตรงไหนทมนชอต แลวกไปแจงครสมบต”๘๕

สรป การมสวนรวมของบคลากรในการบารงรกษา และแกปญหาของระบบโซลาเซลลในโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค ผลพบวาบคลากรสวนใหญมสวนรวมในการดแลรกษาระบบโซลาเซลลนอย โดยสวนใหญเมอพบปญหากจะแจงใหทางครผชายทราบเพอทาการแกไขปญหาในเบองตน ในสวนของเดกนกเรยนกจะมสวนรวมในการชวยงานในการบารงรกษากตอเมอไดรบคาสงโดยตรงจากคณครผดแลเทานน อยางเชนใหไปทาความสะอาดแผงโซลาเซลล หรอการไปทาความสะอาดภายในหองควบคม และการเตมนากลนแบตเตอร เปนตน โดยในการทางานเหลานกจะไดรบการอบรมกอนการทางาน และถกควบคมการทางานจากครอยางใกลชด ยกเวนการเปดปดเบรกเกอรในชวงทฝนฟาคะนอง เดกนกเรยนทไดรบการอบรมแลวจะรวาตองทาอะไรบางอยแลว

สาหรบปญหาททางบคลากรแกไขเองไมไดกจะแจงใหเจาหนาทรบผดชอบทมาตดตงระบบเขามาแกไขให โดยบคลากรสวนใหญมองวาหนาทในการบารรกษาระบบโซลาเซลลไมใชหนาทของตน เปนหนาทของครผชาย หรอเจาหนาทระบบโซลาเซลลเทานน

๘๒ สมภาษณ ครตารวจตระเวนชายแดนชาย อายประมาณ ๓๐ ถง ๔๐ ป, ๑๙ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๘๓ สมภาษณ ครตารวจตระเวนชายแดนชาย อายประมาณ ๔๕ ถง ๕๕ ป, ๗ มกราคม ๒๕๖๑. ๘๔ สมภาษณ บคลากรชาย อายประมาณ ๒๐ ถง ๒๕ ปท, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๘๕ สมภาษณ เดกนกเรยนชาย อายประมาณ ๑๑ ถง ๑๗ ป, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐.

๗๖

สรป การมสวนรวมของบคลากรในการบารงรกษา และแกปญหาของระบบโซลาเซลล

ปญหา สาเหต

- การมสวนรวมของบคลากรในการบารงรกษา และแกปญหาของระบบโซลาเซลลมนอย

- ขาดความร ความเขาใจในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล ทาใหไมกลาทจะเขามาชวยดแลระบบ

- ขาดทกษะ และประสบการณการปฏบตในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล จงไมกลาทจะเขามาชวยเพราะกลวระบบจะเสยหาย

- ขาดจตสานกสาธารณะ และความรสกถงความเปนเจาของ

ตารางท ๔.๑๐ สรป การมสวนรวมของบคลากร ในการบารงรกษา

และแกปญหาของระบบโซลาเซลล

๔.๒.๔ ขอเสนอแนะในการบารงรกษา และการแกปญหาระบบโซลาเซลล สาหรบความคดเหนและขอเสนอแนะนน ผใหสมภาษณไดแสดงความคดเหนและความ

ตองการเอาไวหลากหลายประเดน เชน “ในการตดตงตองเพอในเรองของการซอมบารงดวย ตองดใหมพนทในการตรวจเชคแผง

โซลาเซลล หรอเผอเรองของการทาความสะอาดแผงโซลาเซลล ในเรองของสายไฟกใหหมนตรวจเชค หมนทาความสะอาดอปกรณ ปญหาอกอยางของพวกโรงเรยนพวกอะไรเนยคอเขาไดรบมา มนไมเหมอนกบพวกบรษทใหญ ๆ คอวาเคาลงทนไปแลวเนยเขากจะตองดแลใชงานใหไดคมทนทสดคมคาทสด เขาจะตองไดกาไรครบ เขาจะตองดแลใหใชงานใหคมทสด แตพวกโรงเรยนนะ เขาไดรบมาฟรกใชไปเรอย ๆ ของเขาครบ”๘๖

“ปญหามนเกยวกบสภาพดนฟาอากาศ มนกแกไขอะไรไมได อยางไฟดบในฤดฝน หรอพอฟาผาฟารองมนกชอต”๘๗

“คดวาแผงโซลาเซลลมนตดตงไวสงไปปนขนไปดแลลาบาก แลวกอยากใหมแผง โซลาเซลลเยอะ ๆ จะไดใชไฟไดเยอะ”๘๘

๘๖ สมภาษณ นายวระศกด บตรพม ,เจาหนาทประจาสานกงานคณะกรรมการกากบกจการพลงงาน

ประจาเขต ๙ ,๒๒ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๘๗ สมภาษณ บคลากรชาย อายประมาณ ๒๐ ถง ๒๕ ปท, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๘๘ สมภาษณ บคลากรหญง อายประมาณ ๒๐ ถง ๒๕ ปท, ๑๙ ธนวาคม ๒๕๖๐.

๗๗

“ทนยงขาดเจาหนาท ทจะดแลเรองระบบโซลาเซลลโดยตรง คออยากไดเจาหนาทมาทาหนาทนโดยตรงครบ หรอจะใหเจาหนาทของการฟากไดมาอบรมใหสก ๒ - ๓ วน เพอใหไดรระบบไดเยอะ ๆ จะไดไมไดมแคครแค ๒ - ๓ คนทรเรองระบบโซลาเซลลจรง ๆ หรอวามแคครสมตแคคนเดยว คนอนกนาจะทาไดบาง สวนปญหาทพบเยอะ ๆ กคอนากลนแหงไวถาปลอยไวกอาจจะเกดประกายไฟไดเลยตองเตมนากลนบอย”๘๙

“ปญหาทพบบอยทสดในการบารงรกษา กเปนความสะอาดของแผงโซลาเซลลคะ คอฝนเยอะแผงเลยสกปรกงาย”๙๐

“ปญหาหลก ๆ กนาจะการขาดการอบรมในเรองของการดแลรกษาระบบทดพอ คอไมคอยรเรอง”๙๑

“ปญหากคอทตองคอยเปลยนนากลนบอย ๆ ทแบตเตอรมผงขาว ๆ ทขวของแบตเตอร แลวกแบตเตอรเสอมไว ถาเรองไฟฟาไมพอ หรอไฟชอต กมาจากการทเดกเอาอปกรณมาเสยบ ทาใหไฟชอต เชนพดลม หรอหมอหงขาว เมอถามวายงขาดอะไรอกบางกไดคาตอบวา ไอทขาดไมมแลวคะ เพราะวากเหนวาเขาเอามาใหเยอะเหมอนกน แตบางครงกยงไมพอใชอยด เชน ฤดฝน แตอยางฤดรอนกใช ๆ ไปเถอะ ไฟพออยแลว”๙๒

“อยากไดแผงโซลาเซลลแลวกตว charger ของระบบโซลาเซลลขนาด ๕ Kw (โซลาเซลลระบบเกาทสดทใชสาหรบบานพกครและบานพกนกเรยนบานไกลหญง) เพราะมนเกาแลวเสยบอย บารงรกษาไมไหวแลว แลวกอยากไดหลอดไฟเปนพวกหลอด LED จะไดใชไฟไดนานขน”๙๓

“ปญหาโซลาเซลลกเกยวกบสภาพอากาศ เชนฤดฝนทาใหไฟไมพอ สวนปญหาไฟชอตกไมรวามาจากอะไรเพราะวาบางทกมเดกเสยบอปกรณเอาไวโดยทเราไมร สวนตวคดวาอยากได โซลาเซลลเพมใหกบบานพกคร แลวกเดกบานไกลหญง แตเมอดจากบรบทของพนท ระบบโซลาเซลลทมตอนนถอวาดมากแลว”๙๔

“ปญหากมพวกสายไฟขาด สายไฟชอต สายไฟเกา แบตเสอมสภาพ แลวกแบตเตอรเกบไฟไมคอยอย ใชไฟไดไมนาน แผงโซลาเซลลผลตไฟไดมากกวาแบตเตอรทเกบไฟได”๙๕

“ปญหากมพวกฟวสขาด ไมมอะไหล ใสฟวสไมเปน ความจรงแลวประสทธภาพของระบบโซลาเซลลมนดอยแลว เพยงแตวาการบารงรกษา และความใสใจระบบจะชวยใหประสทธภาพของระบบดขนมากกวาเดมได ถาดแลมนดกจะอยไดนาน ๕ ป ถง ๑๐ ป แลวกอยากใหเจาหนาททมาตดตงมาตรวจเชคใหบอยขน อยากใหมาทก ๖ เดอน เพราะมาปละครงมนนานไป”๙๖

๘๙ สมภาษณ บคลากรหญง อายประมาณ ๒๗ ถง ๓๒ ปท, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๙๐ สมภาษณ บคลากรหญง อายประมาณ ๒๕ ถง ๓๕ ปท, ๑๙ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๙๑ สมภาษณ บคลากรหญง อายประมาณ ๒๕ ถง ๓๐ ปท, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๙๒ สมภาษณ บคลากรหญง อายประมาณ ๓๕ ถง ๔๐ ปท, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๙๓ สมภาษณ ครตารวจตระเวนชายแดนชาย อายประมาณ ๓๐ ถง ๔๐ ป, ๑๙ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๙๔ สมภาษณ ครตารวจตระเวนชายแดนหญง อายประมาณ ๒๕ ถง ๓๕ ปท, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๙๕ สมภาษณ ครตารวจตระเวนชายแดนชาย อายประมาณ ๒๐ ถง ๓๐ ป, ๑๙ ธนวาคม ๒๕๖๐. ๙๖ สมภาษณ ครตารวจตระเวนชายแดนหญง อายประมาณ ๒๕ ถง ๓๕ ปท, ๑๙ ธนวาคม ๒๕๖๐.

๗๘

“ปญหาดานงบประมาณ คอไมมงบในการซออปกรณในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล เชน นากลน ฟวส แลวกในการทาเรองเพอขอใหหนวยงานทชวยดแลเขามาตรวจสอบกใชเวลานานประมาณ ๒ - ๔ เดอน คอหนวยงานทเขาดแลเขาไมไดใหความชวยเหลออยางเตมท แลวกตองการอยากใหหนวยงานทเขาดแลรบผดชอบมาดแลใหบอยขน จากเดมปละครง เปนปละสองครงกจะดกบทางโรงเรยน”๙๗

“ปญหาทพบไดบอยทสดในการบารงรกษาระบบโซลาเซลลเปนแบตเตอร สวนการทาใหแผงโซลาเซลลทางานได ๑๐๐ % นนกคอการทาความสะอาดแผงโซลาเซลลใหสมาเสมอ อนนเปนความเหนสวนตวนะครบ ผมวาตอไปโซลาเซลลจะราคาถกลง เพราะฉะนนตอไป โรงเรยน หรอ วด จะตดตงระบบโซลาเซลลงายขน เพราะแผงโซลาเซลลนนผลตจาก จน ไตหวน อกหนอยถาเจอวาอปกรณชนไหนพงแลวกจะเปลยนเลย (ตอไปคงไมตองซอมแลว) แลวแบตเตอรกนาจะถกลง แตมประสทธภาพมากขน อกอยางคอในเมอทางโรงเรยนไดของมาฟร ๆ เขากจะไมบารงรกษา กจะกลายเปนรอรบ”๙๘

สรป ขอเสนอแนะในการบารงรกษา และแกการปญหาระบบโซลาเซลล ผลสรปวาในการตดตงตองเพอในเรองของการซอมบารงดวย คอตองดใหมพนทในการตรวจเชค และทาความสะอาดแผงโซลาเซลล อยางแผงโซลาเซลลทตดตงไวสงกปนขนไปดแลลาบาก การขาดเจาหนาทในการดแลเรองระบบโซลาเซลลโดยตรง และการขาดความรความเขาในระบบของบคลากรกเปนปญหาททาใหการดแลรกษาระบบโซลาเซลลไมมประสทธภาพ ดงนนจงควรจดใหมการอบรมในการบารงรกษาระบบ โซลาเซลล การใชงาน และการแกปญหาของระบบใหแกบคลากรในโรงเรยน ซงถาบคลากรมความรและความใสการบารงรกษาระบบทดพอ กจะชวยชะลอความเสอมสภาพของระบบจากอายการใชงานได ซงความจรงแลวประสทธภาพของระบบโซลาเซลลมนดอยแลว เพยงแตวาการบารงรกษา และความใสใจระบบจะชวยใหประสทธภาพของระบบดขนมากกวาเดมได เรองของงบประมาณในการบารงรกษาระบบโซลาเซลลกมความสาคญ โดยในปจจบนกไมมงบประมาณมาสนบสนนในสวนนโดยตรง ตองเอาเงนจากสวนอนมาใชในการชวยดแลบารงรกษา และสดทายอยากใหเจาหนาทมาตรวจสอบระบบใหบอยขน อยากใหมาทก ๖ เดอน จากทปกตมาปละครง

๙๗ สมภาษณ ครตารวจตระเวนชายแดนชาย อายประมาณ ๔๕ ถง ๕๕ ป, ๗ มกราคม ๒๕๖๑. ๙๘ สมภาษณ ผรบผดชอบในการตดตงระบบโซลาเซลล ,เลขาธการมลนธนอมเกลาพฒนา ,๑๒

ธนวาคม ๒๕๖๐.

๗๙

สรป ขอเสนอแนะในการบารงรกษา และการแกปญหาระบบโซลาเซลล

ปญหา สาเหต - การตรวจสอบ การซอมบารง และการทาความสะอาดแผงโซลาเซลล ในบางจดทาไดยาก

- เจาหนาทไมไดคดเผอ ในเรองพนทการทางานในการดแลรกษาระบบ และการซอมบารง

- ไมมเจาหนาททดแลระบบโดยตรง - บคลากรทชวยดแลระบบ กมงานมหนาทประจาของตน ทงการสอน และงานโครงการ ทาใหไมมเวลาในการบารงรกษาระบบ ตองรอใหระบบมปญหาเสยกอนจงจะเขามาดแล

- บคลากรมความรเกยวกบระบบโซลาเซลลนอย

- การอบรมสวนใหญเปนการอบรมหลงงานตดตงระบบเสรจ ซงใชเวลาในการอบรมนอย โดยเฉลยประมาณ ๓๐ นาท ซงสงผลใหบคลากรอาจไดความรไมครบถวน

- ขนตอนในการตรวจสอบและการซอมบารงระบบไมชดเจน ทาใหทางานไดลาบากและไมทวถง

- ไมมตารางในการตรวจสอบและการซอมบารงรกษาระบบทชดเจน

- งบประมาณในการจดหาอะไหลบางประเภท - ขาดงบประมาณในการบารงรกษาระบบโซลาเซลลโดยตรง ตองหาเงนจากสวนอนมาใชจาย

ตารางท ๔.๑๑ สรป ขอเสนอแนะในการบารงรกษา และการแกปญหาระบบโซลาเซลล

๘๐

ขาดความร และทกษะ

ขาดการฝกอบรม

ขาดความเอาใจใส

สานกความเปนเจาของ

ฝนละออง

ลางแผงทก 50 วน

ทาแผนการบารงรกษา

เสอมตามอายการใชงาน

แบตเตอรตรวจสอบนากลน

Inverter

แผงโซลาเซลล ลางแผงทก 50 วน

ฟาผาระบบสายดน

ไมมอะไหลสารอง

ขาดงบประมาณ

แผงโซลาเซลลอยสง

การบารงรกษาไมครอบคลม

ขาดทกษะ

ตารางการบารงรกษา บนได

ตารางการบารงรกษา

๔.๓ องคความรจากงานวจย

แผนภมท ๔.๑ แสดงองคความรเกยวกบ ปญหา อปสรรคในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล ดวยโครงสรางแผนผงแสดงเหต และผล (แผนผงกางปลา)

สาหรบแผนภมท ๔.๑ ไดแสดงองคความรเกยวกบ ปญหา อปสรรคในการบารงรกษา

ระบบโซลาเซลลเทานน ดวยการวเคราะหโดยใชแผนผงแสดงเหต และผล (แผนผงกางปลา) สาหรบในแผนภมท ๔.๒ เปนการสรปองคความรโดยรวม โดยการนาปญหา และอปสรรคในการบารงรกษาระบบโซลาเซลลทผานการวเคราะหแลว นามาวเคราะหตอเพอสรปเปนแนวทางในการแกปญหา และอปสรรคในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล เพอใหการพฒนาดานพลงงานทดแทนในพนททรกนดาร เกดความคมทน และคมคาทงทางดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม ไดดงน

สรปองคความรจากงานวจย พบวาปญหา และอปสรรคในการบารงรกษาระบบโซลาเซลลของโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค นนเกดจากการใชงานปกต และความผดพลาดในการทางานเนองจากการขาดความรความเขาใจในการบารงรกษาระบบโซลาเซลลของบคลากร การจดการอบรมเกยวกบระบบโซลาเซลล และการจดทาตารางในการบารงรกษาระบบใหชดเจนจะชวยใหการดแลระบบมประสทธภาพ และครอบคลมมากขน อกทงจากการวจยยงพบวา ผทมความรในการบารงรกษาจะมสวนรวมในการบารงรกษาระบบมากขนดวย และเพอใหบคลากรมความเตมใจในการมสวนรวมเกยวกบการบารงรกษาระบบโซลาเซลลเพมมากขน นอกจากการเพมความรใหกบบคลากร การปลกฝงจตสานกทดใหกบบคลากรกเปนอกวธการหนงทจะชวยใหการดแลระบบมประสทธภาพมากขน สงตาง ๆ ทกลาวมานนถาทาไดกถอเปนการพฒนาบคลากรทสาคญ และจะชวยใหระบบโซลาเซลลนทางานไดอยางมประสทธภาพตามอายการใชงาน ไมเสยงายพงไว และจะทาใหเกดความมนคง และยงยนทางดานพลงงานทดแทน สงผลใหเกดความคมคาตอการลงทนในระบบ โซลาเซลล อนหมายถงการพฒนานจะเปนการพฒนาทยงยนทงทางดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมตอไป

๘๑

แผนภมท ๔.๒ สรปองคความรจากงานวจย แนวทางในการแกปญหา และอปสรรคในการ

บารงรกษาระบบโซลาเซลล

ปญหา อปสรรคในการบารงรกษาระบบ

การอบรมดานเทคนค และการบารงรกษา

ตารางในการบารงรกษา

ความร ทกษะในการบารงรกษาระบบ

การปลกจตสานกสาธารณะ และรสกถง

ความเปนเจาของ

การมสวนรวม ในการ

บารงรกษา และแกไขปญหาในระบบโซลาเซลล

ประสทธภาพของระบบดขน และมอายการใชงานทเหมาะสม

เกดความยงยน และความคมคาตอการลงทนในระบบ โซลาเซลล

การพฒนาทยงยน มความคมคาทาง

เศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม

บทท ๕

สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การวจยเรอง “ปญหา และอปสรรคในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล ของโรงเรยนในเขตทรกนดาร : โรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค ตาบลปลอค อาเภอทองผาภม จงหวดกาญจนบร” มวตถประสงคในการวจย ดงน

๑.๒.๑ เพอศกษาปญหา และอปสรรคในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล ของโรงเรยนในเขตทรกนดาร : โรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค

๑.๒.๒ เพอเสนอแนวทางการแกไขปญหา และอปสรรคในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล ของโรงเรยนในเขตทรกนดาร : โรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค

การวจยนเปนการศกษาในลกษณะการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) ผใหขอมลสาคญในงานวจยครงน คอ คร เจาหนาทในโรงเรยน นกเรยน และเจาหนาททรบผดชอบในการตดตงระบบโซลาเซลลทโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค แบงเปน ครตารวจตระเวนชายแดน จานวน ๕ คน ครอตราจางและเจาหนาทในโรงเรยน ๖ คน นกเรยนจานวน ๒๐ คน เจาหนาทชานาญการจากกรมการพฒนาพลงงานทดแทนจงหวดกาญจนบร ๑ คน และเจาหนาททดแลการตดตงระบบโซลาเซลลจากมลนธนอมเกลาพฒนา ทไปตดตงระบบโซลาเซลลทโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค ๑ คน รวมทงสน ๓๓ คน โดยการเกบขอมลจะใชการสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) และใชเทคนคในการวเคราะหเนอหาประกอบบรบท (Content Analysis Technique) ซงมรายละเอยดดงน

๕.๑ สรปผลการวจย

๕.๑.๑ ขอมลทวไปของผใหขอมลสาคญ ผลการวจยพบวาผใหขอมลสวนใหญเปนนกเรยนโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดน

บานปลอคคทเคยไดรบการอบรมเกยวกบการบารงรกษาระบบโซลาเซลลจากองคกร NECTEC มาแลว โดยมอายระหวาง ๑๑-๑๗ ป คดเปนรอยละ ๖๐ ของกลมผใหขอมลทงหมด ครอตราจางและบคลากรประจาโรงเรยน ซงมอาย ๒๐-๔๕ ป คดเปนรอยละ ๑๘ เปนครตารวจของโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค ซงมอาย ๒๐-๕๐ ป คดเปนรอยละ ๑๕ และผเชยวชาญดานโซลาเซลล ซงมอาย ๒๓-๓๕ ป คดเปนรอยละ ๖ ของกลมผใหขอมลทงหมด โดยผลการรวบรวมขอมลพบวาเดกนกเรยนสวนใหญ กวารอยละ ๙๐ ของจานวนทใหขอมล ไมมความรในเรองของหลกการเกยวกบการบารงรกษาโซลาเซลล ในสวนของกลมครอตราจางและบคลากรประจาโรงเรยนพบวาบคลากรสวนใหญมความรเกยวกบการบารงรกษาโซลาเซลล และการมสวนรวมในการบารงรกษาระบบนอยกวากลมของครตารวจของโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคคขอนขางมาก ดงนนผลในการวจย

๘๓

นสวนใหญจะไดมาจากครตารวจของโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค ผเชยวชาญดานระบบโซลาเซลล กลมครอตราจางและบคลากรประจาโรงเรยน และนกเรยนในโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค ตามลาดบ

มความรในหลกการ

บารงรกษาระบบ มความรใน ปญหา และอปสรรค ของระบบ

ม ส ว น ร ว ม ใ น ก า รบารงรกษาระบบ

เดกนกเรยน ๑๐ % ๒๐ % ๑๕ % ครอตราจาง ๕๐ % ๕๐ % ๓๓ % คร ตชด. ๘๐ % ๘๐ % ๖๐ % ผเชยวชาญ ๑๐๐ % ๑๐๐ % ๐ %

ตารางท ๕.๑ แสดงความสมพนธระหวางความร และการมสวนรวมในการบารงรกษา

ระบบโซลาเซลล ของผใหขอมลสาคญ ผลจากตารางท ๕.๑ ทาใหสามารถสรปไดวาความรในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล ม

ความสมพนธโดยตรงกนการมสวนรวมในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล โดยพบวายงบคลากรมความรในหลกการบารงรกษาระบบมากขน จะเพมโอกาสในการมสวนรวมในการบารงรกษาระบบ โซลาเซลลมากขน

๕.๑.๒ สรปผลหลกการบารงรกษาระบบโซลาเซลล การนาเสนอการสรปผลหลกการบารงรกษาระบบโซลาเซลล ตามความมงหมายของการ

วจยมการนาเสนอ ดงน

๕.๑.๒.๑ หลกการบารงรกษาแผงพลงงานแสงอาทตย (Solar Panels) การบารงรกษาแผงโซลาเซลลนนเปนเรองทสาคญ เพราะแผงโซลาเซลลเปนสวนทม

หนาทในการรบแสงอาทตยแลวแปลงเปนพลงงานไฟฟาเพอบรรจลงแบตเตอร ถาหากแผงโซลาเซลลทางานไดอยางมประสทธภาพแลว กจะมสวนทาใหประสทธภาพของระบบโดยรวมเพมขนแตถาขาดการบารงรกษาทดกจะทาใหประสทธภาพโดยรวมของระบบลดลง และอาจสงผลถงความเสยหาย เสอมสภาพ และทาใหอายการใชงานของแผงโซลาเซลลลดลงได

การลางทาความสะอาดแผงโซลาเซลลควรทาเดอนละครงหรอสองเดอนครง เพอใหแผงโซลาเซลลมประสทธภาพในการรบแสงแดดไดเตมท อนจะสงผลถงประสทธภาพในการเพมการผลตไฟฟาไดมากขน ทงนขนอยกบปรมาณของฝนและคราบสกปรกทสะสมซงมความแตกตางกน ในแตละฤดกาล

การลางทาความสะอาดแผงโซลาเซลลนน ทาไดโดยการลางดวยนาสะอาดแลวใชฝองนา หรอผาสะอาดเชดใหทว แตการลางกตองคอยระวงอยาทาใหแผงโซลาเซลลเปนรอยถลอก หรอรอยขดขวนซงจะทาใหเกดความเสยหายตอแผงโซลาเซลลได

๘๔

ในดานของการตรวจสอบรอยผดปกต (รอยราว, รอยแตก, รอยฝา) ทบรเวณผวของแผงโซลาเซลล สวนใหญกมการดควบคกนกบตอนทลางแผงโซลาเซลล กดวาแผงนนมรอยราวหรอรอยรวซมของนาบรเวณแผงหรอไมเพราะถามนารวซมบรเวณแผงกตองเปลยนยกแผง การตรวจสอบรอยผดปกตของแผงพวกนเราสามารถตรวจสอบเองได แตถงเรารวาแผงโซลาเซลลเสยกซอมเองไมไดอยด กตองรอใหเจาหนาททมาดแลระบบ ทมาปละครงใหชวยซอมใหหรอเปลยนให ถอวาเปนหนาทของเจาหนาท

การตรวจสอบโครงเหลก สวนใหญไมไดใหความสาคญกบการตรวจสอบโครงเหลก นอต และสกรตาง ๆ เพราะเหนวาไมมความจาเปนเพราะมนใจในคณภาพของการตดตงระบบของผทมาตดตง และมาตรฐานของอปกรณทนามาใชวามความมนคงและแขงแรงดอยแลว และทผานมากไมเคยมปญหาเรองพวกนมากอน

๕.๑.๒.๒ การบารงรกษาตวแปลงกระแสไฟฟา และตวควบคมการชารจ (Inverter and Control Charger)

กลมตวอยางสวนใหญรวา หองควบคมของระบบโซลาเซลลแตละชดอยทไหนบาง แตมผถกสมภาษณเพยงไมกคนทสามารถตอบไดวามความสาคญตอระบบอยางไร เมอถามตอไปถงความรเรองวธการในการตรวจสอบการดแลระบบ และบารงรกษา กลมตวอยางสวนใหญไมสามารถตอบไดวาตองดแลรกษาอยางไรบาง โดยใหเหตผลวาปกตหองพวกนจะถกลอกกญแจไว ดงนนการดแลรกษา และการซอมบารงสวนใหญจะใหเปนหนาทของคณครผชาย แตวธการตรวจสอบ และการบารงรกษาทไดรบการอบรมมากแคเขาไปดหนาจอแสดงผลวามนยงแสดงผลปกตอยหรอไม รวามนมจอแสดงผลเลก ๆ มตวเลขโชวอยบนหนาจอ แตไมรวาระบบทเปนปกตจะแสดงตวเลขแบบไหนบาง และระบบทไมเปนปกตจะแสดงตวเลขแบบไหนบาง แตกตองดแลทาความสะอาดพวกฝนใหสะอาดคอยปดฝนบางเปนบางครง แลวกดขวสายไฟไมใหหลวมหรอหลด

ในกรณทเกดเหตการณฝนตกหรอฟารองขนมา กจะใหเดกนกเรยนวงไปปดเบรกเกอรจายไฟเอาไวกอน เพราะถาไมปดเบรกเกอรเอาไวแลวฟาผาขนมา ตวทอยในหองควบคม (อนเวอเตอร) กจะเสย เพราะทโรงเรยนเคยโดนฟาผาแลวอนเวอเตอรเสยมาแลว ๒ ครง แตละครงกวาจะซอมเสรจกเกอบครงเดอน แลวตองเสยเงนคาซอมเองดวย เพราะถารอใหทางเจาหนาทมาตรวจสอบแลวเอาไปซอมให ตองรอควนานกวา ๒ เดอน รอนานขนาดนนไมได เพราะไมมไฟฟาใชกลาบาก เพราะฉะนน บคลากรคร เจาหนาท หรอนกเรยนจาเปนตองรระบบเอาไวบาง อยางนอยใหรจกทจะรกษาของใหมนอยไดนานขนอกนดกยงด โดยการดแลทาความสะอาดกถอวาเปนสงทตองทา แตบคลากรสวนใหญกคดวาเปนหนาทของครผชายเทานน

๕.๑.๒.๓ การบารงรกษาระบบสายไฟ และจดเชอมสาย (Wiring and Connections) พบวาบคลากรสวนใหญไมไดทาการตรวจสอบ หรอดแลเกยวกบสายไฟ และจดเชอมสาย

เลย มเพยงครผชายจานวนหนงทพอมความรความสามารถเรองระบบไฟฟาเทานนทคอยตรวจสอบดแลในสวนนโดยใชวธการตรวจสอบดวยสายตา กตรวจดลกษณะภายนอกวาสายหลดหรอไม มรอยถลอกทฉนวนหรอไม หรอดพวกเทปพนสายไฟทพนตามจดเชอมตอตาง ๆ วาหลดลอกหรอเสอมสภาพหรอยง ถาดวาเสอสภาพแลวกพนเทปใหมใหเรยบรอย ทโรงเรยนเคยมเดกนกเรยนโดนไฟ

๘๕

ดดดวย ตอนแรกไมคดวาไฟฟาจากโซลาเซลลจะทาใหไฟดดไดดวย พอเกดเรองแบบนนตอมากเลยตองดแลกนมากขนกวาเดม เพอปองกนอนตรายทอาจจะเกดขน

๕.๑.๒.๔ การบารงรกษาแบตเตอร (Battery, The system with Battery Back-up) ตรวจสอบดระดบนากลน โดยวธการตรวจดระดบนากลนกมหลายแบบแตกตางกนไปตาม

ประเภทของแบตเตอรทใช เพราะทโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค มการตดตงระบบ โซลาเซลลไวหลายจดหลายระบบ แตละระบบกใชอปกรณแตกตางกนออกไปอยางเชน แบตเตอรบางชดกตองเปดจกนากลนเพอดระดบของนากลน แบตเตอรบางชดกจะมเปนแทงพลาสตกเปนสญลกษณในการบอกระดบของนากลนวาถาแทงพลาสตกยบหายไป แสดงวานากลนหมดแลว ใหเตมนากลนเขาไป บางชดกเปนแบตเตอรคลายแบตเตอรรถยนตเลย กสงเกตระดบนากลนดานขางไดเลย และจากผลการสมภาษณ พบวาไมมระยะเวลาในการตรวจสอบระดบนากลนทแนนอน โดยกลมผใหขอมลสวนใหญใหความเหนวา เราตองไปดนากลนประมาณเดอนละครง เพราะถอวานากลนเปนองคประกอบสาคญของแบตเตอรททาใหแบตเตอรสามารถเกบฟาไดมากขน แตโดยมากไปไปเตมนากลนถารสกวาไฟทไดนอยลง คอไฟหมดเรวกวาปกตกจะไปดนากลนสกครง เรยกไดวารอใหเกดปญหาขนกอนถงจะเขาไปดแลระบบ

๕.๑.๓ ปญหา และอปสรรค ในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล

ในการศกษาปญหา และอปสรรค ในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล หรอปจจยทขดขวางการบารงรกษาระบบโซลาเซลล ใหระบบไมสามารถทางานไดอยางมประสทธภาพ ในการศกษาไดแบงออกเปน ๕ ดานคอ ดานบคลากร (Man), ดานเครองจกร (Machine), ดานกระบวนการ (Method), ดานเครองมอ (Maintenance tool) และ ดานสงแวดลอม (Environment)๑

๕.๑.๓.๑ ปญหาและอปสรรค ดานบคลากร (Man) สาหรบปญหา และอปสรรคในดานบคลากร ผใหขอมลสวนใหญมความเหนทสอดคลอง

กน คอผตอบแบบสมภาษณทกทานนนเคยไดรบการอบรมเกยวกบระบบโซลาเซลลมาแลว จากผทมาตดตงระบบโซลาเซลลใหกบโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค โดยทผานมามการมาตดตงจากทมชางหลายสวน ทกครงทมาตดตงแลวเสรจ ชางกจะมการอบรมหรอแนะนาเกยวกบระบบ และอปกรณแตละตววาตดตงไวทไหน แตละตวเรยกวาอะไร มหนาทอะไร และการดแลรกษในเบองตนตองทาอยางไร วธการตรวจสอบนากลนแบตเตอร การดคาทจอแสดงผลทตวอนเวอเตอร โดยทชางแตละชดกจะใชเวลาในการอบรมประมาณ ๓๐ นาท ถง ๑ ชวโมง โดยประมาณ โดยมความคดเหนวาตอนทชางเขาพดใหฟงตอนนกเขาใจงายด แตเวลาชางเขากลบไปแลวกลมหมด อาจจะเปนเพราะวาเปนการอบรมแลวกทงไปเลยไมไดมการทบทวน ไมนานกลมทชางสอนไปหมด เปนตน

ดงนนผใหขอมลสวนใหญจงมความตองการในการอบรมเพมเตมเกยวกบระบบโซลาเซลลเพอใหมความรความเขาใจมากขน เพอใหสามารถทจะดแลรกษาระบบโซลาเซลลไดอยางถกวธ

๑ วนรตน จนทกจ. 17 Problem Solving Devices : ๑๗ เครองมอนกคด. (สถาบนเพมผลผลต

แหงชาต กรงเทพมหานคร : ๒๕๔๗), หนา ๗๘.

๘๖

หรอบางสวนกอยากอบรบเพมเตม เกยวกบเรองระบบการทางานของโซลาเซลล ถงหลกการทางานของอปกรณวาอปกรณแตละตวมหนาทอะไรบาง บางสวนกแครสกวาการอบรมทผานมาแลวนนยงไมเพยงพอจงอยากอบรมเพมเตมกม แตกมสวนนอยทบอกวาเรองของการจดอบรมเกยวกบระบบ โซลาเซลลนนไมจาเปนแลว เพราะทผานมามการอบรมมาเยอะมากแลวแตจากนไมไดเอง เพราะไมไดเขาไปดแลดวยตวเอง อบรมเทาไหรกลมหมดเปนตน

ในเรองของจานวนบคลากรทดแลระบบโซลาเซลล ในปจจบนกมหลก ๆ อย ๔ ทานแตเวลามปญหาจรงขนมาจรง ๆ กจะเรยกแคครสมบต นอกจากครสมบตไมอยถงจะไปตามทานอน โดยสวนใหญมความเหนวาจานวนบคลากรในการดแลรกษานนเพยงพอแลวไมตองการเพม ในเรองของความผดพลาดจากการปฏบตงานของบคลากร ทอาจจะเปนสาเหตทาใหระบบไดรบความเสยหายในเรองนมความเหนวา ถาระบบโซลาเซลลจะพงเพราะคนเปนตนเหต เกดจากคนประเภทรมากพวกทไมรเรองจะไมคอยกลาทจะทาอะไร แตพวกทรมากนนากลวบางทรแลวรไมจรง สลบอปกรณไปมาจนพงทงระบบกม

อปสรรคอกสวนทผใหขอมลหลายทานมความคดใกลเคยงกนกคอ เพอใหจะทาใหการทางานในการดแลรกษาระบบสะดวกขนนนกคอ ตาแหนงในการตดตงแผงโซลาเซลลทบางจดตดตงแผงโซลาเซลลอยบนหลงคา มความเหนวาเปนจดทยากในการดแลรกษา และในการทาความสะอาด โดยจากขอมลททไดรบมา ยงไมเคยมการทาความสะอาดแผงโซลาเซลลทตดตงอยบนหลงคาเลย ทาความสะอาดแตแผงทตดอยบรเวณดานลางเทานน แตบางทานกเหนแยงวาตดบนหลงคากดประหยดพนทได ไมเปลองพนท แลวสามารถรบแสงแดดไดเตม หรอบางคนกตอบวาถาแผงตงอยขางลางนาจะเสยงทจะพงเพราะมอเดกนกเรยน เพราะเดกกซนมาก อกประเดนกคอการวางแบตเตอรซอนกนเปนชนในหองควบคม ทาใหประหยดพนทในการตดตงไดกจรง แตไมไดรบความสะดวกในการบารงรกษา โดยเฉพาะเวลาทตองเตมนากลน จะทาไดยากมาก

๕.๑.๓.๒ ปญหาและอปสรรค ดานเครองมอ (Maintenance tool) จากการสมภาษณพบวา เครองมอทใชในการดแลรกษาระบบโซลาเซลลไมไดเปนอปสรรค

ในการดแลรกษา เพราะมความคดเหนทสอดคลองกนวา เครองมอพนฐานเกยวกบการดแลรกษาระบบโซลาเซลลทโรงเรยนมครบแลว เพราะเครองมอทตองใชมจานวนไมเยอะ กมแค มเตอร(แคลมปมเตอร) คมตด คมอเนกประสงค คตเตอร ไขควง และไขควงวดไฟ เนองจากไดรบมอบมาจากทางผทตดตงระบบเรยบรอยแลว ทางผตดตงมอบเครองมอมาใหเปนกลองเลยเปนเซตเลย โดยทเครองมอจะเกบอยทครสมบต ซงกไมมปญหาในการใชงาน เพราะถาตองมการดแลตรวจสอบ หรอซอมบารงขนมา กเปนหนาทของครสมบตอยแลว ดงนนเครองมอเกบไวทครสมบตกถกตองแลว โดยหลกแลวในการตรวจสอบกดทางกายภาพเปนหลก ดดวยตา แคดฝน ดนากลน ถาไมมอะไรเสยหายจรง ๆ กแทบไมตองหยบเครองมอพวกนขนมาใชเลยดวยซา ปญหาอกประการคอการทโรงเรยนไมมงบประมาณในสวนของการบารงรกษาระบบโดยตรง โดยตองนาเงนจากสวนอนมาใชซออะไหลตาง ๆ เชน นากลน หรอฟวส เปนตน

สาหรบตารางในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล (Check lists or maintenance plan) ผใหขอมลบางทานตอบวา ตารางแบบนนคงไมตองใช เพราะปกตกมครคอยเดนตรวจสอบอยเรอย ๆ

๘๗

อยแลว เพราะไฟฟาจากโซลาเซลลเปนสงทจาเปนกบโรงเรยนมาก ดงนนจงจาเปนตองคอยเดนตรวจสอบอยเสมออยแลว เพยงแตไมมเวลาท เจาะจงแนนอน ขนอยกบความสะดวก และสถานะการณ แตผใหขอมลสวนใหญเกดความสงสยวา คออะไร มดวยหรอ ไมเคยเหนเลย แลวมนเอาไวทาอะไร แตกมบางทานทรจก บางคนกบอกวาม หรอเคยเหนวาม ทเปนตารางเปนชอง ๆ ทใหตรวจเชคตามชอง แตกไมรวาเกบเอาไวทไหนแลว เมอมการอธบายถงประโยชนของตารางในการบารงรกษาระบบโซลาเซลลใหฟง ผใหขอมลสวนใหญมความรสกวา ตารางในการบารงรกษาระบบ โซลาเซลลเปนเครองมอทมประโยชนอยางมาก เพราะชวยใหการบารงรกษาระบบโซลาเซลลมความครอบคลมชดเจนมากขน ทาใหรในสงทตองตรวจสอบทงหมด วาอปกรณตวไหนตองตรวจสอบอยางไร และบอบแคไหน

๕.๑.๓.๓ ปญหาและอปสรรค ดานวธการ (Method) จากการสมภาษณกลมผใหขอมลสาคญเกยวกบ ปญหาและอปสรรค ดานกระบวนการ

(Method) อนหมายถงปจจยทขดขวางการบารงรกษาระบบโซลาเซลลใหระบบไมสามารถทางานไดอยางมประสทธภาพ เชน การตดตงระบบทมมาตรฐานกสามารถสงผลตอความ ยาก-งาย ในการบารงรกษา ขนตอนการปฏบตงาน หรอคาแนะนาในการปฏบตงานทไมชดเจน กสามารถกอใหเกดปญหา และความผดพลาดในการทางานตามมาได จากขอมลทาใหทราบไดวา ระบบทมาตดตงทโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคคแหงน กไดมาตรฐานมคณภาพทกจด เพราะวากอนมาตดตงเขากมการออกแบบมาแลว มการเลอกอปกรณ และการตดตงโดยผเชยวชาญทกชด ไมไดไปทาเองเพราะไมมความร ในเมอเปนชางทมประสบการณมาตดตงให แลวอยางบางหนวยงานทมาตดตงกเปนหนวยงานของการไฟฟา ยงทาใหเชอมนในคณภาพไดเลยวาระบบทมาตดตงนนมคณภาพดแลว หลงตดตงเสรจเขากตองตรวจสอบวาไดคาตามทออกแบบเอาไวหรอไม ซงผลกออกมาด เพราะงนมนใจในคณภาพและมาตรฐานของการตดตง

สวนในเรองของขนตอนในการตรวจสอบ และการบารงรกษาระบบโซลาเซลล กมความเหนไปในทศทางทสอดคลองกนในประเดนของการตรวจสอบแบตเตอร การดแลนากลนทแบตเตอร และการทาความสะอาดแผงโซลาเซลล โดยขนตอนเหลานไมมการกาหนดเปนลาดบขนตอนหรอระยะเวลาทตายตว ขนอยกบโอกาสวาจะเรมทาสวนไหนกอนหรอหลงกได แตโดยทวไปในขนตอนในการดแลรกษานจะเปนหนาทของครสมบต หรอครผชาย ครหรอบคลากรหญงจงไมไดยงเกยวในการบารงรกษามากนก อยางดกวงไปปดเบรกเกอรตอนทฝนฟาคะนอง เพอปองกนฟาผา เพราะคดวาในเมอเราด และซอมบารงชวยครผชายไมได อยางนอยกสารถชวยปองกนไมใหระบบ โซลาเซลลมนพงไวขนได ขอแคชวย ๆ กนดแลในพนทรบผดชอบของตน

สาหรบคาแนะนาในการบารงรกษาระบบโซลาเซลลนนสวนใหญตอบตรงกนวา ไดจากการอบรมจากชางทมาตดตงบาง และจากครสมบตบาง แตเมอถามวารเรองขนาดไหนกบคาแนะนาทไดมา สวนใหญกตองใชเวลานกคอนขางนานกวาจะนกออก ซงแสดงถงความไมร ไมเขาใจในการบารงรกษาระบบโซลาเซลลอยางแทจรง หรอหลาย ๆ คนกนกไมออกเลย แตกมบางสวนทตอบไดอยางทนททนใด แสดงถงความเขาใจทชดเจนเกยวกบขนตอนในการดแลรกษาระบบของตวผตอบแบบสมภาษณคนนน

๘๘

๕.๑.๓.๔ ปญหา และอปสรรค ดานเครองจกร (Machine) จากการสมภาษณเกยวกบ ปญหาและอปสรรค ดานเครองจกร (Machine) เพอใหทราบ

วาอปกรณอะไรบางทเปนปญหาทพบบอยทสด หรอสาคญทสดอนจะสามารถสงผลตอประสทธภาพของระบบได ผลทไดความเหนสวนใหญของผตอบแบบสมภาษณกลาววา สาหรบทโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค อนเวอเตอรเปนอปกรณทเสยบอยทสดมปญหามากทสด โดยทผานมาเอาไปซอมมา ๒-๓ ครงแลว สวนสาเหตยงนาจะเกดจากฟาผาหรอไมกจากการลดวงจรของไฟทเกดจากสายไฟรว หรอแมแตการทเดกเอาอปกรณทอาจจะไมไดมาตรฐานมาเสยบปลกเลนกน สวนอปกรณทเปนปญหา และเสยบอยรองลงมาก ไดแก แบตเตอรเสอม สายไฟชอต และคอนโทรชาจเจอรเสยชาจไฟไมเขา สวนแผงโซลาเซลล และฟวสเสยหายนนพบนอยทสด โดยแผงโซลาเซลลทเสยหายเราะแตก นาจะเกดจากหนงสตก และบางแผงกเสยเปนรอยแบบใส ๆ โปรงแสง สาเหตนาจะเกดจากการใชงานมายาวนาน

๕.๑.๓.๕ ปญหา และอปสรรค ดานสงแวดลอม (Environment) จากการสมภาษณเกยวกบ ปญหาและอปสรรค ดานสงแวดลอม (Environment) ทาให

ทราบไดวากลมตวอยางสวนใหญมความเหนไปในทศทางเดยวกน โดยมความเหนวา สภาพอากาศ และสงแวดลอม ถอเปนหนงในอปสรรคในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล หรอตอการใชงานระบบ โซลาเซลลอยางมาก เพราะวาระบบโซลาเซลลตองพงพาแสงแดดในการเปลยนจากพลงงานแสงอาทตยใหเปนพลงงานความรอน ดงนนถาฤดไหนทแดดดอยางเชน ฤดรอน และฤดหนาว กจะทาใหสามารถผลตพลงงานไดอยางเตมท มใชงานไดเตมท แตอยางฤดฝน ทโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค นนฝนตกทงวนทงคน บางครง ๒ - ๓ วนไมมแดดเลยกม ในเมอไมมแดดกไมมไฟฟาใช กลาบากมากขน

ในเรองของฝนทโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค กมฝนเยอะมาก เพราะทโรงเรยนตงอยบนเนนเขา เปนชองลมผานพอด ชวงฤดรอนลมแรง และฝนเยอะ ฝนกจะไปเกาะทแผงโซลาเซลลเยอะ กทาใหประสทธภาพการทางานของระบบลดลงได ถาหากไมไดทาความสะอาดแผง โซลาเซลลบอย ๆ สวนฤดหนาวกไมแพกนเพราะอากาศทหนาว มหมอกจดในตอนเชา หมอกจะจบตวเปนหยดนาเกาะอยตามแผงโซลาเซลล เวลาทลมพดฝนขนม ฝนกจะเกาะทแผงโซลาเซลลไดงายกลายเปนกอนหนา จนเกาะเปนเมอก ๆ ในทสด แลวจะทาความสะอาด และการดแลรกษาไดยากขนไปอก

ทกคนยงใหความเหนในการทาความสะอาดแผงโซลาเซลลตอดวยวา มความจาเปนมาก เพราะฝนทมเยอะ ฝนละอองพวกนจะไปบงแสงอาทตยไมใหไปถงแผงโซลาเซลลได พอแสงไปถงแผงโซลาเซลลไดนอยลงก ทาใหการผลตพลงงานไฟฟาทาไดนอยลง ถาอยากใหระบบทางานไดดขน ไดไฟมากขน กตองมการลางแผงโซลาเซลลบอย ๆ แตกมเพยงสวนนอยเทานนทเหนวาสภาพอากาศไมจดเปนปญหาตอการบารงรกษาระบบ เพราะวาไมวาฝนจะเยอะหรอนอยกตองมการทาความสะอาดอยด ถงจะตองทาความสะอาดบอยขนกตาม แบบนนจงไมจดเปนอปสรรคในการดแลรกษาระบบแตอยางใด

๘๙

๕.๑.๔ การมสวนรวมของบคลากรในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล กระบวนการใหบคลากร และเจาหนาทเขามามสวนเกยวของในการดาเนนงานพฒนา

รวมคด รวมตดสนใจ แกปญหาของตนเอง ขนตอนการมสวนรวมแบงออกเปน ๔ ระดบคอ การมสวนรวมในการคนหาปญหา และสาเหตของปญหา การมสวนรวมในการวางแผนดาเนนกจกรรม การมสวนรวมในการปฏบตงาน และการมสวนรวมในการตดตามและประเมนผลงาน เมอสรปผลจากการสมภาษณกลมผใหขอมลสาคญเกยวกบการมสวนรวมของบคลากร และเจาหนาท ในการบารงรกษา และแกปญหาของระบบโซลาเซลลมคาตอบทสอดคลองกน โดยความเหนสวนใหญมองวาตวเองเปนเพยงผใชงาน โดยหนาทในการบารงรกษาระบบโซลาเซลลเปนหนาทของบคลากรทเปนผชาย ซงเปนเพยงสวนนอยในโรงเรยน ผใหขอมลสวนใหญเมอตรวจพบปญหาหรอความผดปกตเกยวกบระบบ โซลาเซลลหรอระบบไฟฟากจะเอาปญหาเหลานนไปบอกกบเจาหนาทผชาย และจบลงแคนน สาหรบการวางแผนในการแกปญหา การลงมอแกปญหา และการตดตามผลในการแกปญหาตาง ๆ นนเปนหนาทของเจาหนาททรบผดชอบเทานน

ในการบารงรกษาระบบโซลาเซลลหนาทหลกจะเปนของครตารวจตระเวนชายแดนทมความรมากทสดในโรงเรยนเกยวกบระบบโซลาเซลล แตดวยหนาทรบผดชอบทงการสอนหนงสอ หนาทการเปนหวหนาโครงการเกษตร และโครงการอน ๆ ตามนโยบายของโรงเรยนทาใหการตรวจสอบและการซอมบารงระบบทาไดอยางไมทวถง ในการทางานบางครงจงตองใหเดกนกเรยนเปนคนปฏบตการ โดยมครเปนผสอนถงวธการปฏบตงาน และคอยควบคมการทางานจะเหนไดวาเดกนกเรยน จะชวยดแลรกษาระบบกตอเมอไดรบคาสงเทานน ถาครไมสงใหทากไมทา

จากการสงเกตในเรองของการมสวนรวมของบคลากร เจาหนาท และนกเรยน ในโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคคกพอจะใหความเหนไดวา บคลากรในโรงเรยน ขาดความกระตอรอรนในการพยายามทจะดแล และบารงรกษาระบบโซลาเซลลเพอใหมประสทธภาพดทสดในการใชงาน เพราะทกคนรสกวาระบบทเปนอยในตอนนเพยงพอแลวในการใชงาน คอไมมความรสกวาขาดแคลนในดานพลงงานไฟฟา สมมตวาระบบโซลาเซลลจะสามารถผลตพลงงานไดประสทธภาพเพยงแค ๗๐ % ของความสามารถจรงของระบบ แตถาหาก ๗๐ % นเพยงพอแลวสาหรบการใชงานในโรงเรยน กไมจาเปนทจะตองเสยเวลาไปบารงรกษาใหประสทธภาพเพมขนแตอยางใด ถายงใชไฟได ถาเครองไมพงจรง ๆ กไมมความเดอดรอน เปนตน

๕.๑.๕ ขอเสนอแนะในการบารงรกษา และการแกปญหาระบบโซลาเซลล สาหรบขอเสนอแนะกลมผใหสมภาษณไดแสดงความคดเหนเอาไวหลากหลาย แตกม

ความเหนทเกยวกบการเพมประสทธภาพในการบารงรกษาระบบโซลาเซลลใหดขน หรอเพอใหตนเองนนทางานไดงายขนหรอสะดวกขน เชน ในขนตอนในการออกแบบ และการตดตงตองคานงถงความสะดวกในการบารงรกษาระบบเอาไวดวย ในสวนปญหาดานฝนททาใหแผงโซลาเซลลสกปรก คงแกทตนเหตไมไดเพราะตนเหตมาจากธรรมชาตมาจากดนฟาอากาศ ในการแกทปลายเหตนนกใหหมนทาความสะอาดแผงโซลาเซลลใหบอยขน สารบความรของเจาหนาทในการบารงรกษาระบบโซลาเซลลบคลากรสวนใหญยงตองการใหมการอบรมเกยวกบระบโซลาเซลลเพมขน เพราะการอบรมทผานมา ยงถอวานอยเกนไปหรอบางสวนกบอกวาอบรมแลวแตกลมไปหมดแลว บางคนกตองการใหเจาหนาท

๙๐

ทจะเขามาตรวจสอบดแลระบบมาใหบอยขน จากปละครงเปนปละสองครง และสดทายคอทางโรงเรยนไมมงบประมาณในการตรวจสอบ และบารงระบบโซลาเซลล หรอเงนทตองใชในการซอ นากลน ซอฟวสมาสารอง ททางโรงเรยนไมมงบประมาณในสวนน

สรปผลการวจย เกยวกบปญหา อปสรรค และแนวทางในการแกปญหาระบบโซลาเซลล หลงจากทเกบรวบรวมขอมลแลวไดทาการจาแนก จดหมวดหม และเรยบเรยงความเหนทสอดคลองกนเพอนามาสรปเปนผลการวจย โดยใชหลกการแกปญหาดวยแผนภมแสดงเหตและผลเขามาชวยในการวเคราะหหาสาเหตของปญหา และอปสรรคตาง ๆ หรอทสวนใหญรจกกนในชอของ แผนผงกางปลา โดยจะกาหนดเปนปญหาขนมา และกาหนดหาสาเหตยอยไปเรอย ๆ จนกวาจะทราบสาเหตทแทจรง และแนวทางในการปญหานน (ดแผนภมท ๔.๑) เมอนามาพจารณาดแลวหลกการของแผนแผนภมแสดงเหตและผล กเหมอนกบหลกอรยสจ ๔ ในพระพทธศาสนานนกคอ ๑. ทกข คอ เหตแหงความไมสบายกาย ไมสบายใจ ในทนกหมายถง ปญหา และอปสรรค ๒. สมทย คอ เหตใหทกขเกด ในทนกหมายถง สาเหตททาใหเกดปญหาในการดแลรกษาระบบโซลาเซลล ๓. นโรธ คอ ความดบทกข ในทนกหมายถงวธแกปญหา และ ๔. มรรค คอ ขอปฏบตใหถงความดบทกข ในทนกหมายถงแนวทางในการแกปญหาตาง ๆ ใหสมฤทธผลนนเอง โดยสามารถสรปความรจากงานวจยออกเปนปญหา อปสรรค และแนวทางในการแกไขปญหาตาง ๆ ไดดงตารางดงตอไปน

๙๑

ลาดบท

ปญหา (ทกข)

สาเหต (สมทย)

วธแกปญหา (นโรธ)

แนวทางในการแกปญหา (มรรค) หมายเหต

๑ แผงโซลาเซลลผลตไฟไดนอย

ฝน, คราบสกปรก ลางทาความ

สะอาด ทก ๒ เดอน

จดทาทาตารางการบารงรกษา ใหชดเจน

จดเวรดแล ตรวจสอบ และทาความสะอาด

ปจจยจากสภาพอากาศ สงแวดลอม และการขาดความรความเขาใจในการบารงรกษา

ระบบ

๒ แผงโซลาเซลลเสย

คราบสกปรก ทเกาะนาน

๓ แบตเตอรเกบไฟไดไม

นาน นากลนแหง

ตรวจสอบนากลน เดอนละครง

๔ Inverter

เสย ฟาผา

ใชไฟตอนฝนตก

ปดเบรกเกอร ตอนฝนตก

ระบบสายดน ทาระบบสายดนใหม

๕

การมสวนรวมในการบารงรกษาระบบโซลาเซลลของบคลากรม

นอย

ขาดความร อบรบเกยวกบระบบ

จดการฝกอบรมเกยวกบระบบและการบารงรกษา

โซลาเซลใหแกคร บคลากร

  

ขาดประสบการณ

ใหมสวนรวมในการ

บารงรกษาระบบ

จดแบงเวรใหทกคนไดมสวนรวมในการ

บารงรกษาระบบโซลาเซลล

ขาดความรสกการเปนเจาของ

สรางจตสานกทด ใหเหนประโยขนของโซลาเซลล

ปลกฝงใหเหนคณคาของโซลาเซลล

ตารางท ๕.๒ สรปผลการวจยวจยเปนตารางแสดง ปญหา สาเหต วธแกปญหา และ

แนวทางในการแกปญหา

๙๒

๕.๒ อภปรายผลการวจย ๕.๒.๑ ปญหา และอปสรรคในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล จากการศกษาพบวาม

หลายเหตหลายปจจยดวยกน โดยเมอพจารณาและจดหมวดหมแลว จะพบวาปญหาทเดนชดทสดนาจะเกดจาก ๔ สวนดวยกน คอ ๑) ปญหาทเกดจาก อปกรณเสยหายหรอเสอมสภาพ ทงทเกดจากการใชงานเปนระยะเวลาทยาวนาน และทเกดจากความบกพรองจากการใชงาน ๒) ปจจยสภาพอากาศ และฝนละอองทมเยอะในพนท ๓) บคลากรสวนใหญขาดความร และทกษะในการบารงรกษาระบบโซลาเซลลทด ๔) ขาดความใสใจในการ ใหความรวมมอในการบารงรกษาของบคลากรในโรงเรยน

๕.๒.๑.๑. ปญหาทเกดจาก อปกรณเสยหายหรอเสอมสภาพ ทงทเกดจากการใชงานเปนระยะเวลาทยาวนาน และการบกพรองในบารงรกษาระบบโซลาเซลล โดยพบวาอปกรณทเสยหายบอยทสดไดแก อนเวอเตอร สวนสาเหตยงนาจะเกดจากฟาผาหรอไมกจากการลดวงจรของไฟทเกดจากสายไฟรว หรออปกรณทไมไดมาตรฐาน ทพบปญหาบอยรองลงมากคอ แบตเตอรเสอม ทงทเสอมจากอายการใชงานกด หรอเสอมจากการขาดการบารงรกษาหมนตรวจสภาพของนากลนกด ตอมาคอสายไฟแลอปกรณเชอมตอชอต และปญหาแผงโซลาเซลลเสยหายพบวานอยทสดตามลาดบ ซงผลจากการวจยทไดมความสอดคลองกบบทความจาก ผจดการออนไลน ๒ ทอางถง นางสาวสารลน ถาวรานนต นกวจยอสระดานพลงงาน ทกลาววา จากนโยบายการตดตงแผงโซลาเซลลของภาครฐเปนโครงการทดทาใหประชาชนทอยในพนทหางไกลไดโอกาสในการรบรขาวสารและมชวตความเปนอยทดขน แตการลงพนทสารวจใน อ.แมระมาด และอ.ทาสองยาง จ.ตาก พบวาอปกรณเสอมคณภาพเรว ทงทมการรบประกนระบบความเสยหาย ๕ ป แตการดาเนนโครงการเพงผานมาแค ๒ ปอปกรณมความเสยหายในภาพรวมมากถงรอยละ ๒๒.๕ เชน อนเวอเตอร เสยหายรอยละ ๑๐.๑ แบตเตอร เสยหายรอยละ ๕.๙ แผงโซลาเซลล รอยละ ๐.๗ อกทงยงขาดอปกรณสารองเปนผลใหชาวบานไมมไฟฟาใชตองกลบมาใชเทยนหรอตะเกยงดงเดม สาเหตมาจากการดาเนนงานของทางภาครฐยงขาดการวางแผนงานทดไมมการอบรมใหความรแกชาวบานในการบารงรกษา และเมออปกรณเสยยงขาดอปกรณเปลยน อยากใหภาครฐตดตามประเมนผลการดาเนนงานดวย ไมอยากใหโครงการฯด ๆ ตองหยดชะงก สาหรบการปองกนอปกรณเหลานใหเสยหายนอยลง และชวยยดอายการใชงานของระบบสามารถทาไดโดยการอบรมเพมความรใหแกเจาหนาท คร นกเรยน พรอมจดทาคมอการใชงาน การบารงรกษาทเขาใจงาย และการสรางตารางในการตรวจสอบ และการบารงรกษาระบบกจะชวยใหการบารงรกษาระบบมประสทธภาพขน ซงสอดคลองกบบทความจาก ผจดการออนไลน๓ ท อางถง รศ .ดร .สทธชย เปรมฤดปรชาชาญ อาจารยคณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม ผรบผดชอบโครงการนารองระบบผลตไฟฟาดานพลงงานแสงอาทตยสาหรบครวเรอนบานสองธาร (บานขมก) หม ๑ ต.บานทบ อ.แมแจม จ.เชยงใหม กลาวถงผลการวจยในพนท

๒ สานกขาวประชาธรรม, ( ๒๔ กรกฎาคม ๒๕๔๙), “แนะรฐแจงการดแลโซลาเซลลแกชาวบานเหต

อปกรณ เสอมเรว ชาวบานหนกลบใชตะเกยง”, ผจดการออนไลน , [ออนไลน ] , ๗ยอหนา , แหลง ทมา : http://www.manager.co.th/Politics/ViewNews.aspx?NewsID=9490000094592 [๒ กรกฎาคม ๒๕๖๑].

๓ เรองเดยวกน ,หนา ๘๓.

๙๓

อ.แมระมาด และ อ.ทาสองยาง จ.ตาก วาตองพจารณาปจจยรอบดานทงดานการดาเนนงานของการไฟฟาสวนภมภาค และชาวบานเพราะอปสรรคอาจเกดจากความแตกตางของการใชภาษาหรอการดาเนนของของภาครฐกได ทงนตองหาสาเหตทแทจรง เพอจะแกไขปญหาไดตรงจด และผลการดาเนนงานของโครงการนารองทอยในความดแลรบผดชอบของทางคณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม ทเรมดาเนนโครงการตงแตป ๒๕๔๖ มาถอวาประสบความสาเรจ เนองจากอปกรณยงสามารถใชงานไดด สวนปญหาเรองของอปกรณเสอมคณภาพพบนอยมาก อาจเนองมาจากการออกแบบโครงสรางการจาหนายกระแสไฟจากแผงโซลาเซลลทมคณภาพ และมการจดอบรมใหความรทางดานการใชงาน และการบารงรกษาใหกบชางไฟประจาหมบานและชาวบานหลงจากทมการตดตงเสรจ โดยการอบรมทางเราไดจดทาสอทเขาใจงายและมรปภาพประกอบคนทอานหนงสอไมออกกสามารถทจะเขาใจ อกทงไดทาการประเมนผลและตดตามการดาเนนงานทก ๆ ๑๒ เดอน

๕.๒.๑.๒. สาหรบปญหา และอปสรรคทเกดจากปจจยสภาพอากาศ และฝนละอองสงผลกระทบตอประสทธภาพในการใชงานระบบเปนอยางมาก เพราะทาใหประสทธภาพในการทางานของระบบโซลาเซลลลดลง ระบบผลตพลงงานไดนอยลง หากปลอยใหมฝนละอองหรอคราบทสกปรกสะสมอยเปนเวลานาน กอาจทาใหแผงโซลาเซลลเสยหายได โดยผใหขอมลสวนใหญมความคดเหนทสอดคลองกนเกยวกบการทาความสะอาดแผงโซลาเซลลวามความจาเปนทตองทาความสะอาดเปนประจา เพอเปนการชวยยดอายการใชงานของแผงโซลาเซลล และเพอทาใหระบบสามารถผลตพลงงานไฟฟาไดมากขน โดยชวงเวลาในการทาความสะอาดแผงโซลาเซลลควรจะมการทาความสะอาดทก ๑ เดอน หรอ ๒ เดอนตอครงในชวงฤดรอนและฤดหนาว สาหรบในชวงฤดฝนการลางแผงโซลาเซลลไมมความจาเปนมากนก เนองจากฝนทตกมาตามธรรมชาตสามารถชวยใหประสทธภาพของระบบกลบมาดเทยบเทาการลางแผงโซลาเซลลตามปกต ซงสอดคลองกบงานวจยของ F. Mejia, J. Kleissl, J. L. Bosch๔ ท ไ ดท าการวจย เร อง “The effect of dust on solar photovoltaic systems” ซงผลการวจยสวนหนงพบวา ผลกระทบจากฝนทาใหประสทธภาพของระบบลดลง ๐.๒๑ เปอรเซนตตอวน และพบวาระสทธภาพรวมของระบบลดลงจาก ๗.๒ เปอรเซนต เปน ๕.๖ เปอรเซนต ในระยะเวลา ๑๐๘ วน ในชวงฤดรอน และหลงจากทมฝนตก ทาใหประสทธภาพของระบบกลบคนสระดบ ๗.๑ เปอรเซนตในทสดโดยไมตองลางทาความสะอาดเอง นนกคอฝนทตกลงมาในฤดฝนชวยชะลางฝนละออง และคราบสกปรกทแผงโซลาเซลล ทาใหประสทธภาพการทางานของระบบโซลาเซลลทลดลงจากการสะสมของฝนละออง กลบมาสประสทธภาพทไกลเคยงสงทสดของระบบดงเดมได และการทาความสะอาดแผงเปนประจาจะชวยยดอายการใชงานของแผงโซลาเซลล และเพมประสทธภาพในการทางานของระบบโซลาเซลลทดขน ซงสอดคลองกบงานวจยของ Hassan Qasem๕ ทไดทาการวจยเรอง “Effect of Accumulated Dust on the Performance of Photovoltaic Modules” ซงผลการวจยพบวา ควรทาความสะอาดแผงโซลาเซลลทก ๔๘ ถง ๕๐ วน เพอใหประสทธภาพของ

๔ F. Mejia, J. Kleissl, J. L. Bosch, The effect of dust on solar photovoltaic systems,

(Department of Mechanical and Aerospace Engineering, University of California, 2013). ๕ Hassan Qasem, Effect of Accumulated Dust on the Performance of Photovoltaic

Modules, (A Doctoral Thesis of Loughborough University, 2013) P. 131.

๙๔

ระบบไมตากวา ๙๐ % ซงหากมความถในการทาความสะอาดทบอยกวาน จะทาใหสนเปลองงบประมาณในการทาความสะอาดแผงโซลาเซลล มากกวาประสทธภาพของระบบทไดกลบมา และยงสอดลอง กบงานวจยของ Michael Perdue๖ ท ไ ด วจย เร อง “Energy yields of small grid connected photovoltaic system: effects of component reliability and maintenance” ซงกลาวถง ความเสยงตอความลมเหลวของระบบโซลาเซลลในประเทศขนาดเลก โดยใชวธการทบทวนวรรณกรรมทมอยแลวนามาเปนสถตในการทดลองเพอหาคาความลมเหลว และการซอมแซมตอระบบ ซงผลการวจยพบวา คนทวไปมความเชอวาระบบเหลานไมมความตองการหรอความจาเปนในการบารงรกษาระบบ แตจรง ๆ แลวกจะพบวาสงเหลานนทาใหประสทธภาพของระบบนนดอยลงไป โดยทวไปแลวประสทธภาพจะลดลงประมาณ ๑๐ % ภายในระยะเวลา ๑ เดอน ดงนนจาความตองมการบารงรกษาระบบทก ๆ เดอนเพอใหระบบมประสทธภาพ

๕.๒.๑.๓. บคลากรสวนใหญขาดความร และทกษะในการบารงรกษาระบบโซลาเซลลทด จดวาเปนอปสรรคทสาคญอยางหนงในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล เพราะทาใหไมสามารถทจะวางแผนในการดแล ตรวจสอบ และบารงรกษาระบบไดอยางมประสทธภาพ เพราะในโซลาเซลลหนงระบบประกอบไปดวยอปกรณหลายอยาง อปกรณแตละอยางกมความตองการในการบารงรกษาทตางกน ระยะเวลาหรอความถทตองการในการบารงรกษาระบบกตางกนเชนแบตเตอรหากไมไดรบการบารงรกษาทเหมาะสมกจะทาใหอายการใชงานเสอมเรวขน ดงนน เมอบคลากรสวนใหญขาดความรและทกษะทดพอกจะทาใหการบารงรกษาระบบโซลาเซลลไมมประสทธภาพเทาทควร ซงสอดคลองกบงานวจยของ นภทร วจนเทพนทร และคณะ๗ ทไดวจยเรอง “การประเมนผลโครงการเรงรดขยายบรการไฟฟา โดยระบบผลตกระแสไฟฟาดวยพลงงานแสงอาทตย” ซงผลการสวนหนงวจยพบวา ปญหา และอปสรรคทตองแกไขเกดจากคณภาพของอปกรณ ปญหาและอปสรรคทเกดจากบคคลทขาดความรความเขาใจในระบบผลตกระแสไฟฟาดวยพลงงานแสงอาทตย ปญหา และอปสรรคทเกดจากภยธรรมชาต ซงยากตอการควบคม รวมถงองคกรทดแลระบบตองมความรความเขาใจ และมหลกการในการบรหารจดการทด เพอใหเกดความยงยนตอไป

๕.๒.๑.๔. ในเรองของความรวมมอของบคลากรในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล ทพบวาการมสวนรวมในการบารงรกษาระบบในระดบทตา ซงผลการวจยไดพบวาเกดจากการทบคลากรไมมความรความเขาใจในการบารงรกษาระบบโซลาเซลลทดพอ จงทาใหเกดความกลวทจะเขาไปรวมทาในงานทตนเองไมมความร ทงททกคนเหนถงประโยชนและความสาคญของระบบ โซลาเซลล ทสามารถชวยในการใหความสะดวกในการทางาน การสอสาร และในชวตประจาวน แตกยงมองวาหนาทในการบารงรกษาระบบ เปนหนาทของบคลากรคนใดคนหนงทไดรบมอบหมายหนาท

๖ Michael Perdue, “Energy yields of small grid connected photovoltaic system: effects of component reliability and maintenance”, IET Renewable Power Generation, (Volume: 9, Issue: 5, 7), 2015.

๗ นภทร วจนเทพนทร และคณะ, “การประเมนผลโครงการเรงรดขยายบรการไฟฟา โดยระบบผลตกระแสไฟฟาดวยพลงงานแสงอาทตย”, การประชมเชงวชาการเครอขายพลงงานแหงประเทศไทย ครงท ๔, มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม, ๑๔ - ๑๖ พฤษภาคม ๒๕๕๑.

๙๕

โดยตรง หรอมองวาเปนหนาทของบคลากรผชายเทานน โดยสวนใหญมองวาตนเองไมมความรความสามารถเพยงพอในการชวยเหลอในการชวยบารงรกษา และงานประจาทตนเองรบผดชอบอยนนกมอยแลว อกทงยงหวงพงพาการดแลบารงรกษาระบบจากชางผมาตดตง ซงมกาหนดจะมาตรวจสอบ และบารงรกษาระบบใหปละหนงครง ซงอาจจะเปนการโยนความรบผดชอบในการดแลรกษาระบบโซลาเซลลใหกบทมงานทตดตงในทสด ในสวนนจดวาเปนการขาดจตสานกสาธารณะ ททกคนจะตองม ดงนนการทจะทาใหเรองของการใชระบบโซลาเซลลมความยงยน ตองใหบคลากรเขามามสวนรวมในฐานะของผทมสวนไดสวนเสย และในการรบประโยชนในดานตาง ๆ ซงสอดคลองกบงานวจยของ ผศ.สรางคนา ณ นคร๘ จากสาขาการสอสารการตลาด คณะนเทศศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑตย ทไดทาการวจยเรอง “การสอสารเพอการเชอมรอยจตสานกสาธารณะขององคกรภาคธรกจ กบภาคประชาชน” ซงผลการสวนหนงวจยพบวา ปญหาการขาดความรวมมอของพนกงานเพราะพนกงานบางคนยงเขาใจวา ความรบผดชอบตอ ชมชน/สงคม เปนหนาทของหนวยงานใดหนวยงานหนงทไดรบมอบหมาย การลงไปทากจกรรมเพอสงคม โดยเฉพาะโครงการ/กจกรรมพฒนาชมชน/สงคม เปนการเพมภาระจากงานประจา ทาใหไมสมครใจในการรวมกจกรรม ในขณะทบางสวนแมจะเปนวาการทาสงเหลานเปนเรองด แตตนเองกยงไมมความพรอม อยางไรกตามถามโอกาสกยนดจะเขารวม และจาการวจยยงพบวาเพอใหบคลากรมความเตมใจในการมสวนรวมเกยวกบการบารงรกษาระบบโซลาเซลลเพมมากขน นอกจากการเพมความรใหกบบคลากร การปลกฝงจตสานกทดใหกบบคลากรกเปนอกวธการหนงทจะชวยใหการดแลระบบมประสทธภาพมากขน สงตาง ๆ ทกลาวมานนถาทาไดกถอเปนการพฒนาบคลากรทสาคญ และจะชวยใหระบบโซลาเซลลนทางานไดอยางมประสทธภาพตามอายการใชงาน ไมใหไมเสยงายพงไว และจะทาใหเกดความมนคง และยงยนทางดานพลงงานทดแทน สงผลใหเกดความคมคาตอการลงทนในระบบโซลาเซลล อนหมายถงการพฒนานจะเปนการพฒนาทยงยนทงทางดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมตอไป

๕.๒.๒ สาหรบขอเสนอแนะอน ๆ ทไดจากการวจยพบวาปญหา และอปสรรคในการบารงรกษาระบบโซลาเซลลนนเกดไดจากหลายสวนมาประกอบกน ทงสวนทเกดจากวสดอปกรณเชน แบตเตอร สายไฟหรออนเวอเตอร สวนทเกดจากความรความเขาใจในการบารงรกษาระบบของบคลากรในโรงเรยนเอง ทถงแมจะไดรบการอบรมการบารงรกษามาแลว แตกยงขาดความชานาญ ปญหาจากสงแวดลอมทางธรรมชาตทไมอาจจะหลกเลยงได เชนฝนละออง หรอในชวงฤดฝน และปญหาในการจดการ ในเรองของการซอมบารงระบบทไดมาตรฐาน เชน ไมมแผนในการซอมบารงระบบทชดเจน โดยจะซอมบารงระบบหรอตรวจดระดบนากลนเมอเวลาเกดปญหาขนมาแลว ซงถอไดวาชาเกนไป ซงสอดคลองกบงานวจยของ นนทนา คชเสน และคณะ๙ ไดวจยเรอง “การประเมนผล

๘ สรางคนา ณ นคร, “การสอสารเพอการเชอมรอยจตสานกสาธารณะขององคกรภาคธรกจ กบภาค

ประชาชน”, สานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต , (โครงการวจยชด”การสอสารจตสานกสาธารณะ” มหาวทยาลยธรกจบณฑตย, ๒๕๕๐ - ๒๕๕๕) หนา.๑๗๖.

๙ นนทนา คชเสน และคณะ, “การประเมนผลระบบผลตไฟฟาดวยเซลลแสงอาทตยเชงบรณาการ กรณศกษาการจดตงระบบในโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดน”, สานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต, (กรงเทพมหานคร, ๒๕๔๙), หนา ๒๒.

๙๖

ระบบผลตไฟฟาดวยเซลลแสงอาทตยเชงบรณาการ กรณศกษาการจดตงระบบในโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดน” โดยผลการศกษาสวนหนงพบวา มประเดนเสนอแนะทสาคญทไมควรละเลยคอการดแลบารงรกษา และตรวจสอบเปนสงทสาคญ ซงถาครและผทเกยวของไดรบการสอน และเขาใจวธการดแลรกษาทถกตองกยอมเปนประโยชนใหระบบผลตไฟฟาดวยเซลลแสงอาทตยนนมอายการใชงานทยาวนาน จงมการเสนอใหมการจดทาสอ และคมอในการบารงรกษาระบบผลตไฟฟาดวยเซลลแสงอาทตยทถกตองเพอมอบใหแกคร และบคลากรทเกยวของจะไดใชในการทบทวนวธการในการดแลรกษาตลอดเวลาทเกดปญหา และขอสงสยขน.

๕.๓ ขอเสนอแนะ การวจยเรอง “ปญหา และอปสรรคในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล ของโรงเรยนใน

เขตทรกนดาร : โรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค ตาบลปลอคอาเภอทองผาภม จงหวดกาญจนบร” เพอใหเกดความรความเขาใจ เกยวกบการบารงรกษาระบบโซลาเซลลใหมประสทธภาพการทางานทแกบคลากรทมสวนเกยวของทงหลายชใหเหนถงปญหาทเกดขน และจะไดนาไปสแนวทางในการแกไขปญหาตาง ๆ ตอไป โดยมประเดนเสนอแนะ ดงน

๕.๓.๑ ควรจดการฝกอบรมเกยวกบระบบโซลาเซลลใหกบบคลากร เพอเพมความรความเขาใจในระบบโซลาเซลลใหมากขน อนจะสงผลใหเกดความรวมมอของบคลากรเพมขนได อกทงการพฒนาคน จดวาเปนศนยกลางในการพฒนา เมอบคลากรมศกยภาพแลวการบารงรกษาระบบยอมมประสทธภาพขน

๕.๓.๒ ทางโรงเรยนควรมจะตารางในตรวจสอบการบารงรกษาระบบโซลาเซลล (Maintenance Plan Schedule) เพอใหการตรวจสอบ และการบารงรกษาระบบโซลาเซลลมระบบการทางานทชดเจน และมความครอบคลมถงอปกรณตาง ๆ วาตองตรวจสอบสวนไหนบาง สวนไหนตรวจสอบแลว และสวนไหนยงไมตรวจสอบ

๕.๓.๓ ควรมการจดกลมใหคร และนกเรยนใหเปนเวรดแลทาความสะอาดแผงโซลาเซลล และอปกรณในหองควบคมเปนประจา พรอมทงบอกถงประโยชน และความสาคญในการชวยกนดแลรกษาระบบโซลาเซลลควบคกนไปเพอเปนการปลกฝง และกอใหเกดการสรางจตสานกทดในการใชงาน และการบารงรกษาระบบโซลาเซลล โดยมคณครเปนผควบคมดแล และถายทอดความร

๕.๓.๔ ผนาควรปลกฝงจตสานก ชใหเหนถงประโยชน และความสะดวกสบายทไดจากระบบโซลาเซลล และชใหเหนถงปญหาตาง ๆ หากระบบโซลาเซลลเสยหาย หรอไมสามารถใชงานได และสรางจตสานกสาธารณะใหคร และนกเรยนเกดความรสกถงความเปนเจาของ เพอใหเกดวามยนด และเตมใจใหความรวมมอในการบารงรกษาระบบโซลาเซลลตอไป

ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป ๑. ควรมการศกษาวจยในเรองของการพฒนาจตสานกสาธารณะ ในการรวมมอกนเพอ

การพฒนาในดานตาง ๆ ทงในเรองของการดแลรกษาระบบโซลาเซลล หรอในการดานการพฒนา

๙๗

โรงเรยนในดานตาง ๆ เพราะถาสามารถเขาใจวธการสรางหรอปลกฝงจตสานกสาธารณะสบคคลตาง ๆ ไดกเทากบวาเปนการพฒนาคน ทนบเปนหวใจหลกของการพฒนาไดในทสด

๒. ควรมการศกษา ปญหาและอปสรรคในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล ในพนททมไฟฟาจากการไฟฟาเขาถง เพอดความแตกตางวาเมอบรบทพนท และความจาเปนในการใชระบบ โซลาเซลลตางกน จะมปญหาและอปสรรคตางกนหรอไม

๓. ควรมศกษา ปญหาและอปสรรคในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล สาหรบองคกร หรอภาคประชาชน ทมความแตกตางกนในดานของทมาของโซลาเซลล ระหวาง องคกรหรอภาคประชาชน ทตดตงโซลาเซลลดวยงบประมาณขององคกรหรอภาคประชาชนเอง กบ องคกรหรอภาคประชาชน ทตดตงโซลาเซลลโดยไดรบการสนบสนนงบประมาณ จากภาครฐหรอองคกรเพอการกศลอน ๆ วาบรบททมาของระบบโซลาเซลลทตางกน จะทาใหมปญหาแลอปสรรคในการบารงรกษาระบบโซลาเซลลทตางกนหรอไม

บรรณานกรม ๑. ภาษาไทย (๑) หนงสอ กระทรวงพลงงาน. สถานการณพลงงาน และการใชพลงงานตอสงแวดลอม. มหาวทยาลยเชยงใหม,

๒๕๕๔. สมศกด ปญญาแกว. เซลลแสงอาทตย. สารานกรมไทยสาหรบเยาวชน โดยพระราชประสงคใน

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว, ฉบบท ๒๐ (ป ๒๕๓๘). ไพรตน เตชะรนทร. นโยบายและกลวธการมสวนรวมของชมชนในยทธศาสตรการพฒนา ปจจบน

ในการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชนบท. กรงเทพมหานคร : สานกพมพศกดโสภณการพมพ, ๒๕๒๗.

วรช วรชนภาวรรณ. ปญหาและอปสรรคทสาคญของการพฒนาชมชน : ประชาชนขาราชการ และผนารฐบาล. กรงเทพมหานคร : สานกพมพโอเดยนสโตร, ๒๕๓๐.

ประภาเพญ สวรรณ. ทศนคตการวดการเปลยนแปลงและพฤตกรรมอนามย. พมพครงท ๒.กรงเทพมหานคร: สานกพมพพระพฒนาการพมพ, ๒๕๒๖.

กลมอตสาหกรรมพลงงานทดแทน สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย. การดาเนนการดานธรกจพลงงานทดแทน. สถาบนพลงงานเพออตสาหกรรม: สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย, ๒๕๕๘.

นรนทรชย พฒนพงศา. การมสวนรวม หลกการพนฐาน เทคนคและกรณตวอยาง. กรงเทพมหานคร, ๒๕๔๖.

วนรกษ มงมณนาคน. การพฒนาชนบทไทย. กรงเทพมหานคร: โรงพมพ มหาวทยาลยธรรมศาสตร, ๒๕๓๑.

วนรตน จนทกจ. 17 Problem Solving Devices: ๑๗ เครองมอนกคด. สถาบนเพมผลผลตแหงชาต กรงเทพมหานคร, ๒๕๔๗.

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. ความร เบองตนเกยวกบการพฒนาท ยงยน. กรงเทพมหานคร : บรษท อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง จากด (มหาชน), ๒๕๕๖.

(๒) บทความ : สนตภาพ โคตทะเล. “โครงการสอสารและขาวสารดวยพลงงานแสงอาทตยเพอการพฒนาของชมชน

ตาบลแมหละ อาเภอทาสองยาง จงหวดตาก (สอสรยะอาสา)”. เอกสารเผยแพรโครงการ หนวยงาน มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลลานนา ตาก, ๒๕๕๔.

ยโกมล องกรรตน. “โซลารเซลลทางานอยางไร”. สถาบนเทคโนโลยนวเคลยรแหงชาต: องคการมหาชน, ๒๕๕๕.

๙๙

บรรณานกรม (ตอ) กรมพฒนาพลงงานทดแทน และอนรกษพลงงาน. “การผลตพลงงานขนตนภายในประเทศ”. รายงาน

ดลยภาพของพลงงานในประเทศไทย ป ๒๕๕๗, ปท ๑ ฉบบท ๑ (มกราคม – ธนวาคม ๒๕๕๙).

ชต นลพานช และกลธน ธนาพงศธร. “การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนา ชนบท”. เอกสารการสอนชดวชาความรทวไปสาหรบการพฒนาระดบตาบล หมบาน. พมพครงท ๓, หนวยท ๘ .นนทบร: โรงพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, ๒๕๓๒.

เบญจมาศ อยประเสรฐ. “การวจยการมสวนรวมทางสงเสรมการเกษตร”. ประมวลสาระชดวชาการ ว จ ย เพ อ ก า รพฒนาการส ง เ ส ร มกา ร เ กษตรหน วยท ๙ . คณะร ฐศ าสตร : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, ๒๕๔๔.

ศาสตราจารย ดร.ทองโรจน ออนจนทร. “โลกาภวตน สงแวดลอม และการพฒนาแบบยงยน”. รายงานเสนอในการประชมสมมนาเรอง “โลกาภวตนกบทศทางตางประเทศของไทย”. สานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) และกระทรวงตางประเทศ. กรงเทพฯ, ๒๕๔๔.

(๓) บทความจากหนงสอรวบรวมบทความ ประวทย สดประเสรฐ และคณะ. “การวเคราะหปจจยเพอการถายทอดเทคโนโลยการจดการการผลต

ไฟฟาจากพลงงานแสงอาทตยขององคการบรหารสวนตาบล”. พฒนาเทคนคศกษา. ปท ๒๘ ฉบบท ๙๘ (เมษายน – มถนายน ๒๕๕๙).

ชต นลพานช และกลธน ธนาพงศธร. “การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนา ชนบท”. เอกสารการสอนชดวชาความรทวไปสาหรบการพฒนาระดบตาบล หมบาน. (พมพครงท ๓, หนวยท ๘ .นนทบร: โรงพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช : ๒๕๓๒).

(๔) วทยานพนธ : กตตศกด ลาภกจ และ กนกพร ศรปฐมสวสด. “การศกษาแนวทางเชงวศวกรรมเพอการตดสนใจใน

การลางแผงโซลาร กรณศกษา โครงการโรงไฟฟาพลงงานแสงอาทตยบนหลงคา ของบรษทเอกชนแหงหนง”. วศวกรรมบณฑต. ภาควชาเทคโนโลยวศวกรรมอตสาหกรรม : มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ, ๒๕๕๙.

ประสบสข ดอนทร. “การมสวนรวมตอการอนรกษทรพยากรปาไมของกานนผใหญบาน ในภาคเหนอ”. วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต . บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหดล, ๒๕๓๗.

อรนงค ธรรมกล.“การมสวนรวมของชมชนในกระบวนการพฒนาทองถน”. วทยานพนธปรญญา ศกษาศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๓๙.

๑๐๐

บรรณานกรม (ตอ) สพจน พงษพสทธบบผา. “การมสวนรวมของราษฎรในการอนรกษปาชมชนภายใตการชนา ของ

พระสงฆ: กรณศกษาปาชมชนวดชลประทานราชดาร ตาบลสงเนน อาเภอกระสง จงหวดบร ร ม ย”. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสต รมหาบณฑต .บณฑต วทยาลย : มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, ๒๕๔๓.

สมบรณ อาพนพนารตน. “การมสวนรวมของชมชนในการปองกนไฟปา: กรณศกษาอทยาน แหงชาตเขาสามหลน จงหวดสระบร”. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, ๒๕๔๒.

สมศกด สวรรณเจรญ. “ขนของการมสวนรวมของคณะกรรมการบรหารองคการ บรหารสวนตาบลในการวางแผนพฒนาตาบล ขององคการบรหารสวนตาบล จงหวดกาแพงเพชร”. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหดล, ๒๕๔๒.

ธนาพล ตนตสตยกล. “การประเมนผลประโยชนทางพลงงาน สงแวดลอม และเศรษฐศาสตรสาหรบระบบผลตไฟฟาพลงงานแสงอาทตยบนหลงคาอาคารภายในมหาวทยาลยธรรมศาสตร ศนยรงสต”. วทยาศาสตรบณฑต . (สาขาเทคโนโลยเพอการพฒนายงยน : คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลน มหาวทยาลยธรรมศาสตร ศนยรงสต), ๒๕๖๐.

นนทนา คชเสน และคณะ. “การประเมนผลระบบผลตไฟฟาดวยเซลลแสงอาทตยเชงบรณาการ กรณศกษาการจดตงระบบในโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดน”. สานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต. (กรงเทพมหานคร), ๒๕๔๙.

นภทร วจนเทพนทร และคณะ. “การประเมนผลโครงการเรงรดขยายบรการไฟฟา โดยระบบผลตกระแสไฟฟาดวยพลงงานแสงอาทตย”. การประชมเชงวชาการเครอขายพลงงานแหงประเทศไทย ครงท ๔. (มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม), ๒๕๕๑.

บรณน รตนสมบต. “การพฒนาตวแบบเชงกลยทธการจดการธรกจอยางยงยนในอนาคตของวสาหกจขนาดใหญ”. วทยานพนธปรชญาดษฎบณฑต. (มหาวทยาลยศลปากร), ๒๕๕๗.

(๕) รายงานวจย : สรางคนา ณ นคร. “การสอสารเพอการเชอมรอยจตสานกสาธารณะขององคกรภาคธรกจ กบภาค

ประชาชน”, สานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต. รายงานวจย. โครงการวจยชด“การสอสารจตสานกสาธารณะ” มหาวทยาลยธรกจบณฑตย, ๒๕๕๐ – ๒๕๕๕.

จรศกด สรงคพพรรธน และคณะ. “พฤตกรรมการใชไฟฟาแบบพอเพยงกอนและหลงการตดตงระบบผลตกระแสไฟฟาดวยพลงงานแสงอาทตยเพอคณภาพชวตทยงยน ในเขตพนทจงหวดปทมธาน”. รายงานวจย. คณะศลปะศาสตร และคณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร, ๒๕๕๒.

๑๐๑

บรรณานกรม (ตอ)

นวลนอย ตรรตน และคณะ. “การมสวนรวมของประชาชนในการตรวจสอบการดาเนนงานของ องคการบรหารสวนตาบล”. รายงานวจย. กรงเทพมหานคร : สานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต, ๒๕๔๕.

(๖) เอกสารทไมไดตพมพเผยแพร : กระทรวงพลงงาน. “แผนอนรกษพลงงาน ๒๐ ป (พ.ศ. ๒๕๕๔ – ๒๕๗๓)”. กรงเทพมหานคร

๒๕๕๔. (อดสาเนา). กรมพฒนาพลงงานทดแทน และอนรกษพลงงาน. “แผนการพฒนาพลงงานทดแทนและพลงงาน

ทางเลอก พ.ศ. ๒๕๕๘ – ๒๕๗๙”. กรงเทพมหานคร ๒๕๕๔. (อดสาเนา). นนทวฒน บรมานนท . “การบรการสาธารณะในระบบกฎหมายปกครองของฝรงเศส”.

กรงเทพมหานคร :สานกพมพสานกนตธรรม, ๒๕๔๑. (อดสาเนา). นนท กอแกวทองด. การประชมเชงปฏบตการผนาประชาคมตาบล เรองเวทประชาคมพรอม ใจ

เลอกตง. กรงเทพมหานคร : สานกพมพส นกงานคณะกรรมการเลอกตง, ๒๕๔๓. (อดสาเนา).

กองทนเพอสงเสรมการอนรกษพลงงาน. “รายงานผลการดาเนนโครงการ กองทนเพอสงเสรมการอนรกษพลงงาน ปงบประมาณ ๒๕๕๘”. กรงเทพมหานคร, ๒๕๕๙. (อดสาเนา).

ผศ.ดร.ประจกษ ปฏทศน. “การตรวจสอบคณภาพเครองมอวจย”. เอกสารประกอบการฝกอบรม สรางนกวจยรนใหม ณ มหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจเจาพระยา. ๒๕๕๙. (อดสาเนา).

โกวทย พวงงาม. การเสรมสรางความเขมแขงของชมชน. (ม.ป.ท.), ๒๕๔๕. (อดสาเนา).

(๗) สออเลกทรอนกส : UN Thailand. พลงงานสะอาดททกคนเขาถงได. [ออนไลน]. แหลงทมา :

http://www.un.or.th/globalgoals/th/global-goals/affordable-and-clean-energy/ [๑๑ ตลาคม ๒๕๖๐].

Wikipedia. ปญหา. [ออนไลน]. แหลงทมา: https://th.wikipedia.org/wiki/ปญหา [๒๐ สงหาคม ๒๕๖๐].

สานกงานราชบณฑตยสภา. อปสรรค. [ออนไลน]. แหลงทมา: http://www.royin.go.th/ ?knowledges= =อปสรรค-๒๗-มกราคม-๒๕๕๗ [๒๐ สงหาคม ๒๕๖๐].

การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย . เทคโนโลยเซลลแสงอาทตย . [ออนไลน]. แหลงทมา : http://www3.egat.co.th/re/solarcell/solarcell.htm [๑๑ มถนายน ๒๕๖๐].

ส ร เชษฐ ย านวาร . การบ าร งร กษาระบบโซล า เซลล . [ออนไลน ] . แหล งท มา : http:// ienergyguru.com/2016/06/บารงรกษาโซลาเซลล/ [๑๙ สงหาคม ๒๕๖๐].

๑๐๒

บรรณานกรม (ตอ) พท ธ ธรา สมทรง . การพชตปญหาและอสรรคในการทางาน . [ออนไลน ] , แหล งท มา :

http://www.bloggang.com/mainblog.php?id=ajarnben&month=15-08-2009 &group=12&gblog=32 / [๒๐ สงหาคม ๒๕๖๐].

บานจอมยทธ , เซลลแสงอาทตย . [ออนไลน]. แหลงทมา : https://www.baanjomyut.com /library_2/extension-2/solar_cell/08.html [๑๐ กมภาพนธ ๒๕๖๑].

วยรฎา กวณรวบรรกษ. วธทาแผนภมกางปลา (Fish-Bone Diagram). [ออนไลน]. แหลงทมา: http://www.ophconsultant.com/blog/viewtopic.php?id=55 [๑ ๒ ก ม ภ า พ น ธ ๒๕๖๑].

สานกขาวประชาธรรม ( 24 กรกฎาคม 2549). “แนะรฐแจงการดแลโซลาเซลลแกชาวบานเหตอปกรณเสอมเรว ชาวบานหนกลบใชตะเกยง”. ผจดการออนไลน. [ออนไลน]. ๗ ยอหนา. แหลงทมา: http://www.manager.co.th/Politics/ViewNews.aspx?NewsID=949000

0094592 [24 กรกฎาคม 2549]. Solar smile knowledge. การดแลและบารงรกษาระบบอปกรณตาง ๆ ในระบบโซลาเซลล.

[ออนไลน]. แหลงทมา: https://solarsmileknowledge.com /2015/02/20/การดแลและบารงรกษา/ [๒ มนาคม ๒๕๖๑].

(๘) หนงสอพมพ: ฐานเศรษฐกจ. “สนพ.รวมกอ.รมน.ตดตงโซลาเซลลฯพฒนาพนทชายแดน”. ฐานเศรษฐกจ (๓

มกราคม ๒๕๖๐).

(๙) สมภาษณ : สมภาษณ นายวระศกด บตรพม, เจาหนาทประจาสานกงานคณะกรรมการกากบกจการพลงงาน

ประจาเขต ๙ ,๒๒ ธนวาคม ๒๕๖๐. สมภาษณ นายชวโรจน สวางโลก, เลขาธการมลนธนอมเกลาพฒนา ,๑๒ ธนวาคม ๒๕๖๐. สมภาษณ บคลากรเพศชาย อายประมาณ ๔๕ ถง ๕๕ ป, ครโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดน

บานปลอคค, ๗ มกราคม ๒๕๖๑. สมภาษณ บคลากรเพศหญง อายประมาณ ๓๐ ถง ๔๐ ป, ครโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดน

บานปลอคค, ๑๙ ธนวาคม ๒๕๖๐. สมภาษณ บคลากรเพศชาย อายประมาณ ๒๐ ถง ๒๕ ป, ครโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดน

บานปลอคค, ๑๙ ธนวาคม ๒๕๖๐. สมภาษณ บคลากรเพศหญง อายประมาณ ๒๕ ถง ๓๕ ป, ครโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดน

บานปลอคค, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐.

๑๐๓

บรรณานกรม (ตอ) สมภาษณ บคลากรเพศชาย อายประมาณ ๓๕ ถง ๔๕ ป, ครโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดน

บานปลอคค, ๑๙ ธนวาคม ๒๕๖๐. สมภาษณ บคลากรเพศหญง อายประมาณ ๒๕ ถง ๓๕ ป, ครอตราจางโรงเรยนตารวจตระเวน

ชายแดนบานปลอคค, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐. สมภาษณ บคลากรเพศหญง อายประมาณ ๓๐ ถง ๔๐ ป, ครอตราจางโรงเรยนตารวจตระเวน

ชายแดนบานปลอคค, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐. สมภาษณ บคลากรเพศหญง อายประมาณ ๒๐ ถง ๒๕ ป, ครอตราจางโรงเรยนตารวจตระเวน

ชายแดนบานปลอคค, ๑๙ ธนวาคม ๒๕๖๐. สมภาษณ บคลากรเพศหญง อายประมาณ ๒๐ ถง ๒๕ ป, ครอตราจางโรงเรยนตารวจตระเวน

ชายแดนบานปลอคค, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐. สมภาษณ บคลากรเพศหญง อายประมาณ ๒๕ ถง ๓๕ ป, เจาหนาทประจาโครงการสขศาลา

พระราชทาน, ๑๙ ธนวาคม ๒๕๖๐. สมภาษณ บคลากรเพศชาย อายประมาณ ๒๐ ถง ๒๕ ป, ลกจางชวคราวประจาโรงเรยนตารวจ

ตระเวนชายแดนบานปลอคค, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐. สมภาษณ เดกนกเรยนชาย อายประมาณ ๑๒ ถง ๑๘ ป, นกเรยนโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดน

บานปลอคค, ๒๐ ธนวาคม ๒๕๖๐.

๒. ภาษาองกฤษ

John M Cohen and Norman T. Rural – Development Participations: Concepts and Measures for Project Design, Implementation and valuation. The Rural Development Committee Center for International Studies Cornell University, 1977.

James L Creighton. A guide book for involving citizens in community. Creighton University, 2005.

Erwin William. Participation Management: Concept Theory and Implementation. Atlanta Ga: Georgia State University, 1976.

Hassan Qasem. Effect of Accumulated Dust on the Performance of Photovoltaic Modules. A Doctoral Thesis of Loughborough University, 2013.

Michael Perdue. Energy yields of small grid connected photovoltaic system: effects of component reliability and maintenance. IET Renewable Power Generation. Volume 9 Issue 5, 2015.

๑๐๔

บรรณานกรม (ตอ) F. Mejia, J. Kleissl, J. L. Bosch. The effect of dust on solar photovoltaic systems.

(Department of Mechanical and Aerospace Engineering. University of California, 2013).

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก. แบบสมภาษณ

๑๐๗

แบบสมภาษณ / แบบสอบถาม

เรองระบบโซลาเซลล ของโรงเรยนในเขตทรกนดาร : โรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค

คาชแจงในการตอบแบบสมภาษณ

๑. แบบสมภาษณฉบบนเปนสวนหนงของการศกษาเกยวกบปญหา และอปสรรคในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล ของโรงเรยนในเขตทรกนดาร : โรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค ตาบลปลอค อาเภอทองผาภม จงหวดกาญจนบร โดยมวตถประสงคเพอรวบรวมความคดเหนเกยวกบปญหาและอปสรรคในการบารงรกษาระบบโซลาเซลลของโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค

การตอบแบบสมภาษณของทานเปนสงสาคญ คณะผศกษา จงขอความรวมมอจากทานในการตอบแบบสมภาษณตามความเปนจรง เพอนาผลไปพฒนาปรบปรงและเพมประสทธภาพการบารงรกษาระบบโซลาเซลลของโรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค เพอเพมประสทธภาพในการทางาน และชวยยดอายการใชงานของระบบโซลาเซลลใหมอายในการใชงานไดเหมาะสม และขอรบรองวาการตอบแบบสมภาษณครงนขอมลของผตอบแบบสมภาษณจะไดรบการปกปดไมเผยแพรสสาธารณะ และจะไมมผลกระทบตอทานแตอยางใดทงสน ๒. แบบสมภาษณม ๕ ตอน ตอนท ๑ ขอมลทวไปของผตอบแบบสมภาษณ

ตอนท ๒ คาถามเกยวกบหลกการ ในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล ตอนท ๓ คาถามเกยวกบปญหา อปสรรค ในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล

ตอนท ๔ คาถามเกยวกบการมสวนรวมของบคลากร และเจาหนาท ในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล

ตอนท ๕ เปนคาถามเกยวกบความเหนและขอเสนอแนะ ของผทตอบแบบสมภาษณทสงผลในการบารงรกษาระบบ โซลาเซลล

๑๐๘

ตอนท ๑ ขอมลทวไปของผใหสมภาษณ ชอ..................................................................นามสกล............................................................... อาย.......................................ป ตาแหนง............................................................... ตอนท ๒ หลกการบารงรกษาระบบโซลาเซลล

๒.๑ การบารงรกษาแผงพลงงานแสงอาทตย (Solar Panels)

๑. คณทาความสะอาดคราบสกปรกและฝนทเกาะบนแผงโซลาเซลล บางหรอไม? โดยวธใด?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๒. คณตรวจสอบรอยผดปกต (รอยราว, รอยแตก, รอยฝา) บรเวณผวของแผงโซลาเซลล บางหรอไม? โดยวธใด?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๓. คณตรวจสอบ โครงเหลก นอต และสกรตาง ๆ ใหอยในสภาพพรอมใชงานอยเสมอหรอไม? โดยวธใด?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๔. คณตรวจสอบ แผงโซลาเซลล อปกรณเชอมตอ และการทาความสะอาดแผงโซลาเซลล บอยแคไหน?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๑๐๙

๒.๒ การบารงรกษาตวแปลงกระแสไฟฟา และตวควบคมการชารจ (Inverter and Control Charger)

๕. คณรไหมวา ตควบคมของระบบโซลาเซลล อยทไหน และสาคญอยางไร?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๖. คณมวธตรวจสอบ การทางานอปกรณควบคมของระบบโซลาเซลล อยางไร? (ตรวจสอบการทางาน เชน สญญาณไฟ สายไฟ)

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๗. คณมการตรวจสอบกลองควบคมตาง ๆ อยางไรบาง? (ความสะอาด, หน, แมลง)

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๒.๓ การบารงรกษาระบบสายไฟ และจดเชอมสาย (Wiring and Connections)

๘. คณมวธการตรวจสอบ สายไฟ และจดเชอมตอ อยางไรบาง?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๒.๔ การบารงรกษาแบตเตอร (Battery, The system with Battery Back-up)

๙. คณตรวจสอบแบตเตอรเปนประจาหรอไม อยางไรบาง?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๑๑๐

๑๐. คณตรวจสอบระดบนากลนของแบตเตอรบอยแคไหน อยางไร?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๑๑. คณตรวจสอบขวแบตเตอร อยางไรบาง?คณตรวจสอบขวแบตเตอร อยางไรบาง?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๑๒. คณไดตรวจสอบแบตเตอรโดยการวดแรงดนหรอไม โดยวธใด?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ตอนท ๓ ปญหา อปสรรค ในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล

๓.๑ ปญหาและอปสรรค ดานบคลากร (Man)

๑๓. คณตองการอบรมการบารงรกษาระบบโซลาเซลลเพมเตมหรอไม ในเรองอะไร?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๑๔. คณตองการปรบเปลยนรปแบบการตดตงระบบโซลาเซลล เพอใหทางานสะดวกขนบางหรอไม อยางไร?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๑๑๑

๑๕. ในการดแลรกษาระบบโซลาเซลล คณเคยทาอะไรผดพลาดบางหรอไม? อยางไร? (ไมไดตรวจสอบตามตารางการบารงรกษา, ปลอยใหนากลนแหง,ไมทาความสะอาดแผง )

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๓.๒ ปญหาและอปสรรค ดานดานเครองมอ (Maintenance tool)

๑๖. ทานชวยบอกเครองมอพนฐานในการตรวจสอบ และการบารงรกษาวา มอะไรบาง?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๑๗. ตารางการตรวจสอบการบารงรกษาระบบโซลาเซลลวา ทานมหรอไม มไวใชทาอะไร?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๑๘. ทานทราบหรอไมวา เครองมอในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล เกบไวทไหน และมอะไรบาง?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๑๙. ทานตองการใหมการจดเรยงเครองมอตาง ๆ อยางไร ใหสามารถใชงานไดสะดวกมากขน?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๒๐. ทานตองการใหมการจดเกบเครองมอตาง ๆ อยางไร เพอใหมความสะดวกในการทางาน?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๑๑๒

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๓.๓ ปญหาและอปสรรค ดานวธการ (Method)

๒๑. ระบบโซลาเซลลทตดตงนนไดมาตรฐานหรอไม ทานรไดอยางไร?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๒๒. คณตรวจสอบ และบารงรกษาระบบโซลาเซลลอยางไรบาง?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๒๓. ทานมขนตอนในการตรวจสอบและบารงรกษาอยางไร?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๒๔. คณเคยไดรบคาแนะนาในการบารงรกษามาจากใคร อยางไรบาง?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๒๕. คณพบความผดพลาด ในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล บางหรอไม อยางไร?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๓.๔ ปญหาและอปสรรค ดานเครองจกร (Machine)

๒๖. คณทราบหรอไมวา วสดหลกของระบบโซลาเซลลมอะไรบาง?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๑๑๓

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๒๗. คณทราบหรอไมวา วสดยอยของระบบโซลาเซลลมอะไรบาง?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๒๘. ระหวางวสดหลก และวสดยอย อะไรสาคญกวากน เพราะอะไร?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๒๙. วสดทคณใช มปญหาอยางไร อะไรบาง?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๓.๕ ปญหาและอปสรรค ดานสงแวดลอม (Environment)

๓๐. สภาพอากาศทนเปนอยางไรบาง แลวทาใหการบารงรกษาระบบงายขนหรอยากขน อยางไร?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๓๑. สภาพอากาศสงผลตอประสทธภาพของระบบอยางไร? (ผลตไฟฟาไดมากขน หรอ ความสญเสยในระบบนอย)

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๑๑๔

๓๒. ฝนละออง สงผลใหการบารงรกษาระบบโซลาเซลลยลาบากขนหรอไม อยางไร

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๓๓. ความสะอาดของแผงโซลาเซลล สงผลตอประสทธภาพของระบบโซลาเซลล อยางไร? (ผลตไฟฟาไดมากขน หรอ ความสญเสยในระบบนอย)

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๓๔. คณคดวาการทาความสะอาดแผงโซลาเซลล จาเปนหรอไม อยางไร?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๓๕. คณคดวาบรรยากาศการทางานทด จะทาใหการดแลรกษาของระบบโซลาเซลล งายขนหรอไม อยางไร? (ความสมพนธกบเพอนรวมงาน, แสงสวางในพนททางาน)

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ตอนท ๔ คาถามตอไปนจะเกยวกบการมสวนรวมของบคลากร และเจาหนาท ในการบารงรกษา และแกปญหาของระบบโซลาเซลล

๓๖. เมอเกดปญหาทเกยวกบระบบโซลาเซลล มใครบางทเขามามสวนรวมในการแกปญหาทเกดขน?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๑๑๕

๓๗. คณมสวนรวมในการวางแผนในการแกปญหา การตรวจสอบ และการบารงรกษาระบบโซลาเซลล บางหรอไม อยางไร?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………๓๘. คณไดนาแผนการแกปญหา มาดาเนนการอยางไร?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………๓๙. คณ มสวนรวมในการตดตาม และประเมนผลงาน ทเกยวของกบระบบโซลาเซลล อยางไร?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ตอนท ๕ เปนคาถามเกยวกบความเหนและขอเสนอแนะ

๔๐. คณคดวาปญหาทพบไดบอยในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล มอะไรบาง?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๔๑. ทานยงขาดสงใดบาง ทจะชวยเพมประสทธภาพในการบารงรกษาระบบโซลาเซลลใหดขน?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๑๑๖

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๔๒. ทานมขอเสนอแนะเพมเตม ในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล อยางไรบาง?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

๔๓. ขอเสนอแนะ อน ๆ

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

จบ

------------------------------------------------------------------

ภาคผนวก ข.

คาความเทยงตรงเชงเนอหา CVI (Content Validity Index)

๑๑๘

แบบบนทกผลการหาคาความเทยงตรงเชงเนอหาของแบบสมภาษณในการวจย (CVI) เรอง “ปญหา และอปสรรคในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล ของโรงเรยนในเขตทรกนดาร :

โรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค ตาบลปลอค อาเภอทองผาภม จงหวดกาญจนบร” *******************************

ผเชยวชาญทตรวจสอบเครองมอ ประกอบดวย ๑) ผศ.ดร. อบลวรรณา ภวกานนท อาจารยประจาภาควชาพฒนาสงคม คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ๒) ผศ.ดร. นท ทองอน รองหวหนาภาควชาวศวกรรมเครองมอวดและอเลกทรอนกส คณะวศวกรรรมศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ

๓) พระมหาสม กลยาโณ ,ดร. อาจารยประจาภาควชาพฒนาสงคม คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ๔) พระครวลาศกาญจนธรรม ,ดร. อาจารยพเศษ มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย หองเรยน วดไชยชมพลชนะสงคราม ๕) รศ.ดร. ววฒน หามนตร อาจารยประจาภาควชาพฒนาสงคม คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ๖) ดร. เดชา กปโก อาจารยประจาภาควชาพฒนาสงคม คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ๗) ดร. อมพร ทองเหลอง อาจารยพเศษ มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย หองเรยน วดไชยชมพลชนะสงคราม

คาชแจง ๑) การหาคาดชนความเทยงตรงเชงเนอหา มาตรประเมนความสอดคลองจะม ๔ ระดบ คอ ๑ – ไมสอดคลอง (not relevant ) ๒ – สอดคลองบางสวน (somewhat relevant) ๓ – คอนขางสอดคลอง (quite relevant) ๔ – มความสอดคลองมาก เวลานาไปคานวณหาคาดชนความเทยงตรงเชงเนอหา ขอทไดรบการประเมน ๓ หรอ ๔ เทานนจงจะนบวามความเทยงตรงเชงเนอหา ดงนนในลกษณะการคานวณจรง จงมลกษณะเปนขอมลทว (dichotomous) คอ ไมสอดคลอง (๑ หรอ ๒) และ สอดคลอง (๓ หรอ ๔) โดยมสตรในการคานวณในรายขอ ดงน I-CVI = Nc/N

เมอ Nc แทน จานวนผเชยวชาญทประเมนขอคาถามในระดบสอดคลอง N แทน จานวนผเชยวชาญทงหมด ๒) ผเชยวชาญไดตรวจสอบเครองมอ และใหระดบคะแนนในประเดนตามแบบสอบถามดงตอไปน

๑๑๙

ผลการหาคาความเทยงตรงเชงเนอหาของแบบสมภาษณในการวจย (CVI) เรอง “ปญหา และอปสรรคในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล ของโรงเรยนในเขตทรกนดาร : โรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค ตาบลปลอค อาเภอทองผาภม จงหวดกาญจนบร”

ขอท รายละเอยด

ผเชยวชาญ (คนท) สรป ๑ ๒ ๓ ๔ ๕ คา CVI แปลผล

๒.๑ หลกการบารงรกษาระบบโซลาเซลล

๑ คณทาความสะอาดคราบสกปรกและฝนทเกาะบนแผงโซลาเซลล บางหรอไม? โดยวธใด?

๔ ๔ ๔ ๔ ๔ ๑.๐ ใชได

๒ คณตรวจสอบรอยผดปกต (รอยราว, รอยแตก, รอยฝา) บรเวณผวของแผงโซลาเซลล บางหรอไม? โดยวธใด?

๔ ๔ ๔ ๓ ๔ ๑.๐ ใชได

๓ คณตรวจสอบ โครงเหลก นอต และสกรตาง ๆ ใหอยในสภาพพรอมใชงานอยเสมอหรอไม? โดยวธใด?

๔ ๔ ๔ ๓ ๔ ๑.๐ ใชได

๔ คณตรวจสอบ แผงโซลาเซลล อปกรณเชอมตอ และการทาความสะอาดแผงโซลาเซลล บอยแคไหน?

๔ ๔ ๔ ๔ ๔ ๑.๐ ใชได

๒.๒ การบารงรกษาตวแปลงกระแสไฟฟา และตวควบคมการชารจ (Inverter and Control Charger)

๕ คณรไหมวา ตควบคมของระบบโซลาเซลล อยทไหน และสาคญอยางไร?

๔ ๔ ๔ ๔ ๔ ๑.๐ ใชได

๖ คณมวธตรวจสอบ การทางานอปกรณควบคมของระบบโซลาเซลล อยางไร? (ตรวจสอบการทางาน เชน สญญาณไฟ สายไฟ)

๔ ๔ ๔ ๔ ๔ ๑.๐ ใชได

๗ คณมการตรวจสอบกลองควบคมตาง ๆ อยางไรบาง? (ความสะอาด, หน, แมลง)

๔ ๔ ๔ ๔ ๔ ๑.๐ ใชได

๒.๓ การบารงรกษาระบบสายไฟ และจดเชอมสาย (Wiring and Connections)

๘ คณมวธการตรวจสอบ สายไฟ และจดเชอมตอ อยางไรบาง?

๓ ๔ ๔ ๔ ๔ ๑.๐ ใชได

๑๒๐

ขอท รายละเอยด

ผเชยวชาญ (คนท) สรป ๑ ๒ ๓ ๔ ๕ คา CVI แปลผล

๒.๔ การบารงรกษาแบตเตอร (Battery, The system with

Battery Back-up)

๙ คณตรวจสอบแบตเตอรเปนประจาหรอไม อยางไรบาง?

๔ ๔ ๔ ๔ ๓ ๑.๐ ใชได

๑๐ คณตรวจสอบระดบนากลนของแบตเตอรบอยแคไหน อยางไร?

๔ ๔ ๓ ๔ ๔ ๑.๐ ใชได

๑๑ คณตรวจสอบขวแบตเตอร อยางไรบาง?คณตรวจสอบขวแบตเตอร อยางไรบาง?

๔ ๔ ๔ ๔ ๓ ๑.๐ ใชได

๑๒ คณไดตรวจสอบแบตเตอรโดยการวดแรงดนหรอไม โดยวธใด?

๔ ๔ ๓ ๔ ๔ ๑.๐ ใชได

ตอนท ๓ ปญหา อปสรรค ในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล

๓.๑ ปญหาและอปสรรค ดานบคลากร (Man)

๑๓ คณตองการอบรมการบารงรกษาระบบโซลาเซลลเพมเตมหรอไม ในเรองอะไร?

๔ ๔ ๔ ๓ ๔ ๑.๐ ใชได

๑๔ คณตองการปรบเปลยนรปแบบการตดตงระบบโซลาเซลล เพอใหทางานสะดวกขนบางหรอไม อยางไร?

๔ ๔ ๔ ๔ ๓ ๑.๐ ใชได

๑๕ ในการดแลรกษาระบบโซลาเซลล คณเคยทาอะไรผดพลาดบางหรอไม? อยางไร? (ไมไดตรวจสอบตามตารางการบารงรกษา, ปลอยใหนากลนแหง, ไมทาความสะอาดแผง)

๔ ๔ ๔ ๔ ๓ ๑.๐ ใชได

๓.๒ ปญหาและอปสรรค ดานดานเครองมอ (Maintenance tool)

๑๖ ทานชวยบอกเครองมอพนฐานในการตรวจสอบ และการบารงรกษาวา มอะไรบาง?

๔ ๔ ๓ ๔ ๔ ๑.๐ ใชได

๑๒๑

ขอท รายละเอยด

ผเชยวชาญ (คนท) สรป ๑ ๒ ๓ ๔ ๕ คา CVI แปลผล

๑๗ ตารางการตรวจสอบการบารงรกษาระบบโซลาเซลลวา ทานมหรอไม มไวใชทาอะไร?

๔ ๔ ๓ ๔ ๔ ๑.๐ ใชได

๑๘ ทานทราบหรอไมวา เครองมอในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล เกบไวทไหน และมอะไรบาง?

๔ ๔ ๔ ๔ ๓ ๑.๐ ใชได

๑๙ ทานตองการใหมการจดเรยงเครองมอตาง ๆ อยางไร ใหสามารถใชงานไดสะดวกมากขน?

๔ ๔ ๔ ๔ ๔ ๑.๐ ใชได

๒๐ ทานตองการใหมการจดเกบเครองมอตาง ๆ อยางไร เพอใหมความสะดวกในการทางาน?

๔ ๔ ๔ ๔ ๔ ๑.๐ ใชได

๓.๓ ปญหาและอปสรรค ดานวธการ (Method)

๒๑

ระบบโซลาเซลลทตดตงนนไดมาตรฐานหรอไม ทานรไดอยางไร?

๑ ๔ ๔ ๔ ๔ ๐.๘ ใชได

๒๒ คณตรวจสอบ และบารงรกษาระบบโซลาเซลลอยางไรบาง?

๔ ๔ ๔ ๔ ๔ ๑.๐ ใชได

๒๓ ทานมขนตอนในการตรวจสอบและบารงรกษาอยางไร?

๔ ๔ ๔ ๔ ๔ ๑.๐ ใชได

๒๔ คณเคยไดรบคาแนะนาในการบารงรกษามาจากใคร อยางไรบาง?

๔ ๔ ๔ ๔ ๔ ๑.๐ ใชได

๒๕ คณพบความผดพลาด ในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล บางหรอไม อยางไร?

๔ ๔ ๔ ๔ ๔ ๑.๐ ใชได

๓.๔ ปญหาและอปสรรค ดานเครองจกร (Machine)

๒๖ คณทราบหรอไมวา วสดหลกของระบบโซลาเซลลมอะไรบาง?

๔ ๔ ๔ ๔ ๔ ๑.๐ ใชได

๒๗ คณทราบหรอไมวา วสดยอยของระบบโซลาเซลลมอะไรบาง?

๔ ๔ ๔ ๔ ๔ ๑.๐ ใชได

๑๒๒

ขอท รายละเอยด

ผเชยวชาญ (คนท) สรป ๑ ๒ ๓ ๔ ๕ คา CVI แปลผล

๒๘ ระหวางวสดหลก และวสดยอย อะไรสาคญกวากน เพราะอะไร?

๔ ๔ ๔ ๓ ๔ ๑.๐ ใชได

๒๙ วสดทคณใช มปญหาอยางไร อะไรบาง? ๔ ๔ ๔ ๓ ๔ ๑.๐ ใชได ๓.๕ ปญหาและอปสรรค ดาน

สงแวดลอม (Environment)

๓๐ สภาพอากาศทนเปนอยางไรบาง แลวทาใหการบารงรกษาระบบงายขนหรอยากขน อยางไร?

๔ ๔ ๔ ๔ ๓ ๑.๐ ใชได

๓๑ สภาพอากาศสงผลตอประสทธภาพของระบบอยางไร? (ผลตไฟฟาไดมากขน หรอ ความสญเสยในระบบนอย)

๔ ๔ ๔ ๔ ๓ ๑.๐ ใชได

๓๒ ฝนละออง สงผลใหการบารงรกษาระบบโซลาเซลลยลาบากขนหรอไม อยางไร

๔ ๔ ๔ ๔ ๔ ๑.๐ ใชได

๓๓ ความสะอาดของแผงโซลาเซลล สงผลตอประสทธภาพของระบบโซลาเซลล อยางไร? (ผลตไฟฟาไดมากขน หรอ ความสญเสยในระบบนอย)

๔ ๔ ๔ ๔ ๔ ๑.๐ ใชได

๓๔ คณคดวาการทาความสะอาดแผงโซลาเซลล จาเปนหรอไม อยางไร?

๔ ๔ ๔ ๔ ๔ ๑.๐ ใชได

๓๕ คณคดวาบรรยากาศการทางานทด จะทาใหการดแลรกษาของระบบโซลาเซลล งายขนหรอไม อยางไร? (ความสมพนธกบเพอนรวมงาน, แสงสวางในพนททางาน)

๔ ๔ ๔ ๔ ๔ ๑.๐ ใชได

ตอนท ๔ คาถามตอไปนจะเกยวกบการมสวนรวมของบคลากร และเจาหนาท ในการบารงรกษา และแกปญหาของระบบโซลาเซลล

๓๖ เมอเกดปญหาทเกยวกบระบบโซลาเซลล มใครบางทเขามามสวนรวมในการแกปญหาทเกดขน?

๔ ๔ ๔ ๔ ๔ ๑.๐ ใชได

๓๗ คณมสวนรวมในการวางแผนในการแกปญหา การตรวจสอบ และการ

๔ ๔ ๔ ๔ ๔ ๑.๐ ใชได

๑๒๓

ขอท รายละเอยด

ผเชยวชาญ (คนท) สรป ๑ ๒ ๓ ๔ ๕ คา CVI แปลผล

บารงรกษาระบบโซลาเซลล บางหรอไม อยางไร?

๓๘ คณไดนาแผนการแกปญหา มาดาเนนการอยางไร?

๔ ๔ ๔ ๔ ๔ ๑.๐ ใชได

๓๙ คณ มสวนรวมในการตดตาม และประเมนผลงาน ทเกยวของกบระบบโซลาเซลล อยางไร?

๔ ๔ ๔ ๔ ๔ ๑.๐ ใชได

ตอนท ๕ เปนคาถามเกยวกบความเหนและขอเสนอแนะ

๔๐ คณคดวาปญหาทพบไดบอยในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล มอะไรบาง?

๔ ๔ ๔ ๔ ๔ ๑.๐ ใชได

๔๑ ทานยงขาดสงใดบาง ทจะชวยเพมประสทธภาพในการบารงรกษาระบบโซลาเซลลใหดขน?

๔ ๔ ๔ ๔ ๔ ๑.๐ ใชได

๔๒ ทานมขอเสนอแนะเพมเตม ในการบารงรกษาระบบโซลาเซลล อยางไรบาง?

๔ ๔ ๔ ๔ ๔ ๑.๐ ใชได

๔๓ ขอเสนอแนะ อน ๆ ๑ ๔ ๔ ๔ ๒ ๐.๖ ใชได คาเฉลย ของผเชยวชาญ ๐.๙๙ ใชได

๐.๙๕ ๑.๐ ๑.๐ ๑.๐ ๐.๙๘

ภาคผนวก ค.

หนงสอขอความอนเคราะหผเชยวชาญ

๑๒๕

๑๒๖

๑๒๗

๑๒๘

๑๒๙

ภาคผนวก ง.

หนงสอขอความอนเคราะหสมภาษณ

๑๓๑

๑๓๒

๑๓๓

๑๓๔

๑๓๕

๑๓๖

๑๓๗

๑๓๘

๑๓๙

๑๔๐

๑๔๑

๑๔๒

๑๔๓

๑๔๔

ภาคผนวก จ.

ภาพถายในการสมภาษณเชงลก กบผใหขอมลสาคญ

๑๔๖

ภาพท ๑ สมภาษณ นายชวโรจน สวางโลก เลขาธการมลนธนอมเกลาฯ ภาพท ๒ สมภาษณ จ.ส.ต. พรประสทธ พรพบลย ครตารวจตระเวนชายแดน

๑๔๗

ภาพท ๓ สมภาษณ น.ส. บวเยน ทองผาคงาม เจาหนาทประจาโครงการสขศาลาฯ

ภาพท ๔ สมภาษณ ด.ต.หญง ปวรวรรณ คาจาปา ครตารวจตระเวนชายแดน

๑๔๘

ภาพท ๕ สมภาษณ น.ส. หฤทย พนารกษ ครอตราจาง

ภาพท ๖ สมภาษณ นายวระศกด บตรพม สานกงานคณะกรรมการกากบกจการพลงงาน ประจาเขต ๙

๑๔๙

ภาพท ๗ สมภาษณ น.ส. ชฎาพร ชอผก ครอตราจาง

ภาพท ๘ สมภาษณ น.ส. ศรนาท ใจวฒ ครอตราจาง

๑๕๐

ภาพท ๙ สมภาษณ จ.ส.อ.หญง กฤษณา ประจงศลป ครตารวจตระเวนชายแดน

ภาพท ๑๐ สมภาษณ น.ส. เนจ จตสาเรง ครอตราจาง

๑๕๑

ภาพท ๑๑ สมภาษณ เดกนกเรยน โรงเรยนตารวจตระเวนชายแดนบานปลอคค

๑๕๒  

 

ประวตผวจย

ชอ-นามสกล : พระวศษฏ ธมมรส (รศม) วน เดอน ป ทเกด : ๑๙ มถนายน ๒๕๒๕ สถานทเกด : โรงพยาบาลหวหน 30/2 ถนนเพชรเกษม ตาบลหวหน อาเภอหวหน

จงหวด ประจวบครขนธ 77110 ประวตการศกษา : พ.ศ. ๒๕๔๓ ประกาศนยบตรวชาชพ สาขา ชางไฟฟากาลง โรงเรยนอาชวะ

ดอนบอสโก 108 หม 3 ตาบลหนองออ อาเภอบานโปง จงหวดราชบร พ.ศ. ๒๕๔๗ ปรญญาตรวศวกรรมศาสตร สาขาวศวกรรมไฟฟา

มหาวทยาลยสงขลานครนทร ประสบการณการทางาน: พ.ศ. ๒๕๕๔ - พ.ศ. ๒๕๕๖ Site Engineer

BCEG THAI INTERNATIONAL CO., LTD.

พ.ศ. ๒๕๕๐ - พ.ศ. ๒๕๕๓ Test Engineer Cal-Comp Electronic (Thailand) Co., Ltd. พ.ศ. ๒๕๔๘ - พ.ศ. ๒๕๔๙ M&E Engineer Integral Engineering Consultant Co., Ltd. พ.ศ. ๒๕๔๕ - พ.ศ. ๒๕๔๘ M&E Engineer Benchmark Projects Company Limited. พ.ศ. ๒๕๔๓ - พ.ศ. ๒๕๔๔ M&E Engineer

Team System Engineering co., Ltd.

สถานททางานปจจบน : - Email : Bestt431@gmail.com โทรศพท มอถอ : ๐๙๑ – ๗๖๕๙๖๑๙ อปสมบท : ๑๓ พฤษภาคม ๒๕๕๗ วดทาขนน ต.ทาขนน อ.ทองผาภม สงกด : วดทาขนน ๒๓๕ หมท ๑ ต.ทาขนน อ.ทองผาภม จ.กาญจนบร ๗๑๑๘๐ ปทเขาศกษา : พ.ศ. ๒๕๕๙ ปทสาเรจการศกษา : ทอยปจจบน : วดทาขนน ๒๓๕ หมท ๑ ต.ทาขนน อ.ทองผาภม จ.กาญจนบร ๗๑๑๘๐