CentreonStrategiesforPublicandCivilEntrepreneurs

www.publicspace.nl

@stevendewaalDr.StevenP.MdeWaal

Governanceindezorg&DisruptiefBurgerschap

LezingRABOMasterclassindeZorg,19juni2018Amsterdam

1 1

Actievewebsite:www.publicspace.nl&windownaarpublicaties

2 2

DenkNetwerkmetMissie:“CreatingWinningStrategiesfortheCommonGood”SPACE:CentreonStrategiesforPublicAndCivilEntrepreneurs

Hoofdthema:BevorderenActiefBurgerschapen(Maatschappelijk)OndernemerschapMiddelen:Actievewebsite,socialmedia,debatbijdragen,lezingen,congressen,boeken/publicaties,eigenresearch,eigendebatten,studies

Opgericht2001.Zelfstandigestichtingsinds2004Geenexternefinanciersofopdrachtgevers;geencompromisteksten:OnafhankelijkGeenrationelepretentie:MissiegedrevenNietwinst-ofsubsidiegericht:Non-ProfitPercasus/issueopzoeknaarbesteexpertiseenmeningen:DenkNetwerk,geenDenkTank

3 3

Laatsteboeken

4 4

Overview

1.   Strategie:NederlandsegezondheidszorgalsstrategischkrachtenveldDIALOOG2. PublicValue:zonderdoelgeenstrategieengeenmaatschappelijkeondernemingDIALOOGPAUZE:ca.20.00u?3.   DisruptiefBurgerschap:voortgaandeechtemachtsverschuivingalsgevolgvan

nieuwetechnologieënDIALOOG4.   GevolgenvoorgovernanceindezorgAFSLUITENDEUITWISSELING(Eindeca.22.00u)

5 5

1.DeNederlandsegezondheidszorgals

strategischkrachtenveld

6 6

AtransformationalperiodinWesternhealthcare5megatrends*

•  Startofa3rdwave:individualresponsibilityforhealth(1stwave:publichealth;2ndwave:professionalizinghealthcaredelivery)

•  Morepoliticaldoubtaboutmarketsassolutions;upcomingalternatives:outcomebased(Porter)(capitatedfee)andcommunitybased(esp.care)Biggeststructureissue:purchaser-providersplit(HMO?)

•  Carewillbecomemoredominantandimportantthancure(althoughalwayslesssensational)

•  Realmarketmechanismswillgofromconsumerpreferencestowardsemployeepreferences

•  Managementasaseparatejobisoverthehill;managersaremoreoftentheproblemthanthesolution;combinationsarenecessarywithentrepreneurship,leadershiporprofessionalroles

*Analysispresentedinseveralinternationallecturessince2005;recognizedinmostOECDcountries

7 7

8 8

ChinaZorg*:beetjemarkt,vooral(corporatistische)staatssturingMarktwerking•  MeerconcurrentieinBtoBdeelrondomzorginkoopzorgverzekeraarsengemeenten

eninBtoCdeelincareinPGB/vouchers(kunstmatigekoopkracht-instrument)**•  Enigecommerciëleinitiatieven,vooralincombinatieonroerendgoedenthuiszorgen

nichescuratievezorg;marktvanprivatekoopkrachtontstaatookdoorverhogingeigenbijdrageenvermogenstoetsinpubliekbestel

•  Meerprivaatrisicoopfalenenfaillissement•  Bijfinanciering(banken),somszelfsprivaatventurekapitaal•  Dekostenvandemythe:zorgverzekeraarsformeelprivaatendusonderEUenAFMtoezichtenrichtlijnenvanreserves* GeïntroduceerdinZorgvisie2011** ZieDrs.SPMdeWaal‘Strategischmanagementvoordepubliekezaak’,

2008

9 9

VervolgtyperingNederlandszorgstelsel(2)China:•  Convenantenrondbudget-envolumegroei,kwaliteitenketens•  Tegengaaninnovatieennieuwetoetreders,zowelzorgverzekeringenalszorgaanbod,

langswettelijkekwaliteitsregels•  Veelwettelijkeregels:

–  Eerstrondprijs:tarieven,standaarddiensten–  Danrondkwaliteit:rijksinspectiemetstandaardprotocollen,BIGstandaarden–  Recentrondgovernance:governancecodes,beloningtop(WNT)

Openstaandepuntendiepolitieknietzaltoegeven:schijnconstructiesrondverbodopwinstenwinstuitdeling(almeerdan15jaarbekend)enfalenarbeidsmarktregulering.Ideologisch‘vergeten’varianten:burgerinitiatieven,mixformele/informelezorg,zorgcooperaties.

10 10

Meestmajeureonopgelostprobleem:publichealthenpreventie

11 11

Gemaakteimplementatiefouteninbouwstelsel,sinds20051.  Toelatenteveelfusieszorgverzekeraars2.  Daarna:toelatenteveelfusieszorgaanbod(alsargument:foutnummer1)3.  Niettoelatenondernemerschapsamenhangendeeerstelijnszorg4.  Teweinigkeuzemachtbijpatiënt(komtnu,doornieuwetechnologie)5.  Verkeerdeorganisatieondernemerschapmedischspecialisten6.  Belangrijkstemarktinvloedenmarktgedrag:banken7.  Decentralisatie(WMO,Jeugdzorg)naargemeenten(vooralbureaucratisering)met

tegelijkforsebezuinigingen8.Organiserendeburgersideologischvergeten

12 12

Hervorming langdurige zorg

24-uurs zorg in deWet langdurige zorg

LZ**

Recht op zorg, in een instelling of thuis

Zorg voor de meest kwetsbaren:ouderenzorg, gehandicaptenzorg en langdurige GGZ met behandeling

Ondersteuning bij zelfredzaamheid Ondersteuning bij participatieBeschermd wonen en opvangOndersteuning mantelzorgCliëntondersteuning

nieuwe ondersteuning in deWet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) 2015

Verpleging en persoonlijke verzorgingBehandeling zintuiglijke gehandicapten Palliatieve zorg Intensieve kindzorg

nieuwe zorg in de Zorgverzekeringswet (Zvw)

* Deze infographic is een vereenvoudigde weergave van de hervorming langdurige zorg. ** De uitgaven van de langdurige zorg (lz) in 2013 bedragen ca. € 28,5 miljard (AWBZ en Wmo-Huishoudelijke hulp).

Gemeenten hebben een jeugdhulpplicht: kinderen tot 18 jaar ontvangen de hulp die nodig is. Kinderen die op grond van ernstige beperkingen hun verdere leven 24-uurs zorg of permanent toezicht nodig hebben, houden aanspraak op de Wet langdurige zorg (Wlz).

nieuwJeugdhulp naar gemeenten

13 13

2.Thebigwhy:PublicValue

(zonderdoelenresultaatgeen

strategie&geenprivatemaatschappelijkeonderneming)

14 14

PublicValue*kentdrieelementen

1.   Output(verrichtingen,bezoeken,recepten,nazorgoftelefonischeconsulten,bereikbaarheid)

2. Outcome(preventievanziekten,gemiddeldegezondheid/ziektebevolking,idemlevensverwachtingofzuigelingensterfteofopnames2elijn)

3. Trust(vertrouwenininstituut,beleidengedrag,invloedopbeleid,transparantie,perceptievanpubliekeigendom,samenwerking,omgangmetvertrouwelijkegegevens)

InNederlandaanzetten:sharedsavings,populatiebekostigingenhealthimpactbonds* NadergedefinieerdinSPMdeWaal:‘TheValue(s)ofCivilLeaders’(2014);ookgebruiktinontwerp

visitatiestelselwoningcorporaties2007/2008

15 15

PublicValuealsmaatvoorsociaalresultaatDrieniveaus•  Output (resultaat,zichtbareservices)•  Outcome (maatschappelijkeffect)•  Institutioneelniveau (vertrouwenenlegitimering)BijsturingopbasisvanNewPublicManagement*wordtalleenheteersteniveaugenomen.Publiekeenmarktdienstenzijnhieringoedvergelijkbaar,maarvoormaatschappelijkevraagstukkenenpubliekeservicenietvoldoende.Marktpartijendieinstitutioneelterdiscussiekomentestaan,ontdekkentoenemendookdatpresterenopheteersteniveauonvoldoendeisvoorlegitimeringensteun(voorhoede:sharedvalue).PublicValueisdaarmee(inmiddels)eengoedbestuursconceptvoorzowelpubliekealsmarktpartijenenloktbeterevergelijkinguitovergoedmanagementengoedleiderschap.

*Verkeerdbegrepenbedrijfsmatigheiddooroverheid

16 16

3.Belangrijkstestrategischvraagstuk:disruptiefburgerschap

17 17

DisruptieisbelangrijksteterminstrategieliteratuurConcurrentietussenplatforms,tenkostevan‘pipeline’-ondernemingenNieuwstedefinitie:Toetredersvanbuitenregulieremarktdoorinnovatieverechtstreeksetoegangtotdoelgroepenhunwensen.Directeruilencommunicatieissleutel.MarktwordtovergenomendoorklantenenhunkoopkrachtovertenemenEnd-to-endmodel(vangrondstofnaarverwerkingnaareindproduct/dienstnaarklant)isouderwets.Platformsconcurrerenopruil,bereikaanaanbodenvraagkantenrealtimeenglobalservices;winnertakesall;nieuwegrondstofisdata.Kenmerken:•  Gebruikgroteinformatie-encommunicatiekracht‘atthefingertip’,wereldwijd,massaalbereik(DigitalCivilRevolution)•  Hetisnogsteedseenmarkt.Concurrentienutussenplatforms.Succesfactorenaan

consumentenkant:bereikenaanbod,sympathie,community,toegang,handsonservice,eigenregiegevoel.

•  Bezitisnietlangervoorsprong,vaakachterstand(voorbeeldenUberenAirbnb).

18 18

Platformeconomyhasalreadywon

AlsothemeIssueofHarvardBusinessReview,April2016

19 19

AnalysePublicSPACE:DisruptieveBurgerKrachtalsgevolgvanonderliggendetechnologischerevolutieBurgerMachtnietlangeralleeninbravepolitiekeretoriek.Itisnottechnology(‘stupid’),it’smentality.Sociaal-technologisch:enormeffectopmentaliteitenmachtsbronneniederindividu.Hoofdkenmerkentechnologischerevolutie:•  Slim Enorme,noggroeiendecomputer-power•  KleinenMobiel Dichtbijpersoonenpersoonlijk,altijd‘athand’•  Nietalleendata,ookbeeld Real-timeenReal-life,PubliekTheaterbelangrijker•  Massabereik,wereldwijd ConnectieenCommunity,overalenaltijd•  ICTInfrastructuur(‘Internet’)Wereldwijdwerkend,overaltoegangtotplatformsenwebsitesDisruptiedusnietalleenmarkt,ookstaat(nualpolitiek)encivilsociety

20 20

DisruptieveBurgermacht(FD:Introductie,augustus2015;DisruptieDemocratie,20januari2018)

21 21

Groteimpactoppubliekesectorenpolitiek*a.   Publiekeopinievoorheteerstwerkelijkpubliek;directekanalentussenennaarburgerszijn

dominant(Ook:WisdomoftheCrowdenZwermgedrag)b.   Toekomstaanco-productie:Individueelmeedoenvolgenseigencompetentiesenplan;

Collectiefsnellerenkrachtigerzelforganisatie:Burgerorganisatiesinonderlingesolidariteit.c.   Disruptievertegenwoordigendedemocratiealgebeurd(ookhier:bestuurderszienhetals

laatste):directepolitiekestart-ups,opiniesnietlangerviaformeeldebat,dataenkennisnietlangerviainstituten.Alle‘vertegenwoordigende’functiesenstructurenzelfdeprobleem;kern:nieuwdirectkanaal.Machtdoorzwermgedragburgersendoorkopieinbestaandekanalen.

d.   Gewenningaantoegang,informatie,‘meedoen’.Bijpassendeverwijten:arrogant,regentesk,geïsoleerd,bureaucratisch.

e.  Grootsteprobleemgegroeidecultuur,nietvanburger,maarvanbestuur:polderpaternalisme.Medezeggenschapisgeen‘extraatje’meer.Arrogantieendorpsevanbinnenkamertjesmoetenwordenomgezetnaarpubliekleiderschapopdirectekanalen.

Publiekedienstendenkennogbijstaatenpolitiektekunnenschuilen,impactinderdaadlaterdaninmarkt(beprepared,maarzienbestuurdershetwelkomen?)*Uitkomstvanmeerdan200congressenendebattensindsmei2015

22 22

Mainimpactofdisruptiveoatientonhealthcare*

A.Newpower:1.   Independentinformationgathering(knowledgeaboutdiseaseand

treatments,personaldata&medicalfiles)2.   Choicebetweenprovidersandevenindividualprofessionalsbasedon

peerreviews3.   Self-diagnosis&shareddecisionmaking&individualco-producing

B.Newmentality:4.   Self-monitoring&personalmanagementofchainorganization(from

hometohospitalandvv.)5.   CollectivepPatientandfamilyorganizing&pressureforco-production

*StockholmStrategicForumHealthCare,October2017

23 23

Newprocessingandaccesstofiles

24 24

TheriseofAIasawaytoaccessoverloadinmedicaldata

25 25

Directaccesspatientdata,beforethedoctor

26 26

Inlovewiththenewdoctor?

27 27

Beetjedom:participatiesamenleving(nietszeggendpleonasme)•  Teveelgemotiveerdalsbezuinigingopcollectievekosten:afwentelingvanzorgen

vantrageenzwakkeoverheid,bureaucratischwordtburgerinitiatiefookmeteenverondersteldenzelfsopgelegd

•  Onderliggendburgerschapsbegripteeconomisch-liberaal:individueel(zelfredzaamheid),geenburgerorganisaties,geenimpactopbestaandepubliekeorganisaties

•  Teromantisch:nietbelegdmetmacht,zoals:-  RighttoChallenge(augustus2016CU/PvdA)-  Vouchers(oaPGB)-  Preferredpositieopbepaaldesociale(!)criteriabijaanbesteding(alledrieinmiddelsexplicietgesteundinregeerakkoord2017)-  Bijzonderegovernance-eisenvanuitcommonsperspectief

28 28

Tegenhoudenheeftgeenzin,technologiesterker

NLenergiesectorbegintgrid-scenariodoorschadeenschandeteleren;ookgoedscenariovoorcare.

©TheEconomist

29 29

Enigeeffectenopgovernance

30 30

Revolutiesdusookinsturingenorganiseren:platformorganisaties

-  Platformorganisaties,zowelnaarklanten(directeraadpleging?)alsnaarpersoneel-  Agile(flexibel,kleinschalig,oplossingsgericht)organiseren-  Co-productievergtookhorizontalisering-  Burgersdiezichzelforganiseren:CommonsenCoöperatiesbestpassenden

aanvullendopplatformsEffectopRvT:-  Wetenwatdirectonderpatiëntenentoekomstigepatiëntenleeft?-  Mythevanhiërarchiedoorbroken:IsBestuurderwelbesteaanspreekpunt?Deel

vanoplossingofdeelvanprobleem?-  Hoeomgaanmetallerleiparallelleuitkomstenvanhetdominantedirectekanaal?

31 31

Complexiteitverminderjenietdoorermanagementaantoetevoegen

Alin‘91studieHeroverwegingThuiszorgzeergedecentraliseerd,team-enwijkgerichtmodelalsbetermodelberekend,alternatiefmodelmeermanagement,stafencentralisme.Guesswhat:beteremodeldoorgeenmanagerovergenomen.Weldoorpionierdirectuitzorgin2006.Zijnsuccesnietalleendoorzgn.‘afschaffingmanagement’,ookzeergeavanceerddigitaalplatform(disruptiemanagement!).

32 32

‘Polderpaternalisme’*alsaanpakvoorbij‘AlswijerinDenHaagsamenuitzijn,isdatgoedbedoeld,meestoptimaleenrationeleendusuniformopleggenaan16miljoenNederlanders.’Heeftonslandvergebracht,ooknaverzuiling.Belangrijkstepluspunten:•  Eerlijkeafwegingtussenenstemvoorminderheden•  Inderdaadgoedbedoeld,weinigcorruptie•  Formelesolidariteitverdeelteerlijklastenengeeftslachtoffersrechten•  CollectiefvooruitkijkennaarwatkomtendaarovertijdigonderhandelenEffectiviteitendraagvlakdaarvoorzijn(allanger)aangetastdoor:•  Hogeregemiddeldeopleiding,individualisering,globalisering/internationalisering,nieuwe

(platform-)arbeidsmarkt,gebrekkigdemocratischgehaltepolderpartijenenbezuinigingenverzorgingsstaat.

•  Minsteffectiefbijgrotetransformaties,neigingtot‘verhakseling’**•  Fake-pretentiesvandeskundigheidenneutraliteitengedwongenpassiviteitwordennudoorgeprikt

* Geïntroduceerdin‘BurgerkrachtmetBurgermacht’,2015** Zie:https://www.linkedin.com/pulse/typisch-nederlands-grote-zaken-klein-aanpakken-steven-p-m-de-waal/

33

34 34

Toenamenoodzaakpubliekleiderschap;nieuwecompetentiesKern:• Hetispersoonlijkenpersoonlijkheidteltzwaar•  Tegelijk:zichtbareentoetsbareconsistentiestussenpersoonlijkheidenboodschap,biografieenreasontobehere• Gaatomcombinatievanethiekenretoriek:Hebikdejuisteafwegingengemaakt?Benikdeugdzaamentevertrouwendaarin?Kanikdatgoeduitleggen?*•  Timing,naarpubliek,naarmedia,naarboodschap,naastalleenformelearena&bijbehorendnetwerk

vantekstnaartheater*vaninhoudnaarcommunicatieenstijlvanpositienaarmens&karaktervantechnischmanagementnaarleiderschap/passie/lef*Inveelleiderschapsprogramma’sinmiddelssamenwerkingmetacteursentoneelscholen

35 35

LeiderschapisdiffuusbegripinNederland

PolitiekenPolderpretenderenhetwel,maarpastnietechtbijpositie,veelvalsebescheidenheid&publiekeonzekerheid.Erismededaaromeentegengaanvanpubliekleiderschapdoorambtenaren.

36 36

Gewoongoedbestuurofgoedbestuur?

Goedbestuurkaneentechnischeaanduidingzijn(goedmanagement,ordelijk,doelgericht,consistent,conformregels,compliant,codevolgend)ofeenmorele(goedebedoelingen,goedkarakter,goedgedrag,goededoelen,goedeafwegingen)Bestuurkent5bouwstenen:1.  Karakter,intentiesendeugden(mens)2.  Resultatenwillenenhalen(manager)3.  Goedeafwegingenmakeninstrategieencontext(praktischewijsheid)4.  Leiderschap:mensenmeekrijgenindezerichtingenkoersenintenties(leider)5.  Positiebereiken,hanterenenbenutten(politicus)

Bestestrategischpassendeantwoord:MaatschappelijkLeiderschap

37 37

Leiderschapispersoonsgerichtencontextueel*:isdit(onze)juisteleidervoorditmoment?

Kanzodusnietbeantwoordworden:Kandezeman/vrouwdezeTourvooronswinnen?Grotemisvattingenoverheid:•  dathetalleenenvooraltoelatingsvraagstukis•  daterformeleevidencebasedtestenvoor

leiderschapbestaanendusinlabgetestkanworden(slagjegaandenaarparticiperendeobservatie)

•  wordtvanafmede-beoordelingwelmede-verantwoordelijk

*Zie:https://www.publicspace.nl/publicaties/essays/nvzdcertificaat-zorgvisie-april2014

38 38

Samenvatting:hoegoedisdestrategischeintelligentievanRvToverzichzelf?•  Nieuwparadigmaingovernance,zoalscoöperatiesencommons,heretostaydoor

technologischerevoluties•  Politiekruiktditgoed,maar:teindividueleburger,tegewoneburgerente

vrijblijvendnaargevolgenvooreigenpositieenordeningpubliekediensten•  Decentralisatieisomweg(eerstreorganisatiebinnenoverheid,terwijlwedietijd

richtingburgerniethebben):gemeentenmenendathetom(hun)regiegaatenhebbenvooralfinanciëleenbureaucratischeproblemen

•  Maatschappelijkeondernemingalspubliek/privaatmodelstaatbestvoorgesorteerd,mitsopenengerichtopburgers:co-productie&fanclub

•  Cruciaalisdusmaatschappelijkleiderschapinheleorganisatie•  Corporategovernancewordtfundamenteelanders.Niet:control,structuur,

economischrendemententaakgerichtheid,maar:waarden,publicvalue,burgerseninzettenopmaatschappelijkleiderschap

•  Toenemendmeedoeninpubliekdebat,wantisaltijdaanwezigendringtzichop

39 39

BIJLAGEnadereinformatieover

PublicspaceenStevendeWaal

40 40

Hoofdthema’sPublicspace&accentnuBurgerkracht(100jaarbasispubliekesector;Commons,o.a.gildes)metBurgermacht(2015):Wettelijkebevoegdhedenburger-initiatiefBurger-DisruptievanDemocratie(2015):Burgersdirect&ongecensureerdonafhankelijkkanaal;DirectedemocratieBurger-DisruptievanPubliekeDiensten(2015):Opkomstzelforganisatie,co-productie,peer-reviews&ownchoiceChinaZorg(2011):Zorgstelsel=politiek/poldergestuurd,aanrandenbeetjemarkt,dusnauwelijkspatiënten-machtStrategischdenken:‘Beatingtheodds’Aristoteles:Deugden,Karakter,Afwegingincontext;Rulebased=padvinderseedMaatschappelijkeOnderneming(2000):Basiscivilsociety,dusnon-profitenmissiegedreven,naast(ook)marktenoverheidMaatschappelijkLeiderschap(2014):Personenbelangrijkerdanstructuur;BurgerschapindeBoardroom;Managementparadigma

41 41

Nadereinfooverpromotieopdesite

•  https://www.publicspace.nl/2015/03/16/portretten-maatschappelijk-leiders

•  Voorsamenvatting,portrettenenoverzichtonderzochtemaatschappelijkleiders

•  Apartblogmet10puntensamenvatting:https://www.publicspace.nl/2014/11/06/de-waarden-van-maatschappelijk-leiders-10-punten

AfbeeldinguitsamenvattendFDartikel;tevindenopsitewww.publicspace.nl

42 42

Relevantepersoonlijkeachtergrond

a.   Ondernemer,bestuursvoorzittereigenonderneming&strategieconsultant,m.n.inmaatschappelijkeondernemingenenoverheid(1985-2004)(Boer&Croon)

b.   DaarookoprichterPublicSPACE(ca.2001),navertrekalsvennoot(2004)PublicSPACEFoundation,voorzitter

c.   Vrijwilligerdichtbijdepolitiek:lidPartijbestuur(2000-2005),voorzitterAdviescie.Zorgstelsel(Congres2005),CampagneNr1EersteKamerlijst(2010),lijstduwer(2017)(PvdA)

d.   Promotie:Value(s)ofCivilLeaders(2014)(RUUUSBO)e.   Actiefburger,instadUtrecht(o.a.FCUtrecht,TheaterUtrecht&RTVUtrecht)en

landelijk(o.a.Cultuur+Ondernemen,VisitatiestelselWoningcorporaties)

GeboreninWaalwijk(1955),Dr.MollercollegeGymBeta(1973),Andragologie(cumlaude,1979),GemeenteHelmond(welzijnsplanning)enMinisterievanBiZa(Interdepartementaalorganisatiewerk)