+ All Categories
Home > Documents > การศึกษาฤทธิ์ปกป้องเซลล์...

การศึกษาฤทธิ์ปกป้องเซลล์...

Date post: 28-Jun-2020
Category:
Upload: others
View: 2 times
Download: 0 times
Share this document with a friend
19
นิพนธ์ต้นฉบับ ว กรมวิทย พ 2557; 56 (1) : 1-19 การศึกษาฤทธิ์ปกป้องเซลล์ประสาทของสารสกัด มะกอกน�้าต่อการตายของเซลล์จากไฮโดรเจน เปอร์ออกไซด์และกลูตาเมตในเซลล์ประสาท เพาะเลี้ยง Mouse Neuroblastoma สดุดี รัตนจรัสโรจน์ วารุณี จิรวัฒนาพงศ์ ณุฉัตรา จันทร์สุวานิชย์ ยุวดี เมตตาเมธา และศักดิ์วิชัย อ่อนทอง สถาบันวิจัยสมุนไพร กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ ถนนติวานนท์ นนทบุรี 11000 Accepted for publication, 25 November 2013 บทคัดย่อ พืชสมุนไพรมะกอกน�้ำประกอบด้วยสำรกลุ่มโพลีฟีนอล มีคุณสมบัติในกำรต้ำนออกซิเดชัน (oxidation) และ อำจจะใช้ในกำรบรรเทำภำวะเครียดจำกออกซิเดชันที่ท�ำให้เกิดกระบวนกำรเสื่อมของเซลล์ประสำทได้ กำรศึกษำนี้เพื่อทดสอบ ฤทธิ์ปกป้องเซลล์ประสำทของสำรสกัดด้วยเอทำนอลจำกเปลือกต้น (EHB) และเนื้อไม้ (EHW) ของมะกอกน�้ำต่อควำมเป็นพิษ จำกไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์และกลูตำเมตในเซลล์ประสำทเพำะเลี้ยง mouse neuroblastoma N1E-115 พบว่ำ กำรสัมผัสร่วม (co-exposure) ระหว่ำงสำรสกัด EHB หรือ EHW และ glutamate เป็นเวลำ 24 ชั่วโมง อำจมีผลปกป้องกำรตำยของเซลล์ เพำะเลี้ยง N1E-115 จำกกลูตำเมต ขณะที่สำรสกัดทั้ง 2 ชนิดไม่แสดงผลปกป้องกำรตำยของเซลล์จำกไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์ กำรศึกษำนี้ยังแสดงกลไกกำรออกฤทธิ์ปกป้องเซลล์ประสำทของสำรสกัดมะกอกน�้ำว่ำไม่น่ำจะเกี่ยวข้องกับวิถี Mitogen- activated protein kinase (MAPK) และวิถี Phosphatidylinositol 3-kinase (PI3K) ดังนั้น กลไกที่แน่นอนในกำรออกฤทธิปกป้องเซลล์ประสำทของสำรสกัดมะกอกน�้ำยังไม่เป็นที่แน่ชัด จึงควรศึกษำวิจัยเพื่อขยำยผลต่อไป
Transcript
Page 1: การศึกษาฤทธิ์ปกป้องเซลล์ ...dmsc2.dmsc.moph.go.th/net/bdms/data/561119.pdfน พนธ ต นฉบ บ ว กรมว ทย พ

นพนธตนฉบบ วกรมวทยพ2557;56(1):1-19

1วารสารกรมวทยาศาสตรการแพทย

ปท 56 ฉบบท 1 มกราคม - มนาคม 2557

การศกษาฤทธปกปองเซลลประสาทของสารสกด

มะกอกน�าตอการตายของเซลลจากไฮโดรเจน

เปอรออกไซดและกลตาเมตในเซลลประสาท

เพาะเลยง mouse neuroblastoma

สดด รตนจรสโรจน วารณ จรวฒนาพงศ ณฉตรา จนทรสวานชย ยวด เมตตาเมธา

และศกดวชย ออนทอง

สถาบนวจยสมนไพร กรมวทยาศาสตรการแพทย ถนนตวานนท นนทบร 11000

Accepted for publication, 25 November 2013

บทคดยอ  พชสมนไพรมะกอกน�ำประกอบดวยสำรกลมโพลฟนอล  มคณสมบตในกำรตำนออกซเดชน  (oxidation)  และ อำจจะใชในกำรบรรเทำภำวะเครยดจำกออกซเดชนทท�ำใหเกดกระบวนกำรเสอมของเซลลประสำทได กำรศกษำนเพอทดสอบฤทธปกปองเซลลประสำทของสำรสกดดวยเอทำนอลจำกเปลอกตน (EHB) และเนอไม (EHW) ของมะกอกน�ำตอควำมเปนพษ จำกไฮโดรเจนเปอรออกไซดและกลตำเมตในเซลลประสำทเพำะเลยง mouse neuroblastoma N1E-115 พบวำ กำรสมผสรวม (co-exposure) ระหวำงสำรสกด EHB หรอ EHW และ glutamate เปนเวลำ 24 ชวโมง อำจมผลปกปองกำรตำยของเซลล เพำะเลยง N1E-115 จำกกลตำเมต ขณะทสำรสกดทง 2 ชนดไมแสดงผลปกปองกำรตำยของเซลลจำกไฮโดรเจนเปอรออกไซด   กำรศกษำนยงแสดงกลไกกำรออกฤทธปกปองเซลลประสำทของสำรสกดมะกอกน�ำวำไมนำจะเกยวของกบวถ Mitogen- activated protein kinase (MAPK) และวถ Phosphatidylinositol 3-kinase (PI3K) ดงนน กลไกทแนนอนในกำรออกฤทธ ปกปองเซลลประสำทของสำรสกดมะกอกน�ำยงไมเปนทแนชด จงควรศกษำวจยเพอขยำยผลตอไป 

Page 2: การศึกษาฤทธิ์ปกป้องเซลล์ ...dmsc2.dmsc.moph.go.th/net/bdms/data/561119.pdfน พนธ ต นฉบ บ ว กรมว ทย พ

Neuroprotective Effects of Makok-nam Sadudee Rattanajarasroj et al.

2วารสารกรมวทยาศาสตรการแพทยปท 56 ฉบบท 1 มกราคม - มนาคม 2557

ภาพท 1  มะกอกน�ำ (Elaeocarpus hygrophylus Kurz.)

บทน�า

มะกอกน�ำ หรอสำรภน�ำ (Elaeocarpus hygrophylus Kurz.) เปนพชในวงศ Elaeocarpaceae มกขน

รมน�ำ เปนไมตนขนำดใหญ ทรงพมกลมคอนขำงทบ เปลอกล�ำตนสน�ำตำลแดง ใบเปนใบเดยว กำนใบมสแดง ดอกออก

เปนชอตรงซอกใบ ผลเลกร รสเปรยวฝำด เปนผลไมพนบำนของไทย สำมำรถน�ำมำใชเปนอำหำร(1) (ภำพท 1) สำรทพบ

ในพชสกลน คอ สำรกลมฟลำโวนอยด (Flavonoids) ซงเปนสำรประกอบ polyphenolic มฤทธทำงเภสชวทยำหลำย

อยำง ประโยชนทส�ำคญของสำรประกอบกลมน คอ กำรเปนสำรตำนออกซเดชน (antioxidant)(2-3) จำกกำรทบทวน

วรรณกรรมทเกยวของในกำรศกษำในหลอดทดลอง  (in vitro)  โดยใชเซลลเพำะเลยง พบวำ  สำรประกอบบำงชนด

ทแยกไดจำกพชในสกล Elaeocarpus เชน cucurbitacin F มควำมเปนพษตอเซลลมะเรงเพำะเลยง ไดแก human 

oral epidermoid carcinoma KB cells และ mouse leukemia P-388 cells โดยมคำ median effective dose 

(ED50) คอขนำดหรอควำมเขมขนสำรทท�ำใหเกดควำมเปนพษตอเซลลเพำะเลยงจ�ำนวนรอยละ 50 เปน 0.074 และ 

0.04 ไมโครกรม/มลลลตร ตำมล�ำดบ(4) และมรำยงำนทพบวำ สำรประกอบ cucurbitacin D และ cucurbitacin F 

ทแยกไดจำกพชในสกลนท�ำใหเกดควำมเปนพษตอเซลลมะเรงเพำะเลยงของคน  ไดแก  human  lung  cancer, 

human  colon  cancer,  human  oral  epidermoid  carcinoma,  hormone-dependent  human  prostate 

cancer, human telomerase reverse transcriptase-retinal pigment epithelial cells และ human umblilical 

vein endothelial cells โดยสำรประกอบทง 2 ชนด มคำ ED50 นอยกวำ 0.5 ไมโครกรม/มลลลตร(5) นอกจำกน

มรำยงำนวำ  สำรประกอบบำงชนดทเปนอนพนธของ  ellagic  acid ทแยกไดจำกพชในสกล Elaeocarpus สำมำรถ

ยบยงกำรเจรญเตบโตของเชอ Babesia gibsoni ซงเปนพำรำสตทพบในสนข(6) และยงพบวำสำรสกดดวยเมทำนอล

จำกใบของพชในสกลนมฤทธตำนเชอมำลำเรย(7)

ภำวะเครยดจำกกำรเกดออกซเดชน (oxidative stress) หมำยถงภำวะทมควำมไมสมดลระหวำงอนมลอสระ 

(free radicals) หรอ reactive oxygen species (ROS) กบสำร antioxidants ซงสงผลใหเกดกำรท�ำลำยชวโมเลกล

ภำยในรำงกำย เชน ดเอนเอ โปรตน และไขมน (oxidative damage)  ภำวะ oxidative stress มควำมเกยวของโดยตรง

กบกำรเกดโรคเกยวกบควำมเสอมของประสำท (Neurodegenerative disease) โดยปรมำณของ free radical หรอ 

ROS มำก ท�ำใหสำร antioxidant มปรมำณไมเพยงพอจงท�ำใหเซลลประสำทถกท�ำลำยหรอบำดเจบ เกดกำรตำยของ

เซลลประสำท และกอใหเกดโรคตำง ๆ (8) เชน โรคอลไซเมอร (Alzheimer’s disease), โรคพำรกนสน (Parkinson’s 

disease), Huntington’s disease, Amylotrophic lateral sclerosis และ Neuroinflammatory disorder 

เปนตน ปจจบนประชำชนไดรบควำมทกขทรมำนจำก neurodegenerative disease ตำง ๆ  ทง Alzheimer’s disease 

และ Parkinson’s disease เพมมำกขนโดยเฉพำะในประเทศทก�ำลงพฒนำ(9-10)  โรคเรอรงเหลำนสงผลท�ำใหกำรท�ำงำน

Page 3: การศึกษาฤทธิ์ปกป้องเซลล์ ...dmsc2.dmsc.moph.go.th/net/bdms/data/561119.pdfน พนธ ต นฉบ บ ว กรมว ทย พ

ฤทธปกปองเซลลประสาทของสารสกดมะกอกน�า สดดรตนจรสโรจนและคณะ

3วารสารกรมวทยาศาสตรการแพทย

ปท 56 ฉบบท 1 มกราคม - มนาคม 2557

ของสมองดอยลงจำกเดมจนมผลกระทบตอกำรท�ำงำน  และกำรใชชวตประจ�ำวนท�ำใหคณภำพชวตของประชำกร

สงอำยลดลง

ไฮโดรเจนเปอรออกไซด  (hydrogen  peroxide)  เปนตวตงตน  (precursor)  ของอนมลออกซเจน

(oxygen radical) ทอยภำยในเซลล  hydrogen peroxide กอใหเกดภำวะ oxidative stress และเกด oxidative 

damage ตำมมำ สงผลใหเกดปฏกรยำ lipid peroxidation ของไขมนอมตวจงเกดกำรตำยของเซลล(11)  สวนกลตำเมต 

(glutamate) เปนกรดอะมโนทเกยวของกบกำรกระตน (excitatory amino acid) หรอสำรสอประสำททเกยวของ

กบกำรกระตน  (excitatory  neurotransmitter)  ทส�ำคญในระบบประสำทสวนกลำง  โดยมบทบำทส�ำคญใน

neurotransmission, neuronal development และ synaptic plasticity ผำนกำรกระตนตวรบของ glutamate 

(glutamate receptor)(12-13) กำรกระตน glutamate receptor มำกเกนไปโดยเฉพำะ N-methyl-D-aspartic acid 

(NMDA) receptor เปนสำเหตใหเกดกำรตำยของเซลล(14)  กลไกของกลตำเมตในกำรท�ำใหเกดพษตอเซลลประสำทนน

ยงไมทรำบแนชด จำกรำยงำนกำรวจยพบวำ glutamate อำจกอใหเกดพษตอเซลลประสำทไดโดยกำรกระตนเอนไซม

ทเกยวของกบแคลเซยม(15)  กำรกระตน  nitric  oxide  synthase(16)  และกำรสรำง  ROS  จำกไมโตคอนเดรย(17)

ซงปจจยเหลำนสงผลใหเกดกำรตำยของเซลลประสำท

Mitogen-activated protein kinases (MAPK) เปนกลมของเอนไซมทท�ำหนำทเปนเครอขำยควบคม

กำรท�ำงำนของเซลลในหนำทหลกตำงๆ  ไดแก  กำรเจรญเตบโตของเซลล  (cell  growth)  กำรเพมจ�ำนวนเซลล 

(cell  proliferation)  กำรเปลยนสภำพของเซลล  (differentiation)  และกำรตำยของเซลล  (cell  death)(18-19)

เอนไซมกลมนท�ำงำนโดยปรบควำมสำมำรถในกำรท�ำงำนของโปรตนเปำหมำยทจ�ำเพำะภำยในเซลล  โดยกำรเตมหม

ฟอสเฟตเขำไปยงโปรตนเปำหมำย ณ  ต�ำแหนงกรดอะมโน  Serine  หรอ  Threonine  ทจ�ำเพำะ(20) MAPK  จง

จดเปนกลมเอนไซมทเรยกวำ Serine/Threonine kinase กำรสงสญญำณในวถ MAPK ไดแก MAPK และ PI3K 

signaling pathway มควำมจ�ำเปนตอกำรมชวตอยรอดของเซลล

เนองจำกมหลกฐำนสนบสนนวำ สำร antioxidant อำจจะปองกนกำรเกดพยำธสภำพจำกกำรเสอมของเซลล

ประสำทอนเปนผลมำจำก free radical ได และสำรสกดทไดจำกพชสมนไพรมะกอกน�ำ ซงเปนแหลงของสำรประกอบ

ทมฤทธเปน antioxidant(2) อำจสำมำรถปองกนหรอลดกำรเกดพยำธสภำพนได ท�ำใหลดกำรตำยของเซลลประสำท

รวมทงอำจมศกยภำพทจะน�ำมำวจยและพฒนำตอไปเพอใชปองกนหรอชะลอกระบวนกำรเสอมของเซลลประสำทอนเกด

จำกภำวะ oxidative stress ซงยงไมมขอมลหรอหลกฐำนทำงวทยำศำสตรสนบสนน  ดงนน กำรวจยจงไดศกษำฤทธ

ปกปองเซลลประสำทของสำรสกดมะกอกน�ำ โดยกำรประเมนผลของสำรสกดมะกอกน�ำตอเซลลประสำทเพำะเลยงปกต 

และเซลลประสำทเพำะเลยงทท�ำใหเกดกำรบำดเจบหรอตำยจำก  hydrogen  peroxide  และ  glutamate  ในเซลล

ประสำทเพำะเลยง mouse neuroblastoma cells นอกจำกนผวจยยงไดศกษำกลไกกำรออกฤทธของสำรสกดมะกอกน�ำ

โดยกำรเตมสำรยบยงเฉพำะตอกำรสงสญญำณในวถ MAPK และวถ PI3K ใน mouse neuroblastoma cells ดวย

วสดและวธการ

1. ตวอยางวตถดบสมนไพร

เกบรวบรวมตวอยำงมะกอกน�ำส�ำหรบจดท�ำตวอยำงพช  และตรวจระบชนดพรอมทงสวนของล�ำตนเพอน�ำ

มำใชเปนวตถดบในกำรศกษำวจยจำกพนทจงหวดปทมธำน  ผลกำรตรวจระบชนดตำมหลกอนกรมวธำนพช โดยอำศย

เอกสำรวชำกำรทเกยวของ(21-22)  พบวำ  มะกอกน�ำมชอพฤกษศำสตรวำ Elaeocarpus hygrophilus  Kurz. 

วงศ  Elaeocarpaceae  (ไดจดท�ำตวอยำงพรรณไมแหงอำงอง  (voucher  specimen)  คอ N. Chansuvanich,

W. Jirawattanapong  and S. Ontong 3369 และเกบรกษำไวทพพธภณฑพชกรมวทยำศำสตรกำรแพทย (DMSC) 

โดยมหมำยเลขพรรณไมของพพธภณฑพชกรมวทยำศำสตรกำรแพทย คอ DMSC 5173)

Page 4: การศึกษาฤทธิ์ปกป้องเซลล์ ...dmsc2.dmsc.moph.go.th/net/bdms/data/561119.pdfน พนธ ต นฉบ บ ว กรมว ทย พ

Neuroprotective Effects of Makok-nam Sadudee Rattanajarasroj et al.

4วารสารกรมวทยาศาสตรการแพทยปท 56 ฉบบท 1 มกราคม - มนาคม 2557

2. วธการทดลอง

2.1 การเตรยมสมนไพร

  น�ำสวนทใช  คอ  ล�ำตน  มำแยกเนอไมและเปลอกตนออกจำกกน  แยกหนเปนชนเลก ๆ  อบใหแหง

ทอณหภม 50 องศำเซลเซยส บดเปนผงหยำบและเกบไวในภำชนะปดสนท

2.2 การเตรยมสารสกด

  น�ำผงสมนไพรแหงของแตละสวนทใชตงตนปรมำณ 100 กรม มำเตรยมเปนสำรสกดโดยกำรหมกใน

เอทำนอล  95%  จ�ำนวน  3  ครง  นำนครงละ  3  วน  กรอง  และน�ำไประเหยแหงภำยใตสญญำกำศดวยเครอง  rotary 

evaporator (Rotary vaccum evaporator, Büchi, Japan) ไดสำรสกดสวนเนอไม (EHW) และสวนเปลอกตน 

(EHB) โดยมปรมำณสำรทสกดได (% yield, wt/wt) เปน 2.16 % และ 4.27 % ตำมล�ำดบ  น�ำสำรสกดทไดมำละลำย

ดวยเอทำนอลบรสทธแลวเจอจำงดวยน�ำใหไดควำมเขมขนทตองกำร  ในกำรศกษำนไดมกำรควบคมคณภำพทำงเคม

ของสำรสกดโดยใชเทคนคทำงโครมำโตกรำฟดวยวธ TLC fingerprint

2.3 การเตรยมเซลลเพาะเลยง

  เซลลประสำทเพำะเลยงทใชในกำรศกษำ คอ mouse neuroblastoma cells, N1E-115 (American 

Type Culture Collection (ATCC), USA, Cat.No. CRL-2263) passage number 23-30  น�ำเซลลแขวนลอย 

(cell  suspension)  ใสในขวดเลยงเซลลขนำด 25 ตำรำงเซนตเมตร น�ำเซลลไปเลยงในตบมเลยงเซลลชนดควบคม

กำซคำรบอนไดออกไซด อณหภม 37 องศำเซลเซยส ภำยใตสภำวะ CO2 5% ดวยอำหำรเลยงเซลล (DMEM-high 

glucose; Sigma-Aldrich, USA, Cat.No. D1152) ทม sodium bicarbonate 3.7 มลลกรม/มลลลตร, fetal 

bovine serum 10% (FBS; Hyclone, USA) และยำปฏชวนะ penicillin G sodium (100 ยนต/มลลลตร) และ 

streptomycin (100 ไมโครกรม/มลลลตร) นำน 5 - 7 วน  หลงจำกนนยอยเซลลดวย trypsin-EDTA 0.25% 

ใหได cell suspension แลวน�ำไปปนโดยใชเครองปนชนดควบคมอณหภม (Sorval RT7, USA) ดวยควำมเรว 1,200

รอบตอนำท อณหภม 20 องศำเซลเซยส เปนเวลำ 5 นำท แลวน�ำ cell pellet มำเตม DMEM ทม FBS 10% และท�ำ

เปน cell suspension นบจ�ำนวนเซลลทมชวตดวย hemocytometer โดยวธ trypan blue exclusion และน�ำเซลล

ไปเพำะเลยงตอเนอง (passage) โดยกำรแบงใสขวดเพำะเลยงเซลลใหมขนำด 75 ตำรำงเซนตเมตร เพอเพมจ�ำนวน

เซลล เปลยนอำหำรเลยงเซลลทก 2 - 3 วน และท�ำกำรเพำะเลยงขยำยดงทกลำว สปดำหละ 1 ครง หรอเมอเซลลเพม

จ�ำนวนประมำณ 80 - 90% ของพนทขวด

2.4. การเตรยมเซลลส�าหรบการทดสอบการเสอมของเซลลประสาท

  ใชแบบจ�ำลองทท�ำใหเซลลประสำทบำดเจบหรอตำยจ�ำนวน 2 แบบ คอ กำรบำดเจบหรอกำรตำยของ

เซลลทเกดจำกควำมเปนพษของ hydrogen peroxide หรอ glutamate

2.4.1 การเตรยมเซลลเพาะเลยงส�าหรบการทดสอบการเสอมของเซลลประสาทจาก hydrogen

peroxide: เลยงเซลล N1E-115 ใน 48 well plate โดยควำมหนำแนนของเซลลเรมตน 3 × 104 เซลล/ตำรำง

เซนตเมตร  ภำยใตสภำวะ CO2  5%  เปนเวลำ  48  ชวโมง  หลงจำกนนเปลยนอำหำรเลยงเซลลเปนแบบไมมซรม  ซง

ประกอบดวย DMEM-high glucose (Sigma-Aldrich, USA, Cat.No. D1152) ทม sodium bicarbonate 

3.7 มลลกรม/มลลลตร ยำปฏชวนะ และ N2 supplement ไดแก sodium selenite (Na2SeO3) 30 นำโนโมลำร, 

human transferrin 30 ไมโครกรม/มลลลตร, bovine insulin 10 ไมโครกรม/มลลลตร, progesterone 20 นำโน

โมลำร และ putrescin 100 ไมโครโมลำร น�ำเซลลเพำะเลยงนไปใชในกำรทดลองหลงจำกอำยได 48 ชวโมง

2.4.2 การเตรยมเซลลเพาะเลยงส�าหรบการทดสอบการเสอมของเซลลประสาทจาก glutamate:

เลยงเซลล N1E-115 ใน 48 well plate ทเคลอบดวยสำร poly-D-lysine 100 ไมโครกรม/มลลลตร โดยควำม

หนำแนนของเซลลเรมตน 4 × 104 เซลล/ตำรำงเซนตเมตร ภำยใตสภำวะ CO2 5% เปนเวลำ 24 ชวโมง หลงจำกนน

Page 5: การศึกษาฤทธิ์ปกป้องเซลล์ ...dmsc2.dmsc.moph.go.th/net/bdms/data/561119.pdfน พนธ ต นฉบ บ ว กรมว ทย พ

ฤทธปกปองเซลลประสาทของสารสกดมะกอกน�า สดดรตนจรสโรจนและคณะ

5วารสารกรมวทยาศาสตรการแพทย

ปท 56 ฉบบท 1 มกราคม - มนาคม 2557

เปลยนอำหำรเลยงเซลลเปน DMEM-high glucose (Sigma-Aldrich, USA, Cat.No. D1152) ทม sodium 

bicarbonate 3.7 มลลกรม/มลลลตร, FBS 0.5% และยำปฏชวนะ แลวเตม dimethyl sulfoxide (DMSO) 1.5% 

ในอำหำรเลยงเซลล  เพำะเลยงเซลลตอไปอกจนครบ  96  ชวโมง  จงน�ำเซลลไปใชในกำรทดลองได  (เซลลเพำะเลยง 

N1E-115 สำมำรถเปลยนสภำพ (differentiation) ไดภำยใตสภำวะทมซรมต�ำและม DMSO(23-24))

2.5 วธการทดสอบ

2.5.1 การทดสอบการเสอมของเซลลประสาทจาก hydrogen peroxide

1) การหาความเขมขนของ hydrogen peroxide ทเหมาะสมตอการทดสอบเซลลประสาท

เพาะเลยง

    เจอจำงสำรละลำย hydrogen peroxide 30% (เทยบเทำกบ 9.794 โมลำร) ดวย Phosphate 

Buffered Saline (DPBS; Sigma-Aldrich, USA) ทม MgCl2 0.100 กรม/ลตร (DPBS ประกอบดวย KCl 0.200 

กรม/ลตร, NaCl 8.000 กรม/ลตร, KH2PO4 0.200 กรม/ลตร และ Na2HPO4 (anhydrous) 1.150 กรม/ลตร)

เพอใหไดควำมเขมขนตำง ๆ ทตองกำร น�ำเซลลเพำะเลยง N1E-115 (3 × 104 เซลล/ตำรำงเซนตเมตร) อำย 48 

ชวโมง มำเตมสำรละลำย hydrogen peroxide ทควำมเขมขน 25, 50, 100, 200, 300, 400 และ 500 ไมโครโมลำร 

ลงในเซลลเพำะเลยงแตละหลมแลวเลยงตอเปนเวลำ 24 ชวโมง สวนเซลลกลมควบคมใหเตม PBS ในปรมำตรเทำกน 

หลงจำกนนประเมน cell viability โดยตรวจวดดวยวธ MTT reduction

2) การทดสอบผลของสารสกด EHB และ EHW ของมะกอกน�าตอเซลลประสาท

เพาะเลยงปกต

    ละลำยสำรสกด  EHB  และ  EHW  ของมะกอกน�ำในเอทำนอลบรสทธ  และเจอจำงดวย 

sterile distilled water เพอใหไดควำมเขมขนตำง ๆ  ทตองกำร (ควำมเขมขนสดทำยของเอทำนอลไมเกน 0.1%) น�ำเซลล

เพำะเลยง N1E-115 (3 × 104 เซลล/ตำรำงเซนตเมตร) อำย 48 ชวโมง มำเตม EHB หรอ EHW ทควำมเขมขน

0.5, 1, 5, 25 และ 50 ไมโครกรม/มลลลตร ลงในเซลลเพำะเลยงแตละหลมแลวเลยงตอเปนเวลำ 24 ชวโมง และเตม

เอทำนอล 2.5% ในปรมำตรเทำกน (ควำมเขมขนสดทำยของเอทำนอลไมเกน 0.1%) ในเซลลกลมควบคม หลงจำกนน

ประเมน cell viability โดยตรวจวดดวยวธ MTT reduction

3) การทดสอบผลของสารสกด EHB และ EHW ของมะกอกน�าตอการบาดเจบและ

การตายของเซลลประสาททเกดจาก hydrogen peroxide

    น�ำเซลลเพำะเลยง N1E-115 (3 × 104 เซลล/ตำรำงเซนตเมตร) อำย 48 ชวโมง มำเตมสำรสกด 

EHB หรอ EHW ทควำมเขมขน 0.5, 1, 5, 25 และ 50 ไมโครกรม/มลลลตร พรอมกบเตม hydrogen peroxide

200 ไมโครโมลำร ในเซลลเพำะเลยงแตละหลมและเลยงตอเปนเวลำ 24 ชวโมง อกกลมกำรทดสอบใหเตมสำรสกดท

ควำมเขมขนดงกลำว เปนเวลำ 24 ชวโมง กอนเตม hydrogen peroxide 200 ไมโครโมลำร แลวน�ำเซลลไปเลยงตอ

เปนเวลำ 24 ชวโมง และเตม PBS ในปรมำตรเทำกนในเซลลกลมควบคม หลงจำกนนประเมน cell viability โดย

ตรวจวดดวยวธ MTT reduction

2.5.2 การทดสอบการเสอมของเซลลประสาทจาก glutamate

1) การหาความเขมขนของ glutamate ทเหมาะสมตอการทดสอบเซลลประสาทเพาะเลยง

    ละลำย glutamate และ glycine ใน sterile PBS (DPBS ทปรำศจำก MgCl2) แลวเจอจำง

ดวย PBS เพอใหไดควำมเขมขนตำง ๆ  ทตองกำร  น�ำเซลลเพำะเลยง N1E-115 (4 × 104 เซลล/ตำรำงเซนตเมตร) อำย 

96 ชวโมง แตละหลมมำเตม glutamate ทควำมเขมขน 1, 10, 25, 50, 75 และ 100 มลลโมลำร พรอมกบเตม glycine

ทควำมเขมขน 2 มลลโมลำร แลวเลยงตอเปนเวลำ 24 ชวโมง และเตม PBS ในปรมำตรเทำกนในเซลลกลมควบคม

หลงจำกนนประเมน cell viability โดยตรวจวดดวยวธ MTT reduction 

Page 6: การศึกษาฤทธิ์ปกป้องเซลล์ ...dmsc2.dmsc.moph.go.th/net/bdms/data/561119.pdfน พนธ ต นฉบ บ ว กรมว ทย พ

Neuroprotective Effects of Makok-nam Sadudee Rattanajarasroj et al.

6วารสารกรมวทยาศาสตรการแพทยปท 56 ฉบบท 1 มกราคม - มนาคม 2557

2) การทดสอบผลของสารสกด EHB และ EHW ของมะกอกน�าตอเซลลประสาทเพาะ

เลยงปกต

    น�ำเซลลเพำะเลยง N1E-115 (4 × 104 เซลล/ตำรำงเซนตเมตร) อำย 96 ชวโมง แตละหลมมำ

เตมสำรสกด EHB หรอ EHW ทควำมเขมขน 0.5, 1, 5, 25 และ 50 ไมโครกรม/มลลลตร แลวเลยงตอเปนเวลำ 24 

ชวโมง และเตมเอทำนอล 2.5% ในปรมำตรเทำกน (ควำมเขมขนสดทำยของเอทำนอลไมเกน 0.1%) ในเซลลกลมควบคม

หลงจำกนนประเมน cell viability โดยตรวจวดดวยวธ MTT reduction 

3) การทดสอบผลของสารสกด EHB และ EHW ของมะกอกน�าตอการบาดเจบและ

การตายของเซลลประสาททเกดจาก glutamate

    น�ำเซลลเพำะเลยง N1E-115 (4 × 104 cell/cm2) อำย 96 ชวโมง แตละหลมมำเตมสำรสกด 

EHB หรอ EHW ทควำมเขมขน 0.5, 1, 5, 25 และ 50 ไมโครกรม/มลลลตร พรอมกบเตม glutamate 50 มลลโมลำร

และ glycine 2 มลลโมลำร แลวเลยงตอเปนเวลำ 24 ชวโมง อกกลมกำรทดสอบใหเตมสำรสกดทควำมเขมขนดงกลำว 

เปนเวลำ 24 ชวโมง กอนเตม glutamate และ glycine แลวน�ำเซลลไปเลยงตอเปนเวลำ 24 ชวโมง และเตม PBS

ในปรมำตรเทำกนในเซลลกลมควบคม หลงจำกนนประเมน cell viability โดยตรวจวดดวยวธ MTT reduction 

4) การทดสอบผลของสารยบยงเฉพาะ MEK inhibitor (PD 98059) หรอ PI3K

inhibitor (LY 294002) ตอฤทธปกปองเซลลประสาทของสารสกด EHB และ EHW ของมะกอกน�า

ตอการบาดเจบและการตายของเซลลประสาททเกดจาก glutamate

    ละลำย  PD 98059 และ LY 294002 ใน DMSO ใหไดควำมเขมขน 50 มลลโมลำร เกบเปน 

stock solutions ทอณหภม -20 องศำเซลเซยส และเจอจำงดวย DMSO เพอใหไดควำมเขมขนทตองกำร น�ำเซลล

เพำะเลยง N1E-115 (4 × 104 cell/cm2) อำย 96 ชวโมง มำแบงเปน 7 กลม ดงน

    กลมท 1  เปนกลมควบคม เตม DMSO 2.5% (ควำมเขมขนสดทำยเปน 0.1%) เปนเวลำ 2 

ชวโมง เปลยนอำหำรเลยงเซลลแลวเตม DMSO 2.5% ในปรมำตรเทำเดม

    กลมท 2   และ 3 เตมสำร PD 98059 30 ไมโครโมลำร และ LY 294002 40 ไมโครโมลำร 

ตำมล�ำดบ  เปนเวลำ  2  ชวโมง  เปลยนอำหำรเลยงเซลลแลวเตมสำร  PD  98059  และ  LY  294002  ทควำมเขมขน

เทำเดม ตำมล�ำดบ

    กลมท 4  เตม DMSO 2.5% (ควำมเขมขนสดทำยเปน 0.1%)  เปนเวลำ 2 ชวโมง  เปลยน

อำหำรเลยงเซลลแลวเตม glutamate 50 มลลโมลำร และ glycine 2 มลลโมลำร

    กลมท 5  เตม DMSO 2.5 % (ควำมเขมขนสดทำยเปน 0.1%) เปนเวลำ 2 ชวโมง เปลยนอำหำร

เลยงเซลลแลวเตมสำรสกด EHB หรอ EHW ทควำมเขมขนท 50 ไมโครกรม/มลลลตร พรอมกบเตม glutamate

50 มลลโมลำร และ glycine 2 มลลโมลำร

    กลมท 6  เตมสำร PD 98059 30 ไมโครโมลำร เปนเวลำ 2 ชวโมง เปลยนอำหำรเลยงเซลลแลว

เตมสำรสกด EHB หรอ EHW ทควำมเขมขนท 50 ไมโครกรม/มลลลตร พรอมกบเตม glutamate 50 มลลโมลำร

และ glycine 2 มลลโมลำร รวมกบเตมสำร PD 98059 30 ไมโครโมลำร

    กลมท 7   เตมสำร LY 294002 40 ไมโครโมลำร เปนเวลำ 2 ชวโมง เปลยนอำหำรเลยงเซลล

แลวเตมสำรสกด EHB หรอ EHW ทควำมเขมขนท 50 ไมโครกรม/มลลลตร พรอมกบเตม glutamate 50 มลลโมลำร 

และ glycine 2 มลลโมลำร รวมกบเตมสำร LY 294002 40 ไมโครโมลำร

  หลงจำกนนน�ำเซลลไปเลยงตอเปนเวลำ 24 ชวโมง แลวประเมน cell viability โดยตรวจวดดวยวธ 

MTT reduction

Page 7: การศึกษาฤทธิ์ปกป้องเซลล์ ...dmsc2.dmsc.moph.go.th/net/bdms/data/561119.pdfน พนธ ต นฉบ บ ว กรมว ทย พ

ฤทธปกปองเซลลประสาทของสารสกดมะกอกน�า สดดรตนจรสโรจนและคณะ

7วารสารกรมวทยาศาสตรการแพทย

ปท 56 ฉบบท 1 มกราคม - มนาคม 2557

3. การประเมนคณภาพและความอยรอดของเซลล

3.1 การประเมน cell morphology

  ตดตำมกำรเปลยนแปลงรปรำง (morphology) ของเซลลเพำะเลยง โดยสองดวยกลองจลทรรศนชนด

หวกลบ (inverted microscope, Axiovert 200, Zeiss, Germany)

3.2 การวดจ�านวนเซลลทมชวตโดยวธ MTT reduction

  ตรวจวดเซลล MTT reduction ดวยวธ colorimetric โดยดดแปลงจำกวธของ Mosmann (1983)(25) 

ดงน  เตมสำรละลำย MTT (3-[4,5-dimethylthiazol-2-yl]-2,5-diphenltetrazolium bromide) 10 ไมโครลตร 

(5 มลลกรม/มลลลตรใน PBS) ลงในเซลลของแตละหลม (ควำมเขมขนสดทำย 100 ไมโครกรม/มลลลตร) แลวน�ำ

เซลลเพำะเลยงไปบมในตอบเพำะเชอ อณหภม 37 องศำเซลเซยส เปนเวลำ 1 ชวโมง  หลงจำกนนดดอำหำรเลยงเซลลทง

และเตม DMSO 200 ไมโครลตร ลงในแตละหลม ดดสำรละลำยของแตละหลมใสใน 96 well plate แลวน�ำไปวดคำ

กำรดดกลนแสงดวย Multi-detection microplate reader (SynergyTM HT, Biotex, USA) ทควำมยำวคลน 

570/620  นำโนเมตร  คำ MTT  reduction  แสดงในรปของรอยละเปรยบเทยบกบกลมควบคมซงค�ำนวณจำก

(คำกำรดดกลนแสงของกลมทไดรบสำรหรอสมนไพร  × 100)/คำกำรดดกลนแสงของกลมควบคม

4. การวเคราะหขอมลทางสถต

ขอมลทกคำน�ำเสนอในรปคำเฉลย (mean) + คำควำมคลำดเคลอนมำตรฐำน (standard error, SEM) 

โดยคำเฉลยของแตละขอมลมำจำก 6 ตวอยำง (n = 6) ทเปนอสระตอกน และแตละตวอยำงท�ำสำมซ�ำ กำรเปรยบเทยบ

ควำมแตกตำงของคำเฉลยมำกกวำ 2 กลม ใช Analysis of variance (ANOVA) และเปรยบเทยบขอมลทแตกตำงกน 

กรณควำมแปรปรวนของทง 2 กลมไมแตกตำงกนใช Scheffe multiple comparisons และกรณควำมแปรปรวนของ

ทง 2 กลมแตกตำงกนใช Tamhane’s T2 multiple comparisons  คำ p ทนอยกวำ 0.05 หรอทระดบควำมเชอมน 

95% ถอวำมควำมแตกตำงอยำงมนยส�ำคญทำงสถต

ผล

ในกำรศกษำนไดประเมนควำมอยรอดของเซลล  (cell  viability)  โดยกำรตรวจวด MTT  reduction

ซงเปนดชนชวดของ mitochondrial viability/ activity โดยเอนไซม mitochondrial dehydrogenase ในเซลล

ทมชวต  และ mitochondria  ทยงท�ำงำนอยนสำมำรถเปลยนสำร MTT  (3-(4,  5-dimethylthiazol-2-yl)-2,

5-diphenyltetrazolium bromide (สำรสเหลอง) ไปเปน formazan (สำรสมวง) ทไมละลำยน�ำ หลงจำกนน ละลำย 

formazan  ดวย DMSO กอนน�ำไปวดคำกำรดดกลนแสง  โดยคำทเพมขนนบงบอกถงกำรเพม  total metabolic 

activity คอ กำรเพมจ�ำนวนของเซลลมชวตหรอกำรเพม MTT reduction

1. การทดสอบการเสอมของเซลลประสาทจาก hydrogen peroxide

1.1 การหาความเขมขนของ hydrogen peroxide ทเหมาะสมตอการทดสอบเซลลประสาท

เพาะเลยง

  เซลลประสำท N1E-115 สมผสกบ hydrogen peroxide ทควำมเขมขน 25 - 500 ไมโครโมลำร 

เปนเวลำ 24 ชวโมง แลวประเมน cell viability โดยวดดวยวธ MTT reduction พบวำ hydrogen peroxide ท

ควำมเขมขน 25, 50, 100, 200, 300, 400 และ 500 ไมโครโมลำร มคำ MTT reduction ของเซลลประสำทเปน 93.39, 

91.38, 61.85, 47.28, 31.81, 21.32 และ16.19% ตำมล�ำดบ แสดงใหเหนวำ hydrogen peroxide ลด cell viability

Page 8: การศึกษาฤทธิ์ปกป้องเซลล์ ...dmsc2.dmsc.moph.go.th/net/bdms/data/561119.pdfน พนธ ต นฉบ บ ว กรมว ทย พ

Neuroprotective Effects of Makok-nam Sadudee Rattanajarasroj et al.

8วารสารกรมวทยาศาสตรการแพทยปท 56 ฉบบท 1 มกราคม - มนาคม 2557

ภาพท 2 ผลของ Hydrogen peroxide ตอ cell viability ของเซลลประสำทเพำะเลยง  mouse Neuroblastoma, 

N1E-115  เซลลประสำทเพำะเลยง   N1E-115  อำย  48  ชวโมงสมผสกบ Hydrogen  peroxide  ทควำมเขมขน

25-500  ไมโครโมลำร  เปนเวลำ  24  ชวโมง หลงจำกนนประเมน  cell  viability ดวยวธ MTT  reduction  ขอมล

ทกคำแสดงในรปของคำเฉลย  ±  คำควำมคลำดเคลอนมำตรฐำน  โดยคำเฉลยของแตละขอมลมำจำก  6  ตวอยำง

(n  =  6)  ทเปนอสระตอกน  และแตละตวอยำงท�ำสำมซ�ำ  จำกกรำฟคำ    IC50  =  236.38  ไมโครโมลำร  และ

IC60 =  176.18 ไมโครโมลำร

120

100

80

60

40

20

0 0  100  200  300  400  500  600

Hydrogen peroxide concentrations (uM)

MTT

 reduction (% of C

ontrol)

เปนสดสวนโดยตรงกบควำมเขมขนของ hydrogen peroxide โดยมคำ IC50 (Inhibition concentration at 50%)  

ซงคอ คำควำมเขมขนทสำมำรถยบยง cell viability ไดรอยละ 50 เทำกบ 236.38 ไมโครโมลำร (ภำพท 2) และจำก

กำรสงเกตภำยใตกลองจลทรรศน พบวำ เซลลประสำทมรปรำงผดปกต โดยมลกษณะบวม/หดตว/ฝอเปนซำกเศษเซลล

ทตำยแลวอยปะปนกบเซลลทยงมชวตอย และควำมยำวของ neurite สนลงและไมมควำมตอเนอง เมอเทยบกบกลม

ควบคม    ควำมผดปกตดงกลำวเกดขนพรอมกนกบกำรลดลงของ  cell  viability  เนองจำกเซลลประสำทสมผสกบ

hydrogen peroxide ทควำมเขมขน 200 ไมโครโมลำร เปนเวลำ 24 ชวโมงท�ำใหเซลลตำยประมำณรอยละ 50 - 60 

(IC50 = 236.38 และ IC60 = 176.18) ดงนน ผวจยจงเลอกใชควำมเขมขนดงกลำวในกำรท�ำใหเกดกำรบำดเจบและ

กำรตำยของเซลลประสำทในกำรทดลองตอไป

1.2 ผลของสารสกดมะกอกน�าตอเซลลประสาทเพาะเลยงปกต

  เซลลประสำท N1E-115 สมผสกบสำรสกด EHB ทควำมเขมขน 0.5, 1, 5, 25 และ 50 ไมโครกรม/

มลลลตร เปนเวลำ 24 ชวโมง พบวำ MTT reduction ของเซลลประสำทเปน 108.70, 102.36, 102.53, 99.32 และ 

88.50% ตำมล�ำดบ  เมอเทยบกบกลมควบคม  (100%)    เมอเซลลประสำทสมผสกบสำรสกด EHW ทควำมเขมขน

เดยวกนนเปนเวลำ 24 ชวโมง พบวำ MTT reduction ของเซลลประสำทเปน 106.19, 100.48, 102.35, 103.32

และ  104.91% ตำมล�ำดบ  เมอเทยบกบกลมควบคม  (100%)  แสดงใหเหนวำ  สำรสกดมะกอกน�ำทง  2  สำรสกดท

ควำมเขมขนดงกลำวไมมผลตอ cell viability ของเซลลประสำทเพำะเลยงปกต

1.3 ผลของสารสกดมะกอกน�าตอการปกปองการบาดเจบและการตายของเซลลประสาททเกดจาก

hydrogen peroxide

  เมอใหเซลลประสำท N1E-115 สมผสกบสำรสกด EHB หรอ EHW ทควำมเขมขน 0.5, 1, 5, 25

และ 50 ไมโครกรม/มลลลตร พรอมกบ hydrogen peroxide ทควำมเขมขน 200 ไมโครโมลำร เปนเวลำ 24 ชวโมง หรอ

Page 9: การศึกษาฤทธิ์ปกป้องเซลล์ ...dmsc2.dmsc.moph.go.th/net/bdms/data/561119.pdfน พนธ ต นฉบ บ ว กรมว ทย พ

ฤทธปกปองเซลลประสาทของสารสกดมะกอกน�า สดดรตนจรสโรจนและคณะ

9วารสารกรมวทยาศาสตรการแพทย

ปท 56 ฉบบท 1 มกราคม - มนาคม 2557

120

100

80

60

40

20

0

 0  20  40  60  80  100  120

Glutamate concentrations (mM)

MTT

 reduction (% of C

ontrol)

ภาพท 3  ผลของ Glutamate ตอ  cell  viability  ของเซลลประสำทเพำะเลยง mouse neuroblastoma  เซลล

ประสำทเพำะเลยง N1E-115 อำย 96 ชวโมงสมผสกบ Glutamate ทควำมเขมขน 1 - 100 มลลโมลำรเปนเวลำ

24  ชวโมง  หลงจำกนนประเมน  cell  viability  ดวยวธ   MTT  reduction  ขอมลทกคำแสดงในรปของคำเฉลย ±

คำควำมคลำดเคลอนมำตรฐำน โดยคำเฉลยของแตละขอมลมำจำก 6 ตวอยำง (n = 6) ทเปนอสระตอกน และแตละ

ตวอยำงท�ำสำมซ�ำ จำกกรำฟ คำ IC50 =  68.81 มลลโมลำร และ IC60 =  48.07 มลลโมลำร

ใหเซลลประสำท N1E-115 สมผสกบสำรสกด EHB หรอ EHW ทควำมเขมขนเดยวกนนเปนเวลำ 24 ชวโมง กอนกำรให 

hydrogen peroxide ทควำมเขมขน 200 ไมโครโมลำร เปนเวลำ 24 ชวโมง พบผลเชนเดยวกน คอ ไมมกำรเปลยนแปลง 

MTT reduction  เมอเทยบกบกลมควบคม แสดงใหเหนวำ สำรสกด EHB และ EHW ของมะกอกน�ำไมสำมำรถ

ลดกำรบำดเจบหรอกำรตำยทเกดจำก hydrogen peroxide ได

2. การทดสอบการเสอมของเซลลประสาทจาก glutamate

2.1 การหาความเขมขนของ glutamate ทเหมาะสมตอการทดสอบเซลลประสาทเพาะเลยง

  จำกกำรน�ำเซลลประสำท N1E-115 ทท�ำใหเปลยนสภำพแลวดวย DMSO มำสมผสกบ glutamate

ทควำมเขมขน 1 - 100 มลลโมลำร เปนเวลำ 24 ชวโมง และประเมน cell viability โดยวดดวยวธ MTT reduction

พบวำ glutamate ทควำมเขมขน 1, 10, 25, 50, 75 และ 100 มลลโมลำร มคำ MTT reduction ของเซลลประสำท

เปน 88.94, 78.83, 66.27, 54.39, 44.56 และ 40.24% ตำมล�ำดบ แสดงใหเหนวำ glutamate ลด cell viability

เปนสดสวนโดยตรงกบควำมเขมขนของ glutamate โดยมคำ IC50 เทำกบ 68.81 มลลโมลำร และ IC60 เทำกบ 48.07 

มลลโมลำร (ภำพท 3) และจำกกำรสงเกตภำยใตกลองจลทรรศน พบวำ ควำมหนำแนนของเซลลประสำทลดลง เซลล

ประสำทมรปรำงผดปกต และควำมยำวของ neurite สนลงและไมมควำมตอเนอง และม  cell viability ลดลงเมอ

เทยบกบกลมควบคม  ดงนน  กำรทดลองตอไปจงเลอกใชกำรสมผสกบ  glutamate  ทควำมเขมขน  50  มลลโมลำร 

เปนเวลำ 24 ชวโมง เพอท�ำใหเกดพษตอเซลลประสำทเพำะเลยง

Page 10: การศึกษาฤทธิ์ปกป้องเซลล์ ...dmsc2.dmsc.moph.go.th/net/bdms/data/561119.pdfน พนธ ต นฉบ บ ว กรมว ทย พ

Neuroprotective Effects of Makok-nam Sadudee Rattanajarasroj et al.

10วารสารกรมวทยาศาสตรการแพทยปท 56 ฉบบท 1 มกราคม - มนาคม 2557

ภาพท 4 ผลกำรสมผสของเซลลประสำทเพำะเลยง N1E-115 กบสำรสกด EHB ตอกำรบำดเจบและกำรตำยของเซลลประสำททเกดจำกพษของ glutamate  เซลลประสำทเพำะเลยง   N1E-115 อำย  96 ชวโมงสมผสกบสำรสกด EHB ทควำมเขมขน 0.5 - 50 ไมโครกรม/มลลลตร พรอมกบ glutamate ทควำมเขมขน 50 มลลโมลำร  เปนเวลำ 24  ชวโมง  หลงจำกนนประเมน  cell  viability  ดวยวธ MTT  reduction  ขอมลทกคำแสดงในรปของคำเฉลย ± คำควำมคลำดเคลอนมำตรฐำน โดยคำเฉลยของแตละขอมลมำจำก 6 ตวอยำง (n = 6) ทเปนอสระตอกน และแตละตวอยำงท�ำสำมซ�ำ      #  แตกตำงอยำงมนยส�ำคญทำงสถต (p<0.05) เมอเทยบกบกลมควบคม      *  แตกตำงอยำงมนยส�ำคญทำงสถต (p<0.05) เมอเทยบกบกลมทสมผสกบ glutamate

120

100

80

60

40

20

0  Control  0  0.5  1  5  25  50

สำรสกด EHB (µg/ml)

Glutamate 50 mM

MTT

 reduction (% of C

ontrol)

#

* * * *

2.2 ผลของสารสกดมะกอกน�าตอเซลลประสาทเพาะเลยงปกต

  เมอใหเซลลประสำท N1E-115 ทท�ำใหเปลยนสภำพแลวดวย DMSO มำสมผสกบสำรสกด EHB 

ทควำมเขมขน 0.5, 1, 5, 25 และ 50 ไมโครกรม/มลลลตร เปนเวลำ 24 ชวโมง พบวำ cell viability ของเซลลประสำท

เปน 106.52, 103.26, 106.22, 104.92 และ 102.54% ตำมล�ำดบ  เมอเทยบกบกลมควบคม (100%)    ในขณะท

เมอสมผสกบสำรสกด EHW ทควำมเขมขนเดยวกนนเปนเวลำ 24 ชวโมง  พบวำ cell viability ของเซลลประสำท

เปน 104.93, 98.07, 103.12, 107.10 และ 105.99% ตำมล�ำดบ เมอเทยบกบกลมควบคม (100%)  แสดงใหเหนวำ

สำรสกดมะกอกน�ำทง 2 สำรสกดทควำมเขมขนดงกลำวไมมผลตอ cell viability ของเซลลประสำทเพำะเลยงปกต

2.3 ผลของสารสกดมะกอกน�าตอการปกปองการบาดเจบและการตายของเซลลประสาททเกดจาก

glutamate

  เมอใหเซลลประสำท N1E-115 ทท�ำใหเปลยนสภำพแลวดวย DMSO มำสมผสกบสำรสกด EHB

ทควำมเขมขน 0.5 - 50 ไมโครกรม/มลลลตร พรอมกบ glutamate ทควำมเขมขน 50 มลลโมลำร เปนเวลำ 24 ชวโมง

ผลกำรทดลองพบวำ MTT reduction ของเซลลเพำะเลยงหลงกำรสมผสกบ glutamate เปน 57.98% เมอเทยบกบ

กลมควบคม และเมอใหเซลลประสำทเพำะเลยงสมผสกบสำรสกด EHB ทควำมเขมขน 0.5 - 50 ไมโครกรม/มลลลตร 

พรอมกบ glutamate ทควำมเขมขน 50 มลลโมลำร พบวำ สำรสกด EHB ทควำมเขมขน 1, 5, 25 และ 50 ไมโครกรม/

มลลลตร สำมำรถเพม cell viability อยำงมนยส�ำคญทำงสถต (p<0.05) โดยเพมขน 19.98, 18.34, 19.76 และ 24.19%

ตำมล�ำดบ  เมอเทยบกบกลมทไดรบ glutamate อยำงเดยว  (ภำพท  4) แสดงใหเหนวำ สำรสกด EHB ของมะกอกน�ำ

ทควำมเขมขน  1  -  50  ไมโครกรม/มลลลตร  แสดงฤทธปกปองเซลลประสำท  โดยสำมำรถลดกำรบำดเจบหรอ

กำรตำยทเกดจำก glutamate ได

Page 11: การศึกษาฤทธิ์ปกป้องเซลล์ ...dmsc2.dmsc.moph.go.th/net/bdms/data/561119.pdfน พนธ ต นฉบ บ ว กรมว ทย พ

ฤทธปกปองเซลลประสาทของสารสกดมะกอกน�า สดดรตนจรสโรจนและคณะ

11วารสารกรมวทยาศาสตรการแพทย

ปท 56 ฉบบท 1 มกราคม - มนาคม 2557

* * **

*

#

120

100

80

60

40

20

0  Control  0  0.5  1  5  25  50

สำรสกด EHW (µg/ml)

Glutamate 50 mM

MTT

 reduction (% of C

ontrol)

ภาพท 5 ผลกำรสมผสของเซลลประสำทเพำะเลยง N1E-115 กบสำรสกด EHW ตอกำรบำดเจบและกำรตำยของ

เซลลประสำททเกดจำกพษของ glutamate  เซลลประสำทเพำะเลยง   N1E-115 อำย  96 ชวโมงสมผสกบสำรสกด 

EHW ทควำมเขมขน 0.5 - 50 ไมโครกรม/มลลลตร พรอมกบ glutamate ทควำมเขมขน 50 มลลโมลำร เปนเวลำ 

24  ชวโมง  หลงจำกนนประเมน  cell  viability  ดวยวธ MTT  reduction  ขอมลทกคำแสดงในรปของคำเฉลย ±

คำควำมคลำดเคลอนมำตรฐำน โดยคำเฉลยของแตละขอมลมำจำก 6 ตวอยำง (n = 6) ทเปนอสระตอกน และแตละ

ตวอยำงท�ำสำมซ�ำ

      #  แตกตำงอยำงมนยส�ำคญทำงสถต (p<0.05) เมอเทยบกบกลมควบคม

      *  แตกตำงอยำงมนยส�ำคญทำงสถต (p<0.05) เมอเทยบกบกลมทสมผสกบ glutamate

สวนกำรสมผสของเซลลประสำท N1E-115  ทท�ำใหเปลยนสภำพแลวดวย DMSO กบสำรสกด EHW

ทควำมเขมขน 0.5 - 50 ไมโครกรม/มลลลตร พรอมกบ glutamate ทควำมเขมขน 50 มลลโมลำร เปนเวลำ 24 ชวโมง  

พบวำ MTT reduction ของเซลลเพำะเลยงหลงกำรสมผส glutamate เปน 55.43% และเมอใหเซลลประสำทเพำะ

เลยงสมผสกบสำรสกด EHW ทควำมเขมขน 0.5 - 50 ไมโครกรม/มลลลตร พรอมกบ glutamate ทควำมเขมขน 50

มลลโมลำร พบวำ สำรสกด EHW ทควำมเขมขน 0.5, 1, 5, 25 และ 50 ไมโครกรม/มลลลตร สำมำรถเพม cell viability

อยำงมนยส�ำคญทำงสถต (p<0.05) โดยเพมขน 22.03, 25.02, 28.85, 36.48 และ 41.85% ตำมล�ำดบ เมอเทยบกบ

กลมทไดรบ  glutamate  อยำงเดยว  ซงกำรออกฤทธของสำรสกดนเปนสดสวนโดยตรงกบควำมเขมขนของสำรสกด

(dose-dependent)  คอ  กำรออกฤทธของสำรสกดเพมขนเมอเพมควำมเขมขนของสำรสกด  (ภำพท  5)  แสดงให

เหนวำ สำรสกด EHW ของมะกอกน�ำทควำมเขมขน 0.5 - 50 ไมโครกรม/มลลลตร แสดงฤทธปกปองเซลลประสำท

โดยสำมำรถลดกำรบำดเจบหรอกำรตำยทเกดจำก glutamate ได

เมอเปรยบเทยบควำมแรงในกำรออกฤทธปกปองเซลลประสำทของสำรสกดมะกอกน�ำทง 2 ชนดทควำมเขมขน

เดยวกน พบวำ สำรสกด EHW ของมะกอกน�ำแสดงฤทธปกปองเซลลประสำทไดดกวำ และเปนกำรออกฤทธโดยขนกบ

ควำมเขมขนของสำรสกด    ในทำงตรงกนขำม  กำรสมผสของเซลลประสำทเพำะเลยงกบสำรสกด  EHB หรอ EHW

ของมะกอกน�ำทควำมเขมขน  0.5  -  50  ไมโครกรม/มลลลตร  กอนกำรสมผสกบ  glutamate  ทควำมเขมขน  50 

มลลโมลำร เปนเวลำ 24 ชวโมง ไมมผลตอกำรลดกำรบำดเจบหรอกำรตำยทเกดจำกพษของ glutamate

Page 12: การศึกษาฤทธิ์ปกป้องเซลล์ ...dmsc2.dmsc.moph.go.th/net/bdms/data/561119.pdfน พนธ ต นฉบ บ ว กรมว ทย พ

Neuroprotective Effects of Makok-nam Sadudee Rattanajarasroj et al.

12วารสารกรมวทยาศาสตรการแพทยปท 56 ฉบบท 1 มกราคม - มนาคม 2557

จำกผลกำรทดลองในเบองตน พบวำ สำรสกด EHB (1 - 50 ไมโครกรม/มลลลตร) และสำรสกด EHW

(0.5  -  50  ไมโครกรม/มลลลตร)  แสดงฤทธปกปองเซลลประสำทในแบบจ�ำลองกำรเสอมของเซลลประสำทจำก

glutamate โดยกำรออกฤทธปกปองเซลลประสำทของสำรสกดนเปนแบบ dose-dependent  ดงนน ผวจยจงเลอก

สำรสกด EHB และสำรสกด EHW ทควำมเขมขน 50 ไมโครกรม/มลลลตร ส�ำหรบใชในกำรทดลองตอไป

2.4 ผลของ MEK inhibitor (PD 98059) หรอ PI3K inhibitor (LY 294002) ตอฤทธปกปอง

เซลลประสาทของสารสกด EHB และ EHW ของมะกอกน�าตอการบาดเจบและการตายของเซลลประสาททเกด

จาก glutamate

  ในกำรทดสอบวำกลไกกำรออกฤทธปกปองเซลลประสำทของสำรสกด EHB และ EHW เกยวของกบ

กระบวนกำรสงสญญำณผำนวถ Mitogen-activated protein kinases (MAPK) หรอวถ phosphatidylinositol

3-kinase  (PI3K)  signaling  pathway  หรอไม  โดยเตมหรอไมเตมสำรยบยงเฉพำะ  ไดแก MEK  inhibitor

(PD 98059) หรอ PI3K inhibitor (LY 294002) เปนเวลำ 2 ชวโมงกอนกำรสมผสรวมและหลงจำกนนเตมสำร

ยบยงเฉพำะพรอมกบกำรสมผสรวมระหวำงสำรสกด EHB หรอ EHW และ glutamate ในเซลลเพำะเลยง เปนเวลำ 

24 ชวโมง พบผลดงน

#

* * *

120

100

80

60

40

20

0  Control  PD  LY  -  -  PD  LY

  EHB  EHB  EHBGlutamate

MTT

 reduction (% of C

ontrol)

ภาพท 6  ผลของ MEK inhibitor (PD 98059) และ PI3K inhibitor (LY 294002) ตอฤทธปกปองเซลลประสำทของสำรสกด  EHB  จำกกำรบำดเจบและกำรตำยของเซลลประสำททเกดจำกพษของ    glutamate  เซลลประสำท เพำะเลยง  N1E-115 อำย 96 ชวโมง สมผสกบสำรยบยงเฉพำะ PD 98059 (PD) ทควำมเขมขน 30 ไมโครโมลำร หรอ LY 294002 (LY) ทควำมเขมขน 40 ไมโครโมลำร หรอสมผสกบ glutamate ทควำมเขมขน 50 มลลโมลำร หรอสมผสรวมระหวำงสำรสกด EHB ทควำมเขมขน 50 ไมโครกรม/มลลลตร และ glutamate 50 มลลโมลำร หรอสมผสกบสำรยบยงเฉพำะ PD หรอ LY กอนสมผสรวมระหวำงสำรสกด EHB ทควำมเขมขน 50 ไมโครกรม/มลลลตร และ glutamate 50 มลลโมลำร เปนเวลำ 24 ชวโมง หลงจำกนนประเมน cell viability ดวยวธ MTT reduction ขอมลทกคำแสดงในรปของคำเฉลย ± คำควำมคลำดเคลอนมำตรฐำน โดยคำเฉลยของแตละขอมลมำจำก 6 ตวอยำง (n = 6) ทเปนอสระตอกน และแตละตวอยำงท�ำสำมซ�ำ      # แตกตำงอยำงมนยส�ำคญทำงสถต (p<0.05) เมอเทยบกบกลมควบคม      * แตกตำงอยำงมนยส�ำคญทำงสถต (p<0.05) เมอเทยบกบกลมทสมผสกบ glutamate

Page 13: การศึกษาฤทธิ์ปกป้องเซลล์ ...dmsc2.dmsc.moph.go.th/net/bdms/data/561119.pdfน พนธ ต นฉบ บ ว กรมว ทย พ

ฤทธปกปองเซลลประสาทของสารสกดมะกอกน�า สดดรตนจรสโรจนและคณะ

13วารสารกรมวทยาศาสตรการแพทย

ปท 56 ฉบบท 1 มกราคม - มนาคม 2557

ภาพท 7 ผลของ MEK inhibitor (PD 98059) และ PI3K inhibitor (LY 294002) ตอฤทธปกปองเซลลประสำท

ของสำรสกด  EHW  จำกกำรบำดเจบและกำรตำยของเซลลประสำททเกดจำกพษของ  glutamate  เซลลประสำท

เพำะเลยง  N1E-115 อำย 96 ชวโมง สมผสกบสำรยบยงเฉพำะ PD 98059 (PD) ทควำมเขมขน 30 ไมโครโมลำร 

หรอ LY 294002  (LY) ทควำมเขมขน 40 ไมโครโมลำร หรอสมผสกบ glutamate ทควำมเขมขน 50 มลลโมลำร 

หรอสมผสรวมระหวำงสำรสกด EHW ทควำมเขมขน 50 ไมโครกรม/มลลลตร และ glutamate 50 มลลโมลำร หรอ

สมผสกบสำรยบยงเฉพำะ PD หรอ LY กอนสมผสรวมระหวำงสำรสกด EHW ทควำมเขมขน 50 ไมโครกรม/มลลลตร 

และ glutamate 50 มลลโมลำร เปนเวลำ 24 ชวโมง หลงจำกนนประเมน cell viability ดวยวธ MTT reduction 

ขอมลทกคำแสดงในรปของคำเฉลย ± คำควำมคลำดเคลอนมำตรฐำน โดยคำเฉลยของแตละขอมลมำจำก 6 ตวอยำง 

(n = 6) ทเปนอสระตอกน และแตละตวอยำงท�ำสำมซ�ำ

      #  แตกตำงอยำงมนยส�ำคญทำงสถต (p<0.05) เมอเทยบกบกลมควบคม

      *  แตกตำงอยำงมนยส�ำคญทำงสถต (p<0.05) เมอเทยบกบกลมทสมผสกบ glutamate

120

100

80

60

40

20

0  Control  PD  LY  -  -  PD  LY

 EHW  EHW  EHWGlutamate

MTT

 reduction (% of C

ontrol)

* **

#

กำรใหเซลลประสำท  N1E-115  ทท�ำใหเปลยนสภำพดวย  DMSO  มำสมผสกบ  PD  98059  หรอ 

LY 294002 พบวำ PD 98059 30 ไมโครโมลำร และ LY 294002 40 ไมโครโมลำรไมมผลตอ MTT reduction 

เมอเทยบกบกลมควบคม  ขณะท MTT reduction ของเซลลเพำะเลยงหลงกำรสมผสกบ glutamate 50 มลลโมลำร 

เปน 54.54% เมอเทยบกบกลมควบคม กำรสมผสรวมของสำรสกด EHB 50 ไมโครกรม/มลลลตร กบ glutamate 

50 มลลโมลำร พบวำ สำรสกด EHB ทควำมเขมขน 50 ไมโครกรม/มลลลตร สำมำรถเพม cell viability อยำงม

นยส�ำคญทำงสถต (p<0.05) โดยเพมขน 25.60% เมอเทยบกบกลมทไดรบ glutamate อยำงเดยว เมอให PD 98059 

หรอ LY 294002 กอนกำรสมผสรวม หลงจำกนนให PD 98059 หรอ LY 294002  พรอมกบกำรสมผสรวมของสำรสกด

EHB กบ glutamate พบวำ สำรสกด EHB ทควำมเขมขนดงกลำวสำมำรถเพม  cell viability อยำงมนยส�ำคญ

ทำงสถต (p<0.05) โดยเพมขน 29.52% หรอ 22.88% ตำมล�ำดบ เมอเทยบกบกลมทไดรบ glutamate อยำงเดยว 

(ภำพท 6) แสดงใหเหนวำ PD 98059 30 มลลโมลำร และ LY 294002 40 มลลโมลำร ไมมผลตอ cell viability 

และไมมผลตอฤทธปกปองเซลลประสำทของสำรสกด EHB

กำรใหเซลลประสำท N1E-115 ทท�ำใหเปลยนสภำพดวย DMSO มำสมผสกบ PD 98059 หรอ LY 294002

พบวำ PD 98059 30 ไมโครโมลำร และ LY 294002 40 ไมโครโมลำรไมมผลตอ MTT reduction เมอเทยบกบกลม

ควบคม  ขณะท MTT reduction ของเซลลเพำะเลยงหลงกำรสมผสกบ glutamate 50 มลลโมลำร เปน 55.05%

เมอเทยบกบกลมควบคม  กำรสมผสรวมของสำรสกด EHW 50 ไมโครกรม/มลลลตร กบ glutamate 50 มลลโมลำร 

Page 14: การศึกษาฤทธิ์ปกป้องเซลล์ ...dmsc2.dmsc.moph.go.th/net/bdms/data/561119.pdfน พนธ ต นฉบ บ ว กรมว ทย พ

Neuroprotective Effects of Makok-nam Sadudee Rattanajarasroj et al.

14วารสารกรมวทยาศาสตรการแพทยปท 56 ฉบบท 1 มกราคม - มนาคม 2557

พบวำ สำรสกด EHW ทควำมเขมขน 50 ไมโครกรม/มลลลตร สำมำรถเพม cell viability อยำงมนยส�ำคญทำงสถต 

(p<0.05)โดยเพมขน 34.79% เมอเทยบกบกลมทไดรบ glutamate อยำงเดยว เมอให  PD 98059  หรอ  LY 294002

กอนกำรสมผสรวมหลงจำกนนให PD 98059 หรอ LY 294002   พรอมกบกำรสมผสรวมของสำรสกด EHW กบ 

glutamate  พบวำสำรสกด  EHW ทควำมเขมขนดงกลำวสำมำรถเพม  cell  viability  อยำงมนยส�ำคญทำงสถต

(p<0.05) โดยเพมขน 34.80% หรอ 43.48% ตำมล�ำดบ เมอเทยบกบกลมทไดรบ glutamate อยำงเดยว (ภำพท 7)

แสดงใหเหนวำ  PD 98059 30 มลลโมลำร และ LY 294002 40 มลลโมลำร ไมมผลตอ cell viability และไมม

ผลตอฤทธปกปองเซลลประสำทของสำรสกด EHW

วจารณ

กำรศกษำน  ผวจยไดทดสอบผลของสำรสกดมะกอกน�ำตอกำรบำดเจบหรอกำรตำยของเซลลประสำท

เพำะเลยง mouse neuroblastoma N1E-115 โดยใชแบบจ�ำลองระดบเซลลของกำรเสอมของเซลลประสำท 2 แบบ

คอกำรบำดเจบหรอกำรตำยของเซลลทเกดจำก hydrogen peroxide และ glutamate ซงกำรเสอมของเซลลประสำท

ทงสองแบบนเปนผลเนองมำจำก oxidative stress 

ภำวะ Oxidative stress ท�ำใหเกดกำรท�ำลำยเซลลและมควำมเกยวของกบควำมผดปกตตำง ๆ ทำงระบบ

ประสำท เชน Alzheimer’s disease, Parkinson’s disease และ stroke เปนตน ซงควำมผดปกตนเกดขนผำน

free radicals หรอ ROS ไดแก hydrogen peroxide, superoxide และ hydroxyl radicals ปรมำณของ ROS

ทมำกเกนไปนอำจจะท�ำใหเกดกำรท�ำลำยดเอนเอ โปรตน และไขมน ซง hydrogen peroxide เปน ROS หลกทใชกน

อยำงกวำงขวำงส�ำหรบเปนตวเหนยวน�ำใหเกด oxidative stress ในหลอดทดลอง

ในกำรศกษำนพบวำ hydrogen peroxide แสดงควำมเปนพษตอเซลลประสำทเพำะเลยง N1E-115 เปน

สดสวนโดยตรงกบควำมเขมขนซงสอดคลองกบรำยงำนทมผวจยมำแลว(26-27) เนองจำกกำรสมผสกบสำรสกด EHB หรอ

EHW 0.5 - 50 ไมโครกรม/มลลลตร เปนเวลำ 24 ชวโมงไมมผลตอ cell viability ของเซลลประสำทเพำะเลยงปกต

จงเลอกควำมเขมขนทไมเปนพษตอเซลลประสำทเพำะเลยงมำใชในกำรทดลอง และเมอใหสำรสกด EHB หรอ EHW 

พรอมกบหรอกอนให hydrogen peroxide ไมสำมำรถลดกำรบำดเจบหรอกำรตำยทเกดจำก hydrogen peroxide ได

แสดงใหเหนวำ สำรสกดมะกอกน�ำไมแสดงฤทธปกปองเซลลประสำทจำก oxidative stress ทเปนผลมำจำกพษของ 

hydrogen peroxide 

สวนกำรใช  glutamate  เปนแบบจ�ำลองกำรเสอมของเซลลประสำทและกำรเตม  glycine  พรอมกบ

กำรเตม glutamate ในทกกำรทดลองนนเพอกระตนให glutamate จบกบตวรบ (NMDA receptor) ไดดขน(28-29)

ซงกำรกระตนตวรบทมำกเกนไปนเปนสำเหตใหเกดกำรตำยของเซลล(14)  ในกำรศกษำนพบวำ  glutamate มควำมเปน

พษตอเซลลประสำท N1E-115 เปนสดสวนโดยตรงกบควำมเขมขนซงควำมเปนพษตอเซลลประสำทของ glutamate 

นสอดคลองกบรำยงำนวจยอน ๆ(30-32) และกำรศกษำน glutamate มคำ IC50 ทควำมเขมขน 50 มลลโมลำร โดยเรม

แสดงควำมเปนพษทควำมเขมขน 25 มลลโมลำร  อยำงไรกตำม มกำรศกษำวจยทแสดงใหเหนวำ glutamate เรมแสดง

ควำมเปนพษทควำมเขมขนระหวำง 0.1 และ 10 มลลโมลำร ในเซลลประสำทเพำะเลยง N1E-115(30), hNT (human

Ntera/D1)(33)  และเซลลประสำทเพำะเลยง  hippocampal  dentate  gyrus  ทแยกจำกสมองของหนขำว(34)  และ

ทควำมเขมขนระหวำง  1  -  100  มลลโมลำร  ในเซลลประสำทเพำะเลยง  cortical  ทแยกจำกสมองของหนขำว(35)

ควำมแตกตำงนอำจเปนผลมำจำกควำมหนำแนนทแตกตำงกนของเซลลประสำทเพำะเลยง  ระยะเวลำทเซลลประสำท

สมผสกบ glutamate และยงขนกบชนดของเซลลประสำทเพำะเลยงทใชในกำรทดลอง ดวยเหตนจงมผลท�ำใหเซลล

ประสำทมควำมไวตอกำรเกดพษจำก glutamate แตกตำงกน

Page 15: การศึกษาฤทธิ์ปกป้องเซลล์ ...dmsc2.dmsc.moph.go.th/net/bdms/data/561119.pdfน พนธ ต นฉบ บ ว กรมว ทย พ

ฤทธปกปองเซลลประสาทของสารสกดมะกอกน�า สดดรตนจรสโรจนและคณะ

15วารสารกรมวทยาศาสตรการแพทย

ปท 56 ฉบบท 1 มกราคม - มนาคม 2557

จำกกำรศกษำนไดประเมน cell viability จำกกำรตรวจวด MTT reduction พบวำ กำรสมผสกบสำรสกด 

EHB หรอ EHW ของมะกอกน�ำ เปนเวลำ 24 ชวโมง ไมมผลตอ cell viability ของเซลลประสำทเพำะเลยงปกต

ทเกด differentiation แลว จงเลอกใชควำมเขมขนทพบนในกำรทดลอง โดยเมอเซลลประสำท N1E-115 สมผสกบ

สำรสกด EHB 1 - 50 ไมโครกรม/มลลลตร หรอ EHW 0.5 - 50 ไมโครกรม/มลลลตร พรอมกบ glutamate

เปนเวลำ 24 ชวโมง สำมำรถลดกำรบำดเจบหรอกำรตำยทเกดจำก glutamate ได โดยเพม MTT reduction ซงเปน

ดชนชวดของ mitochondrial viability/activity แสดงใหเหนวำ สำรสกด EHB และ EHW ของมะกอกน�ำแสดงฤทธ

ปกปองเซลลประสำทจำกพษของ glutamate ซงยงไมเคยมกำรรำยงำนมำกอน

จำกกำรสมผสรวมระหวำงสำรสกดมะกอกน�ำพรอมกบ glutamate  เปนผลใหเกดกำรปกปองกำรตำยของ

เซลลประสำทเพำะเลยงทเกดจำกพษของ  glutamate  ในขณะทกำรสมผสกบสำรสกดมะกอกน�ำกอน  glutamate 

ไมมผลตอกำรปกปองกำรตำยของเซลลประสำทเพำะเลยงทเกดจำกพษของ  glutamate  ได  อำจเปนไปไดวำฤทธ

ปกปองเซลลประสำทของสำรสกดมะกอกน�ำเกดจำกกำรออกฤทธโดยตรงในกำรลดควำมเปนพษของ glutamate ขณะ

กำรสมผสรวมท�ำใหลดกำรตำยของเซลลประสำท  แตอำจจะไมมผลตอเซลลประสำทเมอสำรสกดมะกอกน�ำเขำสเซลล

แลวกอนกำรเตม glutamate ลงในกำรเพำะเลยงตำมหลง

ในกำรศกษำนผวจยไดพสจนวำ ฤทธปกปองเซลลประสำทของสำรสกด EHB และ EHW ในแบบจ�ำลอง

กำรเสอมของเซลลประสำทจำก glutamate มกลไกกำรออกฤทธผำนกระบวนกำรสงสญญำณในวถ MAPK และวถ PI3K 

หรอไม โดยเตมสำรยบยงเฉพำะ คอ MEK inhibitor (PD 98059) และ PI3K inhibitor (LY294002) ซงเปนตวยบยง

กำรสงสญญำณในวถดงกลำว ตำมล�ำดบ  ผลพบวำ สำรสกด EHB และ EHW ทควำมเขมขน 50 ไมโครกรม/มลลลตร มฤทธ

ปกปองเซลลประสำทเพำะเลยงจำกพษของ glutamate ซงผลทไดนสนบสนนกบผลกำรทดลองครงกอนในกำรศกษำน

ทพบวำ สำรสกดมะกอกน�ำปกปองกำรบำดเจบและกำรตำยของเซลลประสำททเกดจำก glutamate กลมเซลลประสำท

เพำะเลยงทสมผสกบสำรยบยงเฉพำะ PD 98059 หรอ LY 294002 กอน แลวตำมดวยกำรสมผสรวมระหวำงสำรสกด 

EHB และ glutamate พรอมกบเตมสำรยบยงเฉพำะดงกลำวมคำ cell viability ไมแตกตำงจำกกลมเซลลประสำท

เพำะเลยงทใหเฉพำะกำรสมผสรวมระหวำงสำรสกด EHB  และ  glutamate พบผลเชนเดยวกนกบเซลลประสำท

เพำะเลยงอกกลมทสมผสกบสำรยบยงเฉพำะ PD 98059 หรอ LY 294002 กอน แลวตำมดวยกำรสมผสรวมระหวำง

สำรสกด EHW และ  glutamate พรอมกบเตมสำรยบยงเฉพำะดงกลำวมคำ  cell  viability  ไมแตกตำงจำกกลม

เซลลประสำทเพำะเลยงทใหเฉพำะกำรสมผสรวมระหวำงสำรสกด EHW และ glutamate และ cell viability ของ

ทง 2 กลมนมคำสงกวำ cell viability ของกลมเซลลประสำทเพำะเลยงทสมผสกบ glutamate อยำงเดยว แสดงวำ

กำรเตมหรอไมเตมสำรยบยงเฉพำะ MEK  inhibitor  (PD 98059) หรอ PI3K  inhibitor  (LY 294002) กอน

แลวตำมดวยกำรสมผสรวมระหวำงสำรสกด EHB หรอ EHW และ glutamate ไมมผลตอฤทธปกปองเซลลประสำท

ของสำรสกด EHB หรอ EHW  กำรศกษำนชใหเหนวำ กำรยบยงทวถ MAPK ดวย MEK inhibitor หรอวถ PI3K 

ดวย PI3K  inhibitor  ไมมผลตอกำรแสดงฤทธปกปองเซลลประสำทของสำรสกด EHB และ EHW ดงนน กลไก

กำรออกฤทธปกปองเซลลประสำทในแบบจ�ำลองกำรเสอมของเซลลประสำทจำก glutamate  ไมนำจะเกยวของกบ

วถ MAPK และวถ PI3K

จำกรำยงำนกำรเกดพษจำก glutamate พบวำ กำรกระตน glutamate receptor มำกเกนไป และอยำง

ตอเนองโดยเฉพำะท NMDA receptor ท�ำใหควำมเขมขนของแคลเซยมภำยในเซลล (intracellular Ca2+ ([Ca2+]i))

เพมมำกขน  มผลท�ำใหเกดกำรเสอมสลำยและกำรตำยของเซลลประสำทจำกพษของ  glutamate  ผำน  excitotoxic 

pathway ทเรยกวำ glutamate neurotoxicity หรอ excitotoxicity(36) ซงจะไปกระตนเอนไซมหลำยชนดทมควำม

เกยวของกบกำรตำยของเซลลประสำทโดยท�ำใหเกด protein breakdown มกำรสรำง free radical หรอกำรสะสม 

ROS ทเกดจำกไมโตคอนเดรย และเกด lipid peroxidation(37) เปนเหตใหเซลลประสำทสญเสยหนำทและตำยในทสด

Page 16: การศึกษาฤทธิ์ปกป้องเซลล์ ...dmsc2.dmsc.moph.go.th/net/bdms/data/561119.pdfน พนธ ต นฉบ บ ว กรมว ทย พ

Neuroprotective Effects of Makok-nam Sadudee Rattanajarasroj et al.

16วารสารกรมวทยาศาสตรการแพทยปท 56 ฉบบท 1 มกราคม - มนาคม 2557

นอกจำกน ควำมเปนพษของ glutamate ยงเกดขนผำน oxidative pathway โดยมกำรสรำง malondialdehyde 

ระหวำงกำรเกด lipid peroxidation ผลท�ำใหเกด oxidative damage และเซลลประสำทตำย(35) จำกผลกำรทดลอง

สำรสกด EHB และ EHW สำมำรถปกปองกำรตำยของเซลลประสำทเพำะเลยงจำก glutamate แตไมแสดงผลปกปอง

กำรตำยของเซลลประสำทเพำะเลยงจำก hydrogen peroxide อำจเปนไปไดวำ กลไกกำรออกฤทธปกปองเซลลประสำท

ของสำรสกดมะกอกน�ำไมนำจะเกยวของกบคณสมบตตำนออกซเดชนของสำรสกดมะกอกน�ำ  แตอำจจะเกยวของกบ

กำรยบยงกำรกระตนท glutamate receptor เปนผลใหลดกำรตำยของเซลลประสำทจำกกำรเกดพษของ glutamate  

อยำงไรกตำม  กลไกกำรออกฤทธปกปองเซลลประสำทของสำรสกดมะกอกน�ำโดยละเอยดยงไมเปนทเขำใจ  ดงนน

ควรศกษำวจยเพมเตมเพอขยำยควำมตอไป

สรป

กำรศกษำฤทธปกปองเซลลประสำทของสำรสกดมะกอกน�ำในเซลลประสำทเพำะเลยง  mouse

neuroblastoma N1E-115 โดยใชแบบจ�ำลองกำรเสอมของเซลลประสำททท�ำใหเกดกำรบำดเจบหรอกำรตำยของเซลล

จำก  hydrogen peroxide หรอ   glutamate พบวำ ทง hydrogen peroxide และ glutamate มควำมเปนพษตอเซลล

ประสำท N1E-115 โดยลด cell viability ของเซลลประสำทเพำะเลยงเปนสดสวนโดยตรงกบควำมเขมขน  

ในแบบจ�ำลองกำรเสอมของเซลลประสำทจำก hydrogen peroxide พบวำ  สำรสกด EHB หรอ EHW

เมอใหพรอมกบหรอกอนให hydrogen peroxide ไมสำมำรถปกปองกำรบำดเจบหรอกำรตำยของเซลลประสำทเพำะ

เลยงจำกควำมเปนพษของ hydrogen peroxide ได  สวนในแบบจ�ำลองกำรเสอมของเซลลประสำทจำก glutamate

พบวำ เมอเซลลประสำท N1E-115 สมผสกบสำรสกด EHB หรอ EHW พรอมกบ glutamate เปนเวลำ 24 ชวโมง

พบวำ สำรสกด EHB (1 - 50 ไมโครกรม/มลลลตร) และ EHW (0.5 - 50 ไมโครกรม/มลลลตร) สำมำรถปกปอง

กำรบำดเจบหรอกำรตำยของเซลลประสำทเพำะเลยงจำกควำมเปนพษของ glutamate ได และกำรเตมสำรยบยงเฉพำะท 

MAPK หรอ PI3K signaling pathway ไมมผลตอกำรแสดงฤทธปกปองเซลลประสำทของสำรสกด EHB และ EHW 

จำกพษของ  glutamate  แสดงวำฤทธดงกลำวไมนำเกยวของกบทงคณสมบตตำนออกซเดชนของสำรสกดมะกอกน�ำ

และกำรสงสญญำณผำนวถ Mitogen-activated  protein  kinase  (MAPK)  และวถ  Phosphatidylinositol

3-kinase (PI3K)

เอกสารอางอง

  1.  สนทร  สงหบตรำ, บรรณำธกำร. สรรพคณสมนไพร 200 ชนด. กรงเทพฯ: โอ.เอส.พรนตง เฮำส; 2536.  2.  Ruangchakpet A, Sajjaanantakul T. Effect of spanish plum (Elaeocarpus hygrophilus Kurz.) maturity 

on total phenolics, flavonoids and antioxidant activity. Agricultural Sci J 2007; 5(Suppl.): 127-30.  3.  Piao MJ, Kang KA, Zhang R, Ko DO, Wang ZH, Lee KH, et al. Antioxidant properties of 1, 2, 3, 4, 

6-penta-O-galloyl-b-D-glucose from Elaeocarpus sylvestris var. Ellipticus. Food Chem 2009; 115: 412-8.

  4.  Fang X, Phoebe CH Jr, Pezzuto JM, Fong HHS, Farnsworth NR, Yellin B, et al. Plant anticancer agents, XXXIV. Cucurbitacins from Elaeocarpus dolichostylus. J Nat Prod 1984; 47(6): 988-93.

  5.  Ito A, Chai H-B, Lee D, Kardono LB, Riswan S, Farnsworth NR, et al. Ellagic acid derivatives and cytotoxic cucurbitacins from Elaeocarpus mastersii. Phytochemistry 2002; 61(2): 171-4.

  6.  Elkhateeb A, Subeki, Takahashi K, Matsuura H, Yamasaki M, Yamato O, et al. Anti-babesial ellagic acid rhamnosides from the bark of Elaeocarpus parvifolius. Phytochemistry 2005; 66(21): 2577-80.

Page 17: การศึกษาฤทธิ์ปกป้องเซลล์ ...dmsc2.dmsc.moph.go.th/net/bdms/data/561119.pdfน พนธ ต นฉบ บ ว กรมว ทย พ

ฤทธปกปองเซลลประสาทของสารสกดมะกอกน�า สดดรตนจรสโรจนและคณะ

17วารสารกรมวทยาศาสตรการแพทย

ปท 56 ฉบบท 1 มกราคม - มนาคม 2557

  7.  Nguyen-Pouplin J, Tran H, Tran H, Phan TA, Dolecek C, Farrar J, et al. Antimalarial and cytotoxic activities of ethnopharmacologically selected medicinal plants from South Vietnam. J Ethnopharmacol 2007; 109(3): 417-27.

  8.  Sayre LM, Perry G, Smith MA. Oxidative stress and neurotoxicity. Chem Res Toxicol 2008; 21: 172-88.  9.  Khandhar SM, Marks WJ. Epidemiology of Parkinson’s disease. Dis Mon 2007; 53(4): 200-5. 10.  Sanders S, Morano C. Alzheimer’s disease and related dementias. J Gerontol Soc Work 2008; 50 

(Suppl. 1): 191-214. 11.  Teepker M, Anthes N, Fischer S, Krieg JC, Vedder H. Effects of oxidative challenge and calcium on 

ATP-levels in neuronal cells. Neurotoxicology 2007; 28: 19-26. 12.  Conn PJ. Physiological roles and therapeutic potential of metabotropic glutamate receptors. Ann N 

Y Acad Sci 2003; 1003: 12-21. 13.  Bleich S, Romer K, Wiltfang J, Kornhuber J. Glutamate and the glutamate receptor system: a target 

for drug action. Int J Geriatr Psychiatry 2003; 18 (Suppl. 1): S33–40. 14.  Choi DW, Rothman SM. The role of glutamate neurotoxicity in hypoxic-ischemic neuronal death. 

Annu Rev Neurosci 1990; 13: 171-82. 15.  Ankarcrona M, Dypbukt JM, Orrenius S, Nicotera P. Calcineurin and mitochondrial  function  in 

glutamate-induced neuronal cell death. FEBS Lett 1996; 394(3): 321-4. 16.  Dawson VL, Kizushi VM, Huang PL, Snyder SH, Dawson TM. Resistance to neurotoxicity in cortical 

cultures from neuronal nitric oxide synthase-deficient mice. J Neurosci 1996; 16(8): 2479-87. 17.  Urushitani M, Nakamizo T, Inoue R, Sawada H, Kihara T, Honda K, et al. N-methyl-D-aspartate 

receptor-mediated mitochondrial Ca(2+)overload in acute excitotoxic  motor neuron death: a mecha-nism distinct from chronic neurotoxicity after Ca(2+) influx. J Neurosci Res 2001; 63(5): 377-87.

 18.  Junttila MR, Li  SP, Westermarck  J.  Phosphatase-mediated  crosstalk  between MAPK  signaling pathways in the regulation of cell survival. FASEB J 2008; 22(4): 954-65.

 19.  Gerits N, Kostenko S, Shiryaev A, Johannessen M, Moens U. Relations between the mitogen-activated protein kinase and the cAMP-dependent protein kinase pathways: comradeship and hostility. Cell Signal 2008; 20(9): 1592-607.

 20.  Pearson G, Robinson F, Gibson TB, Xu BE, Karandikar M, Berman K, et al. Mitogen-activated protein (MAP) kinase pathways: regulation and physiological functions. Endocr Rev 2001; 22(2): 153-83.

 21.  Backer CA, Bakhuizen van den Brink Jr RC. Flora of Java. Vol. 1. Groningen, The Netherlands: N.V.P. Noordhoff; 1968. p. 648.

 22.  Phengklai C. Elaeocarpaceae. In: Flora of Thailand. Vol. 2 Part 4. Bangkok: The Tistr Press Co. Ltd.; 1981. p. 405-38.

 23.  Amano T, Richelson E, Nirenberg M. Neurotransmitter synthesis by neuroblastoma clones. Proc Natl Acad Sci USA 1972; 69: 258-63.

 24.  Kimhi Y, Palfrey C, Spector  I, Barak Y, Littauer UZ. Maturation of neuroblastoma cells  in  the  presence of dimethylsulfoxide. Proc Natl Acad Sci USA 1976; 73(2): 462-6.

 25.  Mosmann T. Rapid colorimetric assay for cellular growth and survival: application to proliferation and cytotoxicity assays. J Immunol Methods 1983; 65(1-2): 55-63.

 26.  Kong PJ, Kim YM, Lee HJ, Kim SS, Yoo ES, Chun WJ. Neuroprotective effects of methanol extracts of Jeju native plants on hydrogen peroxide-induced cytotoxicity in SH-SY5Y human neuroblastoma cells. Korean J Physiol Pharmacol 2007; 11: 171-4.

Page 18: การศึกษาฤทธิ์ปกป้องเซลล์ ...dmsc2.dmsc.moph.go.th/net/bdms/data/561119.pdfน พนธ ต นฉบ บ ว กรมว ทย พ

Neuroprotective Effects of Makok-nam Sadudee Rattanajarasroj et al.

18วารสารกรมวทยาศาสตรการแพทยปท 56 ฉบบท 1 มกราคม - มนาคม 2557

 27.  Zhang J, Melton LD, Adaim A, Skinner MA. Cytoprotective effects of polyphenolics on H2O2-induced cell death in SH-SY5Y cells in relation to their antioxidant activities. Eur Food Res Technol 2008; 228: 123-31.

 28.  Johnson JW, Ascher P. Glycine potentiates the NMDA response in cultured mouse brain neurons. Nature 1987; 325: 529-31. 

 29.  Danysz W, Parsons CG. Glycine and N-methyl-D-aspartate receptors: physiological significance and possible therapeutic applications. Pharmacol Rev 1998; 50(4): 597-664.

 30.  Schelman WR, Andres RD, Sipe KJ, Kang E, Weyhenmeyer JA. Glutamate mediates cell death and increases the Bax to Bcl-2 ratio in a differentiated neuronal cell line. Brain Res Mol Brain Res 2004; 128(2): 160-9.

 31.  Zhang YM, Bhavnani BR. Glutamate-induced apoptosis in primary cortical neurons is inhibited by equine estrogens via down-regulation of caspase-3 and prevention of mitochondrial cytochrome c release. BMC Neurosci 2005; 6:13-35.

 32.  Kogo J, Takeba Y, Kumai T, Kitaoka Y, Matsumoto N, Ueno S, et al. Involvement of TNF-α in glutamate-induced apoptosis in a differentiated neuronal cell line. Brain Res 2006; 1122: 201-8.

 33.  Perovic S., Pialoglou P, Schroder HC, Pergande G, Muller WE. Flupirtine increases the levels of glutathione and Bc1-2 in hNT (human Ntera/D1) neurons: mode of action of the drug-mediated anti-apoptotic effect. Eur J Pharmacol 1996; 317: 157-64.

 34.  Figiel I, Kaczmarek L. Cellular and molecular correlates of glutamate-evoked neuronal programmed cell death in the in vitro cultures of rat hippocampal dentate gyrus. Neurochem Int 1997; 31(2): 229-40.

 35.  Murphy TH, Miyamoto M, Sastre A, Schnaar RL, Coyle JT. Glutamate toxicity in a neuronal cell line involves inhibition of cystine transport leading to oxidative stress. Neuron 1989; 2(6): 1547-58.

 36.  Nicholls DG, Ward MW. Mitochondrial membrane potential and neuronal glutamate excitotoxicity: mortality and millivolts. Trends Neurosci 2000; 23(4): 166-74.

 37.  Mark LP, Prost RW, Ulmer JL, Smith MM, Daniels DL, Strottmann JM, et al. Pictorial review of glutamate excitotoxicity: fundamental concepts for neuroimaging. AJNR Am J Neuroradiol 2001; 22(10): 1813-24.

Page 19: การศึกษาฤทธิ์ปกป้องเซลล์ ...dmsc2.dmsc.moph.go.th/net/bdms/data/561119.pdfน พนธ ต นฉบ บ ว กรมว ทย พ

ฤทธปกปองเซลลประสาทของสารสกดมะกอกน�า สดดรตนจรสโรจนและคณะ

19วารสารกรมวทยาศาสตรการแพทย

ปท 56 ฉบบท 1 มกราคม - มนาคม 2557

The Study of Neuroprotective Effects of Makok-nam (Elaeocarpus sp.)

Extracts on Hydrogen Peroxide and glutamate-induced neurotoxicity in

mouse neuroblastoma cells

Sadudee Rattanajarasroj Warunee Jirawattanapong Nuchattra Chansuvanich

Yuwadee Mettametha and Sakwichai Ontong

Medicinal Plant Research Institute Department of Medical Sciences Tiwanond Road, Nonthaburi 11000

Thailand.

ABSTRACT     Makok-nam contains polyphenols which are marked antioxidant and may suggest  its potential to alleviate oxidative stress-induced neurodegenerative process. The present study was to investigate the neuroprotective activities of ethanol extracts of Makok-nam bark (EHB) and Makok-nam wood (EHW) on hydrogen peroxide and glutamate-induced neurotoxicity in mouse neuroblastoma N1E-115 cell line cultures.  It was  found  that  co-exposure of  cultured neurons  to glutamate with EHB or EHW for 24 hours may be protective against cell injury from glutamate in N1E-115 cultures, while both extracts did  not  show  this  beneficial  effect  in  hydrogen  peroxide-induced  cell  death.  Moreover,  we  also proved that the underlying neuroprotective mechanisms of Makok-nam extracts may not involve in the  mitogen-activated protein kinase (MAPK) or phosphatidylinositol 3-kinase (PI3K) signaling pathway, and yet,  certain neuroprotection mechanisms of  these  extracts are  still unclear and warrant  further investigation.

Key words : มะกอกน�า, Elaeocarpus sp., hydrogen peroxide-induced cell death, glutamate-induced cell death, mouse neuroblastoma cells, N1E-115 cells


Recommended