Date post: | 07-Apr-2018 |
Category: |
Documents |
Upload: | patrologia-latina-graeca-et-orientalis |
View: | 245 times |
Download: | 0 times |
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 1/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 2/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 3/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 4/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 5/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 6/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 7/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 8/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 9/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 10/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 11/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 12/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 13/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 14/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 15/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 16/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 17/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 18/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 19/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 20/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 21/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 22/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 23/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 24/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 25/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 26/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 27/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 28/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 29/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 30/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 31/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 32/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 33/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 34/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 35/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 36/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 37/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 38/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 39/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 40/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 41/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 42/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 43/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 44/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 45/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 46/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 47/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 48/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 49/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 50/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 51/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 52/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 53/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 54/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 55/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 56/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 57/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 58/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 59/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 60/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 61/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 62/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 63/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 64/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 65/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 66/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 67/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 68/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 69/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 70/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 71/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 72/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 73/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 74/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 75/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 76/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 77/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 78/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 79/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 80/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 81/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 82/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 83/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 84/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 85/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 86/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 87/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 88/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 89/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 90/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 91/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 92/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 93/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 94/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 95/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 96/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 97/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 98/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 99/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 100/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 101/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 102/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 103/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 104/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 105/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 106/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 107/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 108/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 109/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 110/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 111/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 112/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 113/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 114/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 115/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 116/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 117/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 118/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 119/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 120/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 121/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 122/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 123/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 124/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 125/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 126/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 127/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 128/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 129/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 130/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 131/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 132/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 133/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 134/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 135/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 136/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 137/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 138/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 139/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 140/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 141/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 142/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 143/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 144/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 145/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 146/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 147/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 148/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 149/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 150/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 151/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 152/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 153/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 154/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 155/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 156/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 157/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 158/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 159/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 160/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 161/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 162/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 163/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 164/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 165/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 166/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 167/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 168/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 169/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 170/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 171/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 172/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 173/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 174/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 175/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 176/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 177/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 178/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 179/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 180/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 181/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 182/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 183/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 184/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 185/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 186/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 187/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 188/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 189/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 190/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 191/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 192/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 193/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 194/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 195/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 196/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 197/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 198/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 199/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 200/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 201/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 202/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 203/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 204/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 205/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 206/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 207/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 208/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 209/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 210/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 211/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 212/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 213/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 214/615
yoG COiVSTA>TJNI IMPERATORIS
supra omnein substanliam csse tlocuil, recte omnino; huic
alterum subjecit, et duas substantias nuniero dislinxit,
cuni una sit ulriusque perfectio, et secundi Dei substantiaex primo proficiscatur deo ; hic enim opifex est et mode-
ralor universorum, ac proinde omnia transcendit; ille vero
qui secundus ab eo est, mandatis ejus inserviens, omnium
rerum constitutionerii ad eum lanquam ad causam referl.
Itaque, juxta ax:curatissimam philosophandi ralionem, unus
fuerit qui omnium rerum curam gerit, et qui universis con-
sulit, Deus scilicel sermo, a quo esornata sunt cuncla :
qui cum vere sit Deus, idem etiam est Filius Dei. Quod
enim ahud nomen praeter fiUi appellationem ei quispiam
imponens, non simul summo scelere sese obstrinxerit?
quippe ille qui est omnium pater, merito etiam sermonis sui
pater existimatur. Et hnctenus quidem Plato recte sensit.
Verum in his quae sequuntur multum a vero aberrasse de-
prehenditur, dum et plures inducit deos, et diversas sin-
guHs formas attribuit. Quod quidem majoris adhuc erroris
ansam praebuit imperitis hominibus, qui ipsam quidem
summi Dei providentiam nequaquam considerant, imagi-
nes vero ad hominum et animahiiui quorumdam simifi-
tudinem a seipsis ficlas venerantur. Alque ita contigit ut
excellens ingenium, atque doclrina summa omnium laude
dignissima, hujusraodi erroribus permista atque involula,
minus pura sinceraque esset. Idem porro mihi videtur se-
ipsum reprehendens, sermonemillum corrigere,
dum di-
serle affirmat animum ratione pra3ditum, Dei spiritum
esse : cuncta enim in duo genera distribuit, intelligibile
scilicet ac sensibile; quorum illud siniplex atque incom-
positum, hoc ex corporum compage conflatum est; et illud
quidem intellectu percipitur, hoc vero opinione cum sensu
conjuncta comprehenditur. Itaque illud divini spiritus par-
ticeps, utpote ab omni concretione et raateria segregatum,
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 215/615
ORATIO AD SANCTORUM C0ETU5I. 207
aelernum est vitamque obtinet sempiternam : illud vero
quod sensibile est, cum eadem omnino ratione dissoivatur
qua fuerat ante compactum, expers est sempiternfe vitaR.
Sunt vero prorsus admiratione digna quae idem postea do-
cet, eos qui recte vixerint, id est animos bonorum ac sanc-
torum virorum, simul atque ex corpore discesserint, in
pulcherrimis cceli regionibus consecrari. Quas quidem non
solum admiratione digna, sed eliam utilia sunt imprimis :
quis enim ejus sermonibus fidem adhibens, et hujusmodifeHcitatem expectans, vitani non optime instituat, et justi-
iiam quidem ac temperantiam non consectetur, improbi-
talem vero aversetur? Gonsequenter etiam his subjunxit,
improborum hominum animos Acherontis ac Pyriphlege-
tontis fluctibus jactatos, velut fractae navis rehquias hac et
illac ferri.
CAPUT X.
De iis qui non solum sacrce ScripturcB, sed eliam philosophorum
dogmata respuunt; et quodvel in omnibus fides poetis adhibenda
est, vel in nullo.
Sunt tamen nonnulli adeo mente capti atque corrupti, ut
cum haec legerint, nec curent nec timore ullo perceliantur,
sed, perinde ac si fabulas quasdam audirent, spernant ac
derideant; ac sermonis quidem ornatura et ubertatem lau-
dibus prosequuntur, dogmatum vero aversantur severita-
tem. lidem tamen poetarum fabulis fidem habent, et omnemGraeciam atque barbariam vanis fictisque sermonibus re-
plent : nam poetae quidem aiunt homines quosdam deorum
fdios post mortem animas judicare, eosque quasi inspec-
lores ac censores apud inferos constituant, judicia eorumac severitatem ceiebranles. lideui vero poetae deorum
pu-gnas et quaedam inter eos belli jura commemorant : fala
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 216/615
VoH COSTANTIM IMPEI\ATOr,I$
(titofjiie eorumdem caiiunt ; etalios quldem nalura acerbos,
aljos vero ab omni rerum humanarum cura alienos esse,
qnosdam etiam ex illis morosos affirmanl. Quinetiam deos
indncunt filiorum suoruni caedem lamentantes, quippe qui
non solum extraneis, sed ne suis quidem suppetias ferre
possint. Sed et humanis perturbationibus obnoxios eosdem
fmgunt, dum praelia eorum et vulnera, gaudia item ac ge-
mitus narrant. Haec illi cum dicunt, videntur fide digni :
cum enim divino quodam motu impulsi, versus facere ag-grediantur, par est ut illis lidem adhibeamus, in iis qiiae
divino spiritu incitati pronunliant. Sed et deorum ac dae-
monum calamitales referunt : certe illorum calamilates
omnino cum verilale consentiunt. At enim, dicet aliquis
poetis mentiri licere; id enim proprium esse poeticae, iit
audientium animos demulceat; veritatem vero esse, quoties
ea quae dicuntur non alio se habent quam quo dicuntur
modo. Sit hoc proprium poelicae, inlerdum veritatem abs-
condere ; hi vero qui mentiuntur nunquam frustra et gra-
lis id faciunt : aut enim quaestus et cupiditatis causa men-
liuntur, aut cujuspiam crimini sibi conscii, metu periculi
quod leges ipsis intentant, veritatem obtegunt. Atqui fu-
cile poterant, meo quidem judicio, nihil de dlvina natura
praeler veritatem dicentes, ab impio mendacio abstinere.
CAPUT XI.
De corporali Domini ad^^entUf qualis et eur fuerit.
Porro quisquis optima vivendi ratione ac disclplina in-
dignus est, sibique ipse conscius vilae male et nequiter
iransactae; is tandem resipiscat, et perpurgata mentis acie
ad divinum respiciat Numen, pristinam vivendi rationem
detestatiss : conlentus tamcn esse debet si vel provecta jam
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 217/615
ORATIO AD SANCTORUM CCGTIM. 2O9
fctate sapientiam assequatiir. At noLis nulla quide^u ab ho-
minibus profecta doctrina adjumento unquam fuit; sed
quaecumque in hominumvlta
ac moribus laudem meren-tur judicio sapientum, Oei dona sunt ac munera. Gaelerum
adversus venenata illa tela quae a malo daemone fabrican-
tur, non infirmum habeo scutum quod opponam, scientiam
videlicet earum rerum quae acceptse sunt Deo : qua qui-
deqa ex scientia ac disciplina ea seligens quse ad praesentem
sermonem accommodata sunt, summum omnium Parentem laudare aggrediar. Tu vero devotionis nostrae propo-
sito faveus adesto, Servalor omnium Christe, et sermonem
de potentia tua instilutum exorna, laudandi nobis modumrationemque pr.nescribens. Nemo porro existimet auditu-
rum se orationem eximia quadam verborum elegantia ex-
cultam : quippe compertum habeo eam orationem quae
mollis sit et ad vohiptatem ac lenocinium comparata, pru-
dentibus viris dispHcere,- cum is qui dicit plausum potius
quam modestam disserendi rationem consectatur. Quidam
impii ac dementes homines aiunt Christum nostrum merito
supplicio damnatum fuisse, et eum qui vitae auctor est vi-
ventibus vita esse privatum. Ac eos quidem qui semel pie-
lati nuntium remiserunt, nec timore ullo aut pudore sce-
lerum suorum affici decreverunt, ita sentire minime miran-
dum est : illud vero omnem excedit amentiam, quod sibi
ipsis persuasisse videntur Deum immorlalem vim ab homi-
nibus passum esse, non autera a sua ipsius benignitate et
erga homines benevolentia. Nec animadvertunt magnitu-
dinem animi ac palientiam nec contumelia mutari, nec
conviciis de stalu suo dimoveri; sed furorem eorum qui
ipsam hostiliter invadunt, consilio et celsitudine animi fran-
gere. Slatuerat quidem divina clementia injustitiam e medio
toUere, modestiam vero et aequitatem promovere.Ac
prop-
terea sapientissimis hominibus in unum congregatis, pul-
XXV. 1
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 218/615
iilO OONSTA^TIM IMPERATORIS
(herrimam alque ulilissimam humano generi doclrinam
iustiluit, ut viri boni ac beati providentiam ipsius in hujus
>nundi rebus administrandis aemularentur. Quo quidem
bono quodnam mujus dici potest, ubi Deus juslilioe ieges
praescribit, eosque qui discipuli ipsius esse meruerint simi-
les elBcit sibi ; ut tradita ac diffusa in omnes virtate, sem*
piterna felicilas hominibus comparelur? Haec est praeclara
victoria, haec vera polentia, hoc opus maxiraum Deoque
convenientissimum; omuium scilicel populorum correctio,
atque ad meliorem frugem conversio. Ac nos quidem hujus
Iriumphi gloriam cum laudibus et acclamationibus tibi, o
Servator omnium, deferimus. Tu vero, improba ac delcs-
tanda blasphemia, quae mendaciis et fama pervulgalisque
sermonibus efferri et gloriari s(<Ies; tu, inquam, juvenes
decipis, adolescentes et viros qui puerili quodam ingenio
praediti sunt blanda persuasione in fraudem inducis, a veri
ISuminis cultu eos abducens, et simulacra constituens qu«
adorent et quibus preces allegent; adeo ut decepli, suse ip-
sorum vecordiae mercedem recipiant : Chrislum enim om-
nium bonorum auctorem, qui et Deus e>t et Dei Filius,
caiumniantur. Au n^n, qusso, hicDeus a modestissimis ac
sapientissimis gentibus uc populis jure merilo colitur ? qui
cum omnem polenliam nactus sit, propositi sui semper te-
nax, de insita sibi clementia nihil imminuit. Abite igitur,
impii f id enim vobis licet, quandoquidem sceleri veslro
nulla nunc poena irrogatur); abite, inquam, ad victimaruna
caedes et convivia, festosque dies et compotationes : in qui-bus religionis specie voluptatibuset intemperantiaeindulge-
tis; el sacra quidem a vobis celebrari simulatis, re autem
vera libidines veslras expletis. Neque enim quidquam boui
noslis, ac ne primum quidem summi Dei mandatum : qui et
humano generi ieges vivendi praescribit, Filioque in man-
datisdedit ut viJam hominum moresque formaret ; quo vide-
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 219/615
ORATIO AD SAiNCTORUM COETUM. 211
licet hi qui recte ac modeste vixerint, alleram vitam beatani
ac felicem Filii sui judicio consequanlur. Exposui decrelum
Dei de hominum vita, idque non ignoratione aberrans ut
multi,nec opinione aut conjectura ductus. Sed fortasse di-
xerit aliquis : Undenam hagc Filii appellatio, aut quae ratio
gignendi; siquidem unus ac solus est Deus, idemque ab
omni commixlione et coitu prorsus alienusPSciendum vero
est duplicem esse gignendi rationem, alleram ex partu quas
omnibus nota est, alteram ex causa sempiterna. Gujus qui-
dem generationis modum ac rationem, divina favente pro-
videntia, is inter homines videt qui Deo charus fuerit : sa-
picns enim quivis ordinationis universi causam intellii^it :
porro cum nihil sit quod causam non habeat, ante onmia
quae existunt causa eorum substiterit necesse est : cum igi-'
tur mundus et cuncta quae in mundo sunt existant, cum-
que eorum extet conservatio, necesse est ut ante omnia
quse sunt Servator extiterit. Adeo ut Ghrislus ipse omniiim
rerum causa sit, et conservatio sit effectus : quemadmodumPaler quidem Filii causa est, Filius vero causatum. Et ip-
sum quidem Ghristum ante omnia extilisse, jam abunde
probavimus : at quomodo in terras descendit et ad hominesvenit ? Gonsilium quidem ipsum, sicut Prophelaj praedixe-
rant, profectum est ex ciira ac sollicitudine quam pro uhi-
versis rebus gerebat : opifex enim operum suorum curam
gerat necesse est. Gum vero ad lerrenum corpus accessurus
esset, et inter homines, necessitate sic exigenle, aliquandiu
moraturus, novam quamdam nascendi rationern commen-tus est sibi : nam absquenuptiis fuit conceplio,el caslae vir-
ginitatis puerperium, et puella Dei mater, et aelernae naturae
temporale principium, et intelligibilis subslantias sensus, et
incorporei splendoris materia. Guncta igitur quae tunc visa
sunt, his fuere consenlanea. Splendidissima columba ex
arca Noe devolans, in sinum virginis descendit. Gonsenta-
i4-
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 220/615
y I l CONSTANTIM IMPERATORIS
nea item sunt reliqua, qua5 illibatum illuoi et omni cas-
lilale purioreui, ipsaque adeo conlinentia priBstantiorem
hymenaeum sunt consecuta. Mirabilis ab ipsis incunabulis
sapienlia Dei ; et Jordanis qjii aquas ad baptismum praebe-
bat, cum reverenlia illum suscipiens : adhaec regaUs unctio
cum omnium rerum scienlia conjuncta : doctrina item ac
potentia quae res admirabiles perpelravit, et insanabiles
morbos curavit : mira denique celeritas in hominum pre-
cibus exaudiendis; et geoeraiiler tota ejus vita hominum
utililati inserviens : praedicatio vero quae non prudentiara,sed sapienliam insinuaret; auditoribus non civiles virtutes,
sed viamquae ad inteiligibilem mundum perducit»addiscen-
tibus; ejusque naturae quac semper uno eodemque in statu
permanet, conlemplationem, et summi Palris notionem as-
sidua exercitatione scrutantibus. Jam beneficia haudqua-
quam mcdiocria : pro caecitale, visus ; pro virium ac ner-
vorum resolutione, Crma corporis valetudo; pro morte
denique, vita ilerum restituta. Praetereo res ad victum ne-
cessarias in solitudine large suppe<litatas, et paucissimos
cibos maximvTe homiuum multitudini longo temporis spatio
sufTicienles. Hanc tibi gratiarum actionem prout possumus
persolvimus, Christe, Deus ac Servator, magni Patris sum-
ma providentia, qui et a malis liberas, et doctrinam beatis-
simamtnidis. Nequeenim haec a me dicuntur ut laudes tuas
celebrem, sed ut gratias agam : nam quis unquam inter
homines te pro dignitate laudaverit ? Tu quippe es qui ex
uihiio res creasse diceris, et lucem eis accendisse, el con-
fusam elemenlorum molem ordine ac ratione distinxisse.
Tuae clementiae hoc praecipuum munus est, quod homines
bona indole praeditos divinae ac beatae vitae aemulatores red-
didisti, ac providisti ut ilii optimarum rerum mercalores
effecli, sapientiam ac felicilatem suam pluribus aliis imper-
lirent, ipsique immortalem rrucluni virtutis perciperent.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 221/615
ORATIO AD SAKCTORUM COETUM. 2 10
liberati quidein iiilemperanlia, clementiae vero participes;
et misericordiam quidem prae oculis habenles, fidei vero
promissa sperantes; verecundiam denique et omne genus
virtulis amplectenles, loco injuslitiae quam prior morta-
lium vita moribus humanis infuderat, ut ab eo qui omnium
rerum curam ac providentiam gerit exclnderetur. Nullus
enim alius tantorum malorum, ct injusliliae quae illa aetate
invaluerat, medicus idoneus inveniri potuisset : igilur Pro
videntia ad terras usque perveniens, cuncta qua3 per con-
tumeliam et intemperantiam incomposita erant, nullo ne-
gotio restituit ; idque non clam et occulte : sclebat eniin
quosdam esse homines qui virtutem ipsius ac potcntiam
mentis acie conlemplarentur; alios vero, utpote brulis ani-
mantibus per«imiles, magis sensibus inhajrere. Ideo palam
et aperte, ne quis sive bonus sive improbus dubitare possel,
beatitudinem et admirabilem curationem omnium oculis
subjecit : mortuis quidem vitam denuo restituens; eos vero
qui sensibus orbati essent, pristinum usum sensuum recu-
perare praecipiens. Mare vero solidum reddidisse, et in
media tempestate tranqailHtatemoriri jussisse;
acpostre-
mo cum adiniranda opera edidisset, et homines ab incre-
dulitate ad robustissimam fidem traduxisset, in ccelum evo-
lavisse; cujus tandem, nisi Dei et supremae cujusdam po-
fentiae, opus fuit ? Sed neque tempus illnd quod passioni
proximum fuit, admirandis illls spectaculis caruit; tunc
cum noctis caligo diurnum splendorem obscurans, solempenitus abscondit. Quippe oinnes ubique populos terior
pervaserat, mundi exitum advenisse jam credentes, et in
prlstinum chaos cujusmodi ante orbem conditum fult cun-
cta reditura esse. Requirebatur causa tantae calamitatis, et
quod tantum scelus adversus Dei numen ab hominibus ad-
rnissum fuisset : donec Deus placida animi magniludine
contumelias impiorum despiciens, cuncta reslituisset, el
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 222/615
2l4 COXSTA>TIM IMPERATORIS
coHsuelo siderum cursu coelum omne exornavisset. Ilaque
totius mundi facies, qua) luctu ac moerore quodammodo
confusa fuerat, pristinum denuo splendorem recuperavit.
CAPUT XII.
Dc his qui hoc mysterium non cog-noi^erunt ^ et quocl voluntaria eo-
rum ignoralio est : et quanta houa eos maneant qui illud cogno-
^eruntj, ac prcesertim eos qui in confessione mortui sunt.
Sed dicet aliquis ex iis quibus solemne esl impie loqui,
Dcum voluntalem hominum meliorem ac placidiorem fa-
cere potuisse. Quaenam, roj2;o, melior via, quae ratio effica-
cior ad improbos homines emendandos, quam ut Deus ipse
eos coram compellaret? An non ille praesens et omniumconspeclui subjectus, eos ad modestiam informavit ? Quodsi Dei praesentis praeceptio nihil profuit, quid absentis et
inauditi prodesse potuisset? Quod igitur obstaculum fuit
bealissimae illius praedicationi ? Hominum ferilas atque sae -
vilia. Quolies enini ea quae recte utiHterque praecepla sunt
infenso animo excipimus, tunc mentis nostrae acies quibus-
dam quasi tenebris obscuratur. Quid quod voluplati illis erat
praecepta neghgere, et legi quae ferebatur faslidiosas aures
praebere ? Nisi enim neglexissent, dignam cerle audicntia
sua mercedem erant relaluri, nou in hac tantum, verum
etiam in futura vita; quae vere vita est existimanda. Eorumcnim qui praeceptis Dei paruerunt merces est immorlalis et
aelerna vita : ad quam ii demum aspirare possunt qui Deumcognoverint, et qui suam ipsorum vitam, velut perpeluum
quoddam exemplar, ad imitandum proposuerint iis qui ad
optimi cujusque aemulationem vitam suara formare insti-
luerunt. Quippe idcirco doctrina sapientibus tradila est, ut
quod isti praecpperint, a soladibus pura mente sedulo cus-
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 223/615
ORATIO AD SANCTORUM CCETIj:»!. 2i5
todiatur, alque ita slncera ac firma inandoti divini obser-
vatio perseveret, Ex hujusmodi eninii observatione, et ex
intemerata fide sinceraque erga Deuni pielate, nasciturmortis contemptus. Stat ergo hujusmodi animus obnixe
contra sacculi procellas, inviclo divinae virtutis robore mu-
nitus ad martyrium; cumque gravissimos terrores generose
superaverit, corona donatur ab eo ipso cui testimonium
constanter perhibuit. Nec tamen propterea gloriatur ; novit
enim Dei munus esse, quod et tormenta sustinuerit, et di-
vina praecepta alacriter impleverit. Porro hujusmodi vilani
excipit immorlalis memoria et gloria seRipilerna; idque
jure optimo, siquidem martyris tum vita ipsa plena mo-
desliae ac rehgiosae divinorum mandatorum observantiae de-
prehenditur, tum mors plena fortitudinis ac generosac indo-
lis. Proindehymni psalmique et laudes inspectori omniumDeo posthaec canuntur. Et ejusmodi quoddam gratiarinu
actionis sacrificium in memoriam illorum peragitur, quod
ab omni sanguine et violentia vacuum est. Sed nec odor
thuris requiritur, nec accensus rogus; sed purum duntaxat
lumen, quantum satis sit ad eos qui Deum precantur i lus-
trandos. Sobria quoque convivia celebrantur a mullis, tuni
ad mendicorum, tuni ad eorum qui patria et bonis excide-
runt inopiam sublevandam. Quae si quis importuna esse
existimet, is conlra divinam et sacrosanctam disciplinani
sapere videtur.
CAPUT XIII.
Quod necessaria sit differentia in rebus creatis; et quod ad bonummalumque propensio ex voluntate hominum oritur : ideoque ne—
cessatium est judicium Dei.
Quidam vero etiam in hoc Deum reprehendere juveuifi
audacia praesumunt. Qua de causa, inquiunt, non unam
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 224/615
2lG CONSTANTIM niPr.r. ATORIS
eamdemque omDium naturam atque indolem faLricavlt,
sed multa diversa, adeoque contraria indole praedita nasci
voluit? ex quo dissimilitudo morum ac volunlatuminter
horaines orta est. Satius quidem forlassis fuisset ut quod
spectat ad observationem mandatorum Dei, et accuratam
ejus contemplationem, et ad confirmationem fidei singulo-
rum, omnes honiines unius atque ejusdera moris fuissent :
verum absurdum plane ad ridicukim est id optare, ut om-
nes homines iisdem sint moribus praediti; ueque animad-vertere aham mundi totius, aham earum rerum quae in
mundo sunt ordinationem esse; nec res naturales ejus-
dem substantiae esse ac morales; nec corporis affectus eos-
dem esse cum affectibus animi. Etenim universum hunc
mundum longo inlervallo superat anima rationaUs; tanto
heatior terrenis et corruptioni obnoxiis animantibus, quan-
lo augustior est atque divinior : necnon divinae bonitalis
parliceps hominura genus. Nec tamen omnes homines pro-
miscue ac sine ullo discrimine participes sunt divinae boni-
latis; sed ii soli qui divinam naturam scrutati sunt, et qui
hoc praecipuum vitoe institutum ac studium sibi proposue-^
runt, rerum divinarum cognitionem.
CAPUT XIV.
Quod creatura immen^o spatio distat a substantia increata ; et quod
homo per virtutem proxime ad Deum accedit.
Porro ea quae orta sunt cum aelernis comparare, summae
profecto dementiae est; haec enim neque principiumhabent
neque finem : illa vero cum orta sint et genita, cumque exis-
lendi ac vivendi cerlo tempore principium acceperint, exi-
tum quoque habeant necesse est. Ea vero quae genita sunt,
quomodo comparari unquam possint cum eo qui ipsa gigni
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 225/615
ORATIO AD SANCTOUUM COETUiM. 2I7
praecepit? nam si haec illi sequalia sunt, praeceplum qiio ea
gigni jussit non posset ipsi merito convenire. Sed ne coelestia
quidem jure cum illo conferantur, quemadmodum nec sen-
sibilis mundus cum inteiligibili, nec imagines cum exem-
plari. At confusio et permixtio omnium rerum, nonne pror-
sus ridicula res est ? cum divinae naturae dignitas obtegatur,
si homines ac bestia; comparentur cum Deo. Cupiditas vero
potentiae quae aemula sit et aequalis potentiae divinae, an non
est hominum prorsus amentium, et a modesla ac proba vi-
vendi ratione alienorum? Nam si quidera ad divinam beati-
tudinem omnino aspiramus, vitam juxta Dei mandata ins-
tituere debemus : sic enim postquam juxta legem a Deo
constitutam vixerimus, fato superiores in immortalibus
ceternisque sedibus aevum degemus. Quippe hasc sola in ho-
minevis
est par divinaepotenliae, sincerus ac minime fuca-
tus Dei cultus, et conversio ad ipsum, et eorum quae Deo
accepta sunt contemplatio atque meditatio; nec in terram
pronum atque abjectum esse, sed ad sublimia ac ccelestia,
quoad fieri potest, mentem nostram erigere : ex hujusmodi
enim studio victoria nobis paratur instar multorum bono-
rum. Causa igitur dissimilitudinis rerum, tum in dignitatis,
tum in potentiae distantia posita, hanc habet rationem. Gui
libenter quidem acquiescunt quicumque sapiunt, et maxi-
mas gratias agunt : stuiti vero ingratos sese exhibentes,
debitum arrogantiae suaj snpplicium ferunt.
CAPUT XV.
QucR prcecepta tradiderity et qucB miracula patrai^erit, ct quantopcre
subditis profuerit Sen^ator.
Caeterum Dei Fiiius omnes homines ad virtutem cohor-
lalur, Patris mandatorum doctorem se praebens prudenli-
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 226/615
5l8 CONSTANTINI IMPERATORIS
biis. Nisi ibrte per summam imprudenUam ignoramuseum
utilitatis noslrae causa, id est propler omnium felicitateni,
terras peragrasse ; et optimis illius temporis viris ad se con-
vocatis, utiiissimam doctrinam, velut quoddam modestas
vitae pharmacum, tradidisse : fidem atque justiliam eos do-
cendo, adversus infesli Daemonis invidiam, qui rudes atque
imperitos aiiicereacdecipere solet. Igitur ilie aegros quidem
invisit, infirraos vero malis quibus oppressi erant levavit.
lis etiam qui ad summam inopiam atqpie egestatem redacli
essent, solatium praebuil. Idem modestiam ac civiiitatem
animi cum ralione conjunctam praccipue laudavit, jussit-
que ut omnem injuriam et contumeliam forti ac patienti
animo ferremus, docens nos hujusmodi esse Patris sui vi-
silationem; adeo ut qui casus omnes generose perferrent,
ii semper victoriam reporlarent. Hocenim summum robur
esse affirmabat, constantiam animi conjunctam cum phi-
losophia, quae nihil ahud est quam veritatis bonique cogni-
tio, assuefaciens homines qui divitias bonis artibus compa-
ratas possident, eas ut pauperibus humaniter impertiant.
Dominationem vero omnino prohibet; palam denuntians
se, sicut ad humiles juvandos advenit, ita et iis qui humiles
despexerint gratificari destiturum. Hujusmodi igitur experi-
mento cum bubditorum sibi populorum fidem explorasset,
eos non modo contemptores gravissimarum ac formidabi-
Hum rerum, sed etiam spei in ipsum ac fiduciae genuinos
discipidos effecit. Quinetiam unum ex sodahbus suis, quiiracundia vehementius exarserat, verbis objurgans repres-
sit : invaserat tum ille districto gladio nescio quem, ut
Servatori opem ferret : at Servator quiescere illum et gla-
dium dimittere praecepit ; graviter hominem objurgans,
quod ipsius praesidio ac patrocinio diffidisset. Hancque di-
serte legem tulit, eum qui ferire alterum esset aggressus,
autqui ferientem laedere conatus fuisset, et generaliter qui-
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 227/615
ORATIO AD SANCTORU.ll COETUM. '2 Uj
cnmqiie gladio ulerelur, violenta morte essc periluruni.
Ii£ec esl revera cceleslis sapientia, injuriam pati malie quain
facere; et quoties necessilas exegerit, eo animo esse, ut dam-num accipiamus potius quam inferamus. Gum enim maxi-
mum malum sit injuriam facere, non is qui palitur, sed is
potius qui facit injuriam grnvissimo afllcitur supplicio. Ei
porro qui Deo subjectus sit integrum est, nec facere inju-
riam nec pati; dummodo confidat patrocinio Dei, qui prae-
sens ipsi adest, et auxilium afiert, ne quis eorum qui ipsi
parent ullo afliciatur incommodo. Quomodo vero ipse sibi
succurrere conaretur ? praelium enim fulurum esset inter
duos; anceps vero atque incerta vicloria. Atqui nemo un-
quam sana mente praeditus, res incertas certis anteponit.
Quonam auiem modo de pra:sentia et auxilio Dei dubitatu-
rus sit is qui tot pericula expertus est, et qui ex omnibus
semper discriminibus solo Dei nutu facillime evasit; qui per
mare quod Servatoris mandato constratum erat, et trans-
euntibus populis solidam praebebat viam, ambulavit? Haec
enim certissima ac firmissima, ut opinor, basis est fidei ; hoc
fundamenlum fiduciae, cum admirabiles hasce res et incre-
dibiles Dei providentis jussu perfici videmus. Hinc etiam
fit ut cum quis in periculum calaraitatis inciderit, nequa-
quam illum poeniteat fidei suae; utque spem in Deo firmam
alque inconcussam retineat. Qui quidem habitus ubi semel
animo inhaesit, Deus in interiori cogitatione sedem habet.
Hic autemcum
invictus sit, animus quoque ille qui invic-
tum in interiori cogitalione possidet, ab ingruentibus peri-
culis nunquam vinci poterit. Praeterea istud ipsum ex Dei
victoria didicimus : qui omnes homines providentia sua
complexus, cum ab impiis et iniquis conlumeliose accep-
lus fuisset, nullo ex passione percepto damno, triumphum
maximum et immorlalem coronam devicta improbitate est
assecutus ; quippe qui et propositum providentioc suae ac bo-
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 228/615
220 CONSTAIVTIM IMPf.RATORIS
nevolentlcC erga justos, ad exituin perduxerit, et impiorum
injustorumque hominum crudelitatem conculcaverit.
CAPUT XVI.
Quod Christi adi^entus prcedictus sit a Prophetis ; et quod ad simu-
lacrorum et urbium simulacra colentium e^^ersionem ordinatus
fuerit.
Caelerum et passio illius jamdudum praenunliata fuerat
a Prophetis, et corporalis ejusdem nativitas. Praedictum
quoque fuerat tempus ipsum Incarnationis, quo injustitiac
et intemperantiae exorta germina, quae justis actibus et mo-
ribus nocent, e medio tollerentur; ulque universus orbis
prudentiae ac modestiae particeps fieret, lege scilicet quae
a Servatore promulgala est in omnium fere mortahum
mentibus prsevalente; ac divini quidem Numinis cultu con-
firmato, daemonum vero superslitione deleta. Quae quidem
superstitio non modo brutorum auimalium, verum eliam
humanorum corporum immolationes invexerat, et scele-
rata ararum piacula; quippe cum juxta leges Assyriorum
et iEgyptiorum, acreis ac figlinis simulacris innocentes ho-
mines mactarentur : unde et mercedem taU rehgione dig-
nam retulerunt. « Memphis, inquit^ et Babylon vastabitur;
» et utraque deserta rehnquetur cum diis patriis'. » Atque
haec ego non auditione accepta commemoro, sed quae ipse-
met praesens vidi; miserandae harum urbium sortis specta-tor factus. Jacet deserta Memphis, illa potentissimi quon-
dam regis Pharaonis sedes, quem superbia elatum Moses
jussu Dei percussit : et exercitum ilHus mullarum et maxi-
marum gentium victorem, armis probe instructum ac mu-
nitum, non telorum ac jaculorum missilibus, sed pura dun-
laxat precatione el quieta supplicationc delevit.
* Isaias.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 229/615
i)«ATIO AD SANCTOnrM COrTUM. 2 2 1
CAPUT XVII.
Desapientia Mosis, quam Genlitium sapientes cBmulati sunt; iteni
de Daniele et de tribus pueris.
Nullus porro beatior unquam illo populo fuit aut futu-
rus esset, iiisi mentes suas a divino Spiritu abstraxisset.
Mosem vero quis est qui pro merito laudare possit? qui,cum confusam antea Judaeorum multitudinem in certos or-
dines digessisset, eorumque animos obsequio et verecundia
cxornasset, pro servitule quidem liberlatem eis reddidit^
pro moestitia vero hilaritatem; qui eorumdem animos tan-
topere erexit, ut ob insperatam rerum suarum in melius
mulationem, et ob prosperos successus atque victorias,
fastu quodam et insolentia efferrentur; qui reliquos omnes
qui ipsum aetate praecesserant, sapienlia usque adeo supe-
ravit, ut qui a Gentilibus plurimum celebranlnr seu sapien-
tes seu philosophi, sapienliae illius aemuiatores extiterint :
Pythagoras certe sapientiam ejus aemuiatus, modestiaecausa
tantoperecelebratus est, ut Plato, vir modeslissimus, absti-
nentiain iUius velut exemplum sibi acl imitandum propone-
ret.Daniel quoque,is qui futura praedixit et qui summa? cu-
jusdam magnitudinis animi specimen edidit, morumque et
lotius vitse sanctitate excelluit, qualem et quam asperam
tyranni iliius qui tum in Syria dominabatur, saevitiam su-
peravit? Nomen hulc erat Nabuchodonosor; cujus stirpe
omni funditus deleta, ingens illa et formidabilis potentia
ad Persas translala est. Erant in ore omnium, sicut in hunc
usque diem multis hominum sermonibus celebrantur, opes
regis illius; et circa illicitam religionem importuna sedu-
litas, et ad fabricanda deorum simulacra ingens copia cu-
jusque generis metallorum; templorum item culmina coe-
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 230/615
22 2 CONSTAMINI IMPKRATOUIS
lum ipsum, ut ita dicam, contingentia ; formidabiles deni-
que religionis leges, et ad saeviliam comparalae. Verum hcEC
omnia ob sinceram in Deum pielateni Daniel conlcmnens,im])ortunum illud lyranni studium gravissimi ciijusdam
maii causam fore praedixit. Nec tamen tyranno persuasit :
opum quippe aflliientia maximo impedimento est ad recle
senliendum. Tandem vero menlis sua3 feritatem rex decla-
ravit, justum atquo insontem feris besliis laniandum objlci
jubens. Fratrum item illorum in mariyrio subeundo con-sensio, generosa fuit imprimis : quos posteri deinceps imita-
ti, insenlem gloriam ob fidem er":a Servatorem retulerunt.
Qui ab igne et fornace caelerisque crucialibus ad consti-
menda ipsorum corpora comparatis nullalenus laesi, inclu-
sas undique in fornace flammas, castorum corporum objec-
tucontactuque propulerunt. Porro Assyriorum imperio Dei
nllionc et fulminum jaclibus exciso, Daniel divina provi-
dentia ad Gambysem Persarum regem se contulit. llic vero
etiam illum vexavit invidia, et exiliales magorum insidicT,
et multorum maximorumque discriminum conlinua suc-
cessio. Quibus omnibus, adjuvanle Christi providentia, fa-
cillime liberatus, in omni genere virtutis spectatus enituit :
nam cum ter quolidie preces ad Deum funderet, magna-
que et insolila memorabilium opcrum miracula ederet,
magi, invidia adducli, hanc precum elFicacIam calumnia-
ri coeperunt; tantam vim hominis admodum periculosam
esse, regis auribus insusurrantes : eique tandem persuase-
runt ut vir ille, qui tot ac tantorum bonorum reipublicai
Persarum auctor fuisset, immanibus leonibus devorandris
objicirelur. Damnatus igitur Daniel, non periturus, sed ad
sempiternam gloriam, in foveam conjf*ctus est : cumque in
medio ferarum versarelur, lcniores eas ac mansucliores ip-
sis aquibus fuerat in foveam contrusus, expertus est
;
omncsenim illas bestias, licet suaple natura rnbidns, precalfo mo-
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 231/615
ORATIO AD SANCTORUM COETUM. '1'^.^
destiae ac temperantiae auxilium ferens, mansuefecit. Quae
cum accepisset Cambyses (neque enim fieri poterat ut tam
stupenda divinaj potentice miracula occultarentur), rerum
quae nuntialse fuerant admiratione percuisus esl; suLiitque
Lumpoenitentia quod magorum calumniis adeofacilesaures
pracbuisset. Nihilominus tamen ipse ejusrei spectator esse
voluit : cumque Danielem quidem vidlsset subiatis iu altum
nianibus Ghristum laudantem, leones vero submissos et
hominis vestigla quodammodo adorantes, confestim magos
qui ipsi iliud persuaserant, leonibus objici jussit. At bes-
tiae quae paulo anle Danielem palpaverant, statim in magos
iuipetum fecerunt, omnesquc eos pro naturae suoe feritals
discerpserunt.
CAPUT XVIII.
De Sihylla Krythrcea, quce in acrostichide carminum quibus vati-
cinata est, Dominum et passionem designat. Estautem acrostichis
hcec : Jesus Christus,Dei Filius, Servator, Crux.
Libet etiam aliud testimonium de Ghrlsti divinitale abexlraneis desumptum commemorare. Sic enim ii qui pro-
bris illum ac maledictis incessere soient, illum Deum Dei-
que Filium esse cognoscent, si quidem suorum sermoni-
bas fidem velint adhibere. Sibylla igitur Erythraea, quae
sexta post diluvium aelate se vixisse dicit, sacerdos fuit
Apollinis : quae coronam capite gestans non secus ac deus
ille quem colebat, et tripodem cui serpens circumvolulus
erat custodiens, oracula edebat interrogantibus : a stullis
parentibus huic cultui mancipata, ex quo nihil honeslum
ac probum, sed furor pudoris expers ingeneratur. Cujus-
modi sunt ea quae de Daphne memoruntur. Haec igitur cumaliquando in adyta imporlunaj superstitionis irrupisset, di-
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 232/615
224 CdXSTAXTliSI IMPI-RATORIS
vino plane spiritii impulsa, cuncta quae eventura erant de
Deo vaticinari versibus ccEpit; primls versuum eleraentis
(quod genus acrostichis vocatur) hisloriam adventus Jesu
Ghristi aperlissime declarans. Est autem acrostichis ejus-
modi Jesus GnRisTus, Dei Fjlius, Servator, Grux. Ver-
sus autem hi sunt.
«-«udicii sigiium tellus sudore madescet.t=: coelo turic Kex veniet per saecla futurus,
'^-cilicet ut totum praesens dijudicet orbein.
<isurique Deum infidi sunt atque fideles,
C/: ublimem in carne humana, sanctaque caterva
^inctum, completo qui tempore judicet omnes.
J2 orrida tunc tellus dumis silvescet acutis.
>:s ejicient simulacra homines aurique metalla.H-( nferni portas facto simul impete rumpent!X quallentes manes, et pura luce fruentur.
Hetros atque bonos index tum flamma probabit.
-<loce iatens facinus quod gessit quisque loquetur,
CA^ubdolaque humani pandentur pectoris antra.
^entum stridor erit, gemitusque et luctus ubique.
^t sol astrorumque choras percurrere coelumk-insimul absistent : hmae quoque flamma peribit.
*^ undo cernentur valles consurgere ab imo.
>-in terris nihil excelsum spectare licebit.
r* ataque planities montes aequabit; et aequor
i-H ntactum rate stabit, adustaque fulmine tellus.
dna deficiet flagrans cum fontibus amnis.
(/itridula de coeio fundet tuba flebile carmen,c/i upremum exitium lamentans, fataque mundi.
Wt subito stygium chaos apparebit hiatu :
SSeges divinum stabunt cuncti ante tribunal.
-<ndaque suiphureae desceudet ab a^there flamma?.
> c cuncti in terris homines mirabile signum
Hunc cernent oculis, sanctis optabile signiun.
Cmnibus id justis vitoe est melioris origo:
J^ursus vesani doloratque ofl^ensio mundi,
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 233/615
ORATIO AP SANCTORUM COETIM* 225
ttollustrans undis bisseno in fonte fideles.
53 egnabit late pascentis ferrea yirga.
ci nus et aeternus Deus, hic Servator et idem
>«!hristus, pro nobis passus, quem carmina signant.
Et haec quidem divino, ut credibile est, afflatu a virgine
prajdicta sunt. Ego vero illam eo nomine beatam judico,
quod Deus vatem illam ac nuntiam suae erga nos providen-
tiae delegit.
CAPUT XIX.
Quod hcec de Christo vaticinatio a nemine Christianorurn conficta
est, sed ah Erythrcea Sibylld conscripta j cujus libros Cicero ante
adi^entum Christi latinis versibus reddidit : et quod Virgilius
ejus mentionem facit, simulque partus V^irginei^ obscure cele-
brans mysterium metu potentiorum.
Multi tamen huic praedictioni fidem derogant, quamvis
Sibyllam Erythraeam revera vatem fuisse fateantur. Sus-
picantur autem a quodam ex nostrae religionis homini-
bus, poeticaeartis non ignaro, eos versus esse confictos, et
falso ac supposititio titulo Sibyllae ascribi; cum sentenlias
contineant vitae humanae admodum utiles, quibus et volup-
tatum eflraenata licentia comprimitur, et via sternitur ad
modestiam ac temperantiam. Sed veritas ipsa in propatulo
est omnibus; cum hominum nostrorum diligentia tempo-
rum seriem adeo accurale collegerit, ut jam nemo suspi-
cari possit post advenlum et condemnationem Christi car-
men illud esse compositum, falsoque di vulgari, quasi Sybylla
hos versus diu ante vaticinando profuderit. Quippe inler
omnes constat Ciceronem, cum hoc carmen legisset, lalino
sermone illud interpretatum esse, ac suis operibus inse-
ruisse :
huncpostea Anlonius
summa rerumpotitus
inter-fecit : Antonius vero posthaec superalus est ab Augusto,
XXV. 1
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 234/615
2 26 COXSTANTIM IMPERATORIS
qui sex et quinquaginta annis imperium obtinuit : huic de-
inde successit Tiberius; quo tempore Servatoris advenlus
orbi illuxit, et sanclissimae religionis mysterium vigere coe-
pit, et nova quacdam populi foetura ac successio institula
est, de qua princeps Latinorum poetarum sensisse mihi vi-
detur cum dicit
Jam nova progenies coelo demltlitur alto *.
Et rursus in alio Bucolicorum loco:
Sicelides Musae, paulo majora canamus^.
Quid hoc apertius ? Addit enim :
Uhima Cumaei venit jam carminis aetas s;
Cumaeam scilicet Sibyllam inteUigens. Nec his conlentus,
uUerius progressus est; quasi necessitas ipsa iestimonium
ejus requireret. Quid igitur dicit
Magnus ab integro saeclorum nascitur ordo :
Jam redit et virgo ; redeunt Saturnia regna*.
Queenamergo est virgo illa quce reditPnonne illa quae plena
et gravida fuit Spirilu sancto ? Quid autem obstat quomi-
nus ea quae Spiritu divino praegnans est, puella semper et
virgo permaneat? Redibit etiam obtabilis Rex, et orbem
ierrarum adventu suo sublevabit. Sic enim addit poeta :
Tu modo nascenti puero, quo ferrea primumDesinet, ac toto surget gens aurea mundo,
Casta fave, Lucina^
Hoc duce, si qua manent sccleris vestigia nostri,
Trrita perpetua solvent formidine terras^
Quae quidem aperte simul et obscure per allegoriam dicla
esse intelligimus : nam iis quidem qui versuum vim ac sen-
tentiam altius scrutantur, divinitatem Christi oculis quo-
dammodo subjiciunt. Ne vero quisquam ex regiae urbis pri-
» Viig. Bucol. Eclog. IV, 7. —2 ihid. I. —2 Ibid. 4. —* i^''^' 5, (>•
• Ibid. 8, xo. — 6 Ibid. 10, 14.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 235/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 236/615
2'28 CO?JSTANTIM IMPtRA,TORIS
Occidet; Assyrium vulgo nascetur amomuni*.
Quibus nihil verius, nihil Servaloris virtuti convenientius
dici polest : ipsa enim Dei cunabula divini Spiritus vis tan-
quam flagranlissimos quosdam flores novellae obtulit genti.
Occidit vero serpens, et venenum serpentis sublatum esl;
ejus scilicet serpentis qui primos homines in fraudem pri-
mus induxil, eorumque animos ab innata temperantia ad
voluptalum traduxit illecebras : ul malum quod ipsorumcapitibus incumbebat, minime intelligerent. Elenim ante
Servatoris nostri in terras adventum, serpens ille mentes
hominum ignoratione immortalis justorum vitae obcaccatas,
ac nulla bonorum spe fuhas subverterat : post passionem
vero Domini nostri, cum corpus illud quod acceperat, a
sanctissirose animae societate aHquanto tempore divulsumfuisset, patefacta est hominibus resurreclionis fides; el si
quae labes humanorum scelerum remanserat, sacrosancto
lavacro penilus abslersa est. Tunc demum subdilos suos
bono animo Christus esse jubet, et ex veneranda et iihislri
sua resurrectione, similia sperare. Jure ergo dictum est
occidisse omnium venenatorum genus. Occidit etiam mors
ipsa, et resurrectio confirmata est. Occidit quoque Assy-
riorum genus, qui fidei in Deum principes atque auclores
extiterant. Amomum vero ubique nasciturum cum dicil,
muUitudincm Christianorum sic appellat : quac, non secus
ac innumerabiles rami amoenissimis floribus ornali, et mo-
dico rore irrigati, ex una radice pullulat. Docte igitur haec
a te dicta sunt, o Maro, poetarum sapientissime. Sed et re-
hqua cum his consentiunt.
At simul heroum laudes, et facta Parentis
Jam legere, et quae sit poteris cognoscere virtus'-.
Per iaudcs heroiim inlelligit opera justorum virorum; pcr
* Virgil. Hucol. Eclitg. iv, 2?), ^5. — ' Ihid. j6. 37.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 237/615
oniTIO AD SANCTORUM COETUM. 2 2^
Parenlis virtutes, conslitulionem niundi, el mansuran» per-
petuo constructionera. Fortasse etiam inteliigit lej^es qui-
bus Deo amabilis Ecclesia utitur; ex justitia^ ac temperan-tiae praiceptis vitam instituens. Admiratione quoque digna
est vitae hominum inter bonos malosque medio quodam
gradu consistentium ad sublimiora promotio, cum tamen
ejusmodi vita repentinam mutationem non admittat.
Molli paulatim flavescet campus arista*.
Id est, fructus divinae legis ad hominum utilitalem produ-
cetur.
Incuhisque rubens pendebit sentibus uva^.
Quag quidem in injusta ac depravata hominum vita minime
cernebantur.
Et durae quercus sudabunt roscida mella*.
ilominum iUius temporis stuporem ac duritiem mentis de-
signat : ac fortasse etiam innuit eos qui Dei causa labores
pertulerint, tolerantiae suae suavem fructum esse percep-
turos.
Pauca tamen suberunt priscae vestigia fraudis :
Quae tentare Thetin ratibus, quae cingere muris
Oppida, quae jubeant telluri infindere sulcos.
Alter erit tum Tiphys, et ahera quae vehat Argo
Delectos heroas : erunt etiam altera bella :
Atque iterum ad Trojam magnus mittetur Achilles^
Recle, vates sapientissime; poeticam quippe licentiam quo
usque decebat provexisti. Neque enim tibi propositum eral
oracula fundere, cum propheta non esses. Obstabat etiam,
credo, praesens periculum, quod eorum capitibus qui ins-
titutas a majoribus caeremonias confutare vellent immine-
bat. Provide itaque et tuto, quantum fieri polerat, verita-
temexponensintelligentibus,
dum causam confert in turres1 Viigil. Bucol. Eclo^'. iv, 28. —•' Ibid. 29. — * Ib. 5o —'• Ib 3i, 36,
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 238/615
90O COXSTAATiM IMPLRATORIS
ac bella, quae in hominum vita etiamnum cernuiitur, de-
scribit Servatorem ad Trojanum bellum proficiscentem.
Per Trojam vero, orbem unlversum intelligit. Christus
enim adversus oppositas nequissimorum daemonum acies
bellum gessit, partim providentiae suae arbitrio, partim
summi Patris mandato in terras missus. Sed quid postea
idem poeta dicit ?
Hinc ubi jam firmata Yirum te fecerit aetas*
id est, postquam virilem aetatem ingressus, cuncta quae
humanam vitam infestant mala sustuleris , et universuni
orbem terrarum pacis legibus composueris,
Cedet et ipse mari vector, nec naulica pinus
Mutabit merces : omnis feret omnia tellus.
Non rastros patietur humus, non vinea falcem ;
]Sec rarios discet mentiri lana colores.
Ipse sed in pratis aries jam suave rubenti
Murice, jam croceo mutabit velleraluto.
Sponte sua sandyx pascentes vestiet agnos.
Aggredere o maj^nos, aderit jam tempus, honores,
Chara Deum soboles, magnum Jovis incrementum.
Aspice convexo nutantem pondere niundum,Terrasque tractusque maris, coelumqueprofundum.Aspice, venturo laetentur ut omnia saeclo.
O mihi tam longe maneat pars uhima vitae,
Spiritus, et quantum sat erit tua dicere facta!
jNon me carminibus vincet nec Thracius Orpheus,
ISec Linus ; huic mater quamvis atque huic pater adsit.
Pan etiam Arcadia mecum si judice certet,
Pan etiam Arcadia dicat se judice victum ^.
Aspice, inquit, nutantis mundi et omnium elemenlorum
laetitiam.
* ^ irg. Bucol. Eclog. iv, 3-. —'^ Ibid. 38, 5g.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 239/615
OUATIO AU SAINCTOHIIM COETUM. 201-
CAPUT XXI.
Quod de nudo ac simplici homine dici hcec non possunt, et quod^
infideles oh divini cultus ignorantiam, ne ortus quidem sui cau-'
sam norunt^
Haec fortasse aliquis ex numero eorum qui prudenlia
minus valent, de hominis ortu dici exislimaverit. Verumquae ratio est ut hominis filio in lucem edito, nec aratruni
ac sementem tellus, nec vitis falcem et reliquam culturam
desideret ? quomodo hacc de hominis prole dicta esse intel-
lisantur? Est enim natura divinse voluntatis ministra, non
humanis famulans jussionibus. Adde quod omnium ele-
mentorum laetitia adventum Dei, non hominis cujuspiam
conceptum designat. Jam vero quod poeta vitam sibi diu-
tius prorogari optat, id plane argumentum est Deum invo-
cantis : vitam enim et salutem nobis ab Deo postulare, non
ab homine solemus. Et Erythraea quidem Sibylla Deum sic
affatur. Cur mihi, inquit, Domine, vaticinandi necessita-
tem imponis, ac non potius subhmem raplam e terra, ad
diem usque beatissimi adventus tui servas? Virgilius vero
post versus quos supra retulimus, haec subjungit.
Incipe, parve Puer, risu cognoscere matrem.
M atri longa decem tulerunt fastidia menses.
Incipe, parve Puer : cui non risere parentes,
Nec Deus hunc mensa, Dea nec dignata cubili esl *.
Quomodo enim parentes ei arrisissent? Etenim patcr iliius
Deus expers qualitatis vis est. Et figura quidem ipse omnicaret, in aliorum tamen circumscriptione existit; nec hu-
mano praeditus est corpore. Tori quoque expertem esse Spi-
ritum divinum quis ignorat? quod enim desiderium, quas
* Virgil. Bucol. Eclog. iv, 60, 65.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 240/615
232 CO?fSTA\TlNI IMPERATORIS
cupidilas inesse posset \n afFectu summi boni, cujus desi-
derio reliqua omnia dicuntur? quid omnino sapientiae po-
test esse commune cum voluptate? Verum sic loqui liceat
illis qui humanam quamdam Christi generationem sibi fin-
gunt, neque operam dant ut animum suum ab omni impio
facinore ac sermone integrum servent. Te hic, pietas, ap-
pello; tuum subsidium ad ea quoe dicuntur imploro, quae
nihil aliud es quam lex castimoniae et sanctitatis, omnium
bonorum maxime optabile, sanctissimoe spei magistra, im-
mortalitalis cerla promissio. Te veneror, o pietas atque
clementia : tibi pro beneficio curationis tuae qua opus ha-
bebamus, gralias debemus. At vulgus hominum tui auxilii
expers, prae insito quo adversus te flagrat odio, Deum ip-
sum aversatur; nec intelligit suae ipsius ac reliquorum im-
piorum vitae causam, ex divini Numinis cultu atque obse-r
quio pendere ; totus enim mundus et quaecumque in mundo
continentur, illius est possessio.
CAPUT XXII.
Gratiaruni actio Imperatoris, qua victorias et reliqua bona sua
Christo accepta fert 'fet confutatio Maximini tjrranniy qui perse-
cutionis crudelitcUe Christiance religionis gloriam auxerat,
Equidem meum felicitatem meaque omnia pietati acce-
pta refero. Testes sunt rerum eventus qui ex voto mihi
responderunt; testes sunt pugnae atque victoriae, et tropoea
de hostibus parta. Scit, el laudibus ea celebrat urbs Roma :
idem senlit populus urbis mihi charissimae, licet falsa spe
deccptus indignum s!ia majestate principem elegerit, qui
mox convenientem sccleribus suis exitum sortitus est. Ve-
rum ea nunc commemorare nefas esse arbitror, mihi prae
sertim qui te, pietas, illoquor, et qui curam omnem ac di-
(igentinm adhibeo ut le castis serraonibus bonisque verbis
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 241/615
ORATIO AD SANCTORUM COBTUM. 233
compeliem. Dicam tamen aliquid quod iiec turpe iiec iii -
decorum videbitur. Bellum inexpiabile, plenum amentiae
et inauditae crudelitatis, adversus te, pietas, et adversus
omnes sanctissimas ecclesias tuas a tyrannis gerebatur; nec
deerant in urbe Roma, qui tantis malis et plublica calami-
tate laetarentur : erat et campus ad praelium constilutus.
Tura vero tu in medium progressa, temetipsam ultro tra-
didisti, fide in Deum fulta atque innixa. At crudelitas ho-
minum impiorum, cum instar flammae obvia quaeque de-
pasta esset, admirabilem quamdam et celeberrimam tibi
gloriam conciliavit : hinc enim stupor ac veneratio tui spec-
tatores ipsos invasit. Ac tortores quidem ac carnifices, in
cruciandis piorumcorporibus defessos,et ad inopiam consi-
lii redactos cernere licebat; vincula autem resoIuta,Iaxatos
equuleos, et restinctas quae admovebantur flammas; contra
vero invictam constantiam ac libertatem piorum, qui ne
tantulum quidem de gradu suo dimovebantur. Talia igitur
aggressus quid profecisti, omnium hominum impiissime ?
quae malum causa fuit furoris lui ? Dices fortasse in ho-
norem deorumhaec a te
gesta: at
quorum deorum? autquara notionem divina dignam natura animo concepisti?
Deosne perinde atque te iracundos esse existimabas ? Quodsi lales erant, eorum potius consilium mirari oportebat,
quam impudentibus mandatis quibus justos viros injuste
trucidari jubebant,obtemperare. Sed fortedices le ob insti-
tuta majorum,et propter hominum opinionem ista gessisse.
Ignosco : sunt eniiu instituta ilia his quae a te geruntur si-
millima, et ex unius ejusdemque imperitiae fonle manan-
tia. Existimasti forsan eximiam quamdam inesse vim atque
virtutem in simulacris a fabris et artificibus humana effigie
formatis : idcirco igitur ea colebas, summam adhibens cu-
rara ac solliciludinem ne sordibus inquinarentur. iMagni
scilicet ac praecipui dii hominum cura indigent
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 242/615
2.54 COWSTAINTINl IMPJiRATORIS
CAPUT XXllI.
l)e Christianorum instilutis ; et quod Deus diligit eos qui virtutem-'
sectantur; et quod judicium ac retributionem sperare oportet.
Confer, si placet, religlonem nostram, cum luis ritibus.
Nonne apud nos quidem germana concordia et perpetua
humanitas ? Nonne apud nos reprehensio culpae est ejus-
modi quae correctionem afferat, non perniciem ; et curatio
quae ad salutem proflciat, non ad crudelitatem ? Nonne
apud nos sincera fldes, primum quidem erga Deum, de-
inde vero erga naturalem hominum societatem ? Nonno
apud uos misericordia erga eos quos fortunae calamitas op-
presserit? Nonne vita simplex, nuUo simulationis fuco oc-
cuham tegens improbitatem; et veri atque unius Dei cun-
cta moderantis cognitio? Haec est vera pietas, haec integra
atque incorrupta religio : haec sapientissima vivendi ratio;
quam qui amplexi sunl, tanquam angusta quadam via ad
ajternam vitam tendunt. Nemo enim qui hujusmodi vivendi
rationem inierit, et qui animum habeat ab omni corporis
]abe purgatum, moritur omnino ; sed functionem sibi a Deo
indiclam implere, polius quam mori, dicendus est. Is nam-
que qui Deum confcssus est, nec contumeliae cedit nec ira-
cundiae; sed forli animo necessitalem suslineus, toleran-
liae suae experimentum velut vialicum quoddam habel adconciliandam sibi divini Numinis clementiam. Neque enim
dubium est quin Deus homines virtute praeditos amplecta-
tup; quippe absurdissimum esset, tam praepotentes quam
inferioris loci homines, adversus eos a quibus observantur
aut beneficiis afTiciuntur, grato animo esse, et vicissim il-
los beneficiis aflicere; eum vero qui omnium summus sit,
et qui omnibus imperet, ipsumquc sit summum bonum
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 243/615
ORATIO AD SANCTORUM COETUM. 200
iiegligentem iu referenda gratia esse. Qui in omni vita nos
ubique comitatur, et qui praesto nobis adest, quotiescum-
que boni aliquid agimus. Et illico quidem fortitudinis et
obedientiae causa nos collaudans remuneratur; plenara ta-
men ac perfectam solutionem in aliud tempus dilTert. Tunc
cnim totius vitae nostrae summa ad calculos revocabitur :
ac si quidem cuncta recte se habuerint, aeternae vitae mer-
ces sequetur; improbi vero debito supplicio afficiendi sunt.
CAPUT XXIV.
Dc Dccii, Valcriani et Aureliani calamitoso vitce exitu oh perse^
cutionem Ecclcsiarum.
Te nunc interrogo, Deci, qui justorum laboribus olim
insultabas, qui Ecclesiam odio prosequebaris, qui viros
summa vitae sanctitate praeditos supplicio affecisti : quid
rerum nunc agis post hanc vitam ? quantis et quam diffici-
libus aerumnis premeris ! Tuam certe infeiicitatem salis su-
perque declaravit illud temporis spatium quod inter vitam
ac mortem tuam intercessit, cum tu in campis Scythicis
una cum omni exercitu prostratus, imperium Romanumtantopere ubique celebratum, Gothorum contemptui ac
ludibrio exposuisti. Tu quoque, Valeriane, cum eamdemcrudelitatem in famulos Dei declarasses, justum Dei judi-
cium onuiium oculis subjecisti, captus ab hostibus et in
vinculis cireumductus cum chlamyde purpurea et reHquo
imperiali cultu; tandem vero a Sapore Persarum rege de-
tracta libi cute condiri jussus,sempiternum calamitatis tuae
tropaeum spectandum praebuisti. Tu item, Aureliane, fax
omnium vitiorura; quam praesenti et perspicua divini Nu-niinis vindicta, dum furore percitus Thraciam percurreres.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 244/615
256 COi\STA>TlM IMPERATORIS
iii Diedio viae pubiicae cajsus, sulcos aggeris puljlici impio
snuguinc coniplevisli
CAPUT XXV.
Dc Diocletiano, qui turpiter Imperio se abdicai^itf el qui ob Ecclc-
siarum persecutionem fulmine perculsus est.
Dioclelianus vero post cruenlam persecutionis saevitiam,
suametipse sententia damnatus, ob vitium insaninc vili quo
dam clausus domicilio pcenas dedit. Quid igitur illi profuit
bellum Deo nostro intulisse? ut scilicet fulminis ictum as-
sidue metuens, reliquam deinceps vitam exigeret. Testa-
tur haec urbs Nicomedia ; nec silent hi qui rem oculis vi-
derunt, quorum ex numero etiam ipse sum. Vastabatur
palatium, et Diocletiani ipsius conclave, fulmine ac ciElesti
quodam incendio illud depascenle. Ac eventus quidem ea-
rum rerum a prudentibus viris praedictus fuerat : neque
enim tacere poterant, nec gemitum suum in tanta rerum
indignitate occultabant; sed palam et aperte ipsi inter se
summa cum libertate hos sermones jactabant : Quis hic
furor? quae tanta potentiae insolentia, ut homines Deo bel-
lum inferre audeant, et sanctissimam justissimamque re-
ligionem contumelia afficere; utque tantae multitudinis,
.ideoque hominum aequissimorum, sine ulla ipsorum culpa,
caedem atque exilium machinari non dubitent? O prae-
clarum magistrum modestiae omnium subditorum 1 o prae-
clarum instilutorem cune ac sollicitudinis q-uam mililes
pro civibus suis gerant I pectora tribulium suoru.m perfo-
diebant hi, qui nunquam in acie terga hostium videranl.
Tandem vero divini Numinis providenlia, tam impiorum fa-
cinorum poenas ab illis exegit; nec tamen sine damnorei-
publica:. Tot porro tanlaeque faclae sunt caedes noslrorum,
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 245/615
ORATIO AD SANCTORUM CGETUM. 23^
ut si tantae unquain faclae essenl barbaroruin slrages, suf-
fecturum id fuerit ad perpetuam nobis pacem comparan-
dam. Totus enimille supra memorati imperatoris exercitus,
cum in potestatem venisset hominis ignavi qui imperium
Romanum per vim rapuerat, Deo tandem urbi Romanje
libertatem restituente, multis et maximis praeliis penitus
extinctus est. Sed et voces Deum adjutorem inclamantiam
tunc cum opprimerentur, et innatam sibi libertatem om~
nibus votis optarent; laudes item post malorum depulsio-
nem, cum gratiarum actione Deo persolutae, cum libertas
et contractuum aequitas ipsis reddita esset; an non singu-
larem Dei providentiam, et paternam adversus homines
charitatem modis omnibus declarant ?
CAPUT XXVI.
Quod Deus causafuit pietatis Tmperatoris ; et quod ei^entus prospe-
ros a Deo poscere, eique acceptos ferre dehemus ; secus autem
gestUy negligentice nostrcE imputare.
Meam porro operam cum laudant, quae ex divini Numi-nis instinctu sumpsit exordium, an non aperte confir-
mant fortium facinorum meorum Deum auctorem fuisse?
Ita certe. Dei enim proprium est oplima quaeque agere;
hominum vero, obsequi. Illud porro optimum ac praestan-
tissimum ministerium est, cum quis antequam manum ope-
ri admoveat, sedulo prosplcit ut cuncta quam tutissime
gerantur. Norunt quidem omnes mortales, harum manuumsanctissimum ministerium Deo deberi cum pura ac sincera
fide; et precibus ac supplicationibus cum manuum opera
conjunctis, quidquid actum est pro hominum utilitate, fe-
licileresse confectum : quippe cum tantum utilitatis et pri-
vatim et publice in omnes redundaverit, quautum quisque
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 246/615
•^O.H COKSTANTIM IMP. OR\T. AD SANCT. COETU.M.
tum sibi tum necessariis suis optaverat. Pugnas etiam vide-
runt, et spectatores fuerunt praelii, cum divina providentia
victoriam populo largita est; animadverterunt faventemprecibus nostris atque aspirantem Deum. Quippe invicta
res est justa precatio; nec unquam voto suo excidit qui san-
cte Deo supplicasset. Neque enim locus repulsae relinqui-
lur,nisi quoties vacillaverit fides. Etenim Deus semper pro-
pitius adest, hominum probitatem benigno excipiens vultu.
Quamobrem interdum quidem labi humanum est ; humano-rum vero lapsuum nequaquam auctor estDeus. Quicumqus
ergo pietatem consectantur, gratias omnium Servatori, pro
nostra suaque ipsorum salute, et pro reipublicae prospero
statu agere debent; sanctisque precibus et continuis sup-
pHcationibus Ghristum nobis propitium reddere, ut bene-
ficia sua perpetua esse veHt. Hic enim auxihalor invictus,
et propugnator est justorum. Idem judex oplimus, antesi-
gnanus immortaHtatis, et vita; aeternae largitor.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 247/615
EUSEBII PAMPHILI
EPISTOLiE TRES.(iNTERPRETE A. B. CAILLAU,
lEX NOTIS J. BOIVINI AD HISTORIAM BYZANTINA5I GREGORiE.)
EPISTOLA PRIMA.
AD GONSTANTIAM AUGUSTAM.
ARGUMENTUM.Cum Eusebius, muliere quadam duas imagines
Christi et Pauli circumferente, illas, propter scan-
daii metum, e publico sustulisset, Constantia ab eo
petierat ut vel ipsas vel ipsarum quamdam delinea-
tionem ad se transmittere vellet. Cui ita respondetEusebius, ut vix catholicus videatur; quod patebit
ex epistola sequenti in conciUo Nicoeno partim al-
iata,sed nondum integre in Latinam linguam trans-
lata. Haec autem, Graece a J. Boivino ex selectis
mannscriptis promulgata, sic Latine vertitur :
Quia vero de quadam imagine quasi Ghristi scrip-
sisti, hanc volens ad te a nobis mitti, quam dicis et quantam
illam quam perhibes Ghristi imaginem? non video unde in
lale desiderium fueris prolapsa, ut Salvatoris nostri elfi-
giem delineari jusseris : quam Ghristi figuram postulas?
utrum veram et incommutabilem, et natura characteres
luos praeferer' ti ; an istam quam pro nobis suscepit, for-
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 248/615
2^0 liUSliBlI PAMPHILI
mse servilis specie circnmamictus? Verbum [enim] Dei et
ipse Deus, « formani servi accipiens in similitudine carnis
»peccati peccalum damnavit^ »
juxta diviniAposloli
efFa-
tum. Sic nos ex odio veleri et servitute diabolica prctioso
sanguine redemptos in libertatem vindicavit. Duobus[ergo]
illi adhaerentibus formis, de forma quidem Dei nec minime
le sollicilam puto, cum ab ipso didiceris quod neque « Pa-
» trem quis novit nisi Filius, neque ipsum Filium novit
» quis » aliquando digne, o nisi solus » qui eum genuit « Pa-» ter^; ».., ulique servi formam quaeris, et hujus quo
propter nos amictus est corpusculi. Sed et hoc gloria divi-
nitatis sursum evocalum didicimus, et a absorptum esse
» mortale a vita ' (i). » Nec mirandum forle.si jamillud in
coelos assumptum aliud videatur, cum adhuc inter homi-
nes degens, Deus Verbum selectis [Discipulorum] qulbus-
dam regalis sui fulgoris visum tanquam futuri pignus, super
humanam naturam in monte monstraverit, ita « ut vultus
» ejus sicut sol, vestimenta autem sicut lux splenduerint*. »
Quis igitur tantae dignitatis et gloriaB vibrantes praefulgen-
tesque splendores mortuis et inanimatis coloribus umbra-
ticisque lineis exarare potuisset? qnandoquidem nec hoc
modo visum in monte intueri sustinuerunt inclyti Discipuli,
qui et in faciem ceciderunt, impares se tanto speclaculo
confilentes. Si tunc ergo ejus in carne forma tanta virtute
invaluit, inhabilanle in se divinilate mutata, quid oporlet
dicere cum, mortalitate exutus, et corruptione abstersus,
speciem servilis formae suscepta Domini et Dei gloria com-
mutavit (2); post tuntam de morte victoriam, post talem
ad coelos regressum, post illam in regio throno ad dexte-
ram Patris sessionem, post hanc denique in Patris mirabili
et ineffabili gremio requiem, qua ascendenti illi reslituta,
coelesles Virtules collaudabant, dicentes : « ToIIite portas,
» Vhll II, 7. —2 Mallh. XI, 9.7. — ^ 2 Ccr. v, 4. —* '^Uli. xvn. 9.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 249/615
JEPISTOLA l. \D CONSTANTIAM AUGUSTAM. ll\\
i> principes vestras, et elevarnini poriaB aeternales, et introi-
)> bit Rex gloria? *. » Huc ergo quasi inlroducta servilis for-
ma tota omnino in ipsius lumen transmutatur, lumen quod
nec dici nec narrari potest iumen quod ipsum decet Ver-
bum Deum, luraen quod « nec oculus vidit, nec auris audi-
» vit, w(3cin cor hominis ascendil^. » Quis igitur impossibilia
poterit assequi ? quomodo tam admirabilis et incomprehen-
sibilis formae, si jam formam appeilare oportet divinam ejus
spirituaiemque substanliara,similitudem quis vaiebit expri-
mere,nisi infideHum populorum rilu dissimiies ab eo f»igu-
ras quis velit exarare, sicut piclor ab exemplari in pingendo
dissentiens. Et iiii quidem, cum idoia faciant, sive cujus-
dam ut putant dei, sive aiicujus ut aiunt ex heroibus, sive
alterius quemcumque informare et deiineare voluerint, ni-
hil simile aut proximum effingendi capaces, monstruose ex-
aratis visibilibus figuris, quasi umbratico colore depingunt.
Quod justa non sint isla, omnino el tu nobiscum consen-
tis : nisi forte non hujus Iransmutatae in Deiim formae, sed
mortalis istius ante transmutationem corpusculi imaginem
a nobis postulari dixeris. Num te solam latet iiia Scripturaqua Deus Lege prohibet « ullam facere simiiitudinera, sive
» eorum quae in coelo sunl, sive eorum quae in terra deor-
» sum ^ ? » num hoc aiiquando in Ecclesia factum vei ipsa
[vidisti] vel ab aiio audisti? nonne hsec in reliqnam terram
exterminata fuerunt et procul ab Ecciesiis releg?.ta, solis-
que nobis non licere talia facere ab omnlbus conclamatumest?.... Nescio enim quomodo quaedam mulier forsitan ob-
via occurrens, et duas imagines portans quasi philosopho-
rum, verbum proferre ausa est, quasi essent Pauli et Sal-
vatoris : unde vel illas sumpserit, vel hoc nomine vocare
didiceril, explicare non valeo. Veritus ergo ne sive iosa
sive alii scandalizarentur, sublatam illam servavi apud me,* Psal. xxiii, -. —2 1 Cor. ii, 9. —^ Deut. v, 8.
XXV. lO
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 250/615
'i/f^ EUSKBII PAMPHILI
noji Lene erga alios agi ratus si lalia in publicum porta-
rentur, ne forte idololatrarum ritu Deum nostrum in ima-
gine circumferre videremur. Paulum nos omnes docentem
audio, quod minime carnalibus inniti debeamus : « Si enim,
» inquitj Christum secundum carnem cognovimus, sed
r. nunc ita minime cognoscimus*. » Fertur Simonem ma-
gum ab impiis haereticis adoratum fuisse super inanimata
tabula depictum; vidimus et ipsi Manae cognomen a Mani-
chaeis imagini propugnatum ; nobis autem talia adimuntur.
Deum igitur Dominum Salvatorem nostrum confitentes,
sicut Deum intueri nos praeparamus, diligenter corda nos-
tra mundantes, ut mundati ipsum videre possimus : « Beuti
» enim mundo corde, quoniam ipsi Deum videbunt^. » Quod
sihaec non
sufficiant, si futuro facie ad faciem intuitu et
contemplatione imagines Salvatoris nostri pluris faciatis,
quem mehorem ipso Verbo Deo pictorem habebimus?
* 3 Cor. V, 16. —2 Matth. v, 8.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 251/615
EPISTOLA SECUNDA.
AD ALEXANDRUM ALEXANDRINUlVi
FRAGMENTUM.
(eX LABByEO, CONCIL. NICiEN. II, ACT. VI.)
Calumiiiantur eos [Arium et ejus asseclas] litlcrae
luae, tanquam dicentes quia Filius ex non existentibus fac-
tus est, sicut unus ex omnibus. At illi protulerunt episto-
lam quam ad le fecerant, in qua fidem suam exponentes,
ipsis verbis haec confltebantur : «Legis videlicet acProphela-
» rum,etnoviTestamentiDeumgenuisseFiIiumunigenItuin
» ante tempora aeterna, per quem et omnia et saecula fecit;
» genuisse autem eum non conjectura, sed veritate, ac sub-
» jecissepropriae voluntati inconvertibilem et incommutabi-
» lem, creaturam Dei perfectam (3), sed non sicut unam ex
» creaturis. » Porro epistola tua calumniatur eos tanquam di-
centes, Qui Filius factus est sicut unum omnium; cum hoc'
non dixerint, sed clare definierinl, quia non sicut unum ex
creaturis. Nota ergo, si non.protinus eis iterum occasio de-tur ad reprehendendum et detrahendum movendi quid-
quid voluerint. Iterum eos accusabas dlxisse, Quia qui est
eum qui non erat genult. Mlror autem si possit quis aliter
dicere : si enim unus est qui est, profecto ex ipso faclum
est omne quod est cum ipso : si vero non solus ipse qui est,
sed et Filius erat qui est ; quomodo eum qui erat is qui est
^gnebat? taliter enim utique duo essent qui existerent,
16.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 252/615
fc^'*-'* V-»,^'^'X^-*.'«.-%^^.^^,^^^,'%^^,^%,^X'^^»^^^%--*^ %^-^
EPISTOLA TERTIA.
AD EUPHRASIONEM EPISCOPUM.
FRAGMENTUM.(ex eodem, ibidem.)
Non enim simiil cum Palre Filium fuisse falemur;
verumtamen ipse Filius Dei, qui magis omnia liquido no-
vit, alium se a Patre et minorem atque ioferiorem sciens,
admodum pie hoc etiam nos docet dicens : « Pater qui mi-
» sit me major me est *. »
Et post alia :
Nam et ipse quidem Fiiius Deus est, sed non verus
Deus (4).
* Joan. XIV, 28.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 253/615
S. JACOBUS,NISIBENUS EPISCOPUS.
SERMONES OCTODECIM;CUM
SERMONE DNICO.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 254/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 255/615
S. JACOBUS,
NISIBENUS EPISCOPUS.
(CIRCA AN. 55o.)
SYRIACUS,
S. Jacobus cognomine Nisibenus, propter nalivi-
tatis et episcopatus locum, ex anachoreta pontifex,
imoet juxta
Gennadium« unus ex numero sub Ma-
» ximino persecutore confessorum » (catal. Vir. il-
lustr. c. i); qui juxta INicephorum ( Hist. hb. viii,
c. XIV ), « propter christianam constanter obitam
» confessionem stigmata et notas in carne circum-
» ferebat, » non modo virtutum, sed et miraculorum
gratia illustrisevasit.
Nam cumpauperes quidam,
mendacio pecuniam captantes^ ab illo peterent unde
pauperis alterius mortem fingentis sepulturae consu-
lerent, « ille annuit rogantibus, Deoque preces of-
» ferens tanquam pro mortuo, rogavit ut ei remit-
» teret quae in vita peccarat, eumque in justorum
» ccetum admitleret : quae cum ab eo dicerentur,» evolavit illius anima qui mortem simulabat. »
(Theodoret. Hist. relig. c. i,)lllis autem poenitenti-
bus rogantibusque veniam, libentissime condonans,
novo miraculo vitam miraculo ereptam restituit. (Id.
ibid.)
An. 3^5 concilio Nicaeno interfuit, ubi pro defen-sione fidei viriHter dimicavit. Cum autem an, 336
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 256/615
24^ '^- ^ACOBLS,
Constantinus pluriinum contenderet ut *Arius iu
communionem Ecclesiae admitteretur S. Alexandro
Constantinopolis episcopo adjutor factus, precibus
jejuniisque per septem dies cum fideii plebe com-municatis, Ario subitam infamemque necem, Eccle-
siae vero nobilem triumphum obtinuit.
Sapor, Persarum rex, tribus vicibus, annis scili-
cet 338, 346 et 35o Nisiben obsidione cinxit; sed
precibus Sancti expulsus, recedere coactus est. Inultima vero oppugnatione haec mirabiHa recensen-
tur, quod dejectis fluminis impetu mcenibus novamaenia opponere curaverit, et turrim, agente S. Eph-
raem, conscendens ut hostibus malediceret, nihil
aHud quam muscas imprecatus, omnem Saporis vir-
tutem infregerit.Admirandam magnitudine basihcam, utin S. Mil-
Hi vita narratur, Nisibi construxit, « ad cujus im-
w pensas ille Abiadan descendens non raodicam beato
)>Jacobo fih serici quantitatem transmisit. » (Bibl.
Orient. Assemanni tom. i, p. 186.)« Moritur hic vir
» Constantii temporibus, et juxta praeceptum pa-» tris ejus Constantini juxta muros Nisibe sepeUtur,
» ob custodiam videlicet civitatis : quod secundum» fidem Constantini evenit; nam post multos annos
» ingressus Juiianus Nisiben, et vel gloriae sepulti in-
» videns, vel fidei Constantini, cujus ob id domum» persequebatur, jussit efferri de civitate sacri cor-» poris reliquias ; et post paucos menses, consulendae
» scilicet reipublicae causa, Jovianus imperator tra-
» didit barbaris civitatem. » (Gennad. de Vir. illustr.
c. I.) Hinc ad annum circiter 35o mors ejus refe-
renda.
S. Jacobus Nisibenns a S. Hieronymo inter Eccie-siasticos scriptores non deputatur, quia nondum a
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 257/615
NISIBENUS EPISCOPUS, 2^9
Syriaco iii Graecum sermonem ejus opera iuerant
translata. Versio illius Sermonum ne Gennadii qui-
tlem temporibus prodierat, qui tamen viginti sex
libros nrunquam Grxcse fidei redditos, sive de rebus
ad pietatem pertinentibus, sive de Persarum per-
secutione disserentes memorat. Habentur autem
i^ nonnullce Epistolce; i^ xviii Orationes de divev'
sis, in quibus S. Ephraem longe inferior deprehen-
.ditur^ 3° Sermo unicus, quem nonnulU S. Jacobo
abjudicant, Hcet iUi tribuendus non inepte videa-
tur. Non deerit tamen legentibus utUitas, ut infra
videbitur.
lo Epistolce S. Jacobl prodierunt in Biblioth. Oriental. Asse-
mani tom. i, p. 552, 632.2" Orationes xviii in publicum emisit M. Nicolaiis Antonelli,
ecclesiae Lateranensis canonicus, Armeniace et Latine anno
1756 ex manuscripto Venetiano : cui accedit Sermo unicus.
Vide ejusdem fragmenta gallice versa tum apud D. de LaMennais Docfrm^ chretienne, tom. iii et iv; tum apud D. Guil-
lon, tom. XIX, p. 461 etseqq. in-8% Paris. 1828.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 258/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 259/615
S. PATRIS NOSTRI JACOBl,
EPISCOPI NISIBENI,
SERMONES.(iNTERPRETE NICOLAO ANTONELLO, BASIUCiE LATERANENSIS
CANONICO.)
EPISTOLA
S. GREGORII NOSTRI ILLUMINATORIS
AD S. JACOBUM, NISIBENUM.
-sa» «'
Misi ad te, charissime, quaestiones aliquas, de quibus te
consulere mihi necesse fuit ; tu autem audire me ne re-
nuas. Multa enim sunt quae mecum animo reputans, inde
motus sum ut ad te scriberem, quo mihi consilia intelli-
genliae et sapientiae tuae aperires, consideratis iis quae ego
e Litteris sanctis percepi, ut quod mihi deest per te sup-
pleatur, et esuries mea saturetur doctrina tua, et ardor si-
tis meae refrigeretur fonte aquarum tuarum. Quamvis multa
essent de quibus necessarium mihi erat ut te interrogarem,
quaeque apud me diligenter servantur, ut cum ad te ve-
nero me de illis edoceas ac persuadeas; ante omnia tamen
mihi opus est ut scribas et instruas me de flde nostra, nem-
pe : qualis sit, quodnam ejus fundamentum, quomodo ejus
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 260/615
202 S. J4C0BI NISIBEM
jctlificium excitelur, quibus rebus firmetur, et quibus ope-
ribus indigeat ut perficiatur. Ego vero ita credidi : quod
uuus sit Deus, qui a principio creavit coelum et terram, et
mundum hunc ornavit opificio suo, hominemque fecit
juxta similitudinem imaginis formae suae. Ipse suscepit sa-
crificium Abel; et ipse transtulit Henoch a morte ad vi-
lam, quia ei placuit; et ipse eripuit Noe propter ejus in~
legritatem; et elegit Abraham propter ejus fidem; et ipse
sermocinatus est cum Moyse propter ejus mansuetudinem
et humilitalem; et per omnes Prophetas ipse locutus est;
et ipse demum misit Jesum in hunc mundum. De omnibus
hisce rebus ego ita credens precor te, frater, ut mihi re-
scribas, et doceas quaG opera huic fidei nostrae necessaria
sint, quietumque animum meum reddas.
^OAH^t
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 261/615
S. JACOBI NISIBENl
RESPONSIO
AD EPISTOLAM S. GREGORII ILLUMINATORIS^
Litteras quas mihi misisii accepi, utque eas perlegi, sum
ma laRtilia affectus sum, quia mecum cogitationes tuas ad
inquirendum communicasti. Quodcumque autem a mepostulasli, gratis mihl datum est. Nam « qui accipiunt gra-
» tis accipiunt,' et qui id quod habuerit alteri ab eo petenti
» negaverit, id quodipse ahis subtrahit auferetur ab eo\ »
Siquidem qui gratis accipit, conveniens est ut et gratis deJ
proximo suo. Quae autem a me sciscitatus es, sicut percepi,
secundum tenuitatem meam de iis ad te scribam; quajau-
tem adhuc non rogasti, orationibus petam a Deo, ut deinceps possim tibi significare, Audi me, charissime, et resera
mihi oculos cordis tui et cogitationes spirituales mentis
tuae, ut totum id quod tibi dicam inlelligas,
1 Matlh. X, 8.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 262/615
><7 4S. JACOBI MSIBEM
SERMO PRIMUS,
DE FIDE.
I. Fides multis rebus componitur et coalescit, mullis-
que circumlita coloribus exornatur. ^Edificio similis est,
quia multa spe construitur ac perficitur. Non te latet quod
in fundamentis aedificii ingentes lapides ponuntur, et de-
inde lapidibus coaptatum omne quod superaedificatur, eri-
gitur usque ad totius operis consummationem. Ita omnis
jGdei nostrae firmum et verum fundamentum* est Dominus
noster Jesus Christus ; et super hanc petram stabilitur fi-
des, et super fidem aedificium usque ad ejus consummatio-
nem : fundamentum autem idem ipse est ac principinm
totius aedificii. Itaque cum ahquis accessit ad fidem, ille
collocatus cst super firmam petram, « quae est ipse Domi-
» nus noster Jesus Christus^. » ^dificia vero a fluctibus
non commoventur, et vehementium ventorum vi non qua-
tiuntur, et aquarum multitudine non subvertuntur, quje
super firmam petram fundata sunt. Vocans autem Chris-
tum petram, non dixi aliquid a me ex cogitatum ; sed Pro-
phetoe prius eum petram vocaverunt.
II. Audi nunc de ea fide quae posita est supra firmam
petram. Primum credit homo, et cum credit diligit, et cumdihgit sperat, et cum sperat justificatur, et cum justifica-
tur aedificatur, et cum aedificatur erigitur, et totum aedifi-
cium ad complementum usque et perfectionem adducitur.
Et deinde homo ille fit domus, et templum, et habita-
culum Christi, sicut et dixit Jeremias prophela : « Tcm-
^ 1 Cor. III, 1 1. —2 ij. X, 4«
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 263/615
SERMO I. DE FIDK. 2 55
7> plum Dei, teinplum Domini; templum vos estis Domini,
9 si placitas ei feceritis vias vestras et opera *. » Et rursus
dicit Propheta : « Habitabo in eis et ibo ad eos ^ » Et bea-
tus Apostolus iuquit : « Vos autem templum estis Dei, et
)) Spiritus Dei habitavit in vobis ^ » Et Dominus noster di-
xit Discipulis : « Vos in me, et ego in vobis sum \ » Fit igi-
tur ille domus Dei, et templum habitationis Domini.
III. Posthaec incipit homo accurare omnia quibus opus
est ei qui in illius aedificio inhabitat : non secus ac si prin-
ceps aliquis aut illustris et spectabilis vir domum haberet
quae destinata esset ut rex m ea habitaret ; profecto neces-
sarium esse duceret ut omni regali apparatu omnique re-
gis cultu instrueretur, qui honori ac regiae dignitati con-
veniens esset. In ea enim domo quae vacua est et omnibus
bonis destituta, rex non inhabitat, quia oportet ut regiadomus omni cultu ornala sit, nullaque res desit. Si itaque
deficere aliquid inveniatur in domo in qua rex commora-
turus est, morte mulctatur custos domus, quia non paravit
ea quae ad regium cultum pertinebant.
IV. Ita et homo ille, qui sit domus et templum atque
habitaculum Ghristi, attendat quid necessarium sit ad pb-sequium et cultum Christi, qui habitat in eo. Primum ex-
truat necesse est aedificium supra primam petram, hoc est,
in Ghristo Jesu, super quam petram posita est fides : super
fidem autem excitatur et erigitur aedificium. Requiruntur
autem ad sedificati tempH perfectionem jejunia cum sanc-
titate, quae fide firmatur ; opus est et oratione, quae fide sit
acceptabilis ; dilectio quoque necessaria est, quae fide qui-
dem innititur, perficitur autem eleemosynarum largitione,
quae fide distribuunlur. Indiget praeterea homo ille man-suetudine cum humilitate, et haec fide fundantur; custo-
diat opus est virginitatem, et hijc fide amatur; ut asciscat
1 Jtreui. vji, 4, 5. —2 Ezech. xmh, (^. __ 3 ^ Coiinth. m, ij ; vi, 19,2 Gor. VI, i6. —* Joan, vi, 56 ; xv, 4.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 264/615
2,56 S. JACOBI NlSlBEiVl
sibi puritatem, et haec fide ornatur; ut quaerat sapientiaQi,
et haec fide invenitur; ut studeat dilectioni proximi, quoe
flde augelur : necessaria est etiam bonorum operum copia,
et haec fide paratur. Ad haec, oportet ut amplectatur pa-
tientiam, quae fide perficitur; amet pacem, quae fide inno-
tescit; quaerat concordiam, quae fide connectitur; curet
modestiam, quae fide servatur. Haec omnia requiruntur a
fide, quae posita est supra firmam ac stabilem petram, qua;
estidem
ipse Jesus Ghristus ; et talia opera conveniunt regi
Christo, qui habilat in hominibus qui ex hisc6 operibus
aedificantur.
V. Forle tecum ipse dicis : Si Christus fundamentum
est, quomodo in aedificio quod super eo extructum est ipse
habitare potest? Sed haec duo nobis manifestat Apostohis,
dicens : « Ego ut sapiens architectus fundamentum po-» sui*. » Et ibi explicat quodnam sit illud fundamentum,
inquiens : « Fundamentutum ahud nemo potest ponere,
D praeter id quod positum est, quod est Christus Jesus^. »
Quodvero Christus habitet in hujusmodi aedificio juxfa ea
quae paulo supra a me scripta sunt, idem Apostolus cum
Jeremia, qui vocat « homines templa, et Deum qui in eis
» habitat', » nos docet, inquiens : « Spiritus Dei habital in
» vobis '. » Et Dominus noster dicit : « Ego et Pater unum» sumus ^ » Hinc igitur firmum probatumque remanet quod
dictum est, nempe quod Christus habilat in hominibus qui
credunt, et quod simul ipse est fandamentum, quia super
cum aedificantur et eriguntur aedificia.
VI. Sed redeo ad id quod pauio anle dixi, nempe quod
Verbum Christus vocatus est lapis seu pelra, per Prophelas.
David primum : « Lapidem, iyiqmt, quem reprobavcrunt
» aedificantes. hic factus est in caput anguh *. »Quando au-
tem reprobaverunt aedificantes lapidcm hunc, qui est ipse
* i Cor. 111 , lo. —^ Ibid. n . — ^ Jfrfni. vri, 5, \. — ''i Cor. iii , iG.
—5 Joan. X, 5o. —* Psalm. cxvii, 22.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 265/615
SERMO I. DK FIDK. sS?
Chrislus Jcsus ? Ullquo corani Pilato clamantes : « Non erit
rf isle rexnosler*. » Rursus denuoinparabola hominisnobilis
qni abierat ut regnum acciperet regnaretque super eos, illi
aulem miserunt legationem post illum dicentes : « Non erit
» isle rex super nos^. » Atque ita illi lapidem reprobaverunt.
Quoraodo autem ipse est caput anguli aedificii ? Fuit nimi-
rum oaput anguli aedificii Genlium. Sed quinam sunt aedifi -
cantes, quorum asdiflcalio super eum erigi el consistere non
potuit? Profecto sunt sacerdoles et Scribae, qui minime ut
oportebat aedificaverunt, sed destruendo destruebant quid-
quid ipse jedificabat. Sicut et scripsit Ezechiel propheta :
« Quoniam ipse aedillcabat parietem,et illi liniebant eum ut
r> corrueret*. »Et iterum scriptum est >-(i Quoesivi in eis vi-
» rum unum ruinam reficientem, et stantem super ruinam
» omnis terrae, ne disperderem eam; et non inveni '. »ltemIsaias jam ante vaticinaluserat de hocIapide,inquiens : «Sic
» dicit Dominus : Ecce mittam in fundamento Sion lapidem
» angularem, preliosum in capite aediflcii fundamenti : om-
» nis qui crediderit in eum, non timebit^. » Et alibi Scrip-
lura inquit : « Et qui ceciderit super lapidem, confringetur
» et super quem ceciderit ille, conteret eum ^. » Cecidit su-
per eum populus domus Israel, et facta est ruina ipsius in
ssecula temporum ; « Et cecidit lapis super statuam, et con-
» trivit eam % » credideruntque in illum gentes, nec am-plius timebunt.
VII. Insuper indicavit etiam Scriptura do lapide isto,
quod sit lapis fundamenti, et simul caput anguli, Sed si in
fundamento positus est lapis, quomodo ille est caput an-
guli ? Dominus noster cum venit, fidem suam posuit in
terra instar fundamenli; ascendit autem super omnes coe-
los, perinde ac caput anguli totius sedificii ; et ex lapidibus
'
Joan. XIX, 14. —^
Luc. xix, i^. —3
Ezech. xiii, 10 et 1 1. —*
Ideiii,XXII , 5o. —^ Isai. xxvMi, 16. —^ Matth. xxi, 44. —' Dan. n, ?>i.
XXV. 17
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 266/615
258 S' JACOBI NISIHKNI
pcrfeclura coiisumiiialumquo csl omne cTflificIum iulerius
cl superius. Quod de lide dixi, iiempe Verbum posuisse
fidcm suam in lerra, id jam anle de Christo praedixit David
dicens : « Fides de terra germinabit* : » quod vero desuper
sit, rursus ait : « Justitia de coelis apparuit^ » Idcirco de
isto lapide, qui est Christus, dixit Daniel : « Videbam quo-
» nlam lapis abcindebatur de monte sine manu hominis,
» et percutlebat statuam, et illam proterebat, et ab eo im-
» plebatur omnls terra^» Ila
autem multoante praenun-
tiatum est de Christo, fore ut omnis ab eo impleretur terra,
quoniam Christi fide impleti sunt omnes terminl terrae, si-
cut etiam Davld affirmat : « In omnem terram exivit sonus
» evangelizationls Christi *. » Et Apostolis, cum misit eos,
Chrlstus dixit : « Exite per omnes gentes, et credent ^ »
Item de hoc lapide Zacharias asseruit, ipsum esse Chris-
lum, inquiens : « Vidl ego lapidem aequalitatis ^: » qulppe
a princlpio sequaUs Patri erat. Et de charitate, qua veluti e
montis sublimitate abclssus de coeHs venit in hunc mun-
dum, ipse ait : « Hoc est praeceptum meum, ut diligatls in-
» vicem ' : » et Iterum : « Amlcos et electos quidem vocavi
» vos\ » Beatus autem Apostolus : « Mlsertus est, inquit,
)) nobis Deus in dileclioue Fihi sui ; vere quidem dilexlt nos
» Christus, et tradidit semetipsum pro nobis'. »
VIII. Latius vero quae ad hunc lapidem attinent expli-
cans Propheta : « Ecce, ait, ego aperio super hunc lapidem
» septem oculos, qui aperti sunt super lapldem*". » Pro-
fecto Spirltus Dei venit, et requlevlt super hunc lapidem
cum seplem donis, quemadmodum dlxlt Isalas propheta :
« Veniet, et requiescet super eum Splrltus Dei, sapientiae
* Psal. Lxxxn', 12. —^ Ibid. N. B. Juxta versionem Syriacam, cujus na»
tioniserat S. Jacobus. —' Dan. 11, 54. — * Psalm. xvin, 5. —* Matth.
XXVIII, 19. —^ Zach. IV, 7. —' Joan. xv, la. -- * Jbidem. —" Rom. v, 8.
r.phes. V, 2. Galat. 11, 20. —*•* Zacb. 111, 9.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 267/615
SERMO I. DJi FIDE. 2^f)
» et scienliae, coiisilii et fortitudliiis, principatus, et pieta-
» tis, et limoris Dei*. » Hi seplem oculi sunt qui aperti sunt
super lapidem, et hi sunt oculi Domini qui respiciunt ler-
ram. Id autem ideo de Christo dictum est, quia ipse dalus
est in lucem omnium gentium, sicut ait Isaias propheta :
« Dedi te in lucem gentium, ut sis salus mca usque in ex-
» tremum terrae^. » Et David : o Lucerna, inquit^ pedibus
» meis verbum tuum, et lumen semitis meis^ » Verbuni
autem et sermo Domini Christus est ; quemadmoduniscriptum est in principio EvangeHi Domini nostri secun-
dum Joannem : « In principio eratVerbum*. »Et de hice
ibidem ipsemet Joannes testatus est, inquiens : « Et lux in
» tenebris luxit, et tenebrae eam non comprehenderunt ^. »
Quid autem hoc est, nisi quod Christus luxit luce sua in
medio popuh domus Israel; populus autem Israel non
comprehendit lucem Christi, quia non credidit in eum, si-
cut scriptum est : « In propria venit, et sui eum non rece-
» perunt ^ » Et ipse Dominus noster vocavit eos tenebras,
dicens Discipulls suls : « Quod dico vobis in tenebris, dlcile
» in lumine. In gentibus lucebit lux veslra ^ » Illas enlm
receperunt Evangellum Christi, qui datus est in lucem
gentium. Dicit etiam Apostolls suis : « Vos estis lux mun-» di ^ » Iterum : « Sic luceat lux vestra coram homlnibus,
» ut videant opera vestra bona, et glorificent Patrem ves-
» trum, qui in coelis est^. » Et iterum significans de seipso,
quod sit lux vera, ila DiscipuIIs suis : « Ambulate, inquit,
» dum lucem habetis, ut non vos tenebrae comprehen-
» dant*\ » Et rursus dicit eis : « Credite in lucem, ut filii
» lucis sitis**. » Et iterum : « Ego sum lux mundi *\ » Tumetiam : « Nemo accendlt lucernam, et ponlt eam sub mo-
* Isai. XI, 2. —2 Ideni, xi,ix, 6. —* Psal. cxviii, io5. —* Joan. i, i. —5 Ibid.5. —eibid. 11. —7 Mntth. x, 27. —« Id. v. 14. —9 Ibid. ifi. —10 Joan. xn, 55. —n Ibid, 56. ~ ''2 Td. vni, 12.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 268/615
5>6o S. JACOBI MSUIEM
» dio, vel sub leclo, vel operit eam vase; sed pouit eam su-
» per candelabruni, ut quilibet videat lumen incernae*. »
Lucerna aulem accensa ipse Chrislus est, sicut etiam Da-vid affirmat : « Lucerna pedibus meis verbum tuum, et
)) lumen semitis meis^. » Et iterum Osea propheta : a Ac-
» cendite vobis lucernam, el quffirile Dominum\ » Domi •
nus etiam nosler inquit : « Mulier quae habet drachmas
» decem, si perdiderit drachniaui unam, nonne accendit
» lucernam, et everrit domum, et quaerit diligenter drach-» mam quam perdidit ^? » Quaenam vero mulier illa est, nisi
IsraeHlicus populus, cui datum est Testamentum decem
praeceplorura? Ille autem perdidit primum lllud prascep-
tum, de quo Deus eum commonuit dicens : a Ego sum Do-
» minus Deus vester, qui eduxi vos de terra ^gypliorum^ »
Oum autem hoc primum praeceptum illi perdidissent, nul-
ium corum quae post illud sequebantur implere potuerunt,
quia novem alia praecepta a primo ilio pendebant, et fieri
non poterat ut adorarent idolum Baal, et noveoi alia prae-
cepta servarent; quoniam perdiderunt primum praeceptum,
perinde ac mulier quae drachmam unam ex illis decem ami-
sit. Ecce igitur Propheta monet eos dicens : « Accendite
» vobis lucernam, et quaerite Dominum^. » Proplieta etiam
Isaias : « Quaerile, ait, Dominum dum inveniri potest, in-
)) vocate eum dum prope esl; derelinquat impius viam
» suam, et vir iniquus cogitationes suas'. » Accensa fuit
iucerna, ct ilU per eam non quaesiverunt Deum suum; ejus-
que iux in tenebris illis luxil, et tenebrae eam non vice-
runt; et fuil lucerna posita super candelabrum, et qui in-
tus in domo erant non viderunt ejus lumen. Quid autem
lioc est quod dicitur, Lucerna posita fuit super candela-
^ Luc. viii, 16 ; xr 55. Malth. v, i5. Marc. iv, 21. —' Psal. cxviii, io5.
—* Ose. X, 12. —^ Lnc. xv, ^. —' Exod. xx, 2. Deul. v, 6. —^ Osec, x,
12. —' Isai. i.v, 6 ei -.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 269/615
SERMO I. DE FIDE. 261
bnim, et qiii in domo erant lucem non viderunl ? Crucifi\o
ibi Christo Domino, mox tota domns lenebris operta est
super illos ; cum enim crucifixissent eum, lux illis obscu-
rata est, luxitque inter gentes : quippe ab hora sexta, qua
cruci ailixerunt eum, usque ad horam nonam, tenebrae fac-
tae sunt per universam terram Israelitarum, et sol occidit
meridiano tempore, et obtenebrata est lerra in die plenae
lucis, sicut scriptum est a Zacharia prophela : « Erit in die
» illa, dicit Dominus, extinguam solem tempore meridia-» no, et obtenebrabitur terra in die plenae lucis *. »
IX. Sed revertar ad ea quae a principio dicere institui
de fide, super eam scilicet aedificari oninia opera bona, el
hinc in altum exurgere atque extolli aedificium. Quod au-
tem de hujusmodi sedificio dixi, non alienum aliquid a san-
ctis Scripturis atluli : nam Apostolus scripsit in Epislola
prima ad Corinthios : « Ego ut sapiens architectus funda-
» mentum posui, et unusquisque acdificat super hoc funda-
7> mentum. Est qui aedificat aurum, et argentum, et lapides
«pretiosos; et est qui aedifical lignum, fcenum, stipulam;
» et in novissima die igne examinantur aedificia ^. » Au-
rum, et argentum, et lapides pretiosi servantur in medio
ignis; etlignum, foenum,stipuIa accenduntur, inflamman-
tur et igne comburuntur. At quidnam sunl aurum, ar-
gentum et lapides pretiosi quibus construuntur aedificia,
nisi bona opera fldei, quae servantur in medio ignis? namin firmis ac probis aedificiis inhabilat Christus, et ipse con-
servat ea in medio ignis. Videamus et intelligamus id ex
trium puerorum exemplo, quod ideo nobis exhibuit Deus
in hoc mundo, ut ex eo praevideantar et praenoscantur, cer-
taeque apud nos sint promissiones futuri saeculi : percipia-
mus, inquam, id ex tribus illis pueris juslis qui immissi fue-
runt in ignem, et non sunt combusti, Anania, Azaria et
* Zacli. XIV, 6, 7. —2 1 Cor. iii, 10.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 270/615
2U'2 S. JA.COUI MSinKM
Misaei*. Eos igitur ignis uon combussit, quia construxe-
runt acdificia proLa et firma, contempseruntque mandatumquod praeceperat Nabuchodonosor rcx, et non adoraverunt
statuam auream quam fecerat. In illos aulem qui trans-
gressi sunt praeceplum quod fecerat Dominus Deus, iliico
accensus est et exarsit ignis, atque eos interemit, et cxusli
sunt sine misericordia. Combusti etiam sunl Sodomitae in-
star ligni, foeni et stipulae^. Ilem combusli sunt Nadab et
Abiu, quoniam praiceptum transgressi sunt'. Item com-Lusti sunt ducenti et quinquaginta viri qui oiFerebant in-
censa *. Similiter combusti sunt duo principes, et centum
"viri cum eis, q*iia accesserunt ad montem ubi Eiias inhabi-
tans sedebat; ipse autem igneo curru in coeios ascendit ^
Tum etiam combusti sunt viri obtrectatores, quia foderunt
foveam viris juslis ^ Itaque igne examinantur justi perindeac aurum, et argentum, et iapides pretiosi; iniqui autem
comburuntur igne instar ligni, foeni et stipulae; fiunt enim
jgnis pabuium, sicut etiam dixit Isaias : « In igne dijudicat
» Dominus, et in eo examinat omnem carnem ^ » Et ite-
rum ait : « Fgredientur, et videbunt cadavera virorum ini-
» quorum et praevaricalorum, quoniam vermis eorum non» moritur, et ignis non extinguitur; et erunt ilii in exem-
)) pium et documentum omni carni ^ » De hujusmodi aedi-
ficio, ejusque fundamento, haec quoque declaravit nobis
Apostoius dicens : « Fundamenturo aiiud nemo polest po-
» nere praeter id quod positum est, quod est Ghristus Je-
» sus^. » Et de fide, quae spei est conjuncta cum charitate,
iliud etiam docuit : « Haec tria sunt quae stant et manent,
» fides, spes et charitas. » Et insuper de fide exposuit no-
bis, quod ipsa prima est quaeponitur in fundamento.
* Dan. III, 22,91, 92 et 90. —2 Q(.„, xix, 24, 25. —^ Lcvit. x, 1; xvi,
1..\uni. iii,
4 ; XXVI, 61. —^
Idem, xvi, 35. —^
4 R<^g- '>^"'*
"»'^. —
• ^mn. XVI, 47, 49. —' Isai. lxvi, 16. —* Ibid. 24. —'^ i Cor. 111, 1 1.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 271/615
SERMO r. r»E FIDE. 2G5
X. Et quiclem sacriflciuin Abel propter fidem ejus {*uit
acceptum : Henoch, quia placuit fide sua, translatus est a
morte in vitam : et Noe eadem fide ereptus cst a diluvio
aquarum : et Abraham propter fidem suam justificatus est,
ct reputala est fldes ejus in justitiam : et Isaac eadem fide
fuit dilectus : et Jacob fide sua conservatus est : et Joseph
propter fidem suam tentatus est in aquis adversitatis, et
creptusest a tentatione, posuitque Deus testimonium cnm
illo, sicut et David dixit:
« Testimonium posuit cum Jo-» seph*. )> llem Moyses fide sua miras fecit virtutes. Ete-
nim fide sua percussit et interfecit vEgyptios virga deccm
plagarum; et fide scidit et separavit mare, et trajecit po-
pulum suum; et fide immisit hgnum in fontem amarum,
et dulces factse sunt aquae; et flde fecit descendere manna
in saluritatem popuh sui; et fide extendit brachia sua, et
vicit Amalecb, sicut et scriptum est : « Fide stabant extensa
» brachia Moysis usque ad occasum sohs^. » Et fide asceii'
dit ille in montem Synai bis jejunans quadraginta dies : si-
mililer eadem fide percassit et interfecit Sehon et Og, re-
ges Amorrha3orum.
XI. Admirabile et magnum est, charissime, hoc mira-
culum quod fecit Moyses in mari Rubro, cum divisrne sunt
aquae per fidem. Etenim non secus ac montes excelsi, et mu-
rorum lapideorum instar compeditae stabant aquse in allis,
ct hinc et illinc in profundo maris mollis aquarum natura
inslar lapidis consistens manebat, et limitem non transibat;
ita creaturoe mutaverunt naturam suam, et creaturae ralio-
ne destitulae obtemperaverunt; vehementcs enim fluctus
consurgentes subsistebant, et aspicientes quodammodo ex-
pectabanl tempus ultionis, donec transiret Israeliticus po-
pulus, et quasi admirantes jussum pra3stoIabantur. Tuncapparuerunt fundamenta aetcrnalia et profunda abyssorum,
* Psal. Lxxx, 5. —2 Exod. xvii, 1 2.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 272/615
2G4 ^. ^ACOBI 5ISI1JEM
quae antea et ab initlo firma et immota constiteranl, illico
exsiccata sunt. Elevaverunl porlac capita sua sursum, et
sursum elevatae sunt portae aeternales, et veniens intravit
columna nuLis et illuxit omnibus caslris, et ingrediens
transivit populus per fidem, et facta sunt judicia verilatis
in Pharaone, et in exercitu, et in curribus, et in equis ejus.
Ita et Josue, filius Nave, fide divisit flumen Jordanis, et
trajecit filios Israel, sicut et in diebus Moysis.
XII. Scito, charissime, fluvium Jordanem ter divisum
esse; primo per Jesum filium Nave, secundo per Eliam, et
deinde per Ehsaeum*. Siquidem sacra Scriptura nobis ma-
nifestum facit, ab ea parte trans Jordanem quae est civilati
Jericho ex adverso, elevatum esse Eliam in coelum; ideo-
que cum Ehsaeus redivit, necesse est pcrcussisse et divisisse
Jordanem, eoque transmisso, filios prophetarum civilatis
Jericho obviam illi exivisse. Populus etiam Israeliticus
transivit flumen Jordanis in diebus Josue filii Nave, et fide
subvertit muros Jericho, qui corruerunt et eversi sunt sine
labore. Insuper eadem fide Josue superavit et interfecit
unum supra trigiuta reges, et terram sortc divisit in haere-
ditatem filiis Israel. Fide etiam extendit manus suas in coe-
lum, et fecit stare solem in Gabaon, et lunam in campo
Elonitarum, et steterunt compedili ad cursus suos ^ Om-nes quidem patres nostri justi fide cuncta efTecerunt, et
fide sua corroborati sunt^ Nam et beatus Apostolus testa-
tus est de omnibus, quod fide convaluerunt : et Salomon
dicit : (i Multi vocali sunt viri misericordes; sed vir credensw ubi invenietur* ? » Et Job dixit : a Innocenliam ego a me» non expeliam, et in veritale fidei meae firmus stabo*. »
XIII. Et Dominus noster vivificans et vivificalor omni-
bus qui accedebant adeum ut sanarentur dicebat : Secun-
• 4 t^*'g- "1 » »• —^ J«JS. X, 12. —* Ilcbr. XI, 54. —* Piovtrl). xx, 6 —Job, xxviij 5, 6.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 273/615
SERMO I. DL FIDli. 265
duui lidem tuaai erit tibi *. Et cum caecus ad Jesum venit,
ait illi : » Gredis c|uod possiai sanare te? » Respondit :
«
Eliam, Domine, credo^.
» Et fides sua oculos ejus ape-ruit. Et viro cujus filius infirraabatur dixlt Jesus : « Grede
» tu, el vivet fdius tuus. » Et respondit ei vir ille : « Gredo,
» Domine; adjuva incredulitatem meam*. » Ubi autem cre-
didit, filius ejussanatusest. Et itemGenturiocumaccessiset
ad Jesum, secundum ejus fidem sanatus est puer ejus, quo-
niara dixit : « Dic tu verbo, et sanabitur puer meus ^. » Etmiratus est Dominus superejus fidem, et secundum fideui
suam factum est illi. Et archisynagogo deprecanti Domi-
num pro filia sua, Jesus ait : « Fidenler crede, et vivet fi-
» lia tua ^. » Et credidit ille, et vixit filia ejus, et surrexit.
Et cum morluus esset Lazarus, dixit Dominus noster Mar-
thae : « Si credideris tu, resurget frater luus; » inquit Mar-
tha : « Etiam, Domine, credo ego*. » Et resuscitavit eumDominus post quatuor dies. Et Siujon, qui Petra vocalus
est, propter fidem suam merito vocatus est petra. Et cumIradidit Dominussacramentura baplismi ApostoIis,ait illis :
« Omnis qui crediderit et baplizalus fuerit, salvus erit;
» qui vero non crediderit, condemnabilur '. » Ilerum dixit
Apostolis : « Si habuerilis fidem, et non haesitaveritis, ni-
» hil est quod non possitis facere ^ » Et dum ibat et ambu-
labat Dominus noster super aquas tlucluum maris, Petrus
ivit ad eum super aquas; cum vero haesitavit in fide sua,
coepit mergi, et vocavit eum Dominus « modicae fidei ^ »
Et Apostoli nihil aliud petierunt a Domino nisi hoc : « Ad-
» auge nobis fidem ; » et dixit eis Dominus : « Si invenero in
» vobis fidem, et monles movebunlur a facie vestra*". » Et
insuper eos ita monuit : « Nolite haesitare in fide vestra, ne
* MatUi. IX, 28. —2 jj XX, 29. Marc. x, 46. Litc. xvni, 55. —' Maic.IX, 22 et 2?. — ^ Mallh. viii , 8. Luc. vii, 7. —^ Marc. v, 36. Liic. vni,
5o. —6 Joan. xi, 24, ^5, 26, 27. — ^ Maic. xvi, 16. - » Matth. xxi, 21.
Marc. XI, 22, —9 Matth. xiv, 3i. - " £,je. xvu, 5.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 274/615
sGG s. JAConi xMsiiiENi
» Ibrte mergaiuini in mundo *; » instar Simouis, qui cumliaesilare incohasset, coepit mergi in medio maris. Et ile-
rum dicit eis Dominus : « Hoc signum erit credentibus :
» linguis novis loquentur, dcemonia ejicient, et super aegros
» manus suas imponent, et benc habebunt^ »
XIV. Accedamus itaque, charissime, ad fidem, quia ejus
virtutes mullae sunt : fides ahquos elevavit in coeium, et
vicit aquas dihjvii, et muUipHcavit partus steriiium, et ab
ore gladii eripuit, et efovea
eduxit, etpauperes divites et
magnos eflecit, et salvavit persecutionem palientes, et fecit
descendere ignem de coelo, ct divisit mare, et scidit pe-
Iram, et dedit aquam ad potum sitientibus, et esurientes
satiavit, et mortuos ad vitam revocavit, et ab inferis re-
duxit, et fluctus fecit quiescere, et sanavit infirmos, et vicit
exercitus, et subvertit muros, et obturavit ora leonum, et
extinxit flammam ignis, et humiiiavit superbos, et exaUa-
vit humiles. liae omnes virtutes factae sunt per lidem.
XV, Fides autem haec est, ut credat aliquis iu Deumomnipotentem, qui fecit coelum, et terram, et mare, el
omnia quai iii eis suut; et fecit Adamum secundum simi-
litudinem imaginis formas suae; et dedit iegem Testamenti
Moysi ; et misit de Spiritu sancto in Prophetas ; et demummisit Christum in mundum. Ilem ut aliquis credat in re-
surrectionem vitae mortuorum, et ut credat in sacramen-
tum lavacri : haec est fides Ecclesia?. Insuper necesse est
ut abstineat homo ab observatione temporum, et a reii-
gione observante sabbalum, et a festivitatibus neomeniae
annuisque solemnitatibus, et a magia et astrologia praesti-
giisque magicis, et a maleficio, et a secta haeretica, et a per-
versis machinationibus,et a deceptoriis maligni^sque verbis,
* NuUibi iii Evangeliis repcritur. Forlasse S. Jacobus rcspexit ad \ciha
Marci XI, 20.2 Marc, x\ I, 17.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 275/615
SERMO I. Dli FiDK. 267
et a blasphemia, et ah adullerlo, a luxuria, et a colnquiiia-
lione cantuum; tum caveat ne falsum perhibeat teslimo-
nium, et ne slt bllinguis. Haec sunt opera fidei cjua^ posita
sunt super Inpldem, qui est ipsemet Christus, et super eumextruuntur omnia aediflcia.
XVI. Sunt quidem, charissime, multa alia dicenda de
fide; sed pauca de multis scripsi in memoriam dilectionis
luae, ut intelllgas et facias intelligere, et credas et facias cre-
dere. Et cum legeris et docueris, eris in opere instar terrae
fructiferae, in qua ceciderunt semina bona et dedit fructum
centesimum, sexageslmum et Irigcslmum*. Et cura iveris
tu ad Dominum tuum, vocabit te bonum etstrenuum ser-
vum, quia flde tua fructus multiplicati sunt, et intrabis tu
in regnum Domini tui Jesu Ghrisli.
SERMO SEGUNDUS.
DE DlLECXrONE.
I. Unlversa Lex et Prophetas in duobus mandatis mira
quadam consplratione pendent, sicut Dominus et Salvalor
nosler dixit^. Apud eum vero qui non vult ea mandata
audlre, Lex et Propheta inutiles et frustra sunt, et nihil ad
eum hortandum, aut alliciendum, aut commonendum va-lent. Itaque Domlnus noster, « In his duobus mandatis,
» aity universa Lex pendet et Prophetae. » Disposuitque ut
Lex et Prophetaj penderent in his duobus mandatis, nem-pe, ut « Diligat unusquisque Dominum Deum siium ex
» tota anima sua, et ex tota virtute sua, et ex tolis substan-
* Matll). XV, 21, Luc. XIX, 17. —2 Mattii, xxu, 4o.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 276/615
268 S. JACOBI MSIBEM
» tiissuis; etsimut diiigat proximum suum sicut scipsum*.»
II. ]\am si lu ipseadexamen venias duorum mandalorumiii quibus pendet omnis vis Legis el Prophetarum, cognos-
ces, si hacc iusita essent in cordibus el in menlibus homi-
num, nec Lege nec Prophetis omnino indigerent, sicut scri-
ptum est, quod « Lex juslo non est posila, sed injustis^ ; »
et quidem pro iniquis et impiis posila est Lex. Et si justi-
tia veritatis stetisset et mansisset apud homines, non esset
opus nobis Lege. E diverso, nisi Lex posita esset, virlus Dei
non ostendisset in omnihus nalionibus omnia mirabilia quaj
manifestavit. Cum transgressus est primus homo manda-
lum, mors intravit in munduui, et virtus Dei manirestata
est, quia omnes resungent eo tempore quo tollet potestatem
mortis. Propter iniquilatem quae fuit in diebus Noe, appa-
ruit virtus Dei in aquis diluvii. Et in Abraham, quia veri-tatis justitiam servavit, quae erat ex ipsa Lege, antequam
Lex pcsita esset, manifestata fuit virtus Dei per justitiam
veritatis. Et ille cui Lex non erat posita, ostendit in semet-
ipso operaLegis, etejus justititC veritatis opus nonfuit Lege :
ita et Isaac et Jacob ejus filiis necesse non fuit ut Lex jus-
titiae poneretur, quia pater eorum praecepit eis ut operaren-
tur justitiam et facerent acquitatem, sicut et scriptum est, et
Dominus Deus dixit de Abraham : « Scio quod praecepturus
» sit fihis et domesticis suis ut custodiant omnia praecepta
» et mandata^ » Ilidem Joseph cuslodivit justitiam veri-
tatis, quae erat ex Lege, et non consensit dominae suae; co-
gitavit enim in mente sua dicens : « Quomodo faciam hoc
» enorme malum, et inveniar reus coram Deo*?» Et Moy-
ses quoque custodivit juslitiam veritatis, quae erat praescri-
pta in Lege, quando renuit et noluit vocari filius filiae Pha-
raonis : propterea dignum fecit eum Dominus ut per eum
* Deiit. VI, 5. iMatlh, locu cilato. —^ i Tiiii. i, 9. — ' Genes. xvm, 19.
— '' Ideni, XXX IX, u.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 277/615
SERMO II. liE DILECTIONE. 'iGo
Le<^em daret populo suo. Omnibns igitur his (|ui oslende-
runt in seipsis opera Legis, el justitiae veritatis, non est po-
sita Lex; quia ipsi revera luerunt lexsibi ipsis,
IIL Et cum advenissent tempora Legis, supperaddita illa
fuit propler praivaricalionem, apparuitque additamentum
factum fuisse. Et quare factum est hoc additamenlum ?Non
propter justitiam veritatis, sed propler vocationem gen-
tium S quoniam priusquam esset Lex, et ante Legem fuit
illa, hoc est, justitia; Lex aulem data est tanquam quidamcustos et paedagogus, donec veniret illud semen in qno be-
nedicendee erant omnes gentes. Nam verbum jurisjurandi
quo poilicitus est Abrahae,idem est ac tbedus seu Testamen-
tum promissionis, cum a Domino diclum est ei : « In se-
» mine tuo benediceniur omnes gentes^. » lloc verbum, in-
quam, est ipsum Testamentum, seu pactum promissionis,
quae quadringenlis et Iriginta annis ante Legem facta est
Abrahae. Significabat autem quod gentes benediccndae erant
in Christo. Lex vero post quadringentos et triginta anuos
posita est. Nam eo tempore quo Abraham ratam accepit
promissionem, erat ocloginta quinque annorum * ? Et ab
illo tempore usque ad lempus quo ingressus est Jacob in
terram /Egyptiorum, elapsi sunt anni quasi ducenti quin-
que; et a tempore ingressus Jacob in terram iEgypliorum
usque ad tempus exitus popuH Israehtarum e terra /Egyp-
tiorum perMoysem,suntanniquasiducenli viginliquinque.
IV. Tempus autem quo habitaverunt fihi Israel in terra^gyptiorum, scriptum est fuisse quadringentorum Irigin-
ta annorum. Cur autem, cum ducentos et viginti quinque
annos habitaverint filii Israel in terra ^gyptiorum, ascri-
pti eis sint quadringenti trigiuta anni '' ? Profecto, quia
eo tempore quo dixit Deus : « Scito praenoscens quod pe-
* Galat. 111, 19, 24. — ^ Gencs. xxii, 18, — ^ Ideni, xv, i6. —' Exod.xii, 4o.-
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 278/615
9.70 S. JACODI MSlBliJyl
» r<;grinum futuruQi sit scmen tuum in terra non sua, ct
» subjicient eos servituti.etafiligent quadringentis annis*,»
etquo
dictum est Abrahae : « Sic erit tibi semen^, » fide
impressa sunt hojc verba in corde Abraha^ ; sicut et scrip-
tum est : « Credidit Abraham Deo, et reputatum est ei ad
» justiliam^ » Sermo igitur ille subjectionis, quo ei praedic-
tum est, In terra iEgypti subjicientur et servient, illico in-
situs est in corde Abrahoe, et tum coepit ille moereri in
mente sua et dicere : Quomodo semen meum erit in sub-jectione servitutis ? factusque est animus Abrahae servus in-
serviens in terra ^gypli. Ita Isaac el Jacob angebantur de
ista servitute, et spiritus eorum fuit serviens in terra ^gy-pti : quoniam praedictio servitutis facta est semini Abrahai,
loDge priusquam illi nascerentur; pra^cessit enim verbum
Domini nativitatem Isaac annis quindecim; et praidiclio
servitutis prior est ingressu eorum in terrara -/Egypti du-
cenlis quinque annis. Promissio igitur qua dictum est : ^ In
» semine Abrahae benedicentur omnes gentes^, » prior est
constitutione Legis quadringentis triginta annis. Promis-
siones autem non potuerunt impediri neque irrilae fieri a
Lege ; sed Lex tanquam additamentum aliquod superaddila
fuit verbo promissionis, donec lempus ejus venit et imple-
tum est.
V. lleservatum est igitur verbum per mille septingentos
nonaginta quatuor annos : nam ex quo facta est promissio
Abrahjje, usquequo ipsa advenit, tempus quo reservata esl
fuit mille trecentorum sexgianta quatuor annorum post
impositionem Legis, et ante Legem quadringentis triginla
annis. Cum autem venit, abrogavit observanlias quae erant
ex Lege, et plene prorsusque Lex et Prophetae impleti sunt
iii his duobus mandatis, de quibus Dominus noster locutus
* Gen. XV, i3. Art. viit, 0. —2 Qc.n, xv, 5. —^ rioni. iv, 5. Cal. in, 6.
Gon. XV, G. —* Giilal. 111, 18.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 279/615
SERMO II. DK DILFXTIONE. 2^1
osL Idooque scriptiitn cst : « Onines Prophctai ot Lex us-
» que ad Joannem Baptislam prophetaverunt ^ » Et Domi-
nus noster dicit : « Non veni solvere Legem et Prophetas,
» sed confirmare et adimplere^. » Et ilerum scriptum est :
« Verilas Legis per Jesum facta est ^ »
VL Et quid deerat Legi et Prophetis ? Lidlgebant ut con-
firmarentur et adimplerentur : quoniam deerat eis Testa-
mentum confirmatum, hoc est, verbum illud promissionis.
Quippe non erat obsignatum testamentum quod factum est
per Moysem, donec adveniret hoc ultimum testamentum
quia illud primum desuper nuntiatum est, hoc autem sub-
ler signaculo munilum. Et morluus est qui condidit testa-
mentum, et deinde confirmata sunt duo testamenta, et
fecit duo unum, et Legem praeceptorum in mandalis prae-
cepti sui abrogavit,et
necessitas Legls abrogata est In ad-ventu Dornini noslri : et obtuHt semetipsum pro sacrificiis
iilis quae erant ex Lege : et traditus est ille tanquam ag-
nus ad immolandum pro agnis propltiationis ; et immola-
tus est pro nobis vitulus saginatus, ne indigeremus ofFerrc
vitulos agri. Venit, et ascendit in crucem, ne requireren-
tur a nobis vicllmae et sacrificia. EfTudit sanguinem suumpro omnibus hominlbus, ne requireretur a nobis sanguis
brutorum. Litroivit ille in tabernaculum sanclorum non
manufaclum*, et fuit sacerdos el mlnister sanctorum ab
illo tempore ex quo abrogavit observantias Legls. Et ab
illo tempore quo ligaverunt eum, ligalae sunt quasi vin-
cuHs annuae eorum festivitates. Et quia ausi sunt judi-
care Justum, Deus ademit illis jura judlclorum : et qula
contempserunt auctoritatem ejus et imperlum, abstullt ab
eis dominium et regnum; quoniam venit ille cujus est reg-
num. Et fuit ipse sacrificium vivum pro nobis, et vlctimas
et sacrillcla eorum abrogavit; et fucrunt filii Israel slne
iMatth. XI, i5. —2 Id. V, ij. ~ 3 Joan. i, 17. — ^ Hebi. ix, 11 et 12.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 280/615
'^72'
S. JACODI MSinKM
sacrificiis cl sine nltari, et sine eo qui induebat vestes sa -
cerdolales et incensum olTcrebat corani Domino *. Et ab-
lalaj sunt ab eis visiones et ProphetcT, quia non audierunt
raagnum Prophetam. Et adimpletum est prlmum testa-
mentum per hoc uUimum testamentum. Senuerunt et in-
veterata sunt opera Legis, et conversa sunt in corruptio-
nem. Ab eo tempore quo datum est novum, abrogatum est
vetus. At vero non solum ex ipso tempore adventus Do-
mini uostri spretae et repudialae sunt victlmae et sacrlficia
eorum, sed etiam ante hoc tempus non placuerunt Deo
viclimae ipsorum, sicut et scriptum est : « Non ego man-
» duco carnes taurorum luorum, neque sanguinera hirco-
» rum tuorum poto; sed immola Deo sacrificium laudis, et
» redde Alllssimo vota tua ^. » Et iterum dicit Scriplum :
« Cor sauclum quacrlt Deus ^ » Et rursus ait Dominus :
« Non placuerunt mihi victimae, et holocausta sacrificio-
» rum nolo *. » « Sacrlficium Deo spiritus contribulatus*. »
Et per Isaiam : « Non est, inquit^ mihi opus mullitudine
« victlmarum vestrarum*. » Et rursus dicit eis Deus per
Prophetam : « Odi et sprevi calendas et solemnltates ves-
y> tras, et non ampfius odorabor futura Incensa vestra'.
»
VII. Verbura autem Illud quod dixlt Domlnus et Salva-
tor noster, quoniam in duobus mandatis pendent Lex et
ProphetcT, pulchrum, bonum, congruum et conveniens est,
dicente Ipso Domino nostro : « Apex unus a Lege et Pro-
fl phetis non prfcteribit, donec omnla fiant'. » Accepit ille
Legem et Prophetaset conclusit,acsuspcndit eos in duobusmandalls,et nihil ex els abrogavit. Nam sl perpenderls bene
\erbum Illud, in eo vera est observatlo Legis, et id omne
q!iod scripturo est in Lege sub hoc verbo cotnprehenditur :
« Diliges Dominum Deum tuum ex tota anima tua, et ex
* Osfc, III, 4- —^ Psalni. xi.ix, i3, i^. —' Prov. xi, 20. —* Jerem. vi,
20. —* Psal. L. —6 Isai. 1, 11. —' Ibid. 4. —^ Matlh. v, 18.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 281/615
SERMO II. DE DILECTIONE. S^S
» tota vitrtute tua, et ex omnibus substantiis tuis *. » Etenim
omne opus ideo faciendum in Lege erat, ut accederent ad
diligendum Dominum Deum suum, et ut unusquisque dilige-
ret proximum carnis suaetanquam semetipsum. Itaque haec
duo mandata sunt supra omnem legem. Et quidem si con-
sideraveris et inspexeris Legem, invenies in principio illius
sic scriptum : « Ego sum Dominus Deus tuus qui eduxi le
» ex terra iEgyptiorum : non facies tu tibi similitudlnem ali-
j) quam imaglnum ^ » Gum aulem aliquis non facil sibi alium
Deum pracler illum, existit jam inde sub isto verbo in quo
pendent Lex et Prophelae. Et memenlo me scripsisse tibi
quodjustisposita nonestLex:quippequI observat veritatem
justltiae, supra jussum mandalorum et supra Legem et Pro-
phetas constltiitusest. Atque ita lirmum manet et verum est
verbum quod dixit Domlnus nosler, nempe : « lota unum,
»aut unusapex non praeleriblt a Legeet aProphetis^ »Quo-
niam ea conclusit consummavitque in duobus mandatis.
VIII. Audi nunc explicationem eorum quae superius po-
sita sunt. Si enim dicatur : Quare scriptum est habitasse fi-
lios Israel in vEgypto quadringentos Iriginta annos*, cumannuntiatum sit Abrahse id futurum per quadringeatos an-
nos ^?et cur superaddlti sunt triginta anni? Oslendam tlbi,
charlssime, quomodo hoc factum sit. Cum elapsi et impleti
fuissent quadringcnli anni, mlssus est Moyses, ul Israelitas
salvaret eo tempore quo virum illum -^gyptium occidit et
percussit.Illi
aulem contempserunt salvatorem suum. Etfugit Moyses, et abiit in terram Madian, et fuit ira furoris
superfdios Israel; adeo ut manerent et perseverarent de-
inde in illa servitute in terra yEgyptiorum aliis triginta an-
nis. Dixerunt enim Moysi ; « Et quis constituit te princi-
» pem vel judicem super nos^*? » Et cum contempsissent
* Deut. VI. Matth. xxii. —2 Exod. xx. —^ Matth. v. —^ Exed. xi/, 4o.— * Gen. XV, i3. Act. vir, 6. — ^ Exod. n, i4.
XXV. 1
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 282/615
5^74 S* JACOBI MSIIIENI
salvalorem suum, ira furoris Domini Dei detinuit insuper
eos illic trlginta annis. Et deinde cum multiplicnlae fuissent
angustiae tribulalionis eorum, eos Dominus Deus e terra
i^gypliorum eduxit. Ex his autem quae fecit Deus, suam
longanlmitatem manifestavit, volens ut illi corrlgerentur de
contemptu quo despexerunt Moysem, et ut complerentur
peccata iniquitalis Amorrhaeorum* ; ideoque supra anno-
rum mensuram quam praedixit Abrahae, adjecit populo tri-
ginta annos ^. Atque ila erga xVmorrhaeos ionganimis fuit,
parcendo peccatis eorum per sepluaginta annos, triginta
in terra iEgypliorum, et quadraginta in deserto. Deinde
cum impleti essent quatuor centum triginta anni, et com-
pleta essent peccala Amorrhaeorum, duxit et inlrodu-
xit Israel in terram promissorum donorum. Id enim scias
velim» charissime, Deum nulla lege teneri ; tempus enim
nonnunquam quod est lcngum contrahit et minuit, et tem-
pus quod est breve ac modicum interdum producit et au-
get. Imprecatus est et maledixit homlnibus in diebus Noe,
dicens : « Erunt dies vilae homlnum cenlum viginti anni^ »
Et delens interemit eos anno sexcentesimo vitae Noe, ac
proinde dempsit viglnli annos, Et iterum scriptum est, cuminiquilates regni Ephraim mullipllcatae essent, et regnavis-
set super eos Jeroboam fillus Nabat, qui praevaricatus esk
et fecit praevaricari Israel; et cum peccala peccalis addi-
dissent, dixit Deus per os Isaiae prophelae : « Post sexaginla
»
quinque annos deficiet regnum Ephraim a populo illo*.»
In annis Ochoziae sermo factus est, et anno quarto Ezechiae
regis venit et irruit super eos Salmamsar rex Assyriorum",
et ante eum Theglatphalasar", et duxerunt eos captivos in ter-
ram suam '. Regnavit Achas sexdecim annos, et anno quarto
Ezechioe regis dominati sunt super eos regcs Assyriorum ^:
* Gen. XV, 16. —2 Ib. i5. — ' Id. vi, 5. —Ms. vn, 8. —* 4 Rfg- xvii,
5; xviii, 9. —6 Id. XV, 29. —' i Par. v, 26. Job, 1. —H Reg. xvi, 2.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 283/615
SERMO If. 1)K DILliCTIONE. 2^5
elapsi sunt viginti anni tantum, et Ephraim defecit in Israel.
Quadraginta igitur quinque anni eis iraminuti et detracti
sunt, et quam Deus per Prophetam praenunliaverat et prae-
finiverat, constitutam teinporis mensuram non complevit.
IX. Hoc autem non ideo quasi futuri nescius sit Deus,
cum dixerit ita futurum, et postea aucti vel diminuti sunt
anni. Sciebat Deus ad quam mensuram anni perventuri es-
sent ; verum enim propter clementiam misericordiae suae
dedit iocum poenitentiae ut horaines non haberent, quid
possent respondere. Sed homines ilii longanimitatera et in-
dulgentiara Dei conlemnebant, et cum audireut muita post
tempora Dei iram super eos venturam, peccare cornm eo
audebant dicentes : c Quidquid Prophetae isti dicunt, in tem-
» pora remota prophetant*. » Itaque cum in hunc modumsecum cogitare homines coepissent diebus Ezechielis pro-
phetae, dicit Dominus ad Ezechieiem : « Vivo ego, dicit
» Dominus, factor voiuntatis; non ulterius tardabo verba
» mea, sed quod dico, iilico conficlam et impiebo ^. » Id
autem, ut dixi, ideo factum est, quia prius constituit eis
temporis mensuram, spatiumque poenitendi eiargitus est :
iiii autem spreverunt ionganimitatem Dei, et non conversi
sunt ad poenitentiam ; ideo mutavit postea Deus tempus
positum et stabiiitum. Hoc autem non quasi nesciens fecit,
scd sicut et scriptum est : « Vae iiiis qui efficiunt se mise-
» ros; vos autem noiite efficere vos miseros : mendacium
» ne decipiat vos. » Et iterum dictum est per Jeremiam pro-
phetam : « Si dixerim de popuio et regno : Eveiiam, des-
» truam, subvertam, disperdam, et dissipabo; et converta-
» tur popuius iiie a peccatis suis; et ego poenitentiam agam» super sermones meos, et avertam ab eis n^aia quae iocu-
» lus sum contra eos^ » Et iterum dicit : « Si dixero de
» popuio et regno : iEdificabo, et piantabo; et iile perpe-
* Ezech. XII, 7—" ^ Ibid. 28. —' Jerem. xviii, 7.
18.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 284/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 285/615
SJiRMO II. DK DILECTIONE. 277
» solvite, et solvemini*. » Et ileruai dicit, nobis timorem
et terrorem incutiens : « Si non dimiseritis filiis hominura
» delicta eorum quibus deh'nquunt in vos, nec Pater coe-
» lestis dimittel vobis peccata vestra ^ » Illud praiterea mo-
nuit Discipulos suos, dicens : « Si peccaverit frater tuus ia
» te, dimitte ei : et quamvis septies peccaverit in te in una
» die, dimitle ei ^ »
XII. Et cum ha^c audisset Slmon, dixit ei : « Quolies si
» peccaverit in me fraler meus, dimittam ei ? usque sep-
» ties? » Respondit ei Dominus : « Non dico tibi usque sep-
» iies, sed usque septuagies septies*. »Quamvis, inquit,qua-
dringenties et nonagies peccaverit in te una die, dimitte
ei. Fuitque similis benefico Patri suo, qui per totidem annos
venia propitiationis Jerusalem pepercit. Nam cum filii Is-
rael caplivi ducti fuissent in terram Babyloniorum, casti-
gavlt eos ilhc per septuaginta annos; et conversus ad cle-
menliam misericordiae sune, eos congregatos reduxit iii
terram suam per manum Esdrae scribas, et veniam propi-
tiationis adauxit, amphavitque super eos ad septuaginta
usque hebdomadas, qua; erant singula; annorum septem,
inchadens in illis quadringentos et nonaginta annos. Posteavero cum efTudissent sanguinem justum, amplius propitia-
tio veniae non fuit peccatis Hierusalem, sed tradidit eamDeus in manus inimicorum suorum, qui eam diruerunt,
subverterunt, et non reliquerunt in ea lapidem super lapi-
dem, neque reliquerunt fundamenta ejus Domino, nec am-
phus dictum est filiis Edom quod acciperent retributio-
nem, quia non ultra clamaverunt super Jerusalem, dicen-
tes : « Exinanite, exinanite usque ad fundamentum in ea ^ »
Sed Deus in dimidio diei suae dimisit eis post quadringen-
los nonaginta anuos, et sustulit peccata eorum, et deinde
* Luc. Ti, 5j. — * Marc. xi, 26. M tth. vi, 14, »5; xvm, 35. — ^ Luc.XVII, 54. —* Matlh. xnu, 21, 22. t^salm. cxxxti, 7.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 286/615
278 S. JACOBl NISIBENI
(liruit et suLverlit Jerusalem, et tradidit eam in manus ex-
traneorum. Propterea vivificator noster sic proecepit ut in
una die homo fratri suo quadringonties et nonagies dimittat.
XIIJ. Non videatur tibi, charissime, intellectu diflicile
quod scripsi tibi : « In dimidio diei suae » dimisit Deus Je-
rusalem, quia sic loquitur David in Psalmo oclogesimo no-
no : « Milie anni ante oculos Domini tanquam dies hester-
» na, quae praeleriit \ » Quia et doctores nostri sapientes sic
dicunt, quod in similitudinem septem dierum positus est
hic mundus a Deo, el in consummatione sex mille annorum
dissolvelur mundus iste, et erit sabbatum Dei in similitu-
dinem diei sabbati, qui est post sex dies. His autem con-
sentanea sunt quas significavit et indicavit nobis Salvator
noster de die sabbati, dicens : « Orate, ut non fiat fuga ves-
» tra in hiome vel sabbato ^. » Et iterum Apostolus dicit :
(t Itaque relinquitur sabbatum Dei : festinemus ergo in-
» gredi in illam requiem^ »
XIV. Ga^terum quoad dimittenda aliorum peccata, Do-minus noster orandi modum Discipulos suos docens, ait :
« Dicite : Dimitte nobis peccata noslra, ut nos dimitti-
» mus debitoribus nostris*.
» Et alibi monet : « Cum offers
» munus, et ibi recordatus fueris quod habes in raente
» aliquod odium vel adversitatem contra fratrem tuum,
» relinque munus tuum ante altare, et vade reconciliari
» fratri tuo, et postea veniens offeres munus tuum ^ » Nelorte dum adhuc orat homo, et dicit : « Dimille nobis pec-
» cala nostra, ut et nos dimittimus debitoribus nostris, »
capiatur in verbo oris sui, et dicat ei ille qai recepit ora-
llonem : « Si tu non dimittis fratri tuo, quomodo ego di-
» mittam tibi ? » Et remanebit oratio tua hic in terra. Et
insuper perhibet nobis Dominus exemplum viri qui voluit
* f.sal. i.xxxix, 4- —^ Malth. xmv, ao. —* Hebr. iv, 9. —<* Matth. vi,
12. —^ Idcui, V, 20. ^4.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 287/615
SERiMO II. DB DILECTIOINE. '279
ralionem ponere cum servis suis*. Et cum coepisset ratio-
nem ponere, oblatus est ei servus qui debebat ei decem
millia talenta : et cura eum premeret,et stringeret, ut ex-
solveret quidquid ei debebat, ille autem cum non posset
reddere debita Domino suo, jussit Dominus absolvi eum,
et dimisit ei omne debitum. Sed servus ille in malilia sua
non recordatus est indulgenliae Domini sui, et non memi-
nit quam multam et magnam mi^ericordiam clementi^
suae ipsi exhibuisset : nam egressus inde invenit unum de
conservis suis, qui debebat ei centum denarlos; et tenens
suffocabat eum dicens : Redde illico quod debes mihi : et
non admisit preces socii sui, qui rogabat eum, sed tenens
duxit eum et clausit in domo carceris. Et quia ille non di-
misit conservo suo modicum, cum ipsi dimissum faisset
multum,tradltus
estin
manus tortorum,ut torqtierent
eum donec redderet universa quae debebat domino suo. His
autem talia Ghristus subjungit : « Sic et Pater meus coe-
» lestis faciet vobis, si non remiserilis unusquisque fratri
» suo^. »
XV. Vide etiam, dilectissime, quanti charitatem faciat
Aposlolus: «^mulamiuiautem,aiX charismata meIiora\»Deinde excellentiorem viam nobis demonstrans, inquit :
« Si habuero prophetiam, et noverim mysteria omnia, et
» habuero omnem scientiam, et fidem, ita ut montes trans-
» feram, charitatem aulem non habuero, nihll sum. Et si
5) distribuero in cibos pauperum omnes facultates meas, et
1) tradidero corpus meum ita ut ardeam, charitatem autem» non habuero, nihil mihi prodest*. » Et addlt : « Gharitas
» patiens est, benigna est; charitas non cemulatur, non est
» ambitiosa ; charitas non inflatur ; charitas non confundit,
» non quaerit suam solam requiem, sed multorum; charitas
» omnia suffert, omnia sustinet; charitas nunquam exci-
* Matth. xvin , 2J. —^ Ib. 55. — ^ 1 Cor. xn, 5i. —̂ Id. xin, 2 rt seq.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 288/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 289/615
SiiRMO II. DE DILECTIONE. 28
perdere animamejus. Osleiidlt, inquam, charitalem David;
cum enim Saiii traditus esset in manus suas, non occidit
eum, sed reddidit bonum pro malo *. Et Ideo non defuit bo-
num domui ejus. Domui autem Saiil, quia reddidlt maium
pro bono, non defuit malum ; et invocavit Deum, et non
est exauditus, et cecidit gladlo Phllistliaeorum et : planxit
David amare super eum, et antlcipans, multo prius quam
daretur, implevit mandatum Domlni nostri dicentis : « Di-
» ligite inimicos vestros, dimitlite et dimlttctur vobis; »
ita et David dilexlt et dilectus est, dimisit et dimissum
est ei. Et slmiiiter Eliseus parem dllectionem exhibuit :
cum enim hostes advenissent, et approplnquarint ad ca-
piendum ct aflligendum eum, ille benefecit ei»s, quippe
panem tt aquam posuit ante eos, et dimisit eos a se in
pace ^. Et implelum est verbum quod scriptum est : a Si
» esurierit inlmicus tuus, ciba iilum; sisitlt, potumdailii^ »
Et Jeremias propheta pro iiiis qui {)rojecerunt eum in fo-
veam, et assldue cruciaverunt eum, preces offerebat coram
Deo. Imitationem utlque horum operum, quse prius facta
sunt, docult nos Domlnus Saivalor nostcr, praBcipIcns ut
diiigamus nos invicem, et oremus pro his qui oderunt nos.
Si autem inlmicos nostros praecepit nobis ut dlilgamus, et
ut pro iilis qui oderunt nos orcmus, qals polerlt stare et
respondere in die magna ? quoniam ecce fratres nostros
et membra nostra odio prosequlmur. Nam de corpore Ghri-
sti
omnes nos sumus, et membra ex membris ejus. Itaqueilie qui odit unum ex membris, a toto corpore alienatus
est; et qui odit fratrem suum, separatus est a fiiiis Dei.
XVII. Fecit prius Saivator noster quod suos docuit, et
re praestltit quod deinde verbis incuicavit : nam reconci-
liavit inimicitiam nostram cum Patre, et adeo diiexit nos
* i Reg. XXIV, 4 , 5 et seq. ; xvi, 7, 8 et seq. — ^ 4 Reg. vi, 22. —* Id,
XiV, 21.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 290/615
282 s. JACOBi msibe:hi
ul innocentiam suan^i traderet pro noxiis, et beneficus pro
improbis contumelias susciperet, et dives pro nobis pauper
fieret; etcum
esset vila, utpro mortuis moreretur,
et
morle sua vivificaret mortalitatem nostram. Et Filius Do-
mini omnium Dominus pro nobis suscepit similitudinem
servi*. Et ille cui omnia parebant, subditus factus est, ut
Bos absolveret a servitute peccati ^ Et pro nimia charitate
sua dedit nobis beatitudinem pauperum spiritu, et nuntia-
vit pacificis quodfient fratres ejus et vocabuntur filii Dei'.
Et promisit humilibus quoniam ipsi possidebunt terrani.
Et annuntiavit lugentibus quoniam ipsi consolabuntur. Et
praedixit esurientibus quoniam saturabuntur in regno ejus ;
et qui lugent, quod laetificabit eos donis suis. Et promisit
misericordibus quoniam ipsi misericordiam consequentur ;
et qui sunt mundi corde, quoniam Deum videbunt. Et nun-
tiavit eis qui persecutionem patiuntur, quoniam ipsi ingrc-
dientur in regnum coelorum. Et iis qui persecutionem passi
fuerint pro nomine ejus, promisit beatitudinem, et requiem
in regno suo. Et reparavit terrenam naturam nostram, et
fecit nos sai veritatis, et^eripuit nos ab esu Serpentis *. Et
vocavit nos lucem mundi, salvavit nos a potestale tene-
brarum ^. Et ex malis bonos, et amabiles ex aborainabilibus
fecit *. Et fecit nos participes viri boni qui profert bona ex
thesauro suo; et eripuit nos ab eo qui eruit malitiam e
corde suo. Propler nimiam charitatem suam sanavit plagas
infirmorum'; et curavit servum Cenlurionis propter ejus
fidem ^ ; et fecit virtute sua ut silerent et qaiescerent fluc-
lus maris '. Et fugavit legionem daemonum gratia sua".
Et misericordia sua sanavit fdiam archisynagogi **. Et pa-
* Phil. II, 6, 7. —^ Luc. II, 5i. —* Alallh. v, 3 et seqq. Luc. vi, ae et
.«^cqq. —' Matth. v, ut. Maic. ix, 49. Luc. xiv, oj. —* Malth. iiv, i4-
—® Id. xni, 52. —' Id. ix, 55. Luc. vi, 19. —^ Matlh. viri, 5. Lur. vii,
1 .
—^ Matth. viii, 26. Marc. iv, og. Luc. viii, a4. —*** Matth. vm, 3i.
Marc. V, 9. Luc.vm, 5o. —*'Matth. ix, 25.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 291/615
Slil\MO II. Dl£ DILECTIONK. 285
ritermundavitmulieremab immunditiasanguinis*. Aperuit
oculos duorum caecorum, qui ad eum accesserunt ^. Et
dedit Discipulis potestalem contra omnes dolores et infir-
mitates ^ Et per eos revocavit nos a via Gentium et Sama-
rilanorum, et dedit nobis virtutem benignitate sua, ne li-
meamus cum steterimus coram principibus hujus mundi *.
Et divislones graliarum misit in terram ad spirltualem mul-
torum aedificationem ^ Et pepercit propter misericordiara
suammulieri
consciae magnorum peccatorum^ Etdignos
nos fecit per gratiam suam, ut fiamus templum habitatio-
nis ejus, servando corpora nostra diligenter ab omni inqui-
namento; et expulit a nobis spiritum immundum, et fecit
nos habilaculum deitatis suae \ Et seminavit semen suum
bonum, ut demus fructum centesimum, sexagesimum, et
trigesimum \ Et positus est ille in mundo tanquam the-
saurus qui absconditus sit in agro ^ Et ostendit magnitu-
dinem virtutis suae, quando projecerunt eum ex alto in
profundum, et nihil praevaluerunt in eum*\ Et saturavit
afllictos esurientes ex quinque panibus et duobus piscibus;
et manducaverunt ex illis quinque millia virorum praeter
mulieres et pueros*\ Et manifestavit mngnitudinem illius
qui eum misit. Et propter nimiam charitatem suam exau-
divit mulierem Ghanaaaeam gentilem Syram, et sanavit fi-
liam ejus ab infirmitate*^. Et secundum polestatem illius a
quo missas est, solvit etiam linguam viri muti et surdi *\ Et
caeci viderunt lucem, et benedixerunt illum a quo missus
est **. Et cum ascendisset in montem orare, ejus luce victi
iMatth. IX, 20. Maic. v, 22. Luc. vm, 45. —2 Matth. ix, 27. —» Id. x,
i.Marc. 111, i5; VI, j. Luc. ix, i. —* Matth. x, 19. Luc. xir, 11. —^ Eph.IV, 8, 12. —fi Joan. viii, 11. — ' 1 Cor. iii, 16, 17; vi, 19. 2 Corinth. vr,
iG, 17, 18. —8 Matth. XIII, 3. Marc. iv, 3. Luc. vm, 5. —^ Matth. xm,44 " Luc. IV, 29, 00. —" Matth. xw, 19. Joan. vi, 9. —*2 Matth. xv,
22. Marc. VII,24. —
»3
ibid. 32. —i^
Matth. ix, 3o, 5i; xx, 3o. Marc. x,46, Luc. xvm, 35, 45.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 292/615
284 S. JACOBI Kisrr.i^M
et superati sunt splendores solis*. Et manifeslavit excellen-
tiain virtulis suae iu adolescente quem vexabat spiritus im-
mundus, qui secundum jussum verborumejus auiugiens ab
ilio exivit^. Et proposuit nobis exemplum ad imilandum, ut
elliciamursimilesparvulis,etintremusinregnumcoelorum\
Dixit, et docuit de parvulis, ne quis eos spernat; quoniam
Angeli eorum semper vident faciem Patris, qui in coelis esl*.
Et insuper restituit perfectam sanitatem viro paralytico
qui triginta octo annos egerat in infirmitate sua, et multi-
plicavit commiseralionem clementiae suae erga eum, et sa-
navit ipsum \ Et jussit nobis ut relinquamus hunc mun-dum, et ad eum convertamur *. Et manifestavit nobis, quod
illequi diligit hunc mundum non polest placere Deo,exem-
plo viri illius divitis qui confidebat in divitiis suis', et
Texemplo viri qui sumptuose et splendide quotidie epulaba-tur, et moriens sepultus est in inferno^ Et conduxit nos
tanquam operarios.. ut laboremus in vinea sua^; quoniam
ipse est vinea veritatis. Totum hoc quod fecit Salvator
noster, propter nimiam charitatem suam praeslitit nobis, ut
et nos fiamus socii et parlicipes passionis Ghrisli, et haben-
tes dilectionem ad invicem, impleamus haec duo mandata,in quibus pendent universa Lex et Prophetae.
* Matth. XVII, 2. INIaic. ix, 2. Luc. ix, 39. —^ Mallli. xvu, 14. Marc.IX, 16. Luc. IX, 34. — ^ Malth. XVIII, 5. —^" Ibid. 10. — ^ Joan. v, 5 et
s(-qq. —^ Mattii. x, 07; xi, 28. Luc. xiv, 20. Joan. — ^ Luc. xii, 16. —* Id. XVI, Kj. —«Malth. xix, 1.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 293/615
SERMO Jll.' 285
SEllMO TERTIUS.
DE JEJUNIO.
I. Jejunla sancta Deo accepta sunt, et manent in depo-
sito tanquam ihesaurus in coelo; et sunt arma conlra Ma-lignum, et scutum contra ncuta ignea tela hostls. Non ha^c
ego quasi aliquid ex meote ac sentenlia mea profero; sed
jam ante sacrae Litterie id nos docuerunt, quas testantur
jejunia semper adjumentum eis praestitisse qui pie sancte-
que jejunaverunt. Jejunia itaque, charlssime, non in eo so-
lum sita sunl, ut quis ex pone et aqua vival; sed multis
aliis modis observantur. Est enim qui abstinet a pane et
aqua, donec esuriat et sitiat. Et est qui abstinet ut perfectus
fiat in castitate, et esurit et non manducat, et sitit et noa
bibit : et hoc jejunlum prae omnibus excellens est. Abstinet
alius a carne. et vino, et variis cibis. Et est qui verbls ab-
stinet, ponendo ostium ori suo ne deficiens noxia verba
proferat. Est etlam qui abstinet, ne in peccatorum conge-
riem prolabatur, ac profllgetur. Et est qui abstinet a pos-
sidendls facultatibus, ut in laboribus manuum se exerceat.
Et est qui abstinet lecto, ut sit vigil ad orandum. Et est qui
abslinet rebus hujus sa.xuli, ne prosternatur ab inlmico. Et
est qui abstinet a mundana Iselilia, ct manet in luctu, ut
Domino suo in labore certaminis placeat. Et est qui com-
plectitur haec omnia, et facit ex eis unum jejunium. Cumabstinet aliquis cibis donec esuriat, quamdiu abstinet ab
esca et potu, vocatur ille jejunans ; si aulem modicummanducet et bibat, solutum est ejus jejunlum. Itaque non
ille jejunare dicendus est qui identidem aut particulalim
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 294/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 295/615
SERMO III. DE JEJIISIO. 287
quidem Moyses jejunlum cum sanctltate eo tempore quo
ascondit in montem, et revertens Legem populo suo attu-
lit.
Namconfortatus est jejunio suo per quadraginta dles
et quadraginta noctes ; et acceplt glorlam magnam quando
descendlt, sedit enlm super faclem ejus glorla Domlni, et
avertit furorem Ira3 Domlni Dei a populo suo, et non perie-
runt. Quemadmodum jejunavlt Moyses, jejunavit et Elias
vir fortis, cum persequeretur eum Jezabel et fuglens pro-
fectusest usque ad montem Horeb, jejunio quadraginta dle-
rum in locum in quo locutus est Deus cum Moyse*. Illlc
apparuit ei Dominus Deus, et praeceplt el dlcens : « Vade,
» et unge lu Jehu fillum Namsi, et Hazael, ut sumant vin-
» dlctam ex fillls Israel ; et Eliseum fdlum Saphat, ut stet in
» loco tuo ^. » Et laetatus est apparltione Domini sui, quamjejunio promeruit, sicut et laetatus est Moyses, qui, cum bis
jejunasset quadraglnta diebus, descendit cum tabulis Tes-
tamenti digito Dei scriplis. Isti autem duo vlri in jejuniis
suis sancli et perfecti fuerunt.
III. Praeterea oslendam tibi jejunium iniquitatis, et ef-
fusionis sangulnls, quod non est acceptabile. Id quidem
imperavlt Jezabel, quae delurbavlt Achab et subvertit Is-
rael; scrlpslt lltteras nomine Achab, et mlsit ad Jezrahe-
litas vlros Inlquos, et qui inlquae Jezabel auscultabaut. Et
in illls iniquitatis litteris ita locuta est : « Praedicate jeju-
» nium, et adducite, et facite sedere Nabolh inter piima-
» rios popull; et facite sedere duos viros inlquos contra
» eum, et testimonlum perhlbeant de eo et dlcant : Blas-
» phemavit Naboth Deum et regem; et lapidetur et moria-
» tur*. » Quod autem, charissime, eis scripsit ut duo viri
lestimonium dlcerent contra Naboth, veluti ex sanctae Le-
gis prsescripto id els praecepit : namque in Lege scriptum
est ut nullus moriatur ex ore unlus testis, sed duorum*.
*5Reg. XIX, 8. —̂ Ib. i5, 16, 17. —* Id. xxij^, 10. —̂* Dan. xvii, 6; xix, i5.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 296/615
288 S, JACOBI MSIUEM
Ilem scriptum est : Manus testis erit prima ad lapidandum
eum, et deinde totius populi *. Et icsuper eis jussit ut tes-
timonium perhiberent eum blasphemasse Deum et regem :
et hoc eliam veluti ex Legis mandalo praecepit, quoniam
Lex dicit : « Omnis qui Llasphemaverit nomen Dei, lapida-
» bitur; quia ausus est maledicere et blasphemare nomen» magnum^. » At Jezabel curse non erat nomen Dei, sed id
faciebat propter avaritiam Achab, qui concupiverat vineam
Nabolh ; non enim meminerat Achab quod scriptum est
in Lege : « Non concupisces tu quidquid est proximi tui '. »
O Jezabel, quae subverlisti Achab, quinam Deus est ille
quem blasphemavit Nabolh ? num cujus tu destruxisti al-
taria? an ille cujus interfecisti Prophelas ? Et quem regem
blasphemavil? forsan eum qui sibi arrogavit et voluit ra-
pere ha^redilatem Naboth ? Sed tu, Jezabel, quare noluisti
audire illud qucd scriptum est in principio mandatorum
Legis : « Non adorabis Deum aUenura\ » Jezabel enim
adorabat idolum Baal. Et iterum legilur : « Non elTundes
» sanguinem justum in lerra quam dabit libi Dominus Deus
» tuus ^ » Jezabel, debebas menle recolere quod scrip-
tum est : « Terrne in qua effusus fuerit sanguis, non erit
» propitiatio, sed effundelur sanguis ejus in ea *. » Timen-
dum tibi erat id omne, o Jezabel, priusquam zelares zelo
intquitatis, quando asseruisti Naboth blasphemasse Deum,
quem non blasphemaverat. Nam etiam alibi in Scriptura
dicitur : « Quicumque cffuderit sanguinem, fundctur san-
» guis illius^ » Verumlamen Jezabel iniqua provocatrix
fudit sanguinem juslum Nabolh; propterea in loco in quo
effusus est sanguis justus in jejunio iniquitalis, quod prae-
dicari jussit, effusus est sanguis Jezabel, et comederunt
eam canes. Sanguinem etiam Achab, quia andivit consilium
* Drut. xiii, 9 ; xvit, 7 —^ Jjev. xxiv. — ' ExoJ. xx, Jj. Deut. v, 31.
—*• E\otl. XX, 0. —' Dr'ul. XIX, 10. — ^ I^<'?» "'5 21. — ' Genrs. ix, 6.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 297/615
SEllMO III. 1)E JEJLNIO. 289
ejds, caues linxerunt^ el ila Jezabel elegit, et accepit sibi
cx Lege quod sibi prodesset in ruinam animnc suce, cum
nulla iu re essct illa Legem servalura. Vos, viri iniqui Jez-
rahelitoe, quomodo vel quare admisislis lilteras in quibus
scriptum erat jejunium iniquitalis, et testlmonium injus-
litiae et effusionis sanguinis? quonam lempore auditum est
a vobis, jejunatum fuisse ad effundendum sanguinem jus-
tum? quare vos non rejecistis litteras iniquilatis, et testi-
monium injustitioe? Propterea juslo judicio sumpta est vin-
dicta retributionis de Achrb, et de Jezabel propter justuiu
sanguinem Nabolh, quem fuderunt : et justo eliam judicio
ultio sumpta est de Jezrahelitis, quia auscultaverunt Jeza-
bel. Prophelavit de eis Osea, dicens : « Adhuc modicum,
» sumam vlndiclam sanguinis de Jezabel per manum Je-
» hu*. » Et qnidem Jehu vlndicavit sanguinem Naboth in
Jezabel, et in Achab, et in domum ejus, et Jezrahelitas
percussit, interfecit, et occidit ore gladii sui in domo idoli
BaaP. Et advenit super eos sanguis Naboth, sicut et dixit
Jehu in die el in hora redditionis et retribulionis vindicla;;
inquit enim : « Vespere ego vidi, ait Dominus, sanguinem
» Naboth, et sanguinem fdiorum ejus, ut fiat in eo vindicia
» retributionis *. » Et ita jejunium quod observaverunt Jez-
rahelilae, fuit in condemnalionem.
IV. E diverso observaverunt Ninivita^ jejimium sanc-
lum, etiamsi Jonas prajdixisset eis subversionem ; sic enim
scriptum est : « Cum audissent illi praidicationem Jona^,
» proedicaverunt jejunium quolidianum et orationes conli-
» nuas, et sederunt super saccum et cinerem, et expolia-
» verunt se vestibus mollibus, et pro illis induti sunt sacco :
» fecerunt infantes abslinere ab uberibus matrum suarum,
» et ovem et bovem pascuis \ » Et insuper addilur nunlia-
tumfuisse regi Ninivitarum : « Et quod rex surrexit
desolio
* Ose. I, 4« —^ 4 I^cg. IX, 10. — ^ Ibid. 2G. — ^ Jon. ni, 5.
XXV. 19
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 298/615
290 S. JACOIU NISIBKNI
» suo, ct slelit, et abstulil coronam a capile suo, et indulus
i est sacco,et sedit in cinere*. » Et proclamare fecit in Nini-
ve citate sua, dicens: «
Ex ore regis et principum ejus, ho-» mines, et jumcnta, etboves, et pecora non gustent quid-
» quam, nec pascanlur, et aquam omnino non bibant ; sed
» operiantur saccis homines, et jumenta simul, et clament
» ad Deum precibus ex omni corde suo. Fortasse placabi-
» tur Dcus, et ignoscel nobis, et avertal a nobis furorem
» irae suae, ne pereamus^. » Et scriptum est : « Respexit» Deus, et vidit opera eorum, quia conversi sunt de via sua
» mala. Et pcenituit Deum super vehementia mandati sui,
» et transtulit ab eis iram furoris sui, et non perdidit eos. »
Et non dicitur : Respexit Deus, et vidit jejunia eorum, quia
abstinuerunt a pane, et ab aqua, et quia induti sunt sacco,
et sederunt in cinere; sed dicitur, « quia conversi sunt de» via sua mala, et de malitia operum suorum. » Porro rex
Ninivitarum ita edici et promulgari jussit : « Et converta-
» lur omnis homo a via sua mala, et a rapina quae est in
n manibus ejus. » Et fuerunt accepta jejunia quac servave-
runt cum sanctitate, et placuerunt Deo; et non fuerunt eo-
rum jejunia inslar jejunii Jezrahehtarum, qui in jejunio
sanguinem justum fuderunt.
V. In omnibus jejuniis, charissime, praestantior semper
est abstinenlia a peccatis, quam abslinentia a pane et aqua
et potior esl quam humihare seipsum, et contorquere col-
lum suum quasi circulum ; et melior est quam indui sacco,
et sedere in cinere, sicut dixit Isaias propheta : « Hominem» abstinere a pane et aqua, et indutum sacco sedentem-
» que in cinere plangcre, utique res est laudabilis, pul-
» chra et decens : sed mullo melius est hominem humiliare
» animam suam, et solvere nodum cordis, nempe injusti-
» tiam, et dilacerare scripturam iniquilatis*. » Et deinde :
* Jon. 111, 6.-2 IljiJ. j. _ 3 ijjai, ,vi,,, 5.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 299/615
SERMO Iir. m JEJUMO. 2<JI
« Tunc temporis orietur lumen ejus quasi sol, el current
» ante eum jura juslitlae, el erit ills quasi hortus irriguus
» plenus undique ubertate, et frucluum copia usque ad
» summum ; et eril sicul fons aquarum, cujus non deficiunt
» aquae*. » Non autem, quando aliquis jejunal, erit similis
Iiypocritis, qui humiliant se et tristem faciem suam osten-
tant, ut manifestum faciant jejunium suum ^.
VI. Ecce etiam auctores haereseon, fraudulenti invento-
res malorum, jejunant, et permanent in peccatis suis. Nul-
lus autem Dominus est, qul mercedem eis retribuat. Quis
enim est qui det mercedem haereticas sectrc Marcionis? cuni
ille Condilorem noslrum beneficum non fatealur : vel quis
dabit mercedem rctribulionis seclae ValenlinianorumPquo-
niam Valenlinus multos conditores praedicat animae suae,
et dicit quod Deus perfectus nullius unquara ore enarra-
lus est, et nullius hominis cogilationes assecutae sunt eum ;
vel quis dabit retribulionem servili sect£e Manichaeorum.
qui inhabitanles sedent in tenebris, instar viperarum, et
basiliscorum, et serviunt astrologiae, ac magicis artibus
sectse Chaldaeorum, erroribus Babylonicae terrae?
VII. Ecce hi omnes jejunant, et nan sunt acceptabilia
jejunia eorum. Ad h?ec audi, charissime, et ostendam tibi
jejunia acceptabilia, quoe servaverunt Mardochaeus et Es-
iher : jejunia enim eorum fuerunt clypeum salutis uni-
versae genti populi sui; et contrita est jactantia superbi^
Aman, qui eos angebat, et iuiquitates ejus conversae suntin caput suum, et conversae sunt in eum cogitationes ini-
quitatis suae, et judiciis quibus voluit condemnare dam-nalus est, et qua mensura metiri voluit mensum est ei, et
secundum cogitationes suas faclum est ipsi, ct funibus pec-
catorum suorum ligatus est : et gloriatus est, et superbivit
in subllmitale sua, ct nihil ei profuit; etversutia ipsius
* Isai. LviM, 6 et seqq. —^ Matth. vi, 5.
19-
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 300/615
'2(y2 S. J\C01U MSIBF.iM
non salvavit eiuu; et quia astutus faclus est in malo, in
eodcm caplus est; et in superbia arrogantiae suae cecidit,
et corruit, et gloria honoris ejus ablata est ab eo; et pul-
chritudo aetatis ejus corrupta est, et virtus potentiae ejus
infirmata est; et ictibus quibus voluit percutere percus-
sus est, et vulneribus quibus voluit vulnerare vulneratus
est. Etenim volnit ille inlerflcere omnes Judaeos qui erant
sub potestate domini sui Assueri regis : sed fuerunt jejunia
Mardochaei et Esther tanquam clypeum, et exceperunt
acuta jacula iniqui Aman. Ipse autem in iniquitate sua im-
plicalus est, et ensis intcrfector intravit in cor ipsius : et
arcus quem letenderat in iniquitate, confraclus est, slcut
scriptum est de impiis : « Gladius eorum intret in corda
» ipsorum, et arcus eorum confringatur *. »Id totum ovenit
et impletum est super Aman, quando paravil crucis pati-
bulum Mardochaeo et fdiis ejus. Pependit ex illa ipse Amanct ejus iilii, et incidit in foveam quam fecit; et captio quam
nbscondit apprchendit pedes ejus; et laqueus ejus paratus
cstipsi, et ipse incidlt in instrumenta iniquitatis; et inler-
itus ejus fuit in saecula saeculorum.
VIII. Cur autcm, dilectissime, Aman petiit gratiam a
rege, ut perirent omnes Judaei ? scilicet quia voluit vindi-
care fdios gentis suae, et delere nomen filiorum Israel, sicut
et dclela est memoria Amalech sub coelo. Remanserat enim
ex Amalecitis Aman, sicut et scriptum est : « Aman fdius
» Amadati, qui erat de stirpe Agag^.»
Cum adhuc in aularesis Assueri Aman in honore ac aeslimatione esset, Mar
dochaeus ad rcgiam januam quotidio morabatur pro Es-
iher, quam sibi in filiam adoptaverat. Siquidem cum ad
eum venissent, accipientes illam adduxerunt ad Assuerum
rcgem, eique placuit prae omnibus virginibus aequalibus
guis; et ingressa sedit in solio loco reginae Vasthi : et Mar-* Psal. XXXVI, i5. —2 Esther, iii, i
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 301/615
SKRMO III. Dli JKJUNIO. 29'^
clochaeus quolidie summo mane vcniebat, seduloque ad ic-
giuin oslium assideLat. Amau vero crat dignltate secundus
ab Assuero regc, et in tolo cjus regno summo in pretio ac
honore habebalur. Et quicuinque morabalur ad oslium rc-
gis, videns Aman inchnabat se, et adorabat eum. liac igi-
lur capla occasione, voluit sumere vindictam de filiis po-
puli gentls Mardochaci, ut nlciscerelur in eis Amalecitas,
quia crat ipse ex gente Agag regis Amalecitarum *, qucm
Saiil ad Samuelem adduxit, et Samuel propheta occidil
coram Dco ^. Et Mardochaeus erat cognatus g^nlis Saiil ex
eadem tribu Benjamin ex liliis Cis\ Itaque quia Saiil per-
cussit et inlerfecit Amalecitas in ore gladii sui, ideo Amanvoluit sumere vindlctam gentls sua3 de fillis Israel, et ul-
cisci mortein Agag in Mardochaeo. Et insanum caput ne-
sciebat quod definitum fuerat eo tempore de Amalech, ut
deleretur memoria ejus sub ccelo. Scrlptum est enim di-
xisse Deum in diebus sanctis ad Moysen : « Dic tu Josue fi-
» lic Nave, ut eligat sibi viros pugnatores, et ineat cerlamen
» belli contra Amalech '. » Et cecidit,et subversus est Ama-
lech in signo Crucis, cum Moyses brachia exlenderet. Et
cum interfecti et inlerempti essent omnes qui slelerr.nt inacie, superstites fuerunt qui in domibus suis remanseranl;
tum Dominus Moysi : «Scribe, inquit, hoc ad monimentum» in libro, et Irade in manum Josue filii Nave, delens enim
» delebo ego memoriam Amalech sub coelo ^ » Et hac lon-
ganimitale sua utens Deus pepercit Amalecitis, ut si forle,
iis auditis quae scripla erant in Libris sanctis, converlercntarad eum, et ipse eorum misereretur. Nain si conversi fuis-
sent ad eum, fuisset locus eorum poenitentiae, sicut datus
est locus poenitentiae Ninivitis, quando praedicata fuit super
eos subversio, et ostenderunt ilii poenitentiam, et aversus
* Elher, III, 1. —2 j i\^.g_ XV, 02. —"" Eslhcr, 11 , 5. — '' Exod. xvit, 9.
— ^ Ideii), XII, 14.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 302/615
•294 S. JACOni MSIBEM
cst ab eis furor irae; et sicut porrecta est dextera Gabao-
nitis, et non fuerunt interfecli cum Chananaeis * ; et sicut
rlala est manus Rahabae, quia credfdit-. Ita Amnlecitarum
admissa fuisset poenitentia, si credidissent : nam per qua-dringentos annos Deus eis pepercit; hcc autem universo
tempore elapso, cum vidlsset eos non fuisse conversos, ir-
ruit super eos furor irae suae. Et cum ca tempeslale in do-
luinio regni firmatus essel Saiil, dixit Deus ad Saiil per os
Samuel : « Recordor quidquid operatus fuerit contra vos
» Amalech, cum exiretis vos a terra yEgyptiorum, quo-
» modo obviam venerit gladio hostih; nunc vade tu, et in-
» lerfice iniquum Amalech in ore gladii \ » Et profeclus est
SaUl,et interfecit Amalecilas. Sed quia fecit Saiil miseri-
cordiam super Amalech, dimiltens eos qui cladi superfue-
runt, ideo ejectus est e regno suo. Et ipse Aman erat ex
iis qui reliqui fuerunt de genle Agag, quibus pepercit Saii!.
IX. Reprehendunt autem aHqui IMardochaeum, dicen-
les : « Quare non assurgebat Aman venienti, cum euna vi-
» deret ? quoniam tum in toto regno gloria et honore omni-
» bus pra*cellebat. Et quid ei nocuisse^ si honorasset eum?» Imo si Mardochaeus surrexisset Aman venienli, ille non
» cogitavisset haec mala super Mardochacum et gentem
» ejus. » Ita loquitur qui rem lolam bene cognilam per-
speclamque non habet. Mardochaeus, uti vir justus et in
Lege doclus, ita se gessit respiciens ad Saiil parentem
suum, qui eo quia fecisset misericordiam super Agag pa-
renlem Aman, ejectus es te regno, et venit ira super eum :
quare si Mardochaeus honoravisset Aman, ira furoris facta
fuisset super ipsum, sicut facta fuit super Saiil. Nam Ama-
lcch, charisfime, cum exercita inslructo ad pugnam aole
omnes alias gentes obviam venit Israel. Hujusmodi vero
consilium coepit Amalech exeundi, praeliandi, interficien-
* Jos, IX, i5. —2 1(1. u, 12; vr, 17. —* 1 K«'p. XV, 2.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 303/615
SIiftMO III. £»15 JLJUNIO. '2(jb
ilique filios Jacob, ut aboleret benedictiones Isaac, vehe-
menler verllus ne cogeretur servire filiis Jacob. Etenim sic
(lixit Isaac ad Esaii : « Jacob fralri tuo servies; si poslea
» conversus fueris et poenituerit te, auferetur juguni ejus
» a cervice tua*. » Slquidem sciendum esl Amalech fillum
fuisse concubinae Eliphaz filii Esaii^, et nolulsse obedire
liliis Jacob. Cur autem, charissime, dixit Isaac ad Esaii :
« Fralri tuo Jacob servies ' ? » id modo llbl aperiam manlfes-
tumque faclam. Esati enlm accepit uxores ex fillabus Cha-
naan \ cui mula imprecatus maledixlt pater ejus Noe, di-
cens : « In servitute fratrum tuorum eris ^ » Itaque cumscirent Abraham et Isaac quod Chananaei maledlcli et exe-
crati erant, non acccperunt uxores neque sibi neque fillis
suls e fillabus eorum, ne maledlctum semen Chanaan mls-
cerelurcum semlne Sem benediclo
aNoe.
ProptereaAma-
lech filius Ellphaz filii Esaii, abolere volens maledictiones
Noe et benedictiones Isaac, arma movit, et pugnavit con-
Ira filios Israel ". Et Deus tum juste decrevit de Amalech,
ut deleretur memoria ejus per filios RacheF. Primus enlm
inivit contra eum pugnam, certavilque Josue fillus Nave,
ex cognatione Joseph ^ Et delnde ex fillls Bcnjamin Saiil.
rieliqulas vero Amalecitarum contrivlt et perdidit Mardo-
ch.eus jejunio suo. Ex omnibus igitur filiis Esaii Amalech
voluisse bellum gerere conlra fillos Jacob, et memoriamejus prorsus deletam fuisse, audisti : observa autem quo-
inodo jejunio Mardochael et Esther deturbatus est Aman e
dignltute sua, et delelae et abolltae sunt reliqulae Amaleci-larum, et accepit Mardochaeus honorem gloriae Anian, et
constitutus est Domlnus et prlnceps in universo regno re-
gis Assueri ; et Esther loco Vasthi regina facla est ^
i
• (jines. XXVII, 4o. —'^ Id. xxvi, 10,12. i Paral. 1, 35. —' (jlcn, xxvu,/|0. — ^» Id. XXXVI, 2. — s Id. IX, 25. ~ ^ Ibid. 26. — ' Exod. xvm, 14.
—" Dcul. XV, 19 9 Estlier, 11, 1 j.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 304/615
2 9^ S. JACOBI NISIUEM
X. Daniel quoqiie jcjunavit tres hebdomadas pro populo
genlis suaeS ne aliud lempus servilulis in lerra Babylouio-
rum super septuaginla annos adderetur. Et per jejuniura
viginti et unius dierum cxaudita est oratio ejus corani
Deo. Et quidera eodem pians tempere surrexit Gabriel :
ipse enira erat qui suscipiebat quolidie orationes ejus. In
subsidium autem et in adjutorium Gabriel venit etiam Mi-
chael princeps; et restiteruut araijo principi Persarura vi-
ginli et uno diebus, el opem tulerunt Danieli propter cjus
jejunla. Id scilo, charissime, Gabrielera esse qui ofTert pre-
^ces coram Deo. Ideo, cum oravisset Daniel, venit ad eumGabriel, el corroboravit et confortavit eura, dicens : « Ex-
» audilas sunt preces tuae coram Deo, et ego veni juxta ver-
» ba tua : confortare, vir optabilis ^ » Et oranle Zacharia
venit etiara adeum Gabriel, ut nuntiaret nallvitatem Joan-
nis, dicens : « Exaudltie sunt preces luae coram Deo '. » Ille
preces etiam Mariae obtuht coram Deo, et annuntiavit ei
nativitatem Christi, inquiens : « Ecce invenisli lu gratlam
» et mlsericordlam coram Deo'. » Sed quomodo invenlt
illa gratiam et miserlcordiam coram Deo, nlsi per jejunia
et preces? Gabriel enira suscipiebat preces sanctas, et of-
ferebat coram Dco. Michael vero prlnceps et dux fuit fdiis
Israel; hic est ille de quo dlxit Deus ad Moysen : « Ecce
» Angelus meus proeiblt ante faciem tuam, et interimet ha-
» bitatores terrae^ » Et hlc ipse est qui apparuit jumento
Balaam, cum iret ul malediceret Israel. HIc etiam est qui
apparuit Josue filio Nave, habens gladium nudura in manu,et stabat in campo Jerlcho clvitatls : et Josue cura eum
vidisset, veritus an esset unus ex inimlcis suis : « Ex nobis
» es, inqait, an ex hostibus nostris? » Respondit ei MI-
chael : « Ego sum dux exercllus Dei, et nunc venl*. » Ipse
* Dan. X, 2. —2 II). 12. —* Luc. i, i5. —^* Ibid. oo. —^ Ezecli. xxin,
37) ; xxxii, 7)\ ; xxxiii, 2. —^' Jos. v, ir>.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 305/615
SERMO III. DE JEJUMO. 297
aulcm subverlit iuurum civitalis Jericho coram Josue fillo
Nave*. Et insuper inlerfecit coram eo unum supra Iriginla
reges^. Et hic interfecit millia milHum exercitus ^Ethyo-
pum coram Asa rege^ Et hic percussit et inlerfecit in cas-
Iris Assyriorum viros quasi centum ocloginla quinque mll-
Ha * precibus Ezechiae regis, adjuvanle eum Isaia % qui
gloriosus fuit in Prophetis. Et cum filii Israel ducti essent
captivi in Babylonem, et hic ipse Michael cum eis abivit,
et pro eis pugnabat^ Quare autem, dilectissime, Daniel
unum supra et vingiuti dies jejunavit % et orabat Deum, et
deprecabatur, et ante hoc tempus non legitur eum jeju-
nasse? Scriptum quidem est quod, eversa destruclaque
Hierusalem, septuagesimo anno post eversionem Daniel
propiieta preces obtuHt coram Deo, ne scilicet ullra sep-
tuaginta annos leinpus eorum commorationis in illa servi-tute protraherelur. Elenim, quemadmodum lempus a Deopraenuntiatum imminutum est generationi ilh quce fuit in
diebus Noei ita anipliatum et productum est fdiis Israel u\
terra yEgyptiorum, diminutum vero fdiis Ephraim. Dubi-
lavit autem Daniel ne forte pro peccatis populi perman-
suri essent illic plus quam septuaginta annos, quos prasdi
xerat Jeremias. Et adjuvabant eum Gabriel et MichaeP :
Michael quidem, ut ipsi quies esset in eis, cum reversi fuis-
sent in regionem suam j Gabriel autem, ut multipncarelur
fruclus orationis eorum in templo illo sancto, et frequen-
larentur sacrificia qua3 ofTerrent quotidie coram Deo. At
enim princeps regni Persarum nolebat ut separaretur sanc-
tum semen Israel ab idololalra Persarum regno, quod ilh a
Deo commissum erat : nam quamdiu Israelitae erant illic,
viri justi erant inter eos, et ille in ipsis laetabatur. Vide igi-
* Jos. VI. —2 Id. XII. — ' 2 Paial. xiv, 9 et seqq. —^ 4 Reg. x>\, 35.
2 Paral. xxxu, 21. —^ Isai. xxxvii, jn fin. —^ Dan. ix, 21. —7 ijjjj^ ^^
—^ I (J . X , 1> , 3 1
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 306/615
298 S. JACOill MSIBEM
lur quaiUum valuerunt sancta et electa jejunia Danielis,
ut amoverint captivitatem a populo suo, completis sepiua -
giuta annis. Dux autem castrorum noslrorum major est
Gabriele, et excellenlior Michaele, el fortior principe Per-
sarum, quoniam ipse est Dominus Jesus Christus vivifica-
tor nosler, qui dv3scendit et assumpsit humanitatem nos-
Iram, passus est, et tentalus est in carne illa quam ex
nobis accepit; qui et potest adjuvare eos qui lentantur. Et
jejunavit ille pro nobis, et vicit adversarium nostrum, el
jussit orare semper, ut per jejunii sanctitatem in sanclo-
rum requiem perveniamus.
SERMO QUARTUS.DE ORATIONE.
I. Sanctitas cordis est oratlo excellentior omnibus oratio-
nibus quas alta voce aliquis effundat; et silentium adhibi-
lum in pura mente majus est quam quajlibet clamosa vocis
elatio. Itaque, charissime, intende mihi cor tuum et cogi-
tationes luas, et audi virtutem orationum sanctorum, et
vide quomodo, qua via et ratione clari et illustres virtute
fuerint coram Deo primi justi per orationes suas, et quo-
modo sacrificium eorum per ipsam orationem fuerit sanc-
tum et acceptabile. llla enim sedavit diluvium, mullipUca-
vit partus sterilium, et subvertit castra ; illa manifestavit
secreta ; illa divisit mare; illa scidit Jordanem; illa inhi-
buit solis cursum, et stare fecit lunam; illa interemit coin-
qninatos; illa descendere fecit aquas, et coelum clausit;
illa eruit a fovea, eripuit ab igne, salvavit e mari : virtutes
enim cjus suul mulla}, etmagnic; quemaduiodum el mul-
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 307/615
sj;nMO IV. Dji on.iTio.NE. 299
tae sunt virtutes sanctorum jejuniorum. Ilaque, sicul ex-
posui in superiori sermone, et docui te quae ad jejunia per-
tinel)ant, ita me non piget nunc de oratione sermonem
inslituere.
II. Primum oninium, ob cordis sanctitatem, fuit accep-
tum coram Deo sacrificium Abel, et fuit reprobalum sa-
crificium Cain *. Sed quomodo et unde nobis compertum
fit sacrificium Abel acceptum fuisse, et Cain improbalum?
etquomodo
rescivitAbel quod acceptum
fuerit sacrificium
suum? e diverso Gain quomodo intellexit munera sua re-
jecta fuisse ? Id quoad polero, te docebo certumque red-
dam. Non ignoras, dileclissime, quod tum acceptum ag-
noscebatur sacrificium coram Deo,cum scilicet descendens
ignis de coelo illud consumebat. Cum autem obtulissent
Abel et Cain munera sua, descendit ignis vivus qui in mi-nisterio erat ante Deum, et consumpsit munus Abel; et ad
munus Cain, quia non erat sanctum, non appropinquavit
neque atligit. Et inde cognovit Abel quod acceptum fuerat
sacrificium suum ; contra autem Cain intellexit spreta fuisse
munera sua. Et id quidem merito evenisse testatus est fru-
ctus cordis Cain, qui ostendit eum dolo plenum fuisse ad
occidendum fratrem : nam quidquid conceperant coglta-
tiones ejus, id operatae sunt manus ipsius. Atque ita sanc-
titas cordis Abel fuit ejus oratio.
III. Nunc autem, charissime, exponam libi quomodo in
omnibus sacrificiis quae accepta et grata Deo fuerunt, des-
cenderit super ea ignis atque consumpserit. Cum obtulisset
Manue, pater Sampsonis, sacrificium, descendit ignis et as-
sumpsit illud; et in eadem flamma elevatus est Angelus in
coelum, qui loquebatur cum eo^. Et Abraham, cum ei prae-
ceptum est, accepit vitulum triennem unum, et arietem
Iriennem, et turlurem, et columbam unam; et deferens in
^ Gen. IV, 4. — ^ Jiid. xm, 20.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 308/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 309/615
SERMO IV. DE ORATIONii. 3o I
riiin, qaot virlutcs pcr eaiii fucloc (uerlnt. Cum oravissct
Abrahani, reduxit quinque reges captivos; et oralionibus
ejus peperit slerilis; et virlule precuni suarum accepit pro-
missionem quod in semine suo benedicerentur gentes. Et
Isaac oslendit virtutem oralionis, qulaoravit pro Rebecca,
et illa genuit; et pro rege Abimelech, et ira Del ab eo
aversa est. Et pater noster Jacob oravit In Bethel, et vidit
portam coeli, et scalam quae elevabatur in excelsa*. Quod
autem vidit Jacob, mysterium est de Domino noslro Jesii
Christo : porta enim cceli cst ipse Ghristus, sicut el dixit
« Ego sum ostium vita^; omnis qui intrat per ine, vivit in
» selernum ^. » Et David dixit : « Hoec porta Domini, jusli
» intrabunt in eam'. » Scala quoque mysterium Domini est,
quia per eam elevantur et ascendunt homines jusli ab hu-
mililale in celsitudinem. Est etiam scala symbolum et fi-
gura Domini, qui erectus est in similitudinem scalae. Et di-
cit Scriptura : « Dominus innixus stabat cacumini scala)
» desuper*. » Nam omnium Dominus Christusest, et sicut
dicit B. Apostolus : « Caput Christi Deus \ » Vocavit au-
lem Jacob nomen loci, « Doraum Dei^; » et erexit illic ti-
tulum lapideum in testimonium, et fuditoleum super eum.
Quod mystice fecit, significans fore ut lapides suscipcrent
unctionem. Genles enim, quai crediderunt in Christum,
uncta) sunt; sicut et praedixit de illis Joannes inquiens :
« Potens est Deus de lapidibus istis suscilare filios Abra-
» hae ' : » et ita in oratione iila Jacobi vocatio gentium
pra^monstrata fuit.
V. Considera, charissime, quot mysteria abscondita erant
in visione quam vidit Jacob : vidit portam coeli, quae est
ipse Christus; et vidlt scalam, mysterium crucis : uuxit
titulum lapideum symboIumS et figuram gentium; et vo-
* Gen. xxvjii, 12. —2 Joan. x, 9. —' Psal. cxvn, 20. — ^ Gen. xxvii/,
\7).~ 3 1 Cor. xr, 5. —̂ Gen. xxviii, i<S. —' M;ilth. iii, 9. —' Gen. xxviii, 9.2.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 310/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 311/615
SJiRMO IV. D£ ORATIONIi. OOJ
» loco ubi duo vel Ires congregati fucrinl in uomine meo,
» illic sum et ego inter eos *. » Porro cum homo collegerit
se in nomine Christi, ecce Christus habitans est iu eo,
et Deus habitat in Christo; proinde idem homo fit quo-
dammodo unus composilus ex tribus; ipse, et Chrislus
qui habitat in eo, et Deus qui habitat in Christo; sicut et
ipse Dominus nostcr dicit : « Ego in Patre meo sum, et
» Pater meus in mc est : et ego et Paler meus unum su-
» mus". » Ilerum ait : « Vos estis in ine, et ego sum in
» vobis*. »Et iterum dicit ic Prophetis : « Habitabo in els,
» et ibo ad eos*; » et in hunc sensum accipi a te possunt
verba superius allala, qufe di\it Vivificator nosler*. Ego
enim oslendam tibi, charisslme, quod eo tempore quo
seorsum soH orabant patres illi nostri justi, Deus erat in
eis. Cum oravisset Moyses in monte illo solus, seorsum
erat ipse; numquid non fult exauditus? imo vero exaudi-
tus fuit, et sedavit furorem irae Dei sui. Et Ellas in monte
Carmelo solus seorsum ab allis erat, et oratio ejus miras
patravit virtutes : oratlone ejus clausi sunt coeli, et rur-
sum oratione ejus soluta sunt vincula illorum; et oralio
ejus rapult eum e manu mortis, el erlpuit eum ab inferls;
et oratio ejus abstulit pollullonem et medio Israel; e ora-
tlo ejus evocavit ignem ter de coells, semel super altare,
et bis super principes qulnquagenarios, et ignls ultus est
eum : flexis genibus oravit, et exauditus est Illico; et qua-
dringenti qui stabant et clamabant voce alla et clamosa,
non sunt exauditi, quia in nomlne idoli Balaam clama-
bant : et Elias unus solus eral, nlhllomlnus longe ac multo
magis exauditus est. Et cum oravisset Jonas ab imls inte-
rioribus piscls, slatlm exaudltus est quamvis esset solus.
EHseus quoque oravit, et suscitavit mortuum, et rreptus
* Matth. XVIII, 20. —* Juan. xiv, lo, 1 1 * Ibid. ao. ~ * Ezecli. xiii i
10. Zach. II, 10. Exod. XXIX, ^h, —* Matlh. xviii, 70.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 312/615
004 S. JACOni MSIB£NI
csl c manibus maloriim qui insunexerant in euni : non
cnim in visione soluni et specie tantum fuit quod v idit ^
sed revera copiosus exercilus circumdcderat ipsum. Dixit
autem discipulo suo : « Plures sunt noLiscum quam cum» illis " : » nam quamvis soli viderentur, haud tamen soli
erant. Ex his autem quae hactenus dicta sunt, intelligere
potes verbum Donr^ini dicenlis : « Ubi duo vel Ires congre-
» gali fuerint in nomine meo, illic sum et ego inter eos. »
VIJ. Ilaque, sicuta
me supratibi
dictumest,
quotiescum-que oras, praebe cor tuum sursum et oculos tuos deorsum,
intraet tu intus in homlneminteriorem, et ora in occultoad
Patrem tuum qui in coeHs e^t. Nam eorum omnium quoc in
hoc sermone de oratione scripsi, summa haic est : Oratio
cum fuerit sancla, erit acceptahs; quando autem non est
sancia, non est acceptabiUs. Nam sunt quidam inler nosqui frequenler precantur, et faciunt longas oraliones, et in-
curvant semetipsos, et exlendunt manus suas; sed efFeclus
oralionis longe absunt ab eis. Orant quidem ahqui oralione
quam docuit Dominus noster : « Dimitle nobis peccala nos-
» Ira, ut et nos dimltlimus debitoribus nostris^ » O qui sic
oras, memento quod hostiam offers in conspectu Dei ; vide
ne erubescat qui ofTert orationem tuam, veluti sacriflcium
coinquinatum. Tu oras Deum ut dimitlat tibi, et profiteris
quod et tu dimiltis. Cogita primo in mente tua, an dimit-
tas, ne inveniaris mendax coram Deo dum dicis, Dimilto,
non dimitlens : non est Deus ut homo, qualis tu es, ut men-
tiaris ei. Si homo pcccet in fratrem, pelit a Domino pro-
pltialionem: si autem quls peccet in Deum, a quo propi-
liatloneai pelet ? Noli condemnare teipsum orallonc tua.
Audi enim verbum Domini noslri dicentis : « Si er";o of-
» fers miinus tuum ad allare, et ibi recordatus fueris quia
» iValer tuus habet aliquid adversum te, reiinque ibi munus* 4 l^Po ^'» '^>) '7- —^ Ibid. i6. —' Mattu. vi.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 313/615
SERMO IV. DK ORATIONE. 3o5
» tuum ante allare, et vade prius reconciliari fratri tuo, et
» tunc veniens olFeres munus tuum *. » Ne igilur, dum oras,
odium quod adversus aliquem habes, in mentem redeat :
nam id tibi notum certumquesit,
quod oratio tua relinque-lur ante altare, et quod nolet ille qui orationem ofFert, eara
accipere et elevare a terra ; examinat enim munus tuum,
an sit coinquinatum. Si fuerit oratio sancta, elevat et ofTert
in conspectu Dei; si autem invenerit in oratione tua te di-
centem : « Dimitte mihi, dimitto et ego, » ita tibi, qui oras,
respondebit ille qui orationem elevat : « Primo diuiitte tu
» debitori, et deinde ego elevabo orationem tuam ad Do-
» minum, cujus debitor es. » Dimitte tu centum denarios
secundum tuam paupertatem, et Dominus, cui tu debilor
es, dimittet tibi decem millia talenta secundum magniludi-
nem divitiarum suarum; et non computabit tecum usuras
et fructus usurarum. Si tu libens volens dimiseris, tum ille
accipiet munus tuum, et elevabit, et attollet secum; si au-
lem tu non dimittis, sic dicet tibi : « Ego munus pollutum
» et coiuquinatum ante thronum Sanctitatis non offeram
» sed ecce tu venturus es illuc ad reddendam rationem de-
» biti tui, et munus tuum tecum feres : » et relinquet mu-nus tuum et abibit. Audi tu quid dicat Propheta : « Male-
» dictus ille cujus sit in grege aries tcner, pinguis et pulcher,
» et vovebit, et ofFeret Domino infirmum ^. » Agesis, inquit
Propheta : « OfFer illum Principi tuo; numquid suscipiet
» de manibus tuis? numquid aliquid dissimulabit libi ^ ? »
Debes itaque tu dimitlere debitori tuo antequam ores, et
deinde orare; et cum oras, ascendet oratio tua sursuro in
conspectu Majestatis divinae, et non neglecta relinquetur
in terra.
VIII. Dicit Dominus per Prophetam : « Haec est requies
» mea ; date requiem afflictis *. » Fac tu igitur, o homo, re-
*
Matth.V, a5.
—^
Malach.i,
24. —^ Iljid. 8.
—* Isai.
xxvm, 12.
XXV. 20
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 314/615
OoG S. JACOUI NISIBEM
quiem Deo, el doii carebis lu venia propilialionis. Da re-
quiem IriLulatis, et ciba pauperes, et visita infirmos; et
hacc sunt oratio. Profeclo faciam ut hoc inleUigas, dilec-
lissime, hominem semper orare cum facit Deo requiem.
Scriplum est enim : Cum fornicaretur Zamri cum muliere
Madianitide, vidit eum Phinees fdius Eleazari, et ingressus
est isle in cubiculum eorum, et percussit et interfecit illic
ambos; et mors eorum imputata est ei in orationem*. Tes-
latur de hoc David : « Surrexlt Phinees, et exoravit, et re-
» putatum est ei ad jusliliam in generationem et generalio-
» nem usque in sempilernum^. » Tu autem, dilectissime, si
forle tibi aliqua agenda superveniant, quoe sunt secundum
voluntatem Dei, cave ne dicas, Primo orabo, quia hora ora-
tionis est; vel si ahquid hujusmodi petat quispiam ad fores
tuas, vehs prius absolvere orationem tuam : num eris sine
omni peccato, dum detrimentum patitur is qui ad fores
tuas instanter opem a te efflagitat ? Debitor ulique invenie-
ris Deo in oratione requiei, quae est reipsa vera oralio. Audi
lu verbum quod dixit Apostolus : « Si nosmetipsos dijudi-
» caremus, non judicaremur^ » Attende igitur, quseso,
quod cgo tibi dicam. Si te oporteat abire in longinquam
viam, et conlingat aesliva hora exardescere siti, pervenias-
que ad ahquem ex fratribus, et dicas ei, Da mihi requiem,
liberans me a sili quae vehementer me cruciat; ille autem
libi respondeat, Adhuc est hora orationis, sine ut prius
orem, et deinde veniam ad le; et antequam ille orationem
fmiat et veniat ad te, tu ex siti moriaris : quodnam eorumquae dlcta sunt, videtur tibi potius esse ? ire ad orandum,
an vero requiem praebere desiderio animae tuae ? Item si des
te in viam tempore hiemali, et superveniat tibi imber, vel
nix, et verseris in discrimine angustiae frigoris; et in hora
orationis pervenias ad fratrem tuum diiectum, et eodem
* Niim. XXV, 7. —2 Psalm. cv, 5i. —^ 1 Gor. xi. 5i.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 315/615
SERMO IV. DJi ORATIONE. Soy
iiiodo respondeat tibi, et tu ex frigore moriaris : quae ulililas
oralionis ejus? nam laboranti, aillicto, et vitam desideranti
requiem non praebuit. Dominus noster cum proposuisset
exemplum, alque imaginem extremi judicii, oslendissetque
qui judicandi sunt invicem a se dividendos, slatuendos-
que, alios a dextris, alios a sinislris suis, sic ait eis qui a
dexlris sunt : « Esuriebam, et cibastis me; sitiebam, et
j» polavistis me ; hospes eram et collegistis me *. » Contra
aulem dicet eis qui a sinistris sunt; et quia haec non fece-
runt, ibunt in supplicium : et qui a dextris sunt ibunt in
Regnum. Pulchra est oralio, si sint bona opera orantis :
acceptabilis est oratio, si sit requies in ea : exauditur ora-
lio, si orans aliis dimisisse inveniatur : dilecta est oratio,
si sit munda a dolo : efficax est oratio, si virtutes Dei perfi-
ciantur in ea.
IX. Quod autem scripsi tibi, euin orare qui facit volun-
tatem Dei, ea mente dixi, quia id bonum ac praestans esse
agnovi, non vero ut negligas aut relinquas orationem, imo
ut magis incumbas in eam, et non taedeat te orare, sicut et
dixit Dominus noster : « Orale sine laedio ^ » Yigilans igi-
tur eris, et promplus ad orationem, et removebis a le
somnum et socordiam, et vigilabis nocte ac die, et noli
esse negligens. Ego autem ostendam tibi tempora et diversa
orationum genera. Hasc vero sunt postulationes, bencdic-
tiones, et gratiarum actiones : posluiationes, cum pelil
aliquis misericordiam pietatis peccatis suis; gratiarum ac--
tiones, cum gralias agit Patri coelesti; benedictiones, cumbenedicit ei pro omnibus operibus suis. In periculis igitur
et angustiis tuis ofFer ei orationes postulationum. Et eo
tempore quo cibum datum a bonitate ejus sumis, laudans
gratias age ei qui illum tibi elargitus est. Et cuui plena est
aiens tua gaudio exultationis, redde ei gloriam beaedictio-
* Matth. XXV, 35. —^ Luc. xxi, 36.
20s
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 316/615
3o8 S. JACOBI ?(ISIBKXI
nis. Et omnes oraliones luae discriminatim ordinalae erunt
in conspectu Dei. Observa aulem quoniam David dislinctis
teuiporibus sic orabat, et aiebat : « Surgam, et confitebor
» tibi propter judicia ct juslitiam tuam^ » Et in alio Psal-
mo dicit : « Laudale Douiinum de coelis, et laudate cum» in excelsis ^. » Et ilerum dicit : « Benedicam Domino in
» omni tempore, semper laus ejus in ore meo ^ » Et non
uno eodemque modo orabat, sed diversimode. Ego aulem,
charissime, exislimo quod quidquld homines petunt puro
et sincero corde, det eis Deus. Sed qui cum malitia offert,
non phicet ei, sicut et scriplum est : oporlet ergo, qui orat
et precatur, ut bene mundet munus suum, ne inveniatur
in eo macula, et deinde offerat illud, ne munus ejus relin-
quatur hic in terra^* At quid est munus, nisi oratio, sicuti
superius scripsi ? David ait : « Immola Deo sacrificium lau-
» dis, et redde Altisslmo vota tua ^ » Oratio sancta potior
est omni oblatione. Esto igllur promptus ad oralionem,
ipsa enim loqultur Deo pro te. Etenim huc perlinent quc-e
scripla sunt ab Isala propheta, quando exprobravlt filils Is-
rael peccata eorum, et vocavit eos prlncipes Sodomorum
pro filiis quos Deus genuit et nutrivit ^; illi enim mutave-
runt honorem glorlae suae in scandalum. Nam prius dlcit
de illls : « Fllios genui, et nulrivi : » Et delnde vccat
« principes Sodomorum et popull Gomorrha^orum '. » Et
cum noluissent audlre vocem Prophelae, praedlxll eis :
« Terra vestra deserta, civitates vestrae succensae igni \ »
Postea cum acceplssent, oblullssenlque munera ut selpsi
expiarent, non fuerunt eorum muuera accepta, quoniam
multipllcatae sunl iniqultates eorum; quemadmodum dc
domo Heli sacerdotis alibi dicit Scriptura : « Non amplius
* Psalni. LVi, 9, lo, ii. —^ P^al. cxlviii, i. —* Psalui. xvxiii, i. —^ Maitli. V, 25, 24. —* Psalm . xlix, i4. —* Isai. 1, 12. — ^ Ibid. 10, —Ubid.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 317/615
SliRMO IV. DE ORATIONE. SoQ
» exp/abuiitur iuiquilales douius Heli iramolalionibus ct sa-
» crificiis *. » Et ideo ad lilios Israel, cum violavissent man-
dala, clamat Isaias : « Quo mihi raullitudinem victima-» rum vestrarum, dicit Dominus ? Plenus sum, satis est
» mihi. flolocausta arietum, et adipem agnorum, et san-
» guinem vitidorum et hircorum nolo videre. El omnino
)> nolo vos mihi praesentari. Quisnam quaesivit haec de ma-
» nibus vestris^? » Illi autem ad euDi : « Et quare, inqaiunty
» Deus non quaerit? et cur non acceptantur munera nos-
» tra? » Respondit eis Propheta : «: Manus enim vestra;
» sanguine plenae sunt'. » Reponunt illi : « Quaenam ergo
» erit nobis expiatio ? » Dicit eis Propheta : « Lnamiiii,
» mundi estote, auferte malum cogltationum vestrarum ab
» oculis mcis : qulescite agere perverse,discite bene facere,
» quaerite judicium, subvenite oppresso, judicate pupiilo,
» et defendite viduam \ » Et illi ad Prophelam : « Gura fe-
» cerimus haec omnia, quid erit nobis ? » Respondet ipsis :
« Sic dicit Dominus? Cnm feceritis ha^c, venile, ct collo-
» quamur. » Sed quomodo loquentur homines illi cum Deo,
cum in sermone illo talia dicantur : « Quamvis mulliplica-
» veritis orationem vestram, non exaudiam : manus enim
» vestrae sanguinc plenae sunt*. » Profecto id ex iis quae
statim ibi subduntur, inlelligimus : « Cum abluti fucritis,
» et loculi fuerimus invicem; si fuerint peccata vestra ut
» fuligo laquearis, tanquam ruber vermicul js tincti essetis
» in eis, velut lana albi erilis^. » Porro non mundabuntur,
nisi abluti fuerint in aquis lavacri baptismatis, et accepe-
rint corpus et sanguinem Ghristi. Sanguis sanguine expia-
tur, et corpus corpore mundatur, et peccaia aqua abluun-
tur, et cum majestate oratio loquitur. Et vide, charissime,
quoniam rejecta sunt jejunia et munera, et pro eis clecta
* i Ue^. III, i^. —2 isj^; ^ 1 i^ V2, —3 Ibid. i5. —'' \\n<\. i5, ij. —
• Ibid. i5. -^ ibid.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 318/615
3 10 S, JACOBI MSIBEM
est oralio sancta. Vacabls igitur tu orationibus sanctis, c!
in precibus ac postulationibus laborabis, et inilio omnis
orationis tuaB orabis oratione Domini nostri, et servabisquidquid cgo scripsi tibi. Et semper, cum oras, memcnto
amicorum tuorum; et mei haec scribentis : memenlo pec-
catoris servi Dei in oralione tua, ut ab eo qui est distrlbu-
lor bonorum, mihi et tibi abundanter donetur.
SERMO QUINTUS.
DE BELLO.
f. Tenet me nunc ac sollicitat cogitalio mysterii de tur-
Lulenta commotione quae prope est ut his temporlbus fiat
per exercitus congregalos ad interltura. Tempora jam anle
definila sunt a Deo : tempora quidem aedlficalionis et pa-
cis in diebus bonorum et justorum complentur; tempora
etiam malorum multa sunt, quae in dicbus malorum et ini-
quorum perficiuntur. Nam ita scriptum est : « Verba pa-
j) ruta sunt fieri bona, et beatus erit per cujus manus ve-
» nerlnt : malum quoque paratum est fieri, et vaB illi per
» cujus raanus venerit illud*. » Venit bonum super popu-
lum Dei, et beatltudo penes eum mansit per cujus manus
venlt. Excllala est aflllctio cl calamltas super exercitum
pcpuli manu mali, superbl et arroganlis : et vae ! mansit su-
per eum per cujus manum excltata est calamlfcas. Nulli alli
causae, charlssime, imputare vells malura, quam improbls
hominibus. Nam tempus istud anle dccretura est, et jam
advenlt dies consuramationls ejus.
* Matth. xviit, ~.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 319/615
SERMO V. DE «ELLO. 3 l I
II. Quonlam igilur teaipus hoc malorum est, myslerium
audi quod ego libi dicam. Scriptum est ; « Omne quod
» in nobis hominibussubhme
est,atominatio
estanle
» Deum \ » Et ilerum scriptum est : « Omnis qui se humi-
» Haverit exaltabitur ; et qui se exaUaverit humiliabltur^. ^
Et Jeremias propheta dicit : « Non glorietur fortis in for-
» titudine sua, et non glorietur dives in divitiis suis^. » Et
B. Apostolus dicit : « Qui gloriatur, in Domino gIorietur\»
Et David dicit : « Vidi impium superexaltalum, et eleva-j> tum, sicut cedros Libani. Et transivi, et ecce non erat; et
» quaesivi eum, et non est inventus locus ejus^ » Omnisqui superbivit, hamiliatus est.
III. Superbivit Gain contra Abel, et occidit eum ; et fuit
Cain vagus et profugus in terra ^. Et superbiverunt Sodo-
mitae contra Lot, et cecidit super eos ignis de cojIo, et
subversa est civitas ^ Superbivit Esaii contra Jacob, et
persecutus est eum; Jacob autem benedictiones et primo-
genituram ejus accepit^ Superbiverunt fdii Jacob contra
Joseph, et prcni in terram adoraverunt eum in terra ^gy-pti^ Superbivit Pharao contra Moysen et populum ejus,
et mersus est ille in mare cum exercitu suo*\ Superbive-
runt Dathan et Abiron contra Moysen, et vivi descende-
runt in iufernum**. Superbivit Goliath super David, et anls
ipsum cadens prostratus est*^ Persecutus est Saiil David,et
cecidit gladio Philistaeorum *^ Superbivit contra DavidAb-
salon, et in praelio occidit eum Joab **. Superbivit Benadab
contra Achab, et traditus est in manus Israel*^ Blasphe-
mavit Sennacherib Ezechiam et Deum**, et exercitus ejus
* Luc. XIV, 1. —2 Ibidem, ii. —' Jerem. ix, 20. —* 2 Cor. x, 17. —^ Psal. xxxvi, 55, 56. —^ Geo. iv. —' Idem, xix. —^ Ideui, xxv, xxvir.
—9 Id. xxxvii, XMi. —^o Exod. xiv. — ** Num. xvi. Deut. xi, G. Psal.
cv, 17, i8. —^' 1 Reg. xvii, 42; XIX, XX, xxiii. — *^ Id. xxxi. —^* a lieg.
XVII, xviii. —** 3 Reg, XX. —*<* 4 R^g- xvin, i3. 2 Paral. xxxii. i4. Isai.
xxxvi.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 320/615
3l2 S. JACOHI MSIR1-5I
in cadavera milituin redactus esl : egressus est enim unus
ex Angelis, et percussit in castris Assyriorum cenlum oc-
togiuta quinquemillia*. Superbivit Achab contraMicha^am,
et iniquitas in caput ejus ascenclit ^ Superbivit Jezabel
contra Eliam, et comederunt eam canes in ha^reditate Jez-
rael ^ Superbivil Aman contra Mardochaium, et conversa
est iniquitas ejus in caput suum. Superbiverunt Babylonii
conlra Danielem, et miserunt eum in lacum ieonum; Da-
nielvero innoxius et omni crimine solutus inde
egressus
est, illi autem pro eo ceciderunt*. Iterum superbiverunt
Babylonii, et male locuti sunt de Anania ejusque sociis ; et
projecti sunt illi in caminum ignis : isti vero innocentes
probati exiverunt, et flamma ignis comedit qui conlra eos
obloquebanlur ^
IV. Dixit Nabuchodonosor : « Ascendam sursum in coe-
» lum, ct supra nubes pcnam sohum meum, et habitabo in
» moutibus excelsis in lateribus Aquilonis *. » Pronuntiavit
de eo Isaias : « Pro eo quod exaltatum est cor tuum, post-
» hac descendcs in infernum, et omnes qui viderint te ad-
» mirabuiitur '. » Et Sennacherib sic loquebatur : « Ascen-
» dam in montes excelsos, et intrabo in partes Libani ; ego» ipse faciam aquaeductum, et bibam aquam, et in ungidis
» equorum meorum exsiccabo profunda fluminum'. » Et
quia ita superbivit, de eo similiter Isaias dixit : « Numquid» potest extolli securis sine co qui scindit lignum ? aut ex-
» altabitur serra secans lignum siue trahente? aut elevabi-
» tur virga sine aliquo elevante'?» Tu, ait, quis es, Sen-
nacherib ? nisi veluti securis in manu scindentis lignum, et
^eluli serra in manu trahentis, et virga in manu viri ele-
' l.^ai. xxxvK, 56. 4 Reg' XIX, 7)3. 2 Par. xxxii, 21. — 25 Reg, xxi, »7,
7)j. 2 t'ar. XVI iT, 26, 35, o^. —' 3 Reg xix, 2. 4 R»'g. ix, 35. 56. —* Dan.\j, 12, 24. —» Id. III, 22. —« Isai XIV, 14. —' Ibid. i5, 16. —*4 Reg.XIX, a5, 24. Isai. xxwn, 24, 25. —' Isai. x, i5.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 321/615
SERMO V. Dlt BELLO. 5lO
vantis eam ad coiTeclionem : nam baculus es percutiens,
et uiissus es super iniquitalem populi, ut in captivitatem
eum ducas, et prsedam ex eo accipias; ideo conculcasti tu
omnes gentes tanquam lulum plalearum. Gum autem haec
omnia feceris, quare elevatus es super eum qui habet te in
manu, et superbivisli conlra eum qui per le caedit, et exal-
talus es super eum qui per te secat, et exprobrasti civitati
ejus sanctae, et dixisti habitatoribus Hierusalem : Non po-
lest Deus vester salvare vos de manibus meis? et ausus es
dicere : Quis est Dominus Deus, qui salvet vos de manibus
meis * ? Propterea audi sententiam Domini dicentis : Sub-
vertam Assyriam in regione sua,et super monles mcos con-
culcabo eam ^ ; et cum eversa et conculcata fuerit, spernet
et contemnet eam fiba Sion ; movebit super eam caput fdia
Hierusalem, et dicet : Nunc sane interroga cui exprobra-veris, vel quem irritaveris, aut super quem elevaverls vo-
cem tuam et superba erexeris oculos tuos ^ ? nonne in Sanc^
lum Israel, cum per legatos tuos exprobrasti et blasphemasti
Dominum Deum tuum ? At vide quid faciam : « Imponam
» frenum ori tuo, et injiciam capistrum sub mentum tuum,
» et faciam te reverti fracto corde, quoniam elato venisti*.»
Et mors ei iliata est per manus amicorum suorum, et in
domo refugii sui, illic peremptus est, et prostratus voluta-
tus est in sanguine ante idola sua ^ Decebat quidem, cha-
rissime, hujusmodi hostiam offerri ante ea simulacra, adeo
ut in domo adorationis suae esset corpus ejus simulacro-
rum suorum monumentum.V. Item elevabatur et extollebatur aries, et pugnabat
contra occidentem, contra aquilonem et contra austrum,
ct superavit ac subjecit bestias multas quae non potuerant
ei resistere, donec accederel et adveniret hircus caprarum
* Isai. XXXVI.4
t^eg' xviu.
—^2
Par.xxxii.
4 tleg,xix. —' Is. xxxvu,
3 2. —^ Ibicl. 29, —* 4 ^eg. XIX, 37. Isai. xxxvii, 36. Job, 1, ai.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 322/615
3l4 S. JACOBI IVISinEM
ex occidente, qiii percussit arietem et contrivit cornua ejus,
et valde eum humiliavit*. Aries est rex Medorum et Persa-
rum, nempe rex Darius; et hircus est Alexander, Philippi
Macedonis fihus. \ idit Daniei arieteni in oriente ante por-
tam turris Susarum in civitate Elamitarum super fluaien
Ulai, et venlllabat cornua contra mare et contra austrum,
et omnes beslioe non poleraut ei resislere; et hircus ca-
prarum egrediebalur e civitate Graccorum, et se elevavit
atque erexit super arictem, et contrivit duo cornua ejus,
magnum et porvum^ Et cur dicitur, « conlrivit duo cor-
» nua ? r> quia subjugavit duo regna, quorum rex Darius
erat, parvum ^ledorum, et magnum Persarum. Veniens
enim Alexander Graecus, Darium regem ^Medorum et Per-
sarum occiJit. Ita aulem dixit Angelus Danieli exponens ei
visionem : « Aries quem tu vidisli, regnum Medorum et
» Persarum est : et hircus, regoum Graecorum^ » Ex eo
tempore quo contrita sunt duo cornua arietis usque ad
hodiernam diem, elapsi sunt sexcenti quadraginta octo
anni.
VI. At quamvis cornua arielis prorsus contrita faerint,
ccce erigitur et extoUitur contraquartam
bestiam,quae
fest
terribilis et fortis nimis, cujus dentes sunt ferrei et un-
gula? aeneae : comedit et comminuit, et reliqua pedibus
conculcat*. aries habens cornua contrita, recede a bes-
tia illa, et noli provocare, ne te comedat et comminuat.
Contra hircum aries resistere nequivit, et quomodo con-
Ira terribilem besliam stare poterit? Etenim os ejus loqui-tur magnalia, et quidquid ei obviam venit, super illud in-
sidet lanquam leo super escam : qui irritat leonem, fit ejus
praeda; et qui excitat bestiam, comedit eum; et qui ad
eam accedit, sub pedibus ejus cadit, ejusque pedibus con-
culcalur. Nam bestia non moritur donec sedeat Antiquus
* Dan. VIII, 2.-2 Ibid. 2. —2 Ibid. 20, 2 i. —^ Id. vii, 7.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 323/615
SERMO V. DE UELLO. . 3l5
«lierum in ihrono suo, et veniat anto eum Filius hominis,
et accipiet potestalem, et deincle vulnerabitur bestia, et
peribit corpus ejus, et fiet regnum Filii hominis regnum
saeculorum, et dominium ejus a generalione in generatio-
nem *.
VII. Desiste tu, o homo, qui exaltaris; noii gloriari, si
divitiae elevaverunt cor tuum. Tu non es melior Ezechia.
ille vero quia gloriatus est de thesauris suis coram Baby-
loniis, ablaiae sunt ei omnes divitiae, et translata; sunt Ba-
bylonem ^ Si vero gloriaris in fdiis, abducentur a te cap-
tivi ad bestiam, sicuti captivi ducti sunt fdii Ezechiai regis,
et facli sunt eunuchi in palatio regis Babyloniorum. Et si
de sapientia tua gloriaris, non est aliquid majus principe
Tyriorum, cui tamen ecce exprobrat Ezechiel dicens :
« Numquid tu sapienlior es Daniele ? An omnia nosti ar-r> cana in sapientia tua ^ ? » Num vero superbis in annis mul-
lis regni tui, et quia multiplicati sunt, elevatum est cor
luum? Porro non sunt plures diebus principis Tyriorum;
nam tenuit ille regnum temporibus viginti duorum regum
Juda, quorum anni sunt quadringenti et quadraginta. Et
cum multiplicati fuissent anni regis Tyriorum per haec om-nia tempora, sic ait in corde suo : « Deus ego sum, et in
» calhedra Dei sedi in corde maris *. » Dicit ei Ezechiel :
« Homo es tu, et non Deus ''. » Donec sine macula ambu-
lavit princeps Tyriorum in medio lapidum ignitorum, erat
mvsericordia super eum ; quando autem elevatum et exal-
tatum est cor ejus, occidit, et perdi*dit eum Gherub obum-brans.
VIII. Et quidem quid sunt lapides igniti, nisi fdii Sion et
Hierusalem? Primis temporibus regum Juda, in diebus Di\-
vid et Salomonis fdii ejus, Hiram erat amicus domus Is-
1 Dan. vn, 9.
—2
^j^gg^ ^x, 12, 18. — ' Ezecb. xxviii, 5.
—^ Ibid. 2,
— 5 Ibid. 4.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 324/615
3lG S. JACOni MSlIiliM
r-nel : cum auleni caplivl abducli essent ex terra sua, Ix-
talus est, et percussit terrarn, et pedibus conculcavit eam,
ct non rccordatus est amicitia? domus David. Idcirco autem
dixi quod lapides igniti vocati sunt filii Juda : Dam Jere-
mias propheta in lamentationlbus higens ita eos alloquitur
•( Filli Sion inclyti, et amictl auro prlmo*. » Et paulo ante
de ipsis dlxerat : « Quomodo dispersi sunt lapldes sanctua*'
» rli in capile omulum platearum? » Lapides aulem sanc-
tuarii illi erant qui In terra ejus projecti stabanl; et in his
lapidibus accendebatur ignls Ille de quo Jeremias propheta
alt : « Fuerunt sermones Domlni in corde meo tanquam Ig-
» nis qui accenditur, et inflammabltur circa ossa mea ^. »
Et ilerum dicit Deus Jeremiae : « Ecce dabo verba mea in
» ore tuo tanquam ignem, ct populus iste erlt tanquam lig-
«num^ » Et rursus : « Verba, inquit, mea egrediuntur
» tanquam ignls, et lanquam ferrum quod incidit petras *.
Ilaque cum Hiram princeps Tyriorura ambularet inter Pro-
phetas fdios Judae, qui vocati erant lapldea igniti ^ ambu-
labat in medio lapidum ignitorum.
IX. Illud etiam ei dlctum est : « Fulsti tu cum Gherub
» uncto et obumbrante. «Gherub unctus et obumbrans vo-catus est rex Israel, qul unctus erat oleo sanctuaril, sicut
et Jeremlas dlcll : « Spiritus orls nostrl unctus Domlni, cui
» diximus : Sub umbra ejus vivemus Inter genles *. » Sub
umbra regls habitabant Juda^I, dum adhuc rex stabat In
caplte eorum : cum autem cecidisset corona capltis eo-
rum', fueruiit Illi sine umbra. Si autem aliquis dixerit
quod haec de Ghristo dicla sunt, audiat quod ego non con-
tentionis sed verltatls amore respondeo, et consentlet de
rege dicta fulsse. Ita Jeremias de populo : « Vae nobis, in-
w quit, quia cecidit corona capitis nostri ^ » Ghristus aulem
* Jerem. iv, 2. —^ Id. xx, S, 9. — ' lclem, v, i4. — * Id. xxiii, j-g. —^ Ezech. xxTn, 14. _. 6 Jcrem. iv, 20. — ' Thr. Jer. v, 16. — » Ihid.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 325/615
8ERM0 V. 1)K BELLO. 01 7
non cecidit, quia surrexit tertia die : at rex cecidit ex domo
Juda, nec amplius imperium eorumque regnum erectum
est. Ezechiel vero itidem de Hiram dixit : « Occidit et per-
» didit Cherub obumbrans*. » Cherub qui occidit et per-
didit eum, est Nabuchodonosor rex. De labore autem quo
laboravit ille super Tyrum, ita scriptum est : « Et non est
» dala merces exercilui ejus ex Tyro, sed pro labore quo
» laboravit superTyrum, data est ei lerra TEgyptiorum^ »
Quare autem non est data merces Nabuchodonosor regi e
Tyro? quia mare absorbuit muUiludinem ac magnitudinem
divitiarum Tyri, et non adeptus est eas Nabuchodonosor,
quando occidit et perdidit ejus regem Cherub obumbrans,
nempe Nabuchodonosor rex. Duo Gherub sunt unus unc-
tus et obumbrans, et alter obumbrans et non unctus. Su-
pra dicit: «
Fuistitu
cum Cherub,et uncto, et obumbran-
» le' : » et inferius dicit : « Occidit et perdidit te Cherub
» obumbrans *: » et non diclt, unctus, quia Nabuchodono-
sor non erat unclus, bene quidem David, Salomon et alii
deinceps reges post eos. Et qua de causa vocatus est Na-
buchodonosor rex obumbrans? nisi quia in visione arbo-
rem vidit, « sub qua habitabant omnes gentes, et in ramis» ejus conversabantur omnes volucres coeli, et ex ea vesce-
» batur omne animal habens carnem ^ » Elenim exponens
ei Daniel somnium quod viderat : « Arbor, ait, quam vi-
» dlsti in medlo lerrae, tu es, et sub te habitaverunt omnes
» gentes'. »Proplerea ipse est Clierub obumbrans, qui oc-
cidit et perdidit principem Tyriorum, quia laetatus est su-
per captivitatem fdiorum Israel, cum abducti sunt ex lerra
sua : et quia elevatum et exaltatum est cor ejus. et ideo
destrncta est etiam ipsa Tyrus ; atqae ila perinansit septua-
ginta annis, sicut Hierusalem totidem annis in desolatione
* Ezech. XXVIII, 16. —2 Id. xxix, i8, 19. — ^ ij^ xxvui, i4. —' H^itl.
i6, —"^ Dan. iv, y, — c ibid. 17, 19.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 326/615
3l8 S. JiCODI MSIBEM
perseveravil. Dicit Isaias de ea : a In oblivlone erit Tyrus
» sepluaginla annis, sicut dies regis unius, et fornicabitur
» cum omnibus regnis quae sunt, super faciem terrae*. »
X. O qui te exlollis et exaltas, superbia cordis tui non
te decipiat ; ne dicas ; Ego egrediar et ascendam super uni-
versum orbem, et super terribilem bestiam. Non vulnera-
tur bestia per manum arietis cujus contrita sunt cornua :
hircus cnim contrivit cornua arietis, cum efFeratus est
in eum. Nam cum filii Japhet regno politi sunl, occide-
runt Darium regem Persarum ^: nunc quarta beslia reg-
num obtinuit conlra tertiam; nonne igitur devoravit et se-
cundam ? Secunda et terlia beslia est ex filiis Japhet ; quarta
aulem ex liliis Sem, scilicet ex filiis Esaii, qui fuit ex filiis
Sem. Nam quando vidit Daniel visionem quatuor bestia-
rum, vidit primam defiliis
Cham semen Nembrod, nempeBabylonios; et secundam de Medis, et de Persis qui sunt
filii Japhet; et terliam dc Graecis, fratribus Medorum; et
quartam de fdiis Sera, qui filii sunt Esaii. Et fuit consor-
tium filiorum Japhet cum filiis Sem. Ablatus est autcm
principatus a minori ex filiis Noe Japhet, et datus est ma-
jori filio Sem, et usque adhuc peimanet, et permanebit in
ssecula saeCulorum. Et cum completum fuerit tempus prin-
cipatus filiorum Sem, accipiet regnum Princeps qui est ex
filiis Judae, cum secundo advenerit. Porro in visione Na-
buchodonosor regis, quando vidit staluam quae erecta sta-
bal anto eum, caput staluac erat ex auro puro, manus, pec-
lus et brachia dc argenlo, et venter et foemora ex aere;
tibiae autem ferreae; et pedum quaedam pars erat ferrea,
qucedam autem lictilis \ Ait vero Daniel regi : a Caput ex
» auro tu es*. » Et quare dictus est ille caput aureum?
quia sermo Jeremiae prophelae impletus est super eum di-
centis : « Galix aureus cst Babylon in manu Domini, qui
* Isai. xxiii, i5. —'^ Don. vm, 7. —3 Idcm, 11, 5i, 32. —^' Ibid. 58.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 327/615
SERMO V. DE BKLLO. SlQ
» iiieLriat omnem tcrram de viao ejus^; » tum cliam qtiia
inilium et caput omnium regnoruai Babel vocala est, si-
cut et scriptum est : « Hoc est principium regni Nembrod
» BabeP. » « Manus aulem, et pectu^, et brachia statuae de
» argenlo^ » ostendunt regnum quod est priori huaiilius,
videiicet regnum Darii, qui regnum minoris ponderis acce-
pit. Ponderatum est enim regnum domus Neaibrod, et in-
ventum esl deficiens, et deficiens accepit rex Darius : pro-
ptereaejus regnum humiliusatque inferius essesignificatur.
Nam defecerat iliud, et non fuerunt sub ejus dominio viri
universae terrae. « Et venter, et foemora ex aere*. » Et addi-
tur : « Reo;num lertium dominabitur super totum orbem^;
quod est regnum fdiorum Javan ex Japhet. In regnum fra-
Irum suorum ingressi sunt fdii Javan ; quippe Madai el Ja-
van erant fdii Japhet®
: demens erat Madai, et deficiens in
regimine regni, donec venit Javan frater ejus, qui erat sa-
piens et prudens, et regnare sciebat. Dominatus est enim
Aiexander super orbem. « Et tibiae et pedes statuae ex fer-
» ro^ : » hoc est regnum fdiorum Sem ex Esaii, quod est
forte sicut ferrura. Dicit enim Scriptura : « Quomodo fer-
» rum conterit, scindit et comminuit : similiter comminuet,» et scindet et domabit omnia ^ » Et ioquens de pedibus
et digilis, quorum una pars erat ex ferro, et altera ex testa,
dixit : « Non adhaerebunt, nec miscebuntur invicem : Nam» ex uno semine erunt, sed nequaquam invicem conjungen-
» tur, quemadmodum ferrum non miscetur teslae ^ » Hoc
autem praemonstravit de quarto regno r quoniam in regno
filiorum Esaii rex regni gubernator non assumebatur e fi-
His ex regia stirpe natis; sed congregati fiiii Esaii in civi-
tate quadam constituebant domum consiiii; et inde ex
magnatibus civitatis virum sapientem eiigebant rectorem
* Jerem. li, 7. —^ Gen. x, 10. — ' Dan. n, 02. —^" Ibid. — * Ibid. 09.
—" Gen. X, 2. —7 Dan. 11, 33. —» Ibid. 4- ~ ^ Ibid. 43.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 328/615
320 S. JACOBI NISIBE-M
regni, ne, cum ponderaret eos doininus regni, inveniren-
tur deficienles, et auferretur ab eis regnum, quemadmo"
dum ablalum est regnum domus Nembrod, et Iraditum est
Medis insipientibus. Rex aulem qui creabatur, prolem prae-
cedentis regis occidebat, et haudquaquam invicem con-
jungebanlur. Itaque genus illud hominum pracsignatum
fuit in tesla mixla ferro, ut et discordia et crude^litas eo-
rum his signis indicaretur; quapropter qui rcx eligebatur,
revera innitebatur radicibus ferreis. Propheta autem prae-
dixit, quod in diebus regnorum illorum suscitabit Deus
» de coelis regnum, quod in aeternum non destruetur et non
j> transibit*, » quod est regnum regis Ghristi.
XI. Et paulo supra inquit : « Videbas ergo quod lapis
» unus abscindebatur sine manu hominis, et perculiebat
9 statuam super ferreos pedes, et deinde dejiciebat^. » Et
non dixit quod super caput percutiebat, neque super ma-
nus, pectus et brachia, ueqae super venlrem et foemora,
sed super pedes : nam ex tota statua pedes tantum et tibias
lapis adveniens invenit. Et in iis vero quae postea ibidem
subjiciuntur, nempe quod « una simul conterebantur et
» comniinuebantur ferrum, et oes, et argentum, el aurum,prtemonslratur regnum Cbristi, qui humiliat regnum quar-
tum, ac proinde totam statuam brevi tempore comminuit,
Statua totus mundus vocatus est, et caput Nabuchodonosor
rex : manus, et pectus, et brachia, rex Medorum et Per-
sarum; el venler, et foemora, rex Graecorum; et tibiae, et
pedes, regnum fdiorum Esoii. At lapis, qui perculiebat sta-
tuam et comminuebat, et a quo implcbatur omnis terra,
est regnum Ghristi regis, qui facit ut transeat regnum il-
iud, et ipse regnat in saecula saeculorum \
XII. Item audi de aha visione quatuor bestiarum quae
ascendebant de mari * ; et erant terribiles, una altera ter-
1 Dan. 11, 44. —2 ibid. 54. —5 Ibid. 35. —* Id. ?ii.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 329/615
SI:RM0 V. DE BELLO. 5'2 1
ribIiior:ethaecformaspecierumquashabebant. «Prlmaquasi
» leo, et ala3 ejus velati aquilae. Et aspicicbam donec evulsae
» sunt aquihnae alaj ejus, et descendens slelit super pedes» suos, quasi super pedes hominis, et cor hominis dalum
» est ei *. » Secunda « simihs urso, et transiens slelit illa in
» parte una ; et tres costoe erant in ore ejus et in faucibus
» ejus ^. » Et tertia « quasi pardus; et erant ejus ala3 quatuor
» et capita quatuor^ » Et quarta « bestia terribilis, admirabi-
» lis, et forlior primis : denies ejus fcrrei, magni, et ungu-» lae a^neae : comedebat, comminuebat, et reliqua pedibus
» suis conculcabat\ »Mare magnum hic mundus est. Qua-
luor bestiae sunt quatuor regna qua) superius memorala sunt.
XIII. Prima bestia est rex Babyloniorum, qui assimila-
lus est leoni. Nam scripsit Jeremias : « Ovis oberrans Is •
» rael, leones disperserunt eum : primo coraedit eum rex
» Assyriorum ^ » Sed Babyloniorum rex rege Assyriorum
fortior faclus est, quem idcirco leonem vocavit Jeremias;
de quo et Daniel dicit : « Alae aquilae erant. » Sic enim scri-
ptum est de Nabuchodonosor, cum exlvisset in desertum
cum besliis : « Creverunt crines capillorum ejus sicut aqui-
» lae^ » Et sequitur in prophetia Danielis : « Vidi quoniam
» evulsae sunt aquilinae alae cjus : et descendens sletit super
» pedes ejus tanquam homo, et cor hominis dalum est ei ^»
Primo in visione statuae significatus est rex Bybyloniorum
in auro, quod preliosius est omni eo quod a^slimatur in
terra ; et in visione bestiarum significatus est in lcone, qui
forlior est omnibus bestiis; itidem significatus est in aqui-
la, quae prae omnibus avibus pernicitale praedita est. Quid-
quid scriplum est de eo, impletum est. Dicit de illo Do-minus : « Ego dedi jugum ferreum super collum genlium,
» et servient regi Babyloniorum septuaginla annis ^ Bestias
» Dan. vii,4. —2 Ibid. 5.~3Ibltl. 6. —^" Ibid. — 5 Jerem. r, 17. -,^ Dan, jv, 5o. —' Id. vji, 4. —^ Jer. xxvm, 14.
XXV. 2 j
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 330/615
22 8. JACCEI MSIBEM
» deserli, et aves coell dedi ei in servitutcrn*. » Cum faclus
esset iile rex instar aurel capitis, serviorunt ei honilnes
lanquam regi. Et cum egressus csset in deserlum, servie-runt ei bestine lanquam leoni. Et cum crevissent capilll
ejus, et facli essent quasi aquilac, aves servierunt ei tan-
quam aquiloe. Et cura elevatum esset cor ejus, et non ag-
novisset e ccelis esse sibi poleslatem, ablatum est jugum
lerreum e collo omnium hominum, et egressus est ille cum
bestiis, et pro corde regis dalum est el cor leonis. Et cumelevatus esset super bestias, ablalum est ab eo cor leonis,
et datum est el cor avis. Et cum crevissent alac ejus, et fac-
tSB essent quasi aquilai, et elevatus esset ille super aves,
aquilinae etlam alae subindc ei avulsag sunt. Sed cum agno-
vissct Aliissimum dominari super regna hominum, et cui
voluerit dare ea, tunc daium est ci cor sapiens, et coepit
bencdicere Deo, tanquam homo ^.
XIV. Bestia secunda « similis urso, qucTe stelit in nna
» parle^, » est regnum Medorum, et Pcrsarum, quod in
Oriente firrnatum stelit. « Et tres coslac in ore ejus, » sl-
quidem cornibus ventilabat aries conlra aquilonem, et me-
ridiem, et occidentem per tres ventos coeli; hcs tres ventos
tcnebat,et per hos cornibus ventilabat aries ad inslar Irium
costarum qui erant in ore ursi ; donec hircus occldeniij
percusslt arielcm, et evulsit coslas ab ore ejus. Bestia au-
tem terlia similis pardo : « Et crant quatuor alaj avis in
B laleribus ejus, et quatuor capita *. » Bestia tertia est Ale-
xander Macedo; quoniam erat vi et velocitate pracdltus,
quasi pardus. « Et quatuor alac, et quatuor capita besti.ne,
quia ilie regnum quatuor amicis suis divisit, ut post eum
rcgnarent. Ipse aulem cum in Asiam venisset, victo atque
occiso Dario, post eum Orientis imperium obtinuit. De bes-
lla autem quarta dicitur : « Terribilis, et adminibilis, et
i Jer. XXV, u. —̂Dan. iv,5i, 32, 55,34- —' M. vin, 4. —* Id. vii, 6.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 331/615
SJiRMO V. DE BELLO. 0'20
» fortiorcst : comedebat et comminuebat, et reliqua pedi-
» bus suis conculcabat^ » Haec regnum filiorum Esaii sig-
nificat. Poslquam enim Alexander Magnus imperium Asiao
adeptus est, fundatum est regnum Gra^corum, quia Alexan-
der nalione Graecus erat ; et in eo visio terli^ bestias imple-
ta est, qiine vicit secundam; tertia vero beslia superala est a
quarta. Regnavit aulem Alexander duodecim annis : et de-
inceps fuerunt alii reges Graicorum. Nam post Alexandrum
septemdecim reges extiterunt; et anni sunt ducenti sexa-
ginla cx Seleuco Nicanorita usque ad Plolemaeum. Fuerunt
eliam ab Augusto Seleuciani reges viginti scptera, et anni
eorum sunt ducenli nonaginla tres. Dccem autem et octo
Severiani. Praeterea Propheta Daniol : « Gonsiderabam, t?i-
r>quil, decem cornua quae erant in capite bestiap^. » Decemcornua fuerunt decem regna illorum temporum. Et deinde
addit : « Gornu unum parvulam egrediebatur inter decem
» corjiua, et tria evulsa sunt a facie ejus ^ »
XV. Accepto enim confirmatoque sibi regno, Antiochus
subjecitsibi tria regna; et elevatus est conlra Sanctum ex-
celsum, et contra Hierusalem, et polluit locum sanctilatis,
el cessare fecit victimas et sacrificia per unam hebdoma-
*dam et dimidium hebdomadae, qua; sunt decem anni et di-
raidium. Et advocavit inlroduxitque meretrices in domumDomini, et ne Lex observarelur iiiipedivil; occidit et per-
didit homines justos, et dedit corpora eorum in escam
avibus coeli et bestiis terrie : et impletum est quod dixit
David : « Dcus, intraverunt genles in hacreditatem tuam,
» poUuerunt templum sanctum tuum, fecerunt llierusalem
» tanquam ruinam. Posuerunt morticina servorum luorum
» escas volalilibus coeli, et carnes sanclorum tuorum bestiis
» terrae. Effuderunt sanguinem eorum lanquam aquam in
» circuitu Hierusalem, et non erat qui speliret*. » Hoc au-* Dan. vri, 7. —2 |bid. 8, 20. —^ Jbi;l. _ ^ Psal. lxxviij, 1, 3,3.
21.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 332/615
0'24 S. JACOBI MSiBEM
lcm implelum est, quando occisus est vir senex, et lumen
dierum, et seplera filii B. Samunae; quando Judas ejus-
que fralres cum suis liabilantibus in speluncis et in caver-nis terras, arma ceperunl. Per id lempus maximum bellum
ijessit cornu iilud contra sanclos, et praevaluit iu eos, et
verba blasphemiac locutus est contra Excelsum Anliochus
vir iniquus. Et mutavit lempora, el annos, et abrogavit foe-
dus Abrahac, et solvit sabbalum quielis, et praecepit Judaiis
ne circumciderenlur. Propterea Daniel dixit : « Pulabitur
» mutare tempora, subvertere Legem. Et traditum est in
» manus ejus usque ad leropora temporum, et dimidium
» lemporis ^: >/ hoc est, unam hebdomadam et dimidiam,
(juae sunt decem anni et dimidium. Et ilerum dicit : t Et
» ihroni positi sunl, et judicium sedit, ut potestas ejus au-
?. feralur, et conleratur, et dispereat usque in finem ^. »
Supervenerunt enim Autiocho terribiha judicia, judicia de
ccelo, et infirmatus est infirmitale pessima, foetenli et insa-
nabili' : nam adeo fcetidus factus est, ut nullus ei appro-
pinquaret. Yermes scaluriebaut et exibant ab co, et come-
debant carnes ejus, eo quod anxit et allhxit vilem ex Jacob.
Jlaque foelidae faclae sunt carnes ejus adhuc vivenlis, quia
foetere fecit morticina habitatorum JJierusalem, et jacere
insepulta. Et ideo coutaminatus cst in seipso, quia pol-
hiit sanctuarium Dei. Oravit ille, et non est exaudilus, quia
non audivit ipse gerailura sanctorum quos occidit. Scripsit
epistolas, et misit ad Judaeos, et vocavit eos amicos ; et non
est misertus ei Deus, sed diris doloribus cruciatus interiit.
XVI. Ilem dicitur : « Acceperunt regnum Sancti Ex-
» celsi^ » At quid hac de re dicemus? Numquid lilii Israel
acceperunt rcgnum Altissimi? absit; vel cum illo populo
venturus est in nubibus coeli? sed mujto ab hinc tcmpore
Deus recessit ab eis. Dicit enim de ipsis Jeremias: «
Argen-1 D.nn. VTi, 25. —^jIj.q, 26.-^2 Mach. ix, 5 ct seqq. —
* Dan, vi/, 18.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 333/615
SEIIMO V. DE BELLO. 62i)
» lum reprobura et spretum vocavl eos, qula Deus projecit
» et sprevit IIlos. » Et iterum dlcit : « Non ullra-adjlclam
» resplcere eos *. » Et Isaias inqult : « Recedite, exlte, et
» pollutum Illic nolile tangere ^ » E diverso de sanctis Al-
tisslmi sic alt : « In saecula saeculorum haeredilabunt reg-
» num^ » Illi aulem paululum quieverunt a solvendis rc-
gum et principum tributis post mortem Anllochi, donec
peraclae et impletae sunt sexaginta duo hebdomades. Tumvero venit Filius hominls nd eos liberandos, et illl eum nonreceperunt; venlt ut acciperet ab els fructum, et el non
dederunt, quia vlnea eorum fult ex vinea Sodomorum et ex
planta Gomorrhaeorum. Vlnea, ferens splnas, plcna fuit
dumelis. Vinum eorum foctum est acelum, et fructus eo^
rum fel. Non polerat spina fierl mollis, neqne ax:etum re-
dire in naturam vini, neque fel convertl Innaturam mellis.
Anticipavit judiclum Deus per Isalam, et sodere feclt ad-
versus eos judices viros Judaeos*, quia Ipse plantavit in eis
vineam electam novam, muris et turri custodltam^ Judi-
ces autem iidem ipsi sunt qui factl sunt sedere super sedes
duodecim, ut judicent duodecim trlbus IsraeP. Et Ita dicit
ad Judices : « Judlcate Inter me, et inter vlneam meam.
» Quld ultra, inqult, debebam facere vlneaemeae, o virl ju-
» dlces, et non feci el' ? » Quonlam ecce planlavi eos novam
plantara electara, et facti sunt mihl tanquam vinea extra-
nea; sepivi eam el munlvl muris, hoc est, coelorum vigl-
llbus; erexi lurrlm, nempe templum sanctilalls; torcular
extruxi, lavacrum sacerdotum; et immlsi super illam plu-
viam, id est verba Prophelarum ; pastinavi, el excidi eam
ex operibus Amorrhaeorum; sleti, et expectavi ut tempus
advenlret, et ferret mihi uvam iustitiae; venit et attulit spi-
* Jer. vr, 00. —2 Isai. lii, ii. —^ Dan. vii, 18. —'* Isai. v, 5. —5 Ibitl.
2. —^ Malth. XIX, 28. Luc. xxii, oo. —'^
Isai. v, 4.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 334/615
326 S. JACODI NISIBENI
nam et trlbutum, peccata et inlquiiates : sleti, et expectavi
ut invenirentur in ea justitiae, et inventa est iniquitas : ex-
pectavi vocem Kquitatis, et factus est in ea clamor injusti-
liae. Sed audite, viri judices, quid faciam ego vineae meae.
Destruam muniliones, et faciam ut ab exercitu conculce-
lur : subverlam turrim ejus, et erlt in direplionem : ponam
vineam meam desertam, non amplius pulabitur, et non pur-
gabilur, et non fodietur : germinabit et multiplicabitur in
ea spina tanquam in terra incuUa : mandabo nubibus meisne pluaut super eam imbrem : recedent virtutes coelorum,
quae sunt munimenta vineae : subvertetur turris, hoc est
locus eorum refugii : deslruetur fossa, nempe lorcular pur-
gallonis peccatorum ipsorum. Dum erat vitis sine macula,
nequcquam fuit materiaad opus idonea : nunc autem cumfacta sit pabulum ignis, et deserta, quomodo inserviet in
malerlam operls? ambos ramos ignis consumpsit, et me-
dlum deslruclum est *. Duo rami duo regna sunt, ct me-
dium eorum, Jerusalem. Missl sunt ad eos a dooiino vineae
servi multi, et occiderunt eos, ct nullum fruclum dederunt
ilbs ut ad domiuum ferrent. Post servos missus est filius
dilectus, ut acciperet ab eis fruclum : ilii comprchende-
runt eum, et traxerunt extra vineam, cxcisoque ramo ex
dumetis Tineae, in eo illius manus infixerunt : csurivit ille,
et peliit ab els cibum, et dederunt ei fel ex fruclu vineae;
sitivit, cl dederunt ei acelum, et nolult blbere : et fecc-
runt coronam ex spinis vineae, et posuerunt in capile filii
domini vincae. Ex eo tempore, quia vlnea praebuit hujus-
mcdi fructum, evulsit et projecit eam dominus suus in ig-
nem,et plantavit in ea vltes frucllferas, quae dant fructum
el laelificant agricolam. Vinea Chrlslus, et Pater ejus agri-
cola; vills aulem, qui bibunt ex callce ejus. Porro aila vi-
*
Erech. xv, 4.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 335/615
SERMO V. I)li BELLO. 02
nea plantata est pro vlnea illa, et in primo adventu suo
regnum dedit filiis Esaii : et fdii Esaii servant regnum ei
qui ipsis dedit.XVII. Ilaque regnum saeculorum haeredilat populus san-
ctus, qui loco et vice primi populi electus est. a Provocavit
» illos in eo qui non estpopulus, et in genle stulta irrilavit
» illos*. T> Et liberavit populum suum sanclum peculiarem.
Nam omne quod foederatum est cum Deo, cxemplum est a
Iribulis regum el principum. Quamvis aliquis idololatra et
ex genlibus servus sit, eadem hora qua accedit ad foedus
Dei, lit liber. Contra iiii permanent in servilule servientcs
inler genles. At vero de sanctis sic ait : « Haeredilabunt
» regnum quod sub coelo est^ : » si aulem de illis haec dicla
sunl, quare serviunt inter genles ? quod si responderint :
Nondum factum, sed fiet : cccc regnum quod accipit Fi-
lius hominis, coeli et lcrrae regnum est. Jam scripti sunt
fdii regni, et acce])erunt ejus pignus in hoc mundo : alque
ideo interea nequaquam se alicui subdere vult exercilus
Regis qui venturus est, et regnum suum reccplurus, sed
servat deposilum ejus cum honore, ne, cum venerit qui
abrogat regna, veniat super illos cum ira. Nam quando ve-
nerit is cujus est rcgnum, in secundo advenlu suo, assu-
met sibi quod dedit, et erit ipse rex in saecula saeculorum.
XVill. Antea dedit coronam et regnum filiis Jacob, et
subjecit eis filios Esaii, siculi et dixit Isaac ad Esaii : « Fra-
» tri luo servies ^ » Et cum non bene egissent in regno illo,
abslulit illud a fdiis Jacob, et dedit filiis Esaii, donec ille
veniat cujusest regnum, et reddant deposilum ei qui ipsis
tradidit, et non amplius ei obsi^tanl ; sed oblemperabit cus-
tos regni ei cui obediunt omnia. Proplerea regnum hoc fi-
liorum Esaii non tradetur in manus fortiter aggregati exer-
citus, qui vult exire superillud; quia regnum Datori suo
* Deul. XXXII, 21. — !i Dan. vn, i3, 22, 27. —^ Gen. xxvji, 4o.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 336/615
^28'
s. JACOBI NISIBENI
servalur. Qaod aulem scripsi tibi, charissime, regnum fiHo-
rum Esaii Datori suo servari, noli hac de redubius haerere :
nam vinci nequit illud regnum ; vir enlra fortis, cui nomenest Jesus, venit in exercitum, et totus Piegls exercitus ar-
ma ejus habet. Considera enim, expende et vide quoniam
et in illa descriptione universi orbis cum eis ipse descrlptus
est*. Et nomen quod scrlptum est in descrlplione universi
orbis, fit ipsis in adjulorium : et signa et prodlgia ejus valde
muha sunt in r^glone illorum, et ipsi induti sunt armisejus, et non superabuntur in bello. Quod si dixeris mihi
Quare lempore regum qui antea fuerunt vicla est aliquando
Leslia, et superata PMagnales et reges qui erant tunc tem-
poris in regno fdiorum Esaii, noluerunt accipere secum in
bello virum qui descriptus fult cum els in illa descriplione
universi orbis : propterea cessit bestla paululum; sed ne-
quaquam interfecta est,
XIX. At, quod dixi tibi, charisslme, de iis quae scripta
sunt in Daniele, haudquaquam totum est, ncque exhausta
suntomnia. Quare si quls dc his quasstionem aliquam mo-
verit, slc illi respondebis : Non sunt obsignala verba haec.
Nam verba Dei neque exhauriuntur, neque fine et mensura
aliqua obsignantur. At menti hominum si licet aliquid pro-
ferrc, ad suum usque llmitem se extendere potest, nec
iiltra progredi, quia fieri non potest ut allquid insuper ad-
dat, vel mlnuat. Magnltudo Dei sinc numero et sine men-
sura est. Si accipias aquam a mari, nihil apparet deficere;
et si tollas granum unum ex arena, numerus ejus non mi-
nuitur ; ct si volueris numerare astra co&li, nequibls nume-
rum eorum colllgere; et si ex igne ignem accendas, nihil
ei detrahis. Si acceperis spiritum Christi, nequaquam Chri-
slo aliquid deerit; si Christus habitet in te, haudquaquam
ille in leconcIudilm\ Si ingrediatur radius pcr
fenestras
* Lur, II, I, 2.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 337/615
SERMO V. DK IJJiLLO. 029
domus tuag, nequaquam totus sol ad te advenit. llaec au-
tem omnia, quoe tibi exposui, verho ejus firmata sunt; il-
lud insuper tibi notum sit, quod nemo unquam verbum Dei
comprehendet universum,ejusque mensuram conlinehit et
complecletur. Propterea neuliquam pro his pertinax ob-
stileris, et dices ita esse, et nequaquam aliter; sed a mehaec accipies, ut ea doceas fratres nostros cum convenerint.
Non audies eum qui deridet verba fratrum suorum; et
quamvis dixerit sua esse sapienliora, lamen noliaudire ser-
mones ejus. Quod autem scripsi tibi de isto exercitu qui in
bellum descendit, non ita tibi significavi, quasi aliquld re-
velatum mihi fuerit; sed atlende quod positum est in prin-
cipio epistolae, nempe quod omnis qui se exaltavit humi-
liatus est. Itaque si exeat exercitus, et vincat, hoc scito,
quod admonitio Dei sit; et insuper quod, etiamsi vincat,
tamen justo Dei judicio condemnabitur. Demum illud libi
notum sit, quod bestia tempore suo vulnerabitur. Tu au-
tsm interea, fraler, feslina, ilerum dico, feslina peterc mi-
sericordiam, ut Cat aedificalio et pax super populo Dei.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 338/615
.1)00 .*. JACOKI MSlBi:M
SERMO SEXTUS.
DE DEVOTIS.
I. Verum est verbum hoc, quod dico, et omni acceptione
dignum; oporlet expergisci hoc tempore a somno, et ele-
vare cor noslrum super brachia noslra ad Dcum in coelis,
ne forte repente veniat Palerfamilias, et, cum vcnerit, non
inveniat nos vigilanles. Observemus tempus Sponsi, ut in-
grediamurcum eo in ihaiamum; prgeparemus olcum lam-
padiLus noslris, ut occurramus ei in lcetitia; pratparemus
vialicum mansionibus nostris in angusla et arcta via; exua-
mus nos veslimenlis immundis, ut induamur vesle nupliali.
Negotieniur talenlum fjuod accepimus, ut vocemur servi
boni et fideles. Frequenler oremus, ut transeamus loca
pavoris et limorls; mundcmus corda noslra ab iniqnilate,
ut videamus Excelsum in gloria sua. Simus misericordes,
sicut et scriplum est*, ul misereatur noslri Deus. Slt pax
inter nos, ut voccmur fralres Christi. Esuriamus jusliliam,
ut saturemur in mensa Piegni. Simus sal vejilalis, ne effi-
ciamur esca Scrpentis. Expurgemus semina nostra a spinis,
ut pro uno cenlenos fructus reddamus. Collocemus aDdifi-
cium noslrum super firmam pelram, ne commovealur a
fluclibus et a venlis. Simus vasa utlha Domino noslro;
quacslum faciamus in omnibus quoe nobis dala sunt, et ven-
damus possessiones noslras, ut emanus margarilara Chri-
stum, et ditemur. Reponamus ihcsauros noslros in coelo,
ut cum iverimus, aperiatur nobis et loelemur. \isilemus
Dominum in infirmis, ut vocet nos, et staluat o dextris
1 Luc. VI, 56.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 339/615
SERMO Vr. DK DEVOTIS. 35
8uis. Odio prosequamur corpora nostra, et diligamus Ghri-
stum, sicut et ille dilexit nos, et traditus est pro nobis. Ilo-
norificemus Spiritum Christi, ut gratiam recipiamus ab eo.
Simus extranei, et aheni ab hoc mundo, sicut ct Ghristus
non erat ex eo. Simus mites et humiles, ut possideamus
terram vilae. Simus semper in ministerio ejus, ut ministret
nobis in tabernaculo illo sanctilalis. Oremus ad eum cumsanclitate, ut preces nostrac intrcnt anle majestatem Divi-
nilatis.Siuius participes passionis
ejus, ut etper
resurrec-
lionemejus vivamus. Accipiamus signa ejus in corporibus
nostris, ut a lerribili ira furoris eripiamur.
II. Quando spiritus tenebrarum appropinqual sanctis,
illi efliciuntur lux; et quando velociter instar jacuH volat
sicut serpens supcr eos, ilH efliciuntur sal, ut nuUum eorum
comedere possit. Et si appareat eis ad instar aspidis et ba-sihsci, iUi efliciuntur similes pueris. Et si ingrediatur ad
eos per concu])iscentiam escarum, vincunt eum jejunlis,
exemplo Salvatoris noslri, Et si velit pugnare cum eis con-
cupiscenlia oculorum, elevaut oculos suos in excelsa coelo-
rum. Et si velit dolis ac fallaciis eis noccre, illi aures suas ei
occludunt. El si aperla pugna velit eos aggredi, induuntur
armis, et ei resistunt. Et si in somnis vult illis supervenire,
expergiscuntur, vigilant, benedicunt, et orant. Si aulem
per opes et divilias lenlat eos, iili eas distribuunt pauperi-
bus. Si vero dulcescit illis, eum non guslant, quia amarus
esse dignoscitur. Si demum libidine allicit eos, soh seor-
sum habilant, et non concupiscunt quae hic sunt.
III. Ingressus est fallaciis muliebribus ad Adam, et de-
ceptus est in innocentia sua. Venit ad Joseph per ejus do-
minam, et Joseph agnovit maliliam fraudulentiae ejus, et
noluit ei aures pracbere. Per mulierem pugnavit cum Sam-sone, donec abstulit ab eo devotionem. Primogenitus erat
Ruben omnium fratrum suorum, et per uxorem patris sul
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 340/615
352 S. JACOBl MSIlJlilHI
valnus ei intulit. Aaron erat pontifex magnus Domus Is-
rael, et propler Mariam ejus sororem oblreclavit et aemu-
lalus est Moysi. Missus est Moyses ut educeret populum atcrra ^gyplicrum, et accepit secum admonitricem ma!o-
rum, et profcctus est : occurrit Dominus Moysi, et voluit
occidere eum, qui, advocala uxore, reverli eam fecit in
Madian*. Yicit David in omni Lello quod gessit, sed per fi-
liam Evae inusla est ei macuia. Decorus erat Amnon el pul-
cher aspeclu, sed alligavit eum concupiscentia sororis suse,
et occisus est ab Absalon. Exaltalus et magnificatus est Sa-
lomon super omnes reges, sed in diebus senectutis sua& uxo-
res subverterunt cor ejus. Per Jezabel filiam Elhbaal mul-
liplicaiae sunt iniquitates Achab ^. Quando Satan tenlavit
Job per filios et possessiones, non potuit eum superare :
abiit, et sumpsit arma sua % nempe filiam Evae, qua sup-
plantavit Adam ; aggressus est eum, et ait per os foeminoe :
« Blasphema Deum^ : » sed ille aspernatus est consiiium
ejus. Rex Asa abominatus est execrabiles ritus, cum per
malrem ipsius Satan voluit eum decipere : nam Asa agno-
vit ejus fraudem^ et matrem e regi.ne majestatis gradu de-
jecit, et idola cullus sui concidit ^ Major erat Joannes om-
iiibus Prophelis, et occidit eum Herodes postquam sallavit
Herodiadis filia. Ecce dives erat Aman secundus a reore,
et consilio uxoris suae pcrdere Judaeos voluit. Princeps Iri-
Lus erat Zamri de stirpe Simeon, et subverlit eura Chosbi
filia regum Madian. Pro una muliere ceciderunt de Israel
viginli quatuor miliia una die.
IV. Propterea, fratres, omnis vir devotus et sanctus di-
ligit solitariam vitam. Si aulem velit mulier fidelis sicut
ipse habitare cum eo, expedit ei potius ut manifeste uxo-
rem accipiat, quam uri per concupiscentiam. Et mulierem
* Exod. XVIII, ?.. —23 Rpg. xvr, 01. —' Job, 1. —Mtl. 1 1, y. —^ 3 ncg.XV, II. — ^ Il)i(l. i3.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 341/615
SliRMO VI. Dt DEVOTIS. ^J,-)
item decel, si a solilario nou separclur, ut palain viro nu-
bat. Caiterum mulierem cum muliere decet habitare, et
virum cum viro convenit esse. Et cum viro qui vult se ser-
vare in castitate ct sanclilate, uxor ejus non habitet, ne
rcvertatur iterum in idem, et adultcrina ibrnicatio ei im-
putetur. Gonsilium hoc itaque decorum et bonum est,
quod ego do mihi et vobis, charissimi, sohtarios, et eos
qui non accipiunt uxores, et virgines, qua3 non nubunt vi-
ris, et illos qui dilexerunt sanclilatem, quod certe pul-chrum et decorum est, quamvis humunitas acgre patiatur,
convenit solos habitare ; sicut et scripsit Jeremias prophe-
ta : tf Beatus homo qui acceperit jugum tuum ab adoles-
» centia sua, et sedebit solitarius, et tacebit, quoniam sus-
» cepit in se jugura tuum\ » Oportet igltur diligenter
curare ut qui accipit jugum Ghristi, illud in sanctitate
servet.
V. Nam scriptum est, charisslme, de Moyse, quod ex
quo apparuit ei Sanclus, dilexit et ipse sanclilatem; et ex
eo tempore quo sanctificatus est, uxor ejus non amplius ei
ministravit. Sed scriptum est quod Josue fdius Nave minis-
ter et serviens erat Moysi a juventute sua ^» Et similiter de
Jcsue scriptum est, quod ex tabernaculo non discedebat ^
Manus autem mulieris ministrabat non in tenLorio horae,
quia non permittebat Lex mulieres teatorium horai ingre-
di ; sed quando veniebant ad orandum, in ostio tabernaculi
orabant, et deinde recedebant, Et sacerdotibus prajceplum
fuit ut tempore minislerii sui uxores suas non cognosce-
renl. De Elia scriptum est, quod aliquando habitabat in
monte Garmeli, et aliquando in convalle Gariath^ et minis-
trabat ei discipulus ; quia vero cor ejus erat in ccelo, vola-
tilia cceh ferebant ad eum cibum. Et quia similis factus est
vigilibus coelorum, illi attulerunt ad eum panem et aquam,' Jer. 111, ">.-. —2 Dent. i, 58. —^ Exod. xxxin, 1 1. —* 5 lU^g. xix, 21.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 342/615
334 '• JACOBI NISIBENI
quando fuglit a facie Jezabel. Et demum quia omnem cu-
ram et cogltalionem suam posuit in ccelo, igneo curru in
coelum raptus cst, et illic fuit habilatlo ejus usque in sae-
culum. Elisceus aulem ambulavit, vesligia persequens ma-gislri sui, et in coenaculo mulieris Sunaniilidis habilabal,
et disclpulus cjus minislrabat ipsi. Sic dixit mulier Sunami-
lis : « Prophcta Dci sanctus est, et Iransit per nos frequcn-
» ter; sicut decet sanclitalem ejus, facianius ei ccenaculuin
» unum, et necessaria minislerii in eo'. » Sed qua^nam ne-
cessaria Elisaeo erant in coenaculo illo ad ejus ministerium ?
lectus dunlaxat, et mensa, et sclla, et candelabrum. Quid
pra^terea de Joanne dicam ? qui neque inter homines ver-
satus perfccte servavit virginltalem, et recepit spiritum
Ellae. Beatus vero Aposlolus dicit de se et dc Barnaba :
Numquid non habemus poleslatem manducandi et biben-
di,et mtdleres circumducendi nobiscum^? diclt aulem, sed
non facit, quia neque convenit neque decct.
VI. Notum quldem, fratres, ct compcrtum nobis esl,
quod a principio per mulierem apertus est aditus Hosti ad-
versus honiines, et usque in fiuem p3r eam insidias moliri
nunquam desinet. Ea est armatura Diaboli, et per eam pu-
gnat conlra eos qui concupiscenlias suas morlificant : et
pcr eam jugiter cantavlt ; nam ipsa quidem fuit iilius lyra a
prima die. Peream posila est malediclio Legis, et per eam
patefactus est aditus morli : dolorlbus enim parit filios, et
tradit morli. Et propler eam maledicta cst terra, ut ger-
minjjret spinas et tribulos : sed posleaquam vcnit B. Maria,
evulsa3 sunt spinae et sublalus est labor. Maledicta quidem
fuit ficulnea, et humus cfTccla est stcrilis ut sal : scd male-
dictlones confixae sunt in ligno Crucis; mucro gladii abla-
tus est a facie arboris vilae. Paradisus annuntialus est elec-
lis : virglnes et sancti dant fructum. Arbor vilne dala est in
* 4 R*^g- 'V,f),
10. —2 , Qor. IX.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 343/615
SF.RMO VI. DE DEVOTIS. 535
cibum fidellbus et voluntalem Dei facienlibus osllum aper-
tum est. Exiit fons, et rericil silienles; inslructa est mensa;
nupliac paralac sunl; mixtus est calix salutis. Parata est l?e-
iitia, prope est sponsus ad discumbendum. Apostoli invi-
taverunt; vocali sunt mulli. Electi, proeparale vosmetip-
sos; lux qua3 orta est jucunda et pnlchra est; veslis qUcC
non consumitur in promptu est ; clamor appropinquat
sepulcra aperiuntur, mortui per soecula et humo obruti
resurgunt, et vivi exultanles obviam eunt Regl. Muhitudoconvenit; lubai sonus convalescit dicenlis : « Surgile : »
urgent vigiles coilorum, et inslanl. Thronus judicii collo-
calus est; qui laboravit exultat; qui infirmatus est timet :
impius judicium i'ef(igil; pueri, qui sunt a dexteris, IcTlan-
tur ; et qui sunt a sinislris, flent et lugent. Qui sunt in luce
exultant, et qui sunt in tenebris gemunt, rcfrigerlumque
pelunt linguis suis. Assentaliones et bljndiliae praetereunt,
et verilas regnat; pGenilentiaj non est amplius locus in hoc
mundo; hiems propinquavit,.Tstas Iransiit; sabbalum quie-
lis advenit, labor cessat; nox Iransil, lux regnat, et aculei
mortis conleruntur, et in vitam immcrguntur : qui fuit pro-
bus laetatur, oxultat, et benedicit; qai non acceperunt
uxores, vigiles coelorum eis ministrant; qui jejunaverunt,
in sanclilale Allissimi quiescunt.
Yll. Omnes solitarios, hoc cst ascetas laetificat Unlgeni-
lus, qui est in sinu Patris sui : non est illic mas nec foemi-
na, nec scrvus nec liber ; sed omnes sunt filii AUissimi; et
omnes virgines sanctae quoe spoponderunt seipsas Ghristo,
illic accendunt lampades suas, et cum Sponso inlrant in
ihalamum ejus. Omnes quoe perseverant in deponsalione
Christi, ese procul sunt a maledictionibus Lcgis, et absunt
a poena punitiouis fdiarum Evse : non nubunt, ne accipiant
maledictiones, et sint in doloribus; et nihili aestimant mor-
lem, quia fdios non relinquunt, et pro viro mortali habent
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 344/615
556 S. JACOJJI MSIBEM
sponsum Chrislum, qui eis, quia non generant filios, dat
nomen quod esl noraine matris filiorum et filiarum prae-
stantius. Et pro lamentationibus fdiarum Evae, canunt can-
tus spiriluales coelestis Sponsi. Nuptiae filiarum Evae du-
rant seplem dies; at harum Sponsus manet in aeternum.
Ornatus filiarum Evne ex panno, qui consumitur et cor-
rumpitur; vestis autem earum in aeternum permanet. Spe-
cies fillarum Evse senio vitiatur et marcescit; species aulem
illarum in tempore resurrectionis renovalur. virgincs,
quae spopondistis vosmelipsas Ghristo, cum aliquis ex Legis
doctoribus, qui votum habent, dixerit alicui ex vobis : Per-
mitte ut habilem tecum, ut tu ministres mihi ; sic ei re-
spondebis : Yiro Piegi despondata sum et ei ministio. Iras-
cetur mihi, et scribet mihi htteras repudii, et ejiciet me a
domo sua. Et dum petis tu honorari a me, et cuin ego ho-
norata fuero a le, mognum ulique ahquod malum super-
veniet mihi et tibi. Noli ponere ignem in sinu tuo, n«3 com-
buratur vestis isla quam paravit Sponsus illis quae intrant
ad ejus nuplias; sed eslo tu solus, et para thesaurum ; et
ego sola maneo, et paro mihi oleum, ut inlrem cum pru-
dcnlibus, et non exclusa maneam extra cum fatuis virgi-
nibus.
VIII. Audi tu, charissime, jam ego tibi ostendam quid vi-
ros votum habentes, virgines et sanctos deceat. Ante omnia
opus est homini cui jugijm Domini impositum est, ut fidem
suam firmam servet, sicut et scripsi tibi in prima epistola
mea ; praclerea, nt propensus sit ad jejunia et ad preces, et
ardeat in dilectione Christi, et ut sit mansuetus, et pacillcus,
et humilis, et sit aflabilis in sermonibus, et ut habeat men-
tem puram erga omnem hominem, et considerate proferat
verba sua,et claudat os suum ne loquatur verba inania, sed
amoveat a se immoderaios risus et cachinnos, ornatusque
veslium abhorreat; minime autem ei convenit colli2;cre ct
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 345/615
SERArO Vr. DE DEVOTIS. SS^
crispare capillos, ungi unguentis suavibus, discumbere in
nupliis, iiidui veslibus pretiosis, indulgere vino. Insuper ar-
ceat a se omnem mentis arrogantiam, sibique interdictum
sciat aspicere sponsos coniptos et ornatos, et indui vestibus
mollibus ad oslentationem. Necessarium quoque est ut re-
moveat a se linguam fraudulontam, et exuat omHem invi-
diam et contenlionem, abjlciatque a se labia dolosa. Imo
expeilit ei ut verLa quae alicubi de homine absente dicun-
tur, non audiat, nullamque eis fidem prius adhibeat quamexaminaverll, ne peccet, Scurrilitas turpls macula est, et
omnlno eam mente concipere non licet. Nunquam det mu-
tuum eo animo ut acclpiat mercedem coutrahatque usu-
ram; sed odio habeat avaritiam. Injnriam sustineat potlus
quam faclat. Submoveat a se hypocrisim, et verba jocosa
non proferat : non conlemnat hominem ad poenitentiam
redeuntem; et non derideat fratrem suum jejunantem, et
eum qui non polest jejunare non confundat : ubi auditus
est, arguat ; ubi autem non audltur, honorem suum nove-
rit. Hora qua excipiuntur ejus verba, Io(juatur; quando
autem secus, in silentio maneat. Nunquam de genere ac
stirpe sua honorem sibi arrogans, laudet seipsum. Ei qui
timet Deum revelet secreta sua, ab homine autem malo
custodiat seipsum. Neminem laedat, neque etiam inimicum
suum; sed enixe curet ut penitus non sit ei aliquis exosus.
Cum aemulatur alterum in bono, ipse etiam atque etiam
crescat inbonitate, ne propter aemulationem detrimentum
incurrat. Si opes habet, tribuat pauperibus, et laetetur : si
autem non habet, non contristetur. Cum homine oblo-
quente non loquatur, neque cum viro calumniante confa-
bulelur, ne detraclionibus seipsum involvat. Et viro blas-
phemanti non se adjungat, ne Dominus per ipsum blas-
phemetur. Abslineat se a maledicentia, et proximo nonXXV. '
2 2
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 346/615
'^38 S. JACOBI MSIBEM
aduletur. Haec omiiia decent solitarios qui suscipiunt ju-
gum coelesle et fiunt discipuli Christi, ut Magistro suo as-
similentur.
IX. Accipiamus nos exeraplum, charissime, a Vivifica-
lore nostro : dives erat, et pauperem se eflecit; excelsus
erat, et humiliavit majestatem suam. Nam qui habitabat in
excelsis, non erat ei locus ubi caput suum reclinaret; et
qui venturus est in nubibus, sedens super pullum ingres-
sus est Hierusalem; et qui erat Dcus ct FiUus Dei, formam
servi assumpsit; et qui erat requies laborantibus, ipse de-
lassatus est labore itineris; et qui erat fons et reficiebat
sitienles, sitivit et peiiit aquam ad bibendum; et qui erat
pleniludo et saliavit esuriem nostram, ipse esurivit, quaudo
exivit in desertum ut tentaretur; et qui erat vigil et non
dormiebat, dormivitet sopitus est in navi et
inler fluctusmaris ; et cui ministrabatur in tabcrnaculo Patris sui, ipsi
minislraverunt manus hominum; et cujus manus curabant
et sanabant omnes infirmos, clavis transfixae sunt; et qui ex
ore suo bona proferebat, datum est ei fel in escam; et qui
nulH nocuit et neminem ofTendit, passus est flagelia et sus-
tinuit opprobria; et qui erat vivificator oranium mortuo-rum, tradidit semetipsum in mortem crucis. Omne hu-
militalis exemplum exhibuit Yivificalor noster in se ipso;
humiliemus itaque nosmetipsos, fratres. Dominus noster
cum venit, humana nostra conditione longe superior erat,
et tamen ambulavit hic in nostra natura : stemus nos, et
maneamus in humihtate naturae nostrae, ut in die relribu-
tionis faciat nos con^ortes naturae suae.
X. Accepit a nobis Dominus noster pignus, et abiit, et
refiquit nobis pignus de suo, et elevatus est. Ille qui non
indigebat, propter indigenliam nostram factus est indigens.
Quod nostrum est ilHus erat ab initio; quod autem erat
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 347/615
SERMO YI. DE DEVOTIS. 50C)
illius quis nobis daret? Firmum est quidquid promisit : « In
» loco, aity ubi ego ero, et vos eritis *. » Illud quod a nobis
accepit, cum honore et gloria est apud ipsum; el suum,
quod accepimus, dignum est ut honoretur et glorificetur.
Nostrum in honore est apud eum, quasi non in nostra na-
tura; id quod ejus cst honoremus in natura personae suae :
si honoraverimus, non auferet, et accipiet a nobis quod de-
dit nobis; sed si contemnemus pignus ejus, auferet, et ac-
cipiet illud quod suum est, et privabit nos etiam eo quodpromisit nobis. Nutriamus Regem Filium, qui est apud
nos; quoniam pignus pro eo accepit a nobis. Qui in ho-
nore habet Regem Filium, a Rege multos accipit princlpa-
lus. Noslrum, quod est apud eum, cum multo honore se-
det; corona enim redlmivit, et sedere fccit a dextris Regis.
Al nos, qui sumus paupcres, quid faclemus Regls Filio, qui
ost apud nos P nullius rei nostraj indiget. Sed paremus ei
lempla nostra, ut cum consummata fuerint tempora, et
abiveritad Patrem suum, non queratur de nobis quod de-
honoravlmus eum. Quando venlt ille ad nos, non erat quid-
piam ejus ex isto noslro; neque quidpiam nostri erat ex
illo suo, quamvis ambse naturae essent reipsa ejus et Patris
sui. Tempore quo annuntiabat Gabriel beatae Marioe quae
genuit eum, Verbum, quod in excelsis erat, descendit, et
venit; et Verbum caro factum est, et requlevit in nobls;
postea abiit, et redivit ad eum qui miserat ipsum. Accepit,
et tulit secum quidquid inde non attulerat; slcut Aposto-
lus dicit : « Eduxit, et fecit nos sedere secum in coelesti-
)) bus^. 1) Et cum profeclus esset ad Patrem, misit ad nos
Spiritum suum, et dlcit nobis : « Vobiscum sum usque ad
)) consummallonem saeculi^ » Ghrlstus sedet a dextris Pa-
tris sui, et simul Ghristus habitat in hominlbus; sufFicIens
est supra et infra saplentia Patris,et habitat in multis. Unus
* Joan. XII, 26. —2 Ephes. u, 6. —^ Matlh. xxvui, 20.
22.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 348/615
54o S. JACOBI KISinEKI
quidem est, et tamen cum omnes de eo accipiant, non mi-
nuitur; sicut et scrlptum est: « Partiar eum inter multos*.»
Quamvis iiiter multos divisus sit, tamen a dextris Patris
sui sedct, et dum a dextris Palris sui sedet, etiam in nobis
est, et nos in ipso ; sicut et dlxil : « Vos in me estis, et ego
» in vobis sum^ : » et in alio loco dicil : o Ego et Paler
» unum sumus^ »
XI. Quod si aliquis, qui ha?c cogitatione assequi et men-
tecomplecti
nequit,adversatus
fuerit,dicens
:
Cum unussit Chrlstus, et unus sit Paler, quomodo Christus habitat
ejusque Pater in homiuibus lidehbus? et quomodo homi-
nes justi fiunt templa I>ei, et Deus habilat in eis? Si is-
tud ita est ut ad singulos fideles singuli Chrisli advenlant,
et Deus qui est in Christo ; ergo dii multi sunt, et Chrisli
innumerabiles. Audi tu, charissime, quomodo respondereoporteat. Qui ita loquitur, ex iis quae videntur haec intelli-
gat. Nam nemo est qui ignoret quod sol in coelo fixus est,
et radii ejus per lerrarum orbem disperguntur, multasque
inlranl per porlas et per fenestras domorum : et quocum-
que pervenit ahquis ex radlis solis, quamvis palmo minor
sit, vocatur ille radius sol ; et cum in muUa loca sol radios
effundat, radii illi omnes vocanlur soles : et lamen sol totus
in ccelo est. Quce cum ita sint, num vero soles multi erunl?
Similiter et aquoe maris ingentes sunt; si autera parlem
ahquam, vel minimam, ex eis accipias, pars lamen iila vo-
catur aqua marls; et cum partilus eam fueris in millia
vasa, eodem nomine aqua marls vocatur. Et cum accen-
deris ignem per multa loca, et unde acclpis et accendis
non deficit, et uno eodemque noraine ignis vocatur; nec
quia per plura loca dislribuis, in multa nomina transit. Et
cum acceperis pulverem ex terra, et projecerls per multa
loca, pulvis non deficit, neque tu mullis cum nominibus
* Joan. I, 16. —2 lclem, xiv, ao. —^ Ibid. 1 1.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 349/615
SliRMO VI. UE IJEVOTIS. 54
vocas. Sic Deus et Christus, cum sint unum, in multis ho-
niinibus habilant, et simul ipsi tolaliler in coelis sunt, ni-
hilque eis deirahitur. Nam sicut sol in cibIo nulio modo de-
ficit duni virtus ejus in lerra versatur, quanto magis virtus
Dei ita eril! quoniam et sol virtute ejus creatus est. Item,
charissime, in mentem tuam revoca quod scriptum est : cumgravarelur ]\Ioyscs sohis castra duccre, ait ci Dominus :
« Ecce accipio de spirilu isto qui tecum est, et immitto in
» septuoginla viros senes *. » Et accepit de spiritu Moysis, et
repleti sunt eo sepluaginla viri ; et Moysi nihil defecit, nec
visum est ahquid ex ejus spiritu sumptum fuisse. Et beatus
Apostolus dicit : « Distribuit Deus de spiritu Cliristi, et im-
» misit in Prophelas; et nuUum passus est Christus delri-
» mentum^ : » non enim ad mensuram aHquam dedit ei
spirilum Paler. His autem probe intellectis, poles tu asse-
rere quod Christus habitet in muhis hom nibus, et quod
Christus, quamvis dislributus slt inler multos, nnllum de-
Irimentuni patiatur. Nam de spiritu Chrisli acceperunt
Prophelae eo modo quo accipere poterant : el insuper de
spirilu Christi efTusus est hodie super omnem carnem^, et
prophelant filii cl fihae, seniores et juvenes, servi et an-
cilla^; et a Chrislo derivalus est in nos, Christus aulem ia
coelo est a dexlris Patris. Elenim Christus non ad mensu-
ram accepit spirilum; sed Paler dilexit eum, et dedit om-nia in mauus ejus, et super ihesauros suos constiiuit eumDominum : dicit Joannes : « Non ad mensuram Pater de-
» ditspiritum Filio suo \
»
Et Dominus noster dicit: «
Om-» nia tradila sunt mihi a Patre meo^ » Et itirum dicit :
«Paler quemquam non judicat; sed omne judicium dedit
» FiHo suo^ » Et Apostolus ait : « Omnia subjicientur
» Christo, praeter Patrem suum, qui subjecit ei orania. Et
* Nuin. XI, 17. —2 1 Corinth. xii. Ephcs. iv, 11. — s ^ct. ii, 17. —* Joan. iii, 54. —* Matth. xi, 27. —^ Joan. v, 27.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 350/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 351/615
SERMO VI. DE DEVOTIS. 343
pueri; et Savatori nostro benedixeriint, dicenles : « Ho»
j) sanna. «Elisaeus maledixit Giezi discipulo suo; et Salvator
noster maledixit Judae. Elisaeus unum morlaum revocavit
in vitam, et Salvalor noster tres. Ossa Elisaii suscitaverunt
mortuum, et Salvator noster descendens ad mortuos vivifi-
cavit et suscitavit eos. Et mulla signa sunt quaj lecit Ghri'
sti spiritus, quem Prophetaj ab eo susceperunt.
XIII. Profecto et nos, charissime, de spiritu Ghristi ac*
cipimus, et Ghristus habitat in nobis; sicut dixit Spiritus
sanctus ex ore Prophetae : « Habitabo in eis, et ibo ad eos*.»
Praeparemus ergo templa nostra spiritui Ghristi, et non of-
fendamus eum, ne abeat a nobis. Recordare quod Aposto-
lus monet, dicens : « Nolite contristare Spiritum sanctum,
» in quo baptizati estis in die expiationis ^ ; » quia ex ipso
baptismo accipimus nos Spiritum sanctum : illico enim
cum invocant sacerdotes Spiritum, aperit coelos, et descen-
dit, et fertur super aquas, et induunt eum qui baptizan-
tur. Nam ab humanis generationibus longe est Spiritus :
cum veniunt hoirines ad generationem aquae, tunc acci-
piunt Spiritum sanctum. In prima generatione generatur
spiritus animalis, qui confirmatur in ventre hominis, etbinc mortalitas : at in secunda generatione baptismi acci-
piunt homines Spiritum sanctum ex ipsa Divinitate, et nulla
est mortalitas. Gum enim moritur homo, sepelitur cum iis
qu3e uaturaliter accepil, et sensus aufertur ab eo; et Spi-
ritus coelestis, quem recepit, abit in principium suum ad
Ghristum. Iterum dicit Apostolus : « Gum exiverimus a
» corpore isto, cum Domino nostro erimus*. » Ad Domi-
num nostrum Spiritus Ghrisli abit, quem recipiunt spiri-
tuales ab illis aquis ; et spiritus animalis sepelitur in prin-
pio suo, et sensus corpore adimitur. Qui servat Spiritum
Ghristi in sanctitate, cum abit ad Ghristum, sic dicit ad
* Zach. II, 10 ; viii, 8. —^ Ephes, iv, 3o. —^ i Thess. iv, i6.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 352/615
544 *• JA.COBI MSIBEJil
cum : « Corpus ad quod ego prorectus suui, suscepit et in-
» duit me; iii sanctilate servavit me. » Et Spirilus sanctus
movet Ghristum ut resuscitet corpus in quo servatus est
in sanctitate. Et insuper petit Spiritus ut aliud addatur,nempe ut resurgat corpus cuni gloria. Sed ab homine qui
accipit Spiritum ab aquis, et eum coutristat, exit et abit
ab eo antequam morialur; et abieus in suum principlum
ad Christum, accusat homineni qui contristavit eum. Et
in fine consummatlonis cum advenit tempus et appropin-
quat dies resurrectionis, Spiritus sanctus, qui servatus fuit
in sanclitate, fiduciam mognam sumit ab habilatioue illa
sua, et venit ante Christum. Stat etiam ad ostium sepul-
cri, ubi sepulta sunt corpora, quie servaverunt eum in
sanclitate, et expectat clamorem. Cum autem aperiunt vi-
giles jauuas coelorum anle Regcm, et deinde tuba canit,
et cymbala resonant, Spiritus, qui expectat clamorem, au-
dit, et stalim aperit sepuicra, et suscitat corpora quas se-
pulta sunt, ut induant gloriam quac venit cura co; et ipse
manet intra, ut corj^us resurgal; extra autem manet glo-
ria, ut ea corpus ornetur. Et innnergitur spiritus cceles-
ti;5 in corpus terrestre. Et lit lclus homo spiritus, per-
inde ac si corpus suum spiritus sit. Et immergitur mors in
vitam, et corpus immergitur in spiritum illunj : et a spi-
ritu volat obviam Regi, qui recipit ipsum cum gaudio. Et
gratum est Christo corpus (juod servavit spiritum ejus in
sanctitate. Hic autem Spiritus, charissime, quem suscepe-
runt Prophelae et nos, iion semper reperitur apud susci-
pientes se; sed est hora qua vadit ad eum qui misit ipsum,
et est hora qua venit ad suscipientem se. Audi tu quod di-
xit Dominus noster : a Nolite conteninere unum ex his pu-
» sillis qui credunt in me, ({uia Angeli eorum in c(Blis sem-
» per vident faciem Patris mei *. n Similiter etiara Spiritus
*
Matth. xviii, 10.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 353/615
SliRMO VI. IDE DEVOTIS. 3^5
quolldie vadil, et est apiid Deuiii, ct videt facicm cjus. At
illum qui laedit lemplum in quo habilavit, accusat aiite
DeuQi. Profecto res ila est ut tibi dico, quoniam sic scri-
ptum csl : « Recessit Spiritus sanctus a Saiil, quem recepit
» cum unctus est : et misit Deus ad eum pro eo spiritum
» aillictionum\ » Et quando exagltabatur ille a spiritu ne-
quam, acclplebat David cltharam, et percutiebat; et acce-
debat et venlebat Spiritus sanctus, quem receperat David
cumunclus est, et reccdebat a facieejus Splrilus nequani
qui cruciabat Saiil. Sed non repcriebatur Splritus sanctus,
quem recepit Davld, apud eum semper; sed cum acciperet
et percutcret cilharam, tunc veniebat. Quinlmo, si semper
cum Davlde fuisset, non sivisset eum peccare cum uxore
Uriae. Ideo quando orabal pro pcccalis suis, ct conrueba-
tur dclicta sua ante Deum, dicebal : « Spiritum sanctum» tuum ne auferas a me ^. » Et de Elisaeo sic scriptum est :
« Dum accepit ut percuteret citbaram, tunc venit ad eum» Spirltus, et coepit prophelare et dlcere : Sic dicit Domi-
» nus : Non videbllis ventum neque pluviam, et aiveus iste
» replebitur aquis^ » Et quando venit ad ipsum mulier Su-
namilis pro iillo qui mortuus est, sic ait : « Deus celavit
» a me, et non indlcavit mihi \ » Et quando rex Israel mi-
sit ad eum ut occideret ipsum, indicavit ei Spiritus; ante-
quam enlm venlsset nuntius ad eum, ait : « Ecce misit huc
» filius iniiiuitatis auferre caput meum ^ » Et praenuntlavit
abundantiam quae futura erat in civltale SamaricC. Et ite-
rum indicavit ei Spiritus quando Giezi furatus est argen-
tum et cclavit.
XiV. Propterea, charissime, qaando Spiritus sanctus
abit ab liomine qui eum accepit, tunc pugnat Diabolus cumillo homine, ut supplantet eura et penitus separetur ab ea
1 1 Reg. XVI, 14. —2 Psal. r, i3. —3
4Rgg. ,,,^ ,5^ 15. — 4 ij, ,y, —
* Idem, VI.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 354/615
34^) S. JACOBI MSIBE.M
Spirltus sanctus : nam quamdiu Spiritus est cum homine,
limet accerlcre ad eum. Et vide, charissime, quod Dominus
noster, qui de illo Spiritu natus est, non fuit tentatus ab
illo nequam, donec Spiritus, quem visibihter accepit in
baplismo lavacri, assumpsit et duxit eum in desertum, ut
lentaretur a Diabolo *. Haec uniuscujusque cura sit, ubi
sentit animam suam non ardere Spiritu, et cor suum inci-
dere in sohicitudines hujus soecuh, iUico sciat quod Spiri-
tus Dei non est apud ipsum, et caveat ne supplantetur ab
inimlco. Fur domum non effodit, nisi videat patremfami-
has ablre; ita et Diabolus non potest appropinquare huic
domui, quae est ipsummet corpus nostrum, nisi Spirltus
Christi ex eo dlscedat. Et scito hoc, charissime, nescire fu-
rem an palerfamihas sit intus, an non; sed ante attendit,
et explorat an audiat vocem patrisfamilias praecipientis, et
diccnlis, Opus esse mihi iter facere. Et cum reperit, et vi-
det quod palerfamlhas abit ad conficiendum iter suum,
tunc venit fur, et eftbdit, et furatur. Si autem audiat vo-
cem patrlsfamihas, qui reddit domesticos suos cautos, et
prascipit eis ut vigilent et custodiant, et dicit eis : Et ego
hic in domo sum ; tunc tlmet, et fugit, ne insequantur eumet capiant. Ila et Diabolus : non est praescientia in eo, ut
sciat et videat quando abeat Spiritus, et veniat ad spohan-
dum et proedaudum hominem; sed altendil, et observat
horam : an audiat ab homine illo, in quo habitat Chrislus,
quod loquatur verba lurpla, vel irascatur, rixelur, conten-
dat; tunc scit Diabolus quod Christus non est cum eo, et
venit, et perficit voluntatem suam in eo; quia Christus ha-
bitat in mansuelis, et in humihbus, et qui contremiscunt
a verbis ejus, siculi dicit Prophcta ^. Et Dominus nosler
dicit : « Qui ambulat in mandatis meis, ad eum nos veni-
j» mus, et mansionem apud eum facimus, » At si audiat ab
* Matlh. iT, —5 Psal. cxviii ; cl alibi.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 355/615
SERiMO Vr. DE DEVOTIS. 3^7
illo homine quod vigilat, et orat, et meditatur in lege Do-
mini die ac nocte; tunc discedit, quia scit quod Ghristus
est cum eo. Si autem dicas : Quotuplex cstDiabolus? quo-
niam ecce cum multis certat. Audi tu, et intellige ex eo
quod supra scripsi tibi de Christo, quod distributus est in-
ter multos, et quidpiam ei non deficit. Domus in quam per
fcneslras parvulus radius inlrat, tota lucida est : et homo,
si modicum aUquid ex Diabolo intret in eum, totus obtene-
bratur. Audi tu quod dicit Apostolus, quod Satanas trans-
llgurat se in Angelum lucis* : quid mirum est, si ministri
ejus varii sint tanquam ministri justiliae ? Et Domlnus etiam
dixit discipulls : « Ecce do vobis potestatem calcandi om-
» nes virtutes inimici^. » Et manifcstum faclunt Scripturae,
quod sint ei exercitus et nequitiae ministri, qulbus sicuti
adversus Jobpotestatem
ei fecltDeus
ut pugnaret, ita nunc
eos dimitlit ad currendum per hunc mundum, et bellum
ejus gerendum : tamen nequaquam bellat palam, qula dala
est potestas contra eum tempore adventus Domlni nostrl;
sed raplendo raplt, et furando furatur.
XV. Exponam, charisslme, verbum quod diclt Aposto-
tolus, et in quo nequam secta haerellcorum scandallzatur.« Est corpus anlmale, et corpus splrltuale^ » Nam paulo
ante : « Factus est, ait, prlmus homo Adam in animam vi-
» ventem, et secundus Adam in spiritum vlvlficantem*. »
Et deinde : « Sicut, inqult^ portavimus nos imaglnem
» Adam terrenl, Ita et portemus imaglnem Adam coeles-
» tls \ » Adam terrenus est ille qui peccavlt : Adam autera
coelestls, vivlficans Dominus noster Jesus Ghrlstus. Qui re-
ciplunt Splritum Chrlstl, fiunt In similitudinem Adam coe-
lestis, qui est ipsemet vivlficans Domlnus noster; quia ani-
malis immergitur In spiritualem, sicuti supra scripsi. Homo
* 2 Cor. XI, 14. — ^ Luc. X, 19. —s1 Cor. xv, 4i- —^ I&idciu, 45- —
* Ibid 49.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 356/615
^^^ S. JACOBI MSlBJilSI
auleiii cjui conlrislat Spirilurn Christi, in resurrectione'
animalis esl, quia Spiritus coeleslis non est apud eum; id-
eoque spirilusqui est animalis in illum immergi nerjuit; sed
cum resurgit, manet in nalura sua, exutus Spirilu coeles-
ti : et quia dcrisit Spirilum Chrisli, in die i!la nudus deri-
debitur. At qui honoravil Spirilum, et servavit illum in san-
ctilale, in illa die servabit eum Spiritus sanclus, et fiet ille
omni ex parle spiritus, ut non invcnialur nudus, sicut et
Apostolusdicit : aDummodo vostili,non nudi inveniamur*.»
Et iterum dicit : « Omnesquidem resurgemus, sed non om-» nes immutabimur'\ » Iterum dicit : « Oporlet corrupti-
» bile hoc induere incorruplionem, et mortsle hoc induere
» immorlalitatenn Cum aulem mortale hoc induerit im-
» mortalitalem, et corruplibile hoc incorruptionem, lunc
» implebitur sermo qui scriptus est : Absorpta est mors in
» vicloria \ » Ilerum dicit : « Repcnte in ictu oculi resur-
» gunl mortui sine corruptione, et nos immutamur''. » Et
ii qui inimutantur, induunt imaginem Adami coeleslis, et
liunt spiriluales : at qui non immutantur, manent anima-
les in nalura facli Adami lerreni, et permanent in hac terra
in profundo et imo ipsius. Post haec rapiuntur spirituales
in ccelos, et facil eos volarc Spiritus quem induerunl, pos-
sidentque regnum quod erat paratum eis ab initio : anima-
les aulem in lcrra manent in gravitate corporum suorum,
et descendunl in infernum; illic erit eis fletus et slridor
dentium. Hacc ideo scripsi, charissime, ut in memoriam
utriusque noslrum revocarem. Ama ergo tu virginitalem,donum coeleste, et consorlium cum vigilibus coelorura. Nonest quidpiam quod comparetur illis qui virgincs sunt ;
Chrislus habitat in cis. Tempus aestivum venit, et rami fi-
culneae lact» sunt moHcs, et protulit ficus folia; signa quae
dcdit Dominus noster, adimpleri incipiunt. Dicit : « Surget
* 2 Cor. V, 5. —2 idcm, xv, 5i. —3 ibid. 55, 5i. —* Ibiil. 52.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 357/615
SERMO VI. »]•: DEVOTIS. 549
» gens contra gentem, et regnum adversus regnum ; et
» erunt Aunes, et gladius, et peslilenlia3. et terrores de coe-
» Io\ » Ila3C autem omnia ecce in diebus noslris perQciun-
tur. Lege hoc lotumquod scripsi tibi, tu et fralres qui Deo
se dicarunt; ne auteni haec contemnendo irrideas, cave.
Qui Isedit et deridet fratrem suum, impletur super eumsermo qui scriptus est in E^angeho : iiam in eo, cum vellet
Dominus nostec auferre vSensum avaritiie a Pharisoeis, tra-
ditum csl : « Quia erant avari, deridebant iUum ^ » Et nunc
quicumque hoc idein facere vult, deridant euin. At tu, di-
lectissime, lege, et <disce, et propera faccre. Et cura libi
semper sit de lege Dei. Et cum legeris tu epislolam hanc,
collige te iii mente tua, dilectissime : surge, ora, et me-
mento mei peccatoris in oratione lua.
SERMO SEPTIMUS.
DE POENITEJNTIA.
I. Unus solus innocens est in ouinibus generalionibus,
qui induit carnem, Dominus noster Jesus Ghristus; sicut
et ipse testimonium perhibet de se ipso dicens : « Ego vici
» mundum \ » Et Propheta testimonium perhibuit de eo,
« quod non fecit iniquitatem, neque doius inventus est in
» oreejus*. » Etbealus Apostolus dicit : « Eum qui nescie-
p bat peccalum, pro nobis peccatum fecit Pater ^. » Et quo-
modo eum fecit peccatum? nisi quia tulit peccatum nos-
trum,non quod ipse peccatum fecerit, sed quia illud cruci
affixit. Iterum Apostolus : « Multi sunt, aitj qui carrunt
*
Liic. XXI , 10. —"^
\(\. XVI, i4. —^
Joan. xvi, 55. —^*
Malach. xi, 6,—^ 1 Cor. V, 21.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 358/615
55o S. JACOJII KISIBJiM
» in slaillo; sed unus est qui altingit scopum*. » Et nullus
alius est in omnibus filiis Adag, qui ineat pugnam, et non
cadat, et vulneretur. Nam ab eo lempore quo Adam prc-c-
ceptuin transgressus est, regnabat peccatum, et multosprofllgabat el degluliebat, multos vulnerabat et occldebat,
donec venit Dominus noster, qui tulit et affixit illud cruci :
et quamvls affixum sit cruci, tamen stimuli ejus perma-
nent, el multos pungant, donec fiat finis consummatlonis,
et conterantur stimuli ejus. Nullum malum nullusque do-
lor est cui remedlum et curallo adhiberi nequeat, si sa-
piens medlcus advocetur : qui autem vulnerantur in certa-
mine noatro, remedium habent poenlteniiae, qua vulneribus
suis imposita curantur. medlci discipuli sapientls Medici
nostri, acciplte vobis remedlum quo infirmorum vulnera
curentur. Pugnantes in bello ab iis qui adversus eos cer-
tant vulnerantur, sed si medlcum saplentem habeant, vul-
neribus suis sanandis medelam inveuiunt. Et medicus cumsanat vulneratos In bello, magua prajmla, gloriam et ho-
norem a rege consequitur. Ita, charlssime, qui sudat et la-
borat in bello noslro, si ab hosle aggrediente percutlatur,
necesse est praibere ei medlcinam pcenitentlae, cum mulli
ad poenitentiam et compunctionem, non autem ad mortem
vulnerentur : quonlam Deus non spernit poenitenliam agen-
tes. Dicit Ezechiel propheta : « Nolo ego mortem peccato-
» rls, sed ut convertalur a via illa mala, et vivat^ »
II. Qui vulneratus est in bello, non erubescit tradere
semetipsumin manus sapientis medici, quonlam propter
magnitudinem pugnae in qua cerlavit vulneratus est : et
cum sanatus est, non spernit eum rex, sed connumerat ip-
sum inter veteranos mililes exercltus sui. Sic hominem
quem percutit Diabolus non decet erubescere conliteri
dellcta sua, et ab eo fugere, et petere medlcinam pocnilen-
* 1 Cor. —"^
Ercxli. XXX ni, ii; xviii, 20.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 359/615
SERMO VII. DE PQENITEXTIA. 55
liae : qui enim erubescit manifestare vulnera sua medico,
ejus corpus, putrescentibus et tabescentibus vulneribus,to-
tuni inllcitur. At vulnera ejus qui non erubescit sanantur,
et iterum revertitur ad pugnam. Qui autem morbum exi-
tialem contrahit, nequaquam sanari sperat, neque amplius
armis quibus exutus est indultur. Qui vincitur in belio nos-
tro, ci spes salutis erit, si dixerit : Peccavi, pelens pocni-
tentiam. Qui autem erubescit, nequit sanari, quia non vult
aperire vulnera sua medico, qui accepit duos denarios, et
ex eissanat omnes vulneratos, Et vos qui discipuli estis Me-dici nostri, cum praediti sitis sananti virtute, cavere opor-
tet ne impedlmento silis quominus qui indigent medicina
sanentur. Sed ei qui ostendit vobis vulnera sua, medicinam
poenitentiae adhibebitis. Et qui erubescit manifestare ma-
lum suum, vos eum monete ne illud vos celet. Et cum ma-
nifestaverit vobis, nolite in publicum eflerre, ne propter
eum, et qui innoxii sunt, ab inimicis, apud quos in odio
sumus, noxii et crimlnosi aestimentur. Leglo in qua vulne-
rali multi cadunt, prae cffiteris ab hostibus desplcitur. Et
qui sani sunt, cum socios inter se reperiunt, plagis iilorum
medentur, non autem eas manifestant inlmlcis suis : namsi aliter fecerlnt, inter omnes mllites infames habentur.
Et rex ductor exercitus irascitur eis qui infamiam exer-
citui suo insperserunt, eosque gravibus tormentis plagis-
que cruciat, duriusque tractat quam qui vulnerati sunt in
bello. Si autem sauciati noluerint prodere vulnera sua,
medici nequaquam puniendi sunt quod eos non sanave-
rint. Quln imo accepta vulnera doloresque suos neque ar-
mis obtegcre atque occultare potcrunt, qula lelhalem mor-
Lum in corporibus suis contraxerunt : nam tabido et exltiali
morbo laborantes, si audeant armls Indui, inilo certamlne,
cum arma membris incalueiint, vulnera eorum recrudes-
cent, et ipsi interibunt. Repertls deinde cadaveribus eo-
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 360/615
352 S. JACOBI NISIBEIVI
rum qui vulnera sua absconderunt, in ipsorum dedecus at-
que opprobrium, nolum omnibus nianiiestumque fiet eos
celavisse dolores plagarum suarum; neque cadavera eorum
digna censebunt sepultura, aestimantcs eos pravos, pervi-
caces et araentes fuisse. At vero, qui indicavit vulnera sua
et curatus fuit, caveat ne, ubi vulnus acccpit et sanatus
est, iterum vulnerelur : nam sanare eam partem in qua se-
niel alque iterum aliquls vulneratus est, sapianti medico
difliciJe; quia vulnera cicalricum haud faciie curantur : et
etiamsi ilerum sanetur, difTicile tamen arma induere pote-rit; si aulem induere conatus fuerit, et vulneretur, peccan-
di consuetudinem contrahet. qui induistis arma Christi,
discite certamen inire, ne, culpis debilitati, irnbecilies si-
lis in pugna. Adversarius uoster astutus est, vafer et dolo-
sus; sed arma ejus debiliora sunt armis nostris. Opus nobis
est ut aggrediamur et ultro feramur in hostem, factique vi-
giles spoliemus euui, capiamusque arma cjus dum adhuc
dorniit, nulliusque esse roboris ac virtulis ostendamus. At
vero cum nos aggreditur, converlamur ad eum qui omnia
videt, ut arceat illum a nobis.
111. At vobis, qui jam vulnerali estis, consilium do, et
dico : ne erubescatis dicere : Debilitati sumus in bsllo. Ac-
cipite medicamentum sine pretio, et convertimini, et slate,
antequam pereatis. Reducam in menlem vestram, o me-dici, quidquid scriptum est in libris sapientis Medici nos-
tri : non enim prohibet poenilentitim. Nam cnm peccavit
Adam, vocavit eum ad poenitenliam, dicens : « Ubi es,
» Adam * ? et ille peccala sua abscondit ab eo qui scrula-
tur corda, et excusavit se quod Eva eum decepisset. Et
qula confessus non est peccata delictorum suorum, senlen-
lir. mortis lata est contra eum et contra generationeni ejus.
El Cain quia erat plenus dolo, ab co niunera Deus non ac-
* Grn. III, (),
I
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 361/615
SERMO VII. DU POGNITENTU. 355
cepit; poenitendi vero, si vellet, gratiam fecit, qua ille usus
non est. Dixit enim ei Deus : « Si acceptus fueris, suscipiam
» munera tua; si autem acceptus non fueris, peccata tua
» pcrdent te*. »Et occidit fratrem suum ex dolo cordis sui,
et fuitvagus et profugusinterra. Gentibus autem quae erant
in diebus Nce centum viginti annos ad poenilentiam agen-
dam concessit, et in consummatione centum annorum de-
levit et occidit illos. Yides ergo» dilectissirae, quanlum
prodest confiteri, etexpergisci ab iniquitate. Et quidem Ni-
nivitae, qui adauxerant peccata sua, quia crediderunt proe-
dicationi Jonae quando annuntiavit eis subversionem, et
conversi sunl ad poenitentiam, misertus est eorum Deus. At
vero fdii Israel cum multiplicavissent iniquitates suas, vo-
cavit eos Deus ad poenitenliam, et noluerunt poenitentiam
agere. Dicit enim pcr Jeremiam : « Poenitentiam agite, filii,
» poenitentiam agite, et medebor languoribus vestris^. » Et
iterum intimavit in auribus Jeremiae, dicens : « Gonvertere,
» filia, agens poenitentiam'. » Et rursus ad filios Israel :
« Gonvertimini, convertimini a viis vestris malis, et a ma-
» litia operum vestrorum^. » Et insuper dixit adpopulum :
« Si conversus fueris ad me, convertam te, et stabis tu antc
» me^ » Et etiam exprobravit eis, dicens : « Dixi, quod
» convertentur ad me habitatores Jerusalem ex omni corde
» suo, et non sunt conversi^ » Et iterum verba super eos
fecit, et revocavit in mentem eorum quidquid scriptum est in
Lege : et voluit solvere Legem, dummodo poenitentiam age-
rent, dicens : « Tanquam si acceperit vir uxorem, et uxor
» egressa fuerit ab eo, et fuerit viri alterius; quod si roor-
» tuus fuerit vir qui accepit eam, vel dimiserit eam, et mu-» lier reversa fuerit ad virum suum primum, et vir ambu-» laverit et acceperit postquam polluta fuerit illa : ecce
1 Gen. IV, -. —2 Jer, xviii, \i; xxv, 5 ; xxxv, i.5. —^ Id. ii^f 12; \v, i,
—^ Id. XXXV, 5. —5 Idem, xv, 19. —^ Id. xxxv, i5.
XXV. 2 3
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 362/615
55-}- S. JACOni MSIliEM
» poUulione pollultur terra llla *. Et nunc accepl te mihi, o
» Jerusalem, el tu fuisli mlhi; et egressa es a me, et pro-
» fecla fornicata es cum lapideis et hgneis idohs. Nunc con-
» verlere ad me, et acceplo te; propter poenitentiam luam
» solvo Legem ^. »
IV. Vos autem, qui pcenitentiam »gitis, nohle iis lerreri
quae durius in Scripturis scripta occurrunt. Id enim Spiri-
tui Dei conveniebat, ut nos hoc modo cauliorcs redderel.
Cautionem igitur formidinis et timoris docuit, Iradiditque
Ezechieh prophelaB, dicens ad eum : « Si in omnibus die-
» Lus suis operatus fuerit homo judicia et justitiam, et in
» fme dierurn suorum iniquitaleni : in illa iniquilale sua
» morietur. Si autem operatus fuerit in omnibus diebus viloe
» suae iniquilales, et conversus fuerit, et fecerit judicia, et
» operatus fuerit jusliliam : salvabit animamsuam
*. » Uni-
co hoc sermone reddidit justum cautum, ne peccet et par-
dat labores suos; et spcm pracbuit iniquo, ut rehnquat ini-
quitates et vivat. IIoc autem est quod dicit ad Ezechiclem :
Quamvis cgo spem iniqui abscindam, tamen tu ila eumterrebis, ut sibi consulcre et providere facias. Et cum con-
fortando conforlo justum, tu formidinem et timorem po-nes anle rjus facicm, ut caveat. Qunndo dico peccilori :
IMorle morieris, et tu ncn annuntiaveris ei, peccator in ini-
quilate sua morietur; sed sanguiuem ejus de manu tua re-
quiram, quia non clamavisti ad eum *. Si aulem iniquus
compunctus f.ierit, vivet,quia cautus et providusfactus est;
et tu salvabis animam tuam. Et quando dico ad juslum :
Vita vives, et ille in hoc confidens fuerit, dcbes tu cautum
eum reddere, nc eleveuir et peccel. Ille enim vivet, quia
sibi cavit et providit; et lu salvabis aniiiiam tuam. Jlerum
audile, pcsnilentes, Deum cxtendenlem ad vos quodam-
paodo manum, et ad se vocantem : n^m pcenilenliie locum
* Jer. ni, i. —^ Ibid. 5. —* E7.ech, m, 18; xxxm, 4- —'^ JbiH.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 363/615
StRMO VII. IJI- POE.MTliNTIA. OO^
pFc-ebcns, clamat per Jeremiam ; « Si dixero pro populo
» et regno : Evellere, et destruere, et suLvcrtere, et dispcr-
»dere; et conversus fuerit populus ab iniquitate sua; et
» ego avertam ab eo mala quae cogitavi adducere super
» eum. Si autem dixero super uaam gentem, et regnum :
» yEdificare, et plantare; et illa gens in hoc confidens fue-
» rit, et fecerit mala coram me; et ego avertam ab ea bona
» quae volui adducere super eam, et in peccalis iniquitatis
» sua3 disperdam eam*. »
V. Audile ct vos qui habelis claves portarum coelorum,
et reseraie porlam poenitentlbus, et sequimini ea quae dixit
beatus Apostolus : « Si repenle aliquis ex vobis offendi-
» culum passus fuerit in aliquo delicto, vos qui spiriluales
» estis, lalem firmate in spirilu lenitatis^. wAttendite insu-
per ne quis veslrum cadat in tenlationem. Timebat, et ter-
refactus Apostolus dicebat de seipso : « Fortasse ego, qui
» aliis praedicavi, prorsus reprobus inveniar^ » Quicum-
que igitur ex vobis, aiebat '', alicujus delicto offensus fue-
rit, nolile eum lanquam inimicum judicare, sed tanquain
fratrem dilectum corrigere, ne cum separatus a vobis fue-
ril, suscipiatur a Diabolo. Iterum ait : « Oporlet nos, qui
» potentes sumus, portare debilitatem infiraiorum ^ » Et
rursus dicit : « Ne qui potens est cffendalur et maculetur,
» sed polius sanetur ^. »
VI. Poenitenles autem, vobis ilerum dico, nolite abjicere
remedium quod vobis datum est ad saluleui : sic enim in-
quiunt Scripturae : « Qui confitenlur peccata sua et absli-
» nent se ab eis, miserebilur Deus super eos'. » Observa eumjuslum qui dissipaverat subslantiam suam : cum conversus
ad palrem suum venit, gravisus est pater, et mactavit vi-
tulum saginatum, et la^tatus est poenitentia et conversione
*
Jcrem.xviii,
7. —^ Galat. vi, 1.
—* 1 Cor. viu,
27. —'^
Galat. v. —* 1 Thess. 5. —^' Gal. vi, 2. — "^i Joan. i, 9.
25.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 364/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 365/615
SLmiO VII. DE POENITBNTIA.. 35^
lcrc populum, ita orabat et deprecabalur : « Dimitte delicta
)) populi tui, quemadmodum dimisisti eis ex die qua egressi
» sunt de terra ^gypticrum, usque ad hodiernum diem*. »
Et dixit ei Dcus : « Dimissa sinl secundum verbum tuum ^.
Similes estole, o poenitentes qui quaeritis veniam, Aaroni
summo sacerdoti, quando seduxit populum in cullu vituli
comedentis foenum; confessus est peccata sua, et dimisit
ei Dominus^ David inilium re2:um Judae confessus est de-
licla sua, et dimissa suut ei. Et Simon, caput Discipulorum,
qui negavit Ghristum, dicens, Non vidi, et anathematiza-
vit, et juravit se eum nescire ^ ; ut primum conlritionem et
poenitentiam obtuht Deo, et lavit peccata sua lacrymis fle-
lus sui, suscepit eum Dominus noster, fecitque illum fun-
damentum, ct vocavit eum petram aedificii Ecclesiai. No-
lite fieri amentes et stulti sicut Adam, qui erubuit confiteri
delicta sua. Nolite assimilari Cain, qui, quando eum Deus
punivit de fratricidio, interrogatus respondit : « Nescio ego
» ubi sit Abel, quia non eram cuslos ejus ^ » Nolite cogita-
tionibus arrogantiae cfTerri, et assimilari genli corruptrici :
et nolite addere iniquitates super iniquitates, et multipli-
care peccata vestra, excusantes vosmelipsos cum sitis rei.
Aspieite patres primaevos, etiamsi justi essent, nihilominus
in humilitale conlinebant semetipsos. Sic aiebat Abra-
bam : « Pulvis et cinis sum ego ® ; «et ponebat se sub infir-
mitate. Et David aiebat : « Homo, sicut foenum dies ejus'. »
Et Salomon dicebat et annuntiabat : « Si justus vix salva-
» bitur; iniquus autem et impius ubi invenietur * ? »
Yll. Rogo te, charissime, per misericordiam Dei, ne ex
eo quod scripserim tibi, Deum non spernere poenitentes,
vigorem disciplinae dissolvas, adeo ut poenitentia indigeas.
1 i\um. xiv, 18, 19. —2 Ibidem, 20. —' Exod. xxxii. Deut. ix, 20. —'' Matlh. XXVI, 74. Marc. xiv, 71. Luc. xxn, 60. Joan. xviii, aS. —^ Gen.jv, 9.— « Idcm, xvm, 27. — 7 Psal. cij. —« Prov. xi, 3i. 1 Petr. iv, ig^
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 366/615
o58 S. JACODI NISir.f.M
Siquldem in primis curandum est ne libi necessaria sit poe-
nitenlia : haec enim manus porrecta est peccatoribus ; justis
aulem non est opiis. Elcemosyna pauperibus distribuilur,
divites &utem ea non indigent; homini qui nudus effugit a
lalronibus oporlet dare vcslem, ut cooperial nudilatem pu-
doris sui. Omnc quod habes noli perderc; forlasse muilumlaborabis in qua^rendo ilkid, et incertum est an invcneris;
et si invenias, perinde non erit ac illud quod ante habebas.
Neque enlmfieri
polest ut peccalor per poDnitenliam acque-tur illi qui ab omni culpa purus est. Conlende ad excelsa et
subliuiia, ut ab inflmis quam longe recedas. iMuni te bonis
armis, ne vulnereris in bello. Cura ne indigeas pharmaco,et
labores eundo et venlendo ad mcdlcum. Et quamvis sana-
lus fueris, lamen cicatricesapparebunt. Si aulem pceniten-
lia libi opus fuerit, noli esse siuiilis lerrae sterili ac deserlae,
adeo ut pravitatis nota tibi inusta remaneat; sed enilere
ultra poenllentlam. Homo cujus vestls lacera est, debet
eam resarclre : et quamvis valde bene perfecerlt, lamen
quisque eam agnoscit. Homo cujus munllio cl sepimcn-
tum deslruclum est, magno labore reaidlficat illud : et
quamvis reaedificatum luerit, tamen sepes deslructa voca-
tur. Homo cujus domum furcs eflbdiunt, edlcitur miser,
et spolialus remanot, et pcrdlt quod mujio labore congre-
gaverat. Arbor fruclifera, si incldatur, prius mnlto tem-
pore gcrminat ac florescil, quam fructum suum afferat. Et
qui aperlt ac deslrult stagna fonlium suorum, in irrigando
ajrro laborat et de{i\lii:;alur, donec ea rursum obslruat ac
muniat; et quamvis bene munierit, timet ne aquae mulli-
pllcalaj recens munita demolianlur. El qui anle lempus
vindemiat vineam suam, denles ei in acerbis uvis come-
dendis obstupescunt. Et facies ejus qui furatur erubescit;
et dum aliquls miserctur ejus, angitur et laborat. Et qui in
colenda vinea remissus est, capite deinisso mercedem suam
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 367/615
SliRMO \H. Dli POHIMTJiiNTlA. 55^
accipit, et majorem exigere nequit. Qui reprimil fervo-
rem adoIesceiUiae sune, L-ctatur apud Anliquum dierum;
et qui non potat aquas furto sublalas, quiescit super fon-
tem vila;.
VIII. qui invilali estis ad Lellum, audite sonum tubae,
et confortamini. Dico etiam vobis qui tenetis lubas islas,
sacerdoles, pra^sules et sapientes, clam^te et diclle uni-
verso populo isli : Qui timet recedat a bello, ne franj;at
animum fratrum suorum xque ac suum. Etqui plantavit
vineam, revertatur ad opera sua, ni3 sollicitudine illius dis-
tentns remissius agat in bello. Et cui promissa est uxor, si
vult eom accipere, redeat.et cum uxore sua lailetur. Et qnl
aedificavit domum,revcrlalur ad illam,ne forle animo reco-
lens eam, non pugnet slrenue et forliler. Solitariis conve-
nit pugna, quia respiciunt ea quae sunt anle, el non reco-lunt ea quae sunt relro : anleriora intuentur, omnemque
praedam sibi accipiunt, et quae uliiia sunt seclanlur. Insu-
per dico vobis qui canilis tuba isla, cum baec omnia annun-
tiaveritis, obscrvate refugos, et accinctis providete, et du-
cite, et facile ut descendant ad aquas examinis ii qui seipsos
offerunt ad pugnam. Nam quis sit forlis ac validus, aquae
examinis probant, et quinam sint debiles et iufirmi, inde
dignoscuntur, quoniam aquae probalionis eos manifeslant,
Conside»^a, charissime, mysterium hoc, cujus lypus et ima-
go in Gedeone ostensa et praemonslrala est : nam cumcongregaret ille exercitum ad pugnam cerlaminis, coepe-
runt scribae annunliare verba Legis, sermones quos supra
ego tibi retuli : tunc mulli ab exercilu discesscrunt; et cummansisscnt qui elecli sunt ad bellum, dixit Dominus Ge-
deoni : « Accipe, duc, et fac istos descendere ad aquam,
» et proba istos illic. Omnis qui festinaverit bibere aquam» lingua sua, fortis et aptusest ad pugnam belli; qui autem
» ceciderit in umbilicum et ventrem suum, ut bibat aquam.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 368/615
36o 8. #ACOBI NISIBEKI
» sohitus et remissus est in incessu suo ad Lellum *. » Mys-
terium hoc magnum est, charisslmc, quod praemonslravit
Deus Gedeoni, ostendens figuram baplismi, et mysteriumLelh', et imaginem soHtariorum. Prcemonstravit enim et
nunliavit de miUtibus delectis, ut eos in aquis Gedeon pro-
baret; et cum probasset, ex viginti mille viris trecentos
ad pugnandum in bello elegit. Id autem consentaneum est
verbis Domini nostri dicentis : « MuUi sunt vocati, pauci
• vero electi ^. » Propterea oportet vos qui tubis islis cani-
tis, praecones Ecclesiae, ut clametis, et annuntietis om-nibus electis Dei ante baptismum, et annuntietis eis qui
elegerunt se ad virginitatem adolescentibus, et iis qui sauc-
titatem sequi et se Deo dicare volunt : Quicumque ergo
continere se nequit, et ad conjugium animo propendet,
accipiat uxorem ante baptismum ; intrabit enim temere in
bellum istud, et cadens vulnerabitur. Et qui timet cominus
cum hoste confligere, abeat e pugna, ne forle frangat cor
fratrum suorum, perinde ac suum. Et qui dihgit possessio-
nes, ab exercitu discedat, ne forte, cum necesse est eummanus conserere, tum mente recolat possessiones suas, et
fugiat : elenim qui fugam capit in bello, infamis sit; qui
autem non se accinxit, et adhuc non est indutus armis, si
discedat, non vituperatur : at quicumque accinxit semetip-
sum, et indutus est armis, si a bello discedat, omnibus lu-
dibrio ac derisui est. Qui omnibus spohat seipsum, is ap^
tus est ad pugnam, quia nihil inde animo recoHt ut, bello
rclicto, ad illud revertatur. Intimetur igitur et denunticr
tur universo clero, ut eos qui electi sunt ad bellum du-
cant, et ofTerant ad aquas baptismi, et probent; et post
baptismum, periculum faciant, et experiantur qui fortes
sint, qui vero auimo sint soiuti et remissi : decet enim
fortes hortari ad pugnam; ct qui suat soh.ili ot remissi,1 Jiid. vii, 4. — ^ Mattb.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 369/615
sr.RSio vir. Dii poenitentia. 5(3
ut palam et manifeste a beilo reccdant, ne forte cum su-
pervenerit eis angustia asperitatis belii, furentur arma
sua,et fugiant, et vituperentur. Dicit Dominus Gedeoni :
« Duc, et fac eos qui eiecti sunt descendere ad aquam il-
» lam, et proLa, etc. *. wMagnum, inquam, mysterium lioc
est, charissime, quod praemonslravit et significavit Deus
Gedeoni inquiens : « Quicumque lambuerit aquam suam,
» tanquam canis, decet eum ire ad bellum ^. » In omnibus
bestiis quae domeslicaa sunt hominibus, nulla alia est quae
adeo diligal dominum suum et servet custodiam ejus die
ac nocle, sicut canis : et quamvis dominus percutiat eum,
tamen ille ab ipso non recedit : et quando exit in venatio-
nem cum domino suo, et videt irruentem in eum leonem
terribilem, Iradit se in morlem pro domino suo. Ita fortes
qui discernuntur ex aquis illis, sequuntur dominum suumtanquam canes, et tradunt seipsos in mortem pro eo, et
pugnas ejus pugnant fortiter; servant custodias ejus, et la-
trant contra fures tanquam canes, meditantes legem die ac
iiocte; et diligunt Dominum nostrum, iingunt vulnera ejus,
cum accipiunt corpus ejus, et ponunt super ocuios suos, et
liugunt eum lingua sua, quemadmodum canis lingit domi-
num suum. At illi qui non meditantur legem Domini, vo-
cantur canes muti, quoniam iatrare nequeunt : et omnes
qui non sunt propensi ad jejunia, vocantur canes petulan-
les, qui satiari nesciunt : et qui importuni sunt in petenda
eieemosyna, accipiunt panem fiiiorum, et projiciunt cani-
bus. Insuper ait Dominus Gedeoni : « Qui cadunt in ven-
» trem ut bibant aquam, non eant tecum ad beilum, ne
» cadant et vincantur in beilo; quoniam dederunt indicium
» subversionis, maie bibendo aquam^ » Propterea, dilec-
tissime, convenit eis qui bellum aggrediuntur, ut pravis
1 Ji.d, vii,4. -2I!ad. 5. — 3 Ibid.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 370/615
36i 5. JACOIil MSlBliJil
hcniiniLus non assimilenlur, el in bono opere remissi nonsint, ne et ipsi a helJo aufugiant, et opprobrio sint omnibus
commiliionibus suis.
IX. lilud ailende, dilectissime, non ideo quia dixi ct
suasi libi ex Scrlpluris Dcum non spernere poenitenles,
coniidas in hoc et audeas peccare. Et non polius, quia
dixi : Rcmillelur illi qui vuhieralur si ex animo pocnileat,
ID menle habeas opus ei esse qui peccavit, ut omnes dies
ejus sint in hiclu, quippe qui in ahum gradum ehilus inde
decideril. Scrvus enim qui peccavit in dominum suum, im-
mutat veslem suam ut reconciiielur ci dominus; praivenit,
ct coram eo se sislit, ut ipsum aspiciat : et videns eum do-
minus sibi pracslo semper adesse, et jussibus obsequenlem,
dimissis dchclis, ei reconcihalur. Porro si servus dicat do-
mino : Peccavi libi, domine, miserelur ejus. E diverso si,
cum pra^varicatus fuerit, dixeril : Noquaquam ego peccavi,
auget iram domini sui. Memenlo fdii qui dissipavit sub-
slanliara suam : nam, cum confessus fuissct palri, dcbita ci
dimisit. Et mulieri peccalrici, habcnli multa debila, cumacecssisset ad Dominum noslrum,miscrtus cjus dimisil ipsi
peccala multa. Et cum Zachams publicanus peccalor con-
fessus fiiisset peccata sua, dimisit ei Dominus nosler. Ipse-
met Salvalor noslcr dicit : « JNon veni vocare juslos, sed
j» peccalores ad poenitenliam *. » Dominus nosler morluus
est pro pcccaloribus, et non fuit in vanum mors ejus. Et
Aposlohis de se ipso dicit: «
Eram blasphcmus, perscculor» et conlumeiiosus, et miscrtus est mei Deus\ » llerum di-
cil : « Christus pro me est mortuus^ » Ovem quae de tolo
grege periit, quaesivit dominus suus, et invenit, cl de ea
inventa laclatus est*. Gaudium fit vigilibus ccelorum quan-
* Matlh. IX, 15. _ ai Timolli. i. — * Galat. 2. —* Matlh. xviii , la.
Liic. XV, 4, (1.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 371/615
SJinMO VIF. 1>£ POEAJTI-WTIA. 5(J5
do peccalor ab iniquilate sua reverlitur. Non vult Pater
coeleslis ut pereat unus ex pusillis illis qui erravcrunt, et
quibus opus est poenitenlia. Guni quis ex nobis incidit iii
inlirniilatem, omnes ei compuliamur : et cum qais offen-
(liculum j>atilur, conlrislemur pro illo.
X. Cuin uni membrorum noslroruni aliquid noxium ac-
ciderit, angamur in vulncribus ejus donec sanelur. Gumunum ex membris nostris glorificalur, lolum corpus glorio-
sum et decorum est; et quando uni membrorum noslro-rum dolor aliquis advenil, totum corpus morbus et Iremor
occupat. Qui scandalizat unum de pasiilis istis,. projicia-
tur in mare, habens lapidem molarem suspcnsum de collo
suo. Qui gaudet d^ malo fratris sui, illico illius inflrmitas
ei ascribitur. Ejus qui calcat fralrem suum pede, non ex-
piabunlur peccala. Derisori plagarum non esl sanatio; et
ei qui flagellat proximum suum non dimiltuntur debita *.
Qui fodil foveam alleri, ipse incidet in illam : qui devolvit
lapidem, in se ipsura volvet. Qui oflendiculum patilur in
nocte non dicat : Unusquisque, perinde ac ego, errel ac of-
fendat. Et dives qui redigilur ad paupertatem, non dicat :
Omoes, simililer alque ego, inopinanler opprimanlur eges-
tale. Nam si ejus exaudiantur desideria et pelitioues, quis
ejus indigentiae subveniet ?
XI. liacc omnia scripsi libi, charissime, quia in sajculo
hoc noslro plwrcs sunt qui, asceticam vilam eligenles, se
Deo volo consecrarunt. Et certamen habemus ac bcllum
gerimus conlra hoslem, qui pra^Iiatur conlra nos, conatur-
que ut itcrum ad velerem conditionem reverlamur, quia,
recuperata noslra liberlate, ab eo exivimus. Sunt vero ex
nobis qui superantur et vulnerantur : horuui autem aliqui
se debitores ac reos agnoscunt, et justificarese manifesla-
lis realibus deliclorum suorum curant : alii vero eamen-
* Mattli. xxiv, 49-
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 372/615
364 S. JACOBI NISIBENI
lis pervicacia sunt, ut nolint accedere ad pcenltenliani; et
pro pudore suo secunda morte moriuntur, et non recolunt
scrulatorem secretorum. Est etiam aliquis qui confiteturpeccalum, et ei poenitenlia non conceditur. O dispensator
Christi, praebe poenitentiam in nomine Christi; et memento
ly, quod Dominus tuus non spernit poenitentes. LoHumseminatum est in agro, et dominus agri non permisit scr-
vos colhgere loHum ex Iritico, usque ad tcmpus messis.
Missum est rele in mare, et pisces non ehguntur donecexeat rete. Et servi acceperunt argentum a domino suo, et
servum nequam judicat dominus ejus. Trilicum et palea
mixta sunt simul, et dominus areae separat et permundal.
Muhi vocati sunt ad nuplias, et eum qui non habet vestem
dominus ejus mittit foras. Prudentes et falua*. simul sunt,
et dominus thalami scit quam introducat secum.
XII. pastofes, discipuli Domini noslri, pascite oves et
deducite caute; corroborate debiles, conllrmate infirmas,
sanate segras, et scrvate pingues domino gregis. NoUte assi-
milari insipicntl pastori, qui in amentia sua neglexit pas-
cere oves; et arefactum est ejus brachitmi, et excaecatus
oculus, eo quod dixerit : Quae moritura est, moriatur; et
quae perltura est, pereat; et quae comesura est, comedat
carnes sociarum suarum. Quando venlet Magister pasto-
rum, reum judicabit pastorem insipienlem et ignorantem,
qui non bene curavit oves slbi commissas. Et qui pascit
oves et deduclt caule, vocatur ille servus bonus et fidelis,
quia servavit et obtulit coram Pastore oves plane speciosas
et pingues. praesules, attendite bene, et deduclte popu-
lum vestrum cum omni charltate, ne forte supervenlat gla-
dlus hostllis, et occldat aliquem ex illis : ipse enim in pec-
cato suo morietur, sed sanguis ejus e manibus vestris
requlretur. Quod si postquam monueritis pereat homo illo,
in pcccato suo morietur, vos autem ncquaquam puniemini.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 373/615
SERMO VII. DE POENITENTIA. 365
O oves pingucs, nollle superbe mlnari, ferientes et pcrcu
tientes infiruias, ne condemnemini a magno Pastore nos-
Iro, quando venlct. Audi hanc veritalem, quae allicit poeni-
tentes et aggregat justis. Mundus iste, mundus gratlae est;
et usque ad consummatlonem finis sui, est in eo iocus
poenitentiae. Appropinquat tempus quo gratia transeat, et
veritas regnet. Poenitentia non est in tempore illo, quia vo-
luntate ejus suo lempore gratia dominata est. Et cum ad-
venerit tempus judicii, non vult recipere poenitentes : qula
poenitentiai terminus posltus est et impletus, et deincepsnon ampllus est ei locus. Lege, charissime, et disce, ag-
nosce, et vide quoniam hac in re omnes allquo modo indi-
gemus : multi enim sunt qui currunt in stadlo, sed vlr for-
lis et virtute pra^dltus solum attingit scopum ; omnis autem
homo secundum labores suos mercedem accipit.
SERMO OCTAVUS.
DE RESURRECTIONE MORTUORUM.
I. Impugnatur quotidie mortuorum resurrectio : Quo-
modo, aiunt, mortui resurgent? et quo corpore redibunt?
quoniam ecce corrumpitur et consumltur corpus, et ossa,
cum longa tempora effluxerint, comminuuntur, conterun-
tur, et non apparent. Et si intres, inquiunt, in sepulcrum
ubi centum mortui sepulti sunt, puglllum pulverls vix in-
venies. Alli vero, qui in ejusdem rei cogltationem veniunt,
ita obloquuntur : Sclmus nos qaod mortui resurgunt; sed
induuntur corpore coelestl et formis splrltuallbus. Quod
si non ita est, aiunt, hi ipsi centum mortui qui in uno se-
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 374/615
56G S. JACOBI N!S1B£>"I
pulcro sepulti siint, et progressu leraporis nihil eorum re-
manet, cum resurgent niortui, quodnaui corpus, cum nul-
lum sil, induunt? utique coelesle.
il. Amens certc et insipiens est quicumque in mentehanc cogilalionem revolvit, inquiens : Cam mortui in se-
pulcruui illati sunt, ahquid erant; et postquam multa lem-
pora Iransiverunt, in nihiksm redacti sunt : cum vero ad-
venerit lenipus resnrrectiouis mortuorum, quomodo quod
ent nihil fit aliquld, quemadmodum prius erat, veterique
nalurne superaddilur renovalio ? amens qui hocc cogitas,
audi quid dicat Apostolus stultum similem lui in medium
adducens, et ita redarguens : « Insipiens tu, quod scminas
» non vivihcatur, nisi prius morialur. Et quod seminas, non
» idem corpus quod gignendum est seminas, sed nudum gra-
» num, ut pula tritici, aut hordei, aut aliorum seminum :
» et Deus dat i!li corpus, sicuti vult, unicuiqjc seminum
» proprium corpus*. «ilinc igitur, stulte, crede quod unus-
quisque mortuorum corpore suo induetur. Nunquam tu
seminasti hordeum, et messuisti Irilicum; et nunquam
plantasti vilem, et germinavit tibi ficulnea : sed omnia juxta
principium suum renascunlur. Ita idem corpus quod cadit,
resurgit. Et quoniam prius corpus corrumpitur et consu-
milur, ex similitudine iila seminum convenit tibi id crede-
re, hoc est eo mo«lo quo semen, cum cadit in terram, pu-
Irescit prius et corrumpitur, et ex illo eodem pulrefacto
germinat, floret et cnascitur fructus. Nam locus in quo se-
mina non sunt sala, fructum non aflert, quamvis campusille opportunnm pluviam imbiberit. Et ex sepulcro in quo
non est sepuitus niortuus. in resurrectlone morluoruni homonon egreditur, quamvis et totus sonus tubne insonuerit in-
tus. Quod si, uli dicunt, animae juslorum ascendunt in
coelum et induuntur corpore ccelesti, naturae quidem coe-
* 1 Clor. XV, 7-)(y.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 375/615
SERMO Vlir. 1)K RESURRECTIO.\£ MOUTUORUM. 36^
lestes in coells sunt, et ille qui suscitat moiiuos in coelo hn
Litnt; qiiomodo ergo ille (.dvenicns suscilabit moiHuos ex
lerra isla? el cur nobis scriplum est, « quod vcniel tempus
» quando mortui audient vocem Filii hominis, etexibuntcf> monumenlls suis*. » Non igitur e coslis descendit corpus
coelcste inlrans in monumentum, ct ilerum egreditur, ut
fliunt insipienles. Sed qiiare dixlt Aposlolus : « Aliud cor-
» pus cceleste, et aliud C(>rpus terre^tre^. » Qui id oppo-
nit, audiat et aliud quod ait ibideni Apostolus : « tlst corpus
» spirituale \ » Et ilerum : « Omnes, inqiiit, rcsurgemus,
» sed non onmes immutabimur ^. »Ilerum : « Opnrlct cor-
» rupllblle hoc induere Incorruplionem, et mortalo Iioc
» induere immortalilatem^ »Et rursus : « Omnes nos mani-
» festqri oportet anle Irlbunal Ghrisli, ut referat unusquis-
» que proprla corporls prout gessit, sive bonum, sive ma-» lum^. ))Et ilerum : « Quid facient, ait^ qui baplizantur
» pro mortuis ? Si omnino mortui non resurgunt, ut(|uidet
» baptlzantur pro illis''? » lnsuj)er : « Si resurrectio morluo-
» rum non est, neque Ghristus resurrexit^ Si autem Ghri-
» stus non resurrexlt, inanis est ergo prncdlcalio nostra, in-
» anis est et fides veslra ^: invenimur aulem et falsi lestes
» Dei, quoniam testlmonium dlxlmu» adversus Deum,quod» suscltaverit Chrlslum, qucm non suscllavitsi morlul non» resurgunt*''. »SI ergo mortui non resurgijnt, neque est ju-
dlcium. « Mdnducemus, et bibamus, cras enlm moriemur.
» Noliic, ait, seduci : corrumpunt mores bonos colloquia
» mala *^ »lllud quod dixll Aposlolus : « Allud corpus coe-
yt leste csl, et aliud corpus terreslre, » ita a te inteliigendum
est. Gum resurglt ccrpus jusli, et immulalur, vocalurillud
coelesle; scd quod non immutalur, corpus vocatur juxla
naturam suam lerrestre. Sed audi haec alia, quae illis si-
* Joan. V, 2S. —2 i Cqj.^ XV, /(.o. — ^ Ibid. 44. —4 Ibid. 5i. —5 Ibid.
—6
2 Cor. V, 10. —'
Id. XV, 9,9. —8
Ibid. 16. —5
Ibid. i^. — 10 Ibidi5. - iUb.52, 35.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 376/615
568 S. JACOBI MSIBrMI
milia sunt : alibi cnim ipse Apostolus : « Homo spiritualis
» omnia judicat,et ipse a nemine judicatur*. » Iterum dicit:
« Qui spirituales sunt, spiritualia cogitant; qui autem car-
» nales sunt, carnalia^. » Iterum : « Cum essemus, ait,
» In carne, passiones peccatorum, quffi per Legem erant,
» operabantur in membris nostris, ut fructificarent mor-
» ti\ » Itidem : « Si est, inquit, in vobis spiritus Chri-
» sti, estis vos in spiritu ^. » Haec omnia locutus est Aposto-
lus de homine qui indutus est corpore, et operatur opera
spirilus. Ita et in mortuorum resurrectlone juslorum cor-
pora Immutantur. Et forma terreslris immergitur in coe-
lestem, et vocatur corpus coeleste : sed quod uon immu-
tatur, vocatur terrestre. Sed latius de hac resurrectione
mortuorum, quoadpossum, te docebo. Ab inltio, cum for-
masset Deus Adam, ex pulvere creavit et suscltavit eum :
quare si, dum nlhil erat Adam, fecit eum, quanto facIHus
erit Deo, cum fuerit, rursus ilium suscitare ? qnoniam ecce
semen ejus quodammodo seminatum est in terra. Profecto
si faceret nobis Dcus quae fierl facilia sunt, non viderentur
nobis magiia opera sua. Sunt homlnes Ingeniosi, mira opera
efficientes; et ad horum operum Imperltl obstupescunt, etmirantur quomodo facta slnt; et opus sociorum suorum
difficile videtur in oculis eorum : quanto magls opera Dei
debent illls esse admlrabiha? Deo non est aHquid magnumsuscitare mortuos. Dum semen non erat semlnatum, ger-
minavlt lerra quod non ceclderat in ea ; et dum non erat
foeta fruglbus, gcnuit In vlrginltate sua. Quomodo igitur
erit difficile ut terra ea producat quorum scmina sata sunt
in ea, et ut jam gravida gignat ? Quonlam ecce tempus
partus ejus appropinquavit, sicut et Isaias dicit \ At vero
fortassc nobis reponent : Quls audlvlt, aut quls talia mira-
* 1 Cor. II, i5. —2 Roiii. VIII. 5. — 3 jd^ y,,^ 5^ —i, IJ^.ni, vin, (). —' Isai. XXVI, ij.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 377/615
SERMO VIII. Dfi KESURRECTIONE MORTUOP.UM. 669
bilia vidit unquam.. lerram universum hominum genus uno
foetu gignere ? Adam non erat satus, et natus est : et non
erat conceptus, et genitus est. Nunc generationes ejus se-
minatae sunt, et expectant pluvias, et germinabunt. Et ecce
terra praegnans est multis, et proxima est partui.
III. Omnes patres nostri spe sperabant resurrectionem,
et ad eam properabant, sicut et dixit beatus Apostolus :
« Qucdsi eam civitatem unde egressus est Abraham spera-
» bant justi, et eam menle recolebant, aderat tempus re-
» vertendi ad eam unde exlerant; sed meliorem intenden-
» les optaverunt, id est coelestem^ » Et expectabant ut cito
hinc separarentur, et proflciscerentur illuc; et ex his quae
mox tibi dicam, probe intelliges quod sperabant resurrec-
tionem. Jacob pater noster cum moreretur, adjuravit Jo-
seph filiumsuum,
dicens ei : « In sepulcro patrunimeorum
» sepelles ine, ad Abraham, et Saram, et Isaac, et Rebec-
» cam^ »Et quare, dilectissime, nolult Jacob in terra M^j-ptiorum, sed cum patribus suis sepeliri? Utique quia prai-
monere voluit quod speraret resurrectionem mortuorum,
et ideo ut, cum fieret clamor et insonaret vox tub£E, resur-
geret prope patres suos, et in die resurrectionis non com-miscerelur iniquis, qui revertimtur ad infernum. Ita et Jo-
seph adjuravit fratres suos, dicens eis : « Cum recordatus
» fuerit Deus vestri, asportate ossa mea vobiscum de loco
» isto^ » Et fecerunt fralres quod jusserat Joseph, et adju-
rationem centum viglnti quinque annis custodiverunt. Nam
cum postea exercitus Domlni e terra iEgyptiorum egressi
sunt, tunc tulit Mcyses ossa Joseph; el visa sunt ei pre-
tiosa ossa viri justi, et meliora ab eo oestimata sunt auro
et argento quae fdii Israel iEgyptiis abstulerunt. Et fuerunt
ossa Joseph in deserto quadraginta annis. Et cum defunc-
'' Hebr. xi, i5. — "^ Gen. xr,vii, 29. —^ Id. l, 24. Exod. xiir, 19. Flebr.
XI, 23,
.\xv. 24
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 378/615
3-0 S. JACOni NISIBEM
lus per id tempus fuissct Moyses, hocres eorum fuit Josue
lilius Nave *. Meliora eriim videbantur ei ossa Joseph palris
sui omiiipraeda terrae quam suLjugavit. Etquarededit Moy-
ses Josue ossa Joseph? quia erat ille ex genere Ephraim,
et ipse sepelivit in terra illa, ut ibi, tanquam ihesaurus,
ossa Joseph recondita essent. Gum aulem moreretur Ja-
cob, benedixit fiiiis suis, qui patres tribuum fuerunt, et
praemonslravit quod eventurum erat novissimis tempori-
bus, dicens adRuben
: « Ruben, primogenilus filius meus
» es tu, forlitudo et principium filiorum meorum : cum du-
» ritia incessisti; in durltia petulantiae gessisti lemetipsum,
» contumeliosus fuisli in me : tanquam aqua, non ebullies
» sursum. Ascendisti cubile patris tui, maculasti stratum
» quod ascendisti ^. » Ab eo tempore quo defunctus est Ja-
cob, usque quo mortuus est Moyses, elapsi sunt ducentitriginta tres anni. Tunc vero Moyses curavit in sacerdotio
suo expiationem facere pro Ruben, qui dcliquit et peccavit
dormiens cum Bala concubina patris sui ; ut, cum resurgs-
rent fratres ejus, non deesset ex numero eorum. Dicit ita-
que in principio benedictionum suarum : « Vivet Ruben, J|
p et non morielur, et erit ille in numero computationis^» flCum advenisset tempus ut ipse Moyses requiesceret ad pa-
tres suos, turbatus et conlristatus est; et petebat a Domino
suo, et rogabat ut ullra transiret, et terram promissam as-
piceret\ Et quare, dilectissime, tristis erat vir justus? Non
quod non transiret et videret terram illam donorum, sed
quodnon iretet sepeliretur cum patribus suis,sed sepelien-
dus esset in terra inimicorum, et in terra Moabitarum. NamMoabitai conduxerunt Balaam filium Beor, ut imprecaretur
ct malediceret Israel. Propterea Moyses desiderabat ut iu
lerra illa non sepeliretur, ne venirent Moabilae, et aperirent
eepulcrum, et extraherent ossa ejus et dispergerent. Deus
^ Jos. XXIV, 3a. —2 Gen. xlix, 5. —^ Deut. xxxiii, 6. —* Id. ui, ao.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 379/615
SER.IIO VIII. DE RKSURRECTIONE MORTUORUJI. 0^1
autem maxlma beneficia tribuit Moysi : nam duxit et ele-
vavit eum super montem Nabo, et ostenJit ei omnem ler-
ram,eamque quodammodo coram ipso adduxit, ejusque as-
peclui subjecit*. Et cum oculos circumtulisset Moyses per
omnem terram, aspexit montem Jebusaeorum, et prcTpara-
tum locum requiei. Et tristalus est, et flcvit, cum vidisset
sepulcrum quod est in civitale Chebron, locum ubi sepulti
erant patres sui, Abraham, Isaac et Jacob, quia sepelien-
dus non erat apud eos, et ossa sua non apponenda ad ossacorum, ut cum eis resurgeret in dieresurrectionis. Et post-
quani vidit omnem lerram, conforlavit eum Dominus, di-
cens : Ego sepoliam le, et occuliabo, et nemo sciet sepul-
crum tuum. « Et mortuus est Moyses juxta jassum Domini
» et sepelivit eum Dominus suus in monle Moabitarum con-
» tra Pliogor, ubi peccavit Israel : et nemo scivit sepul-
)) crum ejus usque ad hodiernum diem^. » Dominus, cuna
Moysis sepulcrum occullavit, duo ei beneficia praestilit :
unum, ne inimici invenirent et extraherent ossa ejus e
sepulcro, et dissiparent; et alterum, ne homines populi
genlis suae scircnt, et sepulcrum ejus locum adorationis
constituerent, quoniam tanquara Deus habitus est ille in
oculis populi. Hinc aulem inteilige, charissime, qua de
causa, cum eos reliquit et ascendit in montcm, dixerunt :
« Moysi, qui eduxit nos de lerra iEgyptiorum, nescimus
» quid acciderit*. »El fecerunt sibi imaginem viluli, et ad-
oraverunt eam ; et non meminerunt quod Deus eduxit eos
per Moysen, forti manu et brachio excelso. Propterea gra-
tiam fecit Deus Moysi, occullans sepulcrum ejus, ne scul-
perent sibi ejus imaginem, alque ei sacrificia offerentes, in
peccalis suis transforrent ossa viri justi.
IV. Ipse autem Moyses alibi etiam manifeste praenuntia-
vil resurreclionem mortuorum ex ore Dei, dicens : « Ego* Njim, XXVII, 12. Deut. xxxiv, 2, —2 Ibid. 5, 6. —^ Exod. xxxn, 1,
24.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 380/615
^72 S. JACOlil NlSIBliNI
» mortifJco, et vivifico*. » Ilem Anna In sua oralione in-
quit : « Dominus mortificat et vivificat, deducit ad infcros
» et reducit^ » Et Esaias propheta : « Vivent, ait, morlui
» tui et cadavera eorum resurgent : experglscentur, et lau-
» dabunt, qui dormiunt In pulvere\ » Et jam ante David
praecinuerat, dicens : « Ecce mortuis facis tu mirabilla : et
» gentes procerae resurgent, et confitebunlur tlbi, et nar-
» rabunt in sepulcris gratlam miserlcordlae Utve\ » Et quo-
modoquldemnarrabunt gratiam miserlcordlaeDcIPnisicumaudierint vocem tubne, et sonum fistulae, quae insonabit ab
excelsis, et erit terrae motus, et aperientur sepulcra, et re-
surgent gentes procerae cum gloria, et narrabunt in sepul-
crls unanlmlter, et dlcent : « Magna esl gralia haec quam
» concesslt nobis : qula abcissa erat spes nostra, et denuo
» facta est nobis spes : semlnavimus in corruptlone, et re-
» surrexlmus cum glorla : sepulti sumus In mortalitate, et
» resurrexlmns cum virtute. » Haec est gratia quam narranl
in sepulcrls.
V. At vero non verbls solura, dileclissime, locutus est
qui suscllat mortuos, sed et rebus ipsis et factis id ostendit
nobls Deus, mulllsque modis testatus est, ne ob increduli-
lalem punlamur. Per Eliam mlrabill prodlgio oslendlt quod
mortui vivunt, et resurgent qui dorraiunt in pulvere, cum
mortuum filium vlduae mullerls Propheta suscltavit et de-
dlt matri suae ^ Et slmiliter Elisaeus ad vltam revocavit fi-
lium mulierls Sunamllldls% ut certum ac firmum allerum
testimonium resurrectlonis haberemus. Et super ossa Elisaei
projecerunt mortuum, et vixlt". Atque ita tertium testi-
monium nobis datum est. Etlam per Ezechleiem prophe-
lam declarata est manlfeste resurrectio, et vivificatlo mor-
tuorum, quando eum assumpslt Deus et duxil in quemdam
*
Deut. xxxii, ?>9. —2
i ij(.g^ ,,^ 6, —3
i^^\^ xxvi, 19. —*
Ps. lxxxvii,n, 12. — ^ 3 Rcg. xrii, 21. —^4 Rpg. i'?, 3i. —"^ Ul. xiu, 21.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 381/615
SERMO VIII. DE RESURRECTIONE MORTUORUM. 3^^
canipum, ct ostendit ei cumulos mullorum ossium, dicens
ei ; « Fili hominis, putasne vivent ossa ista? » Respondit
Ezechiel : «
DomineDeus, tu nosli hoc. »
Tumita Deus ad
eum : « Fili hominis, vaticinare de ossibus istis pacifice
» cumulatis, dicens eis : Audlte vos verbum Domini*. »Et
cum Propheta fecisset ea audlre verbum Domini, factus est
sonilus et commotio, et congregata sunt qu?e erant disso-
luta et contrita. Et vidit ea Propheta, et stupuit, quia ex
omnibus partibus celeriter veniebant facie ad faciem adinvicem, et os ad os singula singulis jungebantur. Dum ad-
huc stupefactus stabat ille, videbat quod et nervi suis junc-
turis committebantur, et universa ossa arida carne imple-
bantur, et singula corpora cutem induebant, et cutis induta
pilis ornabatur; sed adhuc spiritus non erat in eis. Iterum
jussit Dous Prophetae, dicens : « Vaticinare super spirilum,
» vocabis tu super ista spiritus, et dices : Irruant a quatuor
» parlibus spiritus, et impleant corpora mortua, et revi-
» viscant^. » Et cum fecisset ea audire alterum illud quo-
que verbum, venerunt et inlraverunt spirilus in ea, et vi-
xerunt, surrexerunt, steteruntque super pedes suos, et facta
suntagmina exercitus grandis nimis valde.
VI. Et quare non uno ilk) primo verbo rcsurrexerunt
mortui, et completa est resurrectio simul ossium et spiri-
tuum, sed uno verbo ossa juncta sunt, et altero spiritus
advenerunt? Id propterea factum est ut reservaretur et fie-
ret perfecta resurrectio solum per Dominum nostrum Je-
sum Ghristum, qui una voce, uno rerbo suscltabit omnes
generationes Adae : non quod ponderosum et ingens quo-
dammodo foret verbum illud, nam modicum seu abbrevia-
tum erat vocandum. Profecto notum et compertum habes,
quoniam et Elias, et Elisaeus, quando suscitaverunt mor-
tuos, haudquaquam uno verbo susoitaverunt; sed oraye-
* Ezech. XXXVII. 3. —2 Ibid. g.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 382/615
^74 S- JACOBI MSIllEM
runt, et deprecati sunt, et mullis horis tardaverunt prius-
quam mortui resurgerenl. Profecto eliam Dominus noster
in primo suo adventu tres mortuos suscitavit, utIrium
tes-
timonium certum haLeretur; sed singulos binis verbis sus-
cilavit : filius vidiiae mulicris binis verbis vocavit, dicens :
« Adolescens (tibi dico), surge*; » ct revixit, et surrexit^
Et filiam archisynagogi bis vocavit, dfcens : « Puelia (tibi
» dlco) , surge ^ ; » et redivit in eam anima ejus, et surrexit.
Et quando mortuus est Lazarus, profectus est ipse ad ejussepulcrum, oravit, et clamavit voce magna oris sui, dicens :
« Lazare, veni foras ' ; » et revixit, et exivit ex sepulcro.
Quod autem libi dixi, binis verbis hos mortuos suscitatos
fuisse, ideo factum est quia dua^ resurrectiones in ipsis fieri
debebant : una ilia prima, quag tum facta est; secunda,
illa quae futura est. At vero in ilia resurrectione in qua om-nes homines resurgent, nec amplius morientur, uno verbo
Dei, quod emittitur per Christum, resurgunt omnes de-
functi illico, in ictu oculi. Non enim debilis aliquis et in-
firmus est vocans per illud verbum : nam uno vcrbo vocat,
et fdcit ut audiant omnes fines terrae, et expergiscuntur et
resurgunt defuncti. Et non redit inane verbum ad eumq^ui emisit, sed sicut scriptum est per Isaiam prophelam,
ubi verbum suum assimilat Deus pluviae et nivi, diccns :
(! Quomodo descendit imber vel nix de coelo, et illuc ullra
» non revertLtur, sed inebriat lerram, et irrigat eam, et ger-
» minare eam facit, et dat semen serenti, el panem come-
» denti *: sic erit verbum meum, quod egredietur de ore
» meo ; non revertetur ad me vacuum, sed faciet quaecum-
» que volui, et prosperabitur in his ad quae niisi illud^ »
Imber quidem et nix non revertuntur in ccelum, quoniam
voluntatem ejus qui eos misit exequuntur in terra : sermo
1 Luc. VII, 14. —5 Maic. V, /m.— * Joan. xi, 43. —^^ Isai. — * Psalin,
*."», 10.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 383/615
SERMO VIII. DE RESURRECTIONE MORTUORUM. 3^5
aulem quem Deus mittit per Christum, quoniam ipse est
verbum, reverlilur ad eum virtutc multa; nam quando ve-
nit et fertur, descendit inslar imbris et nivis, et germinant
in eo qui seminati sunt justi, et reddunt fructum. Et rever-
titur sermo ad missorem suum, cl nihil est ex eo vacuumet inane ; sed ut loquitur coram eo qui misit : « Ecce ego,
» et filii quos ta dedisti mihi *. d Et de voce ista qua mortui
vivunt, perhibuit testimonium Salvator noster, dicens :
« Veniet tempus quo mortui audient vocem Filii ejus, et
)) exibunt e sepulcris suis ^. » Quemadmodum et scriptum
est : « In principio erat vox^ ; » quoniam ille ipse vox est,
et verbum. Nam iterum dicit Scriptura : « Verbum caro
» factum est, et requievit in nobis'^, » Et hoc ipsum ver-
bum vox est Dei, quae clamat ab excelsis, et suscitat mor-
tuos.Praeterea demonstravit etiam Dominus
Sadducaeis
fu4«ram resurrectionem mortuorum, quando proposita pa-
rabola de muliere quae habuerat septem viros, dixerunt ei :
« Ecce mulier haec fuit omnium : in resurrectione mor-
» luorum, cujus ex illis erit® ? » Ipse autem eis respondit :
« Valde erratis vos, et nescitis Scripturas, neque virtutem
» Dei. Qui enim dlgni habebuntur saeculo illo, et resurrec-
» lione ex mortuis, neque nubent inulieres, neque viri du-
» cent uxores, quia mori nequeunt. Nam tanquam Angeli
» ambulabunt,et tanquam filii Dei. De resurreclione autem
» mortuorum non legistis vos unquam in Scripturis, quo-
» niam Deus dixit ad Moysen in rubo : Ego sum Deus
» Abraham, Isaac, et Jacob : et ecce Deus noii est mor-» tuorum, quoniam omnes vivunt ei ® ? »
VII. Et quidem sunt etiam aliqui qui, dum hic vivunt^
apud Deum moriuntur. Praecepit et comminatus est Deus
Adae, dicens : « In quocumque die comederis ex ligno illo,
* Joan. XVII, 9 ; xviii, 12. — ^ Idein, v. —* Ideni, i, < " * Ibid. i4>
—* MaUh. xxu, 38. ~ <* Ibid. 29, 59.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 384/615
376 S. JACOIJI NISIBiiNI
39 morte morieris*. »Etposlquamtransgressusestpraeceptum,
vixit nongentis triginta annis ^ ; scd Deo mortuus eral ille in
peccatis suis. Gertum tibi sit peccatorem vocari mortuumdum adhuc vivit, id enim ostcnditur tibi ex eo quod scrip-
tum est ab Ezechiele propheta ; « Vivo ego, dicifc Dominus,
» implens voluntatem, quoniam nolo ego mortem peccato-
» ris morlui^ » Et Dominus noster respondit homini qui
dixit : Permitteme ire, et sepelire patrem et matrem meam,et veniam ad te : « Sine ut mortui sepeliant
mortuos suos;» tu autem vade, et annuntia regnum Dei ''. » Quomodo au-
iem haec intelligenda putas, o dllectissime? Vidistine un-
quam mortuos sepelire mortuos ? quomodo surgent mortui
ad sepeliendos mortuos ? Sed accipe horum verborum sen-
sum. Peccator, dum vivit, mortuus est apud Deum : et jus-
tus, quamvis mortuus sit, vivit apud Deum. Haec mors tuasomnus est, dilectissime; sicut et David ait : « Ego dormivi,
» et soporatus sum, et exurrexi \ » Et iterum dicit : « Exur- -
» gent dormientes in pukere^ ))Et Dominus noster de filia
archisynagogi : « Puella haec, aity non est mortua, sed dor- 1» mit '. »Et de Lazaro dixit Discipulis : « Lazarus amicus
» noster dormit, sed vado ut a somno excitem eum ^ » EtApostolus : « Omnes, inquit, dormiemus, sed non omnes
z: immutabimur^ »Et iterum dlcit : « De dormienlibus non.
» contristemini. »
VIIL Oporlet nos timere secundara inortem, quae plena
est fletu oculorum et stridore denlium, gemitibus, angus-
liis et tribulationibus; illam, inquam, mortem quaj inhabi-
tat in tenebris exterioribus. Beati quidem erunt fideles et
justi in resurrectione mortuorum, quia spem tunc habe-
bunt resurgendi, et accipiendi praemia bonorum operum.
1 Genos. II, 17.— 2 1(1. V, 5, 4- —^ Ezech. xvm, 2'^, 02 ; xxxiii. 11. —* Malth. viM, 22.
—6
Psal. m, 6. —^
Dan. xii, 2. —'
Mallh.ix, 24. —
" Joan. XI, u. _ 9 i Cor. xv, 5i.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 385/615
SERMO VIII. Dli RESURRF.CTIOINK iMORTUORLM. 677
Sed iniquis, qui non crcdunt in resurrectionem illam, \ce
undique iJlis reservalum est : melius esset eis si penltus non
resurgerent, sicut se non resurrecturos credunt. Nam ser-
vus cui a domino suo decreta sunt tormenla et vincula,cum
dormit, nollet unquam exurgere; scit enim, cum primum
factum fuerit mane, se vinctum fore ut torqueatur a domi-
no suo. At servus bonus, cui promisit dominus suus prae-
mia, sedet et cupldus diem expectat, qula, cum mane adve-
nerit, prtTsmia a doQiino suo accipiet:
etsi
dormlat,in
somno videt dominum suum, quasi donantem sibi pr.-emia
promissa; et lagtatur in visione sua, et gaudens exultat.
Somnusautem iniqui amarus est, quoniam anxlo et solliclto
est animo dum advenit mane, el fractum est cor ejus in
cogitatione sua. Justi autem dormiunt, et somnus ipsorum
dulcis est die ac nocte : et longam noctem non sentiunt,
sed tanquam una bora vldelur in oculis eoram, et in tem-
pore matutino exurgunt et laetantur. Somnus autem iniquo-
rum grav.is est et onerosus super eos, et assimilantur viro
qui incidens in febrem ardentem et in infirmltatem gravem,
in leclo suo huc illuc frequenter volvitur, aestuatque per
totam noctem : ita implus terrore perculsus timet maneillud, quoniam reus slstendus est coram Domlno suo. Et-
enim fides nostra docet quod, quando dormlunt homines,
animae eorum qui sunt justi eunt adDeum; illorum autem
qui sunt peccatores, ad gehennam. Sicut dixlt Apostolus :
«Cumablverimus a corporeisto,apud Dominum erlmus*.
Memento quod hoc idem attigi in sermone de solltariis ^
inquiens quod Spiritus, quem reclpiunt justi, vadit ad Do-
minum, in princlpium suum coeleste, usque ad tempus re-
surrectionis : revertitur deinde, ut induat corpus in quo ha-
bitavit; et semper interpeilal Deum, cupiens ac desiderans
y i Thcss. IV. —2 Seiin. vi, de Devolis.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 386/615
OjS S. JACOlil MSlBiiNI
resurrecllonem corporis in quo inhabitavit, ut fial consors
bonorum, siculi particeps fuit virlutum.
IX.Verum
enim ilerum ofTendiculum patiuntur sectae
hacreseon, machinationes malorum, ex eo quod dixit Vivi-
licalor noster : « Nemo ascendit in coelum, nisi qui descen-
» dil de coelo, qui erat reipsa in coelo ^ »Et dicunt : Ecce
Dominus noster lestatus est quod corpus lerreslre non as-
cendil in coelum. Sed vim ac sensum illorum verborum
indocli atque imperiti non percipiunt : nam ibi docere vo-luit Domlnus nosler Nicodemum, qul vlm ac sensum eo-
rum quae locutus ei fuerat non intellexerat; proplerea
dlxlt ei Dominus noster : « Nemo ascendit in coehim et de-
D scendit, ut enarret vobis quid illic sit. Si quod ex terra
» ista erat dixi vobis, et non credidislis mihi ; quomodo si
» dicerem vobis quod In coehs est, credetis^? »Nam nullus
leslis, Inquit, inde descendit mecum, ut perhibeat testlmo-
nlum de his quae in coells sunt, ut crederetis : asoendit enim
Ehas Illuc, et non descendit, ut leslimonium perhiberet
mecum, atque Ita teslimonio duorum cerlum haberetur.
Atvero,charissime, nullum sit libi dubium de resurrectione
morluorum; quoniani os ejus In quo vlta est testimonlum
perhibuit, dicens : « Ego morlifico, et cgo vivifico : » et ex
uno ore illa duo mors et vita exierunt. Quemadmodum cer-
tum est quod morlificat, et ipsimel videmus; ita certum
apud nos et omni fide dignum esse debet quod rursum nos
vlvificabit. Ilaque quidquid credendum ostendi tibl, accipe
et crede, ut in die resurrectionis resurgas Inlegro corpore,
et a Domino tuo mercedem et retribulionem fidei tuse reci-
plas, et in lis quae credidistl laeterls atque exulles.
* Joan. III, i3. —2 Ibid. 12.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 387/615
SEI\MO iX. Dli IIUJIlLITATfi. O79
SERMO NONUS.
DE HUMILITATE.
I. Bona est humilllas omni lempore. Ab omnibus angustiiseripit eos qui eam amplectuntur; et fructus ejus plurimus
est, mulla enim parit bona. Ex illa oritur simpllcitas, qua
Noe plicuit Deo et salvatus est ab eo; sicut et scriptum est;
« Yidi le juslum et simplicem in generatione hac*. »Muita
sunt praeconia humilitatis; dicit enim Scriptura : « Mites
» possidebunt terram, et habilabant in ea in saecula saecu-
» lorum ^. » Ilem dicit Dominus per Isaiam prophetam : «In
» quo requiescam, vel in quo habilabo, nisi in mitibus, et
» in humilibus, et qui contremiscunt a sermone meo ^ ? »
Iterum dicit : « Melior est humilis spiritu, et humilis oculis,
» eo qui accipit civilalem'^. » Et ilerum : « Justitia humilis
» deducet eum^ » Et de Moyse viro lideli scriptum est
a Humilior erat omnibus filiis hominum qui erant super
» terram ^ » Humililas signum et indicium est bonitatis et
pietatis. Mulla sunt dona quae per humilitatem acquirunt
qui diligunt eam : misericordia enim reperitur in humili-
bus; humilitas est habitaculum sanctilatis; disciplina apud
humiles invenitur, et eorum labia eructant scienliam. Sa-
pienliam et inlelligenliam dat huinililas, et exultationem
adipiscuntur humiles. Si qua^ris sobrietatera et palientiam,
in humilibus inveniunlurj et illis vita solitaria (hoc est as-
cetica) congruit. ximabilis est humilis, et duiciasunt verba
*
Gen. VII, 1. —2
JVIatth. v, 4. —*
Isai. lxvi, 2, —*
Prov. xvi, 19, 5?,~ * Id. XXIX, 20. —* Nurn. xn, 5.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 388/615
3cO S. JACOBI NISIBKNI
illlus, et hilaris est facies ejus : ridet, et laetatur. Dilectio
ornat humiles, quia sciunt ambulare in illa. Humiles et mi-
les servantur ab omnibus mahs, et exultant facies eorum inbonilate cordls sui. Loquitur humilis, et decet ipsum : labia
ejus rident, et non auditur loquela ejus. Timet humilis
animi aversionem, quia illa partus est invidiae. Quandoau-
dit humilis verba malitia?, obturat aures suas, ne inlrent in
cor suum. Gogitatio humilis generat omnia bona, et solertia
ingenii ejus ad ea pertingit. Bibithumilis disciplinam doc-Irinae tanquam aquam, et intrat sicut oleum per inleriora
ejus. llumilis est aliis demissior, cor aulem ejus in excel-
ijis : et illic ubi sunt thesauri sui, versantur cogilationes
cjus. Oculi vultus ejus aspiciunt terram; oculi vero mentis
ejus, in sublimibus et supernls. Formidat humilis jugiter
ne verbum vindictae et detractionis sibi exeat adversus ali-
quem. SoIIicitus est humilis in lege Domini, et ab ea acci-
pit medicinam quam exquirit. Laetatur humilis de bono
proximi sui, et repulat proximum suiim sicut seipsum. Ac-
cedit humilis ad superbum et arrogantem, et captivat et
alligat mentem ejus. Deslruit humililas arces munitas, et
avertit furorcm et inimicitiam.
IL Vicit humilitas flacob furorem Esaii fratris sui, et
quadringentorum virorum qui erant cum eo. Et vicit humi-
litas Joseph iram fratrum suorum, qui invidia et odio eumprosequebanlur. Et vicit Moyses humilitate sua et subju-
gavit omnem superbiam Pharapnis. Vicit humilitas David
eiationem Goliath, qui aggressus est eum indignatione sua.
Vicit humilitas Ezechiae jactantiam regis Sennncherib, qui
minalus est et blasphemavit. Vicit humililas Mardochaei
omnem fastum gloriae Aman. Et vicerunt Daniel et fratres
ejus humilitate sua viros impios obloquentes de ipsis.
IIL Humiles longe absunt ab omni invidia, aemulationcniala ct conlentione. Abomiuabilis est in oculis corumeh-
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 389/615
SJiRMO IX. rvE IIUMILITATE. 58
lio superbla?, efc duriliam iuobedlentiae non partlcipant,
Amovent a se mendaclum, et alieni sunt a maledicentla :
repellitur et rejlcltur ab els hostilltas, quia lilli oedificatio-
nls sunt : amovent et eliminant e medlo sui levitatom, quia
vigllanles sunt super bonum nomen suum. Dolos nesclunt,
quonlamingenultatem et sinceritatem dlllgunt. Quietl sunt,
qula sperant requiem. Alienl facti sunt ab hoc mundo, et
remota sunt ab eis convlcla. Exosi sunt In oculis eorura
homlcldae. Ilorrea cordlum eorum plena sunt ihesaurls bo-
nis. Mundae sunt cogitatloiies eorum a dolo. OcuII cordium
eorum asplciunt excelsa, et dlrigunt aspectum in pulchri-
tudlnem Domlni sui, et exultant. Corda eorura concipuuit
bona, et labia eorum parlunt fructum bonum. Amorcmbonum Domini sui receperunt, et evellunt et abjiclunt a sc
spinas pravas : et semina eorum dant fruclum cenluplum,
quia irrigant ea ex fonte vitae. Planlata est in medio eorum
animl demissio, ct fructificat fidem et dilectlonem. Induunt
Chrlstum tanquam vestem pretiosam, et custodlunt eam ab
omni coinquinatlone. Habitat iu eis Splritus quem accepe-
runt; dilectus est eis, et non contrlstant illum. Ornant
templa sua Regl qui venturus est, qui intrat et habltat in
mitibus et humillbus. Ponunt aedlficia sua super Hrmum la-
pidcm, et non llment fluctus et ventos. Lucldi sunt tan-
quam sol. Prajparant lampades Regi venienti, et expectant
intrare in thalamum ejus\ Acciplunt argentum et nego-
tiantur, ut possideant decem civitates^. Libenter extrahunt
et dlstribuunt facultates suas, et non reponunt argentumnec abscondunt. Corpore, quod videtur, ambulant super
terram, et cogltatlones eorum intentae sunt ad Dominum.
Incedunt et ambulant per vlam sanctam, et intrant per por-
tam angastam Regnl. Se arcte astrlngunt in servanda lege;
student et soliiclti sunt in ea jugiter. Sunt in mundo tan-
* Matth. XXV, 7. —2 L„c, ^ix, 16, 17.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 390/615
08a S. JACOUI MSIBLM
quam extranei, et expectanl civitatem illam quae in coelis
est. Elevalae sunt cogilationes eorum, et positae sunt in ex-
celsis, et in domum sanctam quae sursum est festinant in-
gredi. Aperiunt oculos suos, et intuentur desuper, et vident
Sponsum se praeparantem. Eunt illuc semper eorum An-
goli, et accipiunt et deferunt aedificalionem et pacem. Scri-
pta sunt nomina eorum in libro vitce; orant et suspirant,
ne ex eo deleantur ; munera offerui^t, jejunia et preces ei
qui scribendi et delendi poteslatem habet ; super corda
sua scribunt legem ejus, ut scrlbantur ipsi in libro illo qui
est ab asterno : delent peccata sua jugiter, ne nomina eo-
rum deleantur ex libro vitae. Amant angustias hujus vitae,
ut condonenlur eis tormenta quae sunt aeterna. Linguas suas
instruunt in canticis spiritualibus, ut laetenlur in reglone
illa unde suavis voxlocutionis egreditur : niluntur aspicere
regionem illam, et tenentur ejus desiderio, et suspirant ut
desiderium compleatur. Hi sunt amici submissionis, et
amatores eorum quorum multa est erga omnes mansue-
tudo.
IV. Humiles sunt fdii Allissimi, et fratres Chrisli. Ipsc
cum annuntiatus est, per salutationem venit ad nos; el pro-
pter humilitatem Maria suscepit illum : quando Gabriel sa-
lutavil beatam Mariam, dixit ei : « Salutatio tibi, benedicta
» in mulieribus*. » Et salutatio peperit fructum, et concep-
tus est intra eam partus amoris. Et benedixit et exaltavit
Dominum, quia respexit humilitatcm ancillce suaj, et non
respexit superbos et arrogantes : nam Excelsus exaltat om-nes humiles, eosque respicit, ut salutalionis boiia ad eos
deveniant. Porro cum Christus nalus est, docuerunt nos
vigiles coelorum humilitatem, ita benedicenles ct canentes:
a Gloria in ccelis, et salus lerraj, et spcs bona filiis homi-
)) num^. » Et cum docere nos vellet Dominus humilitalem
* Luc. I, 28. —2 I Jcnr)^ 1,^ i^.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 391/615
SERMO IX. DE IIUMILITATE. 385
in adventu suo, sic ait ; « Qul percutit le in maxillam iuam
j) colaphis, praebe ci et alteram*. Et quicumque te angaria-
» verit mille passus, vade cura illo et alia duo^. Et qui au-
» fert libi vestinientum, tribue ei etiam tunicam tuam^ »
Ha3C quidem, qua3 dixit Salvator nosler, hiimiles exequi
possunt. Celsitudo et gloria non convenit humili; neque
corona regni in capite pauperis. llumilem qui elevatur odio
prosequitur eum Dominus. Pauperem qui assumit sibi co-
ronam, interficit eum rex, quia gloria et sublimilas regem
solum decent : nam gloria ejus est, et celsiludo natura? ip-
sius convenit. Insignia regni regem decent, iion viles ac ig-
nobiles. Exosus et odibilis cst omnibus, qui non discernit
conditionem suam. Propterea, dilectissime, quidquid Deus
non vult esse apud nos, et diligit ut apud se sit, non repe-
riatur in nobis; sed apud ipsum maneat quod suum est, et
nos maneamus in statu nostro. Nos decet humilitas, et eumgloria et celsitudo ; ipse quod suum est habeat, et nos nos-
trum; nobis autem dedit humilitatem. Et quidquid ille non
dedit, non usurpemus. Imo vero etiamsi aliquid dederit
nobis, probando probat nos : qui vero usurpat aliquid quod
non est suum, stultus et fraudulentus habetur ; qui autem
stat et manet in gradu humilium, exaltat eum Altissimus
in regione glorise suaj.
V. Non potest homo duobus servire. Non est communi-
calio inler elationem et humililatem, nequc societas inter
iracundiam et mansuetudinem, nec consortium inter iner-
liam et diligentiam, et Inter sollicitudinem et Iranquillita-tem. Qui perciplt bic voluptatem deliciasque suas, privabi-
lur eis in saeculo venturo. Et omnis qui diligit humilitatem,
elevabitur et exaltabitur in regione gloriae. Dives, qui indue
batur purpura, superbivit et elatus est ; cura autem mor-
tuus est, cecidit in tormenta : et Lazarus, qui humiliavit
1 Matth. V, 39. —2 Ibid. 4i. —* Ibict. 4o.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 392/615
584 S. JACOBI MSIBENI
semelipsum, exaltc)tus est, et veniens sedit in sinu Abrahce.
Pharisaeus et Publicanus siniul in Templo orabant : Phari-
saeus elatus est, et justificavit semetipsum, et abiit, et de-
scendit in domum suam damnalus; et Publicanus, qui
humiliavit semetipsum, descendit in domum suam justifi-
catus. Malum est contrarium bono, et tenebrse luci, etbe-
nignitati hostilitas : humilitas contraria est invidiae et aemu-
lationi, et silenlium altercationi. Nulla malo vls est ad
obsistendum bono : et tenebroe, cum venit hix, fugiunt : et
dulcedo peUit amaritudinem : et mansueludo vincit simul-
tatem : et silentium extinguit rixas. Tenebra3 non opponun-
tur obscuritati, neque odium hostilitati; neque invidia
obstat aversioni, neque fel odit amaritudinem : sed mali
invident bonis, et impii justis; et saperbi efferuntur super
humiles; et raendaces spernunt veridlcos; et insipientes
contemnunt sapientes; et in quo iiullus animi candor.est,
odlo ublque habet sinceritatem : et qui induit elationem, hu-
milis exosus est ei, tanquam homicida : et cujus manus pa-
ratoe sunt ad iniquilatem, odit hominem justum : et cujus
os plenum est mendacio, veracitas exosa et foeda est in ocu-
lis ejus.
VI. Contra invidiam nulium remedium, nisi silentium et
patientia : sed relributionem pessimam recipiunt invldi.
Pro eo quod invidit serpens Adae in Paradiso, tres male-
dictiones suscepit in poenam et punitionem suam. AbstuHt
Deus ab eo pedes, et gressus est super umbilicum ventris
sui : privavit eum esca sua, et dedit ei pulverem in cibum :
posuit eum inimicum, et calcabilem fecit homlnibus^ Et
Cain occidit Abel ex invidia, et recepit maledlctionem in
seplimum aevum, et fuit vagus et profugus super terram^
Esaii invidit Jacobo humili, et Jacob primogenita et bene-
diciiones ejus accepit; et excelsus humili obedlvit^ Et qui
* Gcn. iw, i4, i5. —2 Id. IV, i5.— * Id. xxv, 3i; xxvii, 5.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 393/615
SERMO IX. DE IIUAIILIT4TE. 585
ex odio in viderunt Joseph humili, adoraverunt Joseph ex-
ahatum*. Et Pharao, qui invidit llebraeis, et pueros eoruminlerfecit in aquis, judicio quo judicavit retributionem pec-
catorum suorum recepit ^. Et quando Core cum sociis suis
invidit Moysi, venit super eo retributio mala : infernus ape-
ruit os suum, et deglulivit eos ; et ignis accensus esl, ct so-
cios ejus consumpsit. Et quando Aaron et Maria inviderunt
Moysi, rainatus est Sanctus eos interficere^ : et Maria appa-
ruit candens lepra septem diebus ^. Et quando Saiil invidit
Davidet odio prosecutusest, recessitab eoSpiritussanctus,
et turbavit, et cruclavit eum spiritus nequam^ Et quando
Achab invidit Nabolh, et eum occidit, ubi efTusus est san-
guis Nabolh, sanguinem illius hnxerunt canes ^ Et Jeza-
belem, quaj persecuta est Eham et nequaquam potint ei
nocere, canes devoraverunt ', et Elias elevatus est in cce-
lum ^ Et obloqnentes qui inviderunt justis comedit flamma
ignis, et jusli ab ea erepti sunt^ Et Ghaldaei qui male jo-
cuti sunt de Daniele, inciderunt in foveam quam ei fode-
rant **. Et Aman qui invidit Mardochseo et populo ejus,
morlem crucis subivit cum filiis suis^*. Et durum et insi-
pienlem populum, qui non recipit Regem Christum, e re-gionibus suis evulsit et dissipavit : ipse autem quasi reci-
piens coronam, in sedem suam rediens, coram eo inimici
ejus interficientur. Uiec omnia diligenter scripsi tibi, ut
certum tibi esset quod punitionis poenae, quibus puniendi
sunt, acriler exiguntur ab humilibus e manibus impiorum.
VII. Prseterea, charlssime, id persuasum libi sit, quodin quocumque qui inquinatus est impietate, inviJiae pra-
vilas inhabitat, et regnat spiritus immundus quo agitatus
* Gen. xxxvii, 26 ; xlv, 1. — ^ Exod. i, 22 ; xiv, 20. —^ jymi^, xv,, 5i
—*Id. xu. —^ i Reg. XVI, 14^ —^3 Ileg. xxi, 2; xxii, 38. —^ Id. xsx,
2. —84 Rcg. 11, 11; IX, 56. —3 Dan, iii, 22. —^^ Id. v/, 24. —*' Eslh,
VII, 10 ; IX, 6.
XXV. 2 5
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 394/615
586 S. JACOBI NISIBENI
fuit Saiil. Nam quando David pulsabat cytharam proSaiil,
ut quiesceret, Saiil invidia qua plenus erat exagitatus, li-
beratorera suum perculere volebat. Sed apud quem inve-
nitur humilitas, inhabitat in eo Spiritus milis et mansue-
ttis, et fit domus habitationis Ghristi. Et repetam quod
superius scripsi, bonos non invidere maHs, sed malos bo-
nis. Nunquam visum est quod divites invideant pauperi-
bus, neque pii impiis, neque justi iniquis, neque pueri aedi-
ficationis destructoribus, neque veridici mendacibus, neque
rccli perversis, neque honesti calumniatoribus. Proplerea
sequere humiHtatem, quas vincit invidiam et expelUt ini-
miciliam ; et adjunge ei silentlum et palientiam, ut pro-
legaris contra perversilalem. Diligehumilitatem, et adipis-
cere sobrielatem ; et patientiam annecte eis. IMuUi diligunt
humilem ; elatum enim et supcrbum etiam iniqui, qui suntcjus simlles, odlo habent. Aversare furorem, et absline ab
omni macula et coinquiuatione; quia Deo exosa sunl. Noli
iiae reserare ostium, nempe os tuum : et faciem tuam noli
in varias formas ob iracundiam immutare : et noH ei tra-
dere hnguam tuam, ne enascantur ex ea fruclus maH. Foe-
lus irae non oriantur, pravaeque cogitatlones in ortu s«o eli-
minenlur.
yUL Si quando exarserit ira in te, erit tibi tanquam ca-
ligo. NoH ergo ei concredere Hnguam tuam, et noH Hnguae
tuae tradere omnes cogitationes quae ascendunt super cor
tuum; sed intusin horreo cordis tui sepeH eas. Bonum cumconciplt cor tuum, praebe Hngua tuae : et sic os tuum edis-
cet verba bona. \olvatur verbum incorde tuo multis die-
bus, et si videris dignum esse, trade illud Hnguae tuae; sin
secus, moriatur in corde tuo,et in cogitationlbus tuis sepe-
Hatur. Custodi Hnguam tuam a falso testimonio, ne accen-
das ignem in corpus tuum. Dominus tuus qui inhabitat in
te, bene custodiatur ; et noH introducere ad iUum quae sunt
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 395/615
SERMO IX. BE I1U3IILITATE. ^Sj
ei inlmfca. Solus seorsum vult haLitare in homine, et upud
eum cujus prava3 sunt cogitatlones non manet. Dillgat si-
lenlium lingua tua, qua vulnera Domini tul lingis ; caveant
a discordia lobia tua, quibus Regem Filium oscularis. Exore tuo inane ahquid non exeat, ne seipse subducat, et a
te discedat. Amabis humilitatem, quia similis est ea muro
ferreo; dlhges sobrielatem. et fructus benlgnitatis : anima
enim ejus qui comedit ex els, satlatur, et laetatur, et exul-
tat. Omnis arbor ex fructu suo cognoscitur ; ct cogltationeshominis ex ore ejus manifestantur. Nam sapiens ex lingua
illius qui appropinquat, ipsius cogitationes agnosclt : quo-
niam ex illarum reliquiis eloquuntur labia. Vir timens
Deum, solum bona loquitur ; et quando audit verbum scur-
rllitatls, non intendit auditum suum ad illud; et verbum
malum non loquitur os ejus : cogilatio enim ejus non con-
cipit quod abomlnabile est; et his deiectatur quae in lege
Domini sui meditatur. Hi sunt fructus arboris bonae. Et
hominem mala cogitantem ex labiis ejus internosclt sa-
piens ; si solum loquitur verba ludrica, et amara, et verba
contemptus et blasphemiae, ille qui audit ea cognoscit quod
conceptione mala concepta sunt, et delnceps enata sunt;
omnia enim, priusquam oriantur, concipluntur. Recordare
quod dlxit Salvator noster : « Arbor bona bonum fructum
j> facit, et arbor mala fructum malum fert. Non potest ar-
» bor armara faccre fructum dulcem, neque arbor dulcis
» ferre fructum amarum. Ex ipso enim fructu cognoscitur
» arbor*. » Ita et vir bonus ex bonis thesauris qui sunt in
corde ejus extrahit, et loquitur bona ; et vir malus ex ma-lis ihesauris qui sunt in corde suo extrahlt, et loqultur
mala : qula ex iis quoe intus rellqua sunt, loquuntur labia.
Si in arbore sunt mille fructus, ex uno potes agnoscere to-
tam arborem. Si gustes fructum unum ex arbore cujus
* Malth. iir.
25.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 396/615
588 S. JACOllI MSir.KM
iVuclus dulcis el suavis esl, cupil auima lua omnes fruclus
illius arLoris sola comedere. Ita virsupiens, quando appro-
pinquat homini malo, illico cognoscit eum ex verbis suis :
si videat abominanda verba ejus esse et prava, non vull
amplius audire : si accedat ad hominem saplcnlem, el gus-
let verba ejus bona, et dulcia, et plena sclenliaj et intelli-
gentiae; ex eadem hora vult omnia verba ejus audire el
discere. Itaque hominem qui dicitur humilis, ex sapore
ejus dignoscit sapiens. Nam qui videri vult snpiens el quie-
lus et humilis, et cor ejus cogitat mala, specicm quideni
gerit humilis inler honiines, ct veluli sapienlis cogilanlis
bona; sed similis est iVuctui amaro qui speciem habeat iVu-
ctus mali cotonei, quoniam aspectus ejus similis est malo
cotoneo, sed sapor ejus amaritudinem faucibus ingerit.
IX. Dilige, charissime, humilitatem, cujus odor suavis
est et sapor dulcis. Humilis est in celsitudine; sed ejus cor
in inferioribus manel, et amabilis est excelsis. Si humilibus
acciderit humile aliquid, non contarbantur : nam in gradu
et conditione sua, in qua stabant, permanent. Sed magna
est subversio snperbi qui non humiliat seipsum, quando
humile aliquid ei advcnit, quoniam in superbia sua non se
humiliat. Amici humilis multi sunt, et non est numerus
eorum qui de valetudine ejus inlerrogant. Gloriam cjus
multi narrabunt, et ejus humililas cooperit maculas delic-
lorum suorum. Quod est in corde suo, nemini dicit. Slal
humihs, et medilaturin sapientia, et
mensejus
occupataest in excelsis et supernis. Verbum humilis audiendura est,
quia excogitat et profert illud in stalera. Anguli cordis
ejus pleni sunt lliesauris bonis, et lingua ejus parturit fru-
ctum dulcem. Humilitas fons pacis, et aquae aedificationis
exeunt ex ea. Dilexil Noe humililatem, et ipsa eripuit eum
a diluvio aquarum. Et accessit ad eam Abraham, et faclu»
est haeres terrae vilae; quia cecidit coram Domino Deo, ek
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 397/615
SERMO IX. DE HUMILITATK. SScf
humiliavit seipsum tanquam pnlverem et cinerem. Et edu-
calus cst Isaac in humililate, et obediverunt ei regcs, et
amaverunt foedera ejus. Jacob, virsimplex, domi in fami-
Ha enutritus, recepit a palre benedictionem Esaii fralris
sui. Et singuli ex primis illis patribus noslris erant liumi-
les, miles et pacilici. Et Excelsus exaltavit humiles, et hu-
miUavit elatos, et venire fecit eos in contemptum. Dilexit
Job humililalem, et de ejus innocentia perhibuit testimo-
nium Dominus : invidit ei iniquus Satauas, sed ipse hos-
lem et adversarium juslorum confudit. Exaltavit DominusJob, quia confirmatus est in innocentia sua, sicut os ejus
lestimonium perhibuit.
X. Dilige, charissime, virtutem humilitalis, quae ex ori-
gine corporeae nostra? condltionis indita nobis et conve-
niens est. Nam justitia est, cum allquis humiliat seipsum.Origo enim Adae est ex pulvere terrae, et Dominus impo-
suit ei mandatum, ut cuslodiret illud. Nam si custodisset
quidquid ei praeceptum fuerat, in naturam excelsam per-
duxisset eum Dominus : sed quia voluit adipisci celsitudi-
nem quae naturffi ejus non conveniebat, convertit eum
Dominus in originem humilitalis suae. Profecto hac de re
tcstimonium perhibuit Salvator noster, dicens : « Omnis» qui se exaltaverit, humiliabitur*. » Exaltavit se Adam, et
reversus est in terram in primum originis suae principium :
addita enim erat illi gloria, et obediverant illi omnia. Sal-
vator noster, qui humiliavit se, recepit gloriam suam, ct
alia insuper superaddita est : sed Adam, qui elatus est, hu-
miliatus est, et maledictiones humiHtati superadditae sunt.
Propterea, charissime, oportet ulique et convcnit hominidiligere humilitatem, et slare, et manere in statu et con-
ditione sua : nam radix humihtatis in terra plantala est, et
emolumcnta fructuum ejus pro magnitudine profunditalis
* Mallh. xxiir, 12. Luc. xiv, 11 ; xviii, i4.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 398/615
590 S. JACOBI NlSlRExM
suae exoriuntur : fructus autem ejus desiderabiles sunt,
quia generat tranquillitatem, et modesliam, et mentem
suavem ac mitem. Humiles sunl simplices, palientes, ama-biles, et innocentes; sinceri, et docti, et sapientes, et pro-
vidi, el prudentes; pacati, et misericordes, et contrili, et
indulgentes; penitissime intelligenles, et tranquilli, et de-
cori. Qui diligit hanc arborem cujus sunt hujusmodi fruc-
tus, beata anima ejus, quia in requie est, et in eo inhabi-
tat is qui habiiat in mitibus el in humihbus.
SERMO DECIMUS.
DE PASTORIBUS.
I. Sedent pastores in cnpite gregis, et cibum vitae ovibus
distribuunt. Ule habet curam de ovibus pascui sui, qui pro
eis vigilat et laborat : et discipulus est Pastoris nostri boni,
qui dat animam suam pro ovibus suis. Et qui non pascit
gregem suum, similis est mercenario, quia nulla cura est
ei de ovibus. Similes eslole, o pastores, primis pasloribus
justis. Pavit Jacob oves Laban, laboravit, vigilavit, cuslo-
divit, et mercedem accepit. Ait Jacob ad Laban : « Ecce
» viginti annis fui tecum : oves tuae et caprai steriles non
» fuerunt : et gregem ovium tuarum nunquam comedi, ne-
» que ego duxi ad te fractam et debilitatam ovem; quoniam
» a manibus meis exigebas illam. Die aestu urebar, diluculo
» gelu algebam : fugit somnus ab oculis meis*. » Videte,
pastores, pastorem hunc, quantam curam habuit super
oves pascui sui : vigilabat nocte ad custodiam, et vigilabat
* Gen. XXXI. 58.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 399/615
SERMO X. DE PASTORIUUS. 3^1
et laborabat die ad pascendum. Jacob pastor, Joseph pas-
tor, et fratres ejus pastores; Moyses pastor, et Amos pas-
tor : hi omnes pastores sunt, qui bene paverunt et deduxe-
runt oves. Et quare, dilectissime, ilh antea pastores fuerunt,
paveruntque oves, et deinde electi sunt ut homines pas-
cerent, nisi ut prius discerent qualem curam impendere
oportet in pascendis ovibus, et quantum vigilandum et la-
borandum est pro cvibus suis. Et cum didicissent ofEcium
pastoris, electi sunt ad munus ducis et rectoris hominum*
Pavit Jacob oves Laban, et laboravit, et vigilavit, et bene
duxit; deinde duxit fiUos suos, et praebuit eis exemplum
officii pastorahs. Et Joseph pascebat oves cum fratribus
suis; et in terra iEgyptiorum factus est dux popuH, et eos
gubernabat tanquam pastor bonus gregem suum.
II. Moyses etiam pavit oves Jelhro; et ab illis ovibus as-
sumptus est ut pasceret populum suum, et tanquam pastor
bonus eas duxit. Ferebat Moyses baculum super humeros
suos, progrediebatur in capite popuH quem ducebat : et pa-
vit quadraginta annis, et vigilavil, et laboravit pro ovibus
suis, pastor bonus et solHcitus, Et cum veHet Dominus de-
lere populum pro peccatis eorum, quoniam adoraveruntvilulum comedentem foenum, Moyses orabat et petebat a
Domino, dicens : « Si dimittis peccata popuH hujus, dimitte :
» si autem non, dele me de libro tuo qucm scripsisti*. »
Hic est paslor bonus, qui tradidit animam suam pro ovi-
bus suis : hic est dux probus qui posuit animam suam pro
pecoribus suis : et hic est pater misericors, qui misertus est
super fHios suos et nulrivit eos : et hic est doctor sapiens,
qui docuit discipulum suum ducere gregem, nempe Josue
fiHum Nave, virum fortem et animosum, qui ducebat gre-
gem universa castra fdiorum Israel, occidit reges, et domuit
terram, et proebuit loca pascua et irrigua, et distribuit et
* £xod. xxxn, 3i, 52.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 400/615
39'2 S. JACOlil MSIBI-M
dedit hobitationes et ovilia ovibus suis. Simililer pavll Da-
vid oves gregis sui, et ab ovibus eicvatus est ad pasceudum
populum suum; et pavit eos in simjjlicitate cordis sui,et in
sapientia manuum suarum duxit eos. Quando autem cxor-
sus est recenscre et numerare greges ovium suarum, exivit
in eas furor irai Dominl, et coeperunl illae occidi : tum vero
tradidit David anlmani suani pro ovibus suis, et oravit, di-
cens : « Domine Deus, cgo peccavi, quia numeravi populum
» hunc : eril manus tua conlra me, et conlra domum pa-
» tris mei : oves htE innocentes quid fecerunt* ? »Profecto
omnes boni pastorcs ita ponebant animas suas pro ovibus
suis.
III. At paslores qui nuilam habuerunt curam de ovibus,
ii mercenarii erant,* quoniam semetipsos solum pascebant.
Propterea ita compcllat eos Propheta, dicens : « pastores
» qui dissipatls et perditis oves pascui raei, audite sermones
» Dominl. Sic dicit Domiuus : Ecce ccngrcgabo oves meas,
fl quemadmodum paslor congregat greges suos in dicbus ca-
» liginis et turbinis, et requiram oves meas a manibus ves-
» tris. O pastores insipientes,qui pinguiacomeditis,preliosa
» induitis, saginata concidltis, ct ovcs meas non pascitis :
» infirmatum non sanastls, et debilitatum nou corroboras-
» tis; fractum non ligastls, cl afllictum non estis consolati;
» quod abjectum est non reduxistis, et quod pcrierat non
» quaesivistls, et pingue ct snginatum non custodistis : sed
» vi et dcceptione eos vexabatrs; et vos quod pulchrum et
» delicatum pascui erat prlus comedebatis, deinde quod» remanserat pcdibus contcrebatis, et ungulis veslris con-
» culcabatis; aquas dulcesel puras bibebatis,et reliquampe-
D dibus turbabatis; et oves meae comedebant quod concul-
» caverant pedes vesLri, et aquas a vobis lurbalas et unguh's
» veslrls inquinalas bibebaut^ » lli sunt paslores moli et
* 2 Ileg. xxiv, \-. — 1 Jeiein. x.viii, 2. Ezecli. xxxiv, 2.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 401/615
SERMO X. DE PASTORIUUS. 5()5
mercenarii, qui neque paverunl oves, neque bene duxerunt,
neque eripuerunt a lupis. Cum venerit Paslor magnus ma-
gister pastorum, congregabit oves suas, et visitabit greges
saos, et advocabit pastores illos, et petet ab eis rationem,
et eos ex operibus suis condemnabit. Eos autem qui pave
runt bene oves laetificabit Magister pastorum; et eos possi-
dere jubebit vitam et requiem. pastor male pascens, cu
jus dexiero brachio et dextero oculo commisi oves meas;
tu vero dixisti de ovibus illis : « Quod moriturum est moria-
j» tur, et quod periturum est pereat, et reliquum devoret
» corpus socii sui ^: propterea ecce excaeco dexterum ocu-
» lum tuum, et confringo dexterum brachium iuum, ut
» quod non duxit fidcliter, arefiat ^ Yos, homines, oves pas-
» cui mei estis, et ego sum Dominus Deus vester, et dein-
»ceps pascam vos in pascuis
irriguis et pulchris '« »
IV. Pastor bonus Iradidit animam suam pro ovibus suis.
Et insuper dicit : « Et ah*as oves habeo, et illas decet me» adducere huc, ut fiat unum ovile et unus pastor. Et Paler
» meus ideo dilfglt me, quia ego animam meam pono pro
» ovibus*. » Tum etiam inquit: « Ego sum ostium ovium.
» Omnis qui per me introierit, salvabitur : ingredietur, et
» egredielur, et pascua inveniet ^ » Assimilamini, o pasio-
res, hulc Pastori bono, qui est caput iotius gregls. Quan-
tam curam habult pro ovibus suls ! accessit ad longinquas,
reduxit errantes, sanavit infirmas, corroboravil debiles, al-
ligavit coufractas, et custodivit saglnatas, et iradidlt ani-
mam suam pro iliis. Et elegit et erudivit Disclpulos virtuie
eximlos, et greges omnes in eorum manus iradldit. Dixii
Simoni Petro : « Pasce pecudes mcas mlhi, et agnos meos,
» et oves meas^ » Et pavit Simon, et complevit tempus
suum, cl tradidit vobis grcges istos, et abiit. Pascile et
* Zach. XI, 9. —2 ibid. ij. —3 i^^/ecli. xxxiv, i5, 17. —^ Joan. x, iG.
—* Ibid. 9. —fi Id. xxr, i5.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 402/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 403/615
SERMO X. ])E PASTORIBUS. OCjS
verenter allari serviant. Et Levltis, qui accipiunt decimas
suas, non est ulla portio in Israel. paslores, discipuli
magni Pastoris, rogo vos, nollte assimilari mercenariis,
quia mercenarius non curat de ovibus : sed vos similes es-
tote miti Pastori noslro, qui plus oves amavit quam ani-
mam suam. Guslodite juvenes, sublevate virgines, fovete
agnos, et in sinu vestro nutrite eos. Et cum iveritis ad Ma-
gistrum pastorum, offeretis ei omnes oves vestras bonas et
perfectas; et dabit vobis quod promisit, inquiens : « Ubi
» ego ero, et vos iilic eritis\ »Haec pauca satis sint de ovi-
bus et pastoribus. In anlerioribus sermonibus, charissime,
scripsi et revocavi in mentem tuam quae necessaria sunt ut
oves gregis recte incedant : in hoc autem scripsi tibi de pa-
storibus, ducibus gregum. Ut quidem in memoria tua sint,
haec scripsitibi,
de quibus meinterrogasti in dilecta epis-
lola tua.
VI. Dispensator sumpsit me, et duxit in domum regii
thesauri, et ostendit mihi illic divitias multas : qui accipit
ex ilio, ditatur et dilat : apertus est omnibus quaerentlbus
eum; et cum ex illo mulla acceperint, non minuitur. Et
cum dederint ex divitils quas acceperunt, magis illae mul-tipllcantur. Et qui acceperunt, gratls dabunt, slcuti et gra-
tis acceperunt. Prelio nullo venditur, quia non est quld-
quam quod, quanti iilud, tanti valeat. Nec thesaurus deficit,
neque acclpientes satiantur. Bibunt, et sitiunt; manducant,
et esuriunt : qui non sitit, non potest bibere; et qui non
esurit, non potest manducare. Esuries ejus plures satlat;
et sitis ejus aperit fontes aquarum. Homo accedens ad cul-
lum Dei, simllls est vlro sltlentl accedenti ad fontes : blbit,
et satiatur; et ex fonte illo aqucC non deficlunt. Profeclo
terra, quamvis bibat, tamen iterum sitit; fons aulem non
mlnuitur ex decursu suo. Sic est sclentia Dei : nam cum* Joan. XII, 26.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 404/615
396 S. JACOlil MSIBBNI
omiies accepcrint ex ea, nihil deest; nuliisque creatis rebus
ipsa concluditur et continetur. Nec qui accipit, cessat ac-
cipere; et cum dederit, nihil ei deficit. Gura accenderis lu-
cernam tuara ex igne, muUas lucernas ex illa accendes :
nec ignis, cum tu ex eo accipis, deficit; neque lucerna tua,
quae accendit multas, minuitur. Nullus homo polest exhau-
rire omnes thesauros regios; neque, quando sitiens bibit
ex fonte, aquae ejus deficiunt. Gura steterit homo super
monlem excelsum, non pertinget ocuhis ejus ad proximmnet remotum; et cum numeraverit stellas coelorum, ncqui-
bit ille virlutes earum assequi. Ita cum accesserit ad cul-
tum Dei, haud omnia poterit percipere. Quamvis muUummuitumque sumpserit, nihil imminutum remanet. Et cuiii
dederit quod accepit, iiiud neque exhauritur neque consu-
mitur. Et memento, charissime, in priori sermone de fide
me ad te scripsisse quod, qtii accipit gratis, debet ille dare
sicuti accepit; quemadmodum et dixit Dominus noster :
« Gratis accepislis, gratis date*. » Qui proliibet sumi ex iilo
quod accepit, et quod acccpit aufertur ab eo. Proptcrca,
charissirae, quantura potui in pracsens accipere ex iiio the-
sauro qui non deficit, raisi cx eo ad te. Et cum miserim ad
lc, totus thesaurus est apud rae. Nam nunquam deficit, quia
sapientia Dei est. Dispensator autem est Dominus noster
Jesus Christus, sicut et ipse testatus esl, dicens : a Omnia
» data sunt mihi a Patre meo ^. » Et cum ipse sit dlspcnsator
sapientiae, rursus ille idem ipse est sapieutia, sicut et Apo-
sloius dixit : « Ghrislus virtus Dei est, et sapienlia '. » Et haec
quidem sapientia distributa est muitis, et nuila ex parte di-
minula, sicut pauio supra dixi tibi : quia ex spiritu iilo
Cliristi muiti accepcrunt, et Christus in nihiio defecit.
VII. Deccm sermones scripsi ad te, quemadraodum a
me posluiasti, et de quibus a te interiogalus sum ca libi
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 405/615
SERMO X. DE PASTORIBUS. 5()7
exposui : quidqiiid petiisti a me, prajstiti tibi; quidquid po-
lui disserere ac explanare, hoc totuiii libi maniteslavi. In-
cumbe tu his jugiler, et atlende ad meditationem, et ad
lectionem Scripturarum quae in Ecciesia Dei leguntur. Haj
decem breves lucubrationes quas tibi mitlo, invicem a se
ipsis lumen accipiunt, et invicem super seipsas aediflcan-
tur : et noli eas a seipsis separare; nam omnes inter se con-
junctas, consociatasque ex eodem fonte, aflluenter ad tc
scripsi. Lege, et disce tu, et fratres nostri qui votum fece-runt et crediderunt nobiscum, ut longe sit ab eis turpitu-
do, et improbitas, sicuti et supra scripsi tibi. Mementoquodcumque ego tibi significavi, non ita quidem accipias
velim quasi inhis quoe loculus sum absoluta et consummata
perfeclio contineatur; neque enim sufficiunt : sed ea au-
dies a me libenti animo, et fralres nostros juniores eademita docebis, ut inslruantur. Omnia autem qua3 audisti, et
ad spiritualem aedificalionem pertinent, cum aediflcalione
suscipe : nam qui aidificatum ab altero evertit, et quod
aedificat subversione subvertetur, et aedificare nequibit.
Ego, tanquam incisor lapidum, lapides obtuli in aedificium,
ut sapientes architecti scalpant, aptent, ct poliant ad aedifi-
candum. Et omnes operarii qui opem et adjumentum prae-
bent, et laborant in aedificio isto, mercedem a Domino do-
mus recipient.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 406/615
5^8 S. JACOHI NISir.ENI
SERMO UNDECIMUS.
DE CIRCUMCISIONE, CONTRA JUD^OS.
I. Cum benedlxisset Deus Abrahae, et constituissct eum
caput omnium credentium justorum et sanctorum, voluit
ut esset paler non unius populi, sed multarum gentium, di-
cens ei : « Non vocabilur nomen luum Abram, sed Abra-
» ham,quia patrem multarum genliumconstitui le '. wErgo,
fratres mei dilectissimi, qui cousiderat quid significetsermo
iste, et scrutatur funditus veritatem quoe in eo conlinelur,
intelligit quid dicendum sit de antiquo illo populo, qui se
suasque laudes memorans superbit, gloriaturque esse se-
men Abrahae^
II. Illud autem non intelllgunt, quod vocatl sunt prlnci-
pes Sodoma^ et populus Gomorrliae : a Pater tuus Amor-
» rhaeus, et mater tua Cethaea; argcntum abjectum, fdii
» rebelles^; »et quod : « Exasperantes fuistis vos, ex quonovi
» vos '; » et quod : « Ex vlnea Sodomorum plantaria eorum,
» et vitis eorura ex Gomorrha. Uva eorum, uva amaritudi-
» nis; et racemus eorum amarltudinis et fellis ^ »Et in eo-
dem canlico teslimonium perhibuit de populo qui venturus
erat ex gentlbus, dicensIbi : «
Provocabo vos In eo qui non» est popuhis, et in genle stulta irritabo vos^ »Et conlra
eos protestatus est Sanctus etiam per Esalam prophetam di-
cenlem in canllco suo : « Vineam planlavi et operatus sum,
» et attulit mlhi spinam pro uva \ » Et iterum per Jere-
* Genes. xvii, 5. —^ ^iatlli. m, 9. Joan. viii, 09. — ' Ezcch. xri, 45.
Jcr. VI, 3o. Deut. ix, 24« —'Ezech. xn, 9. —^ Deut. xxxii, 32. —^ Ibid.31. —" Isai. V, 2.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 407/615
SER.MO XI. Dfi CIRCUMCISIOiVE. 099
Hiiam : « Ego, ait^ plautavi te vineaai, et palmitcm fracti-
» ferum, ad semen prolis veritatis; quomodo autem con-
» versaesinamaritudinem, tanquam vinea amatrix extranei,
» el alienigena * ? » Iterum testatus est Ezechiel de vinea ista,
« Ramos, inqidens, comedit ignis, et medium ejus vasta-
» tum est^. »Quia tanquam vilis in vinea planlati erant pa-
ires vestri, vinea et palmites erant ad semen veritatis : et
conversi sunt et declinaverunt filii in opera contaminata efe
polluta Amorrhaeorum. Gam autem ex omnibus gentibus
plures operali sint juslitiam, et coluerint veritatem, ipsi
nomlnati sunt fiUi, et ha^redes Abrahoe patris illorum. Et
fdii Abrah?e,cam patraverint opera turpia et contaminata
alienigenarum gentium, facti sunt Sodomitae, et populus
Gomorrhae; sicut locutus est de eis Isaias, dicens : « Au-» dile sermones Domini, principes Sodomorum et populi
» Gomorrhae ^ » Quod si res non ita se habet, veni, et os-
tende mihi tu, sapiens archisynagoga, qui fuerint populi
et principes Sodomae et Goniorrhae in diebus Isaiae? quo-
niam in diebus Lot urbes illae ira Dei eversoe sunt et com-
bustoe, et in aeternum amphus non aedificantur. Et quidem
Ezechiel recenset iniquitates Sodoraae, et nominat eam so-
rorem Jerusalem, dicens ei in sermone suo : « Soror tua
» Sodoma, et fdiae ejus nonne operatae sunt opera iniqui-
» talis, sicut lu operata es cum fdiabus tuis ? Et iniquitas
» Sodomse et filiarum ejus haec est, quoniam non porrexe-
» runt manum pauperibus et egenis. Et cum viderim opera
» haec in eis, odio habui eos *. » Cum ergo Sodoma et Go-
morrha cum iniquis civibus suis longe ante destructae es-
sent, ad quos dixit Isaias : k Audite, principes Sodomoe et
» popuh Gomorrhae, » nisi ad eos quos ita nuncupavit et
vocavit, quia fecerunt et amaverunt opera Sodomorum?
Jam circumcisi erant, et contaminati sunt; electi erant, et* Jeiem. ir, 21. —2 Ezech. xix, 12, —^ Isai. i, 10. —^ Ez.ech. xvi, 46.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 408/615
400 S. JACORI NISIBEM
reprobali suiit. Et gloriabantur, dicenles ; Nos circumcisi
sumus, et clari et conspicui prae omnibus gentibus.
III. Profeclo id plane manifeslum unicuique est qui in-
lelligit, quod, si circumcisio sit sine fide, nulla in ea utili-
tas esl, nuUum emolumenlum : quia fides fuit prius con-
ciliatrix et pronuba sanclitatis, et deinde circumcisio data
est Abrahac in foedus et in signaculum electionis: sicut et
dixit ei Deus : « Ilaec quidem est observalio foederis mei,
» circumcidebitis omnem masculum^ » Donec placuit Da-tori suo, et observala est circumcisio una cum pracceptis
Legis, fuit illa fructuosa. et utilis : cum vcro Lcx amplius
servata non est, a circumcisione nullam receperunt ulili-
tatem. Jeroboam fdius Nabat ex filiis Joseph, ex genera-
tione Epbraim, circumcisus erat, sicut Sanctus prascepit
Abrahae, cavitque Moyses in Lege : et reges omnes Israeli-
tarum qui ambulaverunt in via iniquitalis JeroLoam, cir-
cunicisi erant; sed propter impielatem nulla eorum recor-
datio fuit apud Deum. Quam igitur utilitatem accepit Je-
roboam fillus Nabat per circumcisionem, et omnes reges
Israelilarum qui ambulaverunt juxta vias ejusPNon utilis
cerle fuit nec profuit Manasse lilio Ezechiae% propter cu-
jus peccalorum mullitudinem non potuit ultra Deus par-
cere Jerusalem.
IV. Omnibus quidem saeculis mandata aliqua hominibus
dedit Deus, et foederis seu pacti conditiones, et signa quae
in generationibus et gcneralionibus hominum juxta placi-
tum voluntatis suae, et singula suis temporibus observata
sunt, et deinceps muiala transiverunt. Praecepit Adae ne
comederet ex arbore scientiae boni et mali; et quia non
observavit praeceptum foedcris, reus factus est. Enoch au-
tem fuit accepius coram Deo, non ex eo quod custodierit
praeccptum de arboris fructu ,*
neque id propter adhuc vi-
* Gon. XVII. 10, —^Paii;!. xxxir;.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 409/615
SERMO XI. UE CinCUMCISlONE. 4^^
veiis translatus est, sed quia credidit. Eadem certe res non
est fides, ac obedientia praecepti non comedendi ex arbore.
Noe, quia servavit mansuetudiuem et justitiam, ereptus est
ab ira aquarum diluvii; et percussit Deus foedus cum eo et
cum generationibus ejus, promittens fore ut augerentur et
mulliplicarentur. Et posuit in foederis signum arcum in
nubibus, mediatorem inter Deum et terram, et inter om-
nem carnem. Ex omnlbus foederibus et pactionibus quas
pepigit Deus cum hominibus, non fuit circumcisio Abrahae
quae una prae aliis omnibus sanctilatem aliquam contineret
nam cum Deus elegiteum, non per circumcisionem vocavit
et elegit, et constituit ut fieret pater omnium genlium, sed
per fidem; et deinde post fidem jussit circumcidi. Si enim
per circumcisionem donata fuisset vita, prius Abraham cir-
cumcisus esset, et deinde credidisset : et si ulihtatem vitae
aeternae praestitisset circumcisio, Scriptura ostenderet Abra-
ham prius circumcisum esse, et deinde credidisse : et si
utiUtatem vitae aelernae praestitisset circumcisio, Scriptura
doceremur quod Abraham piius circumcisus est, et deinde
circumcisio ejus reputata fuit ipsi ad justitiam. Sed sic scrip-
tum est:
« Credidit Abraham in Deum, et fides ejus repu-» tata est ad juslitiam*. «Porro oranes qui crediderunt ex
flde, non autem ex circumcisione, ulilitatem adepti sunt.
Abel, Henoch, Noe, Sem et Japhet non per circumcisionem
facti sunt chari Deo, sed singuli eorum quia custodierunt
pacta quae mandaverat Deus, et crediderunt. Nam unus et
idem est praescribens pacta omnibus nationibus in omnisaeculo, secundum voluntatem suam. Melchisedech erat sa-
cerdos Dei excelsi, et benedixit Abraham in praeputio suo,
nondum enim erat clrcumcisus. Atqui manifestum est quod
qui minor est, a majore benedicitur, quia eo praestantibr
est ^.
* Roni. IV, 5. —2 Hebr. vii, 7.
XXV. 26
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 410/615
402 S. JICOBI KISIBHM
V. Cliarisslme, attende itaque, et ostendam tibi quare
data sit circumcisio. Gum credidisset Abraham, et egressus
esset ex terra Chaldaeorum, et venisset et habitasset in Cha-
ran, non jussit Sanctus eum circumcidi; et cum moramfecisset in terra Chananaeorum viginti quatuor annis, non
est circumcisus,* quoniam non habebat filium benedictio-
nis, unde reges et justi et sacerdotes et uncti nascituri
erant. Sed cum esset nonaginta novem annorum * ostendit
et manlfestavit ei Sanclus in consummatione centesimi an-
ni^, quod fdius ei nasceretur, et postea ipse circuracisus
est. Cum autem centum esset annorum^, el natus esset fi-
lius ejus Isaac, jussit eum Sanctus circumcidere carnem
praeputii fdii sui in signum et confirmationem foederis^;
ut, cum muhiphcaretur semen ejus^ distingueretur et sepa-
raretur ab omnibusnalionibus inter quas habitaturi erant,
nec commiscerentur cum poUulione operum illarum. Ila-
que in praepulio suo cum esset nonaginta novem annorum
Abraham, et circumcidisset Ismael fdium suum tredecim
annorum, et vernaculos suos, et emptitios suos, circumci-
sus ipse est in die illa, sicut iocutus est cum eo Deus; et
deinde post circumcisionem natus est fllius ejus Isaac, et
circumcisus cst die octavo. Et servata est circumcisio in
semine Abrahae, in Isaac, et in Ismael, et in Jacob et in
filiis ejus, et in Esaii et in generalionibus ejus centum no
naginta annis, donec ingressus est Israel ^gyptum. Et in
iEgypto observaverunt fdii Israel circumcisionem centum
viginti quinque annis, donec exierunt in desertum. Et cumvidisset Lolh quod circumcisus esset Abraham patruus
suus, circumcidit et ipse fdios suos postquam sejunctus est
a patruo. Et postmodum eorum posteri circumcisionis mo-
rem rclinuerunt sine fide.
VI. Si itaque vita ex circumcisione est ; ergo vitam
» Gen. XVII, i. —2 Ibid. 17. —» Ibid. 24. — ^- Id. xxi, 5. — ^ Ibid. 4.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 411/615
SERMO XI. DE CIRCUMCISIONE. 4^^
adepti sunt et filii Ismael, et filii Geturae, et filii Esau,quo-
niam ecce et hi carne circumcisi sunt : sed in circumci-
sione sua adorabant imagines idolorum et simulacra Diaboli.
Jeremias propheta ostendit nobis manifeste quod quicum-que sine lide circumcisi sunt, immundi et incircumcisi re-
putati sunt; et circumcisio ab ira Dei eos protegere ac sal^
vare non potuit ; nani dixlt : « Ecce visitabo super omnes
» circumcisos praeputium eorum, super /Egyptios, et super
» Juda, et super Edom, et super filios Ammon, et super 11-
» lios Moab, et super omnes habitantes in deserto, et super
» omnes nationes quae raserunt facies suas; quia omnesgen-
» tes incircumclsse sunt carne, omnis autem domus Israel
» inclrcumcisi sunt corde *. » Si autem ex circumclslone
sanctitas allqua fuisset, quare Juda connumeratur cum^gyptiis, cum Edomltis, cum Moabltis, cum Ammonltis,
et cum habitanllbus in deserlo « qui radunt facies suas^, »
fdli Agar, et filii Ceturae? Et quidem negari nequit quod
circumcisio eorum facta est prseputlum; quonlam ecce et
super Judam adducit judiclum coacervatum, et sententiam
jrae, sicut et super rellquos omnes clrcumcisos sine fide.
Porro cum vidisset Sanctus quod dlcereut : Ideo nos vitam
habemus, quia sumus filli Abrahae, et sumus circumcisl, et
cervicem suam jugum succutlentem non subjlciebant jugo
obedlenliae legis ; locutus est eis per Prophetam, dicens in
sermone suo : « Glrcumcldite praeputium cordlum vestro-
» rum, et nolite esse durae cervicis ^ » Et notum ac certum
est, quod ei qui non clrcumcidit praeputium cordis sui, cir-
cumclslo carnis nihll prodest, quemadmodum non profuit
omnibus circumcisis in pollutione.
VII. Sed ut cognoscas, charissime,quodcircumcIsio data
sit in slgnum foederls, ut Israelltlcus populus distinguere-
tur, et secerneretur a coinquinatis gentibus, adesis nunc* Jerem. ix, 25. —^ ibid. 26"; xxv, 20; xi.v/it, 32. — ' Deiit. x, i6.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 412/615
/4O4 ^- JACOBI NISIBEM
et vide. Cum eduxit Deus Israelitas ex ^gyplo, et ambu-
laverunl per desertum quadraginta annis, non sunt circum-
cisi, quia illic erant ipse unus ac solus populus, et seorsum
degebant, et non erant mixli cum gentibus : postea vero
Deus circumcidi voluit ilerum semen Abrahan. Non aulem,
quod omnes gentes Dei non essenl, ideo separavit etelegit
sibi peculiare semen Abrahae clrcumcisi ; sed quia omnes
l^entes in iniquitate colebant idola, idcirco sprevit et con-
tempsiteas propter impia opera sua. Et elegit illcs sibi per
circumcisionem in populum, non quidem ut ipse sil)imet
indicaret et demonstraret illos esse semen Abrahae, quia et
cum non circumcidebantur, ipsc plane ecs notos ac cogni-
los habebat; sed ut illi agnoscerent seipsos, nec latere pos-
sent, vel maiis dolis fraudeque abscondi, quod haud diffi-
cile contigisset si essent incircumcisi. Gonlra vero, si quiseorum deprehendebatur vel idololatra, vel adulter, vel ve-
lerator, aut fur, vel facere aliquid conlra Legem; et aliqui
eorum ejusmodi criminum rei, audaces et impudentes pu-
niendi erant, nullum habebant eflugium, negando, dicen-
doque, Non sumus filii Abraha3, ut evllarent pnenas puni-
tionis, et judicium senlentiamque mortis quae scripta est in
Lege contra illos qui in talibus deliclis reperiuntur. Naui
circumcisus qui invenitur transgressor Legis, et perpelrat
aliquod ex his malis, non ea se potest tergiversatlone occu-
lere, quod non sit ipse ex semine et generatlone Abrahas :
quare si convincatur reus et criminosus, separatur a clr-
cumcisis, et decernuntur in eum pcenae puuitionis, duro et
absque acceptione personoe judiclo, pro meritis suorum de~
lictorum. Quippe, nisi in hunc finem data fuisset circum-
cisio, oportuisset eos et in deserto circumcidi; sed quia
sejuncti et separati erant a gentibus, et soli et solltarii scor-
sumerant, ideo non sunt circumcisi. Et cum transiluri cs-
sent per Jordanem, pragcepit Dominus Josue fiiio Nave,
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 413/615
SliRMO XI. DE CmCUMCISIONE. l^G^
(licens : « Redi, et circumcide iterato filios Israel*. » Et
quare imperavit circumcidi eos iterato? quia circumcisi
erant semel in cordibus suis; de qua circumcisione loqui-
tur Propheta : « Circumcidite prneputium cordium vestro-
p rum, et nolitc esse amplius durae cervicis ^ » Obtemperans
Josue, iterum eos circumcidit, signumque impressit iterato
in carne : « Postquam omnes circumcisi sunt ^, » inquit Scri-
ptura, testimonium perhibens circumcidisse Josue omnes
mares qni nati sunt in deserto \ quia omnes erant incir-
cumcisi.
VIII. Agesis, et vide, dileclissime, et obstupesce super
haec, quoniani qui circumcisi egressi sunt de ^gypto mor-
ttii sunt, deleti sunt, el perierunt in deserto, quia propter
impietatem peccatorum suorum exasperaverunt sanctum
verbum Dei, et ei non crediderunt. Id aulem sane manifes-
lum est : nam si credidissent, non fuissent prohibili ingredi
in terram illam donorum. Et ex sexcentis millibus qui egressi
sunt de yEgypto, Josue vero filius Nun et Caleb duntaxat
vixerunt, et ingressi sunt in terram, et possederunt eam.
Qui vero nali sunt in deserto, quia crediderunt, cum non
essent circumcisi, vixerunt, et fucti sunt digni ingredi iii
terram Promissionis; et circumcidit eos Josue, dum intra-
bant in terram alienigenaruin : et haec circumcisio reputata
est eis secunda; sed quare? quia cum crederent, jam cir-
Gumcisi erant corde, propterea, ul dixi, circumcisio illa re •
putata est secunda. E diverso cumulatlm inducta est ira
super omnes circumcisos carne, qui crant in proeputio cor-
dis, connumeratis eliam et comprehensis iEgyptiis, qui non
erant ex semine Abrahae; hoc est, una cum ^gypliis super
Ammonitas, et Moabitas filios Lolh filii fiatris Abrahae, tum
eliam super Edomitas filios Esaii, et super habitantes in
deserto, qui raserunt facies suas^ filios Ismael et Geturac,
1 Jos, V, 2. —2 Jerem. iv, 4« —^ J^s. v, 8. —^" Ibid. 5, 6.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 414/615
4o6 S. JACOr.I NISIBENI
et super Judam et semen Jacob : hi enlm omnes sunt ex
semine Abrahne.
IX. yEgyptii enim circumcisionem sine fide a filils Israel,
qui habitaverant inter illos, tum etiam a Joseph accepe-
runt : nam cum natos sibi filios Manasse et Ephraim Jo-
seph circumcidisset, dldicerunt e-t illi a Joseph circumci-
dendi ritum, etcircumcidi cocperunt: quippe Josepii summoimperio supremaque poteslate /Egyptiis dominabatur. Sunt
quidem aUqui, dilectlssime, qui dicunt quod fdia Pharaonis
cum invenlsset Moysen, ex signo illo foederis lu carne eumnovit quod esset ex fdlis Israel. Sed non est ita, slcut ex
Scrlptura intelhgere hcet : nam foedus et paclum Mosaicae
circumcislonls non erat apud ^gyptios signum aHquod cer-
tumque indicium quo Hebraeorum Hlli ex ^gyptlis simili-
tercircumclslsdlscerni possent. Etenim qui ignorantiEgyp-
tios circumcisos fuisse, ediscere ac percipere idpossunt ex
Jeremia propheta*. Itaque filla Pharaonis cum invenisset
Moysen, et vidisset eum deportari ab aquis fluminis super
sahentes undas, agnovit et intellexit eum esse ex fiHis He-
braeorum, quia pra^ceptum non fuerat iEgyptiis ut infantes
suos projlcerent in flumen, sed Hebraeis. At vero, si per
circumclslonemmanifestabanturetdistlnguebanturnebraii,
eo quod yEgyptii non essent clrcumcisi, ilU non Hculsset
Moysen nutrire in domo Pharaonis; quia, cum adhuc in-
fans esset, facile et omni momento inspici et agnosci po-
tuisset signum fffideris in carne ejus; neque fdia Pharaonis
ausa esset transgredi jussum palrls sui, constituens in terra
iEgypli arbitraria potestale allam quasi legemsinepraecepto
Pharaonis.
X. Praeterea hoc loco dicam tibi, charissime, aiiquid
etiam de fillis Cetune ; quoniam et illl confmes erant filiis
lirael. Cum itaquc, inito inter se foederc, congregali essent* Jeicni. IX, 26.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 415/615
SEllMO XI. DE CIRCUMGISIONE. lyOJ
ad prsellandum Madlanitae filil Cetura?, et filii Cedar, gens
Ismaelitica In diebus Gedeonis fdii Joas, conali sunt redigere
Israel in servitutem tributi; sed traditi sunt in manus Ge-
deonis. Hoc autem dixl libi de filiis Geturae, quia istorum
et filiorum Ismael habltatio fuit in deserlo; sicut scriptum
est, « quod habitavlt in deserto, et dldicit vlrtutem arcus,
» ut manus ejus esset contra omnes, et manus omnium con-
» Ira eum*. »Et habitatio filiorum Ismael contermina fult
habltationi omnlum fratrum suorum : nam ex oriente habi-taverunt Edomitte fdii Esaii; et Ammonitae et Moabilae con-
lines fuerunteorum e regione partls septemtrlonis; et etiam
filli Geturaj confines fuerunt ex parle orlenlis cum Edomi-
tls filils Esaii. Nam quando Abraham dimlslt iilios Ceturae,
primo in orientem dlmisit : filli autem Agar acceperunt
omnem terram austrl ^ Et Edomllae filii Esaii ex parte
orientall habitaverunt usque ad civitatem Bozor, seu Bos-
ra. El cum pervenissent filii Israel usque ad Cades Gai-aba-
rim, seu Jejabarim, miserunt nunlios pacls ad regein Edo-
mitarum, ut transire eis liceret per Illorum terram; IUi
autem non permlserunt^. Recedens igitur discessit illlnc
Israel, et transiens juxta Edomltarum confinia, abstulitels
clvltatem Bosra in deserto, et separaverunt eam In civitatem
Refugli sccurilatis. Qui autem persuaderi sibl desiderat ci-
vitatem Bosra ^ antea fuisse Edomilarum filiorum Esaii, at-
tente audiat prophetam Isaiam, quemadmodum viderit ille
Sanctum glorlficalum, praellantem, et venientem de Edomtinctis vestibus suis de Bosra ^ Nam Sanctus percusslt et fu-
gavlt eos, tanquam calcans torcular, el sumpsit vindictam
retributionis de fdlis Esaii, qula non receperunt fratrem
suum, et servaverunt In aeternum odium irae suae. Qui au-
tem sibi non persuadet quod clvltas Bosor, seu Bosra, obe-
1 Genes. xvi, 1 2 ; xxi, 20. —2 Id. xxv, i, 2, 6. —3 Num. xx, xxi, 1
Judic. XI, 17. —4 Deut. iv, 43, Josue, xx, 8; xxi, 27. —& Isai. lxiii, 1.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 416/615
4o8 S. JACOBI NISIBENI
diret Edomitls in tributo servitutis, intelligat id etiam, si
vult, ex libro Creatlonis*. Nam cum regnarent reges in
Edom, narratur regnasse Jobab filium Zara de civitate
Bosra. De Edomitis similiter praedixit Isaias : « Ecce dcscen-
» dit (^ladius meus) super Edomitas, et super populum
» reum in judicio ^ » Et David dixit : « In Edom solvam
» corrigiam meam\ » Quia Edomitarum seu Idumaiorum
populus ex slirpe Esaii nulla animi commiseratione motus
est, sed perpetuum servavit odium et iram, et non sivit utpopulus Israeiiticus, frater suus, per fines suos transiret;
et ideo reus factus est in judicio. Cum autem filii Israel a
filiis Esaii fratribus digressi essent, miserunt nuntios ad
Moabitas filios Loth, ut eis transitum per flnes suos permit-
terent, et nou audiverunt eos neque commiserati sunt;
quin imo conduxerunt Balaam filium Beor, ut maledice-ret eis *. Et quia non permiserunt eos transire per fines
suos, neque audiverunt neque niiserati sunt, praecepit San-
ctus Moysi ne intrarent Ammonites et Moabites in popu-
lum Domini, neque etiam post decem saecuia, quia non
praebuerunt panem amicitiae Israeli in itinere ilio, et resti-
lerunt eis in furore gladii sui ^ Sed de iEgyptiis et Edomi-lis, jussit ne Israel expelieret eos : vEgyptios quidem, quia
habitavit in terra eorum; Edomitas autem, quia fratres ip-
sius Israel sunt. Haec autem omnia diligenter a me recen-
sita sunt, ut ostenderem tibi, et scires, et inteiligeres Is-
raeiem coiiterminum fuisse fratrum suorum habitationi, et
versatum esse in vicinia filiorum Iiominum, et fiiiorum Ce-
tuiae, ex quo Abraham largiLus est munera, et dimisit Is-
maelem fiiium suum, ne esset Israael cohacres cum filiis
Isaac filii Abrahae. Porro si circumcisi sunt filii Ismaei, fiiii
Ceturaeet filii Loth% Ammonitae,Edomitae et ^Egyptii : ergo
* Genes. xxxvi, 53. —2 i^gj xixiv. 5. —* Psalin. lix, 10 ; cvri, 10. —Num. XXII, XXIII. —5 Deut. xxiii, 3. — ^ Genes. xxv, 6 ; xxi, 10.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 417/615
S1:RM0 XI. DE CIRCUMCFSIONK. l^OC)
et ipsi merlio superbienles et elali de circumcisione glo-
riabuntur; quoniam ecce et illi revera circumcisi sunt, ad-
orant tamen imagines idolorum et simuiacrorum multo-
rum. Jam itaque manifestum est quod nulla sit utililas
circumcisionis sine flde; sed quicumque circumcidit prae-
putium cordis sui, et credit, vivit etiam, et est fdius Abra-
liae : et impletur verbum illud quod dixit Deus ad Abra-
ham : « Dedi te palrem gentibus multis \ »
XI. Omniafoedera et
pacta, seu testamenta, mutatasunt
et Iransierunt : nam primum mutavit Deus testamentum
et foedus initum cum Adam, et deditaliud Noe; dedit iti-
dem aliud Abrahae, mutavitque illud Noe; deditque de-
mum aliud Moysi. Haec autem cum non fueriut servata,
dedit aliud in novissimo aevo foedus, quod noo erat abro-
gandum, nec immutandum, nec finiendum. Foedus Adae,ne comederet ex arbore; foedus Noe, arcus in nubibus ; foe-
dus Abrahae, cum antea propter fidem eum elegisset, fuit
circumcisio, nota et signaculum seminis ejus; foedus vero
Moysis, agnus paschalis populo edendus. Omnia aulem
haec foedera inter se similia non sunt. Circumcisio vcro,
quam voluit, et quam dedit in foedus et signum, eadem ipsa
est quam enuntiavit Jeremias, inquiens : « Circumcidite
» praeputium cordium vestrorum^. » Si autem verum est
foedus quod Deus inivit cum Abraham, verum et fidele est
illius signum, nec licet illud contemnere, nec ejus legis-
latorem, de iis quae sunt extra legem, vel de iis quae sunt
intra legem. Dedit etiam Moysi testamentum cum paclis et
observalionibus; et cum non observassent legem primi tes-
tamenti, abrogatum est, promisitque se daturum alterum
testamentum : et dixit quod non foret sicut primum '.
Profecto unus est dator amborum : testamentum autem
quod promisit se daturum\ hoc est ut omnes cognoscant
* Gen. xvu, 5. —̂ Jer. iv. —' Baruc. xi, 55. —* Jei. xxxi, 5i et seqcj.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 418/615
4lO S. JACOBI NISIBENI
ipsum a parvulo usque ad senem*. Et in hoc lestamento
non est circumcisio carnis signacukiin, et indicium in
populo. Scimus quoque, charissime, quod unumquodqueteslamenlura quod Deus lege lata conslituit, servatum cst
juxta ordinem lemporis sui, sicut et phicuit voluntati ejus.
Et deinde immutatio facta est, sicut et dixit Apostolus^,
quod primo, et ante omnes similitudines et allcgorias Le-
gis firmatum cst verhum Dei. In omni tempore sapientibus
et peritis ac intelligentihus manifestum et notum fuit, quodomnis homo quicumque est ex foedere iilo, et posthahita
circumcisione mentis, in luxuria, impudicitia et immun-ditia sua cireumciditur, non intelligit, nec percipit vftr-
hum quod dixit Apostolus, nempe : « Utinam ahcissi ah-
V cinderentur illi qui turhant vos\ » Porro verax est Deus
nosler, et valde fidelia sunt pacta mandalorum ejus. Et
omnia pacta, in quo verificanda erant^ firmata sunt et fuere
fidelia : et qui circumcisi erant corde, circumciduntur ite-
rato in Jordane cum veritate in haptismo lavacri propitia-
tionis in remissionem peccatorum.
XII. Nam Josue filius Nave populum iterum gladio cir-
cumcidit, cum transiret Jordanem. Jesus Salvator noster
gentes quae crediderunt in eum iterum circumcidil in cir-
cumcisione cordis : haptizantur enim in haptismo lavacri
expialionis, et circumciduntur gladio, qui estverhum Dei,
quod acutius est gladio ancipiti. Josue duxit populum in
terram promissionis ; at Jesus Salvalor noster promisit ter-
ram viventium omnihus haptizatis ip Jordane veritatis, qui
credunt et circumcidunt praeputium cordis sui. Josue dis-
posuit et erexit lapides in lestimonium Israeli : et Jesus
Salvator noster vocavit Simonem petram veritatis, et sta-
luiteum testimonium fidele inler genles. Josue celehravit
Pascha in campo Jericho^in terra maledicta et impreca-* ilcbr. vni, 8, 9. 10. —2 Galal. iii, 17. —nd. v, 12. —'' Jos, v, 10.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 419/615
SERMO XI. DE CIRCUMCISIOiNE. ^H
tioni tradita, et comedit populus cx frumento illius terrae.
Et Jesus Salvator noster fecit Pascha cum Discipulis suis
in civitate Jerusalem cui maledixerat, praenuntians fore utlapis super lapidem non remaneret; et dedit postea panem
Sacramentum vitse. Josue declaravit reum Achan, quia fu-
ratus est et abscondit argentum humi in lentorio quo mo-
rabatur : et Jesus Salvator noster dedit talenta ad lucrum.
Josue occidit gentes immundas : et Jesus Salvator noster
everlit Diabolum cum exercitu suo. Josue fecit stare solemin coelo : Jesus Salvator noster obscuravit solem ih meri-
die, quando crucifixus est. Josue fdius Nave salvator po-
puh ; et Jesus Salvator noster, Salvator mundi. Beati cir-
cumcisi corde in pra^putio cordis, et baptizati aqua in
secunda circumcisione ! nam fiunt haeredes cum Abraham,
qui caput est credeutium et pater omnium gentium, quo-
niam repulata est ei fides sua ad justitiam.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 420/615
4*'-^ S. JACOBI NISIhfiiM
SERMO DUODECIMUS.
DE SABBATO^ COIVTRA JUD^OS.
I. Praecepit Dominus Moysi servo suo dc die sabbali, utobservarent eum filii Israel,dicens : « Sexdiebusoperabitur
j) servus luus : septimus aulem dies sabbalum retpiies Do-
» mini Dei tui. Sex enim diebus fecit Deus coelum et ter-
» ram, mare, et omnia quae reptant in eis; et requievit ia
» die septimo. Propterea benedixit Deus diei septimo, et
» sanctiiicavit eum*, » quia in eo requievit ab omnibus ope-
ribus suis quae fecit. Et ideo hauc legem dedit eis : « Requies-
» ces tu, et servus et ancilla tua, bos et juraentum luura \ »
Et addidit : « Requiescet advena, et pcregrlnus, et iiierce-
» narius, et omne animal quod laborans defaligalur in h!i-
» militate servitutis \ » Itaque de hoc die sabbali, cha
rissime, pro quo gestiens superbit et gloiialur populus
Judaeorum, dicens : « Ex hoc vita est, quia observamus
» sabbata et feslivitales paschales, » quantum polero, cu
rabo ut paucis te instruam, perinde ac feci de circumci-
sione et de feslis paschahbus.
II. Sabbatum constitutum est, non quia ex eo mors ac
vita sit, ut comperitur ex iis quae praecepit Moyses, et ipsi
Judaei flhi hominum testantur, qui quando sabbatum trans-
grediuntur dictitant se transgredi legem suam. Siquidem
quandoque observatum est sabbatum, ideo quia datum fuil,
veluli in requiem popuh, et non hominura duntaxat, sed
eliam brutorum.Nam
dixit : « Requiescct bos, et jumen-
* Exod. XX, 9. —2 ij^ xxiii, 12. —* Otul. V, 14.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 421/615
SERMO XII. DE SABBATO. 4l5
» lum, el omne animal\ » Porro si pro morle et pro vila,
vel pro peccato et justitia posita est Jex de sabbato, qure
utib"tas est bruto in ejus observatione? vel quodnam detri-
mentum est in illius transgressione ? Ecce videmus quodiisdiebusquibus peragit aniraal brutum opus servitutis, et
operoso labore defatigatur, amplius meretur : nam eo lem-
pore quo operatur et laborat jumentum cum conatu ferens
onus, et palienter opus faciens, et boves sedulo arant, <juia
defatigantur, non vacat eis quodammodo lempus ad palran-
da pcccata. Sed die sabbati, quia vacant jumenta, et bo-ves, ct omnia bruta, singula in lurmis suis sine delectu
fornicantur, commiscenturque matrlbus, sororibus et om-nibus cognatione carnis sibi conjunctis. Haec autem nec eis
crimini dantur, iiec redarguuntur nec condemnantur quod
haec perpetrant in die illa sabbati; quoniam hujuscemodi
est ingenium et nalura bruti. Agnosce itaque et scito quorl,
sicut non imputantur in peccatum brutis quae perpetrant
lurpibus hisce commixlionibus, ila neque justilla aliqua
aut meritum eis tribuitur. Nam retributio justorum me-rilorum in sseculo futuro in resurrectione mortuorum fit
eis qui operantur opera juslitiaj; brutorum autem resur-
rectio nulla est, ideo neque accipiunt retributionem sab-
bati observati, neque veniunt ad judicium. Et sicut de aliis
praeceptis non est imposita lex brutis ut ea observarent, Ita
neque ex sabbato ulla est illis utilitas : nam Sanctus jussit
in Lege sua : « Non moechaberis^; » brutum autem audac-
ter et sine ulla exceptione et delectu moechatur et fornlca-
tur. Dictum est in Lege : Maledictus omnis qui accipit in
uxorem sororem suam omnesque alias sanguine conjunc-
tas^; haec autem omnia, quae vetita sunt, patrantur a bru-
tis. Item scriptum est : « Non occides * ; et brutum animal
* Exod. xxni, 12. Deiit. v, i3. 2 Exocl. xx, 14. — ^ Levit. xviii,
y. —*
Ibid.2.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 422/615
4l4 S. JACOBI MSIUENI
propter rudltatem et ferltatem suam occidit socium suum,
et comedlt carnes ejus. Scriplum est etiam : « Omnia macta
» et comede ; sanguinem aulem non comedes *: » et animal
linglt sangulnem, et suave ei videtur carnem immundamcomedere. Jam si ulilitas aliqua esset ei in observatione
sabbati, primo Lex prohlberet brutum ab his omnlbus im-
mundltlis, ut deinde justlficaret illud in observallone sab-
batl. Haec omnla scripsl, ut scires et certo leneres sab-
balum in requiem dalum fuisse omnibus creaturis quae
operantur et defatigantur in operibus defatlgationis. Nnra,
nisi propler requiem datum esset sabbatum creaturis iUis
corporeis quae operando lassantur, necessarium conve-
nlensque fuisset ut, cum ea quoque creata sint quae in
opere suo non defatigantur, data quoque eis esset lex ob-
servandi sabbatum, ut ejus observatione sanclificarentur.
Sed ecce videmus quod sol gradltur, luna et stellae cur-
runt, nubes instar jaculi volanles expanduntur, aves lu-
dunt in aereis regionibus, fontes perenniter emanant, undae
sallunt, earumque fluctus fluctibus cumulantur; fulgura
ex vehementi impetu currunt, et illumlnant terram; toni-
trua si convenienti tempore obmutescant, mox vi repenlina
perstrepunt; arbores fructus germinant; arbusla, plantae
et germina omniumolerum hllarescentia vlrescunt; et om-
nia in rebus juxta genus suum producendis firmiler perss-
verant : et ex caeteris rebus nulla est quae quiescat die sab-
bati, praeter homines, et bruta, quae sub servitute sunt
laboris defatlganlls eos.
III. Porro si sabbatum datum esset ad juslitiam asse-
quendam, oportuisset dari Adae, ut servaret, et jnstlfi-
caretur per illud, prlusquam daretur Israeli, et non prae-
ccptum arboris scienliae boni et mali. Sed qula Deus non
imposuit Adam opus laborls ante transgressionem proece-
* Dent. xii, 23.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 423/615
SEIIMO XII. DE SABHATO. 4'^
pti, non dedit ei sabbatum,- sed post transgressionem prse-
cepti praescripta sunt ei opera sudoris et laboris, ut sudaret
in colenda lerra tanquam reus et criminosus, in quem
sententia mortis pronuntiata erat. Et si ex observatione
sabbati esset justitia, Enoch per illud placuisset Deo, et
justi omnes qui ejus similes fuerunt.
IV. Etenim Noe non observavit sabbatum, et tamen dl-
xit ad eum Deus : « Vidi te justum, et sanctura, et imma-» culatum in generatione ista *. » Itaque non in observa-
tione sabbati justificatus est, sed quia ssrvavit integrita-
tem vila3 immaculatae in sa^culo illo corrupto; sicut res ipsa
comprobavit. Neque enim matrimonium contrahere vo!e-
bat : nam animadverlens generationem Seth cum male-
dicta generatione Gain commixtam fuisse, secum statuerat
uxorem non ducere, ne filios susciperet qui commisceren-
tur cum gener&tione illa, et simul cum illa et ipsi maledi-
cerentur. Cum autem vidisset Deus cor ejus quod esset
sanctum et immaculatum, voluit ut ex eo esset secundum
fermentum multiplicalionis, procreationis hominum : de-
creverat enim delere et inlerimere inlquos. Apparuit igitur
Deus Noe, cum esset quingentorum annorum, et dixit :
« Vidi te sanctum et immaculalum coram me in genera-
» tione hac ^ Nunc fac tibi arcam ligneam, ul sit tibi veluti
» arx ad quam confugias, ct in qua servari possis, quia de-
» lendo delebo omnes homincs propler peccata eorum^. »
Cum audisset Noe, qui erat quingentorum annorum, hoc
mandatum,duxit defiliabus
Seth,ex benedicto semine jus-torum,uxorem, etgenuit tres filios Sem, Gham et Japhet^Et
monuit filios ne ducerent uxores ex fdiabus Gain, sed elegit
eis uxores ex fiHabus justorum, quando ingressuri erant
in arcam, ut servaretur ex eis semen super faciem terrae,
et fieret pater regum et justorum. Praeclare autem deinon-
1 Gen. VII, 1. —2 Ibid. — ^ i^\^ y,^ ^^ j j _ z,],}^ v, 5i.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 424/615
4l6 S. JACOBI KISIBENI
slratum est, quod per euin transivit spiritus sanctitalis,
adeo ut et Chrislus Salvator mundi et abrogalor maledic-
tionam Adaj ex semine ejus nasceretur. Genuit igitur Noii
Sem patrem justorum anno quingentesimo secundo vitae
suae; et cum genuisset tres filios , coepit aedificare arcam :
et coelibes servavit filios nonaginta seplem annos, et postea
dedil eis uxores. Ingressus igitur est Noe cum suis in ar-
cam, cum esset sexcentorum annorum, et Sem filius ejus
nonaginta septem annorum; et manserunt in arca duode-
cim raensibus et decem diebus usque ad diem exitus. ExNoe factus est secundus mundus; et recle ambulavit, ste-
litque firmus in proposito suo, s<3rvans se immunem a con-
taminatione in saeculo illo corruplo. Et non quia servavit
sabbatum, nequc quia circumcisus fuit, justificatus est, sed
exeo quod dixi et ostendi tibi. Ex Noe aulem ortum habiiit
vir fidebs caput justorum, Abraham, observator Legis,
qui servavit praecepta Legis cum non esset ei adhuc impo-
sita Lex. Et genuit Isaac filium benediclionis, et Jacob pa-
triarcham generationum et tribuum populi. Isti autem
palres et patriarchaj justi fuerunt, et non servaverunt sab-
batum ; sed juslificati sunt per fidem, et virtulibus clarue-
runt : sicut et scriplum est : « Credidit Abrahani Deo, et
» repulatum est illi ad justitlam*. » Et Isaac et Jacob fdii
ejus ambulaverunt in lege et in praeceptis patris sui, et jus-
tificati sunt per fidem, et non per sabbatum. Et Joseph in
lerra ^gypti non iA observalione sabbati justificatus est,
sed innocentia sua justus vocatus est, qui cum domina sua
decoram ejus in flore aetatis pulchritudinem concupiscenle
noluit peccare in Deum. Si propter moriem et vitam cons-
titutum esset sabbatum, et in eo positum esset peccatum
vel justitia, his quos dixi justis mandatum fuisset ut illud
servarent, et viverent. Verum enim ideo hoc sabbaluui
* Rom. IV, 3.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 425/615
SERMO Xn. DU SABBATO. 4 '7
praeceptum est, ut cjuiescant servi et servae, et advena ot
peregrinus, et mercenarius et jumentum, nemne ut qui fa-
tfgantur quiescant.
V. Profeclo cura est Dco de omnlbus creaturis, feris,
brutis, avibus, et sylvestribus belluis. Moyscs iterando Le-
gem suam dixit ad populum : « Sex annis seminabis, ut
» comedant pauperes populi tui, et reliquum edat bestia
» agri*. » Et pro avibus dixit : « Si inveneris nidum passe-
» ris vel in arbore, vel super lerram, in quo stent mater et
» ova vel pulli, et sedeat mater super ova vel puilos, non
» accipies matrem cum ovis; sed dimittes matrem abire, et
» accipies ova libi; et prcpter hoc benedicet libi Dominus
» Deus tuus^. » Et David : « PuIIis, inquit, corvorum in-
» vocantibus eum ipse dat cibura et escam : hominem et
» jumenlum vivificas tu, Domine^ » Et Job : « Quis fecit,
» ait, onagrum campeslrem liberum ad ambulandum, et» accepit ab eo jugum Iributi obedientiae? Nam fecit deser-
» tum domum habilationis ejus, et agrum salsuginis locum
» receplaculiejus^. wEtiterum : « Pullisaquilarum prasparat
» cibum. » Et rursus David de avibus et jumentis i « Om -
1* nia, inquity a te expectant, ct tu das illis escam in lem-
» pore. Das tu illis, et vescuntur : aperis manum tuam, et
» imples illa. Avertis faciem tuam ab els, et turbantur^. »
Et Isaias dixit : « Illic congregabuntur milvi ad invicem ^. »
Nam ipse imperavlt imperio oris sui, et splritus Domini
congregavit eas, et manus Domini divisit cuique earum
mensuram sortis haGreditatis. Ex his igitur observa, et per-
cipe, qiianla cura sit Deo de omnlbus crealuris suls; et ni-
hil fallit et praelerlt sapientiam ejus oblivisci nesciam. Pro-
plerea monuit et praecepit ut eis essei requies die sabbali.
VI. iVttende, et audl iterum quid dlxerit Scriplura : « Sex
* Exoi. ixiii, 10. —2 Deut. xxn, 6. —^ Psal. cxlvj, g. —^ Job, xxxix,
5. —^ Psalm . ciii, 2j. —^ Isai. xxxiv, i5.
XXV. 2 7
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 426/615
4j<^ s. jacobi msirf.m
» (liebus fecil Deus coelum et terram, et dic septimo requle-
» vit ab omnibus operibus suis : propterea benedixit diei
» septlmo, et sanctificavit illum*. » Porro quid dicemus ad
ha3C? vel quomodo inlelligemus quod requievit Deus die
septimo? Audi, et ostendam tibi, non quia Deus defaligatus
sit eo quod laboraverit in operibus sex dierum, ideo requie-
vit die septimo; absit a le ha^c opinio; sed vis et sensus
verborum est, quod sex diebus perfecit omnia opcra sua,
et die seplimo cessavit ab omnibus operibus suis quae fecil.
Audi probationem, quod Deus non faligetur. Dixit enim
David : « Non dormit neque dormitat, qui cuslodit Israel ^.
At qui non dormit et non dormitat, neque laborando de-
fatigatur. Simlliler ad fdios Israel locutus est Isaias : « Quo-
» nlam cecidit in corda vestra cogltatio haec, quod noa
» posslt Deus salvare vos. Numquid messem messui, et de-
» fatigatus sum ? vel non iiabeo virtutem eripiendi ? quo-
» niam ecce increpatlone mea exsicco mare, et facio flu-
» mina slcut desertum, et foelent pisces defectu aquarum :
» et induo ccelos tenebris, et facio vesllmenta eorum tan-
» quam colorem sacci. Sicut exsiccavi mare Piubrum in
» diebus palrum vcstrorum; dlvisi Jordanem, et feci eos
» transire. Et nunc poteram salvare vos; sed in inlquitate
» vestra vos venundati estis, et cum non fatigarer, fecistis
» me defallgari^ » Sicut etiam Malachias prophela : v De-
» lassari, inquitj vos fecislls Domlnum sermonibus ves-
» tris *. » Insuper audi, et cognosce quod Deus non fatigatus
neque laboret, imo quod confirmet omnia opera sua. Namscrlptum est : « Verbo Domlni co^II firmali sunt, et spi-
» ritu oris ejus omnis virtus eorum^ » Adamum fecit ma-
nibus suis, et non est scriptura quod fatigatus sit in opera-
tione sua. Et omnes creaturas cum fecisset verbo oris sui,
* Gencs. n, 2, 5. —2 Psal. cxx, 4. — ^ Isai. xl, \u, r,.
—* Maiacti. it,
jr. —* Psal, XXXII, 6.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 427/615
SERMO XII. DE SABBATO. 4^9
dixit, et facta sunt; dixit, sed de laborc et fatigatione men-tionem nullam fecit : sed slc audivinius : « Cessavit Deus
» ab omnibus operibus suis,et requievit die septimo*. » Atsi Deus, qui non faligatur, requievit et cessavit ab operi-
bussuis; quanto magis debuit requiescere ille qui manensin servitule obnoxius est defatigalioni? Etiam Isaias pro-
pheta alio loco^ affirmavit de Deo, quod non fatigetur efc
non laboret, et quod non sit indagatio altissimai sapientlac
ejus. Et alibi Deus dixit de peccatis populi : « Fecisti me» delassari peccatis tuis; tt fecisti me laborare"'. » Jam vide
qualiler modo scrlbit quod non fatigetur, et modo quod
non dormitet, et de peccatls eorum dicit : « Fecisti me la-
» borare. » Omnia verba Scripturarum bene scripta sunt,
et sapicntes assentientes audinnt et intelligunt, juxta dic-
lum Apostoli, quod lex bona sit, sed si quis inlelligens le-
gal illam *. Nam etiam propheta Osea dixit, « quod recta
» sit vla Domini, sed iniqui labuntur, et ofTendlcuIum pa-
» tiuntur in ea : justi aulem pura mente ambulant in ea,
» et delectantur^ » Porro hujusmodi esse videtur sermo
ille, si verbolenus Intelllgatur, quod quieverit Deus ab ope-
ribus suis. Nam dementes pulant quod defatigatus fuerit
Deus et laboravit. Ita etiam cum vellet delere et iiiteri-
mere homines propter multam impietatem peccalorum eo-
rum, dixit : « Poenllet me quod fecerim eos ^. » Age in-
super, et audi Apostolum dicenlem : Quod si non ita est,
« quomodo judlcabit Deus hunc mundum ^ ? » Sed audi
demura, charissime, accipe, et disce id de sabbato quod
dixi tibi de circumcisione, sclllcet in ejus observatione
frustra et inanller gloriantes illos superbire.
\ll. Nam neque Jesus filius Nave fecit eos quiescere
die sabbati, dum pugnaret contra civitatem Jericho; quem-
(ien. M, 2, —2 isai. v, 27. —* Malach. ir, 27. —^ i Tim. 1, 8. Rom.vir, 12. —^ Osr^. XIV, lo. —" Gen. vi, 7. — ' Rom. iii, G.
27.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 428/615
l\'^0 S. JACOBI MSIBF.M
admoduiii leslatur Aposlolus, diccns : « Nam sl Jesu' di
» Nave praeslilisset eis requiem, niliii aliud diceret ille de
» die sabbali; at vero, ecce remanet sabbalum Dei*. » EtMachabtei sabbatum custodienles, cum occiderentur. ab
hostibus suis, ceperunt consilium communi voluntate, ut
pugnarent et inirent certamen polius quam servarenl sab-
batum : el inde ibi sabbutum solverunl. Etiam sacerdolcs
in ipso templo solvebant sabbatum, et erant sine crimine^ :
nam in ipsa die sabbali oflerebant sacrificia, mactabantvictimas, incidebant hgna et igne comburebant, el quod
solverint sabbalum non reprehendebantur, quia sic jussum
erat ut facerent. Quod si sacerdotes admonitores populi
bolvebant sabbatum, praeserlim in ipso templo, unde exi-
bat propltiatio omniuin peccatorum, et nullum eis imputa-
tum est peccatum; quare gloriantes superbiunt in custo-
diendo sabbalo, quod datum est ad requiem, sicut dixi
libi ?
VIII. At veroagesis,etaudi quale sabbatum,quo nomlne
requies significaturquamDeus imperat servari. Isaiasdicit
a Illa est requies mea, cum feceritls requiem afflictis\ «Et
iterum ait : « Qui autem servabunt sabbatum, et non sol-
j) vent, sunt qui firmi et slabiles sunt in pacto mandatorum
» meorum, et ehgunt quod ego volo \ » Profecto isti non
solvunt sabbalum : siquidem Deus polHcitus est et promi-
sit se eis requiem suam daturum. « Dabo eis, inquit, locum
» et habitaculum in domo mea et in vallo meo, et nomeu
» quod melius est filiis et filiabas*. » Porro nlhil prodest
sabbatum peccatorlbus, ncquc furibus, et fornlcatoribus,
et komicldls, « sed iis qui, ut ait, quaerunt quidquid ego
» volo, et abstinent a maleficiis ; » in his ulique inhabilat
Deus, et in eis, juxta eloquium Prophetae : « Inhabitabo, ct
* Hcbr. IV, 8. —2 Mallli. xn, 5. —* Isai. xxYiit, 12.—* Id. lvi, 4. —«Ibi-.^ 5.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 429/615
SERMO XII. Dli SABBATO. 4^1
9 quiescara in eis. » In diebus quoque Isaioc illi servabant
sabbatum, et ambulabant juxla opera coinquinationis alie-
uigenarum gentium, et juxta opera Sodomie et Gomorrhac,
et dicebant-genlibus superba locutione : « Abi, secede a
» me, quoniam cgo sanctus sum*. wPropterea dixit Domi-
nusper Isaiam : «Hoc totumaccensio estirae meae,et inflam-
» matio ignis senipiterni accensi. »Itaque accipiens proje-
cit eos a terra illa sua, et dispulit et dispersit eos per omnes
gentes, quia non servaverunt reqniem voluntatis Dei, et
servaverunt sabbatum corporaliter. Nos autem servemus
sabbatum Dei, ut faciamus requiem voluntatis ejus, ut in-
tremus in sabbatum requiei; quia per eam sabbatum agunt
coelum et terra, et quiescunt, et cessant creaturae omnes.
Et ne simus pravi cordis, fugientes, vertentes pharetram,
et fiamus transfugae, juxta ea quae monuit Salvalor,«
Ne» fiat, inqiiiens, fuga vestra in hieme neque sabbato^. »Et
Apostolus dixit, « quod usquemodo restat adhuc sabbatum
» Dei \ » Haec quidem sunt quae opus esse duxi ut ad te
scribcrem de sabbato, contra eos qui superbientes in illo
gloriantur.
* Isai. Lxv, 5.-2 Matth. xxiv. —' Ilibr.iv, 9.
j|3M..KlO'j
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 430/615
4*^2 S. JACOBI MSiniil^I
SERMO DEGIMUS TERTIUS.
DE CIBGRUM DELECTU.
I. Mens ct cogitalio iguari et rudis hominis huc illud ver-
titur, duLius atque incertus de quibuscumque cibis qui in
os ingrediuntur, etsi non possint polliiere hominem. Nain
qui hujusmodi animi infirmitate laborant, ila secum lo-
quuntur : Deus discrevit et selegit, ostenditque Moysi servo
suo* et indicavit, quidquid hcitum est mandacare, et quid
iUicitum, quidve pollutum ; et monuit eum de animalibus,
et avibus, et etiam de piscibus maris, juxla genus suum.
Idcirco, charissime, quoad potero, paucis tecum hac de re
agam.
II. Cibi nihil juvant eos qui ipsis abstinent, nihilque no-
cent ilhs qul eos adhibent eisque utuntnr. Elenim sancto
ore suo ita Deus teslalus est : « Non quod inlrat in os coin-
» quinat hominem; sed quod procedit ex ore, hoc coinqui-
» nal hominem ^. »Et hoc dixit Salvalor noster, ut cbstrue-
ret os Pharisa3orum et Saducacorum, qui jactabundi et
snperbientes gloriabantur de lavacris et baptismis, et lo-
lione manuum, et electione ciborum. Acc3ssit enim tum ad
eos, gravilerque objurgans, ait : « Pharisaei caeci et amen-
» tcs, quare lavatis vos exteriora calicis et paropsidis, intus
» autcm pleni cstis peccatis et rapinis? et simites estis vos
» scpulcris dealbatis, quae foris apparcnt hominibus spe-
» ciosa, inlus vero plena sunt ossibus mortuorum et omni
» immunditia^ » Atque ita, re omni exposita atque oesti-
*
Levil. XI.—2
Malih. xv, ii. —^
Id. xxin, 35, aG.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 431/615
SERMO Xlir. DE CIBORUM DELECrU. (^'ih
mata, demonstravit nullum esse emolumsntum a varlis im-
mersionihus et lavacris, statutisque abstinentiis servandis.
Et dixit els : « In corde fiunt cogltationes malitia^; et mala
» illa quae exeunt ex corde coinquinant hominem, et non
» cibi : nam cibus vadit in venlrem, et exinde per alvum
» foras emittitur, et nequaquam coinquinatur homo per il-
» lum^ ))Siquidem omnes clbos bonos et suaves, qui fau-
clbus delicati vldentur ob odorem, speciem et saporem,
comedithomo, eisque utitur, sedfauces solumsentiunt eo-
rum suavitatem et gustum : inde autem reclpit eos stoma-
chus, et dividit vires virlutls eorum in ventrem et membra
corporis : cum vero esca descendit intus, suavis odor in ma-
lum ac foctidum vertilur, et amabills species in tetram ac
deformem, et delicati sapores in pravos immulantur; et
quod rellquum est, emitlitur foras per alvum. Et quamvishomo edat panem vllem et secundarium, cujus ncc species
sit bona, neque sapor suavis, neque gratus aspectus, haud
dissimlli separatione in corpus hominis diirunditur, tribuit-
que vires et robur membris, quce aere circumdantur, et
inde simlllter per alvum foras emittitur : et accidit ut e
suavibus cibis fiat foetldior odor quam e vulgaribus. Abomnibus autem hujusmodi cibis nec peccatum est neque
justitia.
Quare B. Apostolus rerelllt eos qui gloriabantur in escis,
et hoc sensu ac menle elati improbabant et approbabant ci-
bos, dicens eis : « Cibi nos non commendaut coram Deo.
» Non enlm, sl edamus, habeblmus utilitalem allquam; ne-
» que, si non edamus, habebimus nocumentum aliquod^. »
Porro, quemcumque clbum et quodcumque edulium edat
homo, si ea mensura ac modo quo licitum est, et sine cra-
pula utatur creaturis Dei, imo cum justltia, reclltudine et
fide suscipiat dona ejus, nullum peccatum ^t nullum de-
* Matth. XV, 17, 18, 19. —2 1 Cor, viii, 8.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 432/615
4'>^4 ' S. JACOBI MSlEE?ri
llctum est in eo. Conlra vero, si terram eoat, quasi serpens^
et in clbo ex venenis serpentis composito perseverel; nul-
lum inde est ei emolumentum, et nulla utilitas : namque
creaturoe Dei Lonae sunt, et nlhil est immundum et contem-
ptibile in eis; et sanctificantur verbo Dei per preces. Et
hoc, charissime, dixit Apostolus contra filios populisui,
cum vidisset eos conlaminatos et contemptibiles putare ci-
bos gcatium. Nam filli Israel non communicant cum gen-
tibus per omnia, et in omnibus cibis quos illae
comedunt,et vinum quod gentes mittunt in torcularia, ipsi non bi-
Lunt ; quippe nationes gentium super omnia torcularia et
areas hoslias oflerunt, et commemorant nomen idolorum
suorum; propterea Hebr.Ti non communicant cum illis in
omnibus cibis : sed ila sapiunt qui mente debiles atque in-
firmi sunt. Quare Apostolus abstulit errorem eorum quiin hac sentenlia firmi slabant, et ait : « Omnes cibi verLo
» Dei sanctilicantur per orationes*. » Nam homo qui utitur
crealuris Dei, et, anlequam manducet aliquid ex eis, sanc-
tllicat, et glorificat, et benedicit, orat et commemorat no-
ineu Condiloris creaturarum, per spirituales ejus orationes
illae sanctificantur et purificanlur, et expelluntur ab eis vir-
tutes Malignl. Et iierum dicit Apostolus : « Si quis infide-
» lium vocal vos, ct vullis ire; omne quod voLIs apponilur
» manducale, nihll inlerrogantes propter conscientiam^. »
Propterea, charissime, quantum potero, plane id libi os-
lendam, Sanctus Deus noster elegit designavitque cibos et
escas, non quod in eis posita sit justitia aliqua; sed propler
Hebraeorum lascivlam el gulam, industri quadom solerlia
legem de his consliluit, ut ab earum rerum cultu et adora-
tione Israelitas avocaret quas peccantes in terra /Egyptio-
rum coluerant. Nam ab initio, quando fecit homlnem, raan-
*Roni. siv, ij, 20. 1 (]or, x, oo, oi. i Tim. iv, i, ?., .5. Tit. i, i5. —* 1 (Jor. X, 27.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 433/615
SERMO XIII. DE CinOKUM DELECTU. 4^5
tlavit Sanctus Adse. et deinde semini ejus, lalia dicens :
« Ecce dedi vobis animalia, et aves, et omne genus peco-
»ruai campi
:
eflundelis sanguinem eorumsuper terram,
» et manducabitis illa, et tanquam olus habebitur vobis :
» tamen solum sanguinem non edetis, sed efTundetis in ter-
» ram, tanquam aquam*; quia sanguis est spiritus anima-
» lium, ct omnium avium ^. » Hoc mandatum dedit Deus
in primo saeculo, el non demonstravit eis discretionem ci-
borum : nam si esset aliquod peccatum et praevaricatio in
cibis, primum Adam et Evam docuisset Deus eligere et
discernere sanctum a pollulo, sicut admonuit eos de san-
guine. Et siuiiliter Noe et filiis ejus idcm de sanguine proe-
cepit \ et nullum ciborura discrimen assignavit. Scimus
enim quod justi, qui fuerunt a primo saeculo usquc ad
Moysen, qui delectum et separationem ciborum filios Is-
raei edocuit, tolo illius temporis spalio omnia quae non
abominatur et horret homo, libere et sine exceptione ede-
bant absque peccato. At ideo mandavit filiis Israel utdiscer-
nerent et separarent cibos,quia retro conversi sunt, et de-
relicto Deo patrum suorum, declinaverunt in adorationes
el cultus -/Egyptiorum, qui bovem et vitulum adorabant. Id
autem hoc loco planius edisseram. Gum advenissent fratres
Joseph ad eum in i^gyplum, dispensalorem suum parare
eis prandium magnum jussit : hora autem prandii postquam
discubuerunt, scriptum est Joseph manducasse solum seor-
sum, et fratres ejus solos seorsum; nam ^Egyptii non po-
lerant manducare panem cum Hebrasis, quia acslimabant
se pollui si cum eis ederent \ Elenim filii Israel, priusquam
migrarent-in ^Egyptum, manducare solebant carnem vitu-
lorum et ovium, minime autem /Egyplii, quia colebant ilia
el tanquam numina liabebant. Cum ilaque Jacob venisset
in ^gyptum, Joseph assumpsit sccum quinque ex. fralribus
* Geu. I, 28, 29. —2 Levit. xvn, 14. —^ Gen. ix, 3. — '• Id. xmii, 3a,
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 434/615
426 S, JAC015I MSIBKKI
suis, et ducens eos ut sisteret corani Pharaone, hcec singu-
hs eorum enixe prnccepit : Cum interrogahit vos Pharao
fjuod opus exercelis, vel cui arli operam datis, sic ei res-
pondehitis : « Paslores sunt servi tui, pascentes oves, et do-
» mini armentorum, et nos et patres nostri *. » Nam si vos
ita dicetis, fovehit vos alque honore afTiciet, quia pastores
estls numinum /Egypliorum; eL dahit vohis honum et no-
hilem locum, apricam terram, ut oves in ea maneanl, ter-
ram Gessen, et demiltet et relinquet vos,neque assumet
quemquam ex vohis ut jussibus suis suhjiciat, conslituatque
super opera sua, Sicut et in Scriptura hahelur, quod « Ah-
» jectus rcputahatur apud /Egyplios omnis paslor pascens
» oves ^. » Et simihter scriptum est quod, cum dixit IMoyses
Pharaoni : « Ihimus, et ofleremus sacrificium Domino Deo
») nostro in deserto ^, » ait ei Pharao : « GoHte Dominum» Deum veslrum hic in terra /Egypliorum *. » Respoudit ei
Moyses : « Nos non possumus perllcere sermonem istum;
» nam si ofTeramus sacrificium oves iEgypliorum coram
» eis, lapidahunt nos ^ » Et ilerum scriptum est, « quod con-
» tra simulacra i^gyptiorum fecit Dominus judicium irae,
N » quando percussit et occidit ormenla ovium et jumento-» rum grandine ®. » Quippe /Egyptii in honore hahehant
greges ovium et jumentorum armcnta, et ea non comede-
hant, quia adorahant. At esca iEgypliorum usque ad ho-
diernum diem est caro suina, et pisces, quibus eorum lerra
ahundat : sicut dixerunt fiiii Israel dum desideraverunt ci-
bum, dicenles : « Recordamur nos piscium quos coraedeha-
» mus in iEgypto gratis, cum odoriferis coepis, et alliis, et
» porris, et cucumerihus, et peponihus '. » Et filii Israel se-
cundum consuetudinem illam yEgyptiorum amhulanles,
cihos eoruni comcdehant, et idola adorahant.
*
Gen. VLvi, 54 ; xi.vii, 5. —2
|,i xlvi, 04. —^
Exod. iii, iS;v,
1, 2, 3.—<* Id. viii, 25. —5 Ibjd. 26. — ^ Id. IX, ao el scq. —' ^um. xi, 5.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 435/615
SERMO XIII. Dli CIBORUM UELECTU. 4^7
V. Jam vero id raclam, ut intelligas certoque scias eos
in lerra yEgyptiorum idololalrice inserviisse, et simulacra
eorum adorasse. Nam Jesus filius Nave cum morli proxi-
mus esset, vocavit filios Israel et dixit eis : « Eligite hodie
» quem vos colilis : utruni idola quae coluerunt patres vestri
» Irans fluvium Thare pater Abrahae et avus Nachor? an
» vero idola quae coluistis vos in lerra iEgypliorum? Ego
» enim, doraus et famiha mea, cohmus Dominum Deum, et
» ilhim solum adoramus*. » Et responderunt : « Dominum» Deum colemus, et ipsum solum adorabimus, quoniam
» ipse est Deus noster ^. » Et ut certior factus credas ovem
ct taurum adoravisse Israelitas in terra /Egypliorum, at-
tende et percipe. Quando Moyses moratus est in monte,
declinaverunt illi a Domino in adorationem idolorum : de
©mnibus autem rerum imaginibus nullam aliam fecerunt
ad adorandum, quam imaginem et simiiitudinem vituli,
quem solebant adorare in ^Egypto; et coacta magaa turba,
et conventu facto, convivati sunt, et ad pristinos mores re-
deuntes fecerunt ludos ante caput vituli. Et Roboam filius
Nabat, quando a Dei cultu eos avocavit, fecit caput vituli,
ut illud adorarent, sicut adorabant in ^gypto. Cum autemSanclus glorificatus vidisset quod usque ad illud tempus
mundati ncn essent a fermento ^gyptiorum, et in eadein
mente ac sensu idololatriae persisterent, jussit Moysl ut se-
ligeret et dlscerneret els escas; et conlaminata deciaravit
qu£E eis snncta erant in ^gypto; et jussit ut comederent
quae ibi adorabant, et de quibus propter stullam et perver-sam eorum mentem non edebant. Et sacrilicium quoque
quod offerebant coram eo, jussit ut ofFerrent ex iis quae in
yEgypto colebant. Insuper animadverte etvide quod, quam-
vis separaverit et munda declaraverit els multa animalla,
tamen non jusslt ut ex omnibus illis cfTerrent sacrlficium,
* .los. XXIV, 14. —^ Ibid. 16, 17,
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 436/615
428 s. jAcoiii msibe:<(i
sed solum de ovibus et de pecoribus. Quapropter tibi per-
suasum habeas velim, dileclissirae, quod frustra, iramerito
et inaoiter gloriantur Israelitae de delectu ciborura.
VI. Accede, et dic mihi, o scriba et sapiens doctor po-
puli : si enira apud Jsraelera pollutio censebalur langere et
edere quidquid Lex pollutum declaraverat, quare Naza-
raiiis Samson, nobilis et forlis pugnator Israelis, ab im-
munda bestia, nempe ab ore ieonis, ad eura accedens
coliegit mei * ? Ibat et redibat raanducans mei quod distil-
iabat et descendebat super manus ejus, nec delicto et op-
probrio datum est ei opus illud : non est enim scriptum
quod fuerit ille pollutus. Et cura ostendisset robur forti-
ludinis suae per raaxillam asini, et congessisset uiagno cu-
muio thoraces alienigenarum, sitivit, et oravit coram Deo,
dicens : a Doraine Deus, tu fecisti fortitudinem lianc raag-
» nam per manum servi lui; et ecce nunc aestuans siti mo-» rior^. » Et exaudivit Deus preces ejus, et exivit aqua ex
maxilla illa asini : bibit, saluratus est, et exlinxit silim. Si
itaque delictum aliquod vel pollutio erat in maxilla asini,
quoniam a iege poUuta et iraraunda deputata est, quare exi-
bat aqua ex ilia ut Nazar^eus biberet ? Si enim hiuc poiluicensebatur, oportebal et conveuiebat aquam cxire e pelra,
sicut educta est in deserlo filiis Israei; vel ex terra, sicut
educta est Agar, et bibit Ismael. Insuper si imraundilia
aiiqua est in cibis, nulla certe est inter omnes aves irapu-
rior et iramundior corvis, qui tamen tollentes carnem et
panem ferebant Eiiae sancto prophelae, dura obsconditussedebat in vaile Carith '. Et undenara ferebant corvi ci-
bum Eiiae, nisi ex Jerusalem? nam porliunculam ejus par-
tis quam reponebant sacerdotes cx portione sancluarii, li-
denter tradebant unguibus corvorum, a quibus accepta
ferebatur Elioe jussu Dei excelsi. Et reputalus est mundus* Ju<!. XIV, (;. —2 ](]rni, XV, iS. —* 5 Kcg. xvn, G.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 437/615
SEhMO XJII. DB CIBORUM DliLECTU. /J^Q
cibus Elloe, quem ex ore corvi accipiebat, ijempe ab ave
illa quae contaminata Uabetur*. Profecto plane intelligis ac
cognoscis, charissime, ut omnem causam et occasionemHebraiis Deus adimeret, ne adorarent caput vituli et idola
iEgyptiorum, propterea elegisse ct discrevisse eis cibos, et
jussisse ut ex iis offerrent sacrificia quae venerabantur et
colebant in lerra iEgypti. Quoniam non indigebat Deus
holocaustis sacrificiorum; sed ideo inslitula sunt sacrifi-
cia, ut hac via et ratione avocarentur ab adoratione idolo-
rum, imaginum, et simulacroriim genlium; ne cum intra-
rent eorum terras et miscerenlur cuui eis, adorarent et
colerent idola et imagiues eorum, sicut adoraverunt idola
iEgyptiorum cum yEgyptum ingressi cum eis mixti sunt.
Proplerea obligavit et constrixit eos ut ante altare ejus
offerrent sacrificia, et immolarent holocaustorum hostias.
Et quamvis frequenter eos allocutus sit atque admonue-
rit, nihilominus declinantes ab eo, adoraverunt et colue-
runt idola gentium, et subverterunt et corruperunt vias
suas; sicut et Moyses dixit eis : « Scio ego vere quod post
» mortem meam corrupli corrumpemini vos, et declinabi-
» tis ab ista via quam vobis praecepi : et eventura sunt vo -
» bis ingenlia mala in flne dierum temporum ^. »
YII. Deum autem eorum festis, sacrificiis, thuribus et
hostiis non indiguisse, sed hcTC omnia imperata fuisse ut ab
idololatria avocarentur, ex eo utique percipies, quod, cumdecHnassent, et terga Deo vertissent, et legibus atque ins-
titutis sacrificiorum quae eis dederat uti coipissent ad im-
molandum idolis genlium, idololatrici cultus servitium ob-
euntes, deorumque simulacra adoranles, ila Deus loculus
est per Prophetam :« Quid inler me et vos, et multitudinem
» viclimarum veslrarum? Sic dicitDominus : Jam saliatus
» sum, satis est mihi. Holocausta arietum, etadlpem agno-
* Levit. XI, i5. —2 Df-ut. xxxi, 29.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 438/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 439/615
SER510 XIII. DR CIBORUM DELJtCTU. 4^1
tis : « Quss est vox hscc oviuni, qiiam ego audio* ? » Rcs-
pondit ei Saiil : « Pepercit excrcitus istc pulchritudini
» ovium islarum, et adduxerunt ad oflerendum sacrih-
» cium Domino Deo tuo ^. » Ait Samuel : « Ecce obedire
» praeceplis acceplabihus est victimis; et perficere ver-
» bum cum obedientia, adipe taurorum et hircorum^»
Et ilerum ait : « Non vult Dominus holocausta peccato-
» rum. » Et ilerum scriplum est : « Non expiabuntur pec-
» cata et iniquilales domus Heli hoiocaustis et victimis us^
» que in aBlerna temporum*. » Et ilerum scriptum est :
« Non placent Domiuo multitudines arietum, neque deceai
D miliia armentorum et gregum vituiorum : sed pro his om-
» nibus ego oslendam libi, fiii hominis, quod bonum etutile
» esl tibi, et quod Dominus Deus tuus exigit a te, ut facias
» justilias, et quasras fideliter veritatem, et promptus sis
» ire post Dominum Deum tuum^. » Et quando Deus con-
tempsit et sprevit holocausta et sacrificia in diebus Isaiae,
« Ostendam, inqult, tibi quid sit illudquod quaero a te :
» Quiescite agere perverse, discite benefacere, quacrite ju-
» dicium, subvenite oppresso, judicate pupiiio, et defendite
» viduam. Et venite, et arguite me, dicit Dominus ; si fue-
» rint peccata vestra ut coccinum, quasi nix dealbabuntur;
» et si fuerint rubra quasi vermiculus, velut lana alba
» erunt". » Et Micheoc : « Nolite, inquit, ofFerre obialionem
» super altaremeum, quia vos non placetis mihi, dicit Do-» minus \ »Et Daniel dixit Nabuchodonosor : « Peccata tua
» eleemosynis redime, et iniquitates tuas misericordiis su-
» per egenos, et non holocauslis et victimis ^ «Sprevit ita-
que Dominus Israelem et sacrificia ejus, sicuti dixit Jere-
mias : « Argentum abjectqm vocate eos, quia sprevit Do-» minus illos '. »Et iterum :« Educ ilios, ait Dominus, a
i 1 Reg. XV, i5. —2 Ibid. 5. —3 Ibid. 22. —^ 5 Reg. 11, 27. —& Mich.VI, 7, 8. —6 Isai. I, iG. — ' Mich. vi. —^ Dan. iv, 24. —" Jer. vi, 3o.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 440/615
43^ S. JACOBI MSIIJKISI
» facie mea, et cxeant. Etsi dixerinttibi : Quo ibifJausPdi-
» ceseis : Agladio in gladiura, a fame in famem, a captivitale
» in captivitalem, et a pesle in pestem*. » Et rursus apud
eum scriptum est : « Amplius non addam respicere in eos. »
Et per Isaiam ait : « Separamini ab eis, et pollulos vocale
» ipsos^. » Et iterum per Jeremiam dicit Dominus ; « Reli-
» qui domum meam, reliqui lia?reditatem meam, dedi di-
» lectum meum in manibus hostium'. »Et alio loco scrip-
ium est : « Dedi filiae populi mei scripturam repudii. /> Et
iterum apud Oseam : « Fecit Dominus transire a Sion pas-
» cha et sabbatum*. » Et per Ezechielem exposuit et osten-
dit eis miseriam suam, et dedit eis holocausta ct sacrificia,
si forte in functionibus eorum obeundis occupati et detenti
minuerenl peccala sua. Nam cum paulo ante eis dixisset :
« Dedi, inquity eis pra^cepla et judicia; ostendi et mani-
» festavi eis ut, si faceret homo ea, viveret per illa ^ » Post-
ea subdit : « Dedit eis mandata non proficua, et judicia per
» (juae non viverent : et contaminaverunt se in primitiis et
» indiiinis donis suis, et in oblalionibus holocaustorum et
» victimarum ^ »0 siukc et diflicilis ad credendum et in-
telligendum, scriba Legis et doctor populi, induc animum
tuum et crede : nam dura os sanctum testatum est quod
dederit mandata et judicia inuiilia et non bona, quid stupet
petulans facies iua? el quid recalcilras, et perfricta fronte
impugnas? Nam ecce propter peccata et iniquitatem tuam
dedittibiDeushoIocaustaetvictimas.etseparavitetdiscrevit
libi cibos. De quibus autem mandatis et judiciis revera di-
xit Ezechiel, quod qui faceret viveret vila ^? et e contrario
de quibus mandaiis vere ait : Dedi vobis mandala non uti-
ha et non proficua, in quibus non viverent? Prorcclo prae-
cepta el judicia salutifera et vivificanlia utique sunt illa
* Jer. XV, 1,3. —2 Isai. i.ii, u. —* Jerem. xii, 7. — ^" Ose. u, 1 1. —' Ezecli. XX. 11. —^ [l.id. 20,
.">i .
—"
Ilyid.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 441/615
SERMO XIII. DE ClB01\Ur\l DELECTU. 435
quae primum scrlpla sunl; ct certum et justum judicium
justificalionum, quod eis servanclum proposuit, sunt de-
ccm sancta pra^cepla quac Deus exaravit manu sua, et de-
dit Moysi ut doccret ea : et quando conllaverunt caput
\ituli, et verterunt terga, et declinaverunt ab co, tunc
addidit, et Iribuit eis praecepta et judicia inutilia; sacrifi-
cia, et legem leprosi, et seminiflui, et menstrualis, et par-
lus, et iie quis tangerct mortuum, et sepulcra, et ossa, efc
occisos, et ut pro omni peccato ofTerretur sacriftciian, efc
pro omnibus immundis pollutionibus membrorum; et ex
his siugulis di?;it et prajcepit ut liomo fieret immundus us-
que ad vesperum, et aquis ablueretur. Profecto propler ea
omnia quae scripta sunl, nec una dies est in qua Israel sifc
immunis a peccalis,sed omnibus annis et dicbus temporum
suorum in peccatis et in immunditia jacent ac versantur,
efc in ea consumunlur : eodemque in stala pereunl, et ex
lege illa juslificari nequeunt, nisi quis faciat ea omnia quas
scripta sunt in Lege ut vivat. Sed manifestum est quod ne-
mo possit ea servare et facere. Itaque Dominus noster vi-
dens ea esse gravia, vocavit nos, inquiens : « Venitc ad me,
» qui laboratis et fatigali estis, et qui habetis oncra gravia,
» et ego reficiam vos : tollite jugum raeum super vos; ju-
» gum enim ineum suave est, et onus meum lcve*. wFalea-
mur igilur abundantiam misericordiae Domini qui abstulit
a nobis durum et grave jugum, et dedit nobis jugum suumsuave et leve. Charissime, ego scripsi tibi haec ut
in memo-ria tua sint cum populi Judaeorum in superbiara elati se
jactant et gloriantur mundos ab immundis cibos discernere
atque eligere : nam in his tribus valde gloriantur, in cir-
cumcisione, et in observanlia sabbali, et in deleclu cibo-
rum. Itaque de his tribus, quantum asseculus sum, scripsi
tibi, et persuadere conatus sum. Et de aliis etiam, quan-* Mallh. XI, 2S.
XXV. 2 8
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 442/615
434 S. JACOr.I KlSlBtNI
lum Deus dederit nobis, cum opportunum el congruumfueril, scribam, caque tibi explanare conabor.
SERMO DECIMUS QUARTUS.
i DE PASCHA.
Jussit Sanctus Moysi ut facerent pascha die deciT,ia
quarta primi mensis, et ait : a Dic filiis Israel ut accipiant
» sibi agnum anniculum. Sument ex agnis et ex haedis, et
» facient festivitalem magnam, Pascha Domini : et sument
» agnum die decima mensis, et servabunt usque ad deci-
» mam quarlam diem illius mensis : et immolabunt agnum
» ad occasum solis, et aspergent ex sanguine ejus super
» ostia aedificiorum et domorum suarum, ne noceat eis
» Angclus cum transibit per terram /Egypti ad disperdcn-
9 dum. Et comedit ygnum omuis populus festinanler. Sic
» autem comcdent illum renes suos cingenles, calceamenta
» habenles in pedibus, tenentes baculos in manibus. Et non
» comedent ex eo crudum, nec coctum aqua, sed assum
»igni; et exlra domum nihil educent de illo, et os non
» franijent in eo *. » Et ita fecerunt filii Israel, et comede-
runt pascha decima quarta die primi mensis, qui est ille
idem meusis qui dicitur Mehecus, mensis florum, mensis
primus mensis anni. Age itaque, et observa, charissime,
caeremonias quas servandas praescripsit Sanctus cum face-
rent pascha, et quomodo monuit eos de omni ritu pas-
chah : nam dixit eis ut in una domo comederent, et extra
domum nonextraherent quidquam de eo. Insuper consi
i Exod. XII, 5.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 443/615
SER3I0 XIY. DE PASCIIA. ^35
dera qiiomodo locum celebratlonis paschatis prasscripsit
eis Moyses, « Cum intraverltis, inqmens, m terram quamj» dabit vohis Dominus, et fecerltls pascha suo lempore, ne» audealls facere pascha in quacumque ex civitatibus et
» vlcis vestrls, sed in loco quem elegerlt slbi Dominus Deus
» vesler. Comedelis itaque pascha, et comedetis coram Do-
» mino Deo veslro vos, et domestici vestri, et cum gaudio
» exultabltls in festivilate Paschae vestri *. » Et iterum sic
eis praecepit, dicens eis : « Advena alienigena et mercena-
» rlus non comedet ex pascha illo. Et servus emptltius tuus
» cum clrcumciderit praiputlum carnis suae, tunc comedet
» de pascha^. »
II. Grandla et admlrabilia sunt mysteria hiec, charis-
slme. Si enim in terra sua cum essct, Israel non audebat
facere Pascha, nlsi solum in Jerusalem, hodie autem cumdispersus sit per omnes natlones et Ilnguas, inter incircum-
cisos et pollutos, et comedat panem suum cum pollutlone
inter gentes, sicut dlctum est de eis apud Ezechielem pro-
phetam, quando Deus in imaglne ac signo id praemon-
slrans jusslt ut comederet panem suum cum pollutlone,
et ita eum Propheta deprecatus est : « Domine Dominan-
» tium, non comedit anima mea commune, neque unquam» intravit in os meum cibus pollutionls^ » Et ait ei Domi-
nus : « Signum quod ostendl tibi hoc est, quod comedent
» filil Israel panem suum cum pollutione inter gentes, ad
» quas dlspergam eos^.
» Quomodo, Inquam, si Israel, si-
cut superius dlxl, in terra sua non poterat comedere pas-
cha, nisi coram Domino in Jerusalem; hodie quomodoaudet celcbrare mysterlum Paschae inter extraneas gentes?
Insuper poteslatera celebrandi Paschatis ademplam eis
fuisse, per Prophelam Deus teslatus est, de illis dicens :
* Dciif. XVI, 5. (1 rt 5»'qq. Nuui. ix, 2. —2 T^xo'l. xii, 4^- —^ K/.ech. iv
14. —"Ihia .5.
28.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 444/615
436 S. #ACORI NISIBEM
« MuUos dies sedebunl filii Isracl sine sacrificio et altarl,
» ct sine sacerdote qui induebatur amictu ad imponen-
» dum thus \ » Et iterum dixit ad Jerusalem : « Dissipabo
» Jerusalem, et feslivitates Paschatum ejus, sabbata et
» kalendas ejus. Et non glorientur uUra de arca fcede-
D ris^. » Iterum ait : « Dissolvens reliqui domum vestram
» desertam'. » Et iteruin ait : « Non recoletur amphus no-
» men IsraeP. » Et rursus iisdem fere verbis Moysi eadcm
prasnuntians mullo anle de illis per cumdem Moysem di-
xerat : « Probabo eos in gente ignobili, et in gente stulta
» irrltabo illos^ » Nunc itaque veni, et interrogobo te, o
Scriba sagax, et sapiens doctor populi, qui non intelligis
verba Legis. Ostende mihi quando hoc impletum est, quod
Deus probaverit populum suum in gente ignobili, et in po-
pulo stulto irritaverit illosPPorro haud negabis, per po-
pulum istum, qui est ex gentibus, impletum esse verbum
Scriptune, quod utique Moyses ex littera Legis tibi signifi-
cavit. Quapropter si facis Pascha alicubi in regione pere-
grinationis tuae, in praevaricalione Legis insolescens facis
illud.
III. Nam libellus repudii scriptus est, et datus est vobis :
Quod si non credis, audi Jeremiam prophelam dicenlem :
« Relinqaam domum meam, relinquam hsereditatem inter
» inimicos meos : grex discolor avium faclus est mihi hac-
» reditas mea ^ » Porro quid est grex discolor avium, in-
terroso te, o sagax et sapiens magister? Grex discoloraviuiD est Ecclesia genlium. Jam vide quare vocet eam
gregcm discolorem avium : quoniam ex multis nationi-
bus et linguis aggregata est, et remotis gentibus vicinas
conjunxit. Si non credis quod genles fuerint hasreditas
Domini, audi iterum quomodo loculus fuerit Jeremias,
* Osc. i'.:, 4.— ^ Isai. i. — ' Jer. xii, 7.— '' Ibid. 11. —^ Dcut. xxxii,
-1. —6 Jer. XII, 7, 9.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 445/615
SERMO XIV. DE PASCHA. 4^7
cum ex persona Domlni compcllans vocat gentes, et de-
spiciens spernlt Israelem, ita ad eos dicens : « Slate super
» vias, et vldete, et interrogate de semitis hujus mundi, et
» vldete viam quae est Lona et ambuiate per eamdem ; et
7) dlxlstis : Non ambulablmus nos*. » Et ilerum ait : « Gon-
» stltui super vos speculatores, et audietis vocem tubae; et
» vos dixlslis : Non audiemus. » Et cum non audlssent fdii
Israel, aversus est, et praenunllans de eis, inqult : « Jam» deinceps audite, nationes genlium ; nosce et scilo, Eccle-
» sia, quae ego faciam eis^. »Et ilerum ait David : « Meraor
» eslo populi tui, quem possedisti ab inilio '. » Et Isaias ait
« Audite; gentes, quod fecerim; et cognosclte et scitote,
» longinqui, opus forlltudlnis meoe. »Et iterum deEcclesia,
quae futiira erat ex genlibus, Splritus sanctus pcr eloqulum
Prophelse:
« Erit, inqutt, in novisslmis diebus mons Do-7) mlni, et domus Dei in vertice montium : elevabllur, et
» exaltabitur super colles; et venient, et eonfluent ad eum» omnes gentes. Et ibunt populi multi, et dicent : Venite,
» et ascendamus nos ad monlem Domini, et domum Dei
» Jacob, et docebit nos vias suas, et ambulabimus in semi-
» lis ejus *. » Et quare dixit Isalas : « Audite, genles, quod» feeerim ; et cognosclle et scitote, longinqui, opus robur
» fortitudlnis meae. Feslinantes properaverunt peccatores
» in Sion : et terror pressurae cecidit super gentes ? » At quid
est hoc quod eloquens praediclt, quod faciet et ostendet ro-
bur forliludinis suae, et quod properantes fcstinaverunt pec-
catores in Sion, et quod immiscet timorem et terrorem
super gentes ? Hoc certe sermone advocat gentes aemulato-
res populi, et indicat remotis fortitudinem virtutis suae, in-
ducendo atque infligendo furorem irae vindictae lum, cumjudicavit condemnavilque populum suum, praeparavilque
in ejus pressura gentes in Sion, quam nominans vocabat
* Jtjrem. vi, i6. —2 Ibid. i5. —' Psal. lxxhi, a, —^ Isai. n, 2.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 446/615
4^8 S. JACOBI ISISIBENI
civitatem sanctitatis, et incussit terrorem terrefacientem,
tanquam feLrilem aeslum in genles, quoE; faclae sunt pro-
phetae veritatis ; sicut e diverso dixit de Prophelis Jerusa-
lem, quod ab eis exierit fermentum gentiiitatis per omnemlerram.
IV. Audi nunc, charissime, quid dicam de hoc Pas-
chate, cujus myslerium et figura data fuit primo populo;
veritas auteai ejus narratur et annuntiatur hodic in gen-
libus; siquidem dubiae et amblguae stullorum et rudium
hominum mentes valde ha^sitant circa magnum hunc diem
primi et principahs Paschatis : dicunt enim, Quomodorecle celebramus et servamus illud? Profeclo verus ag*
nus est vivificans Salvator noster, anniculus, immaculatus,
nulla in exteriori parle mancus ct mutilus ; sicut et Pro-
phela spirituali eloquio ait : « Non est peccatum iniquilatis
» in eo, neque est inventus dolus aliquis in ore ejus* : sed
» voluntas Domini voluit humihare eum, et tradere ad pas-
» sionem crucis^. » Vocavit eum Agnum anniculum, ex eo
quod esset ille parvulus, et immaculatus a peccalo et ab
iniquitate; «^icut et dixit discipuhs suis : « Nisi conversi
» fueritis, et efficiamini sicut parvuH isti, non inlrabilis in
» regnum coelorum^ » Et Isaias ait de justis : « Senex puer
» consummabitur, et puer qui non fuerit centum anno-
» rum, maledictus morietur '.» Salvator quidem nosler co-
medit Pascha cum Discipulis suis in decima quarta nocte
illa qua captus est, et sacramentum veri paschalis praesli-
tit DiscipuHs. Nam poslquam exivit ab eis Judas, accepit
panem, benedixit, et dedit Discipulis suis, dicens eis : « Hoc
» est corpus meum; accipite,et manducato omnes cx isto'.»
Et super vinum sic benedixit, et ait eis : « IIIc sanguis meus
9 novum Teslamentum, qui pro multis elTunditur in remis-
* Isai. i.jii, 9. — ~ i Potr. 11, 22. — ' IVIalth. xviii, 5. —* Isai. lxv, 30.
—* Mattb. XXVI, 26.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 447/615
SERMO XIV. DE PASCHA. i\^^
» sionem peccatorum. Ita facielis in meam commemora-
» tionem, cura vos congregati fueritis*. » Dominus autem
nosttr lioc fecit priusquam caperetur; et a loco illo, ubi
fecit pascha, et dedit corpus suum ut manducarenl, et
sanguinem ut biberent, abiit, et eo profectus est cum Dis-
cipuils suis ubi ceperunt eum. Cum ergo manducatum
fuit corpus ejus, et bibitus ejus sanguis, reputatus est esse
cum mortuis. Nani Dominus noster manibus suis dedit cor-
pus suum in cibum; et cum non adhuc esset crucifixus,
dedit sanguinem suum in potum. Geperunt autem enm ia
nocte illa decima quarta, el causa ejus ac judicium trac-
tatum est usque ad horam sextam; et hora illa sexta con-
stiluerunt eum reum, et crucifixerunt, Cum autem ipse
judicaretur, nihil locutus est, et responsum non dedit ju-
dicibus suis^ : nam poterat ([uideiii loqui et dare respon-
sum, sed non poterat bene ac recte res tota sibi conslare,
si qui reputatus est cuni mortuis loqueretur et verbum
ahquod diceret. A sexta aulem hora usque ad horam ho-
nam fuerunt tenebraj; et in hora nona tradidit spiritum in
manus Patris sui. Et fuit ipse inter mortuos nocte quae lu-
cescebat in decimam quintam, et tota die sabbati, et tribus
horis diei Parasceves : nocte vero illa, quas lucescebat in
dominicam, eadem hora qua corpus et sanguinem suum
dedit DiscipuHs suis, surrexit a mortuis.
V. Jam oslende nobis, o pcrile et sapiens sacrarum Lit-
terarum, ubinam sint tres dies et tres noctes quibus Sal-valor noster fuit inter mortuos : quoniam ecce videmus
fuisse eum inter mortuos Iribus horis duntaxat diei Para-
sceves, et nocte quae lucescebat in sabbatum, et tota inte-
gra die sabbati ; nocte enim dominicae diei surrexit. Age
igitur computa mihi probe integras tres dies et tres noc-
tes, et videamus quaenam sint; elenim inter mortem et
* Matlh. XXVI, a8. —^ Id. xxvii, 12, 14. Marc. xv, 45, Joan. xix, 9.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 448/615
l{l\0 S. JACOBl ISISIBEI^r
resurrcctionem inlegra dies et nox solum intercessit. At
vero amLigi nequit quod Salvalor nosler dixit : « i^put
» fuit Jonas in ventre celi tribus diebus et tribus noctibus ;
3» sic erit Filius hominis in corde lerrae*. » Veriim enim si
lempus numerelur ex ea hora qua dedit corpus suum ad
manducandum el sanguinem ad bibendum, habentur tres
nocles dies et tres hoc modo. Nox erat hora illa qua Judas
exivit ab illis, et undecim Discipuli manducaverunt carnem
et bibcrunt sanguinem Salvatoris nostri. Jam ecce una nox
illa est quae lucescebal in Parasceve. Et inde usque ad ho-
ram sextam, qua condcmnaverunt eum, ecce fuit dios unus
et integra una nox. Praeterca tres horae in quibus fuerunl
tenebraj a sexta hora usque ad horam nonam, et tres ho-
rac postquam factas sunt tenebrae, quae alteram noctem et
diem conslituunt. Ecce autem duo dies et duae noctes.
Demum tota nox quae lucescebat in sabbatum, el tota dies
sabbati : jam vero complelae sunt tres dies el Ires noctes
quibus Dominus noster fuit inter morluos; noclc eiiim
diei dominicae surrexit a mortuis.
VJ. Porro Pascha Juda^orum est dics quarla decima, dleset nox. Et nostra magna dies passionis est Parasceve dies
decima quinta, uox et dies. Post Pascha manducat deinceps
Israel per septem dies azyma, usque ad vigesimam primam
diem mensis. Et nos tolidem diebus servamns Pascha fes-
tum Salvalorrs nostri. Illi comedunl azymum et lactucas
agrestes : et Salvator noster repudiavit calicem amaritudi-
nis mixtum felle; nam accepit, et abstuht omnem amari-
tudinis gentium, quando guslavit et noluit bibere. Porro
Judaii recolunt peccata supcr animas suas ex anno in au-
num : ct nos facimus commemorationem crucifixionis et
passionis Salvatoris noslri. IIH in Pascha cxierunt e lyran-
nide servitutis Pharaonis : et nos in die crucifixionis Do-
* MaUh. XII.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 449/615
SERMO Xiy. DE PASCIIA. 44*
miiii nostri erepti sumus e caplivltate servltutis Satanee,
llli iaimolaverunt agnum ex grege ovium, et sangulne ejus
liberati sunt ab Angelo exlerminatore : et nos sangulne
Agni Filii electi erepti sumus ab operibus fcorruptionis
quae operati sumus. lilis fuit salvalor Moyses : et nobis fuit
Jesus Salvator et dux. Illis Moyses divisit mare, et traje-
cit : et Salvator noster divisit infernum, et fregit portas
ejus, cum ipse ingrediens eas aperuit, et omnibus fidelibus
suis viam munivit. Dalum est eis manna in cibum : et Do-
minus noster dedit nobis cariiem suam in escam. Illis edu-
xit aquam e petra : et nobis Salvator noster fecit aquam
vitcG fluere e ventre suo*. IHis promisit terram Ghanana^-
orum in possessionem : et nobis terram vilae donaturum se
promisit. Iliis appendit Moyses serpentem seneum, ut qui
semel respicerct in illum viveret et a morsibus serpen-
tium liberaretur : nobis vero ipseDominus noster Jesus pe-
pendit in cruce, et per eum a morsu Satanae erepti sumus.
Moyses erexit tabernaculum leslimonii, et docuit vota, et
sacrificia ad eorum peccata expianda tradidit : et Jesus
erexit tabernaculum David, et firmatum est;
ila enimipse dixit Judaeis : « Gum deslruxeritis templum hoc, in
» tribus diebus erigam istud ". » In hoc tabernoculo pro-
misit nobis vitam% et per ipsum expiantur peccata nos-
tra. Et quidem tabernacuium vocavit ilie tentorium, quod
ad horani esset; nam brevi tempcre ministravit : at nobis
est lemplum Spiritus sancti in saecula. Jam vero, charis-
sime, altende, et considera de agno Paschae, quomodopraeceperit eis Sanctus ut ilium comederent in una domo,
et non in multis domibus\ nempe in domo unius Eccle-
siae Dei. Et insuper ait : « Non conicdet ex eo advena, et
» peregrinus, et mercenarius \ » Et quinam isti suut, nisi
* Joan. vif, 58. —2 xd. n, ig. Matlb. xxvi, 6i. —' Hcbr. viii; ix, ii,
—4 lixod. xu, 4(^.-5 Ibid. 45,48.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 450/615
442 S. JACOKI ^ISIBEM
studia, et voluntales mala;, quae aufenint poteslatem man-(lucandi pascha ? Enimvero Salvalor noster de mercena-
rio dixit, quod mercenarius, qui non est domiiius gregis,
quando vidct lupum venienlem, relinquit et dimiuit gre-
gem et fugit. Proeterea jussit Sanctus non coaiedere « ex
» co crudum quid, nec coclum aqua, sed lantum assum
» igni. » Hoc eliam Lene constat, et apertissimum est, quo-
niam sacrificium illud, quod offertur in Ecclesia Dei, in
igne assatur, neque coquitur aqua, neque crudum offertur
super altarc. insuper ostendit quomodo comederent illum :
« Renes, ait, accingentes, calceamenla habentes in pedi-
» bus, et baculum in manibus *. » Yalde magna in his mys-
teria sunt : nam qui manducat de Christo, vero agno, ac-
cingit renes suos fide, et induit pedes fortitudine Evangelii,et habet in mauu sua gladium spiritus, qui est ipsum ver-
bum Dei. Tunc etiam praecepit, « ne os frangeretur in
)) eo^ » lloc impletum est in cruce, quando non fregerunt
ejus crura^ Addiditpost hacc : « Servus emplitius, cum cir-
» cumcideril carnem pricputii sui, lunc comedat de pas-
» cha*. » Servus emplitius homo peccator, qui agens poe-
nitentiam emitur sanguine Christi, et circumcidens cor
suum ab operibus malis, accedit ad baptismum lavacri,
quod est perfectio el complementum verae circumcisionis,
et venit, et fit parliceps mysteriorum Dei, et communicat
corpori et sanguini Christi. Demum et iilud adjunxit : « Co-
» medent feslinanler, » lloc in Ecclesia Dei servatur; namfestinanter, cum tremore et limore comedunl Agnum, stan-
ies in pedibus suis cum reverentia. Quippe accelerant ad
comedendam vitam. ex donis Spiritus, quem acceperunt.
Baplizatus est Isracl in mari iila nocte Pasch.e in die salu-
tis : et Salvator uoster abluit pedes Discipulorum in nocte
* Exod. xii, 11. ~ 2 iij, |,3. INinu. ix, ir. —* Joan. xix, 36. —* ExoJ.
XII, /p.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 451/615
SEllMO XIV. DK PASCIIA. 44^
Pascliae, oslenrlens eis sacramentum humllilatis, et baptis-
nii, et passionis mortls suae, juxta dlctum Apostoli : a Si bap-
» tizali estis cum eo, in baptismo mortis vivlte et vos cum» eo vlrtule Dei \ » Nam Salvator noster, accepta aqua, et
in pelvim ad lotionem peragendam immlssa, linleo se prae-
clnxit; et inciplens lavare pedes Dlsclpulorum, cum per-
vcnisset ad Simonem Petrum, dlxit ei Petrus : «Domine tu
» lavas mihi pedes? non lavabls in aeteruum^. » Respondit
ei Dominus : « Si non lavero ego te, non habebis partcm» et porlionem mecum. » Diclt el Slmon : « Gum ita slt,
» Domine mi, lava non lantum pedes meos, sed etiam ma-
» nus meas, et caput. » Tum respondit ei Jesus : « Qui lo-
» tus est non indiget nisi ut pedes soium lavet. » Et cumlavisset pedes Discipulorum, ad mensam accubalt, et de-
inde dedit eis corpus et sangulnem suum.
Yll. Haec pauca ego tibi scripsi, ea mente et conslho
proferens, ut quo modo respondeas Judaeis in promplu
habeas. Siquidem illi praevaricantes Legem, rltum Pascha-
lem observant, cum nullam potestatem habeant, et faciunt
sibi tabulas Legis et a cam teslamentl. Et non inteliigunt
neque percipiunt id quod praedlxerlt Prophela, inqulens :
« Non ampiius facient arcam testamenti. Neque ejus recor-
» datio in menlem cadet, neque recoletur, neque visilabi-
» tur, neque quaerelur, neque aliquid de illa erit amplius
» penitus et omnino S » Gum ergo dicitur, « Non amplius
»erlt, et non cadet in mentcm recordalio ejus, neque vi-
» sltabitur neque qua^retur de iiia; » qui eam renovare stu-
det, pracvaricator est. Et iterum alt Jeremlas : « Dlssipave-
» runt filii Israel et fiiii Juda testamentum meum *. » Et de
testamento quod daturus erat popuio Gentium, slc prae-
nunliavit : « Mlltam, aity domui Israei et domul Juda lcs-
^ llom. VI, 3, 4. Galal. iii, aj. — " Joan. xiii, G. —^ Jerem. ?ii, vG. —* Ibidem.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 452/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 453/615
SERMO XIV. DE PASCnA. 44^
quac fuit decima quarta, judlc3tus est usque ad lioram sex-
tam, qua ascendit in crucem, et in ea vivus Ires horas per-
mansit. Et descendit ad mortuos vespere diei quae lucesce-
bat in die decima quinla, qucE est dies sabbali, et eadeni
ipsa est decima quinta, qua fuit ille inter morluos. El iu
nocte quae lucescebat in dominica, quae est dles declma
sexta, surrexit, et apparult Mariae Astracsensi, et duobus
Discipulis illis qui iter faciebant. lllnc autem inlelliget qui
de hisce diebus controversiam facere ac qua?sliones nec-tere amat, quod nocte quae lucescit in die decima quarta
Dominus noster fecit pascha, comedit et bibit cum Disci-
pulis suis : at vero ex quo cantavlt gallus, ulterius non co-
medlt neque bibit, quoniam ceperunt ipsum et ad tribu-
nalia duxerunt. Et sicut paulo ante dixi tibi, in declma
quinta die ac nocte fuit ille inler morluos. Itaque oporlet
nos servare hoc pascha suo tempore de anno in annum,
jejunia sancta et preces perpeluas custodire, et laudeni
benedictionum diligenler, promple et verbis maxlme de-
corls cantuum psalmorum Davldlcorum persolvere; digne
dare signaculum et baptismnm lavacri suo apto et conve-
nienti ordine, et benedictiones sanctas congrue ac rite im-
pertiri, et implere et perficere omnla quae ad pascham
pertinent. « Namque Dominus nostcr mortuus est, et sur-
» rexit, et posthac non moritur, et mors non dominabitur
» ei. Qui enlm mortuus est in peccatis, ille mortuus esl; et
» qui vivlt, vivit ad Deum ; el nos quidem mortui sumus
» cum eo*. » Si quaistlo aliqua ac sollicltudo hac de re ha-
benda est, de declma quarla magls inquirere opus erlt no-
bis quam de pascha de anno in annum. Ita ellam oportet
ut nos servemus decimam quartam omnium mensium, et
studiose custodlamus Parasceven omnlum hebdomadarum;
nam id nobis convenlens et dignum est : ita tamen ut om-* Rom, VI, g.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 454/615
44^> S. JACOBI MSIBENI
iies dles hebdomadarum opporluui censeaatur nobis ad ope-
landum bona coram Domiao Deo. Demum ex his paucis
quae scripsi libi cogita, et noli exislimare quod vobis ulile
sit conlendere verborum cerlaminibus, quaa nullum habent
emohimentum et utihtatem; sed solum conlendile ut pos-
sideatis et habealis cor custodiens praecepla, et ut Pascha
suo aplo tempore et observanlias magnae soiemnitatis pas-
sionis Solvaloris noslri servetis.
SERMO DECIMUS QUINTUS.
DEJ^nGPxESSU GE^TIUM PRO POPLLO JUD.IIORUM, SEU DE
GEINTIUM VOCA.TIOiNE ET REPROBATIONE JUDiEORUM.
Jampridem et multo ante vocatae erant gentes ex om-
nibus hnguis in hrereditatem AUissimi, quam vocaretur
IsraeL Ita enim dixit Deus Abrahac : « Dedi te palrem mul-
» tarura gentium*.
» Et Moyses prophetavit, dicens : « Gen-» tes vocabuntur in montem Dei, et illic offerent sacrificia
» justitiae^. » Et in benedictione illa testimonii dixit ad po-
pulum : « Provocabo vos in populo ignobih , et in gente
» stulla irritabo vos^ u Jacob etiam patriarcha testatus est
de gentibus in benediclione illa sua, dicens ad Judam :
« Non deficiet germen de Juda, princeps et dux de foe-
» morc ejus, donec veniat cujus est regnum, et gen»les
» sperantes credent in eum*. » Et Isaias ait : « Erit in no-
» vissimis diebns mons Domini, et domus Dei in verlico
» monlium elevabitur, et exaltabitur super colles, et fluent
9 ad eum omnes gentes. Advenient populi multi, el dicent
* Genes. xvn, 5. — * Drut. xxxiti, 19. —* Ibii]. xxxn, si. — * Gcnes.
ii.ix, 10.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 455/615
SERMO XV. DE INGRESSIT CxiIVTlUilf, KTC. 44?
1) VeJiile, et asceiidamus in monlem Domini, et ad domum» Dei Jacoi) : narrabit ilie noLis vias suas, et ambulabimus
» in semitis ejus; qula de Sion exibit lex, et verbum Do-» mini de Jerusalem. Faciet judicium inter gentes, et ar-
» guet populos remotos*. Et cum judicaverit et arguerit
» eos, tunc accipient consilium, et coasenlientes erunt;
» requabuntur, et emoilicnlur a durilie sua. Gonllabunt
wgiadios suos, et facient vomeres ; et lanceas suas, et fa-
» cient falces. Et deinceps non ampiius levabit gens contra
» gentem gladium, et omnino uitra non exercebuntur ad
» praelia gerenda ^. » Nam anlea gentes, quae nesciebant
Deum propter raplnae avidilatem et frauduientam avari-
liam, giadiis, et telis, et ianceis certabant : at cum venit
Christus et Dominus Saivator nosler, fregit et contrivit
beilicos arcus, et sermones pacis habuit cum nationibusgentium; conflavit gladios illarum, et verlit in vomeres, et
lanceas earum in faices; adeo ut unusquisque comederet
labores manuum, et non ex praeda vaslalrlce viverent. Et
rursus scriptum est : « Dabo gentlbus iabia ioquenlia de
» Deo, ut invocent omnes nomen Domini \ » Nam prius ora
eorum praeparata non erant, et non invocaverunt nomenDomini; quoniam iabia earum Iionorabant et giorificabant
idoia manu sua facla, et aiienigena, et invocabant ea. Et ite-
rum Zacharias propheta ait : « Gonjungentur Domino for-
» tes, et muitae nationes gentium*. » Et Jeremias propheta
praedixit palam et manifesle de genllbus in sermone iilo
suo, dicens : «Gentes relinquent scuiptiiia sua, ciamabunt,
» praedicabunt, et dlcent ; Idola iila mendacia et failacia,
» quae palres nostri fccerunt nos possidere, nihil sunt K »
II. Idem Propiiela praemonuit populum suum, inqulens :
« State in transitu viarum, et interrogale de semltis hujus
* Isai. n, 2.
—* Micti. iv, 5.
—s
Sophon. iii, 3. —*
Zach. ii, ii. —* Jercni. xvi, 19.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 456/615
44^ S. JACOBI KISIBENI
» muiidi; vidctc quac via sit boiia, et aiiibulatc io ea *. » At
illi dura, perlinaci et obstinala voluntate sua respoude-
ruut, diceutes : « Nequaquam ituri sumus, neque profecto» ibiaius ". »Et ait eis ilerum : a Gonstitai super vos specu-
» latores benc spcculantes, ut audialis vocem buccinae^ »
Pieponunt autem illi : « Nequaquam eam sumus audilu-
n r[\ » Id autem manifeste declaravcrunt in diebus Jeremiae,
quando annuntiavit eis sermones Domini : illi responde-
runl, dicentes : « Sermones quos dixisti nobis in nomine» Domini noii audimus, sed facimus volunlatem animarum
y> noslrarum, juxta omnes sermones qui exeunt ex ore nos-
» tro, utofTeramus incensa idolis alienigenis^ » Et cum vi-
disset quod neque semel attenderent, conversus est ad gen-
tes, ita eas alloquens : o Audile, gentes, et agnoscat \Lc-
» clesia quae est in illis, et audiat terra plenitudine sua^. »
Cum vidissefc quod procaciter resisterent, et insolenter re-
sponderent, tunc reliquit eos, sicut per Prophetam dixit :
c Pieliqui domum meam, et dimisi haereditatem meam, dedi,
» dilectam mcam in manu inimicorum, et pro ea turma dis-
» color avium facta est mihi haereditas mea '. » Illa enini
turma ipsa est Ecclesia gentium, quae ex omnibus nationi-
bus congregata est. Ut vero plnnius scias quod firmiter et
vere reliquerit Synagogam, Isaias iterum : « Dereliquisti,
» ait, populum tuum Jacob \ r> Et vocavit eos Sodomitas
et Gomorrhaeos. Et vocavit gentes pro eis, et nominavit
eas populum Jacob, inquiens : « Domus Jacob venite,am-
» bulemus in iucem Domini, quia populus Jacob dimissus
» et derelictus est; et facti sunt illi principes Sodomae, et
» populus Gomorrhas, pater Amorrh^us, et mater Gethaea.
» Gonversi sunt, ct facli sunt vinea diligens extraneos, et
» planta extranea, quia uva eorum uva amaritudinis, et
* Jrrem. vi, 16. —* Ibid. —' Ibid. 17. —^ Ibid. —5 Ibid. —« Ibid.
18, 19. —' Id. XII, y. —' Jsai. 11, G.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 457/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 458/615
45o S. JACOBI MSir.KM
tloneiii eorum Ezechicli*. Idem qiioque de eis priEdicavil
Osee in sermone suo, quando vocavit eos fornicatores et
adulteros. Nam quod de populo Israel inquit, ut auferret
« fornicalionem suara a facis sua ; » idlpsum eliam de po-
pulo doraus Juda dlxit, ut aufcrret « adullerium suum de
» medio uberum suorura ^ » Et ut scias quod de ambobus
populls locutus est Prophela, quod sint adulteri et for-
nicalores : Nisi ulique abstulerit fornicaliooem et aduUe-
rium ab uberlbus suis, « conslituara eara, inquit, nudam,
» ignomlnlosam, et rehuquara eam lanquara puerum re-
» center natum ex utero, et lanqnam in die in qua ascen-
» dit de lerra /Egyptl^ » Ila ulrumque eorum populum,
populum Israel fornicalorem, et populura Juda adullerum
vocavit; populum aulem gentium, populum sanctura et fi-
dclem, quoniam descendit et stelit, et fult Domini. Quare,
inquit, descendit ? quia utique descenderunt a superbia sua.
Iterum vocavit eos Ezechiel, Ahlam,et Ahhbam*. Et ulrum-
que popuhim eorum vocavit duos ramos vineoe, quos co-
medit ignis. Iterum dixit David de genllbus : « Doniinus
»numeravit gentes in Scriplurls*.
»
Gentcs igitur hlterlsconsignalne sunt in Scriplura. Observa autem, charisslrae,
quonlara prlus scripta est vocatio popuh gentium. Namquando peccaverunt ihi in deserto, dixlt Deus Moysl :
« Permilti*. raihi ut deleani popuhnn hunc, et constituam
» te in populo mullo majorl quam illo ^ » Et qula non ad-
venerat lempus gentium, et alius futurus erat Salvator
earum, Moyses non consensit ut ipse (ieret salvalor et
ductor populi gentium, etiarasi esset major populo Is-
rael. Nam lu magna et ampla glorla decebat ut Fillus Dei
dux et salvator lieret, et munus illud acciperet, sicul ait
Isalas : a Parum est hoc, ul fiat mihi servus, et faciat florere
* Ezech. viiF. —2 Ose. ii, 2. —' Ibidem. — ' Exech. xxiii. —' Psalm.
Lxxxvi, 6. —^ Exod. XXXII, 10.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 459/615
StRMO XV. DE INCiRESSi; Gl^NTIUM, ETC. /\t) l
» mllii populutii Jacob, et erigat populuin Israel. Sed dedi
» le in lucem genlium, ut ostendas et manifesles salutem
» meam usque ad extremum terrae*. » Et ilerum ait : « Au~» dile me nationcs, et atlendite gentes, quoniam lex posita
» est ante me, et jusiificationes judicii mei lumen sunt gen-
» tibus^. » Et David ait : « In auditu aurium audient rae filii
» alienoruin, et ipsi filii alienornm impedienlur, et claudi-
» cabunt a semilis suis^ » Profecto gentes audiverunt, et
declinaverunt a semilis cultus simulacrorum, idolorum,
alienigenarum, et imaginum. Si aiitem dicant : « Eas vo-
» cavit filios alienigenas, » ipsos vero vocatos fuisse filios
et ha^redes, siquidem de eis ex persona Dei dixit Isaias :
« Filios genui et enutrivi, ipsi autem spreverunt me* ; »
el alius Propheta : « Ex /Egypto vocabo filium meum* ; »
et ad Moysen Sanctus glorificatus * « Dices, inquity Pha-
» raoni : Dimitte filium meum, ut colat me". » Et iterum :
« Filius meus primogcnilus IsraeP. »
Iir. Veruni enim genles sunt quae audlverunt Deum, et
claudicaverunt, et impeditae sunt c seuiitis suis. Et Isaias
quidem ait: « Vocabis nationes, quas nesciebam; et populi» nescientes ad te conversi voluntalem tuam facient*. » Et
iterumail: «Audiveruntgentesquidquidegofeci;etnoverunt
» remoli virtutem fortitudinis meae^ »Et de Ecclcsia populi
gentium ait David : « Recordaie populi lui, quem possedisli
» abinitio*". )>Et itcrum: «BenediciteDominoomnespopuIi,
» et laudate naliones nomen ejus; quoniam invaluit niiseri-
» cordia ejus super nos. » Et rursus : « Domini est reL:;num,
» et ipse dominatur super populos**. »Et Joel : « In diebus,
» inquit, novissimis mittam spiritum superomnem carnem:
» et nemo docebit civem suum et fratrem , dicens, Agnosce
* Isai. xi.ix, G.
—2 IbicleiT), 60. —' Psal. xvii,
45, ^6. —'^ ]s.'ii.
», 2.^ Ose. u. — ^" Exod. vm, i. — ' Idem, iv, 22. — * Jsai. lv, 5. —* Ibid.
11. — '" P.sal. I xiiM, 2. —•
*' Psal. XXI, 29.
29.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 460/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 461/615
SERMO XV. 1>£ INGRliSSU GENTIUM, ETC. 4^3
osl coclum a rore et pluvia, donec propter id inortui guiit
filii Saiil ; et deinde placatus respexit Dominus lerram cummisericordia, et benedixit hajredilali sua3*. Et Uahab, mere-
trix ex Jericho, cum domo patcrna etcum familiaribus ha-
buit hajreditatem in IsraeP. Et Obededom, ex oppido Geth
alienigena,recepit in domo sua arcam Testamenli Domini^
et magnifice et honorifice glorificata esl apud eum plusquam
apud omnem Israel, et benedictus fuit ipse et domus ejus a
Domino\AchisrexGetha3us, cibavitDavidlemporepersecu-^
tionis,etglorilicatum cst nomen ejus et seminis ejus. Et Ab-
demelech Chusaeus, vir fidelis et credens, extraxit Jeremiam
a lacu in quem projecerunt eum filii Israel et pueri populi
sui ^ Hoc illud est quod ait Moyses : « Advena et peregri-
» nus qui sit in te, erit melior et superior te : et depressus
» deprecatus descendes, humiliatus, in incurvationem in-
» curvatus ^ » Illi demiserunt et projecerunt Jeremiam in
lacum, et Abdemelech advena et peregrinus ex Ghusa^is a
lutoso et profundo lacu extraxit illum. Et Ruth, mulier Moa-
bilis, ingressa et immixta est populo ': ex semine ejus orti
sunt reges, ductores ac reclores populi a quibus natus estSalvator gentium *. Et Uria Hethasus, ex polluto populo,
magnus et strenuus erat inter eximios et optimos pugnalo-
res David^ : et quia dolo occidit eum David in pugna Ara-
monitarnm, in illum sententia lata est, eaque pcena punitus,
ut gladius ca^dis in domo ejus non deficeret*".
V. Illud etiam dixit Isaias de Salvatore nostro : « Dedi te
» in foedus populi, et in lucem gentium *^ » Profecto cumadvenit lux et Salvator gentium, impeditus est Israel ne
amplius adorarel idola et simulacra, et impletum est pac-
ium foederis cum eis initi a Deo. Propterea dixit Moysss :
^
2 Ueg. XXI, 1 cl SKqq. — ^ Jos. vi, 25. —^2 Reg. x, ii. —*
i Reg.xxvii. —5 Jcrcni. xxxvin, 7. —^ Dcul. xxvin, 4^- —' Ruth. i, 4; 'V^j iS->
^4 ct seqq. —* Mallb. i, 5.—^ 2 Reg. xi, o, —*" Id. xii, 10. —^* Is. xlii, SJ
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 462/615
4^4 5. JACOni MSIUENI
« Provocabo vos in nalionibiis ignoblIIbus,et iii genle slulla
» irritabo vos *. » Provocati quidem a r.obis, el ex nobis, non
amplius adorant idola extraneorum, ne vituperentur, et dc-
spiclantur, et spernantur a nobis. Nam nos reliquimus idola
et slmuiacra , et nominavimus ea mendacia quse relique-
runt nobis patres nostri. llli autem fracti corde irritati sunt
in provocationem aemulationis; quia intravimus, et facti su-
mus hseredes pro eis. Ai impletum est pactum foederis
quod cum eis factum est, hoc est, ne adorent idola extra-
neorum» Et quamvis non receperint Christum, tamen per
nos provocavit eos, et ipse factus est nobis lux et vita ; si-
cut praedicavlt in Evangelio suo, dicens : « Ego sum lux
» raundi ^. » Et itsrum : « Credite, dura vobiscum est lux,
»
ne compreheudant vostenebrae
\»
Et rursusait : «
Am-)) bulate in luce, ut filii hjcis sitis *. » Et ilerum scriptum est
de eo : « Lux in lecebris lucebat, et tenebroe cam non com-
» prehendebant. » Hoc est foedus quod initum est cum po-
pulo gentiura, et lux quae orta est omnibus gentibus; haec
impedivit et eos fecit discederc a perversis semitis suis.
Sicut et scripttim est : « In adventu ejus erunt prava in di-
» recta, ei aspera in vias planas. Et reveiabitur gloria ejus,
» ei videbit omnis locus vilam et bona Dei ^ »
VI. Haec pauca commemoravi libi pro gentibus. Namgloriantes superbiunt Judaei, dicentes : «Nos sumus populus
» Dei, et fiiii Abraliae. » Sed nos audiamus Joannem cla-
mantem : « Nolite superbire, dicentes : Pater nosler est
» Abraham : quoniam polens est Deus de lapidibus istis
» suscitarc filios Abrahae ^ » Et Salvator noster vocavit eos
fdlos Cain, et non filios Abrahae; et Apostoius dixit: «Piami
» infructuosi cl luctiferi fracti sunt'. » Et nos in locum eo-
rum inserii sumus; et fucti sumus socii et parlicipes pin-
* Deut. XXXII, 21. —2 Joan. vnr. — ' Ideni, xir, 3.5. —^ Ibid. '>€. —5 Luc. III, 5. —* Joaa. vm, 55, 09. Mallh. iii, 9. —' Rom. xi, 17.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 463/615
SMRiMO XV. »ii INGRKSSU GENTJCM, ETC. 4^^
guedinis olivae. Ergo non gloriemur, neque peccemus, ne et
jios infructuosi et fracti inveniamur; ecce enim insertione
inserti sumus. Haec aulem sunt qune responderi possunt
conlra Judaeos, cum gloriantur dicentes : « Filii sumus
» Abrahae, et sumus populus Dei. »
SERMO DECIMUS SEXTUS.
DEMOiVSTRATUR QUOD CHRfSTUS SIT FILIUS DEI,
I. Exponam iibi quc3e responderi possunt adversus Judae-os, qui populum gentium redarguentes : « Adoralis, in-
» quiunt, et colitis virum natum, et hominem crucifixum;
9 et vocalis hominem Deum. Et cum nemo sit filius Dei,
» dicitis quod Jesus isle crucifixus sit Fiiius Dei. » liaec
autem suadere etiam contendunt, dicentes : « Dixit Deus :
» Ego sum Deus, et non est alius praeter me*. » Et iterura
ait : « Non adorabis tu deum alienum ^ » Ergo, conclu-
dunt, contra Deum slatis vos vocanles hominem Deum.
II. Propterea, charissime, quoad imbecillitas mea per-
miserit, argumenta el raliones, quibus id quod asserimus
demonstrari potest, adducam. Nam, elsi concedamus eis
quod Christus homo duntaxat sit, nihilominus nos haud
alio honore eum cohmus, nec alio nomine nuncupamus,
quam quod ipsi ad hominem honorandum adhibuissent, et
quo nomine vocassent et coiuissent. At enim nobis pro
vero compertum est, certoque persuasum, quod Dominus
noster Jesus est Deus, et Fiiius Dei, et Fiiius Regis, Lu-* D«ut. xxxii, "9. —3 Exod. xxxiv.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 464/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 465/615
SERMO XVI. DKMONSTRATUR QUOD CTIRISTUS, tTC. l\^"-
de ipsis scriptnm esl : « Filii cstis vos Domini Dci vestri*. »
Et dc Salomone dixit Dominus : « Et ipse mihi filius, et
t ego ero ei pater ^. » Itaque vocavimus Ghristura hunc
Dei Fihum, quia per cum nos Deum cognovimus : sicut
Deus vocavit Israel fihum primogenitum; et sicul dixit dc
Salomone : « Erit flUus meus. » Vocavitque eum Deum,
quemadmodum Moysen nomine dei et filii sui donavit. Et
David inquit de illis : « Ego diceham, quod estis Angeh',
» vel filii Excelsi omnes^ » Et cum improbi facti fuissent,postea de iUis : « Sicut homines, inquit, morimini, et si-
» cut unus de principihus caditis \ » Porro nomcn Dcitatis
in magno honore habitum est; sed cui voluit Deus, Iri-
buit illud. Nomina autem Dei multa sunt et honorifica : itn
enuntiavit nomeii suum Moysi, dicens : « Ego sum Deus
» patrum vestrorum, Deus Abraham, Deus Isaac, et Deus» Jacob. Hoc est, ait, nomen meum in aeternum. Et hoc
» est memoriale ex generatione in generationes ^ » Vocavit
quoque nomen suum : « Ahiah, Saharah, Elisade, et Ado-
» nia, Zauth. » Ilis nominibus vocatus est Deus : et cumesset magnum et gloriosum nomen Deitatis, tamen justos
illos servos suos iilo donavit. Et cum ipse sit Rex mngnus,
et nomen Dei et Regis magnum et gloriosum sit; tamen
sine invidia dedit illa filiis hominum, creaturis suis.
IV. Etenim Nabuchodonosor hominem impium ex orc
Prophetae sui vocavit regem regum, dicens per Jeremiam :
« Omnis gens et regnum quod non curvaverit collum
» 3uivn sub jugo Nabuchodonosor servi mel regis regum,
» gladius et fames el pestis veniet super illos ^ » Et cumipse sit Rex magnus, non prohibuit nomen r.>gis a filiis
hominum. « Et cum ex eo omnis paternitas sit% » lamen
patres vocavil fdios hominum, dicens ad populuni : « Pro
1 Deiil. XIV, 1. —2 2 ii^.fT vi(, i^. 1 Par. xxii, lo. —^ Psalni. i.xxxi, 6.— '' ibid. 7. —^ Exod. 111, i5. — 6 .lcrcni. xxvii, 8. — " Eplies. m, i5.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 466/615
458 «. JACOBI KISIUEifl
» palribus luis erunt filii lui ^ » Et cum ejus essent priu-
cipalus et polestales, dedit principatum etiam filiis homi-
ijum, uuicuiquo super proximum suum. Et cum ei soli
debtrelur adoralio dominalus, concessit ut ea ad hono-
rem uterelur unusquisque hic in mundo erga proximum.
Quamvis enim horao adoret iniquos et impios, et illos qui
iihnegaverunt ipsam ejus gratiam; tamen noii improbatur
a Deo, etsi de adoiatione praeceperit populo suo dicens :
« Non adorabilis solem et hinam, neque omnem mililiam
» coeli, neque omnes creaturas quae sint super lerram, in-
» chnanles vos cimi voluntale eas adorandi ^. » Observa
igitur redundantem misericordiam, et graliam beneficaB
iniserisordiae Condiloris noslri ; quia non prohibuit a filiis
hominum nomina Deitatis, et nomen adoralionis, legni,
principatus et poleslatis. Etenim ille ipse est Pater totius
mundi, et praj omnibus creaturis suis honorificavit, orna-
vit, exahavit et glorificavit filios hominum : nam formavit
hominem sanclis suis manibus, et inspiravit in eum spi-
raculum vitae ; et ab initio ipse factus est nobis domus,
et refugium habilalionis, et habilavit in nobis, et requie-
vit in nobis. Nam per Prophetam ait : o liabitabo in vo-
w bis, et requiescam in vobis *. » Et Jeremias propheta
inquit : « Templum vos Dei estis, si bene et ad placilum
» lecerilis opera et vias vestras\ » Et David ait : « Do-
» mine, refugium factus es nobis a generalione in genera-
» lionem. Priusquam montes fierenl, aut formarelur terra
» et orbis, a saeculo usque in sasculum tu es Deus ^ » Sed
quomodo hcec inlelhgenda sunt? nam unus Propheta ait :
« Domine, refugium factus es nobis a generatione in gene-
» rationem ; » et aller ait : « Habilabo in vobis, et requies-
» cam in vobis. » Primum et ante omnia ipse factus est no-
* l'::cil. xi.iv, i;. —2 Dful. iv, 19. —* Zacl). Ji, 10, ii. —* Jer. vn, 4»
5. —* Psal. Lxxxix, 1.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 467/615
SERMO XVI. DBMOxXSTRATUR QUOD CUUISTUS, ETC. /\5g
bis refugium habitalionis ; deinde habitavil in nobis, et re-
quievit in nobis. Et sa|)ientibus ambo inleilectu facilia sunt,
et vera esseagnoscuntur. Etenim David
ait : «
Doinine, re-» fugium factus es nobis a generatione in generationem.Pri-
» usquam monles fierent, et Ibrmares terram et orbem. »
V , Nam hoc utique scis, charissime, quod creaturae su-
periores et inferiores prius formatai sunt, et deinde post
eas omnes homo. Cum enim cogitasset Deus condere mun-
dum hunc cum omni ornatu et pulchritudine sua, primoconcepit et depinxit quodammodo in cogitaticne sua Ada-
mum, et deinde concepit creaturas; sicut scriptum est :
« Priusquam conciperentur montes, et terra pareret * »
partus generationis ad seminandum et crescendum. Namhomo esl senior et prior conceptione quam creaturae, sed
creatura3 productione praeceduiit Adamum. Conceptus est
Adam, et conceptus manebat in cogilatione Dei; et dumcouceptus hoaio retinebatur in cogitatione illa, Deus verbo
oris simul in communi creaturas omnes formavit : et cuni
perfecissel, complevisset et ornasset mundum hunc iii
structura ornatuum suorum, et nihil esset incompbjtum,
tunc genuit Adamum ex idea illa quam cogitatione con-
ceperat, et creavit et formavit hominem manibus suis. Et
Adam vidit mundum hunc extructum, et ornatum> et con-
stitutus est princeps super omnia quae Deus fecerat. Namquemadmodum homo habens filium unicum, et voiens ei
nuptias parare, spondet ei mulierem, et deinde asdificat ei
cubiculum, omnique ornatu parat et instruit, omniaque
fdio suo necessaria pragparat, et deinde celebrat nuptias
et constituit hlium super omnia opera sua : ita fecit Deus
cum Adamo. Propterca dixit Propheta : « Priusquam con-
» ciperentur montes, a saeculo et usque in saeculum tu es
»
Dominus^
; »
nequis
cogitaret et opinaretur quod esset* Fsal, LXXXIX, !.• —^ibij^ 2.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 468/615
40o S. JACOBI KISlIiENI
alius cxlraneus Deus, vel anlca, vcl poslea, slculi et ail pe^
Isaiam : a Ego sum primus, ct ego sum novissimus^ » Namposleaquam concepissel Deus Adamum in cogitalione sua,
creaviteum, el inspiravit in eum spiraculum vittc, ct deinde
dedit ei seientiam perspicacis discretionis , ut discerneret
inler malum et Lonum, et ut sciret Deum fecisse ipsum.
£t quia apud Factorem suum longe nobilior erat homoomnibus aliis creaturis, depictus et efTormalus est Deus in
mente, et cogilalione hominis; et factus est ille lemplum
Conditoris sui, sicut et scriplum est : « Templum eslis vos
» Dei -. » Et Deus ipse alt : « Habitabo in eis et requies-
» cam '. » At in menle illorum filiorum Adae, qui nesciunt
factorem suum, Deus non habilat, neque in cogilalionc
eorum depingitur, neque concipitur; sed tanquam brula
reputali sunt coram eo, et tanquam caderaj creaturae. Jam
ex his intelligant ct fateantur homines deceptcC mentis,
quod neque insolens, neque extraneum et alienum cst,
quod vocaverimus nos Christum Filium Dei, quoniam ecce
omnes filios hominum ipse concepit et genuit in cogita-
tionesua.
Et tandemadmoniti ccdant ordini
quem Deus/constiluit, qui cnm Deilalis nomcn haberel, nomen Dei
ctiam justis suis impertivit.
III. Adoramus aulem Chrislum, quoniam per eum cog-
novimus Deum. Confusi igilur, et demisso in lerrara vultu,
humilienlur; quoniam poliutis et impiis hominibus hujus
mundi incurvanlur, et eos adorant et magnifice et hono-rifice glorificanl. Attamen ob hujusmodi adorationes nemo
eorum conlcmptus, aut reprehensus est, quia Deus conces-
sil filiis Adne ut hujusmodi adorationis honore colerent et
honorarent magnales, ct eos qui sunt alii majores et prac-
slanliores. Quare si adorant impios, ct adorationis cultu eos
honorant qui ob impielatcm suam nonnunquam nomiini-
* Isai. xij, i. —2 Zacl!. n. —* Jcr. vn, 3.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 469/615
SERMO XVI. DEMONSTRATUR QUOD CIIRISTUS, ETC /{Gl
Jim Denm blasphemanr, et Deum tanfjnam factorem suum
non venerantur; et tanien ut ipsi opinantur, et judicant,
iiullumsibi adorationis honore eos colentibus
peccatumct delictum est : cjuanto magis oporlet et convenit ut nos
ndoremus et glorificemus Jesum, qui deceptas mentes nos-
tras converlitex omni adoratione inanis erroris, et ostendit
nobis unura Deum Palrem, et factorem nostrum et rerum
omnium ! Colamus ergo eum, et benedicamus, adoremus,
et serviamus ei. lllud etiam iterum inteHigant, quod reges
hujus mundi vocant seipsos deos, nomine Dei magni; et
licet apostatae et blasphemi sint, prosternunt se homines
ante eos, et adorant, et colunt ipsos, et honore magno non
secus ac idola et scuiptilia prosequuntur; et tamen nec
puniunt eos leges nec reprehendunt, neque aliqua culpa
et peccatum ipsis ascribitur. Exemplum praebet Daniel,
qui adoravit apostatam et blasphemum Nabuchodonosorera,
et non est reprehensus. Adoravit et Joseph Pharaonem, et
non est scriptum quod male fecerit, vel aliquod peccatum
ei attributum fuerit. At nos vere credidimus quod Jesus sit
Deus et Filius Dei; et per eum nos Patrera ejus cognovi-
mus, et ab orani adoratione idolorum nos cohibuit et revo-
cavit. Profecto nos nihil habemus quod ejus amplitudini et
raajestati conveniat. Quo igitur alio poterimus compensare
id quod ei debemus ob passiones quas propter nos tulit,
nisi adoratione reddaraus ei gloriara et honorem pro alUic-
tionibus angustiae quas tulit propter nos ?
VII. Praeterea possumus nos, imo conveniens est illud
insuper ostendere,quod jam oIim,cum Jesus promissus est,
vocatus est per Prohetas Filius Dei. David ait : « Filius
» meus es lu, et ego hodie genui te\ » Et Isaias inquit :
« Parvulus natus est nobis, et factus est principatus ejus
» superhumeru/n ejus : et vocabitur nomen ejusAdmirabi-
1 Tsal. 11, 7.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 470/615
4^2 S. JACOBI MSlllE.NI
» lis,etDax,el Deus forlis mundi.etPrlnceps pacls,admul-
» tiplicanddin, dilalanduin principatum ejus; et pacis ejus
]) non mensura iieque numerus*.
» Vcni ergo, et dic mihitu, o sapiens doctor Israel : quisnam est ilic qui nasciturus
erat, cujus nomen Genitus, et Filius, Admirobilis, etDux,
Deus fortis ScTcidorum, Princeps pacis, ad multiplicandum,
extendendum principalum ejus, et pacls ejus non est finis
et numerus ? llaque si vocavimus Christum Filium Dei, Da-
vid id nos docuit, qui jampridem vocuvit eum Dei Filium.
Audivimus quoque Isaiam prophetam, dicentem quoniam
<]ata est poleslas ei super humerum ejus : et quidem acce-
pit ille crucem suam, et egressus cst de Jcrusalem. Quod
autem parvulus nasci deberet, idem Isaias dixil : « Ecce
» virgo concipiet, et pariet fiiium, et vocabitur nomen ejus
» Emmanuel. Nam est Deus noster nobiscum ^. »
VIII. Quod si dicas quod adhuc non venit Ghristus, ad-
versus ea quae oblocutus es, respondebo tibi : Gerte quod
veniat scriptum est : et scriptum est quod in adventu ejus
gentes sperabunt, et credent in eum '. Eccc ego ex genti-
bus audivi quod venturus sit Ghrislus, et priusquam veni-
ret anticipavi, et credidi in eum, el per eum adoro DeumIsrael. Forsan cum veniet objurgabit me proptcr hoc, quia
anlequam venisset anlicipavi et credidi iu eum ? Verum
enim, stulle et ignorans, Prophelas utique non sinunt le
hoc dicere, quod adhuc non venit Christus. Daniel redar-
guit lesermone
illo suo, in quo dicit : « Post hebdomadas
» sexaginta duas veniet Ghristus, et morielur. Et in adventu
» ejus destruetur civitas sancluarii, et fmis dierum ejus in
» ca^de et devastatione : » et alt : « Usque ad consummatio'
» nem abbreviationum sedebit super dcsolationem \ » Tu
aulem speras et expeclas quod in advcnlu ilio suo Israeiem
ex omnibus reglonibus terrarum orbis congregabit, et quod* Isai. IX, G. —2 Tf]f.„|^ v,,^ , J^ —} A^ig. Ji, 8. —^ l);in. ix, 2 5.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 471/615
SEilMO XVI. DliMO^STRATUR QLOD CIIRISTUS, KTC. /^f)0
Jerusalem sedens super clesolallone ruisiisnBdilicabilurcum
plaleis suis. Et Daniel teslatus est (|uod,cum venerit Clin-
stus et mortuus fuerit, Jerusalem deslruetur, et quiescet,
et permaneLit desolatio usque ad consummationem sajculi
abbreviationum. De passione autem Chrisli inquit David :
« Foderunt manus meas et pedes meos, et cognoverunt
» omnia ossa raea. Ipsi inspexerunt et viderunt me, divise-
» runt vestimenta mea inlerse,et super vestemmeam mise-
» runt sorlem ^ » Et Isaias ait : « Eccc apparens manifesla-
» lur servus meus,et exaltatus elevatur et glorificalurvalde,
» ita ut admirarentur multi super eum. Alia est species
» ejus quam viri, et pulchritudo slatarse ejus, quara fdio-
» rum hominum ^. » Et deinde ait : « Sancliilcabit genera-
» tlones multas, et reges stupefacti admirabuntur eum^ »
Et iteruin eodem loco : « Ludit, inquit^ et egredltur, tan-» quam puer ante faciem, et tanquam radix in sitibunda
» terra *. » Et prope linem sermonis sui : « Ille moritur
» pro peccatis noslris, et palitur propter iniquitalem nos-
» tram. Disciplina reprehensionis nostrae perficitur super
» eum : et in clcatricibus vulnerum ejus sanablmur \ » At
quibus vulneribus sanati sunt fdii hominum ? David nouest occisus : nam in senectute cum pace mortuus est, et se-
pultus est in Bethlehem. Si autem de Saiil dicta sunt : ille
in montibus Gelboe occubuit in certamine cum alienigenis.
Si dicant quod foderunt manus et podes ejus, quando cor-
pus ejus suspenderunt super muros Bethsan ®; certe pr^e-
dictio tum impleta non est super Saiil : nam quando fo-
derunt membra ejus, cssa ejus non senserunt crucialus
corporis sui, quia erat mortuus. At vero inquit David : « Fo-
» derunt manus meas et pedes meos, et cognoverunt oin-
» nia ossa mea \ » Prosequens inde sermonem ait : « Deus,
*
Psal. XXI, 17. —^
Lsai. Lu, 10. —*
Ibid. i5. —^*
Jd. i.m, ?.. -»
Ibid.5. —* 2 Reg. XXI, 1?.. 1 Rog-. XXXI, 9, 10, 13. —' Psal. xxi, 17.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 472/615
464 S. JACOBI NISIBENI
» ad adjuvandum me inspicc, et cripe a gladio animam
» meam. » Et Christus quidem ereplus est a gladio, et
egressus est ab inferis; stetit, et surrexit tertia die; et re-
spexit Deus ad juvandum eum. Saiil autem clamavit ad
Dominum, et non exaudivit eum : et interrogavlt per Pro-
phetas, et non respondit *: lapsus est in errorem gentium,
et interrogavit Pylhonem ^: cecidit, et superatus est ab
alienigenis, et occidit seipsum acie gladii sui^ Et iterum
ait David in eo sermone : « Narrabo nomen tuum fratribus
» meis : in medio ecclesioe laudabo te *. » At super Saiil
quomodo impleri potuerunt ha3C omnia ? Et iterum inquit
David : « Nec dabis sanctum tuum videre corruplionem \ »
Verum enim haec omnia impleta sunt super Chrislum,
quando venit ad ilios, et non receperunt eum, sed condem-
navcrunt inique per falsos testes, suspendenles super li-
gnum corpus ejus; nam injectis in eum manibus, clavis
confodientes manus et pedes ejus in cruce confixerunt, et
omnia ossa ejus cognoverunt. Et in die illa factum est ma-
snum miraculum, quia obscurata est lux in meridie, juxta
prophcliam Zachariae dicentis : « Dies illa nota erit Domi-
»no, non dies neque nox : et in tempore vesperi erit lux^ »
Quae dies est illa quae per miraculum in tenebras atque in
lucem divisa est? nam « non dies neque nox, et in tempore
» vesperi facta est lux : » ulique non est, nisi dies illa cru-
cllixionis. Quippe tenebra3 factoe sunt in meridie, et tem-
pore vesperi facta est iux'. Et iterum ait : « Dies illa erit
» frigida et amara ^ » Nam, quemadmodum tu ipse profe-
cto non ignoras quod frigus erat in dic illa, et accenderunt
ignem, et calefaciebant se ; et Simon Petrus venit, ct apud
cos stetit ^: similiter scriptum est : « Giadius surget super
* i licg. xxviii, 6. —- Ibid. 7. —5 Idem, xxxi, 4- —^* P^al. xxi, 20.
Psal. XV, 10. — " Zacli. xiv, 6, 7. —' Matlh. xxvii, 4-^. —^ Anios, vii:,
jj, 10. Zachar. xiv, 6. —^
Matlh. xxvi, 5j. Marc. xiv, 55. Luc. xxii, 54.Joan. wm, iS,
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 473/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 474/615
466 S. JAGOBI MSIEENI
quod Jcsus noii sil Fillus Dei, ct quod male eum nos voca-
vcrimusDeum, FiliumDei, Regem, et Primogenitum om-
nium creaturarum.
SERMO DECIMUS SEPTIMUS.
DE VrRGINITATE ET SANCTITATE, CONTRA JUDvEOS.
J. Opportunum est et necessarium, dilectissime, ut ser-
monem insliluam contra Judaeos dc virginitatis volo, et de
sanctitate in qua vivimus. Propter enim turpitudinem suam,
et luxuriosam incontinenliam corporum suorum, ea offen-
duntur populi Judacorum, et verLis et exemplis commo-vent et dejiciunt mentem stultorum et ignarorum homi-
num, qui allecti trahuntur, et veluli captivi in assensum
eorum impuritalis ahducuntur. 9«icunt siquidem : Quando
formavit Deus Adam, henedixit ei, et ait : a Crescile, mul-
» lipHcamini, generate, et replete terram*. »Et Noe simili-
ter Deus henedixit, dicens : « Mulliplicamini in terra, et
» propagate generalionem^. »Et hencdixit Ahrahae his ver-
bis : « Suspice coelum, et vide, et numerans enumera stel-
T> las, si poleris assequi enumerando numerum earum'; »
et suhjiclt : « Sic erit semen tuum. » Et ad Israel ait : « Nonj> erit tihi vir luctuosus, et mulier slerilis''. »Et iterum ad-
didit, inquicns : « Non erit in terra veslra infoecundus, et
9 carens prole*. »Ahrahae quidem cum henediciione dedit
Isaac : et Isaac ohlulit preces pro Fiehecca, ut parerct : et
hcnedixit Jacoh, ut multiplicarelur semen ejus : et Auna
* Genes. i, 2S. —2 Ideixi, n, 7. — ' Id. xv, 5. — ^" Id. xxvi, 4, ^i- —* Exod. xxiii,
26.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 475/615
SERMO XVII. DE VIRGINITATE, ETC. 4^7
flevota cum lacrymis petiit Samueiem, et eum conceplt; et
quae erat sterilis, per generationem ei multiplicata e.st pro-
les ; et omnes jusli generationem prolis cum benediclione
susceperunt. Vos vero, inquiunt, quod non est jussum a
Deo facilis, et cum steiililatem cohlls, excludentes et im-
pedientes generaiiones et Lenedictiones justorum, recipitis
maledictionem. INec enim vos viri ducitis uxores, nec vos
mulieres nubitis, et odistis generationem in benedictione,
quse data est a Deo. De liujusmodi eorum sermonibus,
cbarissime, quantum in me est, te doccbo.
il. Primum quidem Adce benedixit Deus, et ait : « Cres-
» cite, et multiplicamini in lerra. » Ideo aulem benedixit,
ut repleretur hominibus mundus; ex generationibus enim
ejus formandi erant omnes : at cum multiplicati essent, ita
corrupti sunt per impietatem, et peccatis iniquitatum sua-
rum voluntatem Condiloris sui eo adduxerunt, ut eos fe-
cisse ipsum pceniteret; ideo lerribiii judicio delevit eos per
diluvium. Dic jam mihi, Israelita adversarie, quam utilita-
lem habuit benedictio Adoe? Gorruperunt fdii ejus vias
suas, et deleti sunt per diluvium; et in ipsis germinantis
naturaj initiis conjugia fcedaverunt, et contaminali sunt,
et extincta est benedictio in iniquilalibus peccatorum. Kdiverso Noe cum esset parvo numero, nec ejus proles aucla
et multiplicata fnisset, aedificavit altare, et accepit misera-
tiones Sancti; et exigua paucitate sua fuit melior universo
saeculo corrupto, et ex eo formatus est secunfkis mundus :
nani iterum benedictus est, ut cresceret et rauUipIicaretur,ita ut repieret mundum, ct propagarentur filii Adac. Post-
quam autem multiplicati, corroborati et per generationem
propagati fuissent, oblili sunt Dei; et adoraverunt sculp-
tilia omnes gsnerationes et linguae quoe fuerunt ex scmine
Noe; et contempserunl Deum, et tanquam gutlam aquae,
et veluti nuUius momenti ac pretii reputaverunt. Solum5o.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 476/615
468 S. JACOBI MSIBENI
autcm seiiiina juslorum non perierunt, et ccnvaluernnt
coram Deo. Itaque quam ulllilalem habuit benedictio per
decem saecula ante diluvium? vel cui utilitali fuit Sodomi-
tis? quoniam deleti sunt, et vita eorum interem})ta est igne
el sulphure. Et extincta est benedictio in peccalis iniquo-
rum. Quod bonum et quam utilltatem reportavit benedic-
tio sexcentorum millium qui egressi sunt de iEgypto ? et-
enim perlerunt in deserto, quia provocaverunt Sanctum
excelsum. Et quod lucrum et quse, ulilitas ex benedictione
fuit generationibus pollutarum gentium quas Josue inter-
fecit? benedictio ulique versa est in maledlctionem. Quamutiiitatem attulit Isratil benedictio, cum semina generatio-
num ejus lanquam stellae multiplicata sunt? nam gladius
caedls et furor bellorum saepe contrivit eos.
III. Elenim Deo unus justus magis acceptus est, el co-
ram eo plus valet, quam decem centena millia millium im-
piorum et iniquorum prae quibus Noc electus est; et me-
lior aeslimatus est coram Deo, quam decem corruptissima
saecula quae fuerunt ante eum. Et Abraham habilus est
coram Deo melior et praeslanlior decem saeculorum homi-
nibus qui eum praecesserunt ,* et qui ex eo nati sunt, Isaac
et Jacob, fdii donationis, mcliores et praestantiores aesti-
mati sunt coram Deo omnibus Amorrhncis, inler quos ha-
bitaverunt. Et Joseph coram Deo melior et praestanlior ha
bitus est universo populo Pharaonis. Et Moyses, magnus
propheta Israel, melior et praestantior reputatus est coram
Deo sexcenlis milllbus quos eduxit de ^gypto, qui pervi-caci inobedientia sua irritaverunt Dei voluntatem, et in
terram donorum ingredi nequiverunt.
IV. At de virginilate et sanctilate insuper illud tibi de-
monstrabo, in numeroso illo populo eam majori in pretio
ac honore habitam fulsse coram Deo, plusquam multiplices
eorum gcnerationes qui inutiles fuerunt. Nam Moyses ma-
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 477/615
SERMO XVII. f»E VIRGINITATE, ETC. 4^9
gnus propheta,. dux tolius Isracl, ex quo locnius est Do-
minus cuin eo, dilexit sanclitateni, et coluit sanctuni, et
repudiavit consortiunv vitae hujus mundi et generationis
ejus, et caehbem vitam duxit, et mansit solus, ut piaceret
Domino suo. Nihil apponas, sapiens doctor populi, sed
attende mecun), et videamus ulrum ab eo tempore quo-
locutus est Deus cum Moyse, obiyerit ille opera conjugii.
Quod si perfricta fronte afTirmaveris, ego sane non cedim
obstinatae vohinlati turbidae perversionis luaj; quia ecce lu
vis esse poUutum Prophotam sancium propler lascivam
turpitudinem tuam. Profecto si exercuisset illc opera con-
jugii, non poluisset slare in ministerio cultus supremae
majestalis magni Domini : siculi sane non poiuit Israel
suscipere sancta mandata, et audire verba vivifica quae lo-
quebatur Sanctus cum Moyse in montc, priusquam Moyses
sanctiflcaret populum tribus diebus; et deinde Sanctus
cum eis loqui dignatus est. Quippe dixit Moysi : « Descende
» ad populum istum, et sanctifica eos Iribus diebus *. » Et
descendit, et dixit eis Moyses : « Cavete ne accedat vir ad
» uxorem suam^. » Et cum sanclificati essent, postmodum
terlia die apparuit Sanctus in terrore majestatis, el in glo'
ria magniludinis, et in sono vehementiae,resonantibus subi-
tis fragoribus, horribilemque vocem emittenlibus lonitruis,
et crebro celeriter discurrenlibus ardenlibus fulminlbus, et
ignilis scinliilantibus fulgurationibus : moti sunl monles;
steterunt et se continuerunt in loco suo sol et luna, sin»
guli a gressibus suis. Ascendit M^yses in montem Sinai';
progrediens ingressus est in nubem turbine mixtam, et re-
cepit Legem proeceptorum. Vidit Moyses spiritum raagnifi-
centijB, et decorem pulchriludinis : Irepidavit, et terrefac-
tus est, et contremuit; nam vidit sanclilatem mystcriorum
Excelsi, qui descendens et subsislens slelit supra monlei^* Exod. XIX, 10. —2 ibid, i5.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 478/615
4^0 S. JA.C01iI NISIBENI
cum virtule et majestate magna : ipse autem stupore cor-
reptus est coram honorifiGa setle Dei excelsi. Ministrabant
ei decem centena millia Angelorum, et mille chori atque
exercitus vigilum velaLant faciem suain ante lucidissimum
ac lerribilem aspectum ejus, et currebant volanles veiocis-
sirais alis, et clamantcs dicebant : Sanctus ! Sanctus ! et glo-
rilicabant Majestatem. Prompti erant et parati, celeres ac
veloces in cursibus suis : pulchri, gloriosi et decori, lucidi,
speciosi et amabiles currebant, dicentes : Sanctus! etglori-ficabant, et implebant jussa Majestatis ejus. Ascendebant,
et descendebanl per aereas regiones, canquam fulgura ce-
lera et velocia aspectum fugienlia. Moyscs loquebatur, et
Deus vocem ejus audiebat. Stabat die illa Israel correplus
limore, ac tremore perculsus : perterriti ac pavore con-
cussi omnes ruebant in faciera suam, nec poterant per-
ferre lerribilera metum Excelsi Dominatoris Domini. Coepe-
runt autem dicere ad Moysen : a Vultu pleno gloriae suae
» non loquatur nobiscum Deus, ne interempti pereamus*. »
qui reluclaris ac repugnas his, ac difficultates in mente
tua nectens moribus nostris oflenderis, audi. Si una hora
lantum loculus est Deus, et Israel sanctificatus per tres
dies non potuit audire sermonem Dei, licet non ascenderit
in montem, et non intraverit in nubem, gravi ac vehe-
menti lurbine perturbatam : Moyses vir prophela, oculus
ac lumen tolius populi, qui jugiter stabat coram Deo, et
cum eo os ad os loquebatur; quomodo potuisset res tantas
alque hujusmodi obire, easque ad (inem usque perducere
et complere, si permansisset in operibus conjugii? Et si
Deus, quia Israel per tres dies solura sanctificatus esl, lo-
cutus est cum eo, quanto digniores erunt qui assidue om-
iiibus diebus suis sunt sancti el vigiles, qui sunt puri et
parati ut slcnl in conspectu Dei ! Noune hos amplius dili-
* Exod. XX, 19.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 479/615
SEUMO XVII. DE VIGINITATE, ETC. 4?!
get Deus, ct implebit eos spirita suo? sicut ait, dicens :
« Habitabo in eis, et ibo cum eis*. ;> Et Isaias ait : « Adj) quei« respiciam et habitabo, nisi ad mites et humiles, et
» qui timent serniones meos^? »
V. Neque dubitandum est quod valde amabilis et pre-
liosa sit virginitas coram Deo. Praecepit Sanctus sacerdo-
libus fihis Aaron, qui ministrabant coram eo, ne quis eo-
rum uxorem duceret viduam, fel dimissam, vel fornicatione
pollutam; sed acciperet virginem ex populo illo, quae non
esset commixla cum alio. Profecto vides quod polluta sit
vidua prae virgine. Insuper si melius est matrimonium
quam virginita^ et sanctitas, quare opus erat prceparare
Israelem et sanctificare tribus diebus, ut deinde Deus cum
60 loqueretur? vel quid necesse erat sacerdoti accipere vir-
ginem, et ad viduam et ad repudiatam non accedere? Et
quare continuit seipsum Moyses, et per quudraginta annos
sanctificatus est abstinendo ab uxore sua? Nam si aliter ab
ipso factum esset, alios utique filios ex ea suscepisset, prae-
ter Gersam et Eliezer. Certe scio me haud opiuione mea
falli : utinam non esset natus Zambri ! naai propter ejus
fornicationem una hora de Israel viginti quatuor mdlia ce-
ciderunt\ Utinam non esset formatus Achan in utero ma-
tris sune, qui fuit anathema in castris Israel*! Et ulinam
stetisset et mansisset Heli in sanctimonia sine conjugio,
et non genuisset Ophni et Phinees, qui contaminaverunt
sacerdotium et ambulaverunt in crapula^! Et quae utilitas
fuit ex filiis Samuelis, qui non observaverunt Legem Do-
mini, ct non ambulaverunt in semitispatris sui*? Multi quo-
que sunt his similes, quibus melius fuisset si nunquam nati
vel geniti essent. Moyses dilexit sanctitalem, et dilectus est
a Deo, qui sanctus est, et ostendit ei splendorem gloriae
* Exod. XXIX, 45. — 2 lyaj^ Lx-'i, 2. —* Niim.- xxv, 9. — '' Jos. vn, i5
25. —5
I Reg-. II, 111, IV. —<>
Id. VII, 5.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 480/615
4^2 S. JACOBI NISIBENI
suae. Et Josue filius Nave amavit virginitatem, et habltavit
in tentorio Tabernaculi, ubi colebatur Sanctus. Et Elias
excolluit virginitale, et habitavit in Jeserto in raontibus, et
in pelrarum forarainibus; et tulit eum Sanctus in regionem
sanclorum, ubi non est turpitudo nec amanlium inconti-
nenlia. Et Elisa^us slelit, et mansit solitarius in castilate;
et signa magna et mirabilia fecit Deus per eum. Et Jere-
mias ait : « In die Domini non concupivi *: » et Dominus
praecepit ei, dicens : « Non ducas tibi uxorem, et non fiant
I tibi filii et filiaj ^. sAt de Jeremia respondet quidem Ju-
dcTcus : Ideo praecepit ei Dominus ne acciperet uxorem, et
ne generaret filios et filias, quia dixit Deus quod mala
morte morerenlur, nempe fame^ O quantum a vero aber-
ras, qui haec opinaris ! ille qui praestilit misericordiam Je-
remiae in oculis regis Babyloniorum, filios quoque cjus, si
quos genuisset, poterat eripere a gladio et fame : et quidem
Ezechicli fecil Dominus graliam beneficentiaj suae, et amo-
vit ab eo tristiliam oculorum in plagis suis, et repente ab-
stulit et projecit ab eo jugum detrimentosum. Sin autem
secus quam ego sentis, ostende mihi lu, o doclor, quod
Josue fdius Nave acceperit uxorem et genuerit filios. Idemmihi demonstra de Elia et de EIisa3o ejus discipulo. Quae-
nam eis domus vel proprium habitaculum in mundo fuit?
etenim in descrto, in monlibus et in speluncis habitabant,
patientes anguslias et persecutiones; et nulla eis uxor, sed
discipuli eorum ipsis minislrabant. Animadverte autem
quod cum Giezi, discipulus Elisaei, pervcrtisset mentemsuam, et inclinasset animum suum in bona hujus terrae,
et concupivisset pcssessiones et uxorem et filios, Elisaeus
eum punivit, dicens : « Gum hoc feceris, Giezi, lepra Naa-
)) man indueris in sempiternum. » Si quod contendis mihi
ex Scripturis probaveris, accipiam et credam : si vero ex
* Jcioin. XVI, iG. —- Ihid. 2. — * Ibid. 4-
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 481/615
SERMO XVII. Dli VmGINITATE, ETC. 47^
anlmo ac volunlate tua falsum et inane mlhi oblruseris,
totum rejiciam et reprobabo. Ad quld enim falsa suasione
tua sanctum et verum vis fuisse pollutum?
VI. De conjugio, quod Deus instituit, abslt a nobis ut
male senliamus : nam scriptum est : « Vidlt Deus omnia
» quce fecit, et erant valde bona \ » Verumtamen ita res
comparalae sunt, ut earam una alteram excellaL Formavlt
Deus coclum et terram, et melius et excellenllus cst ccelum
quam terra ; creavlt tenebras et lucem , et melior et prae-
stantior est luxquam tenebrai; et feclt diem et noctem, et
melior et proestantior est dles quam nox; et fecit solem et
lunam, et lux solls splendidlor est luce lunae; et dlsposuit
stellas coeli et locls suis aptavlt, at stella una iucidior est
altera in lumine suo; et fecit Adamum et Evam valde bo-
nos, sed mellor est Adam quam Eva : et constituit conju-
gium ad generaliones mundl, et quidcm valde prodest; sed
virglnitas melior est conjugio. Et mundus iste, quem fe-
cit Deus, bonus est et excellens; sed postmodum, cumdescendlssent super terram pluvia), germlnavit spinas et
Iribulos.
VII. Adam in caelibi vita sua erat innocens et bonus;et
cum ex eo producta est Eva, deceptus est et transgressus
est praeceptum. Et fdii Seth boni et honesti erant in gene-
rallonibus suls; cum autern fulssent commixti cum filiabus
Cain, deleti sunt per diluvlum. Speclosus erat Samson in
Nazaraeatu et In virglnitate sua ; sed fornicatione sua Naza
raeatum foedavit. Decorus erat David in integritate sua ; sedconcupiscenlia Bethsabeae transgressus est Legem, et exde-
cem tria praecepta violavlt : « Non concupisces; non occi-
» des; non furtum facies. » Pulclicr erat Ammon In virgi-
nltate sua; sed quia sororem suam viliavlt, occidit eumAbsalom. Laudabills erat Salomon in continentla sua; sed
\ Ccn. I, 7)1.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 482/615
4^4 S. JACOBI MSIBENI
jam senex nlmla concuplscentla mulierum aversus est a
Deo.
Ylll. Audivimus a Lege : a Relinquet homo patrem suum» et malrem, et adhajreblt uxori suae; et erunt duo in carne
» una *.)) Profecto magna et grandis est prophelia ha3C, ho-
rumque verborum, « relinquec patrem et matrem propter
» uxorem, » forle et lahs sententia est : cum adhuc homonon duxit uxorem, dihglt et honorat Deum patrem suum,
et Spirllum sanctilatls matrem suam, et non est in eo amor
alienigenai; al posleaquam duxit uxorem, rehnquit patrem
et malrem snam, et depravatur, et Inficitur mens ejus hoc
nmndo imphcata. Nam sensim abaUenantur cor et mens
et cogilaliones ejus a Deo, et depravatus adhacret huic
mundo : eum amat, et eum amplectltur, sicut vir diligit
uxorem suam. Et ait : « Erunt duo in carne una. » Et verum
est hoc; nam cum vlr et muHer fiunt una caro et una mens,
tum a patre et a matre Illa sua separat ac dividit homo
mentem et cogitationes suas. E diverso homo qui non ad-
huc duxit uxorem, et manet sohtarius, uno spiritu unaque
mente Inhaerpt patri suo.
IX. Gharissime, haec scrlpsi tibi de virglnitate et sancti-
tate. Nam audivi ego a viro Judaeo, qui exprobravit cuidam
ex fratribus noslris qui In clero sunt, dicens : « Vos polluti
» eslis, qui non ducitis uxores; nos autem sancti sumus,
» quia generamus, et muUIpHcamur, et crescimus, et effici-
» mur habitatores et haeredes mundi : » ideo scrlpsi libi
hunc sermonem. Verum enlm de virginitate et sanclitateetiam antea scripsl, et plura significavi tibi, in sermone de
iis qui se Deo devoverunt, oslendens quam pulchra et ama-
bills sit virginitas, si quis eam studiose colat et integre ser-
vet; sicut et Dominus noster ait : « Non unusquisque attin-
» git illam, sed quibus data est ^ » Et Apostolus ait : « Si ex
* Gen. II, 24. —2 Maltl). xjx, 11.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 483/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 484/615
47^^ S. JACOBI MSIBENI
SEllMO DEGIMUS OCTAVUS.
BEFUTATIO, ADVERSUS JUD^OS DICENTES PROPEDIEM
SYNAGOGAM INSTAURANDAM ESSE.
I. Sermo Dei sanctus factus est ad Moysen, et misit eumut educoret populum suum de/Egypto, ex domo servilutis,
ex tyrannide Pharaonis. Et ait ei : « Dices ad Pharaonem :
3 FiHus meus primogenitus Israel, dimitte eum, ut colat
» me*. » Et cum eduxisset eos ex /Egypto signis et porten-
tis in manu forti et brachio excelso, et in visionibus gran-
dibus, et traduxisset eos in deserlum, et fuisset dux eorum
quadraginla annis, duxit eos in terram donorum, et fecit
eos transire Jordanem, et possidere terram, occisls et de-
lelis ante faciem eorum illius habitatoribus. Habitaverunt
autem in ea quadringenlis et quadraginta annis, usque ad
illud tempus quo Salomon aedificavit templum sanclilatis;
et insuper aliis quadringenlis annis, usqae ad tempus quo
dominatus est in eos rex Babyloniorum. Nam, multiplica-
tis eorum peccatls, dispcrsit et dissipavit eos per orbem
lerrarum; quoniam non audiverunt Prophetas quos misil
ad eos. Et cum fuissent in Babylone septuaglnta annis, re-
cordatus est iterum pacti cum patribus eorum, et prredica-
vit eis per Prophelas suos ut converlerentur et exirent de
Babylone. Et cum impleti essent septuaginta anni juxta
prophetiam Jcrcmiae, oravit Daniel, et huniiiiter orans pre-
ces obtullt, ut converterct Dcus captivitatem eorum, et mi-
scricordiam haberet super cos. Et suscitavit Dominus spi-
* Exotl, III, iS; V, 1.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 485/615
SERMO XVIII. ADVERSUS JUD/EOS. 4/7
rltum Cyri regis, qui vocem imperii sui per iotum rcgnum
emisit, intimavltque, dicens : « Si quis est qui stet et va-
» ieat ex omni populo Domini, et Deus suus sit cum eo, re-
» vertalur et ascendat in Jerusalem quae est in Judaea*. »
Ilii autem, quia mixti erant cum gentibus, aedificaverant et
plantaverant, et possessiones acquisiverant in terra capli-
vitatis suae, noluerunt omnes exire; sed alii exierunt, et alii
remanseruiit. Deus vero, qui non ignorabat quam prave
colligati et impllcati essent in terra Babylonis, nequaquam
coegit eos ut exirent de Babylone. Et quidem sine coac-tione proposult eis exltum Cyrus rex Persarum. Quando
autem ex /Egyplo eduxit eos Deus perMoysen, nisi neces-
sitas ex tyrannide Pharaonis invaluisset in eos, noluissent
exire de yEgypto : sicuti dixerant Moysi, quando cum con-
temptu adeunles, et murmurantes de eo in deserto, alebant
« Haec verba sunt qua; dicebamus iibi in /Egyplo : Sine
\) nos manere in servitule /Egyptlorum. Quia bonum crat
» nobis in /Egypto ^. » Et jam vide, ct attende, quod, quam-
vis oppressi essent, tamen de servitulis angustiis nolebant
exire ex /Egypto, donec eos graviter alllicli ^Egyptil impu-
lerunt ut egrederentur e terra ipsorum. Nam cum vldis-
sent inortuos fuisse omnes primogenltos suos, cocperunt
cogltare, et dlcere : « Forte omncs moriemur* : » et co-
egerunt Judoeorum populum exire de terra ipsorum, sicut
et scrlplum est. A Babylone quoque, si fuisset qui coegis-
set eos, exiissent omnes usque ad unum.
II. Ilaec autem tibi scribo, quia inani spe efTerunlur Ju-
daei dicenles : « Prope est iempus quo ex nosira disperslone
» rursus congregablmur; »quoniam Propheta ait : « Non re-
» linquam ex eis inter gentes "*. » Dicunt itaque : Congrega-
bit Deus tolum populum nostrum, qui hodle dispersus est
per omnes genles. Contra vero, dilectissime, quantum erit
* Exod. I, 3. —2 i(j. XVI, 3 ; xvii, 3. — ^ Ibid. 12.— '' Jer. xxix, 14.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 486/615
^7^ S. JACOBI NISIRENI
iii me, oslentiani tibi non esse amplius Israeiem congre-
gandum iii scmpllernum ; quamvis id fulurum confidant,
qnasi omnes Prophetae spem hanc Israeli dederint. Audite
igitur omnes doctores et disputatores Israel : Deus nulU legi
subjeclus est; et nemo est qui ei praesideat; et non est ali-
quis qui impediat eum in opere, quodcumque efficere velit
nam ait per Prophetam : « Si dixerim super genlem et re-
» gnura, i^dificare, et plantare; et postea fecerit illo mala
» in oculis mels : et ego ilerum mutabo verbam meum quod
» promisi ut facerem ei, et in peccato et in iniquitate Ipsius
» perdam eum. Quod si iterum dixerim super exercilum
» et regnum, Ut eradlcem, et destruam, evertam, et dlsper-
» dam; et fecerlt bonum In oculis mels : et ego averlam
» malum ab eo, quod cogltavi ut facerem ei *. ^ Et Isaias
ait : « Vae qui praedatur! vos er2;o nolite praedarl, aut lo-
» qui mendaclum : quando enlm vullls praedarl, praedabun-
» tur vos; quando vullis mentiri, menlientur vobis ^. » In
his omnlbus non est qui resislat voluntati Dei. Jam scripsi,
et ostendi tibl, quod Dcus non sibl complacuit in eis; ita
nec iMoyses, neque alil omnes Prophetae. INam Moyses ait
eis : « Vos exasperalores estls coram Domlno a die ex quo» novi vos^. » Et slmlliler inqult : « Popuius pravae cogita-
» tationls, et stullus ''. » Itidem ex persona Domlni : « Ipsi,
» ait, irrliaverunt me in diis suis, et in idolis suis zelare me» iecerunl; et ego provocabo eos in eo qui non est popu-
» lus, et In gente slulla irritabo illos ^ » Et rursum ipse
iMoyses dlxlt : « Scio quod post mortem meam destructi
» destruemlni vos, et declinabilis a vla hac quam praecepi
» vobls. Et evenient vobis raaia multa in fine dicrum lem-
» porum^. Et ecce in vita mea, dum eram vobiscam, exa-
» speraslls Domlnum'. » Et per Oseam altDominus : « Oc-
* Ezccii. XVIII, j. —2 j^ai^ XXXIII, t. —' Deut. ix, a^- —*Id« xxxii, 6,
28. —' lljid. a 1 . — c IJcn), xxxi, 29. —' IbiJ. 27.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 487/615
SERMO XVIII. A»DVERSUS JUDJEOS. 4 79
» cidi prophetas, et irilerfeci eos in sermonibiis orls mci;
» et vos, filii Israel, non eslis conversi ab iniquitatibus ves-
» tris, a temporibus dierum patrum vestrorum^ » Et eo-
dem loco paulo ante : « Gratia vestra quasi nubes matutina,
» et sicut ros matutinus cil"* praitcriens \ » Et Jeremias :
« Quia aLominf.bilfcS facti sunt mihi, mala inducam super
» eos ^ » Et iteriim per Oseam : « Intraverunt ad Beel-
» phegor, et posuerunt vola incurvationis confusione plc-
» na \ » El per eumdem prophetam : « Quasi avis avolat
» gloria ipsorum ab eis. Quamvis genuerint et enutriverint
» filior, lamen absque llberis eos faciam in hominibus, et
» occidam concupiscentiam viscerum eorum *. » Et Jere-
mias ait : « Argentum vile vocabitis eos, quoniam Domi-
» nus sprevit eos ^ » Et per Oseam ail Dominus : « A domo» mea extraham eos, ct non amplius adjiciam misereri su-
» per eos '. » Quid aulem habent illi quod respondere pos-
sent ? nam ibidem Prophela : « Sprevit, inqidt, eos Do-
» minus, quia iion audiverunt eum ^ » Et iterum : « Erunt
» erranles errabundi inter gentcs^. » Et rursus : « Juxta
» ubertatem terraa sua3, ita muliiplicaverunt altaria et aedi-
» ficaverunl idola*". » Et ilerum : « SuscipietEphrem con-
» fusionem, et Israei confundetur in cogitationibus suis**. »
Et iterum : « Circumdedit meEphrem doIo,et Juda et do-
» mus Israel mendaclo^^. » Et paulo post : « Devastavi te,
» quis praDcrit tibi ? » et deinde : « Dedi tibi regem in ira
» mea, et abstuii eum in furore meo*^ » Et Michaeas ait :
« Non elevabilis capita vestra sursum, et non ambulabilis» recta statura : surgite, et ambulate, quia hic non est re-
» quies mea **. » Et iterum : « Confundentur qui vident, et
» confundentur sciscilatores, consulentes pythones, et ope-
* Ose. VI, 5, 7. —2 lljid. 4. —3 jer_ xt, 11. —^ Ose. ix, 10. —^ ibic].
11, —^ Jer. VI, 5o. — ' Ose. ix, i5. — ^ Ibid. 17. — 9 Ibid. — ^o Ideni,
X, 1. —1» Ibid. 6. ^- 12 id. XI, 12. —15 id. xiu, 11. —1'' Mich. 11, 5, 10.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 488/615
4^0 S. JACOBI MSIHEM
» rient onines labia sua, quoniam non exaudit eos Deus *. ^
Et quare ait de consulentibus, et de videnlibus visiones,
quodconfundentur ct cooperient labia suaPQuia hrec plaga
est absque sanatione.
III. Nam scriptum est in Lege, quod cum fuerit leprosus
in Israel, veste conteget labia sua, et induetur curto indu-
mento, et in capite suo babebit capillos albescentes, et ex
tra castra erlt locus hubltationis ejus, et pollutum vocabit
seipsum omnibus diebus in quibus habuerit lepram^. Pro-
plerea Propheta qui praedlcat mendaclum labiis suis, reci-
pit pktgam Iepra3, et omnlbus diebus sedet curvatus, con-
fuslone replelus : tanquam Ozias, rex de domo Juda, quia
volult rapere sacerdollum, exilt in eum lepra a sanctuario,
et pcrcussit eum inlra oculos ejus, et sedit in domo curva-
tus ct confusioue repletus omnibus diebus vitae suae^ Et fuit
commotio in omnl populo; slcul ait Zacharias : «Fugietis,
» sicut fugistls in motu qui fuit in diebus Ozine regis Ju-
» da *. » Sedcnim observa, et vide quod ab ipso inilio ex quo
fuerunfc reprehensi, se non correxerunt : nam per Prophe-
lam Deus aii : « Percussi vos aeslu et grandine, et multltu-
» dincmhortorum veslrorum comedit acrugo; et tamen
» non estis conversi ad Domlnum ^ » Et iterum : « Everti
T> eos, sicut evertlt Deus Sodomam et Gomorrham °. » Et
oslendit, et manifestum fecit quod eis nulla amphus spes
supeiest : « Cccidit, et devoluta est, et non addet amplius
» sur2;ere virgo ista Israel '. » Et insuper addit : « Decidens
» derelicta est in terra, et non est qui erigat eam^ » Etrursus : « Per omnem plateam ululatus et fletus, et per
» omnes agros dicent : Vae M » Nam sprevit, et projecit eos
a facie sua; propterea ait : « Odi et sprevi vestras annuas
*Mich. III, 3.— 2 Levit. xiii, i*).—* 2 Par. xxvi, 19, 20, 21. —* Zacli.
XIV, 5. — ^ Anios, IV, 9. —6 Ibiflf-ii), II. — ' Idem, v, 1 . —* Ibid. 2. —9 Id. V, \u.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 489/615
SP.RMO XVIII. ABVlillSUS JUD.^^OS. 4^1
» fcslivitatesj et non accepto odorem thurium vcslrorum*.
» Non placuerunt raihi sacrificia vestra, neque respexi spe-
» cies oorum^. » Et iterum : « Nam quadraginta annis in
» deserto hohicausfa et sacrillcia oblulistis inihi, fihl Is-
» rael ' ? » Et quia rehcturus erat eos, dlxit Jeremias ; « Re-
hqui doinum meam et haereditatem meam \ » Et ilcrum :
Dedi fihae haereditalis meae hbeikim repudii ^ » Et quia
superbienles gloriantur, dicentes : Nos sumus popuhis Dei;
locutus est ad eos Prophela, inquiens : « Ecce quasi fihi
j Indorum putati eslis mih;, filii IsraeP. Ecce eduxi Israel
» cx terra /Egypli, et ahenigenas ex Cappadocibus, et So-
» domam de Gethim, et ocuh Domiui dominorum super
» iniquum regnum, et disperdam illud a facie terroe '. »
Inlelhge aulcm et agnosce, quod quasi alienigenas repu-
taverit eos. Et Jeremias ait de ihis : « Ego plantavi te vi-
» neam ad seinen prolis veritatis, et tu conversa es, et
» rebellasti contra me, lanquam vitis aliena et ab exlraneis*
» plantata *. » Et Moyses : « Vinea eorum de vinea Sodoni.i;
» et de vite Gomorrhae; uva eorum uva acerbitatis, et bo«
» trus eorum plenus amariludine fellis \ » David autem :
« Vineam, inquU, quam transtulisti de ^gypto, inspexisli
» eam, et plantasti radicem ejus. Et perdidisli gentes, et
» plantasti eam*°. » Et cum peccavissent, et iniquitatem fe-
cissent, ait : « Exterminavit eam aper de silva, et singula-
» ris ferus depastus est eam **. » Et Ezechiel : '< Duos ramos
» ejus comedit ignis, et medium ejus destructum est*^.
Et addlt, « quod dum omnino intacta erat vinea, non erat
» ulilis ad opus; nunc vero, quoniam comedit ignis, et de-
» structa est, quomodo erit ulilis ad opus**? » Et ds vinea
hac dixit Isaias : « Benedlcam dllecto meo, vineae mecc di-
* Amos, V, 21. —2 Ibid. 22. —' Ibirl. 25. — ^ Jerem. xir, 7. —5 jj^II, 8. —^ Id. xxm, 14. —' ibid. 39, 4o. —^ Id. n, 21. —^ Deut. xxxn,
32,— 10 l'sa!. Lxxix, 9. —1' Ibid. i\. —*2 Ezecb. xv,4. _ «5 Ibid. 5.
XXV. 3i
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 490/615
4 *2 S. JACODI MSIBEM
» lectae. Plantavi viiieam in loco dileclo, in loco ubertatis,
» iii loco pretioso : sepivi, miinivi, munclavi, putavi, mol-
» livi, palis excelsis ornavi, plantavi vineam electam, lurrim
» erexi, torcular extruxi : cxpectavi ut faceret mihi uvas,
» et fecit mihi labruscas *. » Cum autem fecisset labruscas,
destruxit munitionem sepis, et fuit illa in rapinara; subver-
tit murum, et fuit in conculcationem ; demisit, et reliquit
incultam et desertam ; mandavit nubibus ne pluerent supcr
eam imbrem. Et propterca dixit Prophetis : a V^e illis qui
9 extruunt Sion sanguine, et Jerusalem iniquitate ^! » Iti-
dem scriplum est : « A Prophetis Jerusalem egressa est
» idololalria per omnem terram '. » At vero de genlibus
Isaias : « Erit, inquit, in novissimis diebus mons Domini,
» et domus Dei in vertice monlium excelsorum, et fluent
» ad eum gentes, et ibunt populi multi, et dicent : Venite,
» et ascendamus ad montem Domini, et ad domum Dei Ja-
» cob, et docebit nos vias suas, et ambulabimus in semilis
» ejus : quia de Sion exibit lex, et verbum Domini de Je-
» rusalem \ » Et cum exivisset Lex de Sion, et ad eum ad
quem debebat profecla cst, ait : « Judicabit inler genles,
» et arguet iiationcs multas remolas ^ » Judaeis aulem idemIsaias propheta : « Separamini, inquit, ab eis, et pollutos
» vocabitis eos, quia sprevit cos Dominus^. » Et ilerum :
« Sprcverimt bona sua, lanquam pannum comestum a ti-
» nea. » Et rursus : « Irali discedenl a semitis suis, ct a
» Domino Deo noslro contremiscent et timebunt. »Et simi-
liter : « SufTocabo fumo populum luum, el pueros tuos oc-
» cidet gladius. » Et demum : « Vae civitati sanguinis, plenae
» mendacio, et plcnae omni iniquitatc, quia non est impedi-
» ta ab ea factio magna'. » Michoeas quoque ait : « Menlilus
» est Juda, et patrata est pollutio in Israel et in Jerusalem,
* Isai. V, i. —2 Jiai^ac^ ,,^ 12 — 3 Jcrem. xxnr, i5. —* l^ai. n, 2. —* Ibid. 4« —^ Isai. Mi, 11. —7 JValium. iii, 1.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 491/615
SERMO XVIH. ADVliRSUS JUD.EOS. /jSS
)) quia polluit Juda sanctuariuui DoQiini *. » Et iasuper in-
quil : fl Declinavistis a via, el fecistis niultos apostalare a
» Lege, et inipedivislis paclum Levi : et ego a^stiniavi vos
» abjeclos ct coDlemptos cum gentihus, quia non servavis-
» tis viam meam^. » Et de genlibus ait : « Gonvertam atl
» eas labia fidelia % » Similiter Judasis iMalachlas : « Tafidio,
inqiilt, aflecislis Dominum sacrihciis vestris*. » Et ile-
rum : « Vos, fdii Jacob, non destitistis a malis, a dlebus pa-
» Irum vestrorum, et non servastis prajcepla mea ^ »
IV. Prccterea adverle, charissime, bis duntaxat Deum e
caplivitaLeIIberasscIsraeIem,semelab /Egypto per Moysen,
iterum a Babylone per Esdram, juxta prophetiam Aggati et
Zachariai. Nam ait Agga^us : « ^di/lcate domum hanc, et
» acceplabilis erit mihi, et glorihcabor in ea, dicit Domi-
» nus ^. » Et iterum : « Ego vobiscum sum, et Spiritus meus
;; habitat in medio vestri; nolite limere. JNamque sic ait :
» Dominus fortis \ » Et rursus : « Iterum ego moveo coelum
» et lerram, mare ct aridam. Et movebo omnes gentes : et
» venient, et ferent desideria cunctarum genlium : et im-
» plebo domum istam gloria. Et erit gloria novissima domus
» istius magna plus quam prima*.
» lloc totum locutus est
Aggaeus in diebus Zorobabel, et cum Zacharia inslanter ac-
celerabat aedificationem domus^ Quia ait Zicharias : « Re-
» vertar ad Jerusalem in misericordiis, et aedilicabo domum» meam in medio cjus. Et oedificabit Dominus Sion, et eli-
» get Jerusalem **. Et zelatus sum Jerusalcm ct Sion zelo
» magno; et ira magna irascar super gentes quse molae ve-
» nient**. Et in platels sedeblt Jerusaiem in multitudlne ho-
» minum et animallum quae erunt in medio ejus. Ego ero
» in ea, dicit Dominus, tanquam murus a^neas, et in gloria
*Malach. ii, ii. —2 Jbid. 8.— ' Id. i, ii; ii, &,j. — '• Id. ii, iTi. —5 Idem, III, -. — ^ Agg. I, 8. —' Ibid. i5. —** Id. ii, 7, —^ i Es(!r. v, i
ft scqfj. — '" Zach. 1, 16, 17 ct scqq. — ^^ Ibid. i^-
3i.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 492/615
484 S. JA.C01]! NISinENI
» ero in ea *. » El iterum ait : « Eia ! fugite de terra isla
» Aquilonis, dicit Dominus : quoniam in quatuor venlos
» cceli dispersi vos. Porro revertimini in Sion erepli liabila-
» tores fdia) Babyloniorum^ » Et iterura: « Haereditabit Do-
» minus Judam portionem suam in terra sanctitatis suaB,et
» acceplabit iterum Jerusalem \ » Et : « Manus Zorobabel
j> fundaveruntdomumistam^etmanusejusperficienteam*.»
Hoc prsedixit Zacharias. Et cum congregnli essent ex Ba-
bylone, impleta et consummata sunt omnia, et non esl, si-
cut ipsi dicunt, quod adhuc congrcgabuntur : quoniam se-
cundoHberavitDeusIsraelem. Nam dicitlsaiasquod adjiclet
Dorainus secundo manum suam ad possldendum residuum
populi sui, quod relictum est ab Assyriis, et ab ^Egypto, et
ab yElhiopia, et ab Elam, et a Sennar, et ab Eraath, et ab
illis remolis Insulis^ Porro si credendum est eos esse con-gregandos, quare dixit Isaias quod adjiciet Dominus se-
cundo manum suam ad possidendum residuum populi sui,
quod rellctum esl? Elenim si adhuc eis salus e captivitate
conslltuta et reservata est, Jicebat Isaiae dicere quod adji-
ciet Dominus tertlo manum suam ad possidendum residuum
populi sui, ncn autem dicere, ex dispersione ad possiden-
dum secundo. Audi insuper quod dicam tibi de oratione
Danieiis. Oravit Danlel coram Deo suo, et devotis supplica-
tionibus postulavit pro fdils populi sui, ut reverterentur et
exirent cx Babylone : quippe erat ipse propheta, et super
verba Prophetarum aedificabal. Etenim cum populus duc-
lus fuisset captivus in Babylonem, extiterunt inter illos
prophetaj falsi, qui prophetabant cum mendacio et iniqui-
tate,et dicebant : Sic dicit Dominus : « Post duos annos ego
» frangam jugum Nabuchodonosor regis Babyloniorum ex
» coUo om*nium nationum^ o Tunc cum audisset Jeremias
* Zach. II, 4? 5. —6 Ibid. 6. —2 jfj^ y,,,^ 5 — 3 if\ ,^.^ 9. — ' Isai. xt,
ii, —^Jerem. xxvjn, 11.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 493/615
sr-RMO xviir. abversus jud.eos. 4^5
prophellam pseudoprophetarum, misit epislolam Babylo-
nem, dicens : « Nolite audire pseudoprophetas islos, quia
» sic dicit Domiuus : /Edificate domus, et habitate; plan-
» tate hortos, et comedite fruclus eorum; ducite uxores fi-
» liis vestris, et date viris filias veslras. Nam mansuri estis
» isthic septuaginta annis, deinde isthinc revertemini * ? »
V. At vero Daniel, quoniam plenus erat Spiritu, certo
persuasus vera esse quae prasdixerat Jeremias, cum impleti
essent sepluaglnta anni, obtulit preces pro eis, anno primo
Darii regis filii Artaxerxis ex genere Parthorum^, qui reg-
navit in regno Chaldacorum : « Ego Danlel, inquit, cum» complerentur septuaginta annl desolatlonis Jerusalem,
» elevavi oculos meos sursum ante Domlnum Deum, et
» oravi, et confessus sum peccata mea et peccata populi
» mei Israel, faciebamque obsecratlones cum suppllcationi-
» bus anle Domlnum Deum meum pro monte sanclo ; et
» dura adhuc ego in oratione hac perscverarem, venit Ga-
» brlel, quem vidi In vlsione prlus. Vcnlt de coelo, et leti
» git me in tempore sacriflcii vespertini; locutus est mihi,
» et alt : Daniel, nunc venl ut docerem te : ab exordio pre-
» cum tuarum egressus est sermo et decretum; ego autenx
» veni ul indicarem tibi qula amabills es. Perclpe sermo--
» nem hunc, et Intelllge. Septuaginta hebdomades abbre-
» viatae sunt super populum tuum, et super urbem sanclam
» tuam, ut consummetur praevaricallo, et fmem acclpiat
» peccatum, et deleatur inlquitas, et adducatur justltla sem-
» piterna, et impleatur visio et prophetla, et ungatur Sanc-
» tus sanctorum. Scito ergo, et animadverte. Ab exitu ser-
» monis, ut iterum aedificetur Jerusalem, usque ad Ghristum
» ducem, hebdomades septem et hebdomades sexaginta
» duae erunt. Et rursum aedlficabltur plalea et muri in an-
» gustia temporum. Et post hebdomadas sexaglnta duas oc-
* Jereni, xxjx, 5, 8. — ^ Dan. is, i.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 494/615
486 S. JACOIJI >'ISIBE>I
» clfleliir Chrislus ; et iion crit ejus populus qui eum nega-
» turus est. Et civilatem et sanctuarium dissipabit populus
» cum duce venturo : et finis ejus vaslilas, et post finem
» Lelli slatula desolalio. Confirmabit aulem pactum mullis
» hebdomada una : el in dimidio hebdomadis deficiet hos-
» lia el sacrificium : et erit in Templo abominalio desola-
» lionis*. » Dixil ergo ei Angelus : « Septuaginta hebdoma-
» des abbreviataj sunt supcr populum tuum, et super urbem
» sanctam tuam. »
VI. Septuaginta hebdomades sunt quadringeuti nona-
ginta onni, qui elapsi sunt ex tenipore quo Daniel obtulit
preces usque ad uUimam desolalionem Jerusalem, quae non
nmplius asdificabilur. At vero ibidem diciUir : « llebdoma-
» des septem, et iterum aedificabitur Jerusalem. » Illpe au-
tem seplem hebdomades complecluntur temnus illud cap-
tivilalis quo per Esdram sub Dario rege Partho jacta sunt
fundamenta Templi, et ejus aedificalio impedila est a Ju-
daeorum inimicis in diebus Darii, et Artaxerxis, et aiiorum
regum Persarum, et permissum non est illud aedificari ct
perfici. Id au^em ostendam tibi ex sacri Eloquii verbis; sic
enim scriptumest a
Zacharia propheta: «
Egovidi
can-» delabrum, et septem lucernae super illud, et septena ora
» lucernarum ^; » hoc est, quadraginta novem, quot anni
sunt seplem hebdomades. Et in eadem prophctia : « Hoc
» esl verbum Domini super Zorobabel, non in exercitu,
» nec in roLoio, >ed in spiritu meo\ » Et paulo inferius le-
gitur : « Manus Zorobabel fundaverunt domum istam, et
5 manus ejus perficienl eam^. » Onmes autem dies ex quo
posita sunt fundamenta domus Domini, usque ad diem con-
summationis aedificii, prorsus quadraginta novem annos fa-
ciunt, et hae septem hebdomades ex illis septuaginta sunl.
Et haec est visio septem lucernarum candelabri, quarum
* Dal. IX, 2 et scqq. —2 Zacli, iv, 2. —^ Ibid, 6. —* Ibid. 9.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 495/615
SERMO XVIII. ADVERSUS JUDiEOS. 4^7
quadroginta novem ora fuerunt, quae sunt quadraginta no-
vem anni : et hoc est verbum Domini quod fuit ad Zoroba-
bel. Et post has seplem hebdomadas aedificationis domus
in diebus Zorobabel, tunc aedificatur Jerusalem : deindesexaginla duae hebdomades, donec veniat Ghristus et mo-
riatur.j Nam sexaginta duae hebdomades sunt quadringenti
triginta quatuor anni. Et quare supra in prophetia DanieHs
ait : « Septuaginta hebdomades abbreviatae sunt super po-
» pulum tuum, et super urbem sanctam tuam* ? » Et in-
fra : « Erunt illae septem el sexaginta duae% » quia detra-
hendi sunt anni ilU quadraginta novem. Inferius autem iii-
quit : « Kebdomas una, et in dimidio hebdomadis deflciet
» hostia et sacrificium \ » Ecce hebdomas una ex iUis
septuaginta, in qua defecil volum et sacrificium. Itaque
numerati sunt septuaginta anni, pro tempore quo Judaei
manserunt in Babylone. Quievit deinde eorum terra omni-
bus septuaginta hebdomadum diebus, in quibus non am-
phus abducli sunt in caplivitatem. Post haec attende, et
inteUige quod post has hebdomadas venit Ghristus, et
mortuus est complendo visiones et prophetias; siquidem
primo Jacob pater noster, cuni benedixit Juda : « Noa de-
» (iciet, inquity sceptrum de Juda, dux et princeps de foe-
» more ejus, donec veniat ille cujus est regnum *. » Jamigitur cerlo agnoscis, charissime, et percipis quod impleloe
et consummatae sunt hebdomades, et habuerunt finem vi-
siones et propheliae, et facla est abscissio et abrenuntiatio
de Juda, et ecce destructa est Jerusalem, et dispersus et
dissipatus est popuius ejus per omnes nationes, et sedent
Filii Israel sine sacrificio et sine altari. Et usque ad con-
summalionem abbreviationum deslrucla erit.et sedebitJe-
rusalem super desolationem. Deslructa est vinea, et fecit
spinas et tribulos, et duos ramos vineaj comeditignis; sepes
*
Dcan.IX,
2|. —2 Ibid.
25. —^
Ibid. 27. —^"
Gen. xlix, 10.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 496/615
488 S. JACOBI NISIBEM
vlnese, quoe turris Instar erat, corruil; turris habeus murumfirmum eversa est; funditus destruclus est puteus, et lor -
cular ad formam lavacri. Spretum est argentum, et factum
est inutile, et non est adhihitum ad opus. Libellus repudii
scriptus*, et datus est Hierosolymis. Hunc brevem sermo-
nem misi ad te, ut resistas ac respondeas quando necesse
fuerit, et ita corrobores menles eorum qui audiunt, ne as-
sentiantur verbis eorum qui turbas excitant. Nam illi per-
suaderi nolunt, ut dicit Scriptura : « Conclusit et coarclavit
» eos, ne audiant et ne intelligant, ut supcr omnem homi-» nem miserealur Deus^ s Nam ail de*illis : « Populus hic
» labiis me honorat, cor autem eorum longe est a me \ »
Et dicunt ad Jeremiam : a Verba hcec, quac tu dixistl in
» nomine Domini, non audiemus nos '. » De visionibus Da-
niells, quantumego assecutus sum, charissime, tibi scripsi.
Id aulem observes velim, quod erat annus tertius Cyri re-
gis quando Danieli Gabriel exposuit quidquid eventurum
erat ejus populo. Et ipsi verbum revelatura cst, et inquit :
« Verum est verbum, et mngnum est virlute^. » Et intel-
ligens quae pra^dicebantur in visione illa : « Sedi, alt, in
» luclu trium hebdomadarum diebus, panera desiderabi-
» lem non comcdi, et caro et vinum non introierunt in os
» meum *. u Insuper attende, et vide, quod quando terlio
anno regni Cyri vidil Dnniel visionem hanc, erat vigesimus
quartus dies primi mensis Mareri, nempe post duos annos
ex tempore quo promulgatum est In ejus regno edictum
jussionls ut reverterentur caplivi in Jcrusalem. Erat autem
prlma dies Daril filii Arlaxerxis', cum ille obtulit preces
coram Deo suo, et impleti sunt septuaginta annl juxta prae-
dictionem verborum Jeremiaj : quod, slcut rerum historla
manifestum facit, contigit primo anno Darii Medi; nam
* Jer. VI, 29, 00. —* Isai. vi, 9, 10. —^ MuUh. xv, 8. —' Jer. vi, 17.
— ' Dan. X, 12. —• Ibid. 1. — ^ Id. ix, 1.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 497/615
SERMO XVIII. ADVERSUS JUD^OS. 4^9
cum occidisset Baltassarem, ejus loco regnavlt : sed exigao
tempore regnum relinuit ille , nam ob eo abslulit Cyrus
Persa. Et quare primus Darius habuit regnum ? ideo, sicut
jiobis videtur, ut impleretur visio quam exposuit DanielBaUassari : « IJaGC est interprelatio sermonis islius, et lec-
» tio scripturaj istius : NumeraviTj ^stimavit, poinderavit,
» ET EXPosuiT. Numerando numeravit Deus regnum tuum,
» et abstulit illud. Appensus est in statera, et inventus est
» minus habens. Divisum est regnum tuum, et datum est
» Medis et Persis \ » Propterea Darius primus regnum ob-tinuit, et deinde Gyrus Persa, ut impleretur visio.
* Dan. V, 26.
naim Ht^ mm-rm
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 498/615
49^ 9' ^ACCJU ISlSIIJliNI
SERMO UNICUS (4).
De advcrsitate, et scliismalibus qiice fiunt alicubi inpro-
vinciis; et de superbia, arrogantia; et de pu^na cer-
taminis elationis capitalis principatus.
Acclpimus consilium menle communi, quasi congregati
slmus oinncs occulla concordia, scribere epislolam hanc
ad omnes fralres noslros ecclesiastlcos dispersos per pro-
vinclas, eplscopos, presbyteros et dlaconos, el omnes clc-
ricos Dei cum cunctls generationlhus suls, amablles et op-
labiles, prasclpue qui sunt SceH et Tisponi, in Domino Deovlviricatore, qui per Christum suum vlv Ificavit nos, et remo-
llonem noslram admovit sibi ; quibus omnibus salus valde.
I. Demonstramus vobls, fratres et dllecli nostri, ct quasi
oslendimus vobls, et faclmus vos ut recordemlni nostri, de
evenlu qui accldlt annls et diehus noslris. Nam propter
multlludlnem, et vehemenliam, et amaritudinem pcccalo-
rum nostrorum, obtenebrala^ et obscuralne sunt menles
nostraj ah ipsa saplenlia; neque per exhortatlonem exclta-
mus nosmetipsos, ut respiciat super nos Deus : sicut et ait
per Prophetaui suum : « Convertimini ad me, et convertar
» ad vos*. » Et Osee alt : « Sumite super vos luctum, et
» convertimi ad Dominum Deum vestrum ^. » Et Isaias :
« Qiioerite Domlnum, et cum Inveneritis, invocate eum.
» Et quando propc est, dehnquat peccator vlas suas, et vir
» iniquus cogltatlones suas. Quaerite Dominum, et invenie-
» lur vobis; si autem derehqueritis eum, dcrehnquet vos'.»
* Zach. 1,3. —2 Osc. xiv, 3. — * Isai. lv, 6.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 499/615
SERMO UNICUS. DE ADVERSITATE, ETC. l{(jl
Et David ait : « Dominus de habilaculis prospexit, ut vi-
» deat si sil aliquis inlelligens qui requirat Deum. Oaincs
» declinaverunt simul, et inuliles facti sunt : et nulius erat
» qui faceret dulcedincm, neque unus*. > Jeremias ait :
« Quaesivi ego in popuio meo virum unum qui sepiret se-
» pem, et resarciret pro terra, ne corrumperem eam; et
» non inveni^. » Et ilerum dixit ad Jeremiam : « Vado, et
» dic viris Juda, et habitatoribus Jerusalem : Quoiisque
» non accipilis admonitionem' ? » Et iterum ait per Pro-
phetam : <^ Vocavi vos, et non audistis :<clamabilis ad au-» res alta voce, et non exaudiam vos. » Et ilerum scriptum
est, quod non erat aliquis quem poenileret de peccalis, et
diceret, Quidfeci? jam introgressi sunt, et stelerunt hic
, in populo nostro primalu principales.
II. Nam reliquerunt Lcgem, et gloriati sunt in iniqui-
tate : adepti sunt divitias, et occupavit eos parcitas ava-ritiae : mutuum dederunt cum usura, et exegerunt cumfceneralionibus. Et non erat qui recordaretur Scripturae,
dicentis : « Non accipies usuram et foenus " ; » et illius : Qui
vult habitare in tabernaculo Domini, pecuniam suam noii
dat ad usuram; et illius : Qui non acceperit merccdem
usurae, et non exegerit mutuum cum fcenoro, et aliquam
exillis contaminalionibus iion fecerit quas numeravit Eze-
chiel^ Porfo sunt aliqui in hoc tempore, qui vim fecerunt
pauperi cum malitia, depravaverunt jura juslitiae, et fece-
runt convcntionem cum hypocrisi : justiflcaverunt reos
pravos, et culpaverunt justos jurisperitos: dilexerunt di-
vites immunes, et odio prosecuti sunt pauperes alllictos;
paverunt seipsos ; disperserunt et dissipaverunt oves : ob-
tenebravit et excaecavit iJios mundus hic ; assentati et blan-
dili sunt muneribus, jura corrumpentibus;manifeste perse-
* rsal. Lii, 3. —'^ Jerem. v, i. —3 Id. xxxv, i3. — ^ Lev. xxv. Deul.xxiii. —* Ezech. xvMi.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 500/615
4^2 S. JACOCI NISlRliM
culi sunt verltatem; oderunt reprehensionem certitudinis,
amplexi sunt impietatem iniquitatis; facli sunt crudeles io
humiles et in simplices, amatorii et tranquilii in gioriosos,
in ambitiosos et iu superbos. Obtenebratum est lumen in
diebus eorum, faclum est insipidum sal veritalis, obscurata
est disciphna juslitiae, Iransierunt ordines legum : inutilis
facla est vinca fruclirera, quae erat plena racemis, cum sa-
gacibus el fertilibus palmitibus et arbustis; germinaverunt
et apparuerunt spinae et Iribuli. Dormitaverunt et dormie-
runt homines communiler. Seminavit Malus zizaniam no-civam : accumulati sunt fluctus cumulatim spumantes;
convaluerunt et vehementes facli suut gurgites ex illis in-
solenlibus fluctibus; ceciderunt et eversi sunt aurigoc, pul-
Jidantes et velociter currentes currus decliuaverunt; im-
mersi sunt in profundum somnum duces navium, submer-
sae sunt naves cum eis. Plicatae sunt leges et sigillata sunt
lestimonia : factus est sacerdos sicut populus; princeps pe-
tit oblalionem, et judex dicit, Ferlo ad me munus. Magnus
loquitur voluntalem animoe sua2 : spernunl et contemnunt
paupcres, et impediunt et arcent aillictos terra) : a^quant et
mordent dentibus suis, et pra^dicaut pacem aedificationis;
et quos non projiciunt in infernum, halitus oris ipsorum
praedicant super eos certamen turbationis : aspernantur et
conlemnunt jura, et pervertunt et corrumpunl omnem jus-
lam et fortem recliludinem : aedificant et conficiunt Sion
per sanguinem, et Jerusalem per peccata iniquitatis. Patri-
archae ejus muneribus judicant; prophetae et saeerdotes
ejus mercede docent; prophetae ejus argento prophetant,
et sperant in Domino, et dicunt : Ecce Dominus apuJ nos
est, non venient super nos mala. Propterea obscurata est
nox eorum, ct obtenebrata est ad interrogandum datorem
responsi. Pleni sunl indignatione furoris, inflati et tume-
facti malcvolentia:
diligunt ignominiam derisionis,et
vo-
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 501/615
8ERM0 UNICUS. Dfi ADVERSlTATE, ETC. /^ijO
lunt inutilitatem maculoe scnndali. Dulcis et jucundus est
serrao detractionis de se invicem, sicuti si quis comedat
mel dcliliosum et incredibili modo sugat favum mellis. Gor-
ruit et labefacta est veritas : egressa est, et tradila est fugije
reprehensio securitatis : mutata et levia reddita sunt gra-^
via preliosa. Spreti et contempli sunt doctores docenles :
vocaverunt bonum malum, et malum bonum; oestimave-
runt lucem ienebras, et tenebras lucem; nominav6runt
amarum dulce, et dulce amarum. Sapientes sunt in oculis
animarum suarum, et prudenles juxta volunlalem menlis
suse. Justificant reos propler munera, et justitiam justi pa-
lam persequunlur. Visiones occullx crraverunt, et pro-
pheliae invisibiles et immanifestaj sunl.
III. Ilaec opera operati sumus nos, et hoc totum accedit
nobis, juxla malam et iniquam injustitiam : amaras et sini-
strae compensationes redditionis* Nos dispersi, et in praedam
projecli, et persecutionem passi. Qui miserebantur tribuero
nobis, jam a nobis poslulant ut demus eis modicum et plus :
quia nos.odio prosecuti sumus nos invicem, frustra mulli-
plicati sunt nobis odio prosequcntes; quia flagellavimus,
factisumus
derisio opprobriorum; et spretisumus, erasi
sumus a substanliis, et contempti sumus : et quia mentiti
sumus in oculis omnium, et quia superbivimus, victi su^
mus, et in pravitatem cecidimus ; et quia calumniati su-
mus, privali sumus omni re; et quia recusavimus, convicti
sumus de caecitale. In hujusmodi operibus ambulaverunfc
aliqui ex nobis, o amabiles nostri : jura non judicant, et
partem certitudinis non inquirunt; et non est qui recorde-
lur sermonis Prophetae, dicentis : « Quaerile justitias, et
» bene facile defraudatis*. »
IV. Porro Deus secundum copiosas miserationes dedit
suasiones suas fiiiis hominum secundum quamiibet cau-
* Jerrm. xxii, 5.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 502/615
4^4 S. JACv^^ni NISIBEXI
sam, seciindiini dellcla prcTlcrila ; et ingressns est cum filiis
honiinuiT) in IriLunal judicii. Et cum esset sui arbilrii et
sunc polestalis, lamen nemincm violenlavit : namque inquit
de faclo Isaias prophela : « Surgit Bominus ad judican-
» dum, et paratus est ad judicandum populum *. » Et ait :
« Inlrabit Dominus ad tribunal judlcii cum principibus et
» senibus populi, quia combusserunt vineam, et congrega-
» venmlad prnedam rapinam pauperum ; nocuerunt populo,
» el confuderunt imbecilles et aflllclos. » Et Jeremias ait :
« Judicavi vobiscum, dicit Dominus, sicut et judicavi cum» patribus veslris. » Et Michaeas ait : « Judicat Dominus
» popidum suum, et arguit IsraeP. » Et Isaias : « Proj e
» sunt judicia vestra, dicit Dominus, et cogilaliones veslrae
» appropinquaverunt ad Rcgem Jaeob \ » Et Moyscs dixit
ad Isracl : « Scribas et judices conslilues in omnibus nalio-
» nibus luis, et judicabunt popidos secundum jura jusli-
» tiae^ » Et ait : « Non accipies munera, neque accipe perso-
» nam hominis cum injustilia ; sed pauperera sicut divitcm
» audies, ut henedicat tibi Dominus Deus tuus^. n De lcr-
ribili judicio Sodomitarum, fuit longaminis beneficus Deus
noster in iilo suo parcere, et accipiens dabat suasionemAbrahae suo dileclo, in illo sermone suocum illo, quod non
fiat judicium cuin ira. Et iterum fccit decretum respon-
sioni Ezechielis, de nimio ct terribili judicio, quando mo-tiis ct cgrcssus est corruptor qui corrumperet Jerusalcm ^.
Et ccepit Propheta cum supplicalionibus conqueri, dicens :
« Sed quare hoc? cur facis occisionem omnium carnalium» qui remanserunt, parvum residiium de Israel ' ? » El ille
sumcns dabat tunc suasiouem,manifcstansei conlaminatio-
nem viginli virorum. Et suasus est Propheta, et habuit in
se; ct accedens laudabat ccrla et justa slatera probala ju-
* Isai. III, i5. — 2 MJch. iv, /). — ' Isai. xi,i, 12. — ^* Exod. xviii, 20.
Deut. 1,12. —* Id. X. —^ Ezpch. ix , 1 2. - ' Ibid. S ft xi, i3.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 503/615
SERMO UiNMCUS. DK ADVKRSITATK, ETG. 4^5
dlcia, (llcer.s, in illo sernionc suo : « Digne, ct cerlc rcci-
» j)iunt jusias conipensaliones redditioiiis^ » Et ofTercbat
suasiones Joiiae, cnm j^crminarct hedera, et cum ille do-
luisset s'j}/er illa arcfacta et exsiccata. Et ait ad eum : « Tu» doluisli super ista hedera, qua3 mane «^ermiiiavit et mane
» aruit : et quomodo ego non parcam Ninive civilati mng-
» nae, in qua sunt phjsquam ccntum viginli milha hominum» inscientium, et puerorum pusillorum, qui nesciverunt
» quid sit inler dexteram et sinislram suam, et muUitudi-
» nes jumentorum ^? » Et cum vohjisset evcrtere vineam ad
formam campi slructam, quia ilha tuht spinam et Iribulura
pro uva, sumpsit et fecit sedere judices viros Juda ct habi-
iatores Jerusalem, et ait ad eos : « Judicate inter me et vi-
» neam meam^ »
V. Et jam videte, amabiles mci, copiosas miserationes
benefici Factoris nostri, qui dum perdit malos in ira, vi-
vificat et eripit justos immaculatos. Jam occidit et perdi-
dit saeculum in diebus Noe, quia impii facti sunt in iniqui-
tale sua ; eripit autem Noe cum domesticis, secundum
clemontissimas miserationes suas. Et everlit et desolavit
Sodomam cum iniquis civilatibus; eripuit autera Lot a
desolatione eversionis. Cum occidisset et perdidisset in
iEgypto primogenilos yEgyptiorum, eripuit primogenitos
Israel. Et in diebus Ezechielis cum corrupisset civitatem,
scripsit intra oculos virorum justorum, et eripuit eos et
non perdidit frustra cum iniquitatc *.
VI. Porro hodie comperiuntur in populo isto nostro viri
judices, qui putati sunt sapienles in oculis animarum sua-
rum, quasi praescientiam quamdam habeant illi. Nam dumadhuc homines non sunt ingressi in tribunal judicii, apertc
expediunt judicium, et constituunt reos. Sed hoc valde ma-
lum est : nam quamvis etiam habeant ilh pracscienliam,
* Ezech, IX, 9; XI, i5. — ' Jf)n. iv, 10. —^ Isai. v, 5. —^ Ezech. ix, 4-
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 504/615
4 9^ S. JACOni MSIIlliM
tamen in Irlbunali illo jadicii sui non lantum aliquos scicn-
tes dexteram et sinistram constiluunt rcos, sed etiam pue-
rcs, et roelus mullos qui adhuc sunt in ulero matris suae et
adhuc non sunt nali, et pauperes, et afilictos, et habentes
votum sanclitatis, muUiludinem et decena miliia popuH.
Et jam invenlus est apud nos quidam fraler Dosler qui li-
gavit coronam, et posuit in cupite; et factus est dominus
ornatus coroua, et hgator dlademalis; et lerra ejus nec
scivit neque sensit de eo : et cum noluisset Regnum reci-
pere cum, profectus est ad aha remota et longinqua regna,
et petiit ab ^is catenas et vincula , et coepit distribuere ci-
vitatibus et regno suo. At nos expeclabamus et speraba-
mus, quod pro cafenis quas peliit rex recenter coronatus
a regibus sociis suis, oporleret eum petere ab iihs dona et
honores, et dislribuere magnalibus et provinciahbus et ci-
vitatibus suis, pro catenis et vincuhs. Jam sapiens audiat,
et percipiat; quia hoc totum ideo scripsimus ad amabiles
noslros : quia rex cum ponit coronam in civitale ipsa sua,
et accipit regnum a magnatibus suis, consensu omnium,
quando omnes voluerunt eum, cum inlrat in domum ihe-
sauri sui, accipit dona et honores muhos, et dislribuit om-nibus magnalibus suis, et procstat jussum iibertatis per
omnem potestatem regni sui ; et accipit catenas ab omni-
bus in carcere positis, qui sunt per lotum dominium, et
absolvit hgatos, et extrahit impeditos; et facit tranquillila-
lem pressis, ct renovat suos omnes : quia recepit rccenler
regnum, et poslea sperat confidenler quod firmalus et cor-
roboratus sit in regno illo suo, et habueril regnum totius
terrai suae. At pejora sunt dclicta hccc deliclo Jeroboam,
ct in scientia judices isti rudlores sunt pucris consiiiariis
Roboam. Jam audile, amabiles nostri, quia si acciderit et
fuerit rex magnus, et conslituerit dispensalores supcr om-
nes facultales suas et super domum suam, et ipse dispen-
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 505/615
SERMO UMCUS. DE ADVERSITATE, ETC 4^7
sator per insiplenliam lapsus fuerit, et dedltus inani gloriae
superbierit super socios suos, et minislros regios cum ar-
rogantia contcmpserit, et cum inlquitate non habcntcs de-
licta ceperit, et ligaverit eos, et percusserit, et ipse causasjuxta juru non examinavit, neque quaesivit neque scivit
utrum essent rei an justl, et ex deteniorlo et carcere iilo
servi appellaverlnt, et perlte ostenderlnt domino suo, dl^
centes : Dispensator iste tuus, soclus noster, ligavit nos
cum malltla, et non judicavit nos cum inlerrogatlone et
probatlone, et non corripuit nos juxta digna dellcta. Jamvos quid dicltis, fratres nostri ? Numquid laudablt et ho-
norabit dlspensatorem illum dominus ejus? At nos hoc
scimus, quod removeat a potestate sua dlspensatorem qui
socios suos cura malilia hgat et spernlt; et slculi se gessit
cum soclis suis, ita slmilia in se experletur. Namque Piex
sic nobis scripsit, dicens : Quo judicio judicatis vos, eo ju-
dicant vos; et anlicipale admonuit.
VJ. Nam superbla et arrogantla plurimos subverlit. Pro-
pler supcrbiam suam egressus est Adam a Paradiso, et fac-
tus est pulvis et cibus Serpentls. Et Cain ob superbiam
occldit fralrem suum, et factus est vagus et profugus in
terra. Et Gham, quia superbivit et flageilavit patrem suum,
maledictus est, et factus est servus servorum fratrum suo-
rum. Et Esaii propler arrogantiam suam perdidit prlmo-
genituram primatus sui. Et Pharao, quia exasperatus est et
superblvit, submersus est in mari cum exercltu. Et fiiii
Heil, quia superblverunt super populum, contempti sunt
a sacerdotio ilio sancto. Et Goiialh de Get, jactantia sua
quam habuit super David, depravatus est, et eversus est In
superbla lila sua. Et Abimelech filius Gedeonis, quia super-
bivit super fratres suos, et occidit iilos, succubuit, et sub-
jacuit maledictionibus Joatham fratris sui. Et Absaioni,
quia superbivit et rapuit regnnm patris sui, miserrimc evcr-
XXV. 5 2
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 506/615
498 ?. JACOBI MSllJEM
sus est coram servis David. Et Adonia filius llaggith, quia
furatus est regnum, non guslavil nec fruitus est regno illo
suo. Et Achilophel dalor consilii malorum, per se ipsum
depravavit superLia sua. Et Jeroboam filius Piabalh, ser-
vus Salomonis, quia immisit schismala in populo illo, rc-
liquit malam memoriam sui in Israel. Et Achab filium
Amri convicit avaritia sua, et recepit vindiclam ab exercitu
in hacredilale illa. Et rex Edomitarum, quia superbivit
super Achab, fuit potentior ligans dimissore. Et Aman,
quia superbivit super Mardochaeum, recepit malam reddi-
lionem crucis cum filiis suis. Et ossa Babyloniorum qui
oblocuti sunt de Daniele, comminuerunt leones. Et Judas,
quia tradidit Salvatorem nostrum, cum mola a^l animam
submersus est in abysso maris. Hos omnes quos numeravi
vobis, superbia eorum depravavit; sicut et scriplum est
« Superbia hominis humiliabit eum; et qui babet men-
)» lem humilcm, mulliplicat sibi honorem et honorificen-
» tiam *. »
VIII. Jam videle, amabiles mei, quoniam successu tem-
porum secundum quodlibet saeculum fecit Deus virlules
raaximas per homines sapientes, ut conciliaret et faceret
pacem inler divisos; et non solum per viros, sed eliam per
mulieres. Mulier Thecuita conciliavit Absalom cum David,
consilio et adminiculo Joab. Et per mulierem facla est pax
in Israel, cum rebellavit Seba fdius Bochri a David : et mu-
lier sapiens habuit loqui cum Joab ex muro illo, et ait ei,
dicens: dicebat antea : « Prius interrogabant prophetas, et
» deinde occidebant. Num ego sola digna sum vindiclae in
» Israel, ut ecce velis perdere malrem cum puero^?» Et
ait : « Absit ut faciam islud : sed vir quidam nominc Seba,
» filius Bochri, levavit manum suam contra regem David;
)) tradite istum uobis extra, et recedemus nos hinc^ » Et
* ProT. XXIX, 20. —2 a Beg. xx, 18. 19. —' Ibid. 20, 21.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 507/615
SliRMO UNICUS. DE ADVKllSIT ATE, ETC. ^99
inulier fngressa est, el locula est cum omni populo : et ab-
scidit caput Seba, ct projecit illud ex muro illo ad Joab. Et
facta esl aedificatio in Israel per mulierem. Et Debbora
facta est maler, et regit Israel secundum jura justitiae, Et
Jahel uxor Haber Cinaei, sagax valde, extinxit gloriam Si-
sarae, ducis exercitus Azor, quando clavum posilum supra
tempus capitis ejus, percussumque malleo defixit in cere-
brum. Hi Ginaei soceri Moysis, de quibus ait Balaam lilius
Beor in prophetia illa sua, dicens : « Firmum est asylum
» habitaculi sui, et nidus *uus positus in cavernis pelro-
» sis *. » Et Rebecca, mater justorum, fecit pacem inter
Esaii et Jacob, dum misit eum ad Laban. Et Salvator nos-
ter Rex magnus conciliavit tolum munduni cum Patre suo :
cum essemus peccalores, ipse suscepit delicta noslri om-nium, et factus est Angelus et nuntius pacis inter Deum et
creaturas : cum essemus peccatores et rebelles, ipse petiit
a nobis ut reconciliaremur cum eo, sicut ait Apostolus,
dicens :« Ipse factus est Angelus pacis, et ipse conciliavit
» nos cum Patre suo^. »Nam sic dignum et aequum erat ut
nos praevaricatores et peccatores peteremus et rogaremus
eum ut conciliarctur nobiscum Conditor noster : at pro no-bis ille ipse petiit a nobis ut conciliaremurcumeo. Vc^rum
ille ipse, qui fuit solutor et destruclor malorum nostro-
rum, suscepit in se poenas punitionis malae redditionis.
IX. Nam consilio Serpentis Adam egressus est a Para-
diso illo : cujus poena punilionis est amara et dura : sump-
sit ab eo cibum ejus, et dedit ei lerram : et cecidit in ter-,
ram, et serpsit in umbilico suo ; et privavit eum pedibus,
quibus corrupit; et cucurrit, et irruit in Adamum : come-
dit terram omnibus diebus suis, usque in saiculum, quia
decepit ille Evam per escam; et fecit eum inimicum, et
posuit caput ejus ad conculcationem. Jam juxta simililu-
* Num. xxiv, 21. —2 2 Cor. v, i8.
32.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 508/615
500 S. JACOBI MSIBKM
dinem Serpentis, qui decepil Adamum, surrexerunt et slc-
terunt in medio noslri aliqui seductorcs et turbatores,
mali et duri, dolosi et iniqui, fabricatores peccatorum et
deslructores justitix, plantatores impietalis, et evulsores et
eradicatores gratiac et misericordioe, nutritores zizanii, et
depcrditorcs et dissipatores tritici, inimici et contemptores
sanctorum, benedictores et blanditores iniquorum; amici
et benedictores superborum, maledictores et exosores hu-
milium; laudatores et verificatores mendacia loquentium,
accusatores et blasphematores veridicorum ; auctores pec-
catorum et impletorcs iniquitatis, conceplores et genitores
vcrborum corruplionis ; huc et illuc loquaces et maledici,
e^^acuati et facti inanes gratia, pleni et repleti mendacio.
Non habent fruclum in extremilatibus ramorum ad opus
ciborum, quia infecli sunt veneno serpentis. Porro quam
utilitatem lucrata est adversitas? vel quae utilitas fuit invi-
diae eorum qui moliti sunt mala? Divislt Cainum ab Abel
dilecto suo. Adversitas maledixit Cain et vendidit Joseph,
occidit Pharaonem, persecuta est Jacob, submersit Core et
perdidit socios ejus, intcrfecit Zambri, pcrsecuta cst Za-
char, dementem fecit populum, subvertit Sisaram, occiditJabin, turbavit Salil, delevit Amalech, et projecit ad con-
culcationem Goliath; penitus abstulit Absalom, et occidit
Adoniam ; fecit iniquum Roboam, et divisit populum ; ever-
titGabaa, et delevit gladio habitatores ejus; turbavit Sen-
nacherib, et eduxit per gladiura castra ejus; reddidit reum
Aman; flagellavit obloquenles; eradicavit Israel, et disper-
sit eum per omnes nationes. Hos omnes invidia et adversi-
tas perdidit.
X. Picdeamus ad Salvatorem nostrum, qui dixit nobis :
« Hoc est praeceptum meum, ul diligatis invicem*. » Et
Apostolus ait : « Nemini quidquam debealis, nisi ut invi-
^ Joan. XV, Ti.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 509/615
SBnMO UNICUS. DE ADVERSITATE, ETC. 5oi
» cem (liligatis *. » Et dilectionem magls honoravit, et ait :
« Si fecerim omnia placila ct boiia, ct dilectionem non ha-
» buerim, nihil mihi profuit^. » Dilectio arguit immundl-
lias : dilectio deletpeccala, el longe est a jactanlia : dilec-
tio sejuncta est a superbia, et distal ab advcrsllate : dilectio
elongata est ab invidia : dilectio disjuncta est a divisioni-
bus schismalum : dileclio aliena est ab avaritia : dilectio
declinat, et secedit a flagellis : dllectio evadit a malis. Namdecori, et optabiles, et amabiles sunt fructus dilectionis :
dilectlo erlpuit Noe a diluvio, et vivificavit Rahab a gladlo
Josue; exallavlt David, et delevit peccata ejus; salvavlt
Ezechiam a manlbus inimicorum; justificavlt Aza, et pur-
gavit Osiam : dllectlo extlnxlt ignem fornacls ab Anania et
a fralribus ejus; eruit a lacu Danielem, et eripult Esther
et Mardochaium a manlbus Aman. Dilectio vinclt odium,
et delet peccata iniquitalis, et elongat impietatem, et facit
Iranslre invidlam, et impedit a<lversilatem; solvlt inimici-
liam, et conciliat iratos, et frangit brachia malorum. Dilec-
tionis multi sunt amicl, et copiosa sunt beneficia gratia>
ejus. Dilectio exosos inlmlcitia concillat, et unit divisos.
Dilectlo sufTert turbationem, opprobria, conlemptum ct
detractlonem. Bileclio patiens est, diHglt silenlium, diligit
humiles, diliglt parvulos, dillgit sapientes, diliglt jejunia,
preces et eleemosynas; diligit slmplices, mltes, rellgiosos
et poenitentes; diliglt pueros pacis, miserelur et complec-
titur,congr8gat et admovet, laetificat et conforlat. Dilectio,
in conlemptu sui ipsius,inliaGret menli sui et suiFert : tole
rat commolionem, et silet, et humiliat se. Dileclio non
amat iram, non loetatur de dlvisionibus; non videlur ei
dulcls invldia, non est solliclta de diebus, nec obsecratur
de annis. Dileclio est longanima et toIerans,possidens men-
tem firmauj et lranc{uillam,et habons cogitalionem et sea-
* Uojii. xiii, 8. —2 1 Coi . XIII, I.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 510/615
5oa S. JACOBI NISIBIilVI
sus suos deiiilssos. Dilectlo nec spernit, nec vlluperat, nec
deridet, nec est ambitiosa, nec jactal, nec est arrogans,ne-
que superbit. Dilectio videt se ipsam,et scit mensuram or-
dinls sui. Dilectio est traaquilla, etsilens,et constans; tes-
tlmonium habet de mente, diligit omnem hominem, et di-
ligitur ab omni homiue. Dilectio concipit aedificationem, et
generat pacem ; educit et ponit bona; curat et cogitat di~
gna bonorum. Dilectio non vincitur a malo. Dilectio lux,
dileclio sal, dileclio fons, et oculus bonorum. Dilectio forma,
et lapis lucidus; margarita boaa, et lapis preliosus, et idea
omnium. Dilectio studet sapientiae, et optabilia sunt lucra
gressuum ejus. Dilectio mens sanitatls, cogitatio ampla, in-
ventio spei, mos perfectus, et consilium fidele. Beatus qui
possidet dilectlonem, quia per eam perficiuntur fructus
suaves. Dilectlo longe est a contentione, quia ipsa nociva
est pacl.
XI. Rex orbis terrarum, adoramus te, qula longanimis
es super creaturas tuas. Manifesti sunt ante te omnes oc-
culta operantes, et scis cogitationes omnium hominum.
Mulli sunt fxpostataj a te, et multi blasphemant le, et ac-
clpiunt vestem pabulorum luorum, et defraudant te in
operibus tuis; et tu beneficus et longanimis ad omnes ho-
mines. Non judicasli nos ante judicium tuum; non corri-
puisti nos, neque reos constitulsti; et non removes bene-
ficia graliarum tuarum a malis. Facis solem tuum oriri, et
mittis pluviam tuam, et spiras austrum dulcedinis tuae, et
cibas, nutris, et facis Iranquillilatem, et prasbes pabulum.
Relicti et laxali sunt mali, mlxti cum bonis in hoc mundo,
et zizanium cum tritico,et peccatorescum justis,etrei cumsanctis. Propter triticum servatum est zizanium usque ad
tempus messis; et propter bonos rellctl sunt mali usque ad
consummationem; et propter justos stant et maneut iniqui
usque in finem ; et proptcr certosnon
judicantur apostatae
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 511/615
SliRHIO UNICUS. DE ADVERSITATE, KTC. 5o3
nsque ad diem judlcii. Nain si inveiiti fui^sent decem justl,
salvarenlur quinque civitates propler eos : propter Loth
non est subversa Segor. Et si inventus esset in diebus Jere-
miae sustentator ruinie qui sepivisset sepem, fortasse noudestructa fuisset Jerusalem ; sicut et stelit Moyses susten-
tator popull; et Jesus filius Nave sepivit sepem; et Eze-
chias obtulit preces devotas; et Aza obtulit supplicationem
precibus; et Josias mundavit terram a contaminatione ; et
Daniel revertit captivilatem populi ; et Mardochaeas mon-stravit forlitudinem virtutis. Et singull ex juslisillis stete-
runt in slngulis temporibus in jussu illo populi, et obtule-
runt preces cum suppIicatIone,et obtinuerunt miserationes
Excelsi.
XII. Et jam hoc tempore quis erit vir ingeniosus, et sa-
plens medicus, ut sit in jussu, et seplat sepem ? ne implea-
tur super nos verbum Prophetae, exprobrantis pseudopro-
phetas populi, et dicenlis : « Tanquain vulpes fuere Prophetas
» lui, Israel, per rulnas; quia non steterunt in jussu, neque
» sepiverunt sepem domus IsraeP.» Beatus medlcus inge-
niosus, qui fert remedla et fatigatur apud inflrmos. Specu-
lator sapiens et ingeniosus annuntlet populo ensem gladii
approplnquantem et vcnientem. Et pugnator pugnans per
vlm, fortis et utilis, roboretur in probatione illa, ne depra-
vetur in ludo stadii. Et sapiens et industrius caementarius
fodiat fundamentum, ne structura ejus muUitudlne fluc-
tuum cadens subvertatur. Et operarius robustus congreget
fruges ex aeslivo, ne fiat Indlgens in hiemali. Vigil prlncepsjanitorum non vincatur a somno, ut, cum pulsaverit domi-
nus suus, illico aperiat ei. Et negotlator et intimidus mer-
cator vendat facultates suas, et emat magnam margarltam,
per quam ditascere valeat. Et vigllans dux navls custodiat
eam rectam, ne submergatur navis et perdat merces cum,
* Eiecli. xii/, 4-
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 512/615
5c!4 S. JACOUl KISir.E.M
lucris. Et peritus auriga stringat et construat currum suuniy
ne cadens confringatur, et caiiset dolorem. Et liictator bo-
nus prompte certet in probatione stadii, ne amittat coro-
nam suam, et fiat derisio sociorum suorum. Et dispensator
probe videns adininislret socios suos, et non insipienler
lactus iners dicat in corde suo : Ecce dominus meus tar-
davit venire. Et operarii adjutores fatigentur in vinea, ut
custodiant superadditum cum vigilantia oculorum. Et pa-
ranympbi prajparent veslem nuptialem, ut, cum venerit
dominus, intret cum eo in thalamum. Et adjutores paupe-
rum distribuant facultates suas, et mittat thesauros suos in
mundum, in quem tendere nituntur. Et puerf pacis extin-
guant turbationes adversitatis, ut fiant digni fieri filii Patris
cceleslis. Et clangentes tuba, canentesque buccina, annun-
tient exercitui, ne requirantur amanibus eorum
animae
captivorum et cadentium. Et bgati populi scdeant in mu-
nito et in occulto jejunantes, seque parantes, expectent
redditionem. Et habenles claves aperiant januam iniquis,
neclau<Ialur janua Regni conlra eos. Et mortui huic mun-
do, et clongali separalique a concupiscentia, abstineant in
hoc mundo ab omni deturbativa voluptate. Et generati exaqua, ac salvati pretioso et inaEstimabifi sanguine, caveant
ab igne et a tenebris exterioribus. Et armali thorace mit-
tantur cum exercitu, ne fiant derisio omnium suorum so-
ciorum. Et qui expectant clamorem, parent lucernas suas,
ne fiant indigentes instar virginum slultarum. Et aedifican-
tes turrim numerent et ponderent sumptus lurris, ne fiant
derisio viatorum. Et paslores suspecti suspicionemque ha-
bcntes, sint oculati in greges suos cum attentione, ut acci-
piant reddilionem a summo Pastore illo. Et accipientes ar-
gentum ostendant utiHtatem et lucrum crumena?, ne sint
in tenebris cum servis pravis et inutilibus. Et homines sanae
mentis spoHentur passionibus infirmitotum, et non formi-
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 513/615
SliRMO UNICUS. DE ADVERSITATE, ETC. 5o5
dent a motu flucluum cumulalorum. Et invitati ad nuplias
parent doles et adjutores, et induantur veste digna thalami.
Et moeslitiam habenles sufierant opprobria. Et virgines
prudentes praeparent lucernas suas.
XIIJ. Perveniamus ad nos ipsos, amabiles mei, per labo-
rem, et faligationes, et vigiHam, et petitiones, et jejunia,
et preces, et devotas supphcationes; forte cito transibimus
ex hoc mundo, et inveniemur rei in certo judicio Dei. Non
negligamus quidquam in ministerio Sancti, ne spernamur
ab eo ; sicut et ait per Prophetam : « Quia sprevisti tu Le-
» gem Dei, sprevimus te a sacerdolio illo *. » Et iteruni
scriptum est : « Gloriantes spernam, et contemptores mei
» spernenlur^. » Jam videte quamnam redditionem acce-
perint sacerdotes qui conlempserunt ministerium ejus. Na-
dab et Abiu, sacerdotes Sancli, habentes amictum, orna-tum deauralum, induti purpura et bysso, coronati, habentes
ralionale et torquem, ofTerentes sacrificia et expiantes Is-
rael, magistri populi, et sanctificantes gentes, cum ingressa
fuisset in eos modica plena negligenlia inertia, contempse-
runt ministerium Sancti, et tulerunt extraneum ignem in im-
portuna hora : accensus est ignis a thuribulis illis eorum, et
combussit eos; et extraxerunt et projecerunt eos extra cas
tra. Ophni et Phinees quoque, fdii Heli sacerdotis, quia
magniflcaverunt semetipsos plus quara mlnisteriam quod
committebatur eis, et acceperunt digna a populo de ordi-
nata fornicatione,et contempserunt mulieres quas veniebant
orare in tentorio oITicii; et Heli paler eorum non corripuit
eos acriter et dure acerbis verbis, sed remissis et solutis
verbis punivit eos : nam cuni audivisset a populo murmu-rationem quod pessime procederent sacerdotes, magister
vocavit, et ait eis : « Filii mei, quinam est isle rumor quera
» audio de vobis ab ovnni populo isto, quod spernatis vos
* Ose. IV, 1. —2 j R(?g. II.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 514/615
5o6 S. JA.COBI MSlllENI
)) populuiii Dei? non esl rectum quod audio. Nam, inquit^
» si vir peccat in virum, a Doinino petit; si aulem peccet
n in Dominum, a quo pelet*? » Haec est remissa et solula
correptio reprehcnsionis : nainque corripuit filios suos, et
siluil; et ab illa corrcptione ejus non receperunt corrcctio-
nem. Heli vir sacenlos, caput et patriarcha populi, cumnon audiverint fiHi tui, viri impii, non Hcebat tibi sacerdo-
lium.quo fungebaris, communicare peccatis quoe patrabant
filii tui. At manifestum et evidens est quod ad oculos po-
puli corripuerit eos, et non ex toto corde suo. Propterea
cautos reddidit nos Salvator noster, dicens : « Quod si ocu-
)) his tuus scnndalizat te, abscinde et projice abs te; vel
» manus tua, vel pes tuus^; » quia hcec membra pretiosa
sunt in corpore : oculus videt, manus operatur, et pes am-
bulat. Et ait : Si haec membra faciunt te aposlatam, abs-
cinde et projice ea abs le. Et si tu solus, non sit additum
ex vita illa. Et Moyses itidem admonuit, sicut Salvator
noster : « Si filia tua, vel uxor tua, vel omnis amicus luus,
» ut anima tua amabilis; vel aliquis ex his exhorletur le,
B dicens : Relinque Dominum, et veni, eamus et colamus
» idola aliena; noli exaudire, et noli assentire : et noli par-» cere, et noli abscondere eos, sed lapidibus lapidentur, et
» nioriantur^. » Et Salvator noster itcrum docuit : « Qui
» non diligit mc plusquam patrem, et matrem, et animam
» suam, non polest esse racus discipulus *. » Moyses ait
« Dilige Dominum Deum luum cx lota anima tua, et ex
» tota virtule tua, et plusquam omnia tua ^ » Docueruntnos Scripturae sacrae ut fcstinantes inclinemur in eas, ut
diligat nos Deus et ducat nos in regnum suum gloriosum.
Jam pro peccatis filii Aaronis induti sacris vestibus, glo-
riosi, et dicati sanctilati, projecti sunt extra castra sine in-
* 1 ViV\i. H, 24, 25. — 2 Matth. V, aq. —3 Deut. xjn, 6, 8, 9. —^ MallU.
X. 07. —* Deul. VI, 5.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 515/615
SERMO UNICUS. DE ADVERSIT ATE, ETC. So^
dulgentia in locum pollulionis. Et pro iniquitate filiorum
Heli cecidit populus in ense gladii Philistaeorum, et capta
est arca testamenti ; et asportarunt et inlroduxerunl in
Azotum in custodiam Dagon, in domum contaminatio-nis. Et iterum Oza sacerdos, quia contempsit ministerium
arcae, desolavit Dominus in eo desolationem, et morluus
est. Et quinam quidem fuit contemptus Ozae, amabiles
mei? nisi quia portavit ille arcam plaustro ; transgressus
est Legem, et fecit quod non praecepit ei Moyses. Nam
cum Patriarchae oblulissent in sacrificium festivitatis Ta-bernaculi officii vitulos et vitulas, praecepit Sanctus Moysi
servo suo, dicens : « Accipe ex istis, et trade Levitis, ut
» his vitulis operentur opus tabernaculi officii, filiis Ger-
» son, et filiis Merari*; » sed ait : « Filiis Caath noli da-
» re ; quia obsequium sanctuarii committitur eis, ut hu-
» meris suis portent cum honorificentia, honore et caute-
» la^. » Et id scitis vos, fratres mei, quod arca lestamenti
nunquam fuit posita super plaustrum, ut portaretur, us-
que ad tempus quando primates alienigenarum miserunt
eam, et posuerunt eam super plaustrum, et junxerunt
ad illud duas vaccas lactantes vitulos. Et cum suscepis-
sent et recepissent fdii Israel, deposuerunt illam Levilae
ex plaustro illo, et posuerunt eam in domo Aminadab in
Gabolh, secundum consuetudinem portandi eam humeris
suis, sicut et jussit Sanclus Moysi. Et Oza non inlellexit.
Nam et Jesus fllius Nave, cum transiret per Jordanem, jus-
sit sacerdotes portare, et anteire populum, ul daret locum,
et divideretur Jordanes. Tamen el ex eo non intellexit Oza,
et recepit certam sententiam judicii ircis. Et David timuit
asportare ad se arcam testamenti Dei, et tulerunt eam in
domum Obededom Gelhaji, qui erat ex alienigenis illis, ex
* Num. vir, 5. —^ Jbid. 9.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 516/615
5o(S S. JACOBI MSIBlilHI
populo polluto, et non ex Israel. Et ex hoc sciemus quod
is qui non honorabat arcam teslamenti Dei immergebatur
in dolores et in plagas amaras, sicut percussi sunt alieni-
genae in sccretiori parte natium; et exclamaverunt Accaro-nitac clamore msgno, dicentes : o Revertatur arca in Gelh *.
Tunc temporis sciebat quidam Gelhaeus nomine Obede-
dom, cum ahenlgenae in tempore illo cepissent et tuHssent
arcam, et fecissent arca3 dotes sacriliciorum. Et mortui
sunl Ophni et Phinees, contemptores niinisteriorum cuUus.
Et limuerunt, et perterriti sunt aUenigenae, et honorave-runt arcam Dei. Et cum mitterent illam, honorificis donis
sacrificiorum miserunt eara; et aestimata erat in ocuhs eo-
rum tanquam magnus Deus : nam et prius cum vidissent
eam venire ad ^castra illa, ckmaverunt, dicentes : « Vae I
» quid fuit nobis? Ecce Deus venit in castra Hebraeorum.
» Gonforlamini, et corroboramini, stale fortes, et nohte ti-
» mere, viri robusti pugnatores ahenigenarum; quia hic est
» Deus qui percussit ^^gyplum diversis plagis ^. » Et jam
videte, amabiies nostri, quod Obededom ille Gelhaeus, quia
ingressa est in domum cjus arca testamenti, recepit bene-
dictionem. Et cum eduxisset David ex domo Obededom
arcam in civitatem Sion, jussit sacerdotibus, ct portave-
runt illam super humeros suos. Et ipse David pedes ve-
niebat, et choream ducens instar saltantium, saltabat anto
arcam, et exuUabat gaudio magno. Et^lichol fiha Saiil de-
spexit eum, et merces despectus ejus fuit sterihtas uleri.
liasc, amabiles nostri, necesse fuiJ scribere vobis, ut redu-
camus in memoriam vestram et nostram, quod, quia nos
contempsimus obsequium cultus Sancli, venerunl et acci-
derunt nobis hi omnes eventus in hoc tempore; et quia
non honoravimus et non magnificaviraus eum, facti sumus
* 1 [\eg. V, 11. —2 Id. IV, S.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 517/615
SKllMO UMGUS. DE ADVERSITATE, ETC. 5off
opprobriuni subsaniiationis coram inimicis noslris, et con-
tcmpti sumus, sicuti dixit : « Gontcmptorem mei conlem-
» psi *. »
XIV. Obtenebrala est mens nostra propter superbiam,
et superavit nos raalitia avaiitiae. Facti sunt in derisuni
fontes sapienlia;. Ceperunl caliginosai tenebrae angulum dis-
ciplinae. Per avaritiam et superbiam ingressi sunt homines
in mundum. Per superbiam, malitiam et cibum peccavit
Adam, et exivit ex Paradiso. Reliquit et laxavit Sanctus
ante Adamum omnes arbores Paradisi, quae ferebant et ha-
bebant fructum benedictum in extremitatibus ramorum
suorum. Et ait ei : « Ex omnibus comedes, de ligno autem
» scientiae boni et mali non comedas,ne moriaris ^. » Et non
fuit sufficiens lascivae avaritice lotus Paradisus, melior et
speciosior omni ierra in qua nunc seminati sunt filii Adae.
Et omnes justi sunt parati in fine quiescere in illo, quando
aufertur potestas avaritiae; sicut et ait Salvator noster ei
qui a dextris erat : « liodie mecum eris in paradiso volup-
» tatis^. » Ilera ait per Prophetam : « Jusli hnereditant ter-
» ram, et habitant in ea in aelernum *. » Et non possident
illam a generatione in generationem, quia Irnnsiens trans-
it, sicut et scriptum est : « Gcelum tanquam fumus trans-
» ibit, et terra haic tanquam vestis consumetur ^ » Et Do-
minus noster dixit : « Goelum et terra transibunt, verba
» aulem mea non praeteribunt *. » Coelum hoc supra nos,
quod nuncupatur firmamentum, transit; et terra ha3c sicca
consumitur: at terra vitae, et
coelum supra firmamentumnec consumuntur nec Iranseunt. Et lerra illa tota et Pa-
radisus loius non fuit sufFiciens parcae avariti^e quae ingressa
e&t in Adaraum; adeo ut concupiverit, ut et de quo ad-
monitus fuit acciperet et coraederet. Et propter avaritiam
* Isal. xxxiij, 5. —^ Genes. ir, iC, 17. —* Liic. xxm, 43. —•^» Psalnj,
jcxxvi, 11. —^
% Petr. in, 10. —^
Matth. xxiv, 55.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 518/615
.5lO S. JACOBI NISIBEXI
vendidit Esaii primogeniluram, et decidit a Lenedictione.
Et propler malignilalem Pharaonis destructa est lerra
^gypli; et non fuit sufficicns avaritiae ejus totus populus,
quem tenebat sub tributo servitutis, sed et voluit ctiam
Israel projicere in servitutem humiliationis. Et filii Aaron,
quia malignati sunt, conlempti sunt a sacerdotio. Et quia
fdii Israel concupiverunt escam parcitatis, quandoque do-
minata est in eos mortifera indignalio irae, et serpentes et
variae allae plagae. Et Achar propter insatiabilem concupis-
centiam avaritiae lapidatus est, et periit a populo suo. Et
ipsos sacerdotes filios Heli avaritia mahgna perdidit a vita.
Et Saiil electus rex populi, quia praevaricatus est in ana-
ihemate Amalech, cecidit et abcissum est regnumejus ab
eo. Et Achab fihus Amri, rex Israel, concupivit et rapuit
vineam Nabolh; cecidit in bello illo in Ramath Galaadita-
rum. Et Giezi, discipulus Elisaei, per avaritiam suam indu-
tus est lepra. Avaritia occidit mullos, et orbavit eos vita
sua. Judae proditoris, qui fuit unus ex illis duodecim, ava-
ritia non fuit repleta, quia furabatur : is cum accepisset
pretium triginta argenleorum, per avaritiam separatus est
a Discipulis illis sociis suis. Et Ananiam avaritia ipsius su-peravit, et facla sunt in eo miracula ante pedes Aposlolo-
rum. Et non fuit sufficiens avaritiaj totus mundus : nam reges
omnium nationum et linguarum irritat, et non fit satis unicui-
que eorum potestas regni sui. Congregant et aduniunt exer-
citum, praeliantur et pugnant inler se; praedantur et incen-
dunt civitates,et in praeda accipiunt provincias alterutrius;
redigunt in captivitatem, et possident, et nihil satisesteis;
laborant,fatigantur, et discunt bellum ; subverlunt civitates,
faciunt venationes; ascendunt, et perveniunt usque ad ex-
celsa; nitunlur,ct descendunt usquead abyssum,ut fortasse
repleatur avaritia, et non repletur. Crescentibus divitiis,
crescit avarilia, et ollluenlibus possessionibus corroboralur
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 519/615
SERMO IJNICUS. DE ADVERSrfATE, ETC. 5ll
tiupiditas. Satis estpauperi annona diei ; dives autem curat
omnia mullorum annorum. Veslis lacera satis est paupe-
ribus; avaritia autem habens vestem discolorem omnium
colorum, omnium provinciarum, stat mera nudis membris.Lectus pauperum terreus, et satis est eis; lecti autem divi-
tum ihroni decorati pretiosis ornatibus ex omni genere co-
lorum, et hoc parum est avaritiae. Potus pauperis aqua, et
ea satis est; dives autem bibit vinum multorum annorum,
et sitiens stat stupldus. Possident diviles aurum et argen
tum, et liunt eis in ofTendiculum, et eo moriuntur. Fugit
somnus omnium avaritioe deditorum; somnus autem pau-
perum est Iranquillus, et quietus, et securus. Cogltat af-
flictus praebere ex pane suo egenis; dlves autem stat in
magnis curis, utrum inveniat aliquem imbeciliiorem se, ut
degkilire eum valeat. Beatus vir quem non vicerunt do-
lores avaritiae : beatus homo qui studuit scientijE, quae pla-
cet Deo; quia per illam disclndunlur radlces avaritiae.
XV. Et de hoc quod scripsimus vobis, amabiles noslri,
vos ex vobis plane scitls quod causa avariliaj fremuerunl,
odium habuerunt, et aemulall sunt qui habent potestatem
doctoratus hic in populo nostro. Etnonfuit proportlonatuui
studium nostrum gressibus nostiis. Obllque ambulavimus,
et sinistre correcti sumus. Etiam super sanctam imposltlo-
nem manuum, quam recipiunt a nobis, propter nomen so-
lum certant. Et non statim usquam allcubi invenitur, si
quis quoerat quis sit timoratus Dei ? sed quis antiquior im-
positione m&nuum? Et quando dlcunt quod iste sitanli-
quior, aiunt ei : Tibi ilcet in primo loco dlscumbere. Et
non est aiiquis qui recordetur verborum Salvalorls, qui
dabat vae Scribis et Pharisaeis, dicens : « Vae vobis, qui ama-» tis cathedras in foro, et primos recubltus in ccenls^ et vo-
» cari ab liominibus : Rabbi, Piabbi*. » Fratres mei, nomina
* Liic. XI, 45. \
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 520/615
5l2 S. JACOr.I MSIBKM
Don (lucunt in vilam, el non eripiunt a morle ; sicut non eri-
puerunl Nabalh, et Abiu, et Ophni, et Phinees; sed juxla
nomen opus est bonis operibus. Nam opera sine nominibus
eripiunt fatigalos suos ; at nomina sine bonis operibus nul-latenus sunt proficua et uliJia; sicut et superius scripsimus.
Et fratres nostri gloriati sunt nomine quod recipiunt, li-
gare, et absolvere, et honorari per illa : et dicit eliam, Ej;o
habeo polestatem. Et jam hodie impletum est verbum Pro-
phet.T,d{centis: a?Jagnu5 loquitur voluntatemanimaesuae^»
£t iterum : « Oves mece dlspersa^ sunt,ex eo quod non esset
» pastor^» Et iterum :« Paverunt pastores semetipsos, et
» gregem meum non paverunt '. » Et iterum : « pastores,
» qui perdilis et dispergitis oves pascune meai ^ » Et iterum :
« In pascua bona pascimini vos, et quod manet concultatis
» pedibus vestris. Aquam ex nive bibitis vos, et quae manet
» turbatis pedibus vestris; et ovis mea pascilur eo quod cal-
» caverunt pedes veslri, el bibit aquara turbatam quam vos
» addidislis *. » Iterum : « Pinguia ovis manducatis, et lanis
» operimini, et gregem non pascilis ; sed subditis eam cum» malignitate. » paslor qui nescivit honorem sui ipsius I
tu quis es, qui judicas servum qui non est tuus? nam si
stat, domino suo slat; si aulem cadit, domino suo cadit.
Si autem non potest justificari, quare peccas peccare? si
autem superbis in me, et dicis : Doclor et corrector sum
egosuper le; et quando non accepto te, ligas nie; cum tu
sis gloriatus, in superbiam elatus, el factus ambitiosus. El
quomodo doces : « Diligite alterutrum, » cum sis plenus in-
dignalione irae et odio ? et quomodo doces me : Si quis ac-
cipiat tuum, noli exigcre, cum tu exigas tuum et accipias
etiam mercedem cum usura ? et quomodo doces me : Hu-
miliare, cum tu sis jaclans, petulans ct impudicus ? et quo-
* Mich. Tii, 5. —2 tzcch. xxMV, 5. —* Ibidem, S. —* Ihidcm, 9. —*
] I)id. 18, 19. —*
Josi. III, 2J.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 521/615
SERMO UMCUS. DE ADVERSITATE, ETC. 5l3
modo (loccs me : ReJinrjue mmidum, cum lu sles cadens et
sullbcalus inler nos ? et quomodo doces me : Redde le Iran-
quillum pauperibus, cum lu immaniter persequaris paupe-
res socios tuos ? et quomodo doces : Relinque odium cor-
dis lui, cum tu ecce tenueris in te vetus fermentum cumvindicta ? et quomodo doces : Fac pacem cum fratre luo,
cum tu ecce lurbatus deturbes populum multum? Si au-
tem viderim in te fructum deordinatae iniquitalis, dicis
milii : Injustus et iniquus sum, lu sequere verba mea. Qui
docet et facit, magnus vocabilur. Accepisti, suscepisti, et
involvisli argentum : commissa3 sunt libi claves; tu non in-
tras; et qui vcniunt et volunt intrare, non sinis, Ecce fac-
tus es tu oculus corpcris caecus, et corpus Uium obtenebra-
lum est, ex eo quod non esset oculus. Factus es tu caecus,
et totum corpus tuum obfuscatum est et denigratum:
eccejam facta est mixtura. Quoniam coecus caecum ducis, et vis
projicere te totum in foveam. Sal cum iit insipidum, proji-
citur foras. Et servus qui involvit argentum, e\it in lene-
bras exteriores. Et dominus dispensatoris qui torquet socios
suos, exigit a manu ejus. Et oculus indocti pastoris excoe-
catur, et brachium ejus exarescit. « Sacerdotes non dixe-
» runt, Ubi est Dominus ? et juris periti non moverunt me j*
» et pastores mentiti sunt mihi. Et ex prophetis ipsis Hiero-
» soiymae exivit idololalria per omnem terram. Et principes
» populi mei collegerunt racemos in eo, et mulieres domi-
» natae sunt in eum. » Dominum itaque nos non limuimus :
rex quid faciet nobis, vae nobis ! qui evenlus acciderunt no-
bis? nam aliqui reliquerunt Legem, et gloriantur in pecca-
tis. Et non esl nobis ratio sedere, tacere et stupere cumadmiratione. At tu, qui es doctor, dicis mihi : Veni, et esio
consors mecum, et adjutor in operibus quae ego operor.
Jam ergo, doclor, ad te impletum est verbum Domini nos-
Iri, qui ait : « Circuitis et mare el aridam, ul faciatis unumXXV. , 53
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 522/615
5j4 s. jacobi nisibeni
» proselytum; el cum invenialur alicubi, facilis cum hnere-
» fleni gehennne*. » Prophela menlilus est, et decepit so-
cium; et quia audivit verLa ejus, traditus est in manusleonis, et fre«^it eum^. Et cum erravissent sacerdotes et
prophetai muiti in diebus Achab, remanserunt Deo seplem
milha virorum qui non flexerunt genua sua ad adorandum
idola BaaP, et non sunt secuti in perdilionem iniquos sa-
cerdoles et cnccos praesules; quos nequc Elias sciebal. Jam
quod Roboam divisit regnum, ego sequor euin ? et quodille rehquit Deum suum, ego habeo viam cjus? absit. Eripe
me, Deus, ab cis.
XVI. Et dicis mihi : Ego sum dlgnus, et elegit me Deus
ineus, et unxit me regnare super pueros popuh mei. ho-
nio, audi cuni persuasione. Juravit Deus, et pollicilus est
Phinees filio Eleazari, ut fieret paclum sacerdotii ejus, et
fihorum ejus in aGternum^; et ministravit ille sacerdoliuin
omnibus diebus judicum, quasi trecentis sexnginta quln-
que annis : et deinde stetit lieli. Et cum transilsset ilell et
iihi ejus juxta digna Legis, mutavit Sanctus promisslonem
doni sui, et ait ad Heli per Prophelam : « Ego sic dice-
)) bam, quod tu et domus patris tui ininistrelis coram me» in aeternum : deinceps absit, dicit Domlnus. Nam glorlfi-
» canles me glorificabo,et contemnentes meconlemnam^»
Et Isaac paler noster voluit bcnedlcere Esaii prlmogeni-
tum suum ; Jacob autem electus est ex utero matris suae, et
accepit benedlctionem; sicut et pra^nunliavit Fiebecc^, di-
cens : « Major serviet minori*. )) Et elegit Sanctus Saiil ut
fieret rex ; et quia non fecit secundum voluntalem ejus, ele-
glt David et sprevit Saiil. Et jam ornant et pncbent nobis
fratres nostri insipidam responslonein, quaj non coordina-
tur, dicentes : In malo hoc tempore conslituit nos pra?sules
* Matlli. xxiii, i5. — * i) Rejj. xin. —' IbiJ. xix, —^*
iViiii). xxv. —' 1 Ueg. 11, r)o. —* Genes. xxx, ao.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 523/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 524/615
5lG S. J.VCOBI MSIBENI
rorum populi sui, pluries renuit, ita ut uiagno labore mi-
serit eum in /Egyptum, et fecerit per raanuni ejus signa et
portenla. Vel an respicimus in allitudinem slaturae ejus,
sicuti Saiil? vel an in pulchriludiuem faciei, sicut Eliab?
vel in perfectam staturam et pulchritudinem, sicuti Absa-
lom? Ecce noluit Dominus respicere in pulchritudinem
staturae et faciei, neque in superbos et iii arrogantes; quia
ait Samuel : « Dominus scrulatur corda, et homo ocul.s
» videt ^ » Et Aposlolus inquit : « Elegit Deus stulla mundi,
» ut per ea confundat fortia ; ct elegit ignobilia, et contem-
» ptibilia, et inulilia, et ea qua^ pemlus non sunt, ut ea quae
» sunt destnieret, ut non glorielur omnis caro in conspectu
» Dei, a quo vos facti estis ^. » Et Jeremias inquit : « Non
» glorietur fortis in fortitudine sua, et dives in divitiis suis,
» et robustus in valore suo; sed qui gloriatur, in Domino
» glorietur \ » Nam filii hominum, crealurae sunt Dei, et
non est in conspeclu ejus servus et liber, dives et pauper;
sed quicumque colunt eum, pares, a^quales sunt ante euni.
Et si secundum multitudinem verborum et loquacilalem
glorientur filii hominum, tamen neque per illud justificari
possunt; namscriptum esl : «
Secundummultos
sermones» non exaudit Deus *. » Et vir eloquens nequit justificari
ante eum per verba sua; nam scriptum est : Traducit ser-
mones a sagacibus, et in mentes senum stuporem immit-
tit% cum multis aliis quae scripla sunt.
XVII. Sed jam, fralres noslri, sequimini pacem, et con-
tendite studere aedificationi concordiae, et facienles ob-mutescere, extinguite mala iniquitatls; transmittite hoslili-
tatem odii, et facite annuntiationibus concordare amaros.
Quippe uon convincitur veritas ab iniquitate, neque supe-
ratur certitudo ab impielatc, neque siletur pax a contra-
* i Roj^. XVI, 7. —2 1 Cqc^ i^ 27, 28, 29. —* Jcicni. ix, 20. — ^ Matlli.
Ti, 7. —^ Isai. XXIX. 14. 1 Cor. 1, 19.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 525/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 526/615
5i8 S. JACOni MSIRKM
gros, erexit curvalos, et clcdlt pedes claudis. Abstulit do-
lores nostros, et unxit vulnera nostra. Sanavit languorem
inrirmilolis nostra?. Approximavit remotionem nostram,
congregavit dispersionem noslram, et fecit nos pueros con-
venlus sui. Fecit nos divites paupertale sua, sanavit nos in-
firmitate sua, curavit nos crucifixione sua, et afflictionibus
et laboribus suis reddidit nos tranquilios. Et quia sustinuit
ille haec omnia propler uos, dedit illi Paler ejus nomenquod est majiis et excellenlius omnlbus nominibus, ut Ilec-
tatur omne genu ipsi nomini Jesu, non tantum coeleslium,
sedeliam lerreslrium * ; et cum flectuntur el adorant, di-
cant quod Dominus Jesus Christus sit in gloria Dei Patris
sui. Et ille est Domlnus et Judex virorum et mortuorum,
sicut el ait in Evangelio suo, dicens : « Pater neminem ju-
» dicat, sed omne judicium dedit Fillo suo^. »Merces verolaborum Salvaloris nostrl hasc est, nempe nomen majus et
excellentius omnibus nominibus; eo quod domuerit mun-dum liunc rebellem, et statuerit in aedificatione concordiae.
Et qui participant cum eo, et faciunt aedlficationem pacis,
iiunt fratres et fllii Dei, et possident regnum : ministranl,
cl mlnistratur els a vigilibus coelorum, qui sunt sine rancoreet sine invidia, siuc fatigatione el sine labore, sine somno et
sin^j cessatione, et exullant, jubllant cum peccaloribus de
peccalis poenitentiam agentibus. Amabiles noslri, non dis-
camus Litleras divinas ut legamus tantum, sed etiam ut facia-
mus. Et jam sic nobis videntur res, quod, quamdiu manet
homo ia odio et iu hoslilitate, oratlones ejus non sunt acce-
ptubiles, et prcces ejus non sunt exaudibiles,et sacrificium
ejus de terra non elevatur, et eleemosynae ejus non fiunt
in expiatlonem peccatorum. Nam quamdiu aedificatlo pacis
non est in medio, aperla est janua malorum, increpatioet
correctio reprehensionis; et non est jus, et iDterrogatio, et
* i'liil. II, 10. —^ Joan. v, 22.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 527/615
SliRMO rRICl'S. UE ADVtRSlTATE, ETC. 5 9
probalio examinis. Percussum est Irilicum cum palea; mix-
lurn el confusum est zizanium maii. Germinant spinse, et
multiplicantur lurbalores; corroborantur irrisores, et mul-
liplicanlur conlemplorcs ; non est reprchensio nec correc-
lio congrucnliae, nec sunt sapores ferculi sapientiai. Insipi-
dum et liansaclum est sal. Obscuratus et obtenebratus est
oculus. Ablata et sublata est merces cuni lucris, et non est
pax intranlis el exeuntis. Hunc fructum procreat hostilitas.
Jam nunc videntur virtute praedili et separantur, et sejun-
gunlur robusti el utiles; el omnes martyres subita promp-liludlne transeunt per solemnem probationem. At eis qui
fatigantnr in aedificalionem, et student ad pacem, servata
est merces et retributio multa. Hi sunt qui stant in destruc-
lo, et reparant destructum, et Iradunt semetipsos in labo-
rem futigationum pro populo suo, et scripti pingunlur iu
bonam memoriam cum operariis fortibus et virtute praedilis,
XVHI. In variis saeculis, amabiles nostri, juxla singula
lcmpora congrui, secundum voluntatem benefici Gondito-
ris uoslri, honoravit et magnificavit humlles, arrogantes
autem contempsit et sprevit; exaltavit et glorificavit demis-
sos, humihavit autem et depressit ambitlosos; adpauper-
tatem et ad inopiam redegit divites, elevavit autem et pro-
movit pauperem ; debilitavit forles, et corroboravit et ditavit
debiles; comminuit et subverlit viros ex magna prosapia,
et replevit et suscitavit debiles et deficientes. Exaltavit Seth
minorem pro Gain primogenito, et Noe pro Adam, secun-
dum patrem mundi hujus, Isaacum pro Ismaele, Jacob
pro Esaii, Joseph pro Ruben, Ephrem pro Manasse, Elea-
zarum et Ithamar pro Nadab et Abiu, Josue et Galeb pra
exploraloribus sociis eorum, Samuelem pro Heli, David
pro Saiil, et Salomonem pro Adonia, et Roboam pro Jero-
boam, Mardochaeum pro Aman, Danielem et fralres ejus
pro sapientibus Babyloniorum, et gentes pro populo. Iti-^
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 528/615
520 S. JACOlll NISlBliM
dem et mulieres exaltavit : Sarai pro Agar, quae peperit
primogcnitum; Rachel pro Lia, Annam pro Phenenna, et
Esther pro Vaslhi. Et prophetia et jura judiciorum tradita
sunt in manus muherum in variis temporihus, cum voluit
Exallalor humihum : jMarla prophetissa, et Anna prophe-
iissa, llolda prophetissa, et Elisabelh prophetissa. Maria
prophelissa genuit caput Prophelarum ; et Debbora prophe-
tissa rexit Israel in diebus Barac. Et nemo sprevit volun-
lateni Dei, et benefici Filii ejus : nerao enim discrevit jura
ejus, et vije ejus non eunt in examen, et nemo sumit men-
suram jurliciorura ejus, et consilia ejus non comprehen-
duniur.
XIX. Nara grandia sunt opera Dei, et profunda, et ad-
mirabilisestmens consiliorum ejus. Pendenlessunt coelisine
columnis, et firmata est terra haec sine turribus. Gongre-
gavit aquas ductas ad horreum in maribus in quibus stant
aquoe. Clausit et arcuit venlos et turbinem in horreo vo-
luntatis suae. Projecit firraamentum per medium, divisio-
nem aquarum et aquarum. Divisit et discrevit aridam a
mari. Fixit 'uminaria in firmamento. Ut cumulum statuit
montes super terram. Divisit et separavit diem a noctc, et
hiemem ab a?state. Ligavit et strinxit arenam, terminum
maris; et arcuit et projecit mare Oceanum; et undae in
masnos cumulos redactae, non transeunt terminum. Sol
amhulavit sine pedibus, et luna sallavit cum mutalione.
Volant nubes sine alis, et spirat ventus sine pennulis. Mo-
ventur aqua3 sine spiritu, et pcndet lerra super aquas. Etaquae congregatae sunt sub fundamento abyssi. Non est vi-
sio ventorum, neque examen aeris aetherei. Non est fornia
similitudinis coelorum; nec visibiles, nec manifestae sunt
nubcs ad visionem examlnis. Vincentes et ingentes sunt
beslire maris; admirabiles et stupendi dracones sunt in eo,
Choreas ducunt anguli c(>gitationum, et extensae sunt alae
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 529/615
SliR.MO UNICUS. ])E A.DVERSITATE, ETC. 52 1
inenllum; et inquiriint et langunt sensus intelligibilium.
Inluenlur oculi cordis, ct inccdunt ac gradiunlur pupillae
audibilium, ad videndum et ad scicndum scrutalionem, et
non pcrveniunt ad omnes comprehensiones.
XX. Quis scivit locum scientiae ? vel quis pervenit ad
radices sapientise? vel quis intellexit mansionem et habila-
lionem intelligenliai ? Abscondita est illa ab oranibus vi-
ventibus, et a cogitatione omnium carnalium : et non in-
trat in pretium cum auro omnium rudium. Patens relictus
est ihesaurus ejus petentlbjs. Glarior est lux ejus sole, et
radii ejus splendidiores et pulchriores sunt splendore lunae.
Et scrutantur et tangunt illam abyssi cogitationum, et ac-
quirunt eam sensus mentium, haireditantque illam horrea
sapientiae. Nam quorum patenlia sunt horrea cordium ip-
soram, inveniunt eam; et quorum longe extenduntur ala;
mentium ipsorum, haereditant illam : habitat in homine
proficuo, et plantatur in corde sapientis. Radices ejus fir-
matae sunt in slagnis fonlium ejus, et acqulrit in ea thesau-
rura invisibilem. Volant, et ascendunt cogitationes ejus ad
celsitudines omnium excelsorum; et velociter feruntur, et
descendunt fumi mentis ejus in abyssum omnium tenebra-rum. Considerata sunt in corde ejus mirabilia slupendo-
rum, et oculi sensuum ejus vident transitus et exlrema
marium. Detentae et clausne sunt omnes facturae in mente
cogitationum ejus, et anguli morum ejus apti sunt ad reci-
piendum. Templum magnum est Facloris sui, et ingressus
habitat in co Rex excelsorum. Elevat mentem ejus in ex-celsa, et facit cogitaliones ejus evolare in tabernaculum
sanctilatis, et ostendit ei thesauros omnium variorum co-
lorum, et facit penelrare mentem ejus admirabili visione,
et captivat mentem ejus in omnes conditos sensus suos, et
oslendit ei quidquid nescit, Atlendens aspicit mundum il-
lum, et slupefactus admiratur super visione qua omnia vi-
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 530/615
'>2 2 S. JACOBI MSIBEM
(Jenlur. Inccdentes currunt vigiles omnes in minislerium
obsequii ejus; et Seraphim dicunt, Snnclus ! in honoremgloriae cjus : volant velocibus alis suis, amicti splendidis,
decoris et candidis veslibus suis; cooperiunt facies suas ex
timore majeslatis ejus, ct in cursibus suis leviores sunt
aereis ventls. Recta esl sedes Majestatis, et ordlnata ac pa-
rata sunt jura in tribunali judicii. Directai sunt sedes jus-
lorum : judicant iniquos in dic judicii. Gum videt sapicns
in meule sua mundum, in quo multi ihesauri, iunc eleva-
lur mcns ejus, ei cor ejtis concipit et parit omnia bona, et
incumuit ct meditalur omnia jussa cum cautela. Yisio
formae ejus super ierram, et radlces cogltailonum ejus sur-
sum cl deorsum. Vclocior est mens ejus sole, et radli splen-
dorum ejus velocius volant quam serpentes citissime perve-
nientes : ala; tanquam beue volantcs ex omni parte. Firmus
est sapiens in cogitatlonibus suis. Parvus et debilis est spe-
cie sua ; et immissus repletus est a magno et nimio thesauro
illo. In nocte tenebrarum illuminatur, et mitlit mentem
suam per omnes parles. Inquirunt, et explorant cogltatio-
nes ejus omnia fundamenla, et fcrunt ad eum ihesaurum
scicnllaj. Ipse quod non audivit aurlbus suis, videt, etq«]od non videt sentit et scii. Gogltationes ejus transeunt
omnia maria, et cumulalse undoe non putantur ei vehemen-
les. Sine navi et slne nauils sunt gressus ejus, et majores
ac praeslantlores sunt ihesauri negoiiationis ejus. Gum dat
de suo, non deficlt; ei pauperes dilescunt ex ihesauro ejus.
Non est mensura mentis ejus; qula Gondllor ejus abscon-dltus habiiat In eo. In loco in quem ingredliur Rex, et ha-
bllat cum ministris obsequii, quis valet enumerare libi
thesauros ejus? Nam mulii sunt sumptus et fruges tau-
quam Regis; quoniam non est ei indigentia.
XXI. Audite iiaque, amablles nostri, quoniam reduco
in veslram et In nostram memoriam quoniodo omnes crea-
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 531/615
8ERMO UNICUS. DF. ADVERSITATE, ETC. S-iS
luroG impleant voluntalem Dei, et imlla resistat jussui ejus,
et singuloe earum non diflerant praeceptum ejus; quia ad
iiutum jussus ejus statim perficiunt voluntalem ejus. Filii
autem bominum singulis lemporibus (lilTcrunt, et non per-
liciunt jussum volunlatis ejus : nec vidsnt, nec audiunt,
nec intelligunt, neque percipiunt. Nam Sanctus per Jere-
miam exprobravit filiis Isrrel,et ait eis ; « Non limetis me,
» neque a facie mea conlremiscitis, dicit Dominus. Ego enim
«jposui arenam terminum maris immulabilem, et intermi-
» nabilem legem in oelernui.i. Pugnat, et cerlat, et quid-
» quam nequit facerc. Elevanlur et cumulanlur fluctus, et
» non perlranseunt mollitiem arenae^ » Gor autem populi
hujus rebellanset exasperans,et noluerunt exaudire jussum
praeceptorumejus. Jam videte mlrabilia mixta portentisstu-
pendis : nam mare arena ligatum est et strictum, et fluctus
obsessi sunt et impediti per jussum, et omnes gurgites ex
vcrbo jussus fra^nali fraeno; cumulantur, et ascendunt
iisque ad ccelum," et laborant, et descendunt usque ad pro-
funda abyssi, et termiuum qui impositus est eis, non trans-
eunt. Quod si dicat aliquis quod in germlne naturse sute li-
gati sunt, inlefligens sciat,exeo quod faclumest in
diebusNoe, quando commota est ira per aquas diluvii. Accepit
verbum a facie abyssi profundae magnae, et sejunxlt jussum
a ligata arena; et eruperunt aquae aflluentes et non con-
senticntes, et rumpenles substructionem translerunt ter-
niinos. Et aperlae sunt cataraclaj coeli, et perforatum est
profundum firmamenti aquarum mediationis ; el factumest judicium certitudinis in iniquis. Nam profundum fir-
niamenti positura est mediura inter aquas superiores et in-
feriores, ut dividerent aquas ab aquis. Et ordinavit et po-
suil in eo luminaria, et vocavit ea ccelos. Et congregavit
aquas a facie terrae in unum locum ; et slationes aquarum
* Jcrem. v, 22.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 532/615
5^4 S. JACOBI MSIBEM
in horrea redaclarnm vocavit maria; ct aridam vocavit ier-
rnm. Fecit judiciura cerlitudinis in impiis; et occi<lit et
delevit amaros corruplores, ct praeceplorum transi^resso-
res. Tunc deinde reversas sunt aquae inferiores in abyssuni
l^rofundi inagni; et stelil arena terrainus, servans praccep-
tum volunlatis imperii. Et impeditae sunt cataractae coeli,
aquae superiores firmamenli acccperunt locum pcr jussum;
et roundus hic sedit, et aedificatus cst inler aquas : aquae
superiores firmamenti, et aquie inferiores abyssi; ctaquaj
mullae, quK impedilre sunt in nubibus; et fraenatae sunt in
jussu voiunlatis ejus, Et non so!um aquae impleverunt vo-
luntatem ejus; sed eliam omnes creaturae perpetuo confes-
lim implent voluntatem ejus. Aquae in diebus Noe, et ignis,
et tenebras, et bruchus, et locusta, et j^rando, et omnes
plagae in ^gyplo per Moysen. Item obedivit sol et luna, et
lapis grandinis, jussui Josue, quando dixit : Sol in Gabaon
slet, et luna in campo Aialon. Et quare stelit sol in Ga-
baon? nisi quia Gabaonllae fecerunt refugium , Deum Is-
rael; et egressi sunt conlra eos reges Amorrhaeorum, do-
nec perderet et occideret eos Josue, stante sole et manente
luna. Et fecerunt jussum ejus stellae coelorum, et pugna-verunt ex singulis locis. Et dederunt certamen belli conlra
Sisarnm Madian, in diebus Debborae. Et fecerunt volunta-
tem ejus etiam belluai deserti, quando egressi sunt ursi, et
laceraverunl pueros, generaliones impiorum. Et leones per
jussum servaverunt Danielem in lacu. Et iterum fecit vo-
lunlatem ejus piscis qui devoravit Jonara, et itcrum evo-
muit in aridam. Et rursus fecit voluntalem ejus vermis in
percussione illa hcderae, tentorii Jonas, et percussit eam.
Aer ajslus per praeceptum arefecit illam. Eliam corvi mi-
nistraverunt Eliae in valle Carilh. Iterum fecerunt volun-
tatem ejus pisces multi, quando Aposloli Salvaloiis noslri
ceperunt per miracula. Et aller piscis dcdit slaterem pro
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 533/615
SEUMO UNICUS. DE ADVERSITITE, ETC. 5^5
Domino noslro et Simone discipulo. Et c^jeli, et lerra, et
omnes crcaturae faciL.^it voluntalem ejus omui tempore, ct
iiulla ex eis distulit jussum pra3cepli ejus.
XXII. Sed apud Adam solum inventa esl transgressio
praecepli : ex prima die et usque in flnem transgieditiu'
jussum pra3cepti. Porro quae amaritudo, amabiles nostri,
iuajor est hac? nam ad causas concitatiouis, contentionis
et contrarietatis exiverunt aliqui in populo isto nostro, pe-
lulantes, maligni et exasperati, contemptores et convicia-
tores, maledicentes, vindicatores, invidi, perlurbatores,dediti passionibus, et avari. Gaudentes de fractione, et
volentes scandala macuke, odio prosequuntur veritatem, et
persequuntur certitudinem : raptores, fraudatores, menda-
ces, et contemptores sociorum; {irmati in contaminalione,
el confidentes in iniquitate; derisores bonorum, et congre-
gatores utile quoerentium; despectores certitudinem quae-
rentium, et amatores contentionis : turbse concordes, turbae
contendentes, rixas suscitantes, coiigregationes consentien-
tes, concipientes peccata, et parlurienles iniquitatem et
raendacium ; vagabundi, loquaces, admonltionem refutan-
tes, correctionem expellcntes, pleni indignalione, difficiles
mente, obstinati voluntate, odio prosequentes, elati et su-
perbi, deturbatores, raptores, fraudalores et adulatores;
evulsores verborum, implicatores sermonum, avari et pol-
luti; deceptores ad perdilionem, ebrii et epulones; menda-
cesetdolosi; odium servanles, vindiclam occultanles, cor-
ruptionem amantes,reddenles mala pervindlctam, prompti
et celeres ad contenlionem, pleni dolo, privati gratia, dan-
tes argentum, et vendentes ad usuram. Operarii mali, mer-
cenarii pravi, comedunt in nomine Domini, honorantur in
nomine Domini, et invocant nomen ejus, et a verbis ejus
inanes evacuati sunt. Hi sunt operarii dolosi, argentum in-
volventes, inuliles et infructuosi. lii sunt servi maIi,socium
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 534/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 535/615
SF.RMO UINICUS. UE A.U\ ERSIT ATIi; , ETC. 5 '/7
(locti dolosi, labefactanics voluntales, et concitantcs bci-
lum. Ili sunt nuntii turmam facientcs, discordiam seminan-
tes, abnegationem petentes, et regcs provocantes. Hi sunt
pharmacmn mortis, et venenum serpentis basilisci. Hi sunt
inimici Crucis, abnegati ab ipsa Cruce, et exosi Chrislo.
Hi sunt filii hostilitalem generantes; et hi sunt iructus schis-
matum.
XXni. Amabiles nostri, filii aedificationis, vos estis lux
mundi, sal terrae, et oculus corpcris. Vos estis pueri tha-
lami, semen bonum, et aedificium rupis. Vos eslis sapien-
tes aedificanles, fundamentum ponentes, maculam inqui-
rentes, et genimina a nobis. Vos estis operarii utiles, horrea
implentes, et segetes congregantes. Vos estis negotiato-
res sapientes, accipientes argentum, et utilc lucrum os-
tendentes. Vos estis operarii, mercedis digni, recipientesmercedem, superaddita petentes. Vos claves habentes, an-
geli fideles, tibicines tuba clangentes. Vos estis dispensa-
tores, administratores, utres novi, et vestis gloriae. Vos es-
tis apostoli, occasio ornalae sponsae, et lux splendore decora
contra tenebras nigratas. Vos estis filii pacis, fratres Chri-
sti, et templa Spiritus. Vos estis probati cursores, laboran-
tes, fatigati in stadio, et recipientes coronam propter vigi-
lantiam oculorum. Vos eslis vitis in vinea, semen tritici,
faciens fructum centesimum. Vos estis lucernam accen-
dentes, adipes pingues, intrantes per angustam porlam re-
gni. Vos estis filii dexlerae alae, viatorcs per arctam et an-
gustam. Vos eslis salvati per Crucem, redempti corpore
el sanguine Christi, praecones veri, duceutes per aquam.
Vos estis odor suavis, qui olet per tolum hunc mundum.
Vos estis nova conspersio, fermentum sine vetuslale. Vos
estis parauymphi, et novam vestem habentes, digni discu-
bitu. Vos estis jugum tollenles, sedcnles in silentio, liguti
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 536/615
28 S. JACOBI NISIBEM
populo, Vos eslis generalio Ecclesiae, nutrientes filios, con-
greganles gregem.
XXIV. Vos eslis pastores virlule praediti, pascenles gre-
gein in pascuis bonis, et Salvator noster Jesus princeps
pastorum, lux in tenebris, et lucerna super candelabruin;
quia iiluminavit mundum hunc, et expiavit peccala eorum.
Et ille ipse est margarita magna, et bona, et nos negotia-
tores : vendamus lacultates noslras, et emamus illain. llle
est tbesaurus in agro, et nos invenientes eum illic, gravisi
sumus, et possidemus eum. Ille est fons vitce, et nos silien-
les bibimus ex eo. llle est mensa, plena bonis et saturilale,
et nos esurientes comedimus, et gavisi sumus. Ille est porla
regni, quae est uperta venientibus et ingredientibus. Ille
est vinea gaudii, unde bibunt lugentes, et obliviscunlur
dolorum suorum. Ille est vestis et tunica gloriae, qua in-
duti sunt omnes virtule proedili. IUe est vinea vera, et pa-
ter ejus agrlcola, et nos vites plantalae in ea. Ille turris, in
qua multi aedilicant : numeremus expensas ejus, ut oediii-
cemus et perficiamus. Ille est sponsus, et Apostoli occasio
sponsae, ut nos parenius dotem. llle est scala sursum tol-
lens : conemur et fatigemur, ut per ipsum ascendamus adPatrem ejus. Ille est subtilis et arcta via : sequamur semilas
ejus, ut perveniamus ad portum tranquillae pacis. Ille est
Sacerdos, sanctus IVlinister : et nos fatigemur ut elBciamur
celebres pueri ejus. Ille est Rex ex progenie magna, qui
profectus est accipere regnum : honoremus et magnifice-
mus parvilatuin ejus, ut socios et participes faciat nos ia
inagnitudine illa sua. Ille est praeco et missus Excelsi : au-
diamus mandata ejus, ut eillciamur pueri consilii ejus. Ille
est granum habens ramos multos, faciensque fructus plu-
rimos; quia parvus seminatus est, et factus est arbor mag-
gna el fortis. Ule ipse est primogenitus, nalus ex Maria : M
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 537/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 538/615
030 S. JACOBI MSIBENI
iTior, iu ensem gladli, el omnis populus ejus; et concupis-
cenlia iuvidiae odii, filii Jacob vendiderunt Joseph fralrem
siHim Arabibus. Concupisccnlia lascivia; hortata est do-
inina Joseph; ille aulem evasit, et salvus factus est, non
obteaiperans desiderio ejus. Coucupiscentia libidinosae tur-
pitudiuis perierunt Sodomitae, et quia tendentes irruerunt
in ignem, combusti sunt et exhausti bunt in fornace irae.
Concupiscentia furoris submersus est Pharao in mari cum
exercitu. Concupiscentiacrapulae lerrae
iEgypli, perieruntlihi Israel in descrto. Concupiscentia amoris ovium impe-
diti sunt Ruben, Gad et Manasse, et non sunt ingressi cumfratribus suis in terram donorum. Concupiscentia suppel-
leclilis avaritiae, et ebrietatis, combusti sunt Nadab et Abiu
in tentorio ofTicii; et concupiscenlia avaritiae et furti tur-
bavit Dominus Achar per Josue. Concupiscentia dissolutae
sorditalis Ztimbri fiHi Salu, ceciderunt ex Israel viginti
qualuor miUia in una hora. Causa peccati contentionis et
iniquitatis, occidit Abimelech fdius Jerobaal septuaginla
fratres suos. Concupiscentia Dalilae mulieris merelricis, in-
firmatus est Samson a fortitudine illa saa, et elongatus est
ab eo Nazaracatus ejus. Concupiscentia contaminationis
virorum Gaba, ceciderunt ex Israel et Benjamin sexaginta
quinque millia in ense gladii. Concupiscentia avaritiae filio-
rum Heli, contempti sunt, ceciderunt et exierunt a sacer-
dotio illo sancto. Et propler concupiscentiam parcendi
Amalech, disrupit Dorainus regnum Saiil. Propter concu-
piscenliam Thamar sororis Absalom, mortuus est Amnonprimogenilus David. Ex superbia concupiscentiae Adoniae
filii Haggith, non fuit utilis in reguo illo David. Et concu-
piscentia multitudinls mullerum, dcclinavlt cor Salomonis
a Deo suo. Et propler concupiscenliam dellcti Roboam,
dlvisit Doniinus el dlsrupit regnum ejus. Et propter con-
cupisccntiam conlenlionis Jeroboam, fiiii Nabat, ceclde-
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 539/615
SERMO UNICUS. DE ADVERSITATE, ETC. 63l
i^unt ex Israel per Abiam quinque miliia in una die. Et
propter concupiscentiam vineae Nabolh, cecidit Achab ia
Lello Ramoth Galaad. Et propter concupiscentiam argenti
Naaman, indutus est Giezi lepram, etiam semen ejus in
aeternum. Et quia concupivJt Ezcchias gloriari in thesauro
suo, captivac factsc sunt possessiones ejus cum filiis in Ba-
bylonem. Et propter concupiscenliam blasphemiae Sen-
nacherib regis, cecidit exercitus ejus gladio Excelsi. Et
concupiscentia cordis Nabuchodonosor rex ejectus est a fl-
liis hominum, et fuit cum bestiis deserti. Et concupiscen-
lia divitiarum quas afFectavit Aman, voluit perdere natio-
nem Hebraeorum. Concupiscentia ponendi foedus et pactum
iniquitalis, oblocuti sunt de Daniele. Et concupiscenlia fur-?
li, Judas fuit Iraditor Regis Christi. Et concupiscentia exa-
sperationis Israel, aspernati sunt Christum et inficiati sunt
de regno ejus. Et sunt plura quoque, praeter dicla, similia
his quse scripta sunt; in variis casibus direcli et posili sunt
laquei et tendiculae dolosae. Et mitlit retia sua, tanquam
sagax piscator. Captivat, et ducit in perditionem juxta in-
lentionem suam. Et dulces sunt concupiscentiae ejus. Et
non ducit violentia, sed decipiendo et fraudolenliis. Et vi-
detur dulcis et suavis, elsi major sit amaritudo ejus amari-
tudine fellis. Quando aliquis iratus reconciliatur proximo
suo, ille luget et flet, quoniam evasit a necessitale obtem-
perandi ei : Iristis et moestus cst propter pacem, et tan~
quam spiritum suum diligit lumullum turbulentiae. Et in
omni occasione mittit escam stjam, ut capiat. Ponit la-
queos suos tanquam sagax et sapiens venalor, et decipit.
Congregat ad se oranes cohabilatores. Latae sunt viae ejus,
et Iranquillae sunt semitae ejus : et eunt, et ludunt apud
eum omnes pueri turbationis. Vident eum omnes sapientes,
et caveiit ab ipso, et non implent voluntalem ejus. Namsciunt quod sit astutus. Et abscondilos laqueos ejus vident
54.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 540/615
002 S. JACOBI NISIBENI
sapienles, et missa relia ejus manifesta sunt ante ipsos.
Non credunt deceplionibus ejus, et in omnem escam ejus
expuunt; sciunl enim quod sit amara.
XXVI. Per hoc quod scribo ad vos, amabiles noslri, et
nos ipsos comraemoramus ; et non quod in aliquo indigea-
lis discere a nobls, sed sicut admcnitores et adjutores. Si-
cut scriptum est : « Frater adjuvans fratrem suum, tan-
» quam murus munitae civitatis *. » Et Aposlolus ait : « Ad-
» jutores et admonitores sumus gaudii veslri^.»
Itcrumait : « Illi fuerunt vobis mauum dantes, et sociantes in re-
» gno Dei ^ » Et iterum ait : a Non est talis in vobis, neque
» aliquis sapiens, qui possit facere pacem inter fratres ^. »
At sapientes et timentes Deum , quamvis verbum sapiens
et utile audiant etiam ab indoctis et rudibus, suscipiunt et
acceptant illud sine verecundia et contemptu. Moyses vir
prophela, ac dux totius popuU Israel, suscepit et accepta-
vit bonum et utile consiUum a Jethro sacerdote Madian :
et nomen Jethro scriptum est in Lilteratura illa sanctorum ;
et firmatum est ac stelit cousihum ejus in populo Israel us-
que in saecula temporum. Si ergo ahquis pugnans releicte-
tur contra haec consilia nostra,et nou festinans currat post
pacem ; intelhgens sciat a casibus iUis qui prius evenerunt
nam, instar horum, inventi sunt aUqui amentes et insipien-
tes in diversis saecuUs, qui non audiverunt rectum et dig-
num consiUum, et post tempora propter suas transgressio-
nes vexati sunt maUs. Gum peccasset Adam , vocavit eum
Deus ad poenitentiam, et non suscepit; sed latens confidit
in excusationibus, dicens : « Eva decepit meS* » et non
compunctus et contritus in mente sua egit poenilentiam. Et
cum occidisset Cam fratrem suum, locutus est cum eo Do-
minus, ut compungeretur, et contritus ageret poenitentiam
* Prov. XVIII,19. —
2 2Cor.
I,
4- —'^ Coloss. iv,
4« —^ 1
Cor.vii, 5.
— * Gen. III, 12.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 541/615
SERMO UNICUS. TlE ADVERSITATE, ETC. 555
iile autem cucurrit , el fecil terga confidenliae falsam excu-
sationem, dicens se noii vidisse eum. Et traduxit Sodomi-
tas ad probationem experimciiti per Angelos , ut forte in-
telligerent, et agerent poenitentiam; illi autem oLstinata
resistentia sua steterunt, et manserunt in insipientia illa,et
perierunt, et exterminati sunt, et penitus deleti sunt ex
combustione ignis et sulphuris. Pharaonem admonucrunt
magnates ejus, dicentes : Perdidisti ^Egyptum tua perti-
naci resistentia; et non audivit sapientes suos*. Et admo-
nuerunt Roboam seniores,qui regnaverunt cum patre ejus;
ille autem sprevit consilium sapientum, et audivit juvenes,
puerilem mentem habentes : hinc divisum est regnum, et
factus est ipse ad contemptum» At, o vos fralres nostri sa-
pientes, edocti a Deo,non verecundemur neque confunda-
mur in quaerendo pacem, et in currendo ad fedificalionem
concordiae.
XXVII. Nam invidia et contrarietas tumultuavit et tur-
bavit regna, destruxit et evertit civitates, delevit et inter-
emit populos, subvertit ad figuram campi rura et agros,
projecit in cadavera devoluta occisos multos, et muilipli-catus est per eam ensis in occidendo, absque parcendo.
Invidia et contrarietas separavit et sejunxit ab invicem fra-
tres amatos, et persecuta est eos de civitate in civilatem,
lapsos, alieuatos a quibuscumque provinciis, factos vagos,
et naufragium passos a ferventibus domesticis : et quamvis
abierintad terrestres, et viderent solem istum tardationum;lamen cognationi suae tanquam mortui pulabantur. In-
vidia demolita est, et separavit viros ab uxoribus. Per eametiam filii magna locuti sunt super patres suos. Et dis-
junxit amicos ab amicis, et confidentes, clementia ple-
nos, a devotis legitimis, et prsestitit eos hostes obloquen-
tes. Turbavit et reddidit virum contrarium proximo suo.
*Exod. X, 7.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 542/615
534 S. JACOBI MSIBEM
Separavit duos a tribus, et tres a duobus. Occidit vir pro-
ximum suum per lioguam, et corrumpit eum pravissimo
ore sine misericordia. Odium invidiae facit gigni ab homineustionem et litubalionem. Indumentum horrei cogitatio-
nes malitiac, et incalescit, et veterascit in ventre ejus vetus
fermentum iniquitatis. Facit coucipi corrrupliones, el gigni
fructus amaritudinis. Facit somnum arctum vigiiare in noc-
tibus longis. Mutat commiseralionem amici in inimicitiam,
et iii contemptum devoti amici. Quod si repente quando-
que cadat bona cogitalio in mentem ejus, extraxit et eruit
eam a corde ejus Malignus. Piantat radices ejus in angulis
dolo plenis cogitalionum suarum, et percutit palos ejus in
materiis cogitalionum morum suorum. Congregat et defert
ad eum fluctus multos, et intrant, et nidificantur in mente
ejus. Illapsa seminatur generatio Maligni; et alienatus vi-
detur ei utiiis sermo sapientum. SufTocabile eflicitur ei se^
men bonum, sicut et sulTocatur triticum a spinis illis. Defi-
ciunt menti ejus fructus bonilatis; et evcllit, et eruit a
corde ejus semen bonum. Conslituit Malignus foris cogita-
tionum ejns exploratorem, custodes suos,et alterant
men-tem ejus deceptionibus mullis. Tanquam aquae lenes insen-
sibiliter intrant, et obdurant cor ejus, tanquam rupem et
petram duram : nam cum cadat in eum semen bonum, ra-
pit et accipit illud, et radices ejus arescunt, et siccantur
ad dolendum de fructu. Surgit, et orat secundum sempi-
ternam consuetudinem : incipit, et perficit, et signat ora-
tionem suam; cor aulem ejus non senlit quidquid dixerunt
labia ipsius. Ad studium vigiliae promptum est os ejus; cor
aulem ejus evacuatum bonis illis. Traducit a mente ejus
studium spiritus.et mens ejus obliviscitur quod heri di-
dicit. Aliquando quandoque, cum recolat mente sua, vol-
vit unam post aliam saltem centum cogitationes; Malignus
autem urget el corroborat mentcm ejus. Cogitalio Dolosi
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 543/615
SERMO UNICUS. 1)E ADVERSITATE, ETC. 635
stat firma in mente ejus, et cor ejus natat tanquam in mari
oquae profundae. ObteneLralum est cor ejus, et nigrata est
cogitatio ejus; et deliravit, et insanivit mens ejus. Tangitur,
et contaminatur; et Malignus apprehendit manum ejus, et
facit eum currere ab incessu in incessum, et agit et ducit
eum per semitas erroneas et per vias devias. Et eruit, et
abjicit a facie oculorum ejus omnes bonas cogitationes, et
suggerit ei suas pessimas. Gonfortat eum, dicens : Noli au-
dire persuasiones, et noli ponere pravitatem super te,con-
ficiens concordiam. Ridet Malignus super eum, in decep-
tione illa sua; quiaacquiriteumsuumservumobsequentem:
ilie autem nescit quod sine pretiis emptus sit, et non vide-
tur ei quod mens sua luxurians deliraverit. Superat eumartificiosissimis industriis, et projicit ei escam tanquam
avibus : laetatur cor ignorantis avis, videntis escam anle os-
tium tendiculae relictam et manenlcm; accedit carpere, et
comedere simplici ignorantia sua : currit instrumentum,
et captivat eam. Jubilans exullat sagax venator de soler-
tia sua, quod non fuerit inanis industria sua. Ita etiam ho-
minem qui amat invidiam et contrarietatem Malignus inflat,
et implet euni, et intumescit ex fructu amaritudinis; et de-
cipit, et capit illum tanquam avem; et projicit ei escam,
et captivat eum sagaci opere. Et quajido capit eum dulci-
bus deceptionibus, docet eum persuasiones non auditas ab
illo. Discit judicia, et laborat; purificat verbis tribunaiis,
et tenet. Congregat in menle sua nocivas persuasiones. Re-pente obliviscitur bonorum quoe didicerat, et transeunt re-
cordationes suae a corde ipsius; mentionesautem malorum
suorum servatae manent in ventre ejus, tanquam thssauri
in arce custoditi et in occulto absconditi. Et confortati ac
corroborati sunt aprini nervi Maligni in mente ejus, et vix
magnolabore eripiuntur rostra ejus tanquam Ieonis,acada-
vere suo. Sagax medicus raullis medicamentis evellit rostra
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 544/615
536 S. JACOBI NISIBEN!
a corde illo ejus : nam secundum dies prolongandi, quot
malae cogitatlones sunt in ipso homine, glgnunt in corde
ejus fructum malorum ; et lingua ejus nutrit turbulenlaspersuasiones. Dulcis est concupiscentia Maligni, et decep-
toria mens ejus; et finis ejus amarior veneno serpentis. Et
non est medicina sanationis, omnis semel odium in corde
suodetinentis,nisi pax. Etsi aliquiscompellitfratremsuum,
et defraudat dilectum suum, et adsunt fructus pacis, et
transeunt iterum; et illic duplicantur et iterantur venena
invidiae, et amplius non recoluntur, et non cadunt in men-
tem.
XXVIII. Amabiles nostri, sufficiunt nobis peccata pro-
pria : non scandalizentur multi scandalo noslro. Accidit
frater dilecto suo : projicit faciem suam deorsum, et pri-
vat eum salutatione pacis. Si repente alicubi accidit ei eth-
nicus iniquus, antequam ille salutet praevenit et adorat
eum, cum salulatione interrogans. caecitas obtenebralac
mentis! o dormitus cum somno mortis ! Quam responsio-
nem habebimus nos? Si accidit itaque nobis vir nequam,
dives et impius, adoramus, et sciscitamur de valetudine
ejus; salutaiio autem fralrum et dilectorum nostrorum
propter invidiam Maligni elongata est a nobis. Dominus
noster praecepit, dicens : « Diligite ad invicem *. » Et bea-
tus Apostolus cautos nos fecit de charitate. Et Moyses fun-
damentum Prophetarum ait : « Noli odisse fratrem tuum
» in corde tuo, ne pecces^. » Et aliqui ex nobis odio pro-sequuntur corde, et lalrant labiis. Dominus noster aperuit
ante nos ihesaurum suum magnum, plenum omnibus bo-
nis : in illo charitas, in illo pax, in illo cura sanationis, in
illo sanctitas modestiae, in illo varietates omnium colorum,
bonae, et splendidne, et pulchrae. Et fecit Dominus dispen-
satores suos snper omne gazophylacium. Et iterum posuit
* .loan. xr, 12. —2 j^cv. xix, 7.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 545/615
SERMO UNICUS. DE ADVERSITATE, ETC. So^
in manibus dispensatorum calenas, et domum carceris
cum carceratis ; et dedit eis potestatem ligandi et absol-
vendi. Dispensatores abstulerunt, et reliquerunt dilectio-
nem, et misericordiam, et pacem, et omnem ihesaurum in
communi ; et elegerunt, et acceperunt catenas, et vincula;
et facti sunt carcerarii, et ccngregatores, et carnifices, et
compeditores pro dispensatoribus ab omnibus inveniendi
et optimi thesauri. Qui ingreditur ligalus est, et qui exit
excommunicatus est. Et qui peccat et delinquit ex parte
illa Dei, et praestat obedientiam aliquam principibus car-
ceris, absolvunt eum a catenis iilis, et dicunt : Deus est
misericors et parcens, expiator peccatorum; veni, et intra
confidenter ad orationes. Qui autem delinquit ex parte eo-
rum, quamvis delictum sit etiam parvi momenli, dicunt
ei : Ligatus et maledictus es in coeio et in terra; et : Vae
vae illi qui cum eo loquatur! Jam videtur nobis, fratres
nostri, quod Rex videns dispensatores suos fuisse corrup-
tos, fuisse transgressos legem, et mutavisse praeceplum
jussi quod dedit esse, et executos fuisse inclinatlonem suac
voluntatis, vinculis quae dilexerunt ligeteos, et sanguinem
servorum suorum exigat a manibus eorum, et removeat
eos a thesauro illo suo, nec misertus eorum, neque par-
cens ipsis, Dominus noster docuit, dicens : « Si peccaverit
» in te frater tuus, corripe eum inter te et ipsum solum ;
)> et si poeniteat eum, demitte ei. Si autem non audierit te,
» adhibe tecum unum vel duos, ut in ore duorum vel trium» testium stet omne verbum. Quod si non audierit et eos,
» dic in ecclesia in conspectu populi. Si autem non audie-
» rit, sit tibi sicut ethnicus et publicanus : quia non suscepit
» persuasiones admonitionis *. » Sed qui est inter nos nec
corripuit co£'am duobus vel tribus testibus, nec dicit in
ecclesia, nec format judicium, neque expectat opprobria
* Matth. xxviiii, i5.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 546/615
658 S. JACOBI NISIBENI
murmuralionum ; sed sine hls omnibus dicit : Ligavl, et
maledixi. El ait ilerum Dominus nosler : « Si septuagles
)) septies deliquerlt in una die, dimitle ei^ » x\t quis homo
est qui sic frequenter delinquat in una die? Si enlm qua-
dringenties et nonagles peccat In dle in proximum suum,
tamen praecepit Dominus dimittcrc ei. Nos aulem neque
per quadringentos et nonaglnla dies diniiltimus saltem una
vice unum deHctum, et mortui sumus per odium iu hoc
peccalo, prneler aUa et alia dehcta.XXIX. Fratres noslri, pauca haec verba aedificatlonis et
pacis, propler hunc lumullum qui accidit inler nos hic in
hoc lempore, scripsimus ad vos; ita ut efficeremur parti-
cipes et consortes salutationls veslrcTe et fratrum nostro-
rum, in variis locis in quibus turbatio haec et divisiones
schlsmatum pervenerunt ad eos. Quod si allquis non ac-
ceptet haec verba mea, tamen nos non fraudamur, nequc
eflicimur contumeliosi. Nam quandoque inventi sunt mali
et iniqui homines, qui obstilerunt et eis, propler eorum
doctrinam, quorum non est dlgnus hlc mundus. Contume-
hose spreverunt et conlempserunt eos, et restiterunt con-
sihis ipsorum. Murmuraverunt contra Moysen, et obslitit
ei populus implorum. Et fralres genlls suae odlo prosecuti
sunt Jeremiam, et projecerunt in lacum, cum reprehende-
ret eos propter peccata ipsorum. Obstiterunt ei, dicenles :
« Vir iste non vult pacem popuH hujus, et laxat manus vi-
» rorum pugnantium^. » Etiam ex Babylone miserunt pseu-
doprophetae Hierosolymam ad sacerdotes, dicentes : « Go-
» hibete, et impedite Jeremlam a prophetla \ » Ille cuiii
vidisset turbationem, et scissuram invidam, sclsslonem fa-
cientem, quia non acceptabant increpationem ejus, coepit
dicere : « Cogltavi ne loquerer in nomine Domini, et non
3
commemorarem sermonesejus.
Et factumest os
meum1 M.iftli. xvjii, 2;>. — ^ Jer. xxxviii, 4- —* Ifl. xix, 27.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 547/615
SliRIllO LNICUS. DE ADVERSITATE, ETC. ^Sq
» quasi mixtuiii flamnia, acceiisum in ossibus meis; et volui
9 suslinere, et non sustlnui, neque potui *. » Et aliquando
praecepit Dominus Ezechieli, dicens : « Et ecce ligant te ca-
» tenis, et ligant te astanlem caute. Et cum praestiterint tibi
» ita, obmutesce tanquam mutus; et noli esse eis reprehen-
» sor; quia jungo ego linguam tuam palato tuo ^. » Et quan-
doque in orationibus horae ait : « Apertum est os meum, et
» non tacebo ampHus^ » Et ad Amos dixerunt : « Noli tu
» prophetare in nomine Domini, et noh docere domum is-
» tam rebellium*; » et ille non fuit prohlbltus a prophelia
illa sua. Et quando Baruch filius Neriae scribebat sermones
sanctos ex ipso ore Jeremlae, cum audisset rex Sedecias, com-
bussit eos igne; quia scripserat ineis reprehensionem incre-
pationls. Et Jeremias scripsit iterum, et addidit etiam in eis.
Illi autem neque iliud acceptaverunt, neque poenitult eos
peccatorum suorum, et receperunt poenas punitlonis, se-
cundum dignum dellctorum transgresslonls legis, per ma-
num regls Babyloniorum. Et ilerum alt Deus de omnibus
prophetis, dicens : Percussi, et excldi Prophetas meos, et
interfeci eos in sermonlbus orls mei; et tamen filii Israel
non sunt conversl a peccatis illis suis. Et Salvalorem nos-
trum pueri populi sui vocaverunt Samaritanum, ct nun-
cupaverunt eum Beelzebub, putantes eum arreplitlum ;
ille aulem tacebat, et tolerabat. Et Paulum, cum doceret,
vocabant inaniloquum et aheniformem ^ Et non tantum
non acccptabant eos, sed etiam verberlbus et plagis tor-
mentorum cruciabant eos, etiam usque ad mortem. Sur-
rexit populus in Moysen, ut lapidaret eum. Et Michaeam
misit Achab in domum carceris. Et Jeremiam projecerunt
in lacum luto mlxtum. Et Ezechlelem posuerunt in vln-
culis stricte ligantibus. Et Salvatorem nostrum ceperuntj
* Jer. XX, 9. —2 Ezccli. iii, 25. —^ Psalm. lxxvii, 2. —^* Aaios, vu, 12;^
i5. —* Act. xviK
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 548/615
54o S. JACOBI NISIBENI
conlempserunt, constitueruiit reum iniquitatis, et suspen-
derunt in ligno. Et Paulus aliquando ligatus, et aliquando
lapidatus; quandoque positus in sporla , et demissus deniuro. lios omnes conlemptus a manibus filiorum populi
sui sustinuerunt, et nequaquam facti pigri contrislaban-
tur in afllictionibus angustiae suae; quia aedificium eorum
positum erat super verum fandamentum. Et pauci asper-
nati sunt eos; multi aulem reccperunt, et vixerunt ver-
bis eorum; et ipsi bonum nomen suum reliquerunt de ge-
neratione in generatiouem. Dominus noster seminans, et
nos terra fertilis ad recipiendum semen, et ad exhibendum
fructum centesimum. Seminans implet manum suam, et
seminat in campis suis. Est quod cadit inter spinas, et est
quod cadit in pelrosa, et est quod in via, et inde carpit
illud avis. Et dimidium cecidit in lerra fertili et fructifera,
et crescens dedit fructum centesimum, sexagesimum et
Irigesimum. Et jam videte quod una pars ex quatuor illis
partibus salvata sit, et dederit fructum. Nos ilaque, ama-
biles nostri, quamvis debiles et peccatores simus, tamen
primi enixe tendentes aedificamur super hoc fundameii-
lum; et ab ipso illo fermento accepimus; et semen Domini
nostri cecidit in campis terrae nostrae ; et ab ipso raagno
Principe negotiatorum acceplmus argenlum. Et super om-
nem carnem immissus est Spiritus sanctitatis, et bencficia
gratiae ejus non sunt ab aliquo prohibita. Quod si aliquis
alicubi repente derideat nos, et quod scripsimus non sus-
cipiat, nobis non fit aliquod nocumentum, et ei non flt
aliquod emolumentum, et verba noslra ostendunt emolu-
menta utilitatum audientibus. Non enim aliquid alienum
a Lege scripsimus ad vos; neque thesaurum furlivum ac •
cepimus portare ad vos, sed ab ipso semine ct ferraenlo
Scripturarum sacrarum.Nam argentum plcnum
rubiginc,
ct maculosum, in omnibus locis ad quos venit non acccp-
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 549/615
SLRMO UNICUS. DE AD^^ERSITATE, ETC. 5.j-
•tatur; neque vetus fermentum admitlitur, et miscetur cumnova farina. Namque ulres veteres non habent vim susti-
nendi virtutem vini; et pannus novus super lacerum vesti-
mentum, scindit illud : et vinea bene curata praebet fructum,
et non dolet : et cor obduratum, tanquam dura petra, are-
facit germen seminis : et aedlficium positum super arenam,
laeditur a diluvio aquarum pluvialium, et corruens subver-
titur a ventis surgentibus : et sal insjpidum efficitur esca
serpentis:
et pisces inutiles piscator projicit foras : et murusnocivus in congrua hora evellitur radicitus : et palea a tri-
lico in fme ehgitur, et sepa^atur : et pravi operarii in hora
mercedis confunduntur : et virgines amentes et fatuae,
quibus deest et deficit oleum, veniente sponso, orbantur
tempore emendi : et dispensator vexator sociorum, ve-
niente domino, recipit vindictam judicii : et servus malusqui abscondit argentum, veniente illo qui dedit ei, numerat
mercedes cum eis quae desunt : et princeps janitorum dili-
gens somnum, in hora vigiliae invenitur evadens ab ipsa
vita : et rex sapiens ante bellum mitlit nuntios, et pelit
pacem. Haec pauca quoe scripsimus vobis, amabiles nostri,
si quis derideat, nequaquam aspernor eum; quia ex internis
cogitationibus extrahit illud, et conceptum cogitalionum
parturit et generat : nam omnis homo ex thesauris cogita-
tionum suarum educit, et loquitur. Namque qui non habet
aurum, quid poteril dare tibi ex thesauris suis? sed vir
divesj qui possidet omnes thesauros, inde eruit, et dat pe-
tentibus suis. Et vir pauper ex suis illis extrahit stannum,
et plumbum mixtum cum aUis deformioribus et abjectis
sociis. Omnis arbor fructifera, tempore aestivo pullulanles
ornatos flores emillit. Et vitis dolorifera eveilitur radicitus
ab illa vinea, et efficitur ad opus combustionis. Et vilem
fructiferam, plenam et ornatam racemis, purgat dominus
ejus, et addit, et operatur eam cura culturoe. Et vinea ger-
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 550/615
542 S. JACOBI NISIliENl
nilnans, ct proferens dolorem, est ex vinea Sodomitarum,
habens uvam amaram, el saporem fellis. Non carpit aliquis
uvam ex spina, neque ficum a tribulo. Nam arbor bona
pra^bet fructum bonum, et arbor mala fructum malum *.
Nequit arbor dulcis praebere fructum amaruni, ncque ar-
bor amara fructum dulcem. Vir bonus ex cogitationibus
bonis cordis sui extrahit, et loquitur bona; el vir malus ex
cogitationibus malis extrahit mala. Nam ex illis quse in
horrco congregata sunt loquuntur labia, siculi et docuit
Salvator nosler. llomini qui plenus est turbatione videtur
quod nullibi sit thesaurus major et amplior eo qui est
illius; et quando venit et pervenit pax, facit transire con-
trarietatem, et impedit tumultum perturbationis, et ex-
inanit illum, exlrahens malum ex thesauris illius.
XXX.Fratres nostri^ mundus hic nequaquam deficit
et habet defectum in aliquo; sed plenus est pulcherrimis,
coloratis, et variis nalionibus, bonis et malis, divitibus et
pauperibus, dulcibus et amaris, luce et tenebris, justis et
peccatoribus, certis et iniquis ; et res omnes conlra invi-
cem ad invicem firmatai stant. Et non est hic in mundo
isto totalitas perfectionis, donec veniat separator, et divi-
sor, purgans paleam ab ipso tritico, et evellens zizanium
radicitus in communi. Sed hodie seminatum est zizanium
cum tritico, et miscentur boni cum malis, et non sejun-
guntur manifeste jusli a peccatoribus, et certi ab iniquis,
et insipientes a sapientibus. Sed lunc jubet Dominus mes-
sium, et congregant trlticum, et evellunt zlzanium; sepa-
rant et sejungunt justos ad vitam sccculorum, et peccatores
ad tenebras exteriores. Et cum Sponso intrant virgines
prudentes, et impediuntur fatuaj et amcntes. Et accipitur
orgentum a servis illis malls. Et servi uliles possident civi-
iates singulas, et omne quodquserunt inveniunt in pelitionc
1 Mallb. VII.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 551/615
SliRMO IINICITS. DE ADVERSITATE, ETC. 5/^0
sua. Omnis homo congregat semen defaligationum suarum.
At de vobis, fralres nostri, conridenter speramus quod ince-
dentes primi enixe curratis post pacem, et per induslriasfaciatis transire tumultus, et turbam turbationis et conlra-
dlctionis, odium, et invidiam, et divisiones schismalum.
Nam omnis homo cum stat in malis congregatis, non videt
animam suam, sicuti neque potest videre fociem suam. Atnobis sic bene visum est, quantum et percepimus hic in
hoc tempore, commemorare vobis mores et incessus pri-
morum, quod quam boni sint, probi et virlute prsediti,
perfecti et utiles ; et quanto magis mali sint, amentes et
insipienles, impii et iniqui, ii qui lapsi sunt in tumultum
turbationis. At fdii aedificationis et concordlae, diligite pa-
cem cum amore sollicitae commiserationis, ut accipiatis
relributionem ab ipso Domlno salutls, et efilciamini dlgni
simlHtudinum quas dedit Salvator noster, dicens : « Beati
» pacifici, quoniam filli Dei vocabuntur*. »
XXXI. Scripta est hsec epistola mense maii, anno qui
erat sexcentesimus quinquagesimus quintus Alexandri filii
Philippi Macedonis, et qui erat trigesimus quintus Sapuri
regis Persarum. Sit in bona memoria qui perfecit et scri-
psit, et qui audlt et suscipit cum assensu bonum donorum,
et prompte et celeriter currit in aedificationem concordiae,
et non suscitat turbalionem contrarietatis. Nam fihi con-
trarietatis nominantur, et vocantur filli Gain. Pjieri autem
pacis, fratres Ghristi, fiUi Patris Goelestis, possessuri sunt
regnuro.
1 Matlh. V, .
!*«?> e o*<?K
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 552/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 553/615
S. ANTONIUS,ABBAS.
S. ANTONII ABBATIS
AD FRATRES SUOS EPISTOLiE.
XXV. 35
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 554/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 555/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 556/615
548 S. AKTONIUS.
immortalitate spem in sinu suo repositam haberet.
Scripsit ^gyptie plurimas Epistolas, qua? in Grae-
cam linguam primum translatae, ex Graeca deinde
in Latinam ita a Sarazio versae fuerunt, ut propterintricalam verborum seriem, non facile possint in-
telligi : aliae ad Constantinum Magnum; aliae ad Ar-
senoitas, quanquam secunda tantum ad Arsenoitas
proprie dirigatur, caelercC vero ad omnes in genere
fratres; aliae ad Balacium ducem, aliae ad sanctum
Theodorum Tabennensem : quarum iilas hic excu-demus quae non leguntur apud S. Athanasium in
Vita B. Antonii, Regulam et Sermones, utpote evi-
denter spurios, omnino praetermittimus.
Septem S. Antonii Epistolce excusse fuerunt Parisiis i55i,
curante Symphoriano, Coloniae i536 cum Dyonisii Garnuten-
sis commentariis , Basiliae i55o in Micropresbytico, et i555 in
Orthodoxograpliis;rursus autem in Bibhothecis Patrum Pari-
siensi, Coloniensi, et Lugdunensi; ex qua posteriore nuuc il-
las excudendas assumimus.
Yide pro Galhca versione D. Guillon, tom. v, p. 36 1 et seqq.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 557/615
BEATI ANTONII ABBATIS
AD FRATRES SUOS
EPISTOLiE.
EPISTOLA PRIMA.
DE DIVINA VOCATIONE , ET MULTIPLICI CORPORIS MOTU.
I, Primum saluto vos in Domino. Existimo autem animas
quascumque apprehenderit gratia Dei vocantis ad praedi-
cationem suam per verbum proprium, habere tres modos,seu masculos seu foeminas. Quidam enim per lestamenta-
riam legem et inditum in eis semel bonum a prima sui con-
ditione pertingere verbo Dei ad eos morati non sunt, sed
perrexerunt parati cum eo, sicuti et nosler progenitor Abra-
ham, cui primo, quia porrexit indaginem Deus per testa-
mentariam legem, apparuit dicens : « Exi de terra lua, et
» de cognatione tua, et de domo patris tui; et veni ad ter-
» ram quam ostendero tibi*. » At ille in nullo haesitans,
paralus fult in vocatione. Hic aulem iigura erat primae vitae
hujus institutionis, quse nunc usque persistit in eis qui ejus
sequuntur vestigia. Unde et iterum si animae sic sustineant
et ila egerint, facile easdem virtutes assument, eo quod pa-
rata sint corda earum repleri Spiritu Dei. Et haec institutio
prima.
II. Huic vero secunda existit de iis qui audiunt scrip-
tam legem testificantem eis universa supplicia quae pecca-
toribus praeparantur, et annuntiantem de sanctis promis-
sionibus ad eos qui proficiunt, quibus et per testimonia in=
' Gcn. XII, i.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 558/615
55o S. ANTOXII ABllATIS
scriptae legls sobria voluntas existit, et per hanc quaesierunt
intrare in vocatione vocantis. Sic et David testificatur di-
cens : « Lex Domini immaculata, convertens animas*. » Et
in hoc eodem loco : « Declaratio, inquitj sermonum tuo-
j) rum illuminat, et inlellectum dat parvulis ^. » Sed et
aliaquamplurima,de quibus modo non possumus enarrare.
III. Porro terlia institulio est, in qua duris cordibus saepe
vitia et in peccati operlbus permanenllbus, aliquolies be-
nignus Deus infert labores ad increpandum, donec seutiant
per aerumnam, et poenitentes ex toto, accipientes et ipsi
virtutes quemadmodum et illi de quibus praedixi. Hae igitur
sunt introductiones tres in animabus quae ad poenitudinem
veniunt, donec adlpiscantur graliam et vocationem Filii
Dei. Sed puto quod eos piimus vocet Spiritus qui ingre-
diuntur ex toto cordecertamen, et ordinant semetipsos ad
sustlnendum in omni luctatione Adversarii donec devin-
cant eum. Prseslat vero eis et lenitate in omnibus juvans
eos Splritus, ut indulcentur h\ illis opera poenitentiae. Ponlt
eis terminos per modum quemdam poenitudinis in corpore
et anima eorum, usquequo doceat eos etiam converslonismodum ad Conditorem proprlum, Deum. Necnon et prae-
bet eis violentiae compulsionem in anlma dlscurrentem et
corpore, ut utraque sanctlficari queant; ut eodem modohaereditatem utraque sumaut : corpus quidem in jejuniis
crebris et vigiliis alque solertia, miuisterils quoque quae
faclt in corpore. Conandum hoc in omni fructificatlone
carnali.
IV. Splritus quoque poenilenliae deductor elBcitur, et in
istis tentant eum in his, ne qua sit inimlcitia ad converten-
dum forte retrorsum. Tum vero ille deductor Spirllus inci-
pit adaperire anlmae oculos ad poenitentiam exhlbendam;
et ut sanctificetur etiam sensus distractlonem intermediam
* Psal. xviii, 8. —2 Psal. cxvni, i5o.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 559/615
AD FKATRIiS SUOS EPISTOLA I. 55l
praebet, incipiens doceri a Spiritu sanctificare corporis et
animoe poenitentiam, sensu edocto per Spiritum deducen-
temnos ad iilud animae corporisque agendum, qui sancti-
ficans omnia ac distractionem praebens ut carnis misceatur
fructus ad universa corporis naturalia ex quibus transgres-
sio fuit, et adducit unumquodque corporum naturalium ad
priorem condilionem, non habens aliquid alienum aut hos-
tile spiritus. Gorpus siquidem rehgatur sub poleslatem sen-
sus doctum a Spiritu secundum eloquium Pauli : « Ob-» culco corpus meum et in servitutem redigo*. «Quoniam
vero sensus antea semetipsuai sanctificat in escis et potatio-
nibus a sopore, semel ac simpliciter in cunclis motibus
suis, quique et naturalem copulam segregaverunt sanc-
tificationi propriae.
V. Reor autem tres corporis motus existere. In ipso
enim est naturale corporis concretum illi, quod tamen non
operatur aut efficit aliquid sine animae voluntate, nisi quod
judicat in corpore solum. Nam et alius motus existit ex
pastu corporis multorum ciborum ac potuum, ex quibus
adinflatio sanguinis orta, per escas oppugnat totius animae
corpus epularum sumptione permotum. Ob hoc et Aposto-
lus ait : « Nolite inebriari vino in quo est luxuria ^. » De-
inde Domino nuntiante discipulis suis in Evangelio, dici-
tur : « Yidete ne quando graventur corda vestra in esca et
» potu, sive deliciis'. «Inquirentibus praesertim mensuram
sanctificationis debitum est istud elTerre : « Gastigo corpus
» meum, et in servitutem redigo *. » Tertius vero motus est
spirituum malignorum tentantium per livorem, ac volen-
tium flaccidiores efficere eos qui conantur sanctiflcare se-
metipsos. Veruratamen si in iisdem Iribus modis sustineat
anima semetipsam teslimoniis quibus Spiritus docuerit
sensum, sanctificabitur in utroque ab illo languoretriformi.
* 1 Cor. IX, 27. —2 Ephes. v, 48. ~ * Luc. xxi, 34. —* i Cor. ix, 27.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 560/615
55'2 S. AISTOIVII ABBA.TIS
Sin vero dimlserit semelipsum sensus a leslimoniis quibus
Spiritus testificatur ei, tuuc maligni spiritus supersederunt
congregationi corporis, et oppugnant illo motu usque dumanima fatigetur et incipiat requirere unde auxilium veniat;
conversaque re apprehendat Spirilus testimonia, ac sane-
tur. Tunc eliam ei dat quod unica sit requies postulanda a
Deo, et quia sic fit pax ejus.
VI. Haec autem asserui ad poenilendum in corpore et
anlma, et qualiter oportet mundari eam; cumque sumpse-rit tale certamen, tunc nuntia Spiritus adsunt, et incipit
discernere et jam aegritudines animales quae accedunt et
per proprias voluptates. Tunc si quidem erit participallo
Spiritus cum sensu, per custodiam mandatorum quae ei
tradidit; et docet eum curare omnem languorem propriae
animai, unumquodque eorum discernens ei permixtioneaccepta in corpore naturalium ac reliquorum quae sunt pe-
culariler ei extra corpus a capite usque ad pedes, propriam
voluntatem permixlam habens in illis, et oculis quidem
terminum ut recte confidenter conspiciatur, nihil ultra pe-
regrinum gerentes. Deinde ut aures audiant in pace, nec
oblectentur amplius obtrectationem ac contumelias spiri-
tuales audlre; sed potius ut omnium correctionem et mi-
serationem incessuram prae omni desiderent possessione.
Quoniam in illis aegrotabat prius, deinde rursus ut linguam
propriam doceat sanctitatem, quoniam hujusmodi languor
insederat ei dudum, ut quibus aegrolabat, ex ipsis semper
aliquid loqueretur, tardans linguae promenda organo, ut-
pcte extanti sibi. Hic ergo languor tardantius magnificatus
est illi lu hoc membro quod est lingua. Unde et Jacobus
Apostolus testificatur : « Si quis videatur religiosus esse
» non refraenans propriam linguam, semetipsum fallit, et
j) hiijus rellgio vana est*. » Idemque tibi ait : « Et lingua
* Jacob. ij 26,
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 561/615
AD FRATBES SUOS EPISTOLA I. 563
» parva pars est maculans lotum corpus^; » et alia multa
quae non possum adjicere cuncta. Quod si prsevaluerint
sensus sumere ab Spiritu, ipse prius sanctificabitur, ct
tandem perscrutans sermones, tradet quidem propria; lin-
guae, sed nihil habentes pravum, aul animoe voluntarium,
per quae verbum Salomonis implebitur dicentis ; « Mei ser~
» mones dicti sunt a Deo, nec est in illis aliquid pravum
» atque perplexum ^. » Idem rursus in alio loco ait : « Lin-
» gua sapienlium sanat ^ ; » et alia quamplurima.
VII. Deinde iterum manuum motus intra me sl erant all-
quando motae in qulbus non oportebat, animce voluptali-
bus; sed nunc el Splritus unus termlnat sensum, ut in
sanctitate, in orationibus et mlsericordils moveantur, hu-
jusmodique opera perficlant. Quin etlam In his illud elo-
quium compleatur orationum causa prolatum : « Eleva-
» tio manuum mearum sacrificlum vespertlnum *. » Idem
alibi Salomon ; « Et quia manus fortium ditantur^ » Sic-
que postmodum ut Ipsam escam ventrls et potum emun-det, etlam slc ad satietatem eis utatur. Aut si aliquando
illls anlmse voluptas paululum in deslderiis fuerlt,conside-
rans quod nonnulll in satietate escae vel potus daemonlbus
obtemperarint, de quibus Spirltus per David ait ; « Su-
» perbo oculo et insatlabili corde, cum hoc non edebam \ »
Nam et Isti, si Iterum Domini Inquislerint sanctitatem,
etiam Spiritus rursum terminat els eadem sanctimonia, ut
moderate et sufficlenter ad sustlnendum corpus utantur, etultra non habeant in eo concupiscentiam aut voluptatem.
Sicque eloquium PauII complebllur dicentls ; « Sive come-» ditls, sive bibltis, slve quid aliud facitis, omnia in glo-
» riam Dei faclte '. »
VIII. Deinde et hlc quaeper coglfationem coitus sub alvo
* Jacob. III, 5.-2 Prov. viii, 8. —5 Id. xii, i8. —* Psahn. cxl, 2. —^ Prov. x,4. —6 Psahu. c, 5. —' 1 Gor. x, 3i.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 562/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 563/615
AD FRATRES SUOS EPISTOLA. II. 555
mediationibus multis, in verbo Dei, ac precibus largis, vel
in abdicationibus mundanis, in humilitate, in paupertate
spiritus; in quibus cunctis suslinentein Deus benignus as-
piciens et consideran§, et patientiam ejus iii tentationibus
perdurantem miserans, adjuvabit eam.
»/«/^V«.^«.^ «/%/%. %,'^^%/%/V«.'%^%/%^%''%^%r^««'«/^%^%/W%/-«/V%/%/^ %,'%^%.^-%%^%-^%.'%/%-^'%^%.'%^^%''*^*^"fc^^^^^
EPISTOLA II.
De vitandis insidiis Dcemonum.
I. Antonius omnibus dilectissimis qui sunt in Arsenoite
et in parochia ejus, vel qui cum illis, in Domino salutem.
Universos vos paratos abire ad Deum saluto in Domino,charissimi, a minore usque ad maximum, et a masculis us-
que ad foeminas; o fdii Israelitae, secundum sensualem
vestram extantiam. Vere etenim, filioli, grandis vobis in
generatione vestia promissio dicebat, quippe vos propter
eum qui visitationem vestri fecit, nequaquam fatigari cer-
tantes, donec vosmetipsos offeretis sacrificium Deo in omnisanctimonia sine qua nemo poterit haereditare Deum. Nampro cerlo, charissimi, magnum est vobis istud ut percon-
temini de cognitione sensuah*s extantiae, in quo non est
mascuhjs neque foemina; sed substantia tantum immorta-
lis existit, habens quidem principium, finem vero nequa-
quam; debitumque vobis erat cognoscereet de eo quomodo
omnino deciderit in tantam humilitatem et confusionem
eximiam, quae pertransiens in omnibus vobis advenit. Igi-
tur quando substantia immortahs existit non consolvenda
corporibus, hanc ob causam Deus eamdem plagam aspi-
ciens irremediabilem effectam, et quia magnificata esset
vehementer per suam indulgentiam, visitationem eorum
faciens propter propriam bonitatem ; post aliquantum tem-
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 564/615
556 S. ANTONII ABBATIS
poris legem posuit eis, unde et operatus est per Mosempraebendo legem. Et Moses quidem fundavlt eis veritatis
domum, curare volens eamdem validam plagamj sed per-
ficere nequivit aedificium domus. Insuper autem et omnis
sanctorum chorus collectus in unum, petiit Patris bonila-
tem de Salulari nostro,ut calcaret in terris pro noslra cun-
ctorum salute ; ipso utpole extante nostro magno et fideli
ponlifice ac medico vero, qui solus sanarc posset hanc
enormem plagam. Unde et voluntate Patris exinanivit se-
metipsum propria gloria; Deusque existens formam servi
assumpsit,lradens se propter nostra peccata. Et delicta qui-
dem nostra humiliaverunt eum, sed « livore ejus nos om-» nes sanati sumus*, » Quamobrem, dilectissimi filloli in
Domino, scire vos volo quod pro nostra stultitia « elegit
» stulta^, B et pro nostra infirmitate formam infirmitatis
assumpsit; ob quam nostram pauperiem efiectus est pau-
per, et ob nostram mortem figuram induit mortis. Ergo
quia in his ouinibus sustinuit propter nos, vere dico, dilec-
iissimi in Domino, quia non debemus dare somnum oculis
nostris, neque palpebris nostris dormitationem^ , postu-
lantes ac perurgentes Dei Patrls inaestimaLilem bonitatem,
usquequo egrediatur nobiscum, et in hoc requiem habea-
mus adventus Jesu atque virtutis, ut obsequamur sanctis
qui nos excolere festinant tempore negligenliae nostrae, ala-
critalem animorum dantes ei, ad juvandum nos in lempore
tribulationisnostrae; tunc enim
seminans parilercum
me-
tente gaudebit.
II. Nosse etiam vos cupio, filioli, quamplurimum dolo-
rem meum quem habeo pro vobis aspiclens grandem illam
confusionem quae super universos advenit, et considerans
raultum illum laborem sanctorum omnium atque gemilum
quem emittunt pro vobis semper ad Deum, cernentes la-
^ Isai. Liii, 5. 1 Pfct. II, 24. —* 1 Cor. i, 27. —' Psal. cxxxi, 4-
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 565/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 566/615
558 S. ANTOMI ABBATIS
etiam defeclionibus, in quibus per singula iabefacere ani-
muiri non desistunt, in universis quoque iracundiis suis et
obtrectationibus quas docent nos habere, et adversus al~
terutrum, et ut justificemus nosmetipsos in iis quae faci-
mus, et condemnationem quae seminatur ab ipsis in men-
tibus nostris etiam cum existimus singulares, cumque
faciunt nos proximum judicare, nec tamen ipso extante
nobiscum; praesumptionibus siquidem quas ingerunt cor-
dibus nostris, in supcrbia duri cordis extantes, et invicem
spernentes, amaritudinem habentes ,* omni hora vituperan-
tes alterutrum et non nosmetipsos, opinantes laborem nos-
irum et propria constare virtule, judices existentes manifes-
torum,totum intra domum nostram mutante latrone,et in
jurgiis atque simultalibus adversumque alterutrum affecti-
bus, donec sermonem proprium constare faciamus, ut per-
eamus in conspectu nostro justificati, animosilatem nobis
praebentes ac facientes studia qune lamen impossibile est geri.
Intempestive enim facientes nosresolvi,ob idquodsumus ex
illo , quod emolumenti est vobis. Propter quae ridere nos fa-
ciunt tempore fletus,et flere in tempore risus : et ut semel
atquesimpliciter dixerim, transponuntsemper e recta via inaliis quamplurimiserroribus,peromnia nos ipsos sibimet in
famulos redegerunt, quorum tempus non est in propatulo
fieri modo. Cum vero his omnibus corda nostra repleve-
rint, et inebriati fuerimus illis, tunc indulget Deus quam-
diu gerit malitia nostra, ac de reliquo visitationem nostri
facientes resolutione gravissimi corporis hujus relinquen-
tibus illud, tunc maligna opera quae gerebamus male, re-
velat nobis in corpore poenae exposito quod induti fuerimus
per indulgentiam Conditoris ; tunc etiam « fiunt novis-
» sima nostra pejora prioribus \ » Propter quod nolite af-
fligi obsecrantes benignitatem Patris, ut semper possitis
* Matih. XII, i'). Liic. XI, 26.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 567/615
AD FRATRES SUOS EPISTOLA 11. 55g
habere vobiscum adjutorium ejus, docealque vos cognltio'
iiem sui, qui se bene habet.
IV. Yere elenim dico vobis, nali mei, quia vas istud in
quo sumus inhabitantes, in perditionem nobis exislit, et
domus est plena bellis. Pro certo, filioli, dico vobis quod
omnis homo illectus in voluptalibus suis, et postratus a
cogitationibus propriis, complexusque a Maligno, semina-
vit in corde; qui congaudet eis, et recipit sensu vehiti ma-
gnaexistenlia sacramenta in eo quod agit justificans se-
metipsum : hujusmodi anima coexistit mahgnis spiritibus
consih*atrix in malum; corpus quoque ilHus custodia est
horrendorum quae occultat in semetipso. Praevalebunt au-
tem advcrsus hujusmodi, quoniam non traduxit eos co-
ram omnibus. At numquid et ipsi nescitis quod non hu-
jusmodi capturas habent quas nos cognoscentes proculdubio fugiamus? Gaeterum et si qua^sieris, non invenies
peccatum eorum nec iniquitatcm corporaliter manifestam.
Corpus enim est animae recipiens malignitatem eorum;
quam cum susceperit, tunc si velit in propatulo ponit per
corpus istud in quo sumus inhabitantes.
V. Nunc itaque, filioli, non demus ei locum ullum; alio-
quin nobismet Dei excitabimus iram, et illi permiscentur
in domibus nostris irridentes nos, quoniam hoc noverunt
quod perditionis est nostrae, quae tamen et ipsa de proximo
consistit, sicuti et vita de prope. Quis enim unquam Deumaspexit, ut videns congauderet ei de re tanta apud semet-
ipsum ne forte aufugeret eum, sed ut adjudicaret etiam
velut habitanti in hoc pondere tanto ? aut quis aliquando
aspexit Diabolum oppugnantem nos, et prohibentem be-
neficia adipisci, adversantem nobis et stantem in loco cor-
porali secreto, ut praevidens fugeret ab ipso? Sed illi qui-
dem habitant in occulto, nos autem propalamus eos per
studia meUora. Quoniani igitur ex uno Greatore sunt om-
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 568/615
SGo S. A.NTONII ABBATIS
nes secundum sensualem extantiam eorum, in fugiendo vei^o
eos a Deo, et multa diversitas est in illls eiFecta oL diversas
operationes ipsorum; i^circo autem omnia haec nomina
adjecta sunt istis, propter uniuscujusque eorum operalio-
nem : ideo et nunc quidam ipsorum vocantur Archangeli,
ahi Sedes, et Dominationes, et Potestat^s, el Cherubim.
llajc autem eis nomina sunt addita, pro eo quod Condito-
ris proprii custodierunt voluntatem. Ilem ob crimen aHo-
rum motum,necessarium fuit nominari etiam istos,propter
mah'gnas adinventiones ipsorum, Diabolum et Satanam.
Porro ahi nuncupati sunt daemones spiritusque maligni,
etiam mundi,flatus erroris, principes quoque saecuh hujus;
ahaeque complures in eisadversitates existunt. Rursum vero
et qui obviaverunt illis in gravissimo corpore isto in quo et
sumus inhabitantes, et ipsi etiam nuncupati sunt quidem,quidam patriarchae, alii vero prophetae et reges ac sacer-
dotes, nonnulh judices et aposloli, alque alii multi electi
cfTecli propter egregium motum suum. Universa autera
haec nomina ascita sunt eis, sive masculi sive foeminae, ob
diversitates operationis eorum, et juxta principatum ipso-
rum, quia ex uno sunt omnes. Propterea ergo quicumquein proximum peccaverit, in semetipsum delinquit; et qui
male fecerit proximo, semetipsum efficit malum. Itidem
qui bene fecerit proximo, sibimet hoc facit.
VI. Si vero quis erit qui aHquando peccare potuerit in
Deum, vel quis est qui eum unquam reficere queat? Quis
veroerit qui ei ministraverit aliquando; aut quis benedicat
eum unquam, ut opus habeat benediclione ejus ? Quis enim
potuit honorare illum ut ipse honorandus existit, vel quis
est qui valeat exaltare eum sicut excelsus habetur ? Quam-
obrem dum sumus vesliti gravissimo corpore isto, alieno
invitamento suscitemus Deum in nobis, ut hoc agentes
commendemus illam circa nos bonorum viscerum essea-
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 569/615
AD irwVTr.KS EPISTOLA H. 56
liaQi. Non aulem simus nomctipsos amantes; sin minus,
iilorura inconstanlis portionis erimus. Nam qui cognoverit
semetipsam, universos cognovit. Ideo et scriptum est :
« Qui vocavit ex nihilo ut essent cuncta*. » IIoc autem di-
centes signiflcant de sensuali natnra, qune occulta est in
hoc corruptibili corpore, extante in principio, increpanda
ab eo. Aut qui potuerit diligere semetipsum, nihilominus di-
liget omnes. Charissimi fiholi mei, quaeso vos ut non labo-
relis, neque fatigemini invicem dihgentes; sed loUite cor-pus quod eslis induli, et facite illud altare, poncntes desu-
per omnem dehberationem vestram, omnemque mahgnuminstructum rehnquite in conspectu Domini. « Extolhte ma-
» nus cordis vestri ad eum ^; » id est, sensus agendorum;
et precamini Deum ut donet vobis ihum invisibiiem et ma-
gnum ignem, qui descendens ccelitus comcdat aitare^ et
omnia qure in eo; universique sacerdotes Baalim, qui qui-
dem existunt operationes adversae, timeant fugientes a fa-
cie vestra, quemadmodum Heliae proplieta^. Tunc demumvidebis vesti^ium liomints \n mari adducens specialem im-
brem,quodest Paracleti Spirltus consolatio. Dilectissimi
mei nati in Domino, fdii Israelitae sanctissimi, non opus est
bealihcari corporum noslrorum vocabula transitura; nec
enim ignoratis charitatem quam iiabeo in vobis, quia non
est cliaritas corporalis, sed spirituaiis et amans Deum.
VII. Dilecti, in hoc el repleor quod beatitudo vobis facta
sit tempore isto. Sermo igitur vobis existat judex, ac non
aestimetis periectum vestrum institutum. Quod est ergo
obsequium Dei vestram tantum operalionem exislere? Sed
est virtus quaedam cooperans vobis. Certantes ilaque vos
ipsos ofTerre hostiam Deo, continue praebete cooperanti
vobis virluti et requiem Christi Jesu*. Quoniam unita est
universo sanctorum choro, sed et mihi deterrimo habitanti
* Sap. I, i4« —^ Psalm. cxxxin, ?.. —^ 5 Reg. xviii, 38. —^* Rom. xii, i.
XXV. 56
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 570/615
562 S. A.NTOMI ABBATIS
in hac lutea et tenebrosa domo. Quam enlm ob causam
dissererem vobis, nisi ut requiem exhlberem? Unde et ob-
secro ut, quia omnes creati sumus unlus substantioe invisi-
bilis et initlum habentls slne fme, unice diligamus alter-
utrum; quotquot enim cognoverint semetipsos, cognoscent
quod unlus substantiae immortalis existant. Scire quoque
vos volo quod Jesus Ghristus Domlnus noster ipse Patris
verus est sensus, « in quo omnls plenltudo * » totius naturae
rationabllls efFectaest,
eorum maxime qui sunt imaglnisejus conformes efTecti, caput totius creaturae et corpus
Ecclesiae. Nam et idclrco nos omnes « membra sumus in
» alterutrum et corpus Ghristi : nec potest dlcere caput pe-
» dibus, Non vos habeo opus : sed si patltur unum mem-» brum, totum corpus movetur cum eo et patltur^. » Alie-
natorum vero membrorum corporis quae proprio non sunt
capiti sociata, sed foedltati debita, propter proprlas llbidi-
num passlones irremediabllis eorum effecla est plaga, quia
obllvlonem acceperunt principll atque fmls. In quo et crea-
turarum Genitor,-viscerIbus molus pro plcMga nostra quae
sanari non poterat nisi per solam ipsius bonitatem, misit
Unlgenltum nobis, ut per servitutem noslram servitutis as-
sumeret formam, traderetque se pro peccatls nostris*. Et
peccata quidem nostra humlliaverunt eum, sed « livore
9 ejus nos omnes sanati sumus ^. » HIc congregavit nos ex
omnibus regionlbus, usquequo resurreclionem cordium
nostrorum de terra faceret, docens cunctos nos unius esse
substanllaj, et membra alterutrum. Propterea debemus di-
llgere vehementer, quia qulcumque dilerexit proximum,
dillget animam proprlam.
YIll. Et hlc sermo manlfestus slt vobls, charisslmi nati
in Domino filii Israelitae sancli, qui paraslis vosmetipsos ad
* Coloss. II, 9. —2 1 Cor. vr, i5 ; xu, 20, 21. Ephes. v, 5o. —' Gal. ir,
4» 5. —* Isai. Liii, 5. 1 Petr. 11, ?.4-
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 571/615
AD FRA.T1\ES SUOS liPISTOLA II. 563
Deum ire, ofTerre vosmetlpsos hosllam Deo in omnl sanc-
tltale; quoniam nec polest hacreditatem capere quispiam
sine sanctitate. Aut numquid ignoratis, dilectissimi, quodadversarii virtutis veritati semper insidiantur? Et idcirco,
charissimi, observate ne detis « oculis somnum, aut dor-
» mitationem palpebris *, » proclamantes ad proprium Gon-
ditorem die ac nocte; si forte regrediatur vobis adjutorlum
ab excelso, quo protegente sint corda vestra et cogitatio-
nes in Christo. Nam vere, o filioli, in domo sumus latronis
inhabitantes, et in vinculir morlis extamus vincti. Pro
certo etiam dlco vobis, quod noslra negligentla et huml-
liatio, extranea commolio non nobis solls est detrimento,
sed Angells labor existlt, et omnibus sanctis in Christo
Jesu, quia nondum usque requieverunt propter nos. Vere,
nati mel, haec nostra humiliatio illis omnibus tristltla est;
sicut iterum salus et gloriatio nostra laetificatlonem eis ac
requlem omnibus praebet. Ut autem cognoscatls quia be-
nignltas Patrls non cessat, a quo motio facta est beneficils
fulciens semper usque in hodiernum, ut obnoxios faceret
nos propriae morti, quoniam in noslra sumus potestate
creati; unde et illl postulant pro nobis semper. Sed scrlp-
tum est : « Immittet se Angelus Domlnl in circuitu timen-
» tium eum, et liberabit eos^. » Ergo fdioli, sclre vos volo,
ex quo factus mundus usque nunc, unlversa quaecumque
extra virtutem fuerunt, completa malitia ipsorum et Ipsi
cognoscunt se Inter fdios esse Diaboli reputatos, propterea
quod conantur unlcuiquenostrumlngererepropriam volun-
tatem. Nam pro cerlo est quod cum se noverlt Diabolus per
superbiamet Inanem gloriam coelitus fuisse dejectum, ideo
et ille eos qui pervenerint in magnam mensuram aggredl-
tur, in primls artlfices existentes, per superbiam et inanem
gloriam, ut sint adversum se alterutrum; scientes quod per* Psal. cxxxi, 4. —^ Psal. xxxui, 8.
36.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 572/615
564 ?• ANTOMI AT5RATIS
isla segregcnt nos a Deo. Et quia noverunt quod qul dile-
xerint proximum diligant Deum, ideo et illlc cum sint vir-
tutis inimici, proprium seminant fomitem simulationum in
cordc nostro, ut possideamus inimicitiam magnam adver-
sus alterutrum, ne vel de longe proximo colloquamur.
IX. In totum vere filioli, volo vos eliam istud cognoscere,
csse quamplurimos qui sustinuerint maximum certamen in
conversatlone sanclissima, sed indiscretio interfecit eos.
Vere fdloli, quia non est tantum mirandum si negligatis vos-
melipsos, quantum si, non discernentes proprium opus, in-
cidatls in mensuram Diaboli, arbilrantes quod jam vicini
Dei sitis effecti; et expeclantes fortem lucem, lenebris oc-
cupemlni. Quld enim omnino fuerat opus ut, prcecin^ens se
Jesus linteo ac ponens pelvim, inferlorum sibi lavaret pe-
des * ? Sed exemplum istud efTecil significans de conversu-
ris ad proprium illud supcrumque prlncipium : Initium
quippe molus superbla existit, quoe facta est inprlmis. Et
ne si rursus post multa consistens in corde tuo, et in tota
anima tua, et in loto splrilu tuo, in tota etiam anima et
corpore tolo; non poteris liacredltatem capere regnum Dei.
Yere filioll mei In Domlno , quaeso Creatorem mcum die
ac nocte, a quo ct liabeo Splrltum commendatum, ut ape-
riat oculos cordls veslri ad cognoscendam dllectionem nos-
Iram a vobls, quam liabeo erga vos ; et ut patefiant audltus
animae vestrae ad conspiciendam confusionem propriam.
Quisquis etenim cognoverlt dedecus suum, hic demum re-
quiret et electam gloriam suam. Et qulcumque cognoverit
propriam mortem, iste iterum cognoscet etiam suam aeter-
nam vitam. Quasi prudenlibus loquor, vere fdloli, quia ti-
meo ne forte fames nos comprehendat in via, et in loco quo
poteramus diviles fieri si velimus. Volebam ante videre vos
od faciem in corpore, sed jam expecto tcmpus quod est* Joan. xiii, 4.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 573/615
AU FRATRES SUOS EPiSTOLA II. 565
proj3e, Im cjuo possimus ex ipso iios contultu, allerulrum
pervldere « cum aufugeril, dolor, trislltla S » ac gemitus,
cumque super caput exullatlo exllterlt universorum. Eraut
el alia mulla quae vellm dicere, sed « sl dedero occasioiiem
» sapientior erlt ^. » Saluto omnes deslderatissimos meos
et natos in Domino, per nomen.
1.»^ •».»,'»/% «/>V^'» i^'* v*-».v-»^».>
EPISTOLA III.
De Christi in nos henejiciis.
I. Scitls gratiam Domini nostri Jesu Ghristi, quod«
prop-
» ter nos pauper factus est cum dives esset% » ut nos pau-pertale illlus ditaremur: servitus autem illius liberavit nos,
et inllrmitas ejus constituit validos. Stultitia iliius nos sa-
pienles efTecIt; sl tamen iterum, per mortem, propriam
resurrectionem faciat nostram, ut in hac possimus vocem
magnam elevare dlcentes : « Tametsi novimus secundum
» carnem, sed creatura est in Chrlsto nova *. » Yere charis-
simi in Domino, dlco voLIs quod juxla mlnutias verLi li-
bertatisjlnqua cuncti Hberi sumus efrecti,alia habeo multa
quae dlcam vobls, sed non est horum tempus dicendi modo^Saluto interlm vos omnes, charlssimi mei nati In Domlno,
fihi Israelitae sancti, secundum vestram sensualem exlan-
tiam. Vere, inquam, decebat, vobis quasi propinquanllbus
proprio Gondilori ad inqulrendam salutem animarum ves-
trarum per testamentarlam legcm, Ilcet propler multitudl-
iiem malitlae et malignitatis distlnctionem ac libidinum vo-
luptates refrixerlt testamentaria Illa icx, animaeque vestrae
sensus ofiiclo oblerint, et idcirco aequaquara potueritis ani-
* Apoc. vii. —^ Prov. ix, 9. — 2 2 Gor. vui, 9. —^* Ideui , v, iG. —~
^ Joan. XVI, 12.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 574/615
566 S. ANTOMI ABUATIS
madverteresensualera et gloriosam essentiam propter mor-
tem qua corruerunt. Ideoque scriptum est in Scriptura di-
vina, quod « sicut in Adam omnes moriuntur, ita et in
» Christo omnes vivlficabuntur *. » Erga iste est vita lotius
ralionabilis naturae creatcTS in ipso secundum effigiem ima-
ginis ejus. Ipse etiam exislit sensus verus Patris. Sed imago
quidem Genitoris inversabilis c-st, quae assumpta est; prae-
ter illam vobis accidit malilia, in qua et universi mortui
sumus : extra naturam siquidem est substanliae sensualis in
Deo. Ergo omnibus,inquit,extra naturam acquisivimus do-
mum tenebrosam ac praeliis plenam. Et in hoc testificamur
vobis, quod totius vigoris scienlia deficit a nobis. Ob quam
etiam causam aspiciens genitor noster Deus infirmitatem
nostram, quod impossibiles simus effecti gestare verilatem,
ex quo hujus rei gratia bonitate propria venit visitatiouem
facere creaturarum suarum per ministerium sanctorum.
II. Obsecro vos universos, in Domino charissimi, ut intel-
ligatis quae scribovobis; quia non dilectionem corporalem
habeo in vos, sed charilatem spiritus culturae Dei. Praepa-
rate vosmelipsos ad Gondilorem vestrum ire. a Scindite» corda vestra, et non veslimenta vestra^. » Et scitote quid
possimus reslituere Domino pro cuuctis donationibus quae
dedit nobis, quique et usque et hic in ista habitalione me-
moriam nostri facit propter immensam bonitatem suam et
infinitam dilectionem non faciens nobis secundum peccata
noslra; qui et solem usque fecit ministrare nobis in tene -
brosa domo, lunam quoque ac sidera cuncta jubens deser-
vire vanitati periturae, propler corporum constabilitionem:
aliasque virtules multas nobis ministrare praefecit, quas
neque vidimus corporis oculo. Quid ergo dicemus quasi in
aliquo boni fraudemur ab eo quod ipse non fecit nobis?
Numquid Pairiarchae non passi sunt pro nobis, aut sacer-
* 1 Cor. xr, 22. —2 Joel. ii, i5.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 575/615
AD FRATRliS SUOS F.PISTOLA III. 667
doles docuerunt nos? Numquid Prophetae pro nobis mor-tui non sunl, aut Apostoli persecutionem non suslinuerunt
pronobis? NumquidFilius Dei dileclus non pro nobis om-
nibus mortuusest? Ob quae universa debemus el ipsi pro-
perare ad pergendum in omni sanctitate ad proprlum Con-
ditorem, qui cernens crcaturam non posse curare plagam
qune facta fuerit Judseis, propriis videlicet membris, Pater
ipse creaturarum, sciens infirmitatem sensus eorum, est mo-tus visceribus circa eos, et secundum multam dilectionem
suam non pepercit unigenito Filio suo, sed ad nostramom-
nium salutem tradidit eum propter nostra peccata. Et ini-
quitales quidem nostrae humiliaverunt eum, « hvore autem
f> ejus non omnes sanati sumus \ » Hic congregavit nos ex
omnibus regionibus verbo virtutis suae,donec illam sensus
nostri resurrectionemefFecerit,docens nos alterutrum exi-
stere membra. Docet idcirco universis nobis properantibus
ad proprium Gonditorem, exercere habiludines nostras ac
sensus officia ad agnoscendam dignilatem boni malique dis-
crimen, ut sciatis omnes illas Jesu dispensationes quas in
proprio dedit affectu, similis nobis factus per omnia exce-pto peccato. Propter multam vero malitiam nostram dis-
Irictionemque maliliae et gravedinem inconstantiae nostrae,
factus est adventus ejus « quibusdam quidem stultitia, aliis
» vero scandalum^, » alteri parli emolumentum, itemque
aliis sapientia etvirtus, porro aliis resurrectio et vita.
III. Hoc quoque manifestum sit vobis,quod adventus il-
lius factus sit omni mundo judicium. « Ecce enim, ait^ ve-
j> niunt dies, dicit Dominus, et omnes scient me a minimo
» usque ad maximum eorum, et auditum faciam usque ad
» extreroum terrae, ut cmne os obstruatur, et subditus fiat
» omnis mundus Deo' : quia cum cognovissent Deum, ut
* Isai. uti, 5. 1 Petr. r, 24. —^ 1 Cor. 1, 2, 3, —' Jerem. xxxr, S/j.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 576/615
568 S. A^TOMl ABJiATlS
» non creatorem proprium glorificaverunl \ » et id propler
vecordiam suam, per qunm nec potuerunt capere sapien-
liam ejus. Sed unusquisque nostrum vcndidit semelipsum
propriis voluplatibus in mala, et ipsis servus dictus est.Ob
quai ipse Jesus « exinanivit semetipsum a ^lorla, formam
»servi accipicns^», ut illius servitus nos liberaret. Stulti
fuimus, et in stullitia nostra facinus gcssimus : assumpsit illc
habitus stullitiaj, ut nos faceret sapientes. Inopes eramus, el
in paupcrtatc nostra omnis defecerat vigor a nobis : ilem ille
hic assumpsit inopiai formam,utpaupei'tatesuanos in omni
sapienlia et intellectu ditaret. Non solum autem hxc, sed
insuper et infirmitatis noslraj figuram assumpsit, ut propria
infirmilate nos robustos elTiceret, obediens factus Patri in
omnibus usque ad mortem, mortcm autem crucis; ut in
sua morte et humiiriate illam cunctorum resurreclioncm
cificoret, eumque destruerel qui morlis habebat imperium,
hoc est, Diabohim. Igilur si pro certo hberabimus nosmet-
ipsos in ejus advenlum, profecto inveniemur discipuh Jesu
et divinae hrereditalis instituemur hoeredes. Charissimi in
Domino, turbor vehementer et moveor in spiritu meo,quod nominibus amicti sumus, ct sanctorum schemata ba-
julamus in conspectu infidclium gloriantes. Sed metuo ne
iilud PauH oraculum impleatur in nobis, quo ait : » Ud-
sbentes formam pietatis, virtutem autem ejus negantes*. »
De charilate vero quam habeo in vos pro vobis ad Deum,
ut consideretis vitam vestram et ha:reciitate capiatis ea quai
non videnlur.
IV. Nam verura est, filioli, quodetiamsi demus nos ipsos
ex tota virtute inquircre Deum, nec sic quidem condigna
gratia erit. Id enim inquirimus quod noslrum existit, et
quod naturale est substantiiE nostrai \ Vere etiam charis-
* Runi. I, 1. _ 2 philip. j^ j. — s 2 Tini, iii, 5. —^» Rom. xii, i.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 577/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 578/615
5^0 S. A?{TONII ABBATIS
extra naturam possldere arbitrlo llberali in quo hlc morie-
Lamur; horum causa visceribus pro nobls motus, propria
bonitale volult convertere nos ad Illud sine fine principlum,
visitalionem fecit creaturarum, non parcens sibimetipsi ob
nostram universorum salutem. Tradldlt quippe se pro pec-
catls nostris, et Inlquitates quldem nostrae humlllaverunt
eum, sed hvore ejus nos omnes sanati sumus. Verbo etiam
virlutls suae congregavlt nos ex omnlbus regionlbus ab ex-
tremo lerrye usque ad uhimum orbis, docens quod esse-
mus aherutrum membra. Quamobrem sl pro certo paravi-
mus nosmetlpsos hberos facere ejus adventu, scrutetur se-
melipsum rationablhs homo quidnam possit relrlbuere
Deo pro cunctls donis quae feclt nobls.
YI. Unde et ego quoque deterrlmus qui hanc descripsi
Epistolam, expergefactus a dormltlone mortls, plurimum
illud temporls quod mlhi fult super terram, factum existlmo
luctum et fletum, lugens quidnam possum retribuere Do-
mino pro omnibus qua) fecit mihl. In nullo enlm frustrati
sumus eorum quae nou perfecerit nobis in humllltate nos-
tra. Angelos etenim suos nobls minlstrarefecit,
Prophclas-que proprios valiclnari prcTcepit. Apostolos etiam suos no-
bis evangelizare jusslt. Insuper vero Illud omnlum insigne
est praeceptorum, quod Unigenitum suum formam servi
fecit assumere pro nobis. Obsecro Itaque, charissimi in
Domlno, vos, qui sanctorum existllis cohseredes, ut exci-
tare velltis proprias mentes in limore Dei. Sermo enim vo-
bis iste slt manlfestus, quod Joannes quidem praecursor
Jesu baplizaverit In remissionem peccatorum propler nos,
Spirltu autem sanctificatl fuerimus in Chrlsto. Praeparemus
nos ipsos nunc in omni sanctitate ad purgandam sensua-j
lem mentem nostram, ut slmus mundi In baptismate Jesu
ad offerendum nosmetipsos hostiam Deo. Hic vero Para-
cletus Spiritus, qui consolatur nos, convertit rursus ad prin-
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 579/615
AD FRATRES SUOS EPISTOLA III. 5^1
cipium nostrum ad recuperandas liaereditales proprias et
magisteria ejusdem Spiritus consolantis. Hujus rei gratia
« quolquot in Ghristo baplizati sunt, Glirislum ind.uunt ^; »
nec est masculus aut foemina; non est servus aut liber.Om-
nis eliam lingua corporum destruitur apud illos, accipien-
iibus cis doctrinam sancti Spiritus in iempore quo sument
haeredltatem sanctam, et adorabunt Patrem sicut oportet
in SplrUii et veritate^.
Yll. Manifestus siquidem sit vobis sermo iste,ne expec-
iare velitis judicium futurum in illa prcesentia Jesu; jam
elenim adventus iilius omnibus nobis judicium existit.
Scitote etiam quod omnes in se gestantes Spiritum, re-
spicientur et vestientur vestlmenlo illo quo sumus exuti
juxta sensualem nostram exlantiam. Nam et saspe (It vox
veniens semper a Deo Palre ad omnes illos qui in se ipsum
gerunt, dicens eis : « Gonsolamini, consolamini, popule
» meus, dlcit Dominus ; » et :'« Sacerdotes, loquimini in corde
» Hierusaiem^ » Deus quippe visitationem continuo fecit
creaturarum suarum manifestans propriam bonitatem. Et
vere, charissimi, secundum minutias verbi libertalis, in
qua liberati sumus, sunt et alia quamplurima quoe dican-
tur vobis; sed si dedero occasionem sapienti, sapienlior
erit. Deus aulem pacis det vobis gratiam discretionis, ut
cognoscatis quaecumque scribo vobis, quod mandatum sit
Domini. Gustodiat vos idem totius gratiae Deus sanctos in
Domlno usque ad novissimum fiamen. Oro autem Deumsemper pro omnium vestrum salute, in Domino dilectis-
simi. Gratia Domini nostri Jesu Ghristi cum omnibus vo-
bis. Amen.
* tiom. vr, 3. Galat. ni, 27. —2 Joan. iv, 23. —^ Isni. xl, i.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 580/615
57'i S. ANTOMI ABIJATIS
EPISTOLA IV.
De duohus CJiristi prcecursoribus, et ejus ad^entu in carnem.
I. Charissimls et honoraLilibus in Domino salulem.Vere
(lilectissimi in Domino, quia non in uno tempore tanlumvisitationem facit Deus crealurarum suarum, sed a consti-
tulionemundi quolquot venerant ad opificem Deum pcr tes-
tamentariam Legem, iis coadest Deus singulis in simplici-
lale, secundum gratiam per Spiritum suum. De rationali-
Lus autem naluris in quibus iljud testamenlum refriguit,et
oiTicia animorum iilorum morlificata sunt, ila ut ultra noninquirant cognoscere semetipsas secundum suam priorem
conditionem; alias irrationabiles omnino efrcclae, servie-
runt creatura3 polius quam Creatori. Idem vero Conditor,
propria bonilate noslri visitalionem cfTecit per teslamen-
tariam Legem,quoniam substanlia immortalis exislIt.Quot-
quct igitur digni habili sunt gratia, et concreverunt per
suam cardinalem legem, et cdocti sunl pcr Spiritum sanc-
tum capienles fdiorum adopliouis spirltum, his eliam prae-
valuerunt adorare Conditorem proprium sicut oporlet. De
quibus et Paulus ait, « quia nou perceperlnt repromissiones
)) propter nos *. j) In sua vero in.parlibili dileclione vclens
ipsecunctorumDeus visitationem facere refrigidationis nos-
trae ac dispensalionis, excilavit Mosen doctorem Legis, qui
daret nobis legem in littera. Et fundavit ipse nobis verlta-
tis domum quse est Ecclesia cathollca, quam creavit voleus
couvertere Deus ad primum inillum. Et quia Moses quidem
aedificavil ut praccedens, idclrconon tlmebimus
asserere
* Ilebr. XI, /»9, 4o.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 581/615
AI» FRATP.r.S SUOS EPISTOLA. IV. 5^5
eumfleni lalorem Legls unimi esse ex proociirseribus; et
qula Splritns qui fuerit cum Mose, idem sit operalus et in
choro sanctorum, oranesque petierunt de Unigenilo Dei.
Ilem Joannes unus de prrrcursoribus extat, et ideo « Lex
» atque Prophetge usque ad Joannem : Regnum coelorum
» vim patitur, et violenli diripiunt iUud*. »
IL Pragvidentes auteni ii qni Spirltu ferebantur, quod
nulla creatura possit curare illam grandlssimam plagam,
nlsi sola beatitudo Dei,qul est Unigenitus ejus, quemque et
destinavit ad salulem totlus orbis, qui et est medlcus magnus
potens curare ingentem plagam sua bonitate; Pater creatu-
rarum non pepercit Unigenllo propter nos, eum pro nostra
unlversoruni salute tradens pro peccatis nostris et pro Ini-
quitatibus. Et ipse quldem semetipsum humlliavlt, sed illlus
livore nos omnes sanati sumus, verboque vlrtutls suae con-gregavitnosex omnibus regionibusab extremo terrae usque
ad ullimum orbis, faclens resurrectlonem cordium nostro-
rum a terra,* docultque nos aherulrnm exislere membra.
lll, Obsecro ergo vos, charissiml in Domino, ut intelh -
galls scrlpta, quia Dei mandata sunt. Magnum quippe nobis
cst hoc, ut advertamus menlem ad formam quam assump-slt Jesus propler nos, eo quod per omnla nobis simllis fue-
rit excepto peccato. Decet etiam ut et nos ipsi liberemus
ipsos nos in ejus adventum, et illlus slultitia nos saplentes
efTicIat, paupertas ipsius dltet, et infirmitas robustos osten-
dal, et ut ipse omnium resurrectio fiat, destruens eum qui
mortis habet imperium, Tunc enim cessabimus opus ha-
bere secundum carnem, in Jesu adventu. Namque Jesus
cooperatur nobis in bono servitlo usquequo destruamus
malltiam omnem. Tunc quoque dicet nobis Jesus : « Jam» non vocabo vos servos, at fratres"\ » Quando igitur sic
eos vocavit Deus ut acclperent spirilum fdiorum adoptio-
1 Luc. xv(, iG. —2 Joan. xv, i5.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 582/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 583/615
AD FRATRES SUOS JiPISTOLA IV. 676
ne forte amicti habitu injusto paremus nobis judicium.
Ecce enim jam appropinquabit tempus, in quo piobenlur
uniuscujusque vestrum opera. De minutia vero verbi erant
alia quce scriberentur vobis, sed scriptum est : a Da sapienti
» occasionem, et sapientior erit^ » Saluto vos omnes in
Domino, a minimo usque ad magum. Deus autem pacis cus-
todiat vos universos, charissimi.
EPISTOLA V.
De Angclorum gaudio et luctu proptcr nos, et ne vitam nostram
negligamus.
I. Antonius dilectissimis natis, filiis Israelitis, secundum
sensualem ipsorum extantiam,* non enim necesse est no-
minari vocabula quae transeunt, qui filii estis Israel. Adhuc
vere nati mei, dilectio quam habeo in vos non est dilectio
corporahs, sed esl charitas spiritus culturaj Dei. Propterea
autem nec defatigor obsecrans Deum die ac nocte pro vo-
bis, ut possitis cognoscere gratiam quaj concessa est vobis.
Quia non in uno tempore visitationem facit creaturarum
suarum, sed a constilutione mundi moderatur Deus pro-
prias creaturas, per generationes singulas, expergefaciens
quemque occasionibus quibusdam et gratia. Nunc itaque,
filioH, nohle negligere proclamanles ad Dominum die et
iiocte, compellantes benignitatem Patris ut hoc donet vo-
bis adjutorium de coelo, docens vos usquequo cognoscatis
quid in se habeat. Nam, vere filioli, qui in propria nece
consistimus, habitanles in lalronis domo et manentes,
non et mortis vinculis obhgamur nunc. Quapropter ne de-
* Prov. IX, 9.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 584/615
SyG S. AxNTOMl Ar.BATIS
deritis somnum oculis veslris, nec palpebris dormitalionem,
offerentes vosmelipsos sacrificium Deo m omni sanctilate,
quam nemo hoGreditare potest sine sanctimonia. Vere cha-rissimi in Domino, manifestus sit vobis isle serrao, et id
quod bonum est facielis; in quo et universos reficietis san-
clos, alacrilalem animorum prnebentes, obsequium Ange-
lorum, et laetificalionem Jesu, quoniam necdum requicm
habuerunt propter nos usque ad hanchoram; sed et mihi
delerrimo, hac habitanti in lutea domo, eamdem laetitiam
in spiritu meo.
II. Vere etenim, fdioli, quia nostra incommoditas et in-
utilitas dolorem eis omnibus pra^.bet, utuntur lacrymis at-
que gemilibus pro nobis in conspectu Conditoris, et ob hoc
cunctorum etiam Deus irascitur super opera nostra mali-
gna propter gemilum sanctorum ; sicuti iterum profectus
et emundalio nostrorum animorum, alacritatem proebet
choro sanctorum. Et utuntur prece multa atque laetilia in
exultalionc coram Creatore noslro. Ipse quoque cuncto-
rum Opifex laetalur in operibus nostris.et propter testimo-
nium sanctorum donat nobis charismata immensa. Igitur
ut cognoscatis quod Deus diligat semner propriam creatu-
ram, eo quod sit immortalis extanlia^, non est rcsolvenda
corporibus, aspiclens sensualem naturam ipse quodmortuo
omnino perrexisset in abyssum, et illud testamentarium
refriguisset. Tum idem Deus propria bonitate eamdem vi-
sitat, ex morte per Mosemaedificare volens, et
maguam cu-rare plagam,gesliens convertere eam ad pristinam concor-
diam; sed polens discessit ab eis. Adhuc insuper et omnis
Prophelarum chorus ajdificaverunt supra fundamentum
Mosis; sed nec isti valuerunt mederi ingentem plagam
membrorum suorum : cernentesque quod cessasset virtus
eorum, iterato adhuc universus sanctorum chorus collcc-
tus in unum orationes refert in conspeclu propriiCondilo-
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 585/615
AD FRATRES SUOS liPISTOLA V. S^^
ris, dicens : « Namquid resina non in Galaad, aut medicus
» inibi? Quare ergo non ascendit sanitas fdiae populimei?
» Domine, curavimus Babylonem, et non est sanata ; nunc
» fugiemus ab ea*. » Petenlibus cunclis benignitatem Pa-
tris de Unigenito, quod nisi ipse in terris calcaret, nulla
creatura curare possit ingentem plagam; hiijus rei causa,
bonitate propria vocem dedit dicens : «Fili hominis, facito
» tibi vasa captivitatis^ » Volunlas itaque Patris Unigenito
non pepercit pro nostra omnium saliile, sed tradidit eumpro peccalis nostris. Et iniquitates quidem noslrae humi-
liaverunt eum, sed livore ejus nos omnos sanati sumus.
Congregans ipse nos ex omnibus regionibus a summo terrae
tisque ad extremum orbis, fociens resurrectionem sensuum
nostrorum de terra, et qiiod allerutrum membra sumus.
III. Attendlte ergo, fdioli, ne forte illud oraculum Pauli
impleatur in vobis : « Habentes quidem formam pietatis,
» virtutem autem ejus negnntcs^ » Quamobrem unusquis-
que noslrum scindat proprium cor, deflens in conspectu
ejus dicens : « Quid retribuam Domino pro omnibus bo-
» nis quae retrlbuit mihi V»
Formido iterum, filioli, neforte illud eloquium implealur in vobis : « Qua3 ulilitas in
» sanguine meo dum descendo in corruptionem ^? » Vere
filioli, quia sicut prudenlibus loquor, ut intelligatis quae
dico vobis; quod nisi unusquisque vestrum exiierit omnempulverem noturne hujusmodi materice, et abrennnliaverit
et omni operationi ejus ex toto corde , expanderitque ma-nus cordis rursum ad universorum Palrem ut ipse visceri-
bus moveatuT circa laborem ejus, et donet ei invisibilera
ignem, qui comburat omnem immuncliliam ab eo, ac prin-
cipalem ipsum expurgans : tunc Spirilum suum sanctum
faciat habilare nobiscum, et sic possimus habitare apud
* Jer. VIII, 32. —* Ezech. xn, 5. —^2 Tim. ni, 5. —^ Psal. cxv, 12.
—5 Psal. XXIX, 10.
XXV. 37
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 586/615
678 S, ANTO>II ABBATIS
Patrem sicut oportet. Nam quamdiu fatiscimus naturali
materiae, velut inimici existimus Angelorum Dei, atque
sanclorum ejus. Nunc ergo obsecro vos, dilectissimi, in
nomine Domini noslri Jesu Christi, uti ne velitis negligere
propriam vilam,nec confundat exiguitas temporis illud sine
fme tempus, ne pellicula carnis corruptibilis ofTuscet re-
gnum inefFabilis lucis, neque condemnationibus locus exi-
tialis in Angeiis exterminet sedes.
IV. Vere, filioli, quia anima phanlasmata patitur, et spi-
ritus meus in pavore consistit quod universi nos velutgur-
gite immersi sumus, et velut ebrii musto consistimus cumunusquisque nostrum propria distrahitur volunlate, hujus
domino subjugatur nolente attollere oculos nostros ad coeli
gloriam inquirendam, et iilam sanctorum omnium opera-
tionem illustrem, ipsorum vestigiis inhaerentes. Ut ergo
sciatis quod coeli sancti Angeh, sive Sedes, sive Domina-
tiones, sive Gherubim, sive Seraphim, sive sol, sive luna,
sive astra, sive Patriarchae, sive Propheta3, sive Apostoli,
sive Diabolus, sive Satanas, sive spiritus maligni, sive prin-
cipes aeris hujus, et (ne plura dixerim ) sive masculus, sive
foemina, secundum principium creaturae sune ex uno sunt
omnes, excepta sola perfecta ac beata trinitate Patris et
Filii et Spiritus sancti. Propter bonura vero quorumdam
motum, opus fuit ut Deus horum nomina vocitaret; et se-
cundum studia ipsorum, his qui amplius profecerunt attri-
buit superexceilentem gloriam dignitatis.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 587/615
AD FRATRES SUOS EPISTOLl VI. 679
EPISTOLA VI.
De Christi adventu, et ut nos ipsos cognoscamus.
I. Debet rationabilis homo paratus esse ut liberet semet-
ipsum in adventu Filii Dei, cognoscens se esse secundum
sensualem suam extantiam. Quia quicumque cognoverit se-
metipsum, cognoscet dispensationem proprii Condiloris,
vel quaecumque facit in propriis creaturis. Dilectissimi no
bis in Domino, membra nostra et cohaeredes sanctorum,
obsecro vos in nomine Jesu Ghristi facere ut prsestet ipse
vobis omnibus discrelionis spirilum ad discendum et scien-
dum dilectionem quam habeo in vobis, quia non est cor-
porahs dilectio, sed est spiritualis charitas divinae culturae.
De nominibus vero corporum nostrorum non opus est no-
minari ea; pertranseunt enim. Cognoscat autem homo id
quod verum est nomen. Propter quod et Jacob luctante
per totam noctem cum Angelo, nomen illi erat Jacob;
mane autem facto vocavit nomen ipsius Israel, quod est,
Mens videns Deum. Puto etenim non ignorare vos quod
adversarii virtulis obsideant veritatem. Unde nec uno tan-
tum tempore Deus visitat proprias creaturas, sed ab exor-
dio mundi. Nonnulli etenim putaverunt se venire ad pro-
prium Condltorem per testamentariam ipsiusLegem, edocti
ab Tllo adorare Opificem suum sicut oportet. Quoniam vero
ob passionem infirmitatis, et gravedinem corporis ac dis-
linctionem malignam refriguit testamentarium illud, et of-
ficia sensus animae lassaverunt; idcirco non potuerunt ex~
quirere, proprie secundum suam creationem, quod esset
substantia immortalis non resolvenda corporibus :
undenec praevaluit semetipsum liberare, nisi justitia.
37.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 588/615
58d S. APfTONII ABBATIS
II. Hujus rei gratia aggressus est eos Deus per scrip-
tam Legem, ut doceret eos adorare Patrem sicut oportet.
Sed quoniam Deus unus existit, et secundum sensualem
essentiam in idipsum est unitas; sit ipse vobis sermo ma -
nifestus, quod omnis locus in quocumque non fuerit con-
sonantia, illic bella congerunt sibi, et judicia faciunt oriri
apud semetipsos. Videns autem Conditor quod plaga eorum
magnificata fuerit vehementer, et opus haberet remedium
Jesu medici veri (Ipse enim Unigenitus creator illorum
existit, et ipse curat eos), misit ante se instructorem do-
mus, ac ille nequaquam proficiscens abiit sibi. Itemque
Deus excitavit Prophetarum choros per Spiritum suum,
quique aedificaverunt quidem supra fundamentum Mosi ; ve-
rumtamen nec isti quidem potuerunt, sed eodem modo
derelinquentes abierunt sibi. Et ipsi cuncli Spirltum in se
gerentes perviderunt plagam quod insanabiils esset, et quia
per nullam creaturan; curari possit, nisi per Unigenitum,
qui sensus est Patris et imago ejus existit. Cujus etiam ima-
ginis effigie tota facta est creatura. Agnoscentes liquldo
quod hic Salvator et medicus exlsteret magnus, collecti
sunt in idlpsum omnes, et retulerunt orationes pro com-
membris suis, qui sumus nos proclamantes ac dlcentes :
« Numquld reslna non est in Galaad, aut medlcus non est
» ibi ? Quare ergo non ascendlt sanitas fillae popull mei?
» Quia curavlmus eam, et non est sanata ; nunc ergo ibi-
»
mus abipsis *. » Al ipse Deus superemlnenli et non simu-
lata dllectione affult nobis per sanctos suos, dlcens : « Fili
» hominis, facito tibl caplivitatls vasa ^. » Ipse quoque « in
T) forma Del exlstens, non rapinam arbitratus esse se aequa-
» lemDeo, semelipsum exiuanlvitformam servi accipiens,et
» obediens factus est usque ad mortem, mortem autem cru-
» cis; propler quod et Deus illum exaltavit, et donavit illi
* Jercm. Trn, o.i. —^ Ezech. xii, 5.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 589/615
AD FRATRKS SUOS EPISTOfcA VI. 58l
» nomen quod est super omne nomen, ut in nomine Jesu
» Christi omne genu curvetur, coelestium, lerrestrium et
» infernorum, omnisque lingua confiteatur quia Dominus
» Jesus Christus est in gloria Dei Patris^ »
III. NunGergo,charissimi,sermoistesitvobismamfeslus,
quod benignitas Patris non pepercit Unigenito propter nos ;
sed tradidit eum propter nostram omnium salutem, tra-
dens ipse semetipsum propter peccata nostra. Etiniquitates
quidem nostrae humiliaverunt eum; sed « livore e]us nos
» sanati sumus^. » Ipse quoque verbo virtutis suae congre-
gavit nos ex omnibus regionibus ab extremo terrae usque ad
ultimum orbis, faciens resurrectionem sensuum nostrorum
etremissionem peccalorum, docens nos alterutrum existere
membra. Quapropter, fratres, obsecro in nomine JesuChristi, ut cognoscatis hanc tam magnam dispensationem,
quod simihs nobis per omnia fuerit, excepto peccato. Debefe
autem universa rationabiUs natura, propter quam maxime
Salvator advenit, ut dijudicet habitudinem suam et igno-
rantiam proprii sensus, distinctionemque dare inter me-
dium maU ac boni, liberari quaerens per ejus adventum,Etenim quotquot Hberi facti sunt per illius dispensationem,
ii vocati sunt servi Dei. Quod tamen necdum perfectum
est, nisi quod tantunpi in tempore suo justum existit, et de-
ducetadfdiorumadoptionem. Nam is Salvatornoster sciens
quod appropinquaretacciperespiritum fiHorum adoptionis,
dedit ut etiam cognoscerent eum docti a Spiritu sancto,
quod adventus Jesu factus sit hominibus judicium. Unde
et vos, charissimi in Domino, cognoscite vosmetipsos, ut
ad haBC et tempus possitis cognoscere,et parati sitis ofTerre
vosmetipsos sacrificium Deo.
IV. Vere, charissimi in Domino, quod tanquam rationabi-
libus vobis scribo, et qui potuistis cognoscere vosmetipsos.
* Philip. II, 16. —2 isai, nij^ 5,
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 590/615
582 S. ANTONII ABBATIS
Scio enim quod quicumque cognoverit semetipsum, agnos-
cet et Deum ; qui vero cognoverit Deum, agnoscet et dis^
pensationes illius, quas effecit in propriis creaturis. Mani-
festus quoque sit vobis iste sermo, quod non corpoream
diiectionem habeo in vobis, sed charitatem spiritus culturae
Dei; ejus videhcet Dei qui gloriatur in consilio justorum.
Parate ergo vos ipsos dum habetis qui pro vobis exorent,
et postulantes pro vestra salute, ut o ignem quem venit ipse
j> immittere super terram* » immittat cordibus vestris, ut
possitis exercere habitudines vestras; et det sensuum offi^
cia ad cognoscendum discernere mahgnum a bono, a sinis-
tra dexteram, a substanlia insubstantiam. Sciens enim Je-
sus quod imperium Diaboh materia facit, advocans Disci
pulos, dixit eis : « Nohte thesaurizare vobis super terram,» nec solliciti sitis de crastino, crastinus enim dies sollici-
» tus erit de se^. » Vere, fratres, scitis quod tempore vento-
rum prosperitatis omnis gubernator plaudit sibi; in contraria
vero quaeque ventorum, omnis gubernator manifestatur.
IntelHgite ergo tempus in quod advenimus, quale sit. De
minutia autem verbi libertatis erant plurima quae diceren-
tur vobis; sed si dedero a occasionem sapienti, sapienlior
» erit\ » Saluto vos a minimo usque ad maximum.
EPISTOLA VII.
I)e cognitione sui ipsius, el de Ario.
I. Antonius, omnibus dilectissimis fratribus in Domino,
salutem. Non deficio memorans vestri qui estis Catholicae
membra. Agnoscere autem vos volo dilectionem quam ha-
beo in vobis, quia non est corporea, sed est dilectio spiri-
i Luc. xn, 49. —^ Matlh. vi, 19. —* Prov. ix, 9.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 591/615
AD FRATRES SUOS EPISTOLA. VII. 583
tus culturae Dei : corporum quippe nostrorum amicltia,
in insubstantia et inconstantia est, quae movetur saepe ab
extraneis ventis. Guncti vero qui timent Dominum, et cus-
todiunt mandata ejus, servi sunt Dei : sed non est in ipsa
servitute perfectio, nisi quod tantum justa tenet, seducens
filiorum adoptionem. Propter quod et Prophetaj et Apos-
toli, omnisque sanctorum chorus Deo suscepti, ut credere-
tur ei Apostoilca praedicatione per voiuntatem Patrls, vin-
cti Christi effecti sunt. Denique Paulus ait : «Vinctus Jesu» Chrlsti vocatus Apostolus*. » Scripta itaqueLex coopera-
trix fiat vobis in hoc servitlo, usquequo domlnari possimus
omni vitlo, et perficlamur inoptimo mlnisterio virtutisper
Apostolicum mandatum ^. Qula si prope fuerimus effecti ad
accipiendum, tunc dicet vobis Jesus : « Quia jam non vo-
» cabo vos servos meos, sed amicos et fratres; quia quae-
» cumque nota fecit mihi Pater, revelavi vobis^ » Quot-
quotenim proposuerunt,edocti sunt per Spiritum sanctum,
hi cognoverunt semetipsos secundum sensualem suam ex-
tantiam; in ipsa vero sui cognltione proclamaverunt di-
centes : « Non enlm accepimus spirllum servltutis iterum
3» in tlmore ; sed acceplmus splrltum fillorum adoptionls,
» in quo clamamus, Abba pater ^; » ut cognoscamus quanta
nobis donaverlt Deus, « Quia et filii sumus et haeredes :
» haeredes quidem Dei; cohaeredes sanctorum^ »
II. Fratres dllectlssimi et cohaeredes sanctorum, omnis
virtus non est aliena vobls, sed vestra existlt, si tamen in-
culpabiles sltis a mala vita, Deo autem manlfesti. « In ma-» lam enlm anlmam non intrabit Splrltus Del,nec habitabit
» in corpore subdlto peccatis : » sancta qulppe est virtus,
fugiens ab omni dolo. Vere, dllectisslmi, quia sicut ratio-
nabilibus scribo vobls et quasi potentibus cognoscere vos-
* Ephes. III, i. — 2 Philip. i, 6 et seqq. — * Joan. xv, i5. — * Rom.VIII, i5. — ' Ibid. 17.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 592/615
584 S. ANTONII ABB. AD PRATRES STJOS EPIST. VII.
metipsos : quia qui semetipsum cognoverit, Deum cogno-
verit; qui vero cognoverit Deum, hunc adorare debet sicut
oportel. Et charissimi in Domino, cognoscile vosmetipsos;quia qui semetipsos cognoscunt, et tempus cognoverunt;
qui vero cognoverunt tempus, ii potuerunt statuere semet-
ipsos immohiles a diversitate linguarum. De Ario vero qui
in Alexandria surrexit et loquitur aliena verba de Unige-
nito : cui qui est et qui sine tempore est, tempus non ad-
scivit ; et ineffabilis, finem inter creaturas non dedit; im-
mobilis, immobilitatem non affixit.
FINIS TOMI VIGESIMI QUTNTI.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 593/615
S. PACHOMIUS,PRIMUS TABENNENSIS ABBAS,
ET COENOBITARUM INSTITUTOR
(anno 348.)
GRiECUS.
S. Pachomius, in Thebaide an. 292 natus^ et pa-ganas inter superstitiones educatus, rejecto licet
adhuc puer idolorum vino, imo et interruptis dumpraesens adesset paganorum mysteriis, tam magnaa primis annis abstinentiae et castitatis specimina ex-
hibuit, ut magnam futurae sanctitatis spem omnibus
incuteret. Jam annum agebat yigesimum , cum mih-tiae nomen dare coactus est; sed DiospoHm ingres-
sus, tanta christianorum hic degentium benevolen-
tia est recreatus, ut Deo quem adorabant nomenpotius dare polliceretur. Mortuo autem Maximino,bellorumque tempestate sedata, non baptisma tan-
tum catechumenus suscepit, sed et Palemonem,sanctissimum in soHtudine senem, magistrum vene-
ratus, coenobiticam vitam monachus amplexus est.
Tabennense primo monasterium excitavit, ubi
centum discipulishinc et inde congregatis praefectus,
vitae coenobiticae instituta datis reguHs condidit; unde
grassante ejus fama plures ahas monachorum do-mos erigere coactus est. Imo et puellarum cceno-
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 594/615
586 6. PACHOMIUS.
bium sorori prGeparavit, ubi an. 4^0 quadringentisjam virginibus^ sanctissime praeerat.
Sic catholicas fidei adhaerebat, ut transeuntemAthanasium suscipere exuUaret; sic monasticara
propugnabat disciphnam, ut neghgentem mona-chum absque ulla psalmodia terrce mandarl praeci-
peret sic placebat Deo, ut morbos curaret, et posses-
sos a Diabolo hberaret ; sic apud homines celebratus
est, ut S. Macarius Alexandrinus quindecim dierumiter susciperet, talem virum invisurus : cum autera
quadragesimam simul in jejuniis tolerassent, sae-
viente morbo quo plurimi obierunt monachi, cor-
reptus et ipse Pachomius , nona die maii an. Z[\%
defunctus est.
Praeter Regulam, quae juxta titulum non tota ilH
tribuenda videtur, plures Epistolas scripserat, quas
Holstenius Romae edidit an. i66i, et Parisiis i663.
Verbis implexis et sub aenigmatis forma proferun-
tur, ideoque propter sensuum difficuhatem omittun-
tur in hac nostra Collectione, sola retenta Regula,
quam inter S. Hieronymi opera excudi curabimus.
Regula S. Pachomii excusa est tum alias sa^pius, tum prae-
sertim in Bibliothecis Patrum, ex versione S. Hieronymi.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 595/615
CONCORDANTIA
BIBLIOTHECjE LATINjE cum gallica.
MX£>^
:bibliotheca LATII^A. BIBLIOTHECA GALLICA.
EusEBiT Pamphili Dc Tita Con- pag. Pag.
stantini. i Ejusdem analysis, t. V, aaS'—OratioadsaDctorumCcetum. igS Ejusdem analysisetfrag-
mentum, t. V, '22g etseq.
S. Jacobi NisiBENi Sermones. aSi Eorumdem fragmenta,
t, XIX, 4oi-4o5S. Antonius abbas. 5^7 Idem, t. V, 36o et seq.
aB»-0>O-£» igr-n.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 596/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 597/615
••••••^•^•••^••••••«••^••—•*am*m«m»m»«M»«9fm«m»99m*mr»*n»9*m*»*
ANNOTATIONES.
Annot. (t), pag. 240.
Hanc Epistolam_, qua imaginum cultus aperte improbatur,
Eusebii esse dixerunt Iconomacbi , et orthodoxi quoque con-
fessi sunt : verum cum idem Eusebius in Historia sua Eccle-
sia^stica (lib. vii , c. xviii ) celebret mulierem Syrophoenissam
quae sanguinis profluvio hberata, statuam Christo hberatori
erexerat; idcirco a quibusdam dubitatum est^ an illa Epistola
esset reipsa Eusebii.Sed
tantum abest ut ejusmodiargumentoconstet non scriptam «am esse ab Eusebio, quod ex ea ipsa
narratione quam objiciunt appareat eumdem fuisse auctoremtum Historiae Ecclesiasticae tum ejus quam dicimus Epistolae
nam quod a muhere Syrophoenissa factum in Historia Eccle-
siastica narratur, idipsum ibidem eGvijc-^i auvOsia, hoc est con-suetudine ethnica, seu usu apud Gentes jam inde antiquitus
recepto, factum esse dicitur : quem scilicet usum minime pro-
babat Eusebius , ex eo forsan excusandus quod nondum eluci-
data fuerat vera circa imagines sententia.
Annot. (2), ibid.
Videtur hic asserere Eusebius corpus Christi in gloria divi-
nitatis assumptum jam non ampUus subsistere, quod et fusius
adhuc inferius evolvit. Haec tamen moiUorem sensum possunt
accipere, quasi tantum illud a divinitate supra corporalem
mundi istius naturam fuerit elevatum , non destructa tamenmateriae substantia. Quod si hanc interpretationem non ad—mittas, errasse hic sicut aUbi Eusebius dicendus est, quod et
iUi in conciUo Nicaeno secundo exprobratum videmus. (Concil.
Labb. tom. vn,
p. 49^)
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 598/615
Sgo ANNOTATIONES.
Annot. (3), pag. 243.
Hic ad marginem in quodam manuscripto legitur, et quidemmerito : Fuge! totum blasphcmia; et paulo infra : impietatem!
Hinc ista Epistola lecta est in concilio Nicaeno secundo, et acri-
ter improbata.
AifNOT. (4), pag. 244-
Haec retulimus ad explicandum magis ac magis Eusebii de
Christo sententiam, de quibus ita in concilio Nicaeno secundo
dictum est : Ex kis ergo scriptis ejus ostenditur Arii ei comparium
ejus dogmata prcedicare. Yide quse de ejus fide initio diximus.
»
Annot. (4), pag. 490«
Sermonem Unicum , minime S. Jacobo Nisibeno adscriben-
dum, nihil aliud esse quam epistola synodica, multorum no—mine scripta, Nicolao Antonello certo certius visum est.
HiEc codex Armenus de quo inlatinum transtuht Antonellus,
a hbrario seu scriptore Armeno huic Epistolae annotata pra?-
ferebat
« Finita3 sunt Epistolae responsivae S. Jacobi Nisibeni ad» S. Gregorium IUuminatorem.
» Prudens Lectojl,
» Quamvis hic Sermo, qui sequitur, non sit scriptus adHlu-» minatorem nostrum; tamen quia est sermo magni Viri, non» sestimo esse inutile si subjungatur post Epistolas quas adin-
» terrogationes sancti Illuminatoris nostri rescripsit, cum multa
» ad aedificationem nostram in se contineat. »
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 599/615
INDEX
TOMI VIGESIMI QUINTL
EUSEBIUS.
DE VITA CONSTANTTNI LIBRI QUATUOR.Pag.
lilBER PRIMUS. —Caput I. —Prooemium. De morte imperatoris »
Constantini. 5
Caput II. De filiis ejus imperatoribus. Adhuc procemium. 4Caput III. De Deo pios principes honorante et tyrannos puniente. 5
Caput IV. Quod Deus Constantinum lionoravit. 6
Caput V. Quod triginta quidem annis regnavit, vixit autem plus
quam sexaginla. ibid,
Capct VI. Quod Dei quidem famuhis, gentium autem victor fuerit. 7
Caput VII. Comparatio ejus cum Cyro Persarum et Alexandro
Macedonum rege. 8Caput VIII. Quod orbem propemodum universum suhegerit. ibid.
Caput IX. Quod pii Imperatoris fihus imperium filiis reliquit. a
Caput X. Quod historia haec necessaria, et ad formandos moresutilis sit. 10
Caput XI. Quod sola Constantini gesta quae ad pietatem pertinent
narraturus sit. ii
Caput XII. Quod Constantinus in tyrannorum aedibus, sicut Mo-ses, educatus sit. 13
Caput XIII. De patre ejus Constantio, qui Christianos ut Diocle-
tianus et Maximianus persequi noluit. i3
Capdt XIV. Quomodo Constantius, exprobrata ipsi a Diocletiano
paupertate, aerarium impleverit, et postea collatoribus pecuniam
reddiderit. i/j.
Caput XV. De persecutione ab aliis concitata. i6
Capdt XVI. Quomodo Constantius, simulans se simulacra colere,
eos quidem qui sacrificare parati essent expulerit ; illos vero qui
se Christianos profiteri maluissent, in palatio retinuerit, ib,
Capct XVII. De affectu et amore ejusdem Constantii erga Chri-
slura. ... .__ »7
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 600/615
Pag.
592 INDEX.
Caput XVIII. Quod post abdicationem Diocletiani et Maximiani
Constantius primus Augustus fuit, numerosa prole insignis. 18
Caput XIX. De filio ejus Constantino, qui adbuc adolescens una
cum Diocletiano in Palaestinam venit. 19
Capdt XX. Constantinus propter Diocletiani et Galerii insidias ad
patrem revertitur. ib,
Caput XXI. Mors Constantii Constantinum filium imperatorem
relinquentis. 20
Caput XXII. Quomodo, elato Constantio, Conslantinus a militi-
bus Augustus appellatus sit. ib.
Cafut XXIII. Interitus tyrannorum brevis commemoratio. 21Caput XXIV. Quod Constantinus imperium Dei arbitrio sit conse-
cutus. 22
Capdt XXV. Constantini de Britannis et barbaris victoriae. ib.
CaputXXVI. Quomodo Romam Maxentii tyrannidc liberare de-
creverit. 23
Caput XXVII. Quod Constantinus,eornm qui simulacra coluissent
interitum considerans, Ghristianismum potius elegit. 20
Capot XXV III, Quomodo Deus oranli visiosem ostenderit in coelo
sub meridiem, crucem vidclicet lucidam cum inscriptione mo-
nente nt in hac vinceret. 24
Caput XXIX. Quomodo Cbristus Constantino in soninis visus, prae-
ceperit ut signo ad crucis formam facto uteretur in bellis. 25
Caput XXX. Fabricatio ejus signi ad crucis similitudiuem. ib.
Caput XXX i. Dcscriptio signi inslar crucis formati, quod Komani
labarum vocant. 26Capdt XXXII. Quomodo Constantinus catechumenus factus sa-
cras Scripturas legerit. 27
Caput XXXIII. De ailulteriis a Maxentio Romae perpetratis. ib.
Caput XXXIV. Quoraodo uxor praefecti, pudicitise servandae causa,
mortem sibi conscivit. 28
Capct XXXV. Caedes populi Romani jussu Maxentii. 29
Caput XXXVI. Magicae arles Maxentii, et alimentorum penuria
Romae. ib.
Caput XXXVII. Maxentii exercitus in Italia superati. 5o
Capdt XXXVIII. Maxentii interitus in ponte Tiberis. ib.
Caput XXXIX. Ingressus Constantini in urbem Romam. 02
Caput XL. De Constantini statua crucem tenente, et de ejus in-
scriptione. ib.
Caput XLI. Exultatio provinciarum, ct largitiones Constantini. 55
Caput XLII. Honores episcopis delati, et ecclesiarum extructio-
nes. 34
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 601/615
IND£X. 595
Capct XLIII. De Constantini inpauperes beneficenlia. 34
Capot XLIV. Quomodo synodis episcoporum interfuit. 35
Caput XLV. Quomodo insipientes toleraverit. 36
Caput XLVI. Victoriaede Barbaris relatae. 3^
Caput XLVII. Mors Maximiani , el aliorum quorum insidias Deo
revelante Constantinus deprehenderat. ib.
Capct XLVIII. Constantini decennaiia. 38
Capijt XLIX. Quomodo Licinius Orientem afflixerit. *6,
Caput L. Quomodo Licinius Constantino insidiatus sit. 3^
Caput LI. Licinii insidiae adversus episcopos, et prohibitio syn-
odorum. 4®
Capot LII. Christianorum exilia et proscriptiones. 4^
Capct LIII. Edictum Licinii, ne mulieres una cum viris io eccle-
siam convenirent. ib.
Caput LIV. Quomodo eos qui sacrificare renuissent militia solvit,
et carcere inclusos ali vetuit. 4*
Capdt LV. De iniquitate et avaritia Licinii. 45
Caput LVI. Quomodo persecutionem adversus Christianos tandem
excitaverit. 44
Capdt LVII. Qualiter Maximianus fistuloso ac verminante ulcere
perdomitus, pro Christianis legem scripserit. ib.
Capot LVIII. Qualiter Maximinus Christianorum persecutor, fu-
giens servili habitu sese occultaverit. 45
Caput LIX. Quomodo vi morbi excaecatus Maximinus, legem pro
Christianis dedit. 4^LIBER SEGUNDUS. — Capdt I. Occulta persecutio Licinii, et
caedes episcoporum apud Amasiam urbem Ponti. 47Caput II. Ecclesiae dirutae, et episcopi trucidati. 48
Capot III. Quomodo Gonstantinus Christianorum causa quos Li-
cinius persequi parabat, commotus sit. 49Caput IV. Quod Constantinus cum precibus, Liciuius vero cum
vaticiniis se ad bellum parabat. ib,
Capct V. Quid de simulacris et de Christo Licinius dixerit, dumin luco sacrificaret. 5o
Caput VI. Spectra in urbibus quae Licinio parebant visa, Constan-
tini militum Licinianos persequentium. 52
Caput VII. Ubicumque in praeliis crucis signum affuit, partam
esse victoriam. ib.
Caput VIII. Quod quinquaginta viri electi sunt qui crucem por-
tarent. 55Capct IX. Quod ex cruciferis is quidem qui fugit interfectus cst;
qui vero fideliter permanserat, incolumis evasit. ib.
Caput X. Variae pugnae, et Constantini victoriae. 54
XXV. 38
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 602/615
5^4 I>D£X.
Capcx XI. Fuga et magicae artes Liciaii. 54
Capct XII. Quomodo Constantinus orans in tabernaculo, victo-
riam adeptus est, 55
Capcx XIII. CoQstantini humanitas in militcs captos. 56
Capdt XIV. Iterum de oratione io tabernacLlo. ib.
Caput XV. Licinii simulata amicitia, et idolornm cullus. 5j
Caput XVI. Quomodo Licinius militibus praeceperit ne adversus
crucis sJgnum -impetum facerent. ib.
Capdt XVII. Constantini victoria. 58
Capct XVIII. Licinii caedes, et triumphi de illo acti ib.
Capdt XIX. Publica laetitia ac festivitas. 59
Capdt XX. Quomodo proconfessoribusConstantinusleges sanxerit. 60
Capct XXI. Quoraodo etiam pro martyribus et pro ecciesiarum
praediis leges tulit. 61
Caput XXII. Quomodo etiam populos recreaverit. il/.
Capct XXIII. Quod Deum bonorum auctorem prjedicavit : et de
legibus ejusdem. 62Capdt XXIV. Lex Constantini de pietate in Deum, et de Chris-
tiana religione. 65
Capot XXV. Exemplum a vetustis temporibus. iO,
Caplt XXVI. De iis qui persecutionem passi sunt, et de per^ccu-
toribus. 64
Caput XXVII. Quod persecutio bellum gerentibus maloruni cMusa
extiterit. 65
Caplt XXVIII. Quod Deus Constantinum bonorum ministrum
clegif. ib.
Caplt XXIX. Piae in Deum voces Constantini, et laus Confesso-
rum. G6
Capct XXX. Lex solvens exilio et curia, et bonorum proscrip-
tione. . 67
Capct XXXI. Itcm cos qui in insulas erant relegali. ib.
Capct XXXII. Itcm eos qui ad raetaila et ad publica opera igno-miniose damnati fuerant. 6S
Capdt XXXIII. De confessoribiis qcii militavcrant. iO.
Capct XXXIV. De iis qui ad gyuaccca vel in servitutem dati erant,
liberandis. 69
Capdt XXXV. De successione bonorum martyrum et confesso-
rum, et eorum qui relegati fueruut, et quorum bona in fiscum
rclata. ib,
Capct XXXVI. Ut deficientibus cognalis Ecclesia baereditatem
capiat, utque legata firma mancant. 70
Caplt XXXVII. Ut qui hujusmodi loca, aedcs, bortos, occiipave-
rint, ca restituant ; exceptis fructibus. «6,
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 603/615
' IM)EX. 595
Caput XXXVllI. Quoniodo super his libellos dari oporleat. 7 i
Caput XXXIX. Ut fiscus fundos, «des et hortos restituat ecclcsiis. -jx
Caput XL. Ut martyria et coemeteiia ecclesiis reddantur. ib,
Caput XLI. Ut qui res Ecclesiae emerunt, aut dono acceperuut,
eas restituant. ib.
Caput XLII. Sedula exhortatio ad colendum Deum. ^3
Caput XLIII. Quomodo Constantinus ea quaj legibus sanxerat,
factis ipsis confirmavit., 74
Caput XLIV. Quomodo Chribtianos ad regendas provincias pro-
moverit, et paganos sacrificare prohibuerit. ib,
Caput XLV. De legibus quibui sacrificia quidem prohibebantur,
ecclesiae vero construi jabebantur. ib,
Gaput XLVI. Epistola Constantini ad Eusebium et reliquos epi-
scopos, de ecclesiis praesidum opera aedificandis; utque vetus-
tae reficiautur, et ampliores extruantur. yS
Caput XLVII. Quod conlra idolorum cultum scripserit. 76
Caput XLVIII. Gonstantini edictum ad provinciales de falso
cultu multorum deorum. Exordium de virtute et vitio. 77
Caput XLIX. De pio ac Dei amantissimo Constantini patre, et
de Diocletiano ac Maximiano persecutoribus. ib»
Caput L. Quod ex ApoUinis oraculo qui ob justos homines res"
ponsa amplius edere non poterat, mota sit persecutio. 78
Caput LI. Quomodo Constantinus adhuc adolesctns justos esse
Chiistianos audivit. ii»
Caput LII. Quot tormentorum et suppliciorum genera adversus
Christianos excogitata sint. 79Caput LIII. Quomodo barbari Christianos exceperunt. ib.
Caput LIV. Quomodo divina ultione puniti sint, qui ex oraculo
persecuticnem commoverant. 80
Capu'^ LV. Copstantinus Deo gioriam tribuit, signum crucis con-
fitetur, et precatur pro ecclesiis, ih.
Caput LVI. Quomodo omnes quidem Ghristianos essc optavit,
neminem autem coegit. 81
Caput LVII. Gloriam tribuit I)eo, qui per Filium suum errantes
illuminavit. /6,
Caput LVIII. Iterum Deo gloriam tribuit ex ministerio totius
mundi. 82
Caput LIX. Deum laudat qui semper bona atque honesta docet, ib.
Caput LX. Adhortatio sub finem edicti, ut nemo aiteri molestiam
facessat. 83
Gaput LXI. Quomodo ab urhe Alexandria quaestiones commotaesint proi.'ter Arium. ib,
CAPUi LXII. De Ario el Mehtiq^is. 84
58.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 604/615
5^6 INDEX.Pag.
Capot LXIII. Quomodo legatum cum lltteris mislt ad pacera
componendam. 85
Capdt LXIV. Constantini Epistola ad Alexandrum episcopum et
Arium presbylerum. ib.
Capct LXV. Quod pro pace continue satagebat. 86
Caput LXVI. Quomodo quaestiones in Africa excitatas com-pressit. iB.
Caplt LXVII. Quod religio ab Orientis parlibus coeperit. 87Caput LXVIII. Quomodo sedilionem moleste ferens, paccm
suasit. ib.
Caplt LXIX. Unde nata sit controversia inter Arium et Alexan-
drum ; et quod talia non erant disquirenda. 88
Capct LXX. Exhortatio ad concordiam. 89
Capct LXXI. Quod ob leves quasdam voculas pertinaciter cer-
tandum non fuit. ib.
Capct LXXII. Quomodo dolore affectus prae pietate lacr}'mas ef-
fudit : etiter quod facturus erat in Orientem, ob hanc causam
repressit. 91
Capct LXXIII. Quod post has etiam Imperatoris litteras perse-
veravit contentio. 92
LIBER TERTIUS. — Capct I. Comparatio pietatis Constantini
cum iniquitate persecutorum. gS
Caput II. Rursus de pietate Constantini, sigiium crucls libere
proGtentis. gS
Capct III. De imaglne Constantini, cui crux quidem superposita
erat, infra autem draco. - ib.
Capct IV. Rursns de controversiis in ^Egypto excitatis ab Ario. 96
Capct V. De dissensione ob festum Paschae. 97Capct VI. Quomodo syuodum Nlcaeae fieri jussit. 98
Capdt VII. De universali concilio, ad quod ex omnibus provinciis
convenerunt episcopi. ib.
CapctVIII. Quod sicut in Actis Apostolorum dicitur, ex variis
gentibus convenerunt. 99
Capct IX. De virtute et aetate ducentorum quinquaginta episco-
porum. 100
Capct X. Synodus habita in palatio, quo ingressus Constantinus
cum episcopls resedit. t^.
Capct XI. Sileutium concilii, postquam Eusebius episcopus pauca
quaedam dixisset. 101
Caput XII. Constantlni ad synodum oratio de pace. 102
Capct XIII. Quodo episcopos inter se certantes ad concordlam
revocarit. io5
Capct XIV. Concors synodi sententia de fide et de Pascha. loi
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 605/615
INDEX. 597Pag.
Capct XV. Quomodo Constantinus vicennalibus suis episcopos
convivio exceperit. io4
Caput XYI.Muneraepiscopisdonata, etlitteraeadomnesscriptae.
io5Capot XVII. Epistola Constantini ad Ecclesias de synodo Nicaena. ib.
Capot XVIII. De consensu in celebratione festi Paschalis et con-
tra Judaeos. 106
Capct XIX. Hortatio ut niaximam partem orbis terrarum sequi
velint. 107
Capdt XX. Hortatio ut omnes decretis Synodi assentiantur. 108
Caput XXI. Episcopis discessuris consilium dat ut concordiam
servent. 109
Caput XXII. Quomodo elios c^uidem hortatus sit, ad alios autem
scripserit; et de pecuniarum divisione. 110
Caput XXIII. QuomodoadiEgyptios scripserit,eosque adpacemhortatus sit. ib..
Capct XXIV. Quomodo episcopis et plebibus religiosas litteras
saepius scripsit. 111
Caput XXV. Quomodo Hierosolymis in sancto Domiuicae resur-rectionis loco templum extrui praecepit. ib.
Caput XXVI. Quomodo impii sepulcrum Domini ruderibus et si-
mulacris superpositis obtexerant. 112
Caput XXVII. Quomodo Constantinus templi materiam ac ru-
dera longissime projici mandavit. ii5
Capot XXVIII. Manifestatio sanctissimi Sepulcri. ii4
Caput XXIX. Quomodo de construenda ecclesia ad praesides et
ad Macarium episcopum litteras dedit. ib.
Caput XXX. Constantini ad Macarium epistola de aedificatione
Martyrii Servatoris nostri. ii5
Capct XXXI. Quod hanc aedem, moenium, columnarum et mar-
morum venustate caeteras ecclesias superare voluerit. 116
Capot XXXII. Ut de pulchritudine conchse, et de artificibus ac
de materia Macarius ad praesides scribat. ib.
Capot XXXIII. Quomodo ecclesia Servatoris extructa fuerit,quam Prophetae novam Hierusalem appellaverant, 117
Caput XXXIV. Descriptio fabricae sancti Sepulcri. iiS
Caput XXXV. Descriptio atrii et porticuum. ib.
Caput XXXVI. Descriptio parietum tectique, et ornatus atque
inaurationis ipsius basilicae. ib.
Caput XXXVII. Desciiptio geminarum utrinque porticuum, ct
trium portarum orientalium. 119
Caput XXXVIIl. Descriptio hemisphaerii, et duodecim colum-
narum cum crateribus. ib.
Capot XXXIX. Descriptio atrii, exhedrarum et vestibulorum. lO.
Capui XLj De numero donariorum. 120
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 606/615
5^8 I^DEX.
Capdt XLl. Deaedificationeecclesiaeapud Bethlehem et in monte
Olivarum. 120
Caplt XLII. Quomodo Helena Augusta, Constantini mater,
Bethlehera orandi causa profecta, has ecclesias aedificavit. 121
Caput XLIII. Rursus de ecclesia Bethlehemitica. 10.
Caput XLIV. De magnitudine animi et beneficentia Helenae. 122
Caplt XLV. Quomodo Helena in ecclesiis religiose versata sit. 120
Caplt XLVI. Qiiomodo octogenaria testamento facto, e vita de-
cessit. ib.
Capct XLVII. Quomodo Constantinus raatrera deposuit; et qua-
liter illam coluit dum viveret. la^Caplt; XLVIII. Quomodo Constantinopoli martyria construxit,
oranemque idolorum cultum abolevit. 125
Caput XLIX. Signum crucis in palatio, et iraago Danielis in fon-
tibus. ib.
Caput L. De ecclesiis quas Nicomediae et alibi extruxit. ia6
Caput LI. Quod in ioco dicto Marabre ecclesiara aedificavit. ib.
CaputLII. Constantini epistola ad
Eusebiura de Marabre. 127Caput LIII. Quod Servator noster ibidem visus Abrahae. ib.
Capct LIV. Fana et simulacra ubique diruta. 139
Caput LV. Eversio fani apud Aphaca in Phoeniee, et impudicitiae
abolitio. i3o
Caput LVI. Destructlo terapli ^sculapii ^gis. i52
Caput LVII. Quoraodo Gentiles damnatis siraulacris Deum ag-
noverunt."^ *
i35
Caput LVIII. Quoraodo apud Heliopolira , destructo Veneris
fano, primus ecclesiara construxit. i34
Caput LIX. De tumultu Antiochiae propter Eustathium excitato. i35
Caput LX. Constantini Epistola ad Antiochenos, ne Eusebium
Caesarea abstraherent; sed ut alium quaererent. 106
Capct LXI. Constantini ad Eusebium litterae, quibus eum laudat
quod Antiochiam recusaverit. 1^9
Caput LXII. Constantini Epistola ad synodum, ne Eusebius Cae-
sarea abstrahatur. i4o
Caput LXIII. Quomodo haereses excindere studuerit. i4i
Caput LXIV. Constantini constitutio adversus haereticos. ib,
Caput LXV. De tollendis conventiculis haereticorum. i^»
Caput LXVI. Quomodo, nefariis libris apud haereticos reprrtis,
plurimi eorum ad Catholicam redierint Ecclesiara. i43
LIBER QUARTUS. —Caput I. Qualiter donis ac promotionibns])!urimos cohonestavit. i4''
Caput II. Retnissio quartae partis ccnsuum. i46
(iAPUT III. Peraequalio ac relcvatio censuura. ib.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 607/615
INDBX. 599
Caput IV. Quomodu in pecuniariis causis, iis qui causa cecide-
rant, ipse de suo largiebatur. i^"
Capdt V. Scytharum per signum crucis devictorum subactio. iu.
Caput TI. Sarmatae subacti, cum servi adversus dominos rebel-
lassent. i4S
Capdt VII. Variorum barbarorum legationes, et munera eis ab
Imperatore donata. *''•
Capct VIII. Quod Persarum regi qui legatos acl ipsum miserat,
scripsit in gratiam Christianorum iilic agentium. 1^9
Capdt IX. Epistola Constantini ad Saporem Persarum regem,
summa cum pietate Deum et Christum confitentis. l5o
Caput X. Contra simulacra, et de glorificatione Dei. 101
Capdt XI. Contra tyrannos et persecutores; et de captivitate
Valeriani. ib.
Caput XIT. Quod persecutorum ruinam viderit, quodque jam
ob Christianoium pacem laetatur.'
i52
Caput XIII. Exbortatio ut Christianos in Perside agentes bene-
vole complectatur. ib.
Caput XIV. Quomodo assiduisConstantini precibus pax data est
Christianis. i55
Caput XV. Quod in nummis et imaginibus precantis habitu ef-
fingi se jussit. ib.
Caput XVI, Quod imagines suas in templis idolorura poni, legc
lata prohibuit. i54
Caput XVII. Precationes in palatio, et recilatio sacrarum Scrip-
turarum. ib.
Caput XVIII. Diem Dominicum et sextam feriam honorari prae-
cipit. ib.
Caput XIX. Quomodo etiam Gentiles milites diebus Dominicis
orar€ docuerit. i55
Caput XX, Forma precationis a Constantino militibus traditae. i56
Caput XXI. In armis militum signum Dominicae crucis expriroi
jubel. ib.
Caput XXII. Studium precandi, et cultus festi Paschalis. ib.
Caput XXIII. Quomodo idolorum cultum probibuit, martyrum
autem festa honoravit. i5y
Caput XXIV. Quod rerum externarum quasi episcopum se esse
dixit. i58
CAPtiT XXV. De prohibitione sacrificiorum et initiationum, et de
abolilis gladiatoribus et impuiis sacerdotibus jNiii. ib.
Caput XXVI. Corrcctio legis adversus orbos, et legis de lcsta-
mentis. i5c)
Caput XXVII. Quod Iegem"tulit ne Judoei Christiauuni manci-
pium haberent, ulqueconciliorura decretaiataessent, et caetera, 160
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 608/615
600 INDEX.Pag.
Capct XXVIII. Dona in ecclesias collata, et pccuniae virginibus
ac pauperibus erogatae. i6i
Caput XXIX. Lucubrationes et declamationes Constantini. /6.
Capct XXX. Quod cuidam avaro sepulcri modum delineavit, ut
ei pudorem incuteret. i63
Capct XXXI. Quod ob nimiam clementiam irrisus est. ib,
Capct XXXII. De Constantini oratione quam ad sanctorum coe-
tum scripsif. i6.i
Capct XXXIII. Quomodo Eusebii de Servatoris sepulcro pane-
gyricas orationcs stans audlerit. . i6.
Capct XXXIV. Quod de Pascha et de sacrls cocidibus ad Euse-
bium scripsit. i65
Capdt XXXV. Epistola Constantini ad Eusebium, in qua oratio-
nem ejus de Pascha laudat. ib.
Capct XXXVI. Constantini ad Eusebium epistola de conficien-
dis sacris cocidibus. i^S
Capct XXXVII. Quomodo confecti fuerint codices. 167
Capct XXXVill. Quomodo emporium Gazaeorum, ob Christia-
iiismum , urbs facta est et Constantia cognominata. 168
Capct XXXIX. Quod in Phcenice urbs facta est Constantina, et
in aliis urbibus idola diruta et ecclesiae extruclae. '6«
Capct XL. Quod cum trinis decennalibus tres filios Cssares crea-
visset, dedicationem martyrii Hierosolvmis celebravit. 169
Capct XI I. Quod inter haec synodum Tyri haberi constituit, ob
quasdam in iEgypto controversias. »6»
Capct XLII. Epistola Constantiniad synodum Tyri congregatam. 170
Capct XLIII. Quomodo ad dedicationem ecclesla; Hierosolymo-
rum, episcopi ex omnibus provinciis convenere. 172
Capct XLIV. Quomodo per Marianum notarium excepti sint, et
pecunix pauperibus erogatse : et de donarlis ecclesiae. ijS
Capct XLV. Episcoporum in conventibus sermones, et ipsius qui
haec scripsit Eusebii. ib.
Capdt XLVl. Quod descriptionem martyrii et orationem de tri-
cennalibus coram ipso Imperatore postea recifavit. ij^
Capct XLVII. Qiiod >'ica?na quiflem synodus vicennalibus Con-
stantini, dedicatio vero basilicae Hierosolyraitanae contigit tri-
cennalibu?. ijS
Capct XLVIII. Quomodo immodlcas cujusdam iaudes aegre tu-
lerit. ib.
Caput XLIX. Nuptiae Constantii Caesaris, ejus filii. «'^
Capct L. Legatio et munera ab Indis missa. ^b.
Capct LI. Quomodo Constantinus, divlso in tres filios Imperio,
eos et rcgnaudi artc et pietatis officiis instiluit. '^•.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 609/615
INDEX. 60 1
Pag.
Caput LII. Quomodo eos virilem c-etatem ingressos pietatcm do-
cueiif". 177
Caput LIII. Quod cum duobus ac triglnta annis rcgnaverit, et plus
quam sexagiuta annisvixerit,integra semper fuit valetudine. j j8
Caput LIV. De iis qui eximia ejus humanitate ad avaritiam et
pietatis simulationem abusi sunt. 179
Caput LV. Qualiter ad ultimum usque vitae diem orationes scripsit. ib.
Caput LVI. Quomodo ad bellum Persicum proficiscens, episco-
pos sibi adjunxit, et tentorium in speciem ecclcsise paravit. 180
Caput LVII. Quomodo, susceptis Pcrsarum lcgatis, festo Paschse
die cum aliis pernoctavit. 181Caput LVIII. De constructione martyrii Apostolorum Constan-
tinopoli. Ib -
Capct LIX. Descriptio ejusdem martyrii. 182
Caput LX. Quod etiam in eo templo sepulcrum sibi aedificavit. ib.
Caput LXI. Imperatoris segritudo, et orationes Helenopoli. Item
de ejus baptismo. i83
Caput LXII. Quibus verbis Constantinuspostulavit ab episcopis
ut baptismum sibi conferrent, 184
Caput LXIII, Quomodo post baptismum Deum laudavit. i85
Caput LXIV. Constantini mors die festo Pentecostes, circa me-
ridiem. ib.
Caput LXV. Militum ct tribunorum planctus. 186
Caput LXVI. Qiiomodo funus Nicomedia Constantinopolim de-
ductum est in palatium. 187
Caput LXVII. Quomodo etiam post mortem acomitibus et reli-
quis, perindc ac vivus, honoratus est. ib.
Caput LXVIII. Quomodo exercitus judicio, filii ejus Augusti sunt
nuncupati. 18S
Caput LXIX. Romse luctus ob mortem Constantini, et imagines
ei decretae. 189
Caput LXX. Quomodo funus Constantinopoli depositum sit a
Constantino. . ib.
Caput LXXI. Missa in Apostolorum martyrio celebrata in exe-
quiis Constantini. iqo
Caput LXXII. De phoenice avc. j^i
Caput LXXIII. Quomodo in nummis Constantinum velut in coe-
lum ascendentcm expresscrint. j^,
Caput LXXIV. Quod cum Dcum coluisset, merito etiam a Deohonoratus est. i(,^
Caput LXXV. Quod Constantinus superiores omnes imperatorespietate superavit, 102
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 610/615
G02 INDEX.
COXSTAMI?:i IMPERATORIS ORATiO QUAM IIVSCRIPSITAD SANCTORLM CCETUM.
Tag.
Caput I. Prooemiiim mentioueui facit Paschae, ct quod Cbrislus,
cum multa in omnes homines beneflcia contulisset, ab iiidcni
male mulctatus est, 195
Caput II. Allocutio ad Ecclesiam et auditores, ut ignoscant et
emendent, si quid minus recle dixerit. ig5
Capdt III, Quod Deus pater est Verbi, et omnium rerum opifex ; et
quod nuliomodo res possint consistere, si diversae essent carum
causae. 196
Capdt IV. De errore eorum qui simulacra venerantur. i^j
Capot V. Quod Christus Filius Deicuncta condidit, et certum vitae
spatium singulis constituit. 198
Capct VI. De fato ; et quod falsa sunt quae de eo dicuntur : idque
ostenditur tum ex legibus humanis, tum ex rebus creatis, quae non
temere sed ordine moventur; hoc facto declarantes Creatoris prae-
ceptum. aooCapct VII, Quod in rebus quas intelhgentia assequi non possumus,
Creatoris sapientiam praedicare debemus, nec casum aut aliam
praeter Deum causam existimare. 2o5
Capct VIII. Quod quae ad usum necessaria sunt, Deus copiose sup-
peditat hominibus ; qiiae vcro ad voluptateni faciunt, modice sub-
ministrat : utrumque ad utilitatem noslram dispensans. 2o4
Capct IX. De philosopbis;, qui, cum omnia scire voluissent, opinio-
nibus lapsi sunt; et nonnulli discrimen vitae subierunt. Item de
doctrina Platonis. ao5
CapdtX. De iis qui non solum sacrae Scripturae, sed etiara philoso-
phorum dogmata respuunt ; et quod vel in omnibus fides poelis
adhibenda est, vel in nullo. a^j
Capdt XI. De corporali Domini adventu, qualis etcurfuerit. ao8
Capot XII. De his qui hoc mysterium non cognoverunt; et quod
voluntaria eorum ignoralio est : et quanta bona eos maneant qui
illud cognoverunt, ac prsesertimeos quiin confessione mortuisunt. 214
Capdt XIII. Quod necessaria sit differentia in rebus creatis ; et quod
ad bonum malumque propensio ex voluntate bominum oritur :
ideoque necessarium est judicium Dei. ii5
Capct XIV. Quod creatura immenso spatio distat a substantia in-
creata ; et quod homo per virtutem proxime ad Deum accedit. 216
Caplt XV. Quae praecepta tradiderit, ct quae miracula patraverit, el
quantopere subditis profuerit Servator. 217
Caput XVI. Quod Christi adventus praedictus sit a Prophelis; et
quod ad simulacroruin et urbium slmiilicra colentium cversio-
nem ordinatus fucrit. aaa
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 611/615
INDEX. 6o5
Caput XVI 1. De sapientia Mosis, quam Geiitilium sapienleu semu-
iati sunt ; item de Danielc et detribus pueris. 221
Capot XVIII. De Sibylla Erylbraea, quae in acrostichide carininum
quibus vaticinata est, Dominum et passionem designat. Est au-
tem acrostichis haec ; Jesus Christus Dei Filius, Servator, Chux. aaS
Caput XIX. Quod haec de Christo vaticinatio a nemine Chrisiiano-
rum conficta est, sed ab Erythraea Sibylla conscripta ; cujus libros
Cicero ante adventum Cliristi latinis versibus reddidit : et quod
Virgilius ejus mentionem facit, simulque partus Virginei; obscure
celebrans mysterium metu potentiorum. aa5Capdt XX. Aiii versus Virgilii Maronis de Christo, eorumque inter-
pretatio : in quibus ostenditur obscure, ut poetis moris est, indi-
catum esse mysterium. 327
Capot XXI. Quod de nudo ac simplici homine dici haec non pos-
sunt, et quod infideles ob divini cultus ignorantiam, ne ortus qui-
dem sui causam norunt. 23
Caput XXII. Gratiarum actio Imperatoris, qua victorlas et reliqua
bona sua Christo accepta fert ; et confutatio Maximini tyranni, qui
persecutionis crudelitate Christianae religionis gloriam auxerat. 23a
Capdt XXIII. De Christianorum institutis ; et quod Deus diligit eos
qui virtutem sectantur; et quod judicium ac retributionem spe-
rare oportet. »34
Caput XXIV. De Decii, Valeriani et Aureliani calamitoso vitae
exitu ob persecutionem Ecclesiarum. 235
Caput XXV. De Diocletiano, qui turpiter Imperio se abdicavit, et
qui ob Ecclesiarum persecutionem fulmine perculsus est. 256
Capot XXVI. Quod Deus causa fuit pietatis Imperatoris; ct quod
eventus prosperos a Deo poscere, eique acceptos ferre debemus;
secus autem gesla, negligcntiae notrae imputare. 2^7
EUSEBII PAMPHILI EPISTOL.E TRES.
EPISTOLA I. Ad Constantiam Adgdstam. Arguinentum. 209
EPISTOLA II. Ad Alexandhdm ALEXAjNDRmuii. Fragmentum. (Ex
Labbaeo, concil. Nicaen. 11, act. vi.) . 2^3
EPISTOLA III. Ad Edphbasionkm episcopum. Fragmentum. (Ex
eodem, ibidem. 3/J4
S. JACOBUS NISIBENUS. fi.f,kr..t^»S. Jacobds, hisibends EPiscopus. Syriacus. 2^7
SERMOIVES.Epistola S. Gregorii nostri Illuminatoris ad S. Jacohum Nisibenum. 261
Respojisio ad Epistolam S. Gregorii lUuminatoris. a53
Skrmo I. De Fide. zSi
Sebmo II. De Dileclione. 267
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 612/615
6o4 INDfiX*
Sebmo III, De Jejunio. jj^5
Skbmo IV. De Oratione. aqS
Skbmo V. De Bello. 5,ySebmo VI. De Devotis. 55^
Sebmo "^II. De Poenitentia. 5^0Skbmo VIII. De Resurrectione mortuoruin. 365
Skbmo IX. De Ilurailitate. o-o
Skbmo X. De Pastoribus. ^ 5qo
Sebmo XI. De Gircunicisione, contra Judaeos, 5gS
Sebmo XII. De Sabbato, coDtra Judaeos.^ia
Sebmo XIII. De Ciborum delectu. ^22
Sebmo XIV. De Pascba. ^5|Sebmo XV. De Ingressu gentium pro populo Judaeorum, seu de
Gentium vocalione et reprobatione Judaeorum. ^^S
Sebmo XVI. Demonstratur quod Christus sit Filius Dei. 455
Skbmo XVII. De Virginitate et Sanctitate, contra Judaeos. ^66
Skbmo XVIII. Refutatio, adversus Judaeos dicentes propediem
Synagogam instaurandam esse. ^~6
Sebmo vsici;s. De adversitate, et schismatibus quse fiunt alicubi in
provinciis; et de superbia, arrogantia; et de pugna certamiuis
elationis capitalis principatus. 490
S. ANTONIUS ABBAS.S. AKTOiMDS, AWACHOBBTABLM iEGYPTlOBDM PATER. iEgyptiuS. 54*»
AD FRATRES SUOS EPISTOL^.Epistola I. De divina vocatione, et multiplici corporis motu. 5^9
Epistola II. De vitandis insidiis Daemonum, 555
Epittola III, De Cbristiin nos beneficiis. 565
Epistola IV. De duobus Christi praecursoribus, ct ejus adventu in
carnem. 5^2
Epistola V. De Angelorum gaudio et luctu proptcr nos, et ne vi-
tam nostram negligamus. ,5-5
Efistola VI. De Christi adventu, et ut nos ipsos cognoscamus. 579
Epistola. VII. De cognitione sui ipsius, et de Ario. 582
S. PACHOMIUS.S. PaCHOMIOS, PBIMOS taberneksis abbas, bt coenobitabdm ikstitctob.
Graecus. 58^
CONCORDANTIA Bibliothecae Latinac cum Gallica. 587
ANNOTATIONES. 689
txrLicrr indkx.
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 613/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 614/615
8/6/2019 Caillau, Guillon. Eusebius. Opera Omnia. 1830. Volume 8.
http://slidepdf.com/reader/full/caillau-guillon-eusebius-opera-omnia-1830-volume-8 615/615
co