Community Tools

& Diagnosis

นพ. กฤษฎ( ทองบรรจบ

ผอานวยการโรงพยาบาลงาว จงหวดลาปาง

Krid.fmpc@gmail.comhttps://qrgo.page.link/7bQqV

วถชมชน

เคร%องมอทางมานษยวทยาท%ทาใหงานชมชนงาย ไดผล และสนก

สรางความรรวมเรยนรสการปฏบต

บรการปฐมภม Primary Careเปนศลปะช+นสงของการดแลรกษาสขภาพ

ศาสตรศลป

การแพทยสงคม

วฒนธรรม

มหวใจคอความเปนมนษย

กายภาพจตใจสงคมจตวญญาณ

Social Determinant of Health ปจจยกาหนดสขภาพเชงสงคมสงคม

ชมชน

ครอบครว

บคคล

“Family” Determinant of Health

ปจจยกาหนดสขภาพในบรบทครอบครว

7 เคร%องมอมหศจรรยเช%อมสมพนธชมชน1. แผนท(เดนดน Community(Geo-Social) Mapping2. ผงเครอญาต Genogram3. โครงสรางองคกรชมชน Community Organization4. ระบบสขภาพชมชน Local Health Systems5. ปฏทนชมชน Community Calendar6. ประวตศาสตรชมชน Local History7. ประวตชวต Life Story

เคร(องมอเพ(อการเรยนรมตทางสงคมวฒนธรรม และความเปนมนษย

Community Building & MobilizationFamily Medicine & Primary Care Perspective

กลมท( 1

ผดอยโอกาส

กลมท( 3

กลมผมอานาจ/

สวนไดสวนเสย

กลมท( 2

กลมท(ตองพฒนา

กลมท( 4

กลมผมจต

สาธารณะ/จตอาสา

เราจะใชเคร+องมออะไรในการ

คนหา 2 กลมน 8ในชมชน ?

ทนมนษย ทนสงคม

ภมสงคมเชงประจกษ

1. แผนท&เดนดน Geo Social Mapping

สาคญท)สดเพราะ….รจกโลกของชาวบาน Local contexts

ไดขอมลมาก/เรว/เช&อถอได Direct observation

เหนภาพรวม/เปาหมาย Sense of community Identify informant

ไดความสมพนธ/คนเคย Create relationship

แผนท=น =งโตะใชอานหาตาแหนงท=ต +งแผนท=เดนดนใชทาความเขาใจสงคม

• เดนท 'วท )งชมชน • ดดวยตาตนเองทกบาน • เหนพ)นท'ทางกายภาพ

• เขาใจพ)นท'ทางสงคม

ตวอย&างการทำแผนทเดนดน

2. ผงเครอญาต Genogramความสมพนธรากฐานของชวต

80% ของการเจบปวยเกดข2นและถกเยยวยาในครอบครวและเครอญาต

Family & Kinship structureThe most basic social relationship

ประธานกลมแมบาน

2 1

เปนโรคเบาหวาน

2 31 4HIVทางาน

ไตหวนปรยา

2 3

DHF ก.ค. 441

HIV?

ผงเครอญาต

1 2

แตงงาน

มลกลาดบท*

= หญง= ชาย

= ตาย

หยา (42) = อาย

ไมถกกน # 11/2 = บานเลขท;

อยรวมกน

3. โครงสรางองคกรชมชน Community Organization

เนนองคกรท(มปฏบตการ/ผนาทางการ/ไมเปนทางการโครงสรางคอระบบความสมพนธ

Mapping Social structures &

Social relations

ผญบ. อสร

บงด&งบงโอบ (อบต.)

บงทอง (อสม)

จะซอ

มะสรอย

มะเหนย

จะนา

จะสาว

กลมสานเส+อ, ทากลวยฉาบบงส 2น

อเสง

บงสกบงหลน กอเฉม

ดารง (อสม)

สาแหละ

กอดาด ปะหยด

กลมผ นาทางการ

กลมผนาไมเปนทางการผงโครงสรางองคกรชมชน

นองชาย

ภรรยา

80%

POPULAR SECTOR

FOLK SECTOR

4 ระบบสขภาพชมชน

พหลกษณทางการแพทยความหลากหลายของระบบสขภาพ

การดแลตนเองของภาคประชาชน

การแพทยพvนบานPROFESSIONAL

SECTOR

การแพทยภาควชาชพ

ระบบการแพทยในชนบทไทย

• ทฤษฎธาต Humoral medicine

• อานาจเหนอธรรมชาต Faith Healing

• โหราศาสตร Astronomy

• ประสบการณ Practical Experience

ระบบสขภาพชมชนMind Mapping of Local health System

ปจจยเชงบวกกศลาธรรมา

ปจจยกลาง ๆ ไมบวกไมลบ อพยากตาธรรมา

ปจจยเชงลบอกศลาธรรมา

5. ปฏทนชมชน Community Calendar

เขาใจวถชวต

คอรากฐานการทางานเชงรก

วถชวต

• ปฏทนอาชพตาง ๆ ในชมชน• ปฏทนชวตครอบครวท>นาสนใจ• ปฏทนกจกรรมทางสงคม• ปฏทนประเพณปฏบตตาง ๆ

ปฏทนเศรษฐกจปฏทนวฒนธรรม

6.ประวตศาสตรชมชน Local History

• เศรษฐกจ • สงคม • การเมอง• สาธารณสข

ผงประวตศาสตรชมชน2440 25402500 25202460

2478 ปาไมฯ ประกาศเขตปาสงวน

2504 เร4มมพชเศรษฐกจ

2498เลอกต?งผใหญบาน 2520 2530

ม อบต.

2522เอดสรายแรก

เจาอาวาสเกามรณภาพ 2508 ไดเจาอาวาสใหม

ประทวง ผญบ.

2480

กอต?งหมบานราว 100 ปกอน

2506 ไฟฟา/ถนนเขา

2508 สราง สอ. ในหมบาน

?

?

2514 น?าทวม/โรคระบาด

2516 เร4มเจยรนยพลอยแผนพฒนา

ฉบบท9 1

เรยนรความเปนมนษยจากชวต

คนจนคนทกขคนปวยหมอบานคนเฒาคนแกผนาทางการ/ธรรมชาต

7 ประวตชวต

เคร%องมอช+นท% 8Yourself

This is Idea for “CHANGE”

เรองครอบครวชาวบ-าน คอ

งานของเรา

Community Diagnosis

Krid Thongbunjob, MD. , MPH

FPs see themselves as part of community network of supportive

and health-care agenciesA coordinated systemThe system as a whole

FP is a manager of resourcesResources are limited, sometimes severely limited.For the benefit of patients and for the community as a whole

Community physician • is the physician of the community

หากทานเปนผอานวยการโรงพยาบาลและไดรบรายงานอบตการณดงกลาวจากทมงาน ทานจะดาเนนการณอยางไร?

Disease incidence rankedAcute diarrhea 32% 1Traffic accidence 17% 2Cancer 15% 3Stroke 12% 5Disease of CN system 6% 6Genito-urinary system 5% 7Parasitic disease 3% 8Hyperthyroidism 3% 8Alcoholism 3% 8Others 2% 9

CONCEPT OF DIAGNOSIS

• The term ‘diagnosis’ comes from the Greek word “diagignoskein” meaning to distinguish.

• ‘dia’ meaning through, apart • ‘gignoskein’ meaning to know.

What is community?

• A community is a cluster of people with at least one common characteristic (geographic location, occupation, ethnicity, housing condition, etc.).

• A group of people q Linked by social ties q Sharing common perspectives or interests q Who may or may not share a geographic location

MacQueen KM, McLellan E, Metzger DS, Kegeles S, Strauss RP, Scotti R, et al. What is community? An evidence-based definition for participatory public health. Am J Public Health. 2001;91(12):1929-38.

“The Community as patient”Blumenthal DS. Clinical community health: revisiting "the community as patient". Educ Health

(Abingdon). 2009;22(2):234-.

Clinical Diagnosis vs. Community Diagnosis

Clinical diagnosis “Decision to give treatment of patient”

Community diagnosis “Decision to improve health of population in community”

John M. A dictionary of epidemiology: Oxford University Press; 2001.

Definition of Community Diagnosis• Diagnosis is much broader and aims to understand

many facets of a community including culture, values and norms, leadership and power structure, means of communication, helping patterns, important community institutions, and history.

• A good diagnosis suggests what it is like to live in a community, what the important health problems are, what interventions are most likely to be efficacious, and how the program would be best evaluated

Steckler A., Dawson L., Israel B. and Eng, E. (1993) Community health development: an overview of the works of Guy W. Steuart. Health Education Quarterly , Suppl. 1, S3–S20.

Community Diagnosis

Aims to understand many facets of community including• Culture• Values and norms• Leadership and power structure• Means of communication• Helping patterns within community• Important community institutions• History of the community

Narayan K, Khan AR. Teaching community diagnosis: experience of a new institution. 2008.

How to Conduct Community Diagnosis?ศกษาขอมลพ .นฐานของชมชน

ศกษาสถานะสขภาพ Health Status ของประชาชนในชมชน

(ขอมลปฐมภมและทตยภม)

Problems identification

Priority setting

Theory web of causation

How to Conduct Community Diagnosis?

สรางแบบสอบถามเพ:อหาปจจย(เส:ยง)

เกบขอมลเพ:อหาปจจย(เส:ยง)

รวบรวมวเคราะหขอมล

Actual web causation

เขยนแผนงานโครงการเพ:อลดปจจยเส:ยง/ปองกนโรค

Community Diagnosis : การเกบรวบรวมขอมล

ขอมลปฐมภม: การสอบถาม การสมภาษณ การสนทนากลมขอมลทตยภม: รายงานตาง ๆ สถต ตาง ๆ เคร@องมอประเมนชมชน 7 ชCน (แผนท@เดนดน ประวตชวต ผงเครอญาต ระบบสขภาพชมชน โครงสรางองคกร ปฏทนชมชน และประวตชมชน)

Community Diagnosis &Community Health Profile

• “a quantitative and qualitative description of the health of citizens and the factors which influence their health.

• It identifies problems, proposes areas for improvement and stimulates action”.

WHO : World Health Organization

World Health Organization. City Health Profiles: how to report on health in your city. ICP/HSIT/94/01 PB 02. Available at: www.euro.who.int/document/wa38094ci.pdf

Focus Group & Stakeholder

• Talk with community• “outside in” &“inside out”

Wilbur G, Scott R. Inside Out, Outside In: Power and Culture in a Learning Community. Multicultural Perspectives. 2013;15(3):158-64.

Community is diagnosed using:

Health Indicators

Health Indicators

Health indicators are required in order to measure the health status of people and communities.

ข#นตอนและวธการทางานชมชน1.ข#นเตรยมการ

-เตรยมเจาหนาท/

-เตรยมชมชน

2.ประเมนสภาพชมชน

-ทาแผนท/ชมชน

-รวบรวมขอมลพ=นฐาน

3.วเคราะหปญหา

-รวบรวมปญหา

-วเคราะหปญหารวมกบชมชน

4.จดลาดบความสาคญ

-จดทาเกณฑและวเคราะหตามเกณฑ

-ชมชนเปนผเลอกปญหาโดย จนท. ไมช=นา

5.จดทาโครงการ

-จนท.และ ปชช. รวมกนเขยนโครงการเพ/อแกปญหา

-เสนอโครงการเพ/ออนมต

8.ปรบโครงการ

7.ประเมนผลโครงการ

-ประเมนผลตามวตถประสงคและ

กจกรรมตามแนวทางเกณฑช=วด

6.ดาเนนการตามโครงการ

-กจกรรมโครงการแลวแตสภาพปญหา

การมสวนรวม

การจดลาดบความสาคญของปญหา (Priority Setting):

qขนาดของปญหา: อตราปวย

qความรนแรงของปญหา: ราคาญ เจบปวยเปนโรค พการ ตาย

qความยากงายในการแกไขปญหา: ทรพยากร งบประมาณ บคลากร

ระยะเวลา กฎหมาย ศลธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณ

qความสนใจ/ความวตกกงวลของชมชน:

2. Common criteria

Size of problem ขนาดของปญหา

Severity of problem ความรนแรงของปญหา

Ease of management (Feasibility)

แนวโนมความยากงายในการ

แกปญหา

Community concern ความรวมมอของชมชน

Impact ผลกระทบในระยะยาว

ขนาดของปญหา (Size of problem)

มอตราปวยหรอมปญหาภายใน 1 ป การใหคะแนนข;นอย

กบ prevalence หรอ incidence rate

Prevalence (%)(

คะแนน

ไมมเลย 0

0.01-25 1

26-50 2

51-75 3

76 + 4

ท#มา: ดดแปลงจาก Review of the health situation in Thailand: Priority ranking of diseases

มอตราปวยหรอมปญหาภายใน 1 ป การใหคะแนนข;นอย กบ

prevalence หรอ incidence rate

ขนาดของปญหา (ตอ)

Incidence rate (ตอแสนประชากร) คะแนน

ไมมเลย 0

0.01-50 1

50-100 2

101-500 3

501 + 4

ความรนแรงของปญหา (Severity of problem)

อตราการตาย หรอ ทพลภาพจากโรคน;น ทาใหเกดผลเสยตอ

ครอบครว ชมชนหรอประเทศ

Mortality rate/ morbidity rate (%) คะแนน

ไมมเลย 0

0.01-25 1

26-50 2

51-75 3

76 + 4

ความยากงายในการแกไขปญหา (Feasibility )

ข;นอย กบความกาวหนาทางวทยาการ การบรหาร เวลา กฎหมาย

วฒนธรรม การเมอง ศลธรรม

ความยากงาย คะแนน

ไมมทางทาไดเลย 0

ยากมาก 1

ยาก 2

งาย 3

งายมาก 4

ความตระหนกของชมชนตอปญหาน>นๆ(Community/ Stakeholder concern)

ปชช. เหนวาปญหาน;นสาคญเพยงใด???

รอยละประชากรท:ตระหนก (%) คะแนน

ไมมเลย 0

0.01-25 1

26-50 2

51-75 3

76 + 4

นCาหนกของเกณฑมาตรฐานทLนยม

ความสาคญ น@าหนก (W)

ขนาดของปญหา 4

ความรนแรงของปญหา 3

ความยากงายในการแกปญหา 5

ความตระหนกของชมชน 5

ผลกระทบในระยะยาว 2

ตวอยาง priority setting

วธไมคดน;าหนกสมพนธ

โรค/

ดชนSize Severity

Stakeholder

concernFeasibility

Total

MI 2 5 4 3 14

DHF 3 3 3 2 11

DM 1 5 3 3 12

ขยะ 5 2 2 2 11

Asthma 5 3 4 4 16

ตวอยาง priority setting

แบบคดน;าหนกสมพนธ

โรค/

ดชนSize Severity

Stakeholder

concernFeasibility

Total

R W(4) R W(3) R W(5) R W(5)

MI 2 8 5 15 4 20 3 15 58

DHF 3 12 3 9 3 15 2 10 46

DM 1 4 5 15 3 15 3 15 49

ขยะ 5 20 2 6 2 10 2 10 46

Asthma 5 20 3 9 4 20 4 20 69

การวเคราะหขอมลและนาเสนอขอมล:

การวเคราะหขอมล :

q การตรวจสอบความถกตอง ครบถวนของขอมล

q การจาแนกขอมล

q การแจงนบ (Tally)

การนาเสนอขอมล :

q บทความ/บรรยายหรอพรรณนา

q บทความกFงตาราง/ตาราง

q กราฟ (ขอมลทFมความตอเนFอง) เชน กราฟเสน กราฟฮสโตแกรม กราฟรปภาพ

q แผนภมตางๆ (ขอมลไมมความตอเนFอง) เชน แผนภมแทง แผนภมวงกลม แผนภมปรามด

Using Graphs and Charts to Illustrate Quantitative Data

Centers for Disease Control and Prevention. Using graphs and charts to illustrate quantitative data.Available at :https://www.cdc.gov/healthyyouth/evaluation/pdf/brief12.pdf